Anda di halaman 1dari 18

BUATSAIHTU THUHMA

K um 2015 Beihrual hun hlimawm tak min hruai thlengtu


Pathian chu fak in awm rawh se.
Beihrual nei leh thei tur a Fellowship hruaitu te rorelna hi a ropui
a, rinna tak tak nen a rel a ni tih erawh hai rual a awm âwm love.
Beihrual thupuite hi Delhi Mizo Inkhawm leh Mizoram Presby-
terian Kohhran Nilai leh Beihrual Thupui Bu te (2015) aṭanga thlanchhuah an ni
a, rinna kawngah leh kan nitin nuna kan hman theih kan lo hriat loh avanga kan
lo tih loh mahse pawimawh em em si te an ni hlawm.
Fellowship member zawng zawngte ṭhahnemngai tak in he bei-
hrual hun hlimawm tak hi hlawkpui nan a hman i tum ṭheuh ang u.
Lalpan malsawm che u in veng zel che u rawh se.

Buatsaihtu :
Pro. Pastor F. Lalhmangaihzuala
Mizo Christian Fellowship
New Delhi
MIZO CHRISTIAN FELLOWSHIP BEIHRUAL : 2015

A CHHUNGA THU AWMTE

Zirlai 1-Na : Pathian nge mihring i ngaih pawimawh? - 01

Zirlai 2-Na : Nazareth thupuan awmzia - 02

Zirlai 3-Na : Chanchin Ṭha awmzia - 04

Zirlai 4-Na : Isua Krista rawngbawlna in a tinzawn - 06

Zirlai 5-Na : Nazareth thupuan tih hlawhtlinna - 08

Zirlai 6-Na : Tunlai huna saltanna chi hrang hrangte - 10

Zirlai 7-Na : Chhanchhuahna hnathawh dan tur - 12

Zirlai 8-Na : Chhanchhuaktu Isua hnathawh - 14


MIZO CHRISTIAN FELLOWSHIP BEIHRUAL : 2015
September 20 (Pathianni zan Beihrual Hawnna inkhawm)

PATHIAN NGE MIHRING I NGAIH PAWIMAWH?


Chhiar tur: Kolosa 3:23, 24.
Bible chang ṭhenkhatte - Matthaia 7:1-5, I Korinth 4:1-21, I Korinth 10:23-33

Kan ngaih pawimawh hian kan hringnun nun ram tam tak hi a hruai a, chu ch-
uan min tichauin min tihlim/tichak thei a ni. Hei hi tunlai ringtu tam takte buai rukna a
ni awm e.

1. Isua aia mihring en


Kan ṭhalaite sharing tam takah hian an rinna tichak lotu pakhat chu Kristian
dang (an ṭhalai puite emaw, Kohhran hruaitute) an en hian engmah an nih lohzia an
hmu ṭhin. An nun a ti nguiin, thlarau lama hmasawn tumna anmahniah a bo ṭhin a ni. An
dinhmun hi a hriatthiam awm viau rualin Bible chuan mihring dang nena in teh tur leh
kan chenpuite anga awm leh khawsak tum turin min zirtir lo a ni. Isua chauh en renga,
nitina Amah an tum turin min zirtir a ni.

2. Pathian mitmei aia mihringte mitmei ven


Kan ṭhalai memberte, a bik takin rawngbawltu ni mek te, an buai rukna em em
pakhat chu memberte laka lan mawi an tum lutuk hi a ni. A ṭhenin Kohhran memberten
an dinhmun dik tak an hria ang tih hlauvin an nun leh an sual an thup a, a ṭhenin rawng-
bawltu an nihna laiah mihring hmaa mawi taka lan tumin mihringte mitmei veng reng
rengin hun an hmang ṭhin. Rawngbawltuten a rawng kan bawl sak, Pathian mitmei
chauh kan veng tur a ni tih leh Ama mitah thuruk engmah a awm lo tih hi kan in hrilh-
chian thar a pawimawh hle.
A chunga thu pahnih kan tarlante khi heti hian a khaikhawm theih awm e –
Pathian nge mihring i ngaih pawimawh? Thupui sawitu kaihhruaina sawi tum ber turte:
a. Mihring en lova Isua en tlat tur
b. Mihring tihlawm tum lova Pathian chauh tihlawm tum tur
c. Pathian lakah thuhruk theih engmah a awm lo

3. Entawn tur
a) Isua an tum - 1 Johana 2:6, 1 Petera 2:21, Ephesi 4:24, Ephesi 5:1-2, Johana 13:13-
17, Rom 8:2-8 etc.
b) Pathian mitmei chauh ven:
i. Pathian mitmei veng Josepha nun
ii. Pa mitmei chauh veng Isua nun

