Keimahni .................................................... - 03
Lalpa Chawimawi
- Nanaua Chawngthu .......... - 19
Above All
- PL Liandinga ............................... - 23
EDITOR : C. Lalchharliana
JT. EDITOR : Alex Ch. Zanghakliana
NEWS EDITOR : Gin Lalthianghlima
LAYOUT EDITOR : Jerome Lalhruaitluanga
GRAPHIC DESIGNER : Lalremruata
T unhma hun kal tawhte ngaihtuah chuan thil thleng thei pawha mawi
lo, Mizoram Chief Minister Pu Lalthanhawla te nupa leh MZP hru-
aitute, CYMA President leh hruaitu thenkhat ten Tahanah Chapchar Kut hman-
puiin, Letpanchaung khawpui te bakah, hetah Kabaw lama Khampat bungpui
leh Kanan khuate an va tlawh a, tlawh satliah mai nilovin vantlang inkhawmah
thusawina te hial an va neihzia kan hre ṭheuh awm e.
MZP tak hi chu tunhma aṭang renga Zohnahthlakte insuihkhawmna lam
thupuia neih ṭhin leh an thlavang hauh ṭhin an nih avangin a mak lutuk lovah han
dah ta deuh ila. Burma mi hnawhchhuah runpui kum 2003 vela hmingchhe tak,
khawchhak Zofate thinlunga hliam ser nasa tak siamtu, CYMA hruaitu
lawk ber ber leh Mizoram CM Pu Hawla te nupa meuhin
kawlrama Mizote chen- na Kalay-Kabaw phai
an han chuan hi chu awih a har rum rum
hial mai! A mak a ni. Hun hi a va inher
danglam thei tehlul em!
Amaherawh- chu, kan Bible-in sual
suala thungrul lo tura min hrilh angin (I Pet. 3:9; Rom
12:17; Matt. 6:14-15), mite thiltihsual chauh hriatrenga an thiltih ṭhat
haider tlat hi a Pathian thu lova Ringtute tih tur a ni lo. CYMA te ngei pawh
hruaitu inthlak reng an ni a, hun kalta lama an hruaitute zingah Zohnahthlak in-
unauna lama Baptisma la chang ve lote vangin khawchhak Zofate thinlungah
ngaihdam theih loh hial tur khawp hliam thlen tawh mah se, Zofa (Chin-Mizo-
Kuki Chhinlung chhuak zawng zawng) Kristiante kan nih angin ngaidamtu kan
nih a pawimawh hle a, chu chu kan rawngbawlna tur pawh a ni.
A thuhrimah hun kal tawh chu hun kal tawh a ni a, tih tak emah chuan
nikum Burma ram tuilian avanga tawrhna zozaiah CYMA in ṭanpuina vehbur
an khawn zia leh Burma ram Zofate tana Kalay-Kabaw lamah leh Chin State-a
Halkha khawpuiah te, Manipur lama Zohnahthlak tuilian tuar ve tho tân te-a an
thiltih kha a ropui thlâwt a, haider theih chi pawh a ni lo. Tin, pawl chu hruaitu a
zirin a kal mai ṭhin a, a mimal tak pawhin tuna CYMA President Pu Lalbiakzua-
la hian fak a phû hlein a lang.
Engpawh nise, duh ila duh suh ila, tun ṭuma Tahan lama Mizoram CM
leh pawl lian pahnih hruaitute zin hian Zofate insuihkhawmna kawngah rah ṭha
a chhuah ngei ngei dawn a, a chhuah fel diam tawh zawk hial ti ila kan sawi sual
awm lo ve. Zofa Christian ten bang lova kan auh kan Pathian chuan kan rum rî-
te a ngaithla a, kan tan kawl a entir chho zel dawn. Hun kal tawha kan hliam hlu-
ite chu dam tawh sela, kan tana kawl eng chho mekah hian ram tin kiltina Zofa
Kristiante zawng zawng hian inpumkhatna nghet zawk nei zel turin i inbuatsaih
sauh sauh ang u.
NUNNA TUIKHUR : APRIL: 2016 03
***BAPTIS- MA vawr Tv. Lalremruata, kum 23
Lalpa zan- (Delhi The Truth Fellow-
riah sacrament ship) chuan 31 March,
neih leh hmasak 2016 zan dar 11:30 vel
berah Baptisma khan Chatuan ram min
sacrament neih lo pansan ta. Ani hi kan
nghal tura ruahman a ni a, nau Mizo tlangval footbal-
Baptisma chantir tur nei ten hru- ler ṭha berte zinga mi
aitute hnenah hming kan pe lut hma a ni a, Mizo khawtlang leh ko-
dawn nia. hhran te tan channa nasa tak a ni.
