Anda di halaman 1dari 4

Kerata Basa

Kerata basa; Kerata basa yaiku negesi tembung saka wandane( mengartikan kata
dilihat dari suku katanya).
Contone

Gelas; yen tugel ara bisa dilas.


Piring = sepine yen miring.
Tebu = antebing kalbu.
Cengkir = kencenging pikir.
Gedhang = digeged bubar (lebar) madhang.
Guru; digugu lan ditiru.
Tandur; ditata kanti mundhur
Wanita; wani ing tata.

2. Jenising Layang
a. Jenising layang;

Layang biwara (surat kabar, surat laporan)

Layang iber-iber (surat kiriman)

Layang dhawuh (surat perintah)

Layang lelayu (surat kematian)

Layang kitir (surat singkat / cekak aos)

Layang ulem (surat undangan)

b. Perangane layang

Adangiyah /adawiyah / salam taklim

Papan lan titi mangsa

Salam pambuka

Pambuka layang

Surasa layang

Panutup layang

Peprenah
Tapak asma

Asma cetha

Conto panutup layang/wasana basa;

Wasana cekap semanten menawi wonten kelepatan atur kuala nyuwun


pangapunten.
Cukup semene dhisik layangku, aku nunggu layang balesanmu. Matur nuwun.

3. Macapat

Macapat; artine maca papat-papat. Macapat ana 11:

1. Mijil: tresna marang pepadha, prihatin, pituthur

2. Kinanthi: seneng, tresna

3. Sinom: ethes

4. Asmaradana: susah, seneng

5. Dhandhanggula: luwes

6. Gambuh: sumanak, sumadulur

7. Maskumambang: nelangsa

8. Durma: nesu, mangkel

9. Pangkur: kereng, nepsu

10. Megatruh: susah, prihatin, getun

11. Pocung: gregetan, kendho

Guru Gatra, Guru Wilangan lan Guru lagu tembang-tembang macapat

1. Maskumambang : 12i, 6a, 8i, 8a

2. Pucung: 12u, 6a, 8i, 12a.

3. Gambuh: 7u, 10u, 12i, 8u, 8o

4. Megatruh: 12u, 8i, 8u, 8i, 8o


5. Mijil: 10i, 6o, 10e, 10i, 6i, 6u

6. Kinanthi: 8u, 8i, 8a, 8i

7. Durma: 12a, 7i, 6a, 7a, 8i, 5a, 7i.

8. Pangkur: 8a, 11i, 8u, 7a, 12u, 8a, 8i

9. Asmaradana: 8i, 8a, 8e, 8a, 7a,8u, 8a

10. Sinom: 8a, 8i,8a, 8i, 7i, 8u, 7a, 8i, 12a

11. Dhandanggula: 10i, 10a, 8e, 7u, 9i, 7a, 6u, 8a, 12i, 7a

4. Paribasan

Paribasan utawa peribahasa bahasa jawa:

Anak molah bapa kepradhah = wong tuwa melu repot amarga tumindake
anake

Polahe anteng kitiran; bocah akeh polahe.

Becik ketitik ala ketara = sing becik bakal tinemu, sing ala bakale ketara

Bathok bolu isi madu = dianggep wong lumrah nanging sugih kepinteran

Sadumuk bathuk sanyari bumi = pasulayan dilabuhi toh pati

Kejugrukan gunung madu = nemu kanugrahan.

5. Arane Turunan, Arane Anak Wong

Kendahana-kendhani : anak 2 lanang, wadon

Kendhini, kendhaha : anak 2 wadon, lanang

Ontang-anting : anak 1 lanang

Unting-unting : anak 1 wadon

Uger-uger lawang : anak 2 lanang


Kembang sepasang : anak 2 wadon

Cukil dulit : anak 3 lanang

Gotong mayit : anak 3 wadon

Saramba : anak 4 lanang

Sarampi : anak 4 wadon

Pandhawa : anak 5 lanang

Pancagati : anak 5 wadon

6. Ngudal ukara

Comil adus kali

Jejer wasesa lesan

Wily linggih jejer bolong.

Jejer wasesa lesan

7. Artine tembung

Dhuwur kenchur; cendhek banget.

Nglemah bengkah; nela-nela/nyela-nyela.

Gemi, nestiti lan ngati-ati.

Welas asih.

---

Anda mungkin juga menyukai