Anda di halaman 1dari 6

Wewangsan Kruna

Kruna Bahasa Bali :


Kruna inggih Punika: pupulaning suara/ wianjana sane ngawetuang arti.
Pepalihan kruna kapalih dados 2 soroh luirnyane:
a. Kruna Basa Bali Nganutin Wewangsannyane (Kedudukannya)
b. Kruna Basa Bali Nganutin Wangunnyane

Wewangsan Kruna:
Wewangsan kruna inggih punika tingkatan utawi kedudukan kruna sane
wenten.

1. Kruna Aran (Kata benda):


a) Kruna Aran Sekala:
Kruna aran utawi Kruna Benda sane Kongkrit(nyata).
Upami : Meja,kursi,sepatu, baju, tanah,kayu, miwah sane lianan.

b) Kruna Aran Niskala:


Kruna aran sane abstrak (tan dados cingakin nanging dados karasayang)
Upami : atma, keneh, angin, bunyi, dewa, suarga, neraka, miwah sane lianan.

2. Kruna kria (Kata Kerja):


a) Kruna kria lumaksana (aktif):
Upami: melaib, jumujug, nyangkol, negul, mentil, ngoreng, miwah sane lianan.

b) Kruna kria linaksana (pasif):


Upami: ginawe, kaabas, adepa, tanjunga, tikula, kajekjek, miwah sane lianan.

3. Kruna Kahanan (Kata Sifat):


Upami: sakit, tegeh, endep, putih, jegeg, nakal, bocok, jemet miwah sane lianan.

4. Kruna Wilangan (Kata Bilangan):


a) Kruna wilangan undagan:
Upami: sa, dua, telu, pat, lima, miwah sane lianan.

b) Kruna Wilangan Pahan (Pecahan):


Upami: atenge, asibak, apah teluan, apah empatan, apah limaan, miwah sane
lianan.

c) Pepasten Wilangan:
Upami: aijas, apuun, alunggah, asopan, asoksokan, abotol, miwah sane lianan.

d) Kruna wilangan undagan (tingkat):


Upami: kasa, karo, katiga, kapat, kalima, kaenem, miwah sane lianan.

e) Kruna Wilangan Gebogan:


Upami: lebak,telung benang,samas, miwah sane lianan.

5. Kruna Pangentos (Kata Ganti):


a) Kruna pangentos jadma kapertama (orang pertama):
Upami: tiang, icang, titiang, deweke, raga, miwah sane lianan.

b) Kruna pangentos jadma kaping kalih (orang kedua):


Upami: ragane, jerone, nyai, cai, iba, miwah sane lianan.

c) Kruna pangentos jadma kaping tiga (orang ketiga):


Upami: ipun, ida dane, ia, miwah sane lianan.

6. Kruna Pangarep (Kata Depan):


Upami: Di, ka,ba, I, ring, saking, uli, ri, olih,miwah sane lianan.
Conto: Di abian, ka tegale, ba dangin, Ituni, ring setrane, saking kota, uli desa, ri
kantune olih Empu Sedah.

7. Kruna Penyambung (Kata Sambung):


a) Kruna Panyambung Sampun Janten (Pasti):
Upami : Sawireh, Sakewale, Yadiapin, tur, nanging, teken, laan, yadiastun, buina,
miwah sane lianan.

a) Kruna Penyambung Dereng Janten (Ten Pasti):


Upami : winursita, kacrita, warnanen, kancit, miwah sane lianan.
8. Kruna Pidarta (Kata Keterangan)
a) Kruna Pidarta Indik Genah (Tempat)
Upami : Ba daja, ka peken, di carik, ring kota, di sekolah, miwah sane lianan.

b) Kruna Pidarta Indik Dauh (waktu)


Upami : di abulan, i tuni, semengan, dasa lemeng, petengne, miwah sane lianan.

9. Kruna Peneges (Kata Penegas):


Kruna sane negesang lengkara.
Upami : ya,ja,sih,ke,te.

10. Kruna Panguuh/Pituduh (Kata Seru):


a) Marupa tetuladan suara (Tiruan suara)
Upami: bur, bug, dar, plah, suit, briak, miwah sane lianan.

b) Sane nyinahang rasa (Tiruan Perasaan)


Upami: duh, ah, beh, ih, dewa ratu, uduh, wih miwah sane lianan.