01
MIZO CHRISTIAN FELLOWSHIP BEIHRUAL : 2015
September 21 (Thawhṭanni)

NAZARETH THUPUAN AWMZIA


Chhiar tur: Isaia 61:1-3

Nazareth Thupuan tia an lo sawi ṭhin Luka 4:15-19 hi Lal Isuan Nazareth khuaa
inkhawmna in (Sunagog)-a zawlnei Isaia lehkhabu aṭanga a chhiar leh ṭawngkam khat
chauhva a sawi aṭanga phuah a ni a. He hming phuahtu hi Ian Breward-a a ni a, kum
1978 khan a thuhrilin a phuah niin an sawi. Lal Isuan Chanchin Ṭha a puan dan tur a
sawi hawnna, a hma lak dan tur a sawifiahna ni a ngaih a ni. Thuthlung Thar mi thiam
tam tak chuan helai thu hi Mosia lehkhabua Jubili zalenna thuthlung nen an sawi zawm
a. Jubiliah chuan mi rethei leh saltangte chhuah zalenna leh, retheih avanga ram dah-
kham tawhte pawh pek kir leh tur a ni a (Ex. 21:2-6; 23:10-12; Lev. 25; Deut. 15: 1-18;
31:9-13).

Chu chu Isaia hian rawn la chhuak lehin Babulon-in a hnehchhiah avanga sal
tang te, awp beha awm te, rethei leh chhumchhiate tan Pathian chhan chhuahna thutiam
a rawn puang a. Lal Isuan chu thu chu a rawn chhiar chhuak a, a hnathawh tur hrilhfi-
ahna atan a hmang zui ta a ni an ti.

Isaia (Isaia 2-na tiin an sawi ṭhin) hun lai hian Jerusalem temple leh a kulh te
chua chhe hneh hle a. Babulon sawrkarin awpin a mi chengte zinga mi ṭha deuh chin
chu salah hruaiin an awm a. A hmun nghakte chu mi chhelo an ni. An pi leh pu aṭanga
an ro in leh lo te an chan a, a ram vek bawk (Neh. 5). Mite rilru a hnualin a beidawng
tak zet a.

Mahse, Pathianin chhanchhuah hna a thawk dawn a. Chumi hunah chuan Juda
mi chhumchhia te te - thinlung lungchhia te, sal te, mi tang te, lungngaia rumte leh
thlarau chaute chu chhandam an ni ang a, mitinin chan ṭha an chang tawh ang (Isa. 61:
1-3). Isaia thuchah ber ni ta chu zalenna, thlamuanna, ṭanpuina leh fuihna a ni.

Heta ‘thupuan’ kan tih hi sapṭawnga manifesto tih lehlinna a ni a; tunlaiin kan
hmang tlanglawn ve ta hle mai. Political party zawng zawngin thupuan (manifesto)
an nei ṭhin. Chung an thupuanah chuan ram changkanna tur leh tihhmasawnna tur te,
mi retheite dinhmun chawikanna tur te, ram sum leh pai dinhmun tihṭhat dan tur te,
khawtlang nun ralmuanna tur te an tar lang ṭhin. An insawi ang erawh an ni zui lutuk
lo fo a; mipui lam pawhin kan engto teh vak lo. Lal Isua kha a seilenna Nazareth khuaa
inkhawmnaah a inkhawm a, sakhaw thu a zirtir ṭhin vang nge ni an sakhaw lehkha ziak,
a ziala an dah chu a han dil a, ni dangah pawh a lo chhiar fo tawh ni awm tak a ni, a duh

02
MIZO CHRISTIAN FELLOWSHIP BEIHRUAL : 2015
lai tak zawlnei Isaia lehkhabu zial chu a han keu fuh a. Zawlnei Isaian a hun laia chhan
chhuah ngaite tana beiseina thuchah a lo puan tawh chu mihringte zinga a hnathawh dan
tur a nih thu puangin, a pianna khua ngeiah a rawngbawl ‘Hawnna’ (inauguration) a nei
a ni.

Helai thu hi Zawlnei Isaia 61:1-2 leh 58:6 thu a ni a, Luka ziak nen a inang
chiah lo; Lal Isua hun laia Juda-te ‘Bible’ hman lar tak Septuagint (LXX) lama mi nen a
inmil zawk a. A thu pawh hi tlemin Luka hian a her danglam deuh niin a ngaih theih, en-
tir nan, Isaia 61-ah chuan ‘Phuba lakna’ tih thu a awm a, Luka hian a hmaih a. Isua hun
laia Judate kha Isaia hun lai ang bawka awp beh (Rom thuhnuaia awm) an ni a. Phuba
lak thu kha sawi tel se an lawm ngawt ang; mahse, “Lalpa lungawi kum thu” -chinah a
tawp ta zawk a!

Mahse, heti hian lo sawi ila. Lal Isuan Nazareth inkhawmna inah hian an tih
ṭhin dan angin Pathian lehkha thu, zawlnei Isaia lehkhabua mi a chhiar a, a chhiar lai
takah chuan rah beh leh awp beha awmte chhan chhuahna tur thu a awm a, chu thu chu
ama hunah a lo thleng ta a ni tih a puang ta a. Zawlneiin Juda saltangte tana chhuah
beiseina thuchah a lo puan kha, Lal Isuan a hun laia Rom thuneihna hnuaia awp beh te,
mitdel te, rethei te tana zalenna thuchhahah a rawn hmang ta a ni. Chu chu a politics thu
lo thei lo.

