Anda di halaman 1dari 40

NUNNA TUIKHUR : SEPTEMBER: 2015 01

A CHHUNGA THU AWMTE

Editorial ................................................... - 2

Keimahni .................................................. - 3

Khawvel Tukverh .......................................... - 6

Sept. Thlaa Kan Unau Piangte ......................... - 23

Chanchintha Mitin Tan, A Bik Takin Mizote Tan


- Familia Fanai Laltansanga ..................... - 24

Rawngbawlna Hlen
- Nanaua Chawngthu ............................ - 30

Mission Report
- Lalbiakliana...................................... - 33

Bible Quiz ............................................... - 35

NUNNA TUIKHUR CHHIAR NUAM VEK ULE


02 NUNNA TUIKHUR : SEPTEMBER: 2015


L eonardo da Vincy-a’n Lal Isua leh a zirtirte zanriah kil lai lem
a ziah lai vel khan, vawikhat chu a ţhianpa nen an inhnial hrep
mai a, an inhau nasa hle a ni awm e. A lemziak chhunzawm leh tura a inbuatsaih
pawh chuan a hma lawka an inhnial hrepna khan a rilru a luah tlat mai a, a lem-
ziah pawh chhunzawm thei ziazang a ni ta lo. A tum ngial pawha a chhunzawm
theih ngang siloh avangin a ţhianpa chu a va zawng chhuak leh a, ngaihdam a va
dil hnuah rilru thawl huaiin a lemziak chu a chhunzawm leh thei ta niin an sawi.
Mi huat kan neih emaw, thinrimna kan neih hian kan nun a hlim lo va,
keimahni ngei kha kan intihrehawm ţhin. Thinrimna chu tihdam vat a nih loha
kan pai reng phei chuan a nghawng a na duh hle mai. Rei tak inbual loh nen te an
lo tehkhin ţhin a ni. Kan ngaihtuahna leh chumi aţanga lo irh chhuak chu a kha-in
a rimchhia a, a puakkehin a hrinchhuah chu thil duhawmlo tak a ni thei ţhin.
Mihring mihrinnaah hian lungawi taka awm reng a theih loh va,
tum vang ni miahloah te pawh midang nen inhnial tak chiam chang te a
from the EDITOR’S desk

awm thei. Tin, ţhianho ah te, pawlho, khawtlang leh kohhranah te pawh
ţhahnemngaih vang ni ţheuh chung siin, ngaihdan inan lohna vangin
inhnialna nasa tak pawh a chhuak thei. Keimahni chuan thil ţha duh leh
ţhahnemngaiah kan inngai tho, chutiang chiah chuan midang pawh an ni.
Tunlai kan Delhi khawtlanga community buaina te pawh zep tur
a awm lo. Zep tum mah ila kan hre vek tho. Hetianga kan kal tlang lui zel
dawn anih chuan kan la tuar zel ang a. A bikin, tlawm duhlo te ngei khan
a ni mite hriatpui lohva tuar nasa tur chu! Keimahni lam thiamah kan in-
dah a, midang khenbeh kan tum chhung chuan remna hi a awm thei ngai
lovang. Keimahni ţheuh kha inkhengbet ngam ila, chutah chuan remna
chuan min lo hmuak dawn zawk a lo ni.
Kan mihring puite nena inrem hi a pawimawh hle a. Inrem loh
chuan khawvelah hian nuam taka khawsak theih a ni lo. Kan Lal Isuan
van leh khawvel inrem lo a Kraws thisen hmangin inremna min siamsak a. Amah
ringtute chu mi dang rem ve thei tura beisei kan ni. Mi dangin min rem theih loh
pawhin keimahni lam talin kan rem theih a pawimawh. “A theih phawt chuan
nangmahni lam tal, mi zawng zawng nen inremin awm rawh u”, (Rom 12:18) tiin
min chah hial a nih hi.
Miin kan chungah thupawi an neih pawha ngaidamtu kan nihna zelah
khan damna a lo awm a, chu chu hnehna pawh a ni. “Sawisel suh u, chutichuan
sawiselin in awm lo vang; tumah thiam lovah ruat suh u, chutichuan thiam lohvin
in awm lo vang; ngaidam rawh u, chutichuan ngaihdamin in awm ang;” (Luka
6:37). Mite ngaidama remtu kan nih ţheuh theihnan chhiartu zawng zawng Lal-
pan malsawm rawh se, Amen.
NUNNA TUIKHUR : SEPTEMBER: 2015 03

KEIMAHNI
***BEIHRUAL : a lo passed tawh a. Chumi thu passed
September thla kan lo chuang- tawh bawhzui chuan, Dt. 6/9/2015-a
kai leh ta reng mai a, kum danga kan E.C. Regular Meeting chuan uluk taka
hman ţhin angin kuminah pawh Bei- a ngaihtuah hnuah, heng a hnuaia mite
hrual hman leh ngei tura ruahman a ni. hi Fellowship Executive Committee
Ni 20 September, 2015 Sunday zanah member atan a ruat belh ta a ni.
Biak Inah Beihrual-2015 hawnna hun 1. Tv. Alex Ch. Zanghakliana
hman a ni ang a, tichuan kar khat ch- 2. Pu Lalhminghlua
hung, zan tin, in hrang hrangah Bei- Pathian leh kan Fellowship tan
hrual thupui zirho tur a ni leh ang. rinawm leh thahnemngai taka rawng-
September 27, 2015 Sunday zanah a bawl turin duhsakna kan hlan e.
tawp kharna chu Biak Inah a huhova
neih leh tur a ni ang. A tawp zanah
hian arsa sawhchiar pirho leh ngei tum ***SUM AUDIT :
a ni bawk. Fellowship sum audit chu ni
Kumin kan Beihrual hi bial 5/9/2015 khan ruahman lawk angin F.
hnihah inţhen a ni a, hetiangin:- Lalremruata (Fellowship Chairman)
Bial 1-na (Vikaspuri + Asalatpur + in, Asalatpur-ah tluang taka neih fel
Om Vihar). a ni ta. Report kimchang erawh chu
Bial 2-na (C1 lam area zawng zawng, phek hranah thil a ni.
i.e. Jeewan Park, Chanakya Place, Si- Mahni hna ţul leh pawimawhte
tapuri etc.). kalsana tlawmngai taka sum min audit
Kan Beihrual thupui zir tur saktute- Nl. TBC Lamthangpuii (Con-
min buatsaihsak turin kan Pastor F. vener), Tv. Rohlupuia leh Tv. T.C.
Lalhmangaihzuala chu ruat a ni. Rodingliana te bakah, fatu hna min
thawhsaktute- Pu Lalthangkima leh
Pu Lalnunmawia te chungah Fellow-
***FELLOWSHIP E.C. MEMBER ship hmingin lawmthu kan sawi tak
RUATBELH : meuh meuh a ni
Mizo Christian Fellowship
(New Delhi) Executive Committee
chuan, kan E.C. Member-te zingah ***CHRISTIAN CHHUNGKAW
kalbo an awm tak nual avangin, Au- NI :
gust thla regular meeting khan ‘E.C. September thla hun remchang
Member 2 lakbelh ni rawh se’ tiin thu hmasa berah hian Sunday chhun
04 NUNNA TUIKHUR : SEPTEMBER: 2015
inkhawmah ‘Christian Chhungkaw “Kanaan khua tuilian tuar
Ni’ puala program hman tum a ni a. chenna in tuiin a lak tak hi In 108 an ni
Upa Hrangauchhunga’n Christian Ch- a, Pic a kan hmuh ang hian khawtlan-
hungkaw Ni pual thupui sawina a nei gin an chenna In tuipuan an kaihsak
ang. a, an khawngaihthlak hlawm hle a ni.
Kan Fellowship hmingin a harsa zual
chhungkua 30 te hnenah an kutah ngei
***DAMLO KAN : ţanpuina kan hlan a, aţhen chu an lung
Kohhran serh leh sang khawih a chhia a, ‘Pathianin a rawn tir che u
tur leh thildang pawimawhah kan ma- a ni tih hi kan ringhlel lo va, Lalpan
mawh chang apianga kan koh phei Mizo Fellowship Delhi hi malsawm
ţhin, Synod Pastor Rev. David Lal- mawlh rawh se’, tiin mittui tla chun-
ramliana Ralte chu damdawi ina admit gin duhsakna min hlan mawlh mawlh
ngai hial khawpin a damlo a, kan Fel- a ni e”.
lowship hminga kan na va neih a ni. A
dam ţhat leh thuai theih nan duhsakna
kan hlan e.

***TUILIAN TUAR ŢANPUINA :


Myanmar rama kan unau tuil-
ian tuarte tana kan Fellowship hminga
ţanpuina sum kan thawn, Rs. 44,500/-
chu tluang taka thlengin, tuilian tu-
arte kutah ngei hlan fel a ni ta. Kanan
khuaa ţanpuina kan pek te phei chu
an lawm luatah an lungte a chhe hial (Kanaan khua a tanpuina pe lai)
zawk niin thu kan dawng.
Kan ţanpuina sum thawn te
lo buaipui a, a hmun ngeiah kala min
peksaktu, kan Fellowship Pastor leh
Upa lo ni tawhte- Rev. C. Tlangchun-
gnunga leh Pu Roluta te chungah kan
lawm hle, Lalpan a let tamtakin mal-
sawm rawh se.
Amah, Pastor Tlangtea ngeiin
a rawn report-na ţhenkhat lo tarlang
ila…
NUNNA TUIKHUR : SEPTEMBER: 2015 05
“Tuikhing khua hi Natmiang ***TAWNGTAI TLAIVAR :
lui leh Mansuang luipui inkara awm a Dt. 24/09/’15 Thursday zanah
ni a, an khawlu-ah thingluang lian tak Women Dept. hmingin tawngtai tlai-
tak luia tang khawm chuan chirhdiak a varna neih tur a ni. Hetiang hian hun-
khuap khawm a, kar 2 hnu velah chu ruat siam a ni.
chu lo chhahin luipuiah a len tak loh Hruaitu: Pi Mimi Lalhmangaihi &
avangin, Tuikhing khuaa chenna In TBC Lamthangpuii
69 te chu a rawn chîm ta a ni. Zanah Tantu : Pu Juliet Zamveli
a rawn chîm a, an hlauin an buai hle Short Speech: 1) Pro Pastor F. Lalh-
mai a, mahse vanneihthlak takin thi an mangaihzuala
awm lo hlauh. Harsa zual bik thlan tur 2) F. Lalremruata
an awm chuan loh avangin an khaw 3) Upa Hrangauchhunga
VC te Donation peknaah kan Fellow- 4) Pi PC Lalbiakzuali
ship hmingin Kyats 400,000/- kan do- Solo: 1) Nl. R. Lalhruaitluangi
nate a an lawm hle a ni”. 2) Nl. C. Laltlankimi
3) Nl. Lalbiaknungi
4) Nl. Jenny Zonunsangi
5) Pu Lalhriatchhunga
6) Pu Lalropara
Special Item: Youth Dept. leh NSS
Fatu tur te: Pu Lalchhanchhuaha, Pu
Lalnunmawia leh Pu Lalhriatchhunga

***TUN THLA CHHUNG PANG-


PAR KHAWITU TUR TE :
Pi Juliet Zamveli leh Pi PC
(Tuikhing khua chirhdiak in a chîm Lalbiakzuali.
chhe nasa mai)
***BUHFAI THAM : Women Dept.
te chuan August thla chhungin Buh-
fai tham Kg. 72 khawnchhuakin, Rs.
1,930/- in an tiral a ni.

