PENGATURCARAAN LINEAR

PENGATURCARAAN LINEAR

1. MENULIS KETAKSAMAAN
Tulis dua pembolehubah yang terlibat. Tulis ketaksamaan yang memenuhi semua
kekangan.
2. MELOREK RANTAU YANG MEMENUHI KETAKSAMAAN
Dengan menggunakan kertas graf dan skala yang sesuai pada paksi-x dan paksi-y. Lorek
rantau yang memenuhi semua ketaksamaan
3. MELUKIS GARIS LURUS BAGI FUNGSI OKJEKTIF
Bentuk fungsi rujukan ax + by = k dengan a, b dan k adalah pemalar. Selepas memilih
nilai yang sesuai untuk k (GSTK untuk a dan b ), lukis garis lurus
ax + by = k
4. MENCARI NILAI OPTIMUM BAGI FUNGSI OBJEKTIF
Dengan mengambil setip bucu rantau berlorek, uji setiap titik tersebut dengan
memasukkan nilai x dan y dalam persamaan ax + by = k. Jika nilai yang diperoleh
tersebut adalah nilai paling kecil ialah titik minimum dan jika nilai yang diper oleh
adalah nilai yang paling besar titik maksimum.

Semasa melorek rantau yang mewakili ketaksamaan :

Guna garis putus-putus ------------------- untuk ( > atau < )

Guna garis penuh ___________ untuk ( atau )

*Rujuk kepada y positif jika y ialah perkara rumus.

Rantau di atas garis lurus untuk dan > rantau di bawah untuk dan <.

1
RANTAU BERLOREK PADA GRAF YANG MEMENUHI SUATU KETAKSAMAAN
LINEAR

Pada rajah, lorekkan rantau yang memuaskan ketaksamaan berikut.

CONTOH 1

1. 2x + 4y < 8

Langkah 1 : Lukis garis lurus 2x + 4y = 8

Langkah 2. : Dengan menggantikan nilai

x = 0 untuk mendapatkan

nilai y.

Langkah 3 : Gantikan nilai y = 0 untuk

mendapatkan nilai x.

x 0 4
y 2 0
LATIHAN 1.1

Langkah 4 : Plotkan kedua-dua titik (0,2) dan (4,0)

Langkah 5 : Lukis garis lurus putus-putus dengan menggunakan pembaris.

Langkah 6 : Lorekkan rantau 2x + 4y < 8 yang memuaskan ketaksamaan tersebut.

2
LATIHAN 1.1
1. 3x y 12

2. 4x + 2y 8

3
RANTAU BERLOREK PADA GRAF YANG MEMENUHI BEBERAPA
KETAKSAMAAN LINEAR

CONTOH 1

Lorek dan tandakan R rantau yang memuaskan ketaksamaan-ketaksamaan linear

y 2x, x + y < 6, dan 5x + y 5.

Langkah
1. Lukis setiap garis lurus
2. Lorekkan rantau
3. Tentukan rantau yang memenuhi semua ketaksamaan. (Tindihan semua
kawasan berlorek)

y = 2x

x 0 2
y 0 4

x+y=6

x 0 6
y 6 0

5x + y =5

x 0 1
y 5 0

4
LATIHAN 1.2

1. Lorek dan tandakan R rantau yang memuaskan ketaksamaan-ketaksamaan linear

x 0 , y 0, y -x+1, y x + 2, 5y < -6x + 30

2. Lorek dan tandakan R rantau yang memuaskan ketaksamaan-ketaksamaan linear

x 0 , y 0, y < 2x + 2, 2y x + 4, 6y < -7x + 42

3. Lorek dan tandakan R rantau yang memuaskan ketaksamaan-ketaksamaan linear

x 0 , y 0, y 3x, y x 4 , 6y + 5x 30.

MENYELESAIKAN MASALAH DENGAN MENULIS KETAKSAMAAN LINEAR

5
 Bil Kekangan Ketaksamaan
1 y tidak lebih daripada x yx
2 y tidak kurang daripada x yx
3 y sekurang-kurangnya k kali x y kx
4 y selebih-lebihnya k kali x y kx
5 Maksimum x ialah k xk
6 Minimum x ialah k xk
7 y melebihi x sekurang-kurangnya k yxk

CONTOH 1

Sebuah kilang menghasilkan dua mainan, C dan D. Pada satu hari tertentu, kilang itu
menghasilkan x unit C dan y unit D. Keuntungan daripada penjualan seunit mainan C ialah RM9
dan seunit mainan D ialah RM15. Penghasilan mainan-mainan itu dalam sehari adalah
berdasarkan kekangan berikut:

I Jumlah mainan yang dihasilkan adalah selebih-lebihnya 400.