Kristiante politics khelh dan leh politician-ten politics ni awma an lantir dan
hi a dik loh avangin politics hi kan hmu ‘Khawvel thil’ a, Lal Isua ringtute tan tel
vena turah kan ngai meuh lo. Mahse, Lal isua politics thupuan dan ang hian politics hi
buaipui ila chuan Kristian tinte hi politician, plitics dik tung ding tura mawhphurtute
kan nih kan inhre chhuak ngeiin a rinawm. Chutiang tur chuan kan zir leh hmabakte hi
zir zel i tum ang u.

SAWI HO TUR :

1. Nazareth thupuan (manifesto) leh tunlai political party-te thupuan inanna leh dang
lamna sawi nise.

2. Politics siam ṭha tura ringtute tih tur leh tih loh turte han sawi teh u.

03
MIZO CHRISTIAN FELLOWSHIP BEIHRUAL : 2015
September 22 (Thawhlehni)

CHANCHIN ṬHA AWMZIA


Chhiar tur: Luka 4:16-22

Lal Isua thupuanin tihlan a tum pawimawh tak chu Chanchin ṭha a ni. Chanchin
ṭha hi zawlnei Isaia bawkin a lo sawi a, Pathianin a mi Juda leh Israel saltangte a chhan
chhuah tur thu leh Jerusalem leh a Biak In tlu chhe tawh tun din leh a nih tur thu sawia,
Pathianin ro a rel a ni tih sawitute chu ‘Thil ṭha chanchin ṭha thlentute’ tiin a lo ko tawh
a (Isa. 52: 7). Chutiang mite chu an ke lamin a mawi a ti!

1. Chanchin Ṭha chu he khawvela thleng a ni


Naupang Thu inchhang bua “Chanchin Ṭha chu eng nge ni?” tia zawhna chu
“Misualte chhandama, khawvela Isua Krista lo kal chanchin hi!” tia chhan a ni a. Lal
Isua khawvela a lo kal mai pawh hi thil mak a tling a; mihring suala tlu tawhte chhan-
dam tura thilsiamte dinhmuna a rawn ding thei hi a mak hle a ni. Chu chhandamna chu
thlarau lam thil takin kan ngaihtuah deuh ber ṭhin a, thlarau lam thil kan tih pawhin kan
thih hnua vanrama kalna tura kan thlarau chhandamna tur ni berin kan ngai a. Mahse,
zawlnei Isaia ‘Chanchin ṭha’ sawi hi chuan chuti lam chu a kawk tehchiam lo. Rah beha
awmte tan zalenna te, thinlung hiamte tihdamna te, saltangte chhuahna thu te, lusun te
thlamuanna te hi Chanchin Ṭha a tih chu a ni.
Mihring inawp behna avanga harsatna ching fel turin Pathian chuan ro a rel
tawh dawn a ni. Hnam dangte ramah mahni ram leh sakhaw hmun kalsana bawiha han
tan vang vang chu rilru a hnual duh ngawt ang. Chutiang mite hnena chhan chhuahna
thu puang tur chuan Lalpa Thlarau chuan a luah khat a. He khawvela awm chhunga
thleng tur a ni. Hetia han sawi hian thlarau lam tel lo niin a ngaih theih a. Mahse, tia
thila inawp beh te, inhnuaichhiah te, ei leh bar kham khawp neih loh te, taksa peng dam
kim loh te hian thlarau nun a khawih pawi vek a. Chuvang chuan taksa pawn lam thil
hi ngaihnep ngawt theih a ni lo va, ‘Thlarau hlang’ chhandam ngawt a awm thei lo. Mi
hring leh a nihna zawng zawng, a nun pum pui chhan chhuahna chanchin hi Chanchin
Ṭha chu a ni.

2. Nazareth Khuaa Chanchin Ṭha


Lal Isuan Isaia thu ziak a chhiar hian Juda saltangte chungchang kha a sawi
tawh lo. A hun laia Juda te, Rom sawrkar hnuaia awm mek, mahni ram ngeiah pawh
ram dang sawrkara chhiah pek ngai, ram rorelna leh sakhaw thila tlu chhe mek, tisa
thila duham tak, taksa leh thlaraua chhan chhuah ngai ngawih ngawihte a tinzawn a ni.
Zawlnei Isaia sawi Chanchin Ṭha chu a hun liam daih tawh mah se, Pathian thu chu a
ngaiin a la dik reng a ni tih tichiang turin he inkhawmna inah hian a rawngbawlna chu a