***DELHI CHINYOUTH RELIEF


COMMITTEE (DCYRC) chuan Oc-
tober 6 zan hian Myanmar rama kan
unau tuilian tuarte tan Gospel Concert
an huaihawt dawn a ni.
06 NUNNA TUIKHUR : SEPTEMBER: 2015
T H U MIZO IDOL
LAWMAWM : R E B E C C A
Thiante u, ZORINTLUAN-
Mission Crusade GI :
nei turin Burma Aug. 28 khan
ramah ka kal a, Mizo Idol chu
thu lawmawm tak puan fel a ni ta a,
mai hriat ka nei a, Lalpa ropui nan tun tum Mizo Idol chu Sairang lamah
han hrilh cheu ka duh a ni. Sakhaw hawn a ni ta. Mizo Idol 2015 atan Nl
dang bia, Buddhist hoin, Kan ram Rebecca Zorintluangi chu thlan a ni.
(Mizoram) ina Lalpa khawngaihna Lalbiakmawia Farkawn khua
kan dawn avanga khawchhak unau chuRunner- up a ni ta a ni.
hnena tanpuina lut ruih ruih mai an
hmuhin, tlang mite Pathian hi a lo BEHRUAL THLA HMANG
tha a nih hi an ti tlat mai, (tlang mi TAN :
an tih chu zohnahthlakte an sawina a Mizoram Presbyterian Ko-
ni) Zoram mipui ten Khaw chak lama hhran chuan September 1, 2015 atang
tui lian tuar, unaute kan tanpuina hian khan Beihrual thla an hmang tan a.
Chanchin Tha nasa takin a lo hril a ,Isua September 1 - 6 chhung hian ‘Ramthar
chawimawiin a awm a ni. Haleluiah...! Hapta’ hman a ni ang a, September 21
A tirah kha chuan, Zohnahthlak chauh - 27 hian ‘Kristian Chhungkaw Hapta’
lo pawh tanpui an va tha ve aw tiin hman a ni bawk ang.
ka lo ngaihtuah ve mai mai a, mahse, September 27-ah ‘Nu leh Pa
midang huam zau vak lova, kan tlin Ni leh Kristian Chhungkaw Ni’ hman
leh theih ang tawk a, rinnaa in unau te a ni ang. Beihrual hi kum 1918 June
tan pui bik rawh u, Bible in a tih ang thla atanga hman tan a ni a, kum 1925
khan, kan unau Zohnahthlak huam ch- atangin September thlaah neih thin a
hung bika tanpuina kalpui rih hi a lo ni ta a, kum 1947 atangin Nilai Zan
tha phian mai. He thu...Kawl Buddhist Thupui Bu leh Beihrual Thupui hi bu
hoin tlang mi (Mizo) te Pathian hi a lo khata siam tan a ni.
tha a nih hi, an tih thu hi zanin ngeia
ka beng ngeiin chiang taka a hriat a ni. ZIRTIRTUTE NI :
Buddhist tam tak chuan, Kristian a in- Ni 5/9/15 kha India ramah ch-
leh an duh hial thu pawh mi rinawm uan zirtirtute ni (Teachers’ day) a nia,
takin a sawi bawk a ni. Lalpa ropui ber zirtirtu zawng zawng te chibai kan han
rawh se. Lalpan malsawm cheu rawh buk hnuhnawh leh a che u. Mizoram
se. ah chuan Inrinni ah a tlak avangin zir-
- Evan Challianthanga na in thenkhatah chuan ni 4/9/15 zir-
NUNNA TUIKHUR : SEPTEMBER: 2015 07
tawpni ah khan he ni hi an lo hmang Tetea J hian nikum khan ‘Kan
lawk a ni. Kan community school Zoram hi’ tih hla a rawn tichhuak tawh
Samaritan English Medium school te bawk a, hei hi hnam insuihkhawmna
pawh in The Truth Biak In ah hun hli- hla a ni. Hemi hnua Tetea music vid-
mawm tak an hmang a ni. eo hmasa leh ber chu tuna a hla hit
‘Chawlhni tlai lên’ hi a ni a, tunlaia
lengzem hla hit ber a ni. Tetea hian
an unau, Sentei nen hian music video
pawh an siam leh mek a, ‘I rem tawh
si lo maw’ tih hla a ni.
Pahnihnaah Lawmi Khiang-
te hla ‘Tunge Ruati i ngaihzawng’
tih chu a rawn chuang chhuak a, he
hla hi a hma khan pathumna a ni. A
ṬHAZUAL CHART-AH hmaa pahnihnaa awm Thangromawia
TETEA J A LA ROPUI : Thomte hla ‘Hmangaihna aia rosum’
RC Enterprise Ṭhazual Leng- tih chu palinaah a chuk a, Samuel
zem tihchhuah tharah Tete J bawkin Chhangte hla ‘Lungrun’ chu parukna
pakhatna a hauh leh a, pakhatna a za- aṭang¬in pathumnaah a rawn chho
wnin ṭum hnih a hauh ta. bawk.
Tetea J hi kum 2002 khan a RC Enterprise Ṭhazual Lengzem
farnu Sêntei (J. Lalremruati) nen Zo 1. Tetea J - Chawlhni tlai len
rimawi khawvelah J&J tiin kan hre 2. Lawmi Khiangte - Tunge Ruati I
ṭan a, Mizoramah an lar hman hle a, ngaihzawng
hnuhma tam tak an hnutchhiah. 3. Samuel Chhangte - Lungrun
Kum 2006 khan ‘Min ṭhen 4. Thangromawia Thomte - Hmangai-
lo’ng’ album an tichhuak a, a hit a, a hna aia rosum
lar hle. An vanglai an hmang dawn 5. Lancy - Mangtha
chauha zaia eizawngin, Chennai-a 6. Thiamchantira - Lokir rawh
Five Star hotel-ah an kal leh daih a, 7. Manuna - A riang tawna’n
hei vang hian Mizoramah hnuhma an 8. Feli Fanai - Ka liam e
hnutchhiah tur ang an la hnutchhiah 9. Sumeon Khiangte - D Mawipui
lo. Kumin aṭangin an unau hming hi 10. C Sanga - Lendun a rem lawm ni
kan hre lar leh ṭan chauh a ni. Janu-
ary thla khan Sentei hian ‘Inhrilh dûn MPL SEASON -4 TAN A NI
ang’ tih hla a rawn tichhuak a, hei hian TA :
Zoram khawvelah J&J a rawn vawrh Mizoram Football Association
chho leh hle. leh Zonet Cable TV ţangkawp buat-
08 NUNNA TUIKHUR : SEPTEMBER: 2015
saih, Mizoram Premier League Sea- tur a ni. Semi final-a chak pahnihte hi
son 4 chu September 10, 2015 aţangin final-ah intumin final hi match khat
Lammualah khelh tan a ni ta. chiah khelh a ni ang a, December thla
MPL Board chu September laihawla zawh hman tum a ni.
8 khan thukhawmin MPL4 atan thil MPL4 fixture hi October 2015
pawimawh leh tulte a rel a, MPL Un- thleng tihchhuah a ni tawh a, Octo-
der 18 kalpui dan tur a ngaihtuah bawk. ber 16-ah MPL First Phase hi zawh
MPL Under 17 ni thin chu AIFF-in I a ni ang. Kum dang ang bawkin First
League club-te Under 18 team nei tura Phase leh Second Phase inkarah mid
a tih angin Aizawl FC chu I League season transfer hun hawn a ni ang a,
club an ni tawh si a, chuvangin AIFF hei hi October 24 chhun dar 12:00-ah
kalphung ang leh Mizorama I League a tawp ang. October 26, 2015 aţangin
club Aizawl FC tana remchang zawn- Round 8 (Second Phase) khelh tan a ni
puiin MPL Board chuan Under 17 in- ang.
elna ni thin chu Under 18 inelnaa siam
a lo rem ti tawh a ni. MANIPUR NU HO SAIIP
MPL Under 18: PUAN SIN IN AN TAWNGTAI :
Mizoram Premier League Un- Ni 10/9/15 khan Manipur
der 18 hi October 22, 2015 atanga buaina vangin Nu ho chu Pathian
khelh tan tur a ni. MPL club pariatin hnennah tanpuina dil in, saiip puan sin
Under 18 team an nei theuh a, heng- in tawngtai ho na (mass prayer) an nei.
te hi September 14-25 chhung MFA
Registration Committee hnenah regis-
tration tih theih a ni ang. Team pariatte
hi an inkhel kual chhuak vek dawn a,
a tawpah a sang pahnihin final an khel
ang. MPL Under 18 bik buaipuitu tur
organising committee pawh din a ni.
MPL 4:
McDowell Soda No 1
Mizoram Premier League 4-ah hian
club pariat an inel dawn a, chungte
chu vawi hnih theuh inkhel kualin a
tawpa a point sang paliin semi final CYMA IN TUILIAN LEH
an khel ang. Round 14 zawha table- LEIMIN TUAR TANPUINA VEH-
a pakhatna leh palina an intum ang a, BUR A KHAWN KHAWM NUAI
pahnihna le pathumna an inkhel bawk 92 A CHUANG TAWH :
ang a, semi final hi double leg-a khelh Myanmar leh Manipur-a tuil-
NUNNA TUIKHUR : SEPTEMBER: 2015 09
ian tuarte ţanpuina tur CYMA vehbur KAR KHATAH VAWIH-
khawn chu Rs. 9,223,196/- a lut tawh NIH PUANBIH TURIN GAD IN A
a, heng ţanpuina semchhuah dan tur lo NGEN
zirchiang turin Convener-ah President Mizoram sorkar chuan MHIP
Pu Lalbiakzuala, Secretary-ah Gen. thurel bawhzuiin Department hrang
Secy Pu Vanlalruata, Members-ah hranga thawk hmeichhiate chuan kar
Asst. secy. Lalhmachhuana, Finance khatah vawi hnih tal mahni remchan
Sub-Committee chairman Pu Van- dan anga puanbih ţhin turin a ngen.
lalsawma, Disaster Sub-Committee He ngenna hi ni 4/09/’15 zirtawpni
chairman Pu P.C. Lalropara, leh Sub- khan GAD chuan a tichhuak a, MHIP
Hqrs. YMA, Champhai President Pu General Assembly Vawi 20 na in a rel
V.L. Chama Hnamte te ruat an ni. angin Mizo hmeichhiate hmel lanna
Endowment Fund sum hi a hnam incheina puanbih chu chawi-
theih chin chinah hman chhuah nise nun thar anih zel theih nan, sorkar
tia rel a ni a, Branch zawng zawngah hnathawk hmeichhia te'n puanbih ţhin
hemi chungchang hi hriattirna lehkha se a ti a ni. (MSR)
sem chhuah nise, mi chanhai ţanpui
ngai tak takte hnenah a ţul anga sem- TV. KRISTA
chhuah nise tih a ni. ROLUAHPUIA’N INTERNA-
TIONAL CONFERENCE LIAN,
PAIHTE ZIRLAI PAWL POLAND -AH PAPER PRESENT
CM HMALAKNAAH LAWM : DAWN :
Siamsinpawlpi (Paite Students Tv. Krista Roluahpuia, Pu K.
Welfare Association) Hqrs. Mizoram Liannawla fapa, Mualbu (L), Lawngt-
chuan Mizoram Chief Minister Lal lai District, tuna Indian Institute
Thanhawla hnenah lawmthu sawina Technology(IIT), Mumbai-a PhD bei
a thlen a. Manipur State Assembly-in mek chuan International Conference
Manipur-a cheng Zohnahthlak te tana lian, Warsaw University of Technol-
him lo bill pathum a passed takah, Pu ogy, Warsaw, Poland-ah paper pahnih,
Lal Thanhawla’n Zohnahthlak te thla- ‘Strain relaxation in Ge1-xSnx quan-
vang hauha India Prime Minister hne- tum heterostructure’ leh ‘Quantum
nah he bill pawmpui lo tura hmala tura confinement and its effects in Ge1-
a dil chu ropui an tiin, ‘Zohnahthlakte xSnx’ a present dawn.
Pa’ a nihzia a lantirna leh thlavang a Tv. Kris-a kalna tur EMRS
hauh avangin lawmthu an hrilh. Anni Fall Meeting 2015 hi conference lian
bakah hian Kuki zirlai pawl pawhin tak, professor leh scientist rual a sang
CM Lal Thanhawla hi lawmthu an lo tela an kalkhawmna a ni. Research
hrilh tawh bawk. (The Aizawl Post) paper present dan hi chi hnih a awm
10 NUNNA TUIKHUR : SEPTEMBER: 2015
a: pakhat chu Poster Presentation a HARVARD UNIVERSITY-
ni a, a dang leh chu Oral presentation AH MIZO TLANGVALI PAPER A
emaw Talk emaw an ti mai ţhin. Re- PRESENT DAWN :
search Scholar te’n paper an present 21st Century Academic Fo-
hian a tam zawk (95% vel) chu poster rum, USA chuan September 20-22,
presentation a ni ţhin a. Poster presen- 2015 hian Martin Conference center,
tationah chuan an thil duanchhuahte Harvard University-ah 3rd Interna-
kha posterah an dahchhuak a, poster tional Conference a huaihawt dawn
session a awm hunah a bulah an ding a. He Conference-ah hian sawm a
a, a duh apiangin an zawt mai ţhin, nih angin, Michael Lalremtluanga s/o
anni’n an lo sawifiah ţhin a. Oral pre- R. Lalrosanga, Director, Higher and
sentation emaw Talk emaw ah chuan Technical Education Department ch-
Conference laia mithiam sawm bikin uan paper present turin a kal dawn.
thu an sawi ang hian an sawi ve ţhin Michael-a paper present tur hi “Effec-
a, mithiam zawkte thusawi karah an tive use of L1 in Teaching English: A
inzep ve ţhin. classroom observation” tih a ni a, Sep-
UNO chuan 2015 kum hi In- tember ni 21 Thawhţanni chawhma
ternational Year of Light (IYL 2015) dar 11:15 (Boston Time), India ram
-ah a puang a, eng lam chanchin leh azan dar 8:45 ah minute 25 hun pek a
a hman ţangkai dan tur inhrilhhriatna ni. (MSR)
kum a ni bawk. Tv. Krista Roluahpuia
papar present tur hi tunlai mithiamte CHIEF MINISTER
bengkhawng ber burning topic chu a RETHEI BER :
ni. India ram National Science Semi- Tripura State Chief Minister
nar 2015 topic pawh, “Harnessing atana a zawna term 4 an thlan tlin tak,
Light; Possibility & Challenges” a ni. Pu Manik Sarkar-a hi India ram Chief
(Mizo Special Report) Minister te zinga rethei ber a ni. A
chanchin ropui thenkhat hi lo hre ve
teh.
1. A rethei ber nain India ram Chief
Minister te zinga sawisel kailo ber a
ni.
2. A zawn zatin term 4 chhung Chief
Minister atana thlan tlin a ni.
3. Mahni In leh lo a la nei lo.
4. Bank-a a pawisa neih zawng zawng
chu Rs. 6,500/- chiah a ni.
5. A thlatin hlawh chu an party CPI
NUNNA TUIKHUR : SEPTEMBER: 2015 11
(M) ah a chhunglut vek thin a, an par- nasa ve lo fate aiin Asthma neih thei-
ty chuan a intunnun ve nan thlakhatah hna risk a let thumin an nei sang
Rs. 5,000/- an pe thin. zawk niin an sawi. Kaiser Permanente
6. A nupui hi sawrkar motor-ah a ch- Northern Colifornia-a mithiamte ch-
uang ve ngai lo, Rickshaw-ah a ch- uan nu naupai 801-ah nitina magnetic
uang mai thin. field-a exposure an neih dan tehin, nau
7. Politics-a a hmelma kumhlun ber an neih hnuah an fate chu kum 13 ch-
ber te pawn tunlai politiciante zingah hung an enzui a, chutah tu faten nge
amah anga mi rinawm leh sawiselbo Asthma nei tih an chhui zui ta a ni.
hi an vang hle ang tih hi an pha biklo Zirchianna neitute chuan naupai laia
a ni. magnetic field exposure nei nasaho
Rethei ber a ni naa, mi rinawm fate chu exposure nei nasa ve lo fate
leh sawiselbo a nih bakah hian an state aiin Asthma an neih theihna risk a let
tan hna a thawk nasa hle. Tripura state thumin a sang zawk tih an hmuchhuak
development a zuana a zuantir zia leh, ta a ni.
a bikin Information Technology lama Zirchiannaa an hotu De-Kun
hma an sawn nasatzia hi hmuh hmaih Li, MD, PhD., reproductive and peri-
chi a ni lo. natal epidemiologist chuan, “Elec-
tromagnetic field exposure hi a ţha
lo hle tih a chiang a, taksa hriselna
a nghawng theih dan hi kan ngaih-
pawimawh a hun ta a ni. Magnetic
field exposure neih tlem dan ţha ber
chu a bul hnaia awm loh a ni a, heng
electronic bungrua te hi kan hmang
lo thei lo a nih pawhin, kan hmanlaia
a bul hnaia awm tam loh a ţha ber a
ni,” a ti. He zirchianna chungchang hi
Archives of Pediatricsand Adolescent
Medicine online edition ah tihchhuah
a ni. (Thudik leh News)
ELECTRONIC BUN-
GRUAIN NAUPANG ASTHMA ODHISA TLEIRAWL IN-
RISK TISANG : DIAN IDOL JUNIOR 2015 ATAN
Nu, naupai laia microwave THLAN A NI :
oven hmang nasa lutuk te, hair dryer Ni 6/9/15 khan Indian Idol
leh vacuum cleaner hmang nasa te fa Junior second season chu zawh a ni
chuan, heng electronic bungrua hmang ta a, Odhisa tleirawl Ananya Sritam
12 NUNNA TUIKHUR : SEPTEMBER: 2015
Nanda (13) chu Idol atan hian thlan mei a chhuak a, passenger 7 velin hl-
a ni. Bhubaneshwar tleirawl Ananya iam na vak lo an tuar a ni. Thlawhna
Nanda hian final a luh pui Nahid Af- chhungah michuang te an buai nuaih
rin leh Nithyashree Venkataramanan nuaih avanga an innek na lamah an inti
te chu khumin Indian Idol Junior ni- hliam ta ni a sawi a ni. Hemi hnu hian
hna hi a chang ta a ni. Ananya hian passenger te chu him takin thlawhna
trophy bakah Sony Entertainment TV atangin an chhuak kim thei a ni.
nen contract nuai 10 man siamna tur a
hlawh chhuak a ni. Indian Idol Junior PM IN METRO RAIL
2015 hi a tam zawk chuan kan hrelo THAR HAWNG :
mai thei a, kumin May ni 30 atang Ni 6/9/15 khan India Prime
khan neih tan a ni a, Sony TV ah In- Minister Narendra Modi chuan 13.87
rinni leh Pathianni zan apiangin dar km a thui Delhi (Badarpur) - Farid-
8:30 ah tihchhuah thin a ni a, ni 8 zan abad (Escorts Mujesar) metro rail thar
khan final an nei a ni. chu a hawng. He metro rail tlanna tur a
station zawng zawng hi nizung chakna
(solar power) nen a thuam vek a ni.
Delhi atang UP lam kal a awlsam leh
ta sawt e.