II Bilangan mainan C yang dihasilkan tidak melebihi 3 kali bilangan mainan D.

III Jumlah keuntungan minimum bagi kedua-dua mainan adalah RM3 900.

JAWAPAN :

I: x + y 400

II: y x

III: 9x + 15y 3900

3x + 5y 1300

LATIHAN 1.3

6
 1. Sebuah kolej menawarkan dua kursus, P dan Q. Bilangan pelajar kursus P ialah x dan
bilangan pelajar kursus Q ialah y. Pengambilan pelajar adalah berdasarkan kekangan
berikut:

I Bilangan maksimum pelajar ialah 75.

II Bilangan pelajar kursus Q adalah sekurang-kurangnya 10.

III Bilangan pelajar kursur Q selebih-lebihnya adalah 1 kali bilangan peserta

kursus P.

Jawapan :

II ..

III ..

2. Sebuah kilang menghasilkan dua jenis meja, P dan Q. Penghasilan setiap meja melibatkan
dua proses, iaitu memasang dan mengecat. Jadual 1 menunjukkan masa yang diambil
untuk memasang dan mengecat seunit meja P dan seunit meja Q.

Tempoh masa (minit)

Meja
Memasang Mengecat
P 50 30
Q 20 50

Kilang itu menghasilkan x unit meja P dan y unit meja Q sehari. Penghasilan meja sehari adalah
berdasarkan kekangan berikut:

I Jumlah masa maksimum untuk memasang kedua-dua meja adalah 4 800 minit

II Jumlah masa untuk mengecat kedua-dua meja adalah sekurang-kurangnya 4 000 minit.

7
III Nisbah bilangan meja P kepada bilangan meja Q adalah sekurang-kurangnya 1 : 3.

Jawapan :

II ..
CONTOH 1- BAHAGIAN C

Bilangan pelajar
IIIkursus..
M ialah x dan bilangan pelajar kursus N ialah y

3. Sebuah sekolah bercadang untuk mengadakan satu lawatan ke Muzium Negara. Mereka
membuat keputusan untuk menyewa x buah bus dan y buah van untuk membawa pelajar.
Sewaan sebuah bas ialah RM900 dan sewaan sebuah van ialah RM150. Sewaan kenderaan
adalah berdasarkan kekangan berikut:

I Jumlah kenderaan yang disewa tidak melebihi 9 buah.

II Bilangan bas selebih-lebihnya adalah 4 kali bilangan van.

III Peruntukan maksimum untuk sewaan kenderaan ialah RM4 000.

JAWAPAN :

I
(c) Dengan menggunakan graf yang dibina di (b), cari

(i) JumlahIImaksimum
..
kutipan yuran sebulan jika kutipan yuran sebulan bagi seorang
pelajar kursus M ialah RM500 dan bagi seorang pelajar kursus N ialah RM100.
III ..

Dengan menggantikan titik-titik setiap bucu yang dilorekkan

Titik (20, 15) ------Maka 500(20) + 100(15) =11500

Titik (40, 30)------ Maka 500(40) + 100(30) =23000

MENCARI TITIK MINIMUM ATAU TITIK MAKSIMUM
Titik (55,15)------- Maka 500(55) + 100(15) =29000nilai 29000 lebih besar, maka titik (55, 15)
adalah titik maksimum dan jumlah maksimum ialah 29000.

8
LATIHAN 1.4

1. Kilang itu menghasilkan x unit meja C dan y unit meja D sehari

9
 (45,
18 )

(c) Dengan menggunakan gr

(i) Jumlah keuntungan m
ialah RM12 dan dari

Jawapan :
Titik (17,32 )

Titik (45, 18)
(17,3
2)
Titik (30, 60)

Maka titik minimum

2. Kilang itu
menghasilkan x unit A dan y unit B

10
 (0, 450 )

(0,
255 )

(235, 85 )

(c) Dengan menggunakan graf yang dibina di (b), cari

(i) Jumlah keuntungan maksimum jika keuntungan daripada penjualan seunit mainan A
ialah RM 8 dan seunit mainan B ialah RM 10.
Jawapan :
Titik (0, 450)
.
Titik (0, 255 )
.
Titik (235, 85 )
.
Titik ( 338, 112 )
.
Maka titik maksimum ialah dan bilangan maksimum ialah

Contoh Soalan SPM

11
1. Gunakan kertas graf untuk menjawab soalan ini.

Fatimah membuat x ketul kek coklat dan y ketul kek pisang untuk satu jamuan. Bilangan kek
adalah berdasarkan kekangan berikut:

I Jumlah bilangan kek tidak boleh melebihi 75 ketul.

II Bilangan kek coklat tidak melebihi 5 kali bilangan kek pisang.
III Bilangan kek pisang tidak boleh melebihi 15 bilangan kek coklat.