*** LAWMBAWM
***BIAK IN PUANZAR KHAWNNA
Pulpit hnunglama Biak In March 29, 2016 khan Women
puanzar chung zawk chu a thara thlâk Dept. te chuan lawmbawm khawn-
tura rel a ni a, hemi lo buaipui tur hian na tluang takin an nei a, tlai lamah
Pi Juliet Zamveli leh Women Dept. te chawhlui an kil ho nghal a ni.
ruat an ni.
***WOMEN DEPT.
SUNNA HNATLANG
Kan Fellowship member 2011 Ni 8/4/2016 khan theirah za-
kuma USA kal ta Pi Hmunsangi ch- wrh hnatlang an nei a, tlawmngaia lei-
uan hun rei tak chhung cancer natnaa sak tu te zawng zawng chungah lawm
a nat hnuin April 2, 2016 khan natna thu hruaitu ten an sawi e.
awm tawh lohna Pa angchhungah min
chawlhsan ta. A kalsan tak a chhungte
Lalpan awmpui rawh se. ***WOMEN DEPT.
Delhi-a kan tlangval chhuan- BIAL FANNA
04 NUNNA TUIKHUR : APRIL: 2016
Ni 19 - 21/4/2016 inkar hian inkhawm kal ṭhin te tan refreshment
bialfanna an rawn nei dawn a, fellow- tuihnai tak a rawn tumsak a, members
ship mipui te lo inring lawk turin min te an lawm hle a ni. Lalpan a let tam
chah a ni. takin malsawm rawh se.
***ṬANPUINA PE
“Mihring finna chu mahni hriat
Pu John Lalhmunsanga (Aus- lohna pawm ngamna atangin
tralia), Pi Henny-i nau chuan kan a intan a ni”
fellowship member Inrinni ṭawngṭai -Socrates
NUNNA TUIKHUR : APRIL: 2016 05
W H AT S A P P hmun thenkha-
UPDATE THAR tah thlipui, ruah
PAWIMAWH leh rial na ta-
WhatsApp kin a thawk a,
chuan message thingkung tluin in
zawng zawngah ‘end-to-end encryp- a delh chhiat leh bawng a delh hlum te
tion (a inbiate chuahin an chhiar theih, pawh an awm.
midangin an chhiar ruk theihloh tura
dahna)’ a dah thar a, hemi awmzia chu
sorkar pawhin an duh anih pawhin
company hian eng information mah a
pe thei tawh dawn lo tihna a ni.
Hemi ni vek tlai dar 4 vel khan
Mizoram Champhai District-a Lung-
phunlian khua leh Tualcheng khuaahte
pawh thli leh rial a thawk chiam a, in
Version thar ber application tam tak a tichhia nia hriat a ni bawk.
hian device pahnih tena message an Rial hi artui tiat tiata liante a ni
inthawnte midangin an lo tihbuai theih hlawm a. Lungphunlian khua hi In 78
tawh lohna tur security technology niin, In 50 vel bawr chu ruahsur laka
application a thuam a ni a, message him tawhlo tur niin a bak pawh hi rial
thawntu leh a lo dawngtute chauhin hian a deng pawp nual a, mihring leh
message an chhiar thei ang a, an in- ran erawh an him nia hriat a ni. Lung-
thawnna-ah midangin a lo tibuai (in- phunlian khawlaia motor darthla-
tercept) thei dawn tawh lo a ni. langte pawh rial hian a den chhiat nual
Ram ṭhenkhat leh enthlatutena bakah, grape chingtue grape pawh a
mi message lo chhiar ruk leh lo copy dengchhe nasa hle a.
ruk an chin avanga he app hi hman a Tualcheng khuaah pawh rial
ni. (MSR) tlak lai hian inchung rangva inchhun-
ga awm pawh a him chuan loh avangin
chhungkaw tam tak chu an phili buai
THLIPUI, RUAH LEH nasa hlawm hle a. Rial tlak laiin paw-
RIAL THAWK na tlanchhuah ngam a nih loh avangin
April 5 zan dar 11:00 vel an chhuat thingphelte kar phawngin
khan Letpanchaung leh Kalaymyo inhnuaiah an tawm hlawm niin an
06 NUNNA TUIKHUR : APRIL: 2016
sawi. An in thlipuiin a tihchhiat avan- Civil Hospital panpui nih hnuah, zing
ga riahna tur in hul neilo chhungkaw dar 9 velah a thi ve leh bawk.
engemaw zat an awm mek a ni.