TRIBAL MLA TE AN
BANG LO ANG :
Manipur Deputy Chief Minis-
ter Gaikhangam chuan tlang mi, tribal
MLA te chu miin an phût avangin an
ban loh tur thu a sawi.
August 31-a Manipur Assem-
bly-in bill pathum a pass, tlang mite’n
an dodalna kal zelah an MLA te chu
bang turin an phût a, hemi chungchan-
AIR INDIA THLAWHNA ga chanchinbu mite zawhna chhangin
AH KANGMEI CHHUAK : Deputy CM chuan an ban loh tur thu
Ni 8/9/15 zan dar 7.55 vel hi Nilaini khan a sawi a ni.
khan Air India thlawhtheihna Varanasi Manipur phaizawl mipuite’n
atanga Delhi pana thlawk chu Delhi pemlutte lak aṭanga leilung fate hum-
aiport ah hmanhmawh taka tum tir a ni halhna atan inner line permit (ILP)
a, he thlawhtheihna A320 hi hydraulic system kalpui an phût hnuah state
problem a neih avangin a ke ah kang- sorkar chuan August 28 leh 31 khan
NUNNA TUIKHUR : SEPTEMBER: 2015 13
special session koin, bill pathum a chu inbiakna hmanga chinfel theih a
pass a, a bill pass chuan tlang mite ni, a ti.
dikna chanvo a khawih buai tiin, tlang Hetihlai hian Churachandpur
mite’n nasa takin an dodal zui nghal district-a Singnat bial aṭanga thlan
a, Churandchanpur-a tharum thawhna tlin, Congress MLA Ginsuanhau Zou
chhuakah mi pakua-in an thih phah a chuan bill pathum duh loh lantir nan
ni. Hemi rual hian tlang mite chuan an MLA aṭanga a ban thu a sawi a, mahse
MLA te chu bill pathum dodal ngam Assembly Secretariat chuan banna
lo leh an aiawh zo loah puhin bang tu- lehkha an dawn loh thu an tarlang
rin an la nawr chhunzawm reng bawk. thung.
Gaikhangam chuan MLA chuan te chu Tlang mite’n an MLA te ban
an aiawh tura mipuiten an thlantlin an phûta an nawrnaah Thawhlehni tlai
nih tih sawiin, pawl ṭhenkhatin an duh aṭangin Zomi Council, Kuki Inpi
loh avanga bang thei an nih loh thu Manipur leh Hmar Inpui ṭangrual,
a sawi a, bang tura nawrna chu a th- Joint Action Committee (JAC) ch-
langtlingtu mipuite zah lohna a ni, a ti. uan Churachandpur-ah darkar 60 awh
Deputy Chief Minister chuan bill bandh a huaihawt a, ni 10/9/15 tlai
pathum - Protection of Manipur Peo- khan a tawp.
ples’ Bill 2015, Manipur Land Rev- Bandh huaihawt chhung hian
enue and Land Reforms (Seventh buaina lian tham chhuak hriat a ni lo.
Amendment) Bill 2015 leh Manipur JAC chuan Churachandpur district
Shops and Establishments (Second MLA te hi bill hnukkir tura nawr tur
Amendment) Bill 2015 chu house-a emaw tlang mite tan bill-ah ngaih-
sawiho a nih laiin Naga Peoples Party thiamna telhtir tura state sorkar nawr
(NPF) MLA te pawhin an dodal loh turin an phut a, hemi atan hian ni 10
thu a sawi. chhung hun pein, an hun tiam hi ni
Mahse NPF MLA pali te chuan 10/9/15 khan a tawp bawk.
bill hi an duh loh lantir nan Septem- JAC-in MLA te a nawr bakah
ber 4 khan Assembly Speaker hnenah hian tlang mi, hmeichhe pawl hrang
banna an thehlut. hrang leh mipuite chuan an MLA te hi
Gaikhangam chuan bill bang turin an nawr reng a ni.
pathumte hian tlang mite dikna chanvo
a khawih buai a nih chuan state sorkar- PAWISA THIR TLANG-
in bill chu ennawn a, siamṭhat a huam ZARH :
thu a sawi nghal bawk. Bill pass a nih Dr. Sarvapalin Radha Krishnan
hmain a ṭhat lohna emaw dodalna hun a hriatreng nan PM Narendra Modi
rei tak hawn a ni a, mahse tumahin an chuan pawisa thir (coin) pahnih, Rs 10
dodal lo a ni, tiin inhriatthiam lohnate leh Rs 125, Zorawar hall, Manekshaw
14 NUNNA TUIKHUR : SEPTEMBER: 2015
Centre in New Delhi-ah a release.. Kayah state-ah hian President
He coin pahnih hi September 04, 2015 Office-a minister ni lai, Soe Thein a
10:58 pm khan Reserve Bank Of In- ding leh dawn a ni. Thein hian July
dia chuan a publish a, ni 5/9/15 khan thlaa tihchhuah, rorellai Union Soli-
Teachers’ Day pualin PM hian a re- darity and Development Party (USDP)
lease a ni. candidate list-ah a tel phak loh avangin
tun ṭumah hian independent-in a ding
dawn a, Myanmar President thawhpui
hnai tak a nih bakah, an rama mi thil ti
thei ber zinga ngaih a ni.
November thlaa inthlanpui
neih tur hi kum 1990 hnua Myanmar
ramin zalen leh felfai taka inthlanpui
a neih leh hmasakna tura beisei a ni.
Kum 1990 inthlanpuiah khan Suu
Kyi-i party, National League for De-
mocracy (NLD) chu hneh taka thlan
MYANMAR INTHLANPUI tlin ni mah se, mahse inthlan result hi
ATAN CAMPAIGN NEI MEK : hetihlaia sipai sorkar chuan a pawm lo
Myanmar ram inthlanpui neih a, thuneihna pawh a hlan chhawng duh
tur atan Thawhlehni aṭang khan of- lo a ni. Tun ṭum inthlanpuiah pawh
ficial campaign neih ṭan a ni a, ni hian NLD hi chak tura rin a ni.
10/9/15 khan eptu hruaitu Aung San Suu Kyi-i hian Kayah state-a
Suu Kyi-i chu Thailand ramri bula khaw pathum a tlawh a, state khaw-
Kayah-ah campaign turin a kal. pui Laikaw-ah thu a sawi bakah, Soe
Thein-a dinna bial, Bawlakhe khuaah
pawh thu a sawi bawk.
Inthlanpuiah hian kum nga ch-
hunga parliament leh regional cham-
ber member turte thlan an ni dawn a
ni. Parliament upper leh lower house
member-te chuan president candidate
tur an nominate leh dawn a, sipai la-
min nominate pakhat an nei bawk ang.
Mi pathum nominate zingah thlawptu
ngah ber chu President atan dah a ni
dawn a, a kaihhruaina hnuaiah sorkar
thar hi siam a ni ang.
NUNNA TUIKHUR : SEPTEMBER: 2015 15
Sipai sorkar hnuaia ram danpui A pa a boral avangin Eliza-
an siamah, ramdang mi laka fa neite beth-i chu 1952 kum khan lallukhum
chuan an ram President dinhmun an khumtir a lo ni ta a, a pasal hi Phil-
luah thei lo a, hei vang hian Suu Kyi- ip, Duke of Edinburgh a ni a, fa 4-
i pawh hian a pasal, British mi nen Charles, Anne, Andrew leh Edward te
fapa pahnih an neih avangin President an nei.
dinhmun hi a chuh ve phalsak a ni lo. ‘Sial rangin sial rang a hring,
sakawlin sakawl a hring’ an tih ang
LALNU LAL REI BER : deuh khan 2002 kuma boral ta, a nu
September 9, 2015 tlai lam dar kha kum 101 a dam a ni a, a nu a ch-
5:30 a rik chiah khan Queen Elizabeth hun a nih ngai chuan lalnu Elizabeth-i
II chu England lalnu zinga lal rei ber a hi a la damrei hle maithei. A fapa, kum
ni ta. 66 mi ni tawh, Prince Charles hian
A pi, great-great-grandmother, lalthuthleng luah tur chuan a la nghah
Queen Victoria lal hun chhung kha fan fan chu a ngaih hmel a ni.
kum 63 leh thla 7 leh ni 2 a ni a, Queen 1992 kum aţang khan lalnu
Elizabteh II hian a pi lal hun chu a Queen Elizabeth-i rawtna angin Royal
khum ta a ni. Lalnu Elizabeth lal hun Family chuan chhiah an pe ve ta a ni.
chhung hian British Prime Minister (MSR)
12, US President 12 leh Pope 7 hmel a
hmu hman a ni. GOOGLE IN LOGO THAR
Pathian thil rel dan hi a mak HMANG :
danglam ve ţhin bawk a, Elizabeth Internet a thil zawnna hmun-
hian a naupan lai aţang rengin lalnu pui (search engine) lianber google ch-
nih hi a beisei pha ngai lo va, fianri- uan an logo hmanlai tidanglam in logo
alah mi hriat hlawh lem lova awm mai thar an hmang ta. Google hian an logo
mai a lo rilruk ţhin. A pa, Prince Albert an thlak chhan an sawiah chuan mo-
hi lal tur pawh a ni lo va, lal fapa upa bile phone tana remchang thei ang ber
ber Edward VIII kha American nut- tur an duh tel vang a ni.
hlawi zunah a uai ta tlat mai a, khawv-
el ni tla seng lova roreltu nih ai chuan
hmangaihna la na ta zawkin, ni 325
chiah a lal hnu 1936 kum khan Eng-
land lalthuthleng aiin nuthlawi a th-
lang ta kha a ni a. Tichuan, Elizabeth-i TYPHOON GONI VANGIN
pa, Prince Albert-a chuan lalthuthleng MI 10 BORAL :
a luah ta thung a, King George VI a lo Philippines ram hmar la-
ni ta a ni. mah thlipui virvet chi Typhoon Goni
16 NUNNA TUIKHUR : SEPTEMBER: 2015
195km/h a chak a a tleh avangin lei- Khualzin, sakhaw hrang hrang biate
min leh tuilian a thawk nasa a, hemi pawhin an tlawh awl lo.
avang hian mi 10 in nunna an chan, mi
thenkhat chin hriat lohin an awm mek
bawk. Ruah a sur tel avangin mihring
chenna in tam tak pawh a chhia a,
chenna nei lo mi sang chuang te chuan
hmun him lamah an in saseng mek a
ni.