(a) Tulis tiga ketaksamaan, selain x 0 and y 0, yang memenuhi semua kekangan di atas.
[3 markah]

(b) Dengan menggunakan skala 2 cm kepada 10 ketul kek pada kedua-dua paksi, bina dan lorek
rantau R yang memenuhi semua kekangan di atas.
[3 markah]

(c) Dengan menggunakan graf yang dibina di (b), cari

(i) bilangan maksimum kek coklat yang boleh dibuat,
(ii) .jumlah kos maksimum pembuatan kek jika kos seketul kek coklat ialah RM2.50 dan kos
seketul kek pisang ialah RM2.00.
[4 markah]

JAWAPAN CONTOH SOALAN SPM

(a) I: x + y 75
II: y x
III: y x + 15

12
(b)

(c) (i) Berdasarkan graf, bilangan maksimum kek coklat ialah 62.
(ii) 2.5x + 2y = k
Bila x = 0 dan y = 25, k = 50
5x + 4y = 100
Berdasarkan graf, jumlah maksimum yuran pada titik (62, 12).
jumlah kos maksimum
= 2.5(62) + 2(12)
= RM179.00

PRAKTIS KENDIRI

Soalan SPM dan klon SPM

1. Sebuah universiti ingin mengadakan satu kursus untuk x orang mahasiswa jurusan
perubatan dan y orang mahasiswa jurusan pergigian. Kursus ini diadakan berdasarkan
kekangan berikut:

13
 I : Jumlah bilangan mahawiswa sekurang-kurangnya 30.

II : Bilangan mahasiswa jurusan perubatan tidak lebih daripada tiga kali bilangan
mahasiswa jurusan pergigian

III : Peruntukan maksimum untuk kursus ini adalah RM6 000 dengan RM100 untuk
seorang mahasiswa jurusan perubatan dan RM80 untuk seorang mahasiswa
jurusan pergigian.

(a) Tulis tiga ketaksamaan, selain daripada x 0 dan y 0, yang memenuhi semua
kekangan di atas.

[ 3 m / Aras R ]

(b) Menggunakan skala 2 cm kepada 10 orang mahasiswa pada kedua-dua paksi, bina
dan lorek rantau R yang memenuhi semua kekangan di atas.

[ 3 m / Aras S ]

(c) Menggunakan graf yang dibina di 2(b), cari

(i) bilangan minimum dan maksimum bagi mahasiswa jurusan pergigian jika
bilangan mahasiswa jurusan perubatan yang menyertai kursus itu ialah 20.

[ 2 m / Aras T ]

(ii) perbelanjaan minimum untuk mengendalikan kursus itu untuk kes

di 2(c) (i).

[ 2 m / Aras T ]

2. Satu pusat tuisyen menawarkan dua pakej, S dan A, untuk pelajar tingkatan empat.
Bilangan pelajar untuk pakej S dan A ialah masing-masing x orang dan y orang.
Pengambilan pelajar adalah berdasarkan kepada kekangan berikut:

I : Jumlah bilangan pelajar tidak lebih daripada 90 orang.

II : Bilangan pelajar untuk pakej S tidak lebih daripada dua kali bilangan pelajar

14
 untuk pakej A.

III : Bilangan pelajar untuk pakej A mesti melebihi bilangan pelajar untuk pakej S

sebanyak selebih-lebihnya 10 orang.

(a) Tulis tiga ketaksamaan, selain daripada x 0 dan y 0, yang memenuhi semua
kekangan di atas.

[ 3 m / Aras R ]

(b) Menggunakan skala 2 cm kepada 10 orang pelajar pada kedua-dua paksi, bina dan
lorek rantau R yang memenuhi semua kekangan di atas.

[ 3 m / Aras S ]

(c) Menggunakan graf yang dibina di 3(b), cari

(i) julat bilangan pelajar untu pakej A jika bilangan pelajar untuk pakej S
ialah 20.

[ 1 m / Aras T ]

(ii) jumlah yuran maksimum sebulan yang boleh dikutip jika yuran sebulan
untuk pakej S dan A ialah masing-masing RM120 dan RM100.

[ 3 m / Aras T ]

3. Sebuah kedai bakeri menghasilkan x buku roti jenis L dan y buku roti jenis M sehari.
Penghasilan roti ini melibatkan dua proses: mengadun dan membakar. Jadual 4
menunjukkan masa yang diperlukan untuk membuat dua jenis roti ini.
Masa yang diperlukan( minit )

Jenis roti

Mengadun Membakar

15
L 30 40

M 30 30
 Jadual 4

Penghasilan dua jenis roti itu adalah berdasarkan kepada kekangan berikut:

I : Jumlah masa mengadun untuk kedua-dua jenis roti tidak lebih daripada 540

minit sehari.