Mi dang palite pawh Mamit
DC leh Officers Club-te’n ni 8/4/2016
PA EI VANGIN MI 3 THI, khan Aizawla phurh thlen dan tur
MI 4 ENKAWL MEK ngaihtuahin, ni 8/4/2016 chawhnu
March 4, 2016 tlaia pâ (mush- dar 1:15 khan Aizawl Civil Hospi-
room) ei vanga damlote zinga mi tal thlenpui an ni a; an fa ú ber Saih-
pathum chu an thi a, ni 8/4/2016 khan mingthanga chu ICU-ah dah nghal
vui an ni. Pa eitu dang palite Aizawl niin, mi dang pathum - Ramdinmawii,
Civil Hospital-ah enkawl mek an ni an fa naupang ber Miriam Lalruatfeli
bawk. leh an mikhual VL Hriata te chu Casu-
Mamit Bazar Venga Saikhu- alty ward-ah enkawl mek an ni thung.
ma (35)-te chhungkua chuan April 4, Damlote enkawltu doctor chuan, Ca-
Thawhṭanni tlai khan papàr nia hriat sualty ward-a enkawl mekte chu an
chu chawhmeh atan hmangin an ei a; harh ṭhat rih thu a sawi a; ICU-a en-
chaw an ei kham hnu deuhah an vai- kawl Saihmingthanga pawh a ṭhat
in an pum an sawisel a, khawṭhaloin chhuah leh theih an beisei thu a sawi
an zût bakah, an luak avangin April 5, bawk.
2016 khan Mamit District Hospital-ah
dah luh an ni. Saikhuma ruang hi Aizawl
Pa eitute chu - Saikhuma bakah aṭangin bialtu MLA, minister John
a nupui Ramdinmawii (34), an fate - Rotluangliana leh Mamit DC Lalbiak-
Saihmingthanga (12), Biakrinawma sangi ten thlah liamin, ni 8/4/2016 ch-
(10), Malsawmtluanga (8) leh Miriam hun dar 12 vel khan Mamit thlenpui a
Lalremruati (3)-te bakah, an mikhual ni a; a fate pahnih nen ni 8/4/2016 tlai
VL Hriata (20) s/o Liankhama, Tui- khan vui an ni.
kual, Aizawlte an ni.
Saikhuma te chhungkuain pâ
An fa ú ber dawttu, Biakri- laknaah ni 8/4/2016 khan Mamita
nawma chu ni 7/4/2016 zan dar 8:10 tlangval ṭhenkhatte kalin, an lak bâng
khan Mamit Hospital-ah a thi a, a ch- papàr (wild mushroom) nia hriatte an
hang chiah Malsawmtluanga pawh ni la a, Horticulture mithiamte enfiah tu-
8/4/2016 zing dar 7:45 khan Mamit rin Hocticulture directorate-ah thawn
damdawi-inah bawk a thi leh a ni. a ni.
Saikhuma chu a nat zual avangin ni Pa eisual avanga damlote heli-
8/4/2016 zing dar 4 vel khan Aizawl copter hmangin Aizawl panpui an ni.
NUNNA TUIKHUR : APRIL: 2016 07
LELTE AWARD - ZAITHI- leh Mizote’n an hriat reng tawh turte
AM BER THLANNA an nih thu a sawi a; Mizo Hlakungpui
Lelte Award kum 25 tlin lawm- Mual chu Zofate suihkhawm zeltu a
na pualin Mizo zinga zaithiam ber th- nih a beisei thu a sawi bawk.
lanna a buatsaih dawn a, Mizo zaithi- T. Sangkunga hian Mizo
am, fam chang tawh emaw la dam lai Hlakungpui Mual thawh 5-na in-
zing aṭangin zaithiam tih ber thlan tur buatsaih nan Rs. 2,00,000 a pe a, ni
a ni. Phone number 9402555342-ah 8/4/2016 khan zaithiamte lawmman
thlan tur a ni. Lelte Award (zaithiam atan Rs. 50,000 a pek leh bakah,
tih ber hming chhut tur) tih chhuin a Khawbung Higher Secondary School
chunga number-ah khian thawn tur a inenkawl nan Rs. 1,00,000 a pek tur
ni. Ni 11/4/2016 zanlai dar 12 thleng a thu a sawi a ni.
vote theih ang. Inkhawmah hian Hlakung-
pui Muala seng luh tak mi pathum
chhungte’n thu an sawi a; tlaiah a
HLAKUNGPUI MUALAH lawmna ruai an ṭheh. Ni 8/4/2016 a mi
MI 3 SENG LUH BELH pathum seng luh tâkte nen hian Mizo
Mizo Hlakungpui Mual, Hlakungpui Mualah hian hla phuah
Khawbunga seng luh thar hla phuah thiam 21 leh thu ziak mi 15, an vaiin
thiam Lalsangzuali Sailo leh thu ziak mi 36 seng luh tawh an ni.