Tunlai hian Israel fate chuan


sual ngaihdam dilna, a hnampumin
an nei mek a, khaw hran hran a neih a
nih bakah Makpela Pûk-ah pawh hian
zantin sual ngaihdam dilna hi a huho-
va neih țhin a ni
WTC BEIH CHAMPHA-
PHAK : MECCA MOSQUE-A
Ni 11/9/15 nimin kha kum CRANE TLUKSAWP VANGIN MI
2001 a Terrorist ten World Trade Cen- 65 THI :
ter an beih champhaphak vawi 14na a Ni 11/9/15 khan Grand Mosque
ni a, mak tak maiin WTC dinna chung (Sacred Mosque), Mecca khawpui-
zawnah chhimbal a zam raih mai. a thil rit tak tak chawi sawnna khawl
New York khawpuiah ruah sur za- (crane) chu a tluksawp avangin mi 65
whin chhimbal a zam fova, nimin ami ten an thih phah a, midang 154 zetin
erawhin ngaihven a hlawh a, a hlu zual hliam an tuar tih Saudi Interior Minis-
a, social media lamah a darh nasa hle. try chuan an tarlang a, an tualchhung
lam media te chuan crane hi ruah a sur
MAKPELA CAVE : nasat lutuk vanga tlu sawp niin an tar-
Hei hi Makpela Pûk, Hebron lang bawk.
khuaa awm a ni a, Adama leh Evi, Grand Mosque-ah hian Sep-
Abrahama leh Sarah, Isaka leh Rebeki, tember 21-26 chhung khian annual
Jakoba leh Le’a te phumna niin, Israel Hajj pilgrimage an hmang dawn a,
te chuan engtik lai pawhin țawngțai khawvel hmun hrang hrang atangin
nan leh Sam chhiar nan an hmang țhin. Muslim rual maktaduai tel pung-
NUNNA TUIKHUR : SEPTEMBER: 2015 17
khawm tura beisei mek an ni a, US sipaiten hian Hiroshima
Makkah region-a an governor Prince leh Kokura khawpuite chu a tira an
Khalid al-Faisal chuan he chhiatna beih tum a ni a, mahse Kokura khaw-
thleng hi a chhan chhui chiang tura pui chu chhumin a hliah nasat avangin
investigation la turin a hriattir nghal Nagasaki khawpuiah hian bomb hi an
a ni. (Mecca hi Makkah region capi- thlak leh ta zawk a ni.
tal a ni) He Grand Mosque hi ‘Kaaba’
an tih, Muslim ho tana khawvel-a an
hmun thianghlim ber hual vela sak a ni
a, Kaaba hi granite-a siam niin House
of Allah an ti thin a ni. Mecca-a Hajj
hun an hman laia mipui pungkhawm
hi khawvel-a puipunna lian tham ber
pawl ni hiala sawi a ni reng thin bawk.

NAGASAKI BEIH A NIH
HRIATRENGNA HMANG :
Ni 9/8/15 kha Indopui II laia
US-in Japan rama Nagasaki khuaa
atom bomb a thlak champha vawi 70- Nagasaki khawpuia bomb
na a ni a, hriatrengna hun leh bomb thlak vang hian mi 74,000 vel an thi
thlak vanga thi te sunna hun hman a a, atom bomb puak hi a sat lam degree
ni. celsius 4,000 zet niin steel pawh ti tu-
Kum 1945, August thla khan iral thei a ni a, khawpui chhung chu
US chuan Hiroshima khawpuiah atom bomb puak hian a tichhe deuh vek a
bomb a thlak a, nithum hnu, August ni. Hiroshima-a bomb puakah khan mi
9-ah Nagasaki khuaah hian a thlak leh 140,000 vel an thi nia chhut a ni bawk.
a ni. Bomb thlak vang hian mi nuai tel
an thi a, Japan chu ṭangrual ram lakah COMPUTER GAMES
a tlawm phah a, indopui II-na pawh a KHELH NASAT LUTUK VANGIN
tawp phah a ni. BORAL :
Nimina hriatrengna inkhawm Russia ram chhim lama Re-
buatsaih hi Nagasaki Peace Park-ah public of Bashkortostan a Uchaly
neih a ni a, mi tam tak an pungkhawm khua a rawlthar kum 17 mi Rustam
a ni. He hun hi ram hrang hrang 75 chu a zawna ni 22 chhung computer
aiawhte an hmanpui bawk a, an zingah games a khelh avangin a boral. Rustam
hian US ambassador Caroline Kenne- hian August ni 8 khan a ke a tih tliah
dy pawh a tel. avangin pawn a chhuak thei lo a, inah
18 NUNNA TUIKHUR : SEPTEMBER: 2015
chaw ei leh mut lai tih loh chu com- leh Rs.56320 inkar vel ni tur a ngaih a
puter games ‘Defence of the Ancients’ ni.
chu a khel char char thin a ni. August
ni 30 khan nikhawhrelo in a awm a, JAPAN TUILIAN ( NORTH
damdawiinah hruai a ni a, a nunna an TOKYO) :
chhan zo ta lo a ni. Kumin March thla Dt. 9/9/15 zan atang khan Ja-
pawh khan China a mi tlangval pakhat pan khawpui Tokyo hmar lama, Joso
pawh computer game ‘world of war- leh a chhehvel chu ruah leh thli nasa
craft’ ni 19 chhung a zawn a a khelh takin a nuaia, chu chuan Kingawa Lui
char char avangin a boral tawh bawk a chu a kuanga lenglo khawpa tuili-
ni. Hetiang em em a addict chu keini anah siamin mi nuai khat aia tam ten
Mizo Christian Thalaite zingah chuan an in leh lo chhuahsanin, in 5600 lai
kan awm loh beisei ang. mai a tichhia bawk a, vanneiha siamah
tumah thi hriat a nilo thung.
APPLE IN iPHONE THAR Rescue Team ten nasa taka
TLANGZARH : chhawmdawl hna thawk mekin Daily
Apple company chuan iPhone Mail chuan a sawi a, tun thleng hi ch-
thar pahnih - 6S leh 6S Plus an tlang- uan kum 70 mi pakhat leh kum 60 mi
zarh ta. He iPhone thar 2 te hian a 3D pitar chiah chinhriat loh awm an nih
touch an hman avangin a screen ah kut thu NHK Broadcaster chuan sawiin
zungtang engpawh hmanga hmeh in Daily Mail chuan a sawi a ni.
awlsam takin a hman zung zung theih
a ni. A screen hnuailam hmeh rei deuh
chuan awlsam takin selfie a lak mai
theih bakah veivahna ah te awlsam
takin map/kalkawng hriatna a rawn
lang mai thei bawk. A hmalam cam-
era pawh 12MP a thuam niin, camera
hmangin 6MP resolution leh video
4k(Movie hall quality) a lak theih
bawk. Selfie camera pawh 5mp a thu-
am that a ni. A rawng pawh silver, gold
leh gray bakah rose gold colour pawh
thlan tur a awm. Media ho te hman leh MEI ALH SUR :
khawihchet zung zung awlsam turin Dt.10.9.2015 zinglam dar 7:30
processor pawh 64-bit A9 chip hman vel khan Africa ram hmar thlang lam
a ni. Aman chu $649, $749 leh $849 te ah meialh a sur.
anni a, India pawisa chuan Rs.43052 Kum 1861 khan he thil hi lo
NUNNA TUIKHUR : SEPTEMBER: 2015 19
thleng tawh in, vawiin khan Africa ga chhuah nasat ber record a siam.
hmar thlang lam khaw te tak te ‘Kipa- HBO aṭanga pek chhuah TV
tai’ khaw bul mai ah meialh van atang drama series hi ram 173-ah ṭum kha-
in a rawn tla leh ani. Lungtum tla ang tah pek chhuah (tih chhuah) a ni a, he-
deuh in meialh hi a tla a, mei alh hian tiang tluka chhuah nasat hi TV drama
kang raw (ashes) a hnutchhiah lem lo. zingah a la awm ngai lo a, Guiness
Minute 10 vel bawr a tlak hnu ah ruah World Record-ah tarlan a ni.
a sur zawm nghal a. Ruahtui tla hian Guinness World Record-ah
‘acid’ mihring leh thlai te tana hlau- hian Game of Thrones bakah dah
hawm a pai tel bawk.. Amaherawh chu thar a awm nual a, chung zingah ch-
he thil thleng vang hian thi leh hliam uan One Direction pawh an tel. One
an awm lo. Mei a sur dawn hian khua Direction hi music group zinga twit-
adur nasa a, a thim hle a, vansanga ter-ah follower ngah ber an ni a, chu
thlipui nasa tak tleh thawm ang in a bakah dance game track lar ber an ni
rûm hum hum reng a. Kipatai Khaw a, YouTube-a subscriber ngah ber an
chhung leh mihring chenna ah chuan ni bawk.
he thil rapthlak hi a thleng lo hlauh Ed Sheeran pawh Guinness
ani. World Record buah ziah luh thar an ni.
He thu hria hian ram hrang Ed Sheeran hi UK single chart-a pak-
hrang atangin mithiam rual an kal hatna ni rei ber a ni. A hla ‘Thinking
khawm a, India ram atanga kal Kabir Out Loud’ hi UK single chart-ah pak-
Gundav Chhetri chuan, ‘He mei sur hi hatna hapta 19 chhung a hauh tawh.
Africa ram hian hmachhawn reng thei Taylor Swift pawh langin, US-a album
dinhmunah a ding, a chhan chu, ram hralh chak ber record a siam. Guinness
hrang hrang changkang zawk ten Afri- World Record bu thar hi kum 2016
ca ram hi an hual vel a. Nuclear ralthu- September 10-a tihchhuah tur a ni ang.
am enchhin leh boruak chhia(mihring
siam chawp) hrang hrang hi Africa
chung zawnah a in chhek khawl tam
bik thin vang ani’ ati.