04
MIZO CHRISTIAN FELLOWSHIP BEIHRUAL : 2015
rawn hawng ta a ni (Mt. 4:17 “Sim rawh u; vanram chu a hnai tawh e;” Mk 1:15 “Hun
chu a lo thleng ta a, Pathian ram pawh a lo hnai ta; sim ula, Chanchin Ṭha hi ring rawh
u.”).
Chanchin ṭha ziaktu dang Matthaia, Marka leh Johana ten an hman tam loh
thumal Evangelisastai tih hi Luka hian vawi sawm lai a hmang a. ‘Chanchin ṭha hril/
puang turin’ tihna a ni a. Chu Chanchin Ṭha chu ‘Lalpa lungawi thu,’ Pathian ram lo
thleng tur chanchin ṭha thu chu a ni a. Helaia Lalpa lungawi kum thu hi Isaian a sawi
ve loh, Luka ziaka kan hmuh a ni. Isaia huna Pathian rorelna thleng tur a lo sawi kha
‘Tunah,’ ama hunah ngei hian a rawn thlentir a ni tih a puang a. Judate danah Jubili chu
zalenna hun tur tih ni mah se a tak takin an thlentir fo lem lo. A tak taka thlentir theitu
chu Isua Krista hi a ni. He thupuan hi a thleng tak tak a ni tih tilang turin Luka hian
Isua rawngbawlna chanchin hi a chhui zui zel tih a thuziakah kan hmu a. Tihdam hna
a thawh te, a thuhrilah te, tehkhin thu a sawi aṭang te, sakhaw rawngbawltute a hmach-
hawn dan aṭang te in hei hi a hmuh theih.

3. Chanchin Ṭha chu Isua Krista a ni


Lal Isuan chhanchhuah ngaite a chhan chhuak a, tihdam ngaite a tidam a, ṭanpui
ngaite a ṭanpui a. Chung hna a thawh tur thu kha Chanchin Ṭha chu a ni. A thiha a
thawhleh aṭang khan Chanchin ṭha chuan kawh dang a lo nei ta. Amah Isua ngei kha
Chanchin ṭha chu a lo ni ta. Thuhriltu kha a chanchin an lo hril ta a, a zirtirte khan a
thupek anga Chanchin ṭha hrila an vah darh pawh khan Pathian khawngaihna avanga
mihringte ngaihdama kan awm theih nana Isua Krista chu lo kal a nih thu an puang a.
Paula pawhin, Pathian Chanchin Ṭha..a fapa chungchang thu chu Krista chhandamna
hnathawh aṭanga hmanlaia thu ziakte tihfamkima a awm thu a sawi a ni (Rom 1:1).
Lal Isua chhandamna hnathawh hian mi zawng zawng a huap a. Eng emaw
avanga chhanchhuah ngai, chhandam ngai zawng zawngte tana chanchin lawmawm a
ni. Chanchin ṭha lo thleng a sawia kha amah ngeiin a hlen chhuah avangin amah kha
Chanchin Ṭha chu a ni. A lawmawmna a taka chantir turin ringtute hian mawh kan
phur a, a hniakhnung zuia a tih dan ti ve turin kohhran a din a, ringtu zawng zawngte hi
Chanchin ṭha thlentu tur kan nih i hre thar leh ang u.

SAWI HO TUR

1. Chanchin Ṭha hi a nihna angin kan hre chiang tawkin kan hria em?

2. Lal Isuan Chanchin Ṭha a tih leh tunlaia Chanchin Ṭha kan tih hi a la inang zelin kan
hria em le?

3. Chanchin Ṭha nge chanchin chhia kan thlen tam zawk ni a i hriat?

05
MIZO CHRISTIAN FELLOWSHIP BEIHRUAL : 2015
September 23 (Nilaini)

ISUA KRISTA RAWNGBAWLNA IN A TINZAWN


Chhiar tur: Luka 4:23-30

Sunagog-a inkhawmah hian hla sak te, Shema thuvawn (‘Aw Israel mite u ngai
teh u..’ Deut. 6:4-5) sawi rual te, malsawmna sawm leh pariat sawi te, Dan bu lehza-
wlneite lehkhabu chhiara sawi fiah zui te, Numbers 6:24-27 hmanga a hotu berin mal-
sawmnaa mipui mal a sawm te a ni. Lal Isua a inkhawm tum hian a chang thlan atan an
hriat lar tak zawlnei Isaia lehkhabu ziak a chhiar a. Chu thu chhiar chu an tih ṭhan fo
chu a ni a. Mahse, a ṭawngkam pakhat chauh, “He Pathian lehkha thu hi vawiinah hian
in hriatah a lo thleng ta,” a tih chiah khan an meng phawk nasa ngawt ang chu! A chhan
chu heng thute hi nidangah pawh an lo hre fo tawhin a rinawm a, hmanlai thawnthu hri-
ata, ‘Nakina’ lo la thleng tur angin an ngai reng mahna! Mahse, ‘Vawiinah a lo thleng’ a
ti miau si. A sermon hi a tawi hle a; mahse, a tuitla ta vak lo, ama khaw mite ngei chuan
a tirah lawm mah se a tawp lamah an ngai hua a, khama nam thlak hial an tum phah ta
a ni. Messia lo kal huna lo thleng tura an lo beisei ṭhin kha ani an khaw tlangval satliah
nia an lo ngaih khan ama chungthu sawina niin a rawn sawi ta mai si. Chu a thu puan
chuan a rawngbawl zel dan tur a sawi nghal a, chungte chu tawi te tein lo zir leh ila:

1. Mihring nun pum pui chhandam


Lal Isua hnathawh tur hian mihring nun zawng zawng a tinzawn a ni tih a
thupuanah hian kan hmu. Mihring taksa hi Juda-ten bung hnih (rilru leh taksa) emaw,
Grik-hovin bung thum (rilru, thlarau leh taksa) tiin emaw sawi mah sela, a enga mah hi
a hrangin a lak sawn theih loh. A zavaiin a inzawm vek a, peng khat a nat chuan a za-
vaiin a tuar a (1 Kor. 12:12ff). Isaia 58:6 thu (saltangte chhuahna thu) te hi taksa chhan
chhuahna a ni a. Pathian anpuia siam mihringte zinga inhnuaichhiahna te, hlei lenna te
hi Lal Isuan a hmachhawn tur te a ni. Chutiang bawkin mitdel mit tih var thute pawh hi
taksa mitdel tihdamna a ni a. Chu mihring nihna zawng zawng tin zawn chuan Lal Isuan
mihringte hnenah chhan chhuahna chanchin ṭha chu a rawn thlen ta a ni.

2. Mi zawng zawng huap


Lal isua thusawi aṭang leh Luka’n a chanchin a ziak zui zel dan aṭang hian Lal
Isua rawngbawlna hian hnam tin chi tin a huap tih kan hmu. Zir mite chuan Luka hian
Lal Isua chanchin hi Suria rama Antiokei khuaa a ziak niin an ring a, chu khawpui chu
hnam hrang hrang inchen pawlhna khua a ni a. Jentail-te tan pawh Pathian chhandamna
chu chan theih tur a nih thu a tilang zing hle an ti. He lai bung 4:25-27 chhungah pawh
hian Pathian chhanchhuahna leh tihdamna changtu a sawite hi Jentail mite Sarepta
hmeithai leh Naamana, Suria sipai hotute an ni a. Chanchin Ṭha Luka ziak hi kan chhiar

06
MIZO CHRISTIAN FELLOWSHIP BEIHRUAL : 2015
zui zel pawhin Pathian lungawina chu Juda-te tan chauh ni lovin hnam tin huap a ni tih
kan hmu thei. Jentail (Samari mi te, Suro-phoiniki nu) te, mi bawlhhlawh te, hmeichhia
te, naupang te, chhiahkhawntu te, mi rethei te leh Pathian hnam thlan zinga tel ve tur
Juda-ten an ngaih loh zawng zawngte pawh a huap vek a ni.

Lal Isua rawngbawlna hian a huam zau hle a, ringtute hian Juda-te rilru pua zim
te, tlem te, kan duh zawng leh ngainat zawngte chauh kan tinzawn mai hi chu a tawk lo
hle mai. Hnam tin, chi tin, mi tinte a hnena hruai turin kan beih ve hi a duh zawng a ni
ngei ang.

SAWI HO TUR

1. Kan rawngbawlna hian mi zawng zawng a huam ve in kan hria em?

2. Kohhran rawngbawlnain a tinzawn tur ni a kan hriat te sawi ho ni se.

07
MIZO CHRISTIAN FELLOWSHIP BEIHRUAL : 2015
September 24: Ningani

NAZARETH THUPUAN TIH HLAWHTLINNA


Chhiar tur: Luka 13:10-17

Lal Isua thupuan hi tihhlawhtlin a ni reng em? A thuchah a tawi hle si a, engtin
nge a hlawhtlin leh hlawhtlin loh kan hriat ang le?

Lal Isua thupuan hlawhtlinna chu Chanchin Ṭha buahte hian a chanchin kan
chhiar zelin kan hmu a. “He Pathian Lehkha Thu hi vawiinah hian a lo thleng ta,” a ti
nghal mai a. Hetih lai hian a rawngbawl hna a thawk mawlh mawlh tawhin, Kapernaum
khuaah pawh thilmak eng emaw chu a ti tawh ni ngeiin a lang a, mahse, Luka hian a
sawi lang chiah lo (Lk. 4:23). Lal Isua khawvela a lo kal khan zawlnei Isaia lo sawi
zalenna, ngaihdamna leh chhanchhuahna tur thute kha a lo thleng nghal mai ni angin a
sawi a. Chu tak chu a thu ngaithlatute pawhin an ngaih huat kha niin a lang lawi si a.
Lal Isua thutiam tihhlawhtlin a nih dan chu a chanchin kal zelah Luka hian a ziak lang.