mi pahnih R Vanlawma leh James
Dokhuma te chawimawina lung
chu ni 8/4/2016 khan bialtu MLA T. MIZO FILM-IN NATION-
Sangkunga’n a hawng. AL FILM AWARD A DAWNG
Thu leh hla lama mi chhua- DAWN
nawm pathumte Hlakungpui Mual telh May thla khian Delhi-ah Na-
leh anmahni chawimawina lung hawn tional Film Award lawmna neih a ni
inkhawm hi Mizo Hlakungpui Mual dawn a, hetah hian Mizo film “Kima’s
Committee Chairman PC Lalluia’n a Lode Beyond the Class” chu chaw-
kaihruai a; Champhai Kahrawt bialtu imawina hlan a ni dawn.
pastor Rev. C Lalngaihthanga’n hun- Kima’s Lode Beyond the Class
serh hmangin, Committee secretary hi Zuala Chhangte siam a ni a, Chil-
Samuel Malsawmtluanga’n Hlakung- drens Film Society of India-ina a pro-
pui thawh 5-na atana inbuatsaihna leh duce a ni a, minute 78-a thui a ni. May
hmalakna chanchin a sawi. thlaa National Film Award vawi 63-na
T. Sangkunga chuan, Hlakung- neih turah hian Kima’s Lode Beyond
pui Muala seng luh thar mi pathumte the Class hian Best Mizo Film Award
chu mi chhuanawm tak tak an nih thu a dawng dawn a, lawmman a dawnna
08 NUNNA TUIKHUR : APRIL: 2016
category hi Best Feature Film in each Nizamabad-ah pasarih, Khammam leh
of the language Specified in the Sched- Karimnagar-ah pali ve ve, Adilabad
ule VIII of the Constitution a ni. Zuala leh Warangal bialah pali ve ve niin
Chhangte hi Mizo zinga National Film Nalgonda-ah pahnih an thi bawk.
Award dawng hmasa ber a ni. Met department chuan ningani
Kumin National Film Award-a khan Telangana chhunga khawlum
film ṭha bera thlan chu ‘Baahubali’ a ber ṭum a thleng a; Nalgonda, Hana-
ni a, Best Director chu Sanjay Leela makonda, Khammam, Mahabubnagar
Bansali niin, Best Actor hi Amitabh leh Ramagundam-ah chuan 41 degree
Bachchan niin, Best Actress-ah Kan- Celsius a kai hial a ni.
gana Ranaut thlan a ni. Best Film crit- Mi 45 in khawlum vanga nun-
ic hi Meitei mi, Meghachandra Kong- na an channa Andhra Pradesh-ah ch-
bam hnenah hlan a ni ang. uan Deputy Chief Minister N Chinna
April 8 - 13 chhung hian Rajappa sawi danin, YSR Kadapa
Imphal-ah Festival of Cinema neih district-ah mi 16, Prakasam-ah 11,
a ni dawn a, hetah hian Mizo film Anantapur-ah mi pali, Vijayanagaram,
pahnih - Chengrang Lanu leh, MNF: Chittoor leh Kurnool bialah pathum
The Mizo Uprising te screen a ni dawn ṭheuh, Srikakulam leh Krishna dis-
bawk. Chengrang Lanu hi short film a tricts pahnih ve ve, West Godavari
ni a, Malsawmkima Chhangte siam a district-ah pakhat an thi.
ni a, MNF film hi Napolean RZ Than- Mipuite pawh pawn khawluma
ga siam a ni. teichhuak lo turin thurawn an pe tawh
a, a bikin chhun dar 12 leh tlai dar 3
inkarah nisa tuar lo turin an ngen. Met
INDIA RAMAH department chuan kumin hian kum
KHAWLUM VANGIN MI 100 CH- dang zawng aiin khawlum a zual dawn
UANG THI TAWH niin an sawi. Nikum chhung khan In-
Nipui khawlum zual zel chuan dia ram pumah khawlum vanga nunna
India chhim lam a tuam zel a, Telan- chan mi 2000 dawn an awm a ni.
gana leh Andhra Pradesh-ah mi 111
in nunna an chan tawh. Telangana-ah
mi 66 leh Andhra Pradesh-ah mi 45 an ASSAM-AH SAISUAL CH-
thi. HUAK
Telangana disaster man- Assam-ah tunhnai khan Sai
agement department tarlan danin sualin mihring chenna, in leh lo eng
khawlum tuar loa thi hi Mahabubnagar emaw zat an tihchhiat bakah ch-
district-ah tam berin mi 28 an tling a, hungkaw pakhata mipa naupang pa-
Medak district-ah mi 11 an thi tih a ni. khat tih loh chu an thi vek. Sai hian
NUNNA TUIKHUR : APRIL: 2016 09
chhungkaw pakhat chu zanah an mut mek chu Bhopal Shatabdi niin, darkar
hlanin an bei a, thi zingah hian nausen khatah km 150-a chakin a tlan a ni.