GUINNESS WORLD RE-


CORD-AH GAME OF THRONES :
Game of Thrones chu Guin-
ness World Record-ah a lang a, TV
drama zingah chuan theihnghilh har
ber a ni dawn ta a nih hmel. TV drama
zinga ṭum khata a rual ram hrang hran-
20 NUNNA TUIKHUR : SEPTEMBER: 2015
KHAWVELA HMEICHHE JIMMY CARTER-A SUN-
HMELTHABER : DAY SCHOOL CLASS A LUN
Russian naupang Kristina HLE :
Pimenova hi kum 9 chauh ani nangin, US President hlui zinga Path-
a hmeltha uchuak hle a, kum 3 anih ian ngaihsak ber pawl, piangthar dik
atangin a model tan tawha, a facebook tak anih thu puangchhuak thin, Presi-
page in 3 million Likes a hlawha, a in- dent atanga a chawlh hnua rawng-
stagram account in 8,00,000 followers bawlnaa inhmang zui, Jimmy Carter
a nei. A nu in a account a enkawl sak chuan Cancer a vei thu a puan hnuah a
ve ve a ni. nunah harsatna engmah a siam loh thu
Kristina Pimenova hi Mos- sawiin Jimmy Carter chuan, “Pathian
cow apiang ania, mahse thla 3 anihin remruatnaah kan innghat pumhlum
a chhungte nen Paris ah an pem a, a a, engpawh ka chungah thleng se, ka
hnuah Moscow ah an kir leh a ni. A lawm zel ang” tiin a sawi.
pa hi football star Ruslan Pimenov Jimmy Carter hian cancer vei
ania, a nu Glikeriya Shirokova. A un- mahse a kohhran lawina Maranatha
aute zinga naupangber ani. Kristina hi Baptist Church, Plains, Georgia-ah
rhythmic gymnast ania, former world a taksain a theih chhung chu Sun-
champion Olga Kapranova hnuaih a day sikul zirtirtu hna thawhzui a tum
train mek a ni. thu a puan hnuin Pathianni hmasa
Kristina hian modelling khan Jimmy Carter-a Sunday sikula a
contract Armani, Roberto Cavalli, zirtirna ngaithlak tumin hmun hrang
Dsquared2, Ermanno Scervino, Re- hrang atangin mipui an fuankhawm
play, Fendi, Benetton etc te nen a sign a, Maranatha kohhran hian chawhma
tawha, ad campaign pawh Roberto dar 9 atanga Sunday sikul kal turte in
Cavalli Junior leh Armani Junior te tan line tura thu a chhuah laiin a hma zan
a nei tawh. Tun July khan Vogue Italy atangtein he biak in hi an riah chilh
ah feature ani. tawh a ni.
NUNNA TUIKHUR : SEPTEMBER: 2015 21
HIV NATNA LAKA IN- time treatment man hi $379,668 vel
VENNA DAMDAWI : zet a ni hem mai!
Truvada pills hi HIV natna vei Harsatna dang a siam theih
te enkawlna damna a nilova, a la veilo leh pakhat chu, STD natna dang kai
kum 12 chin chunglam tena HIV hrik a tih awlsam phah theihna lai a awm.
laka an lo invennana duan a ni. US ah Enchhinnana an hman ho te hian trial
chuan kum 2012 daih tawh khan an lo an neih laiin HIV natna laka him tawk
hmang tan tawh a, ram dang ho pawhin thawkhata an inhriat avangin, sex an
a that tak tak leh tak tak loh finfiah tu- hmannaah fimkhur loh phahin con-
min an zirchiang mek a, chuta zirchi- doms an hman ngai loh thu an sawi
anna pakhat chuan he damdawi hi a lo a, mahse he damdawi hian HIV tihloh
rintlak tak tak tih an hmuchhuak a ni. STD natna dang laka a ven siloh avan-
He zirchianna ina enchhinnana gin STD natna dang an kai fur ta hlawm
a hman mi 657 te chu trial an kaltlang lawi si a ni. Chuvangin, he damdawi
hnuin an zavaiin HIV hrik lakah an lo eitute tana hriattur pawimawh em em
him pial a ni. Enchhinnana an hman chu, STD natna dang lakah a veng
te hi mawngkawhur 653 leh mipa pan- tello tih hriaiin condoms hman bansan
gngai 4 niin, an zavai hian sex part- tur a nilo a ni.
ner pakhat aia tam nei vek anni a, tin, Englekhawle, HIV laka inven-
nun thlahdah taka khawsa thin niin, an na tha ber chu ruihhlo laka fihlim leh
nundana HIV hrik kai theihna chance nupui/pasal neih hma a mipat hmeich-
sang tak insiam te anni hlawm. Trial hiatna hman loh hi a ni e.
an neih atanga kum 2 hnuah an thisen
endik sak leh theuh anni a, pakhatmah MAYWEATHER VS BER-
HIV hrik pai an lo awm lo a ni. TO MIPUIIN AN NGAIHVEN
Chanchin lawmawm tak anih TAWK LO :
rualin, a buaithlakna lai chu he dam- Floyd Mayweather Jr-a inhnek
dawi hi a thawh reng nan chuan nitin hnuhnung ber turin ngaihven a hlawh
chatlak miah lova damchhunga ei a tawk lo a, May thla lawka Manny Pac-
ngai thung. Nitin i ei ziah chuan HIV quiao nena an inhnek ṭuma khawvel
kai theihna chance 92% laiin a tihtlem ngaihven dan nena khaikhin phei ch-
sak dawn che a, mahse i ei that loh uan a inthlau hle.
chuan lukhawng a nei vak dawn lo a Las Vegas-a Mayweather leh
ni. Tin, damchhunga ei a ngaih dawn Andre Berto inhnek tur hi Mayweath-
avangin chatlak lova supply mumal er chuan a inhnek hnuhnung ber tur
tak a awm reng a ngai dawn a, a leina niin a lo sawi tawh a, a chak a nih ch-
tur sumpai lama harsatna neih zeuh uan Rocky Marciano-a record vawi 49
pawh thil awm thei a ni bawk. Life inhneka tlawm hmel hmu lo chu a nih
22 NUNNA TUIKHUR : SEPTEMBER: 2015
Migrant Crisis avangin European
Union-a Border ram, a bik takin
Greece, Italy leh Hungary te chuan
buaina nasa tak an tawk mek a, Iraq leh
Syria buaina avanga ram chhuahsan/
pem a, Europe lam pan tum migrant-te
chu a ni telin an pung tual tual a. Pope
Francis-a ngei pawn Europe Kohhran
zawng zawng hnenah a theih ang anga
migrant-te lo chhawmdawl turin a fuih
mawlh mawlh bawk a ni.
Hetiang thilthleng avang hian
rual thei dawn a ni. Egypt rama businessman an fak em
Mayweather leh Berto-te hi ni em, Telecom Group Orascom TMT-a
13/9/15 zing dar 5:30 ah MGM Grand, Chief Executive leh, region Billion-
Las Vegas khawpuiah an inhnek a, aire Naguib Sawiris-a chuan Middle
Sony Six in live in an tichhuak a ni. East refugee te tan tiin, Greece leh
Italy-a Island chu lei tumin a dawr thu
IRAQ LEH SYRIA REFU- CNN News chuan a tarlang a ni.
GEE-TE TAN ISLAND LEISAK Mi Nuai khat (100000) aţanga
TUM (BILLIONAIRE BAGUIB mi Nuai hnih (200000) awm theihna
SAWIRIS) : tur a nih thu leh, a hming atan pawh
Myanmar ram chuan Tuil- “Hope” tih a nih tur thu te, chenna In,
ian avangin chhiatna nasa tak tuarin Hospital leh School te thlengin siam-
khawvel hmun hrang hrang aţang tan- sak an ni ang a, tin an duh hun hunah
puina a dawng mek bawk a. Hetih lai an hawng leh thei bawk ang tiin Ni
hian khawthlang (western) lam pawh 6 September, 2015 a Interview-naah
buaina namenlovin a chim ve mek Sawiris-a chuan a sawi niin CNN ch-
bawk. uan an tarlang bawk.
Tun hnaia Middle East lama Ei tur leh awmna tur neilo
kan ţanpui ve theihna awmchhun chu
ţawngţai hi a ni. (Today News)

NU NGAIHSAN AWM :
KIM DAVIS-i, Pathian duh
zawng tih avanga ni 5 lai lungin tang
chu.
He nu hi USA Rowan Country
NUNNA TUIKHUR : SEPTEMBER: 2015 23
Clerk a ni a. June thla a US Supreme Court-in
mahni anpuite inneih (gay marriage) a phal
chu inneih tumte phalna a pek duh loh avan-
gin Court zah loh thubuai siam sak a ni a, ni
5 lungina a tan hnuin nimin khan chhuah a ni
leh ta a, Kristian mi 100 chuangin a lungin
tang chhuak hi an lo hmuak a ni.
“Ka thil tih hi Pathian ropui nan a ni a,
Pathian duh dan kan zawm zel tur a ni,” tiin a
au chhuak. Ni 5 lai lungin tang mahse a ngai-
hdan a thlak chuang lo.
USA Kohhran thenkhatten neih inang in-
neih hi pawm mahse pawm lo tam tak an
awm a ni. Setana hian Kohhranah pawh hian
hmun ava chang thuk tawh em. Ringtute tawngtai nasat kan va ngai ta em!