1. Taksa saltangte chhanchhuah


Isaia hun laia saltangte chhan chhuah tur thu hi chu hriatthiam theih tak a ni a,
Jerusalem aṭang hla taka saltangte chuan an khawpui leh an Biak In tun din leh tur thu
an hriat aia hlimawm a awm lovang. Mahse, Isua hian saltang a chhuah tak tak thu a
chanchin kan chhiar theih Luka leh Chanchin Ṭha ziaktu dangte hian an sawi lang lo.

Amaherawhchu, Isua thusawi tawi te aṭang hian Messia, an nghahfak a ni tih a


tilang a. Isua chuan he khawvel saltangte chhanchhuahna a rawn thlen thu a sawina a
ni. Philemona chu Paulan a bawih tlan bo Onesima Isua Krista hminga ngaidam turin a
ngensak a ni.
Kum zabi 20-na chawhma lam thleng khan khawvel hmun tam takah sal/bawih
neih kha tih dan lo ni ṭhin mah se, zawi zawiin Chanchin Ṭha thlenna apiangah a bo
ta zel a, a lawmawm hle mai. Khawiah pawh Isua chanchinin ngaihsan leh pawm a
hlawhna piangah saltang chhuah an ni a. Mahse, tunlai hian rethei taka hnathawka inch-
hawr te, inhnuaichhiah leh inchung tlak taka insawisak te a la awm reng. Muslim ram
tam takah te, India ram hmun hrang hrangah te pawh hnathawka rawih tihduhdah leh
hnathawh phua hlawh pek ṭhat loh te, hlawh hrensak te, kut inthlaka inngaisak te hriat
tur a la awm reng mai. Chung hmunah chuan Chanchin Ṭha thlentir zel a ṭul khawp mai.
Chu chu Chanchin Ṭha hril (mission) tum pawimawh tak a ni. Hetih lai hian Kristian
ramah leh Kristiante zingah inhnuaichhiahna te, inawp behna te, dik lo taka inchhawrna
te a la awm lawi si; Chanchin ṭha a nihna tur takin kan la ti thleng famkim lo tihna a ni
ngei ang.

08
MIZO CHRISTIAN FELLOWSHIP BEIHRUAL : 2015
2. Thlarau saltangte chhuahna
Luka hian Isua hnathawh a sawiin thlarau lama saltangte chhuah an nih thu a
chhui a. Ramhuai bawlhhlawh pai te, rilru buai te, Pathian aia sum ngaina zawk te chu
an thlarau lam nun lungkham turin a zirtir a. Hausakna leh sum ringtute chu Pathian ram
zawng turin a fuih a. Natna te, thihna te avanga lungngaite pawh a thlamuan a, natna
benvawn vei, beidawng tawhte pawh beiseina nung a neih tir leh a ni.

Lal Isua hnathawh zinga pawimawh leh langsar tak kan hmuh chu ramhuai
hnawh chhuah hi a ni. Mi ṭhenkhat chuan hnam mawl zingah ramhuai pai hi an tam
niin an sawi a, hnam a lo changkanin ramhuai pai nia sawite pawh natna dang avang
a lo ni tih an hre chhuak zel niin an sawi ṭhin a. Mahse, tunlai hian ramhuai pai leh
hnawh chhuah nia sawite hi an lo hluar thar leh ta a, Lal Isuan thuneihna zawng zawng
a chang tawh tih awih duh lo hi an lo la awm zel a. Eng vang emawa rilru chiai leh
beidawng, mangang taka awmte hi ‘ramhuai pai’ tih mai theih turin an rilru a buai ṭhin
bawk. Hengte hi thlarau lam saltanna chi hrang hrangte an ni a, Lal Isuan ‘Vawiinah’ a
lo thleng ta a tihte zingah khan heng natna pawh hi a tel a ni. Thlarau saltangte chhuah
theihna thuneitu a ni tih a lantir a ni.

SAWI HO TUR

1. Tunlaiin ‘ramhuai pai,’ ‘ramhuai hnawh chhuah’ tihte hi a tam leh ta hle a, eng vang
nge ni ang le?

09
MIZO CHRISTIAN FELLOWSHIP BEIHRUAL : 2015
September 25: Zirtawpni

TUNLAI HUNA SALTANNA CHI HRANG HRANGTE


Chhiar tur: Luka 9:37-43

Hmanlaiin lal leh lal te, ram leh ram te an indovin a chak zawk ramin a chak lo
zawk te an man ṭeuh ṭeuh va, hna hrehawm leh hahthlak tak tak an thawhtir ṭhin. Israelte
Aigupta rama bawiha an tang kha chu ṭam tlan tura an kal Josepha thuneihna azara
cham rei, roreltu inthlak tak avanga awp beh leh tih retheih leh sal ang maia chhawr
tak an ni. Israel-te leh Juda-te Assuria leh Babulon sala an tang erawh kha chu an indo
va, an chak lo va, a chak zawkin an man khawm a, an ramah hnathawk turin an hruai
ta chiam mai a ni. Hei hi a hnua indo an chawh chhuah tawh lohna tura ti an ni berin
a lang. He saltanna hian Juda sakhua leh an politics a nghawng nasa hle a. An hnam a
tithangtlawmin kum za tam tak hnama chhiar tham lohvin an awm phah a ni.