II : Jumlah masa membakar untuk kedua-dua jenis roti sekurang-kurangnya 480

minit sehari.

III : Nisbah bilangan buku roti jenis L kepada bilangan buku roti jenis M yang
dihasilkan sehari tidak kurang daripada 1 : 2.

(a) Tulis tiga ketaksamaan, selain daripada x 0 dan y 0, yang memenuhi semua
kekangan di atas.

[ 3 m / Aras R ]

(b) Menggunakan skala 2 cm kepada 2 buku roti pada kedua-dua paksi, bina dan
lorek rantau R yang memenuhi semua kekangan di atas.

[ 3 m / Aras S ]

(c) Menggunakan graf yang dibina di 4(b), cari

(i) bilangan maksimum roti jenis L jika 10 buku roti jenis M dihasilkan
sehari.

[ 1 m / Aras T ]

(ii) jumlah keuntungan minimum sehari jika keuntungan satu buku roti jenis L
ialah RM4.00 dan keuntungan satu buku roti jenis M ialah RM2.00.

16
 [ 3 m / Aras T ]

4. Sebuah kolej terkemuka menawarkan dua kursus, A dan B. Kemasukan pelajar adalah
berdasarkan kepada kekangan berikut :

I : Kapasiti kolej adalah 170 orang pelajar.

II : Jumlah minimum pengambilan pelajar adalah 80 orang.

III : Bilangan pelajar yang diambil untuk kursus B adalah melebihi dua kali bilangan
pelajar yang diambil untuk kursus A sekurang-kurangnya 20 orang.

Diberi bahawa x orang pelajar mendaftar untuk kursus A dan y orang pelajar mendaftar
untuk kursus B.

(a) Tulis tiga ketaksamaan, selain daripada x 0 dan y 0, yang memenuhi semua
kekangan di atas.

[ 3 m / Aras R ]

17
 (b) Menggunakan skala 2 cm kepada 10 orang pelajar pada paksi-x dan 2 cm kepada
20 orang pelajar pada paksi-y, bina dan lorek rantau R yang memenuhi semua
kekangan di atas.

[ 3 m / Aras S ]

(c) Menggunakan graf yang dibina di 6(b), cari

(i) julat bilangan pelajar yang mendaftar untuk kursus B jika bilangan pelajar
yang mendaftar untuk kursus A ialah 30.

[ 1 m / Aras T ]

(ii) jumlah maksimum kutipan yuran sebulan jika kutipan yuran bulanan bagi
seorang pelajar kursus A ialah RM100 dan bagi seorang pelajar kursus B
ialahRM80.

[ 3 m / Aras T ]

5. Amirah memperuntukkan RM200 untuk membeli x buku kerja dan y buku rujukan.
Jumlah bilangan buku yang dibeli tidak kurang daripada 20. Bilangan buku kerja yang
dibeli adalah selebih-lebihnya dua kali bilangan buku rujukan. Harga sebuah buku kerja
ialah RM10 dan harga sebuah buku rujukan ialah RM5.

(a) Tulis tiga ketaksamaan, selain daripada x 0 dan y 0, yang memenuhi semua
kekangan di atas.

[ 3 m / Aras R ]

(b) Menggunakan skala 2 cm kepada 5 buku pada kedua-dua paksi, bina dan lorek
rantau R yang memenuhi semua kekangan di atas.

[ 3 m / Aras S ]

(c) Amirah membeli 15 buku rujukan.

18
 Menggunakan graf yang dibina di 7(b), cari baki wang yang maksimum.

[ 4 m / Aras T ]

***************** SOALAN TAMAT ***************

JAWAPAN :

LATIHAN 1.1

1.

19
2.

LATIHAN 1.2
1.

2.

20
 ( 60 , 30 )

1. I: x + y 75 3.

( II: y 10
III: y x LATIHAN 1.3

2. I: 50x + 20y 4800

( 5x + 2y 480
6x + 5y = 60 II: 30x + 50y 4000
3x + 5y 400
III:
y 3x

3. I: x + y 9
( II: y x
III: 18x + 3y 80

LA LATIHAN 1.4

1. Berdasarkan graf , jumlah keuntungan minimum pada titik

(17, 32).
jumlah keuntungan minimum
= 12(17) + 8(32)
= RM460

2. Berdasarkan graf, jumlah maksimum keuntungan pada titik (338,

112).
jumlah keuntungan maksimum
= 8(338) + 10(112)
= RM3 824

PRAKTIS KENDIRI

21


( 5 , 10 )

22
 ( 50 , 120 )

5x + 4y = 200

23
24