S Sl. No. HMING PIAN NI


E 1 Hmangaihsanga 8
2 Nl. Lallawmawmi 15
P 3 Tv. Lalpektluanga 29
T 4 Tv. Vanbiaklala 19
5 Pastor F. Lalhmangaihzuala 28
E 6 Tv. Aaron Vanlalchhanhima 23
7 Pu Lalthianghlima (Gina) 28
M 8 Nl. C. Hmangaihzuali 29
B 9 Nl. Lalnunmawii 15
10 Tv. Lalthafamkima 30
E 11 Nl. C. Laltlankimi 20
R
24 NUNNA TUIKHUR : SEPTEMBER: 2015
CHANCHIN THA MITIN TAN
A BIK TAKIN MIZOTE TAN
-Familia Fanai Laltansanga

(thla hmasaa mi chhunzawmna..)


HARHNA ŢUM LINA
Harhna vawi li-na hi kum 1930 thlasik laiin Biate khua-ah a thleng a. He
harhna hi Pu Lalhmuaka chuan harhna lo thleng dang aiin a ropui ber niin a ngai
a ni. Harhna lo thlen apiangin Pathian chu hla hmangin a inpuangchhuak nasa
em em a, an zai tui thei em em a, an lam a, taksa chetna chi hrang hrang nen hla
an nawn tlut tlut ţhin. Hla thute chuan mi rilru-ah hna a thawk nasa em em a,
mittui tla zawih zawihin hlim leh lawm takin an zai ţhin a ni. Khawbungah hla
vawi 88 an nawn a, Hmunhmelţha khuaa harhna a thlen ţum khan Nilai zana an
hla sa kha an tawp thei ta lo va, Chawlni zan rei tak thlengin an chhunzawm an
ti bawk.
Harhna ţum 3-na vanglai lungah a hrilhfiah thei a ni. Mr. B.L.
khan Lungrang inkhawmpui-ah Pas- Sojwal (Secretary of the Board of
tor Liangkhaia’n chawlhni chawhnu Theological Education of India) ch-
inkhawmah Kraws thu a sawi a, banna uan, “The Mizo Church shall continue
hla-ah, ‘Thu mak ka sawi nin theih loh to sing as long as it is alive, and it shall
chu Kalvari chanchin a ni’ tih hla kha remain alive as long as it sings” (Mizo
an sa a, Pu Buanga rilru a khawih hle Kohhran a nun chhung chu fak hla sa-
mai a, hla chang sawiin vawi 9 a nawn in an zai reng ang a, Fak hla sa-a an
a, mittui tla zawih zawih chungin, zai chhung chuan Mizo Kohhran hi a
Kalvari tlanga a ke ngeia a lo kal tawh nung reng bawk ang) a ti hial a ni. Har-
thu leh Lungrang tlang aţanga Kraws a hna lo thlen dan kan han sawichhuah
hmuh chian anga chiang hian Lal Isua chhan hi Pathianin Mizote zinga a thu
tuarna Kraws hi a la hmuhfiah ngai a puandarhna hmanraw pawimawh tak
loh thu a sawi hial a ni. Thlarau mite a nihzia sawilan ka han tum vang a ni
hla phuah hian thlarau mit-in Pathian a. 1902 kum khan Hmar lamah ringtu
ropuizia a hmuhfiahtir ţhin. Hla hi lei 90 chauh an awm laiin, Chhim lamah
hrehawm leh Angelte lenna Vanram chuan ringtu 314 an awm tawh a, hei
dawh zawmtu lei (bridge) a ni a, Path- hi Darphawka inlarna avangin Chhim
ian thu ril tak tak thu hmanga sawi fiah lam miten Chanchin Ţha dawngsawng
theih loh hi hla thu mawl te te hman- turin an thinlung a inhawng zawk niin
gin chiang tak leh fiah takin mite thin- a lang. Pukpuia ringtu hmasa Khaw-
NUNNA TUIKHUR : SEPTEMBER: 2015 25
tinthanga (Pastor Thankunga pa) ch- em thei reng a ni. Miin Pathian thu
uan, “inthawi ngai lova ngaihdam sawi tur an hre lo hi mak a ti em em
theih chu tute nge lawm lo vang”, a a, “Sawma pakhat pek harsa an inti fo
ti hial a ni. Pathianin Ama chanchin mai hi a mak e, Pek loh hi a harsa a
puangchhuak turin kan mawl ang anga ni zawk a lawm” a ti ţhin. Hmuifang
kan rilru mil zawnga Pathian thusawi tlang kawng chho lutukah hian ng-
thiam min pe zel a ni. hawngkawl nen bawmrang khat thil
phur chungin, “Ka tho anga ka Pa hne-
THANGBAWNGA nah ka kal teh ang”, tih hla sa chungin
Chhim lamah Thingsai lal upa a kal a, a hlim ta em em a, a lam chho
khawnbawl Thangbawnga leh Hmar ta zel a, hah hlek lovin nuam titakin a
lamah Arro Khuanga te hi Pathianin zawhchhuak parh thei a ni.
a thuhril darh tura a koh leh a ruatte
an niin a lang a. Thangbawnga hian LALKHERHA
kum 18 chhungin mi 4431 Kristia- Zan khat chu Lalkherha hian
nah a siam a, ţawngţai mi leh tihdam mumang a nei a. A mumangah chuan
rawngbawlna nei mi a ni a. An chaw Thangbawnga kha hmuin, sipai Gen-
ei tur ţawngţaiho an rei thei hle a, eral inchei angin a lo inchei a, a awm-
“Chaw lum an ei ngai lo” an ti hial. ah chuan tangkapui a inbel ţhut bawk.
Damlote a ţawngţaisakin an lo dam Chutia an ding dun chu a kut dingla-
ţhin a, ţawngţai tihdam rawngbawlna mah chuan meichher alh hluah hluah a
a neih avangin Zoram pumin an pan a keng a, Thangbawnga chuan Lalkher-
ni e tih theih a ni. Amah pantute lawm ha hnenah, “Hei hi la la, chhi zel rawh”
em emin an haw thei vek kha thil mak a ti a. Lalkherha chuan meichher chu
tak a ni bawk. A hnena kala lawmna Thangbawnga kut ata chu a la ta a ni.
nei apiangte chuan an kalna apiangah He a mang hi a man hnu chawlhkar
Pathian hnathawh ropuizia an sawi khatah Thangbawnga thih thu kha hri-
zel a, chuvangin Zoramah hian amah at a ni ta a ni. Lalkherh thil sawi pakhat
avangin Pathian ram a zau sawt hle a an sawi chu hei hi a ni, “Kan thlawhh-
ni. maah hlo kan thlawh laiin, vau aţangin
Sap pakhat, Sap lukhum khum ka hma
ARRO KHUANGA lamah a lo kal a; chibai kan inbuk a.
Hmar lama Pathian thu hrila Aizawla Pu Mendus-a ka hmu chu (a
vak ţhin Arro Khuanga kha mi dan- hmain a la hmu lo) kan thlawhhmaa
glam tak a ni bawk a, Pathian a ring ka Sap hmuh chibai ka buk chiah kha
em em a, Pathian thu hrilin a zinch- a ni” a ti. A buhseng laiin Pathian aw
huak reng a, Pathian tan thilpek a pe a hria a, “A ram leh a felna chu zawng
ţha em em a, Pathian-ah a lawm em hmasa zawk rawh u”, tih hi chiang em
26 NUNNA TUIKHUR : SEPTEMBER: 2015
emin a hria a, “tichuan, chung zawng ate daia sawntlung bul zawla ka hnena
zawng chu a pek belhchhah dawn che lo langte kha a ropui em avangin ti-
nia” tih lai thu chu chiang vak lovin a hian ka vâk ka vâk a nih hi” a ti ţhin a
hria a. A han hawi vel a, Pathian hau- ni.
sakna chu a hawina lam apiangah chi-
ang takin a hmu ta a, a mittui a luang SUAKLIANA
ta zawih zawih a, Pathian tan a inhlan Ani hi khawhmu lo, kuta hruai
ta a ni. ngai a ni a. Sam bu hi a vawng vek a, en
Pathian kohna a hriat hnu thla lovin a sawichhuak vek thei a ni. ”Sam
2-ah Aizawla inkhawmpui chhima a bu-ah hian Lalpa pek ka dawng a ni e.
lam lai chu Missionary E.L Mendus Ka sawi thei chauh a ni lova, a hrilh-
chuan a lo en reng a, Inkhawm ban hnu fiahna pawh pek ka ni tel” a ti. “Hlaah
chuan Pu Mendus chuan va chibaiin, pawh hian Lalpa thilpek ka dawng
“I lam laiin ka en reng a ni, Pathian thu a” a ti bawk. Suakliana chu Thang-
i hril ţhin ang” a lo ti a ni. Lalkherha bawnga hnenah a kal a,Thangbawnga
hian kum 1931 aţanga 1970 thleng chuan huan pal a lo pin mawlh mawlh
rawng a bawlnaah kum 30 chuang zet lai chuan a bul a va thleng a. A chem-
mahni-ina khawsa hman lovin rawng- tum chu dahin a ding a, chibai an in-
bawlin a hun a hmang a. Hmingchhi- buk a, invuana an din dun lai chuan
atna leh hminghliauna nei miah lovin Thangbawnga chuan, “Ka nau, Lalpa
Pathian rawng a bawl thei a, khawvel malsawmna i va dawng nasa ve le. I
thil hian a tibuai pha lo reng reng a ni. lo kal hi kan kawtchhuaha i lo thleng
A zindan tur hi a hre lawk kha Lalpan min hrilh a. Ka nau, chapo
ngai lova, a mumangah a iptepui aka reng reng suh, i ta chu sihsen tiat pawh
a chhuahna lam panin a zin mai ţhin. a awm lo. Sihsen tiat pawh i rilrua
Thusawi hi a thiam em em a, pulpit a chapona a lo awm chuan Lalpa hmaah
lawn rual hian a bulah mi pakhat awm ţhingţhi la, a ngaidamna dil thuai ang
ve hian a hre thin a. Pathian kohna- che” a lo ti a. Suakliana chuan hetiang
ah a chiang hle a, kohhran upa nihna hian a sawi bawk. “Hla phuahah hian
te, Manipura kohhran pakhatin pastor Lalpa malsawmna leh a pek ka dawng
tura an sawmna te, Manipur rama lei- nasa em em mai a. Lei leh van inkar
let ţha tak a thlawna an pek te pawh hi hlain a khat a; ka phuah seng lo a
a hnawl vek a ni. Biate daia rilru sa ni. Ka lo chapo ta a, Lalpan a thilpek
huam huam leh awm ngaihna hre lo min laksak ta a. Han phuah tumin ka’n
hiala a mangang, tlangsam buk hnu- ngaihtuah chiam ţhin a, phuah tur ka
aia a tawngtai chu van mite’n an rawn hre chuang lo. Lei leh van inkar hi a
pawl a, a hlimzia, “Vanram pawh hei kaw rawng rawng mai a ni. Tah zet
aiin a nuam bik lo ang e” a ti hial. “Bi- chuan Thangbâwnga thu min hrilh kha
NUNNA TUIKHUR : SEPTEMBER: 2015 27
ka hre vawng vawng mai” a ti. hmu a (Hei hi a thleng dik mek, C.T.