Saltang dan chi hrang hrang kan sawi thawi vuai vuai tawh a, tunah lo sawi
chipchiar leh deuh ila. Bawih chu mihring ni ve si, bungrua anga inena inlei leh inhralh
leh hnathawka inchhawr luih sawina a ni ber a. Salte hi man emaw, lei emaw, pian tirh
atang emawa an duh reng vang ni lova bungrua anga mi thuhnuaia awm an ni . Kal bo
emaw, hnathawh duh loh emaw a awm theih miah loh. Sal leh bawih hi kan sawi hrang
na a, thil inangah a ngaih theih tho awm e.

Kan sawi lan tawh angin kum sang tam tak chhung chu bawih neih hi khaw
tlangin a lo pawm a; tun hnai deuhah khap ni tawh mah se, inhren luih te, inrem siamna
eng emaw hmanga inchhawr te, chhiahhlawha inchhawr te, awmpui atana hren luiha in
chhawr te, naupang faa laka hnathawka chhawr te, naupang sipaia tan luihtir te, tihluih-
naa nupuia neihtir (pasala neih) te a la awm reng. Ram tam takin sal neih hi khap tawh
mah se, khawvel pum puiah sal nuai 29.8 (nuai sawmhnih leh pakua leh singriat) vel zet
la awm nia chhut a ni. Sal chi hrang hrangte hi hetiang hian an thliar leh a:

1. Leibat avanga sal


Leibat avanga sala awmte an awm a. Khawvela mi nuai tam tak hetiang hian
salah an la tang mek a, chung zinga a tam berte chu Asia chhimchhak lama awm an ni.
Miin sum tam tak an puktir emaw, bumna hmangin sum pek emaw an tiam a, an rulh
theih loh aiah an sum puknate chhiahhlawhah an awm ta ṭhin a ni. An zinga ṭhenkhatte
chuan chaw leh riahna an hmu a; mahse, an sum rulh theih loh hremna atan engtik maha
thawh tlak theih lohvin an siam tlat ṭhin. Chu chu an fa te, an tute thlengin an inrochun
ta zel mai a ni.

10
MIZO CHRISTIAN FELLOWSHIP BEIHRUAL : 2015
2. Naupangte hnathawhtir
Khawvel pum puiah naupang nuai 5.5 (nuai nga leh sing nga) zet chhawr luih
an awm nia chhut a ni a. Naupang sala chhawr hian naupang hrehawm taka chhawr leh
naupang zawrh leh hralh a huam a ni.

3. Hmeichhe naupang leh puitling pasal neih luihtir


Mahni duhthu ngei ni lova pasal neih luihtir hi hmeichhiate awp behna hmunah
a la hluar hle a; khawharna te, taksa tih retheih te leh inneihna tlansan theih si loh din
hmun hrehawm taka awmna te a ni. India ram hmun tam takah a la hluar reng.

4. Hnathawka inrawih luih


Hnathawka inrawih luih hian vauna leh rikrap chunga mi malin mahni thua mi
dangte a chhawr luih te, sumdawng leh sawrkarin a chhawr luih te a huam a ni.

5. Sala piang
Mi ṭhenkhatte chu mi hausa leh thiltitheite thuhnuaiah an awm a, an pian tirh
aṭangin khawtlang pawhin bawihah a ngai hmiah mai a, hetiang mi hi thlahtu aṭanga sal
(descent slave) an ti.

6. Mihring inzawrh leh hralh


Tun thleng hian hnathawk turin mihring inhralh a la awm reng a. Nawhchizuar
tur te, hnathawk tur te, hel pawl sipai tur te in mi an ru bawk ṭhin. India rama hel pawl
tam ber hian hmeichhia leh mipa kum tling lo sipai turin an chhawr a. Ram pakhat
aṭanga ram danga hralh turin mi an ru bawk ṭhin. Hetiang sal atana inchhawr hi a la reh
thei lo hle.

Salte hnena chhuahna thu sawi tura Lal Isua tirh a ni ang khan Pathianin a
hnathawh chhunzawm turin kohhran hi min tir a ni. Heng tunlaia saltangte chhuahna
thu sawia puangzar tur hian kan theihna apiangah hma kan lak a hun hle.