ni kua leka upa pawh a tel. Thil thlen- Rel thar hi ramchhung siam
na hmun hi Guwahati aṭanga km 256 a niin, pakhat siam nan hian cheng vai-
hla Behali a ni a, ni 5/4/2016 zan a thil belchhe 50 ruahman a ni a, pindan
thleng kha a ni. Chhungkaw pakhata pakhat hi cheng vaibelchhe 3 man zel
dam chhuak awm chhun hi naupang anga chhut a ni. Gatimaan Express-ah
kum thum mi a ni a, a pa leh a chenpui hian pindan 12 a awm a - executive
dang te chu an thi vek a ni. Sai sual- class pahnih, chair car pariat leh pan-
te hian he lai hmun hi an kal san leh try coach pahnih a awm a, bio-toilet,
nghal a ni. LED lights leh microbuster dah a ni a,
coach tinah hian hotspot device dah a
ni bawk.
INDIA RAMA REL CHAK Gatimaan express chuan man
BER TUR TLANTIR ṬAN hi chair car-ah Rs 750, executive
India rama rel tlan chak ber class-ah Rs 1,500-a bithliah a ni a,
tur, Gatimaan Express chu ni 5/4/2016 catering leh hospitality operation chu
aṭang khan Delhi leh Agra inkarah tlan Indian Railways Catering and Tour-
tir ṭan a ni. Rel thar hi Union Railway ism Corporation (IRCTC) in a buaipui
Minister Suresh Prabhu-an Hazrat Ni- a ni. South Indian leh continental food
zamuddin station aṭangin a vailiam a, siam a ni a, coach tinah host leh host-
he hunah hian minister of state Manoj ess an awm a ni.
Sinha leh MP dangte pawh an tel. Kar khat chhungin Taj Mahal
khar ni, Zirtawpni tih lohah chuan
tlan tir ziah a ni dawn a, zing dar 8:10
ah Hazrat Nizamuddin, Delhi aṭangin
a chhuak ang a, dar 9.50-ah Agra a
thleng ang. Agra aṭang hian tlai dar
5.50-ah tlan chhuak lehin, zan dar
7.30-ah New Delhi a thleng leh dawn
a ni.
M ual aw pawng pawng’ ti-a vut zinga ka lo ṭhutpui ṭhin, zirna run
hmun khat bela thiamna ka zirpui, convocation ni-a degree ka lak-
pui ngei. Ṭhiante nen ti-tihonaah hmusit taka ka lo nuihsawh ṭhin, ka sangawi
zawnpui, a hming pawha ka koh ngai loh, ‘Tum Tum’ tia ka koh ṭhin, compa-
ny-a hna thawk tura kan interview ni-a a tling ta mai bik kha aw! Kan zirho
lai pawh khan ka hrilh chawpa pawl sawn ve thei chauh kha a ni a. Engtin nge
interview-naah a tlin bik le? Zir tlang ṭheuh ṭheuh, degree la tlang ve ve, keini
kan tlin loh laia ani a tling ta mai kha a mak ka titawp thei lo. Engvang nge ni?
A vanneih bik vang em ni?
Kum sawm tel lei kan leh hnuah leh, ṭhangkhat lian zet kan sumdawn
hnu pawha kan la intodelh hlei thei lo te, tû-te hmel kan hmuh thleng pawha kan
bungbel leh hmun-hma a la ngai reng te, kan ṭhatlai chhunga in leh lo kan sual
chhuak zo lo ringawtte hi engvang nge ni ang le? Kan level puite kan pha lo a ni
lomaw. An tih ang leh an thawh ang kan thawh ve reng laia ṭhenawmte an ṭhan
thûr thûr lai leh an san tual tual laia keini kan la ngai reng hi engdang vang mah
a ni lo. Kan thiam loh an thiam a, kan hriat loh an hriat vang a lo ni. An tih ang ti
ve dawn ila, an hriat ang kan hre lo va, an thiam ang pawh kan thiam ve tlat loh
chuan min kalsan lo thei lo a ni. Hei hi kan level puite kan lo phak lohna chu a
ni. Mi hlawhtlingte hi harsatna leh hrehawmna karah pawh tum ram thlen hma
chhel taka bei ṭang ṭangte an ni duh viau.
Insumtheihna
Pocket money hi mi hausa leh kamdingten an chhiatpui loh laiin keini
nitin eichawp indap leh dinhmun insiam mêk tân chuan kumkhaw chawrloh
phahna a thlen thei. Sum hi duh zawng leina aia mamawh lei nan i hman api-
angin i inchhung a phuisui ang. Number 1 tel lovin 100 a kim thei lo tih i hriat
chian chuan chengkhat hlutna i hria ang a. Sum lak luh a pawimawh tlukin a
hman danah fimkhur a ngai tih i lo hre tawh ang. Kawng engkima insum theih hi
hmuh theih loh ralthuam ṭha tak a ni. Insumtheihna hi man to tak, a thlawna mi
zawng zawng neih theih si, hlawhtlinna ban pawimawh tak pakhat a ni.