Lalrinawma chuan tunah Cambodia
MI HLIM KAPA ramah ringawt pawh Mizo thalai 23
Kapa hian 1932 khan Zoram an awm mek thu a sawi. Wales ramah
hausakna lo awm tura hrilhtu hrilh chu te, Africa ramah te, Nepal ramah te,
puangchhuakin a vahpui a, Luangmua- Thailand Akha hnam zingah te, Bhu-
la a awm laiin a in leh lo, a ran chenin tan ramah te, China ramah te kan fe-
Kohhrante a rochuntir a, a thil hmuh hchhuak mek zel!). Mi rama Kristian
leh hriat chu puangchhuakin a vak ţhin tihduhdahte chu Mizorama lo lut zung
a ni. Vantirhkoh Angelin a rawn hrilh zungin a hmu bawk a.
a, a bula awm niin a hria a, thutphah te (3) Lehkhabu zial inphelh
an pe a, thu tur an awm chuang lo va, zung zung angin Pathian lehkhabu hi
awka ngeiin fel fiah takin an inbe ţhin. fiah uarin a hmuhtir bawk.
Japan ral a lo len khan Mizoram hi an Heng kan han sawi tak Path-
rawn la ngei tura ngaih a ni a. Mihlim ian thuhriltute hi mi mawl, zirna sang
Kapa chuan, “Mizoram chu a him pawh nei lo an ni a, heng mi mawl te
dawn, kil 4-ah vantirhkohvin an veng tete hian hriattirna Aw leh Hmuh an
a ni” a ti a. A sawi ang ngeiin Mizoram nei a, van lam nen inzawmna an nei a
chu Japan ral lakah a him ta a ni. Mi- ni tih a chiang hle.
hlim Kapa hi Thangbawnga hmu turin Heng mite kaltlang leh Harhna
a zin a, a kalkawngah Pa chuan a rawn avang te leh Mizo hlaphuah thiamte
pawl ta a. A thilhmuh thenkhatte chu:- avangin Mizoramin Chanchin Ţha eng
(1) Mizoram kum 50 ch- a hmuh aţanga kum 50-na, 1944 kum-
hung chanchin tur a entir. Chumi ch- ah chuan ringtu an lo pung ta hle mai
hung chuan mi an hriselin, an hausa a, Mizorama mihring cheng za zel a 85
a. Mizoram hi Himna Ram a lo ni a. (85%) chu ringtu an lo ni ta a ni. Ju-
Hringchar aţangin rel a lo lut a. Hmun- bilee Assemby an neihna Mc Donald
pui ram Lengpuiah a tawp (Hei hi tu- Hill pioneer missionary-te lungphun
nah a thleng dik mek, rail kawng an awmna-ah mipui tam tak leh Indopui
lai dawn a, pawisa engkim sorkarin II-naa sap sipai tam tak leh bajapu te
a ruahman vek tawh a ni). Sitakang an pungkhawm a. Hetah hian ka pu,
aţangin a lo lut bawk a, Thenzawlah Pastor Langlura pawh a tel ve nghe
a tawp a. Kawlvai lam aţangin a lo lut nghe a. Zosap Rev. E.L. Mendus ch-
bawk a, Biate-ah a tawp a. uan hetiang hian thu a sawi a. “The
(2) Kum 50 dang chhung tur a preaching of Gospel of Jesus has start-
entir leh a. Hemi chhung hian Mizoram ed in the small spot. It has now spread
nula leh tlangvalte hi Pathian thu hril all over the land. The peculiarity of the
turin, mi rama chhuak zung zungin a Lushai Hills is that; if one goes, be-
28 NUNNA TUIKHUR : SEPTEMBER: 2015
yond the boundary to the south, to the Vanlalnghaka te leh mi dang tam tak
west, to the north and to the east, there an lo chhuak ta a, Gospel centenary
one will meet Christians. So this small kan lawm hunah phei chuan Mizoram
spot is HOLY.” chu India ram lehkha thiam tamna lit-
Zarkawt hi Mizoram sum- eracy percentage sang ber dawttu state
dawnna hmunpui ber commercial cen- kan lo ni pha ta hial a ni. Mihlim Kapa
tre ni mah se, Mizoram Kristianna bul hrilhlawkna angin ‘Huan ţha leh thlai
ţanna hmun, hmun thianghlim a ni. ro an uar ang a, Pathian ram a pung
Rev. Dr. Zairema chuan, “Kristian ang’ a tih ang leh, ‘Mizoram nula leh
Missionary ten Chanchin Ţha an rawn tlangvalte hi Pathian thu hril turin mi
hrilh aţanga kum 60 velah Mizorama ramah an chhuak zung zung ang’ a tih
awm Mizo hnahthlakte chu Kristian an ang hun kha kan lo thleng ta. Mizoram
ni ta vek tih tur a ni a. Hei hi khawve- chu India rama state ralmuang ber kan
la thil awm zen zen lo a ni a, sakhaw lo ni ta bawk a, Khawizu leh hnute tui
chhui mite phei chuan an ngaihven luanna Kanan ram, Davida’n Goliatha
hle a ni”, a ti. Zawhna a siam nghal a, chala virvawma a vawmthluka, a lu a
‘Mizo rilru hi a lo inhawngin an rindan lak hma aţanga tun thlenga, thisen lu-
aţanga Kristian rindan han pawm hah- anna, inthah rengna, intihbuai rengna
damna emaw awlsam riauna emaw a Israel aiin a lo nuamin a lo ralmuang
awm em?’ a ti a. He zawhna chhan dik ta zawk bawk a ni.
tumin ‘Pi Pute Biak Hi’ tih lehkhabu
a buatsaih hial a ni. Mizorama lal in- THU TLANGKAWMNA
thlahchhawng kal zel Sailo lal te, Za- LEH TLIPNA
hau lal te, Fanai lal te, Chinzah lal te Kan han sawi tak zawng za-
leh hnamchawm lal tlemte te chu 1954 wng aţanga lo lang chiang ta em em
kum April thla khan ban vek an ni a. thil pakhat chu; kan duh reng vang
An lal ban dan kha a dik tawk lova, lal leh kan ţhat vanga Chinchin Ţha hi
ban theihna dan pawh an nei lo tih tun dawng kan ni lo. Pathianin min rawn
hnu-ah hmuhchhuah a ni. Mahse Path- zawngchhuak a, a hanchin Ţha kawl
ian remruat a ni ang e. Lal ban anih tur leh puangdarh turin min kovin min
tak avangin Mizorama hnam hrang thlang a, kan huat em em chal hnawih
hrangte inang khat vekin (man is cre- sen, milem be hnam thawhchhuah sa
ated equal) kan lo awm phah ta thung sum, India ram hausakna hmangin min
a, Mizo hnam thar a lo piang ta! chherin min buatsaih mek a ni. Kanan
1962 hnu lamah chuan Pathi- ram pana Israel fate Mosia kaihhruai-
anin a thu puangchhuak turin lehkha- na hnuaia an kal lai khan, Pathian
thiamte a ko chhuak ta a, Dr. R.K. hruaina chhum ding hmu reng chung
Nghaka te, Dr. L.N. Tluanga te, Rev. leh a thupek hre reng chungin luhlul
NUNNA TUIKHUR : SEPTEMBER: 2015 29
chhuah te, Pathian fiah ching te, insum atna te, Pathian zahna te leh Pathian
thei lo te kha thlalerah an tluhlumin an ţihna te a ni. (Wisdom, Understanding,
boral vek! Counsel, Fortitude, Knowledge, Piety
Keini Pathian zawnchhuah and Fear of the Lord).
hnam Mizo zingah pawh Pathian aia Mizote hi Hnam naupang tak
khawvel thil, hausakna leh tangka kan ni a, sum peipun leh sum deh kan
sum lungkhamte chu kan mit hmuh lai la thiam tawk lo va, Mizo zinga sum-
ngeiin an boral mek zel a ni. Pathian dawng hmasate chhungkua inthlahch-
hnam thlan Israel fate chu chawlawlna hawng zel chanchin kan zir chian ch-
sualin a khuh bo mek laiin keini hnam uan chhungkaw awhawm tak an vang
mawl tak, bal em em, hrisel lo em em, tawh em em a ni. Mizo zingah zu in
Pu Buanga Log book tawngkam-a thiam kan vang hle. Mizote hi Path-
‘hluma siam bel’ (an earthen vessel) ian zawnchhuah hnam kan nih avang
hi Lal Isua zarah Abrahama chi, chi tak chuan hlima zaia lam ringawt tur
ropui kan lo ni thei ta a ni. Kan chheh- kan ni lo, kan kovah mawhphurhna a
vela kan tlangmi pui te- Khasi, Jaintia, nghat tel nghal tlat a. A koh loh leh a
Tripuri, Naga te, Hindu sakhuaa inlet thlan loh hnam te, Mosolman & Hindu
ta Meitei te leh Chin Hills-a thlang kan te etc. chungah chuan Pathian thikthu
tlaksan tak kan Zohnahthlakte kan han a chhe teh ual lo ni ngei tur a ni. A za-
thlir hian Pathian zawnchhuah hnam wnchhuahte chungah erawh a thikthu
Mizo nih hi a va ropui em! ka ti a ni. a chhia a, kanral hmang Pathian a ni-
Thlanrawn khua-ah 1991 kum hna a lantir chawk.
khan ka han kal a, an va retheiin an A thu hria-a zawmtute chhun-
va tlem tawh tak em! Sual man chu gkaw inthlah kal zel (kohhrana nihna
thlarau lam thihna chauh pawh a lo nei leh Pastorte chauh emaw tihna ni
ni lo! Hnam ang leh chhungkua ang kher lovin! Lal Isua Krista hmingin
pawha boralna, mang hlauhna a lo ni. A an thinlung a chhun-en thinlunga thi-
va rapthlak tehlul em! Lal Isua thupek anghlimte chauh) kan chhui chuan mi
kan zawm chuan Thlamuantu (coun- nihlawh, mi vannei, mi awhawm, mi
sellor/Advocate; Greek ţawng parak- hmingţha leh mi zahawm an ni deuh
lete tih hi Mizo ţawnga thlamuantu tih zel. Keini chu he khawvelah hian kan
hian a sawichhuak kim thei lo, ţanpui dam rei tawh kher lo ang!
vartu hnai reng tih hi ka rilru-a a fiah Mihring chu hlobet ang lek
dan chu a ni zawk mah) pek min tiam kan ni. Kan tu leh fate, kan thlah kal
a. Thlarau thianghlim dik tak chuan zelte hmuingilna, malsawmna leh dam
thilpek 7 a nei a, chungte chu; finna khawchhuahna awmchhun chu Lalpa
te, hriatthiamna te, thutlukna dik leh hmangaih a, a thupekte zawm hi a ni.
ţha siam theihna te, Huaisenna te, Hri- (Deut. 6: 5-7)
30 NUNNA TUIKHUR : SEPTEMBER: 2015
RAWNGBAWLNA HLEN