SAWI HO TUR

1. Tunlaia saltang kan tihte chhan chhuahna hnathawh dan ṭha ber tur leh hma lak nghal
theih turte sawi ho ni se.

11
MIZO CHRISTIAN FELLOWSHIP BEIHRUAL : 2015
September 26: Inrinni

CHHANCHHUAHNA HNATHAWH DAN TUR


Chhiar tur Luka 4:40-44

Lal Isua hna hmachhawp hi a hautak dawn hle mai. Ama khua ngeiah pawh an
lawm lo a, khual khuaah pawh an lawm vek lo tih kan hria. Chhanchhuah hna hi a awlai
lo hle a, vantlangin ṭha leh dik nia an lo pawm sawisel leh siam dik a ngai a, mi dik lo
leh thil dik lo tite dodal leh kawng dik kawhhmuh a ngai bawk. Tharum hmang si lovin
engtin nge miin chungte chu a tih theih ang?

1. Phuba lakna tel lo chhan chhuahna


Lal Isuan Nazareth khuaa inkhawmna ina thu a sawi khan a chungah mipui mit
a fu ṭhup a nih kha. A tirah a ṭawngka chhuak ngaihawm ti mahse, a thu chhiar kha an
duh aiin a tawp hma ni ngei tur a ni! Luka sawi danin Lalpa lungawi kum thu sawi turin
tih chinah a tawp ta mai si a; Hebrai-ho hla kalhmangah chuan hla tlar hmasa hi a tlar
hnuhnungin a tifamkim ṭhin. Mahse, Isua khan a thu chhiar a tawp san ta hmak mai si
a, Israel leh Zion tun din leh thu reng a sawi lo; phuba lak thu reng a sawi tel lo. Jentail
rap bettute laka chhanchhuahna thu sawi lova Messia dinhmun rawn hauh kha an hre
thiam lo hle ni ngeiin a lang.

Isua hian phuba lak hi a telh lo hrim hrim a ni ngei mai. A hun laia Juda pawl
pakhat Essenes (Esin) an tihte kuthnu thuziak Qumram puka an hmuh chhuahah te
chuan chhandamna chu Juda mi tlem tete tan chauh a nih tur thu an lo ziak a. Lal Isua
erawh chuan Pathian khawngaihna chu Juda-te tan chauh ni lovin an hmelmate tan
pawh a ni tih a rawn sawi ta a (Lk. 4:25-27), inkhawmna in kha thinurnain a tikhat ta
thung a ni.

2. Remna Chanchin Ṭha


Lal Isua hun lai hian Rom sawrkar hi a khua leh tuite chungah a ṭha thawkhat
hle a. Luka’n a Chanchin Ṭha bu a ziah lai pawh hian boruak ṭha tak a la awm a. Kris-
tiante tiduhdahtu ber pawh Juda-te an ni. Chutiang khawvelah chuan Luka hian Isua
chanchin a ziak a. Isua chu Jentail-te leh Juda-te inkara remna siamtu a ni a, mi zawng
zawng Pathian nen inremtir tur thuchah chu (Paulan Ephesi 2-a a sawi angin) a rawn
thlen a ni tih thu hi a thuchahin a ken tel a ni.

3. Sual simna leh ngaihdamna


Lal Isuan Pathian rama a rawn din turah chuan sual sim a pawimawh hle dawn
a. Chu chu nun bul inṭanna a si (Luk 13:1-5). He simna leh ngaihdamna hian mi tin a

12
MIZO CHRISTIAN FELLOWSHIP BEIHRUAL : 2015
huap. Sualin mi tin a huap a, mi rethei leh hausa pawh a huap. Sual sim ngaidam turin
Pathianin a fapa khawvelah a rawn tir a, Lalpa lungawi hun chu a lo thleng ta. Luka
ziakah hian sual hi Lal Isuan a sawi fiah teh chiam lo. Mahse, mihringin a mihringpui a
hnuaichhiaha a tiduhdah te, Pathian aia sum emaw, dinhmun emaw rin chhan te hi sual
chu a ni.

Mihring inngaihsak tawnna aia sakhuana leh khawtlanga dinhmun ngaih


pawimawh zawk pawh sual a ni. Mi hausa leh mi retheite sualah an tlu thei vek.

SAWI HO TUR

1. Mizo Kristiante hian chhandamna Chanchin Ṭha kan hril hian duhsak bik leh duhsak
loh bik kan nei lo maw? Tualchhung leh ramthara kan rawngbawl dan rilrua neihin sawi
ni se.

13
MIZO CHRISTIAN FELLOWSHIP BEIHRUAL : 2015
September 27: Pathianni Zan Inkhawm

CHHAN CHHUAKTU ISUA HNATHAWH


Chhiar tur: Mk. 15:29-32

Isua rawngbawlna hian a huam zau hle a, mihring nihna zawng zawng a
huam vek.

1. Taksa nate a tihdamsak.

2. Mi chanhaite thlavang a hauhsak hmeichhia leh naupangte thlavang a hauh.

3. Taksa rilṭamna a phuhruksak - chhang leh sangha te, uain te mite mamawhna
avangin a tipung.

4. Rilru buaite a tidam - ramhuaite a hnawt chhuak.

14

Anda mungkin juga menyukai