11. Kruna Wewastan (Kata Sandang)


a) Kruna Pateket Nyinahang Jadma:
Upami: I, Ni, gede, luh, ngakan, Miwah sane lianan.

b) Kruna Pateket Nyinahang Mautama:


Upami: Sang Bima, Sang Rama, Sang Sutasoma, miwah sane lianan.

c) Kruna Pateket Nyinahang Suci:


Upami: Dhang guru, Dhang acarya, miwah sane lianan.

d) Kruna Pateket Nyinahang Niskala:


Upami: Hyang Widhi, Hyang Parama Kawi, miwah sane lianan.

e) Kruna Pateket Nyinahang Suci Niskala:


Upami: Dang Hyang Nirarta, Dang Hyang Drone, miwah sane lianan.

f) Kruna Pateket Nyinahang Utama lan Niskala:


Upami: Sang Hyang Widhi, Sang Hyang Wenang, miwah sane lianan.
Conto Lengkara:

1) Kruna Aran (Kata Benda):


Mejane mecat gadang. (Kruna Aran Skala)
Angin di carike ngelinus. (Kruna Aran Niskala)

2) Kruna Kria (Kata Kerja):


Rini majalan ka sekolah. ( Kruna Kria Lumaksana)
Biu ne sampun kaadep. (Kruna Kria Linaksana)

3) Kruna Kahanan (Kata Sifat):


Andi Jemet nulungin rerama.

4) Kruna Wilangan (Kata Bilangan):


I Ketut nyilih pensil tiang dadua. (Kruna Wilangan Undagan)
Biang numbas poh tengan kilo. (Kruna Wilangan pahan)
Bapa numbas biu aijas. (Pepantes Wilangan)
Ring sasih kasanga rainan nyepi kasalanggaraan. (kruna
wilangan undagan)
Toni numbas baju aji telung benang tali. (Kruna Wilangan
Gebogan)

5) Kruna Pangentos (Kata Ganti):


Tiang Lakar melali ka pasih. (pangentos Jatma I)
Ragane sampun budal dumunan. (Pangentos Jatma II)
Ia punika timpal tiang. (Pangentos Jatma III)

6) Kruna pangarep (Kata Depan):


Dadong memula jagung di abian.

7) Kruna Penyambung (Kata Sambung):


I Timas tusing ngidang masakolah, sawireh tusing ngelah
pipis. (Kruna Panyambung sampun Janten)
Sedek dina anu, kacrita I Kancil matemu ajak I Bojog.
( kruna penyambung dereng janten )
8) Kruna Pidarta (Kata Keterangan):
Kakiang medagang di peken. (Kruna Pidarta indik genah)
Petengne Budi melajah Bahasa bali. (Kruna Pidarta Indik
Dauh)

9) Kruna Peneges (Kata Penegas):


De te keto!

10)Kruna Panguuh/Pituduh (Kata Seru):


Dar, Dar, Dar munyin kembang apine di sisin jalan rayane.
(Marupa Tetuladan rasa)
duh! Cening pianak meme, do cening bengkung. ( sane
nyinahang rasa )

11)Kruna Wewastan (Kata Sandang):


Ni Made Jadma. (Kruna Pateket Nyinahang Jadma)
Sang Bima maburu ka alase. (Kruna pateket nyinahang
mautama)
Dhang guru ngajahin memanah ring ida sang arjuna. ( kruna
pateket nyinahang suci )
Olih asung nugraha ring Hyang Parama Kawi,iraga para
semeton bali aman lan sentosa. ( pateket nyinahang niskala )
Pura Uluwatu ring bali kawangun olih Dang Hyang Nirata.
( kruna pateket nyinahang suci niskala )
Sang Hyang Widhi ngicenin kerahayuan sareng sami. (Kruna
pateket nyinahang utama lan niskala)
Tugas Bahasa Bali
(Wewangsan Kruna)

Oleh: Kelompok 1 (X IPA 2)


1. Devi Krismayani (10)
2. Made Ayu Bella Reviana (08)
3. Febby Sanjiwani (16)
4. Putu Freddy Arya Susila (17)
5. I Kadek Wira Adi Jaya (35)
6. Yohanes Aditia Merta M. (37)
7. Si Luh Putu Yulita Suningsih (38)

SMA N 1 Kuta Utara


Tahun Pelajaran 2013/2014

Anda mungkin juga menyukai