-Nanaua Chawngthu

II Timothea 4:5 “Nang erawh chu engkimah fimkhur la, hrehawm tuar la,
Chanchin Ţha hriltu lam hna thawk la, i rawngbawlna kha hlen rawh.”

K an Bible chang tarlan hi Paula’n khawhar taka a hun tawp


lama lung in aţanga a ziah a ni a. ‘Ka fa’ tia a koh, Timothe-a
hnenah thuchah hnuhnung leh fuihna ni fawma a ziak a ni. Paula hian Chanchin
Ţha hril hi a ngai pawimawh hle mai a, “A hunah te, a hun loah te hril rawh,” a
ti hial! Chu hna chu vawiin thlenga ringtute hna pawimawh ber a la ni ta zel a,
Pathian khawngaihna avanga chhandamna changtute tih tur, kan duty a ni.

Rawngbawlna chu engnge? leh ringtu kan nih tawh chuan tih tur
A chunga Tirhkoh Paula’n a nei ve lova awm mai mai thei kan ni ta
sawi, ‘Chanchin Ţha hril’ khi chu a tlat lo mai. Mawhphurhna nei, rawng-
pawimawh ber a nih rualin, tun ţumah bawl tur vek kan lo ni ta. Kohhran
erawh chuan, ‘Rawngbawlna hlen’ tih huangchhungah kherlo pawh, mahni
lai taka hi tawite talin han luhchilh tihtur hlenchhuak thlap thlap mi chu
dawn chhin teh mi puitling leh
ang. parawn kai an
ni nge nge ţhin.
‘Rawng- Chhungkuaa
bawlna Hlen’ tih mawhphurhna te,
chu a ţawng tlu- ţhian zaho zin-
ang pangaia kan ga kan tihtur te,
dah dawn chuan, hnathawhnaa kan
‘mawhphurhna duty te, khawtlan-
hlen’ te pawh kan ga mawhphurhna
ti thei tho awm e. kan neih hlench-
He khawvelah mihringa kan lo pianch- huak zat zat thei mi nih hi thil ropui
huah tawh tawh chuan mawhphurhna tak a ni.
kan nei nghal a, chumai bakah chhan-
dam kan nihnaah pawh mawhphurhna Mawhphurhna leh tih tur nei
kan nei nghal a ni. Rawngbawl tura reng reng lo mihring chu hrin man
chhandam kan ni si a. awm lo, khawvel êng hi lo hmu lo
Mihringa kan lo pian ve avang zawk se a tan leh midang tan pawh a
NUNNA TUIKHUR : SEPTEMBER: 2015 31
ţha zawk ang tih hial tur a ni. Kan mawhphurhna hneh taka kan hlen
erawh chuan ‘hnehna’ a ni thung. Chu
Kan Lalpa Isua Krista ngei chuan min tihuaisen a, hmasawnna leh
pawh leia a rawn kal chhan, a mawh- changkanna a ni a, hlimna a ni bawk.
phurhna hlenin keini hi chhandamin
kan lo awm phah ta a nih hi. Mawhphurhna hlen lo mi te
hian chhungkua, khawtlang leh ko-
Harsatna awm mah se mawh- hhran an ti ţhuanawp fo ţhin. Chhun-
phurhna chu a ngai reng tho va. Har- gkaw tana thawk ve tur kan nih laia
satna tawk lo rawngbawltu an awm chhungkaw tana hnawksak mai nih te,
ngai lo. Harsatna hi mawhphurhna kohhran member ni ve si inkhawm leh
hlen ţulzia lantirtu zawk a ni a, i hlut- kohhran thil tih ngaipawimawh hauh
na tibotu ni lovin i hlutna lantir zualtu si lo te, hruaitu ni ve si mahni tihtur
zawk a ni. ngaihsak miah lo nih te hi zah nachang
hriat a hun ta hle. Mawhphurhna kan
Engvangin nge kan hlen ang? la peih lo a nih chuan nihna aţanga
Mawhphurhna neih leh hlen hi inhnuhdawh ngam mai te hi a huaisen
mihring dam chhan lian leh min tih- thlak phian zawk awm a sin.
mihringtu kan ti thei ang. Hlutna nei
vea min siamtu zawk a ni. Winston Ţhahnemngai taka mawh-
Churchill-a chuan, “Ropuina lawm- phurhna hlen hram hram ţhin te avang
man siamtu chu mawhphurhna hlen a hian chhungkua, khawtlang leh ko-
ni,” a lo ti a. Nêp i duh chuan mawh- hhran pawh mualpho lutuk lovin a kal
phurhna relhrûksan la, ropuina lawm- thei ni te hian a lang ţhin. Eng pawlah
man dawn i duh chuan mawhphurhna pawh member kan nih chuan mawh-
hlen ang che. phurhna kan kova tla eng emaw tal
chu a awm ngei ngei a, midang tih
Rawngbawlna hrang hran- ngawt lo ral thlir kan tamna hmun a pi-
gah kan phak ang tawkin nihna leh angah pawl a chak lo mai ţhin. Mahni
mawhphurhna kan chelh ve ţhin a, dinhmun ţheuh inbihchiang ila, pawl
mahse chung kan mawhphurhnaah ch- tichaklotu nge tinungtu kan nih i inen-
uan ţhahnemngaihna leh hlenchhuah chiang ang u.
duhna kan neih si loh chuan ‘Sual’ a
ni thei hial awm e. Engvangin maw? Engtinnge kan hlen ang?
E le, mawhphurhna kan hlen loh khan Mawhphurhna (rawngbawlna)
kan insawifiah a lo ngai a, midang hlen tur chuan Kohhran aw hi Path-
puh tur zawn a ngai bawk. Dawt sawi ian aw-ah kan ngai ngam tur a ni.
a ţul a, inhnialna a chhuah phah ţhin. Kohhranhote’n chanvo hrang hrang
32 NUNNA TUIKHUR : SEPTEMBER: 2015
min siamsak te hi Pathian ruatah kan phah tum ringawt suh. Vanah ţhiante
pawm thiam a, kan ngaihhlut thiam a, nen emaw, a huhovin emaw lawmman
rinawm leh dik taka kan hlenchhuah a lak theih dawn loh, mimal tan chauh
a ngai. Tin, eng pawlah pawh hruaitu a ni, mimal tan chauh. I ţhiante emaw,
chuan a hruai Pawl thiltum leh nihna a I committee member puite emaw, I
hrechiang tur a ni a, mahni ţha tihdan rawngbawlpui tute emaw an tel ve
leh tuina zawng chauh kalpui a tum dawn loh avang te, miin an hmuh loh
tlat tur a ni lo. che avang emaw khan ke pen loh tum
ringawt suh la, bei hram hram ţhin
Hruaitute leh rawngbawlpuite zawk ang che.
an hriatah leh an bulah chuan kan fak
a, an awm loh leh hriat loha kan sawi Mawhphurna hlen zo lo mi chu
duhdan te, mahni thu kan duh lutukna mi fello kan ti mai a, mahni mawh-
te, kan rinawm dan leh ţhat dan pawn- phurhna hria leh hlenchhuak theite
lawi lutuk te hi kan rawngbawlna hian chu MI FEL, Kohhran leh khawtlang
ţhansan thei se la, kan rawngbawlna pawhin kan tih te an ni. Kan mawh-
hian rah duhawm zawk a chhuah phurhna chu Kohhranah emaw ch-
ngei ang. Inngaitlawma rawngbawltu hungkuaah emaw khawtlangah pawh
rinawm takte hi Pathianin mal a sawm ni se, a lian emaw a te emaw, mahni
ţhin si a. zawn ţheuha hlenchhuah hi mi puitling
zia a ni. Pawnlam landana fel deuh
Miin an tih ve loh vang te, tura ngaih, mahni mawhphurhna ngai
thurualpui tur i neih loh vangte emaw, pawimawh miahlote hi kan lo ni palh
I ţhiante an tel ve dawn loh avang te ang tih a hlauhawm hle a, chutiang mi
emaw khan i mawhphurhna kha ţhulh kan nih chuan miten kan hnung lam
aţangin kan chanchin sawi tur an ngah
ve tawh ngawt ang.

Engpawh ni se, kan rawng-


bawl chhan hi Pathian tan a ni tih hria
ila. Kohhranah kan phak ang tawka
mawhphurhna kan neihte kan hlench-
huah khan kan rawngbawlna kan hlen
a lo ni tih hi i hre thar leh ang u. Lal-
pa tana I RAWNGBAWLNA KHA
HLEN RAWH. (Compiled)
NUNNA TUIKHUR : SEPTEMBER: 2015 33

MISSION REPORT

(Hun rei tak chhung an chanchin kan hriat tawh loh hnuah, Shan State,
Myanmar lama kan Missionary, Pu Biakliana hnen aţangin September 6, 2015
khan mail kan dawng leh ta a, a lawmawm hle. An chanchin tlangpui a rawn
report chu hei le..)

To,

The Secretary
Mizo Christian Fellowship
New Delhi

Subject: Rawngbawlna chanchin hriattirna.

Rawngbawlpui duh tak,

Isua Krista hmingin chibai ka buk a che. Hun eng emawti chhung kan
rawngbawlna chanchinte kohhranho hnenah ka rawn hriattir tawh lohnaah ko-
hhran chungah in mi ngaihdam ka dil a ni. Heti chung pawha kan tan min lo
ţawngţaisak a, sumpai te min thawn chhunzawm zel avang pawhin in chungah
lawmthu ka sawi a ni.

Lalpa rawng kan bawlnaah hian kumin chhung chu ringlote hnena
Chanchin Ţha hrilna lam aiin naupangte rinna kawnga tihpuitlin hi kan ni mah
mah zawk a. Kumin 2015 March thla khan Aizawlah lo chhukin kan fate zinga
mi, Khun Htey Maung (James Lalzawmliana) kha Rev. Vanlalzuata, Chawlhh-
mun veng, Aizawl hnenah kan rawn dah a. Kan rawn dah chhan pawh amah kha
an hnam (Pa Oo hnam) zinga Pastor la ni tura rinruatnain school kaltir a, mission
college kai theih beiseiin, St. James school, Chawlhhmunah pawl 8 kan kaitir
a ni. Thla tina sum a mamawh erawh kawl rama mi ţhahnemngaite thawhlawm
rin a ni a. Amaherawhchu heta ţanga sum thawn tur kha thawn lovin, Delhi ko-
hhranhote sum thawn kha Aizawlah pein, helama mi kha kan lo la vethung a ni.
James Lalzawmliana hlawhtling taka a zir chhuah theih nan min lo ţawngţaipui
zel dawn nia.

Tin, kumin 2015 June thla chhung hian kan fate zinga mi Nl. Nan Noe
34 NUNNA TUIKHUR : SEPTEMBER: 2015
Noe leh Nl. Nan Htut-i te kha, Tahan-a Wesley Hospital-ah nurse training nei
turin kan rawn hruai thla bawk a. Kan tum anga Lalpan rem a tih chuan anni
pahnih hi nurse an zir zawhin Pa Oo hnamho awmna khaw remchang ţha, thingt-
lang khuaah mission hna thawk turin kan ruahman a ni. An awmna tur khua
pawh tunah kan hual sa tawh bawk a, chu chu Yat Sawk Township huamchhung,
Namhu khawchhaka awm, Pa Oo Kung khuaah a ni.

Tahan-a kan dah tlangval pahnih Maung Win-a leh Khun Lun Maung-a
te kha vanduaithlak takin pawl sawm an lo fail a. Chuvangin kumin chhung hian
Taunggyi khua-ah tuition kai lehin kan hma lo awm tur examination-ah an exam
leh ang. Anni pahnih pawh hi hman ţangkai kan tum bawk a ni.

Kumin exam puiah kan fate 10 rual chu position ţha takin an pass fai vek
a ni. Kan za vaiin kan dam bawk a, keimah erawh a chang changin BP hniamin
ka khawsa leh ţhin mai pawh a, kan fate leh ka ţhiannu erawh an hrisel e. Kumin
May thlaah kan inchhungah
thlarau thianghlim harhna a thleng bawk.

In rawngbawlnaah LALPAN malsawm zel che u rawh se.

In rawngbawlpui,

Lalbiakliana
Missionary
Taunggyi, Shan State
Myanmar.
NUNNA TUIKHUR : SEPTEMBER: 2015 35
BIBLE QUIZ
Zawhnate hi Sam (Psalms) bu aţanga lakchhuah a ni. I chhanna phek
hi pawt thlain Editor te hnenah thehlut la, lawmman dawng rawh le. Quiz
chhang tur leh lawmman dawng tur hian Mizo Fellowship member nih kher
a ngai lo ve.

1.Sam-ah hian bu engzat nge awm?

Ans.:…………………………….

2. Sam bu-ah hian, ‘Selah’ tih hi khawiah nge a hman hmasak ber?

Ans.:……………………………..

3. Tuin nge mi felte kawng chu hre ţhin?

Ans.:………………………………

4. Pathianin tunge phaw anga duhsaknaa a hual vel tur kha?

Ans.:……………………………….

5. Tunge a rilruin, “Pathian reng a awm lo,” titu kha?

Ans.:………………………………..

6. Engin nge Pathian ropuizia chu hriattir?

Ans.:……………………………….. LAWMMAN

7. Thil ţha lovin tute nge a tihhlum ang? 1st Prize : Rs. 50/-
2nd Prize : Rs. 30/-
Ans.:………………………………… 3rd Prize : Rs. 20/-

8. Tunge ţâm kumah te pawh puar tur kha? Last Date of Submission :
Dt. 20th Sept. 2015
Ans.:…………………………………..
36 NUNNA TUIKHUR : SEPTEMBER: 2015
9. Sam bu-ah hian a châng pumpui maia inang zet mai pahnih an awm a, chu
chu eng te hi nge?

Ans.:……………………………………

10. Mi fel chuan engnge a hmuhin a lawm ang?

Ans.:……………………………………

11. Pathianin khawi ramah nge “ka pheikhawk ka paih ang” a tih?

Ans.:………………………………………

12. Eng sava nge maicham bulahte bu chhep kha?

Ans.:………………………………………

13. Sam bu-ah hian engzatna hi nge Mosia ziah?


Hming :
Ans.:……………………………………… _____________________
_____________________
14. Pathianin engnge puan anga a inbel kha?
Contact No. :
Ans.:………………………………………. _____________________

15. Eng sava nge fâr thingte chu In atana hmang?

Ans.:……………………………………….

16. Tuia cheng chi thilnung, Pathianin tuipui chhunga inkhel tura a siam kha
engnge?

Ans.:………………………………………

17. Sam bu-ah hian number engzatna hi nge tawi ber?

Ans.:…….…………………………………

Anda mungkin juga menyukai