16 NUNNA TUIKHUR : APRIL: 2016
Rinawmna
Rinawmna leh dikna hi kan nihna ang anga min chawimawitu, kan phu
lova min hlangkaitu leh manganlaia ṭanpuivartu hnai ber a ni. Mihring min
timihringtu leh ṭhenrual ṭha min petu a ni. Sum-pai leh hriselna hlauh ṭhin mah
ila kan zawng chhuak lehin kan la let leh thei, mahse rinawmna leh dikna kan
hlauh erawh chuan tui bawhnu ruh tum tlukin a har. Sum-pai bul ṭanna tur nei
lo mah la i dika i rinawm tlat chuan chu chu i tân sum lu ṭha ber a ni. Mahse,
dikna leh rinawmna i neih tawh loh chuan i ṭhianten an hlau ang che a, hla tak
aṭangin an thlir tawh ang che. Chuvangin rinawmna leh dikna hi hmuh theih loh
leh khawih theih loh, a lova kan awm theih loh hmanraw pawimawh tak a ni.
Taimakna
Hringnunah hian taimakna hi thil pawimawh berte zinga pakhat a nih a
rinawm. Engpawh ti dawn ila taimakna kan neih loh chuan hlawhtlin a har duh
hle a. Kawng engkimah deuhthaw hian hlawhchhamna thlentu hi thatchhiatna a
ni tlangpui. Mi a thatchhiat tawh chuan a damdawi a awm tawh lo. Piansualna
lian tak a ni ber mai. Mahse mi a taimak tlat chuan, a thluak chakin lehkha thiam
thei lo mah se, a zir peih na na na chuan a tawpah a hlawhtling tho tho ṭhin. Sum
leh pai ngahin bulṭanna tur nei lo mah se duhsaktu a nei ṭhin. Tin, hnathawhnaah
pawh a thiamna-in tlin lo mah se a taimak tlat chuan pute duhsak hlawhin mite
hotuah hlankaiin a awm ṭhin a ni. Rawngbawlna kawngah pawh mi ṭhahnemn-
gaite leh taimate hi an hlawhtling duh viau a ni. Nang i taima ve em?
Opening speech-ah, “He khawvelah hian engnge i duh ber?” tih zawhna
min pek kha ka theihnghilh thei lo. “I duh i hriat hma chu kal hrih suh” tih leh
“cheng nuai 10 ka pe che ang a, engtinge i hman ang?” tih zawhna ka dawn ṭum
khan ka mualpho chiang hle. He khawvelah hian ka tum leh ka duh ber pawh hre
chiang lova ka lo kal ṭhin avangin ‘India-Thailand, Malaysia,’ kum sawm tel ka
kal hnu pawhin ka la thleng thei lo hi a mak hran lo ve. Nang khawiah nge i kal
dawn? Engpawh ti dawn la, i chemkalna zawng leh tuina zawng hriat hmasak
tum ang che. I tuina zawng i thlan thiam chuan, i thawh hma pawha i tuina leh
châk zawng a nih avangin vawi 2/1 i hlawhchham pawhin i beidawng mai ngai
lovang. Mahse i tui loh zawng i thawh chuan i thawh hma pawha i tui loh zawng
a nih avangin vawi khat lek pawh hlawhchham la i beidawng hluah hluah mai
ang. Tui tlat hek lo che. Chuvangin, ‘bul ṭan dik hi a zatve zo’ kan lo ni reng mai.
Zirna in a tum
Mihringin hmachhawp a siam reng reng hian tum a nei vek a. Chutiang
bawkin zirna pawh hian tum a nei a, chu chu kan hriat fuh a ṭul a ni. Zirlai leh
nu leh pa tam zawkte hian a hminga degree lak ringawt an tum ṭhin avangin an
degree-ah an tawp mai chawk. Zirna hian degree lak chauh hi a tum a ni lo va,
a tih tur a tih theihna tura thiam hi a tum ber a ni. Chu rilru pu lova a hminga
degree lak rikngawt i tum a nih chuan, mithiam hna nei loah i chhuak ang a, a
tawpah BA satliah an ti mai ang che.
Mahse khawi ramah mah pawl 10 leh B.A satliah school/college a awm
lo. Pawl sawn nan ringawt chuan beihpui thlaka zir a ṭul lo va, mahse thiamna
tak tak pawchhuak tur erawh chuan mi baka chhiar leh kan taksa ngei pawh chhe
khawpa zir a ṭul. Rilru tak taka i zir chuan rin loh karah tam tak i lo khawl ṭeuh
mai ang. Zir tur a la tam loh avangin pawl 10 level-ah phei chuan thluak ṭha leh
ṭha lo a hriat tak tak theih loh. Mahse zirtirna ṭha leh bul ṭan dik loh avangin mi
tam tak kan hlawhchham fo. Engpawhnise, zirna reng rengin a tum ber chu kan
thil tih tum kan tihtheihna tura thiamna lak hi a ni.
LALPA CHAWIMAWI
-Nanaua Chawngthu
(Luka 1:46-47 I Petera 2:11, I Kor 6:20, Rom 12, Sam 150)
Lalpa kan chawimawi dan tur langsar zual deuh deuh ṭhenkhat han
tarlang hmasa ila:
1. Zaiin (I Chro. 16:23, Sam 47:6):- Zaia kan fak mai piah lamah hian, a
hanga zai ni mai lovin, ‘rimawi’ nen a ti kher niin mithiam ten an sawi. Heng
Rom 15:9, I Kor 14:15, Efesi 5:19, Jak. 5:13 ahte hian Greek ṭawng ‘Psallo’ tih
a hmang kher a, chu chu ‘rimawte nena fak’ sawina a ni an ti. Rimawi tellova zai
chu duh zawk ni se chuan, Greek tawng ‘Ado’ tih a hmang zawk ang a, chumi
zawmzia chu rimawi tellova zai tihna a ni awm e.
2. Ṭawngkain (Sam 71:24):- Sam ziaktu chuan “ka lei pawh hian nilengin
i fel thu a sawi ang” a ti. Kan lei hi a felna fakna leh Chanchin Ṭha hril nan a
pawimawhzia kan hria e.
Heng kan sawi takte bakah a dang tam tak pawh a la awm ang. Ama-
herawhchu, a tlangpuiin heng kan sawi tak ang chi hi chu keini Zofate hian kan
zawm tha angreng viau niin a lang.
Tun ṭuma kan ngaihtuahho atana ka’n duh ber zawka chu, khing a chun-
ga mi te mai bakah kan nun leh chetzia ngeia a taka Lalpa chawimawi hi a ni.
Pathian thu ṭha tak tak a sawi theih mai a, fak hla mawi tak tak a sak theih, thil-
pek tam tak tak mi hausa te chuan an pe thei. Mahse chutiang ni siin kan nunin
Pathian a chawimawi lo vethung thei tlat. Kan nunah entawn tur an hmuh si loh
chuan Krista hnen hruaithlen chu sawi loh ringlo mi Kristiana siam a hnekin,
20 NUNNA TUIKHUR : APRIL: 2016
kan ringtupui ngei ngeite pawh kan titlu palh zawk thei a ni.
Lalpa kan chawimawina tur chhan hi tam tak sawi tur a awm ang a, kan
sawi vek seng lo vang. Min chhandam avang te, a khawngaihna nasat em vang
te, a rinawmna te, a thianghlimna te, a malsawmna kan chunga a vur zozai ch-
hiar sen loh avang te etc.. Tun ṭumah hian lei leh van siamtu kan Pathian kan
chawimawi nachhan tur pahnih lek lo lachhuak dawn ila:-
A ropui em avangin
Kan Pathian ropuizia hi sawi sen a ni lo vang. A thilsiam zinga mi
mihring special taka a duante aṭang ringawt pawh hian chai tham fe a awm ang
a. Ama’rawhchu, he kan leia a thilsiam leh van lam te khi thlir bing ta ila.
1) Khawvel leh a chhunga awm zawng zawngte siamtu kan Lalpa Pathian
hi a va ropui em! Mihringte hi fing intiin khawl ropui leh changkang tak takte
siam chhuak mah ila, kan finna a san poh leh Pathian thilsiam ropuizia kan
hrechhuak tam deuh deuh mai a ni e. Kan changkannate chuan khawvel thunun
theiin inngai mah ila, ramsate leh kan mihringpuite chu kan thunun thei mahna,
natna tam zawk pawh a damnate kan hmuchhuak, hmelchhiate pawh kan insiam
hmelṭha thei. Piannalh lote pawh kan insiam piannalh thei. Sik leh sa-te pawh
eng emaw chen chu inchhung lamah kan control thei.
Mahse, khuarel chhiatna tak tak - Tsunami te, thlipui te leh lirnghing te a
lo thlen chuan engmah kan nih lohzia a lo lang leh ṭhin. Leilung inthuahthip dan
te, boruak leh tuia kan mamawh tawk Hydrogen leh Oxygen lo awmzia te hi a
va mak em!
Mihring hian thlipuite kan tlehtir thei em? Ruah te kan surtir thei em?
Tunlai khawvel changkang tawh tak kan tihah hian India ram ngeiah pawh ruah
sur ṭhat loh kum chuan khawkheng vangin buh leh bal thar ṭhat loh kumte a ni
mai mai zel chu a nih hi.
Zakaria 14:4 in “Tin, Olive tlang chu chhak leh thlang zawngin a laiah
a phel ang a..” tia a lo sawi te hi, Mizo scientist ropui Dr. Lalliana Mualchin,
lirnghing chanchin lama thiamna thuk tak nei pawhin henglai ram hnuaiah hian
lirnghing kawng a awm ruah thu a sawi ve chat mai! Lirnghing kawng ‘fault’
Pathian siamsa te hi mihringin kan tidanglam thei em? Lirnghing kan dang thei
em? Sepui ruah tuar mai lo chu tihtheih kan va nei lo em! Nepal ram lirnghing
NUNNA TUIKHUR : APRIL: 2016 21
ṭuma Bollywood mi lar pakhat an kawmnate kha kan chhiar ve hlawm emaw?
Lirnghing laka invenna mihringin kan inzirtirna, awareness kan inpek ve thinte
pawh a hmunah tak tak chuan hman a har hle a nih awm kha!
2) Vansang lam han thlir ila, Sam 19-naah te pawh Lal Davida’n a
lo sawi daih tawh. A chunga kan sawi tak ang khian he kan khawvel mah ropui
kan ti a, mihring ten tihtheih kan neih lohzia leh kan thunun phak lohzia kan hre
chiang tawh. Chu kan awmna lei mihringte tana thunun phak rual loha ropui
chu Ni (sun) lakah chuan engmah lo mai a lo ni lek si. Ni khi kan awmna lei let
330,330 laia lian a lo ni a, kan lei chu ni heltu pakhat niin solar system zinga
pakhat mai kan ni a, ni chu planet dang 8 nen kan orbit theuhah kan lo hel ve mai
mai niin! Darkar 24-ah vawikhat virchhuak chungin ni khi kum khatah vawikhat
kan helchhuak a. Kan Ni (sun) chuan amah heltute chawp chuan amah aia lian
lehchhawng arsi dang min lo la helpui zui! Chu arsi-te pawh chu milky way-a
arsi maktaduai tam tak zinga pakhat mai a lo la ni lehzel a. Milky way ral lehlam
aṭanga a tawp chu kal turin light year 100,000 kal a ngai. Ëng (light) hi second
1-ah km 290,000 vela chakin a kal thei a, chu chu ‘eng kum’ (light year) an ti
a ni. Chutiang khawpa chak pawh chuan zin ila mihringte dam chen chu kan
thleng thui dawn lo hle mai!
Chutiang khawpa zau leh ropui, mihring mihrinna aṭanga sawifiah phak
loh khawpa ropui galaxy pakhat chu a nih laiin, chutiang hlir galaxy dang nuaih
chuang, khi van thengrengah khian a la awm an ti. Chungho chu an thlawk reng
a, kan galaxy ngei pawh second 1-ah km 600 vela chakin a thlawk reng. Hel
dang an lo la nei lehchhawng zel a niin an ngai.
Chutianga arsi te an inhel kual mup mup ang chiah chuan, mihring tena
kan mit lawnga kan hmuh tham loh khawpa te, ‘Atom particles’ chhungah hian
proton leh neutron a awm a, Proton leh Neutron inkarah chuan electron sing ch-
uang fe thawl takin an lo la awm lehzel a, chung proton, neutron leh electron te
chu arsi vir kual leh inhel tawn angin an lo vir kual ve zak zak mai an tih chu!
Ngaihtuah phak loh khawpa lian leh ropui aṭanga hmuh phak loh khawpa të
chhunga roreltu leh chung zawng zawng siamtu kan Pathian chu fak leh chaw-
imawi tlak a va ni tehlul em! A ropui nasat em avanga chawimawi chu kan tih
theih tawk a ni mai e.
22 NUNNA TUIKHUR : APRIL: 2016
Chanchin Ṭha hriltu kan nih avangin
Marka 16:15 Ramtinah thilsiam zawng zawng hnenah “Chanchin Ṭha”
hril tura tih kan ni. Chu kan Chanchin Ṭha hril tur kawngah chuan thuin kan
hril vek thei lo, kan ṭawng thiamin a daih lo va, kan finnain a tlin hek lo, thilpek
tam tak kan pe ve thei lo pawh a ni thei. Amarawhchu, kan nunin kan awmnaah
chu Chanchin Ṭha chu kan hril thei si a ni. Kan nuna Lalpa kan chawimawi tlat
chuan nasa takin Chanchin Ṭha kan hril a lo ni reng a, a pawimawh tak meuh
meuh a ni.
Efesi 6:1-3-ah Naupang ten nu leh pa chawimawi tur tihte kan hmu.
Mother’s Day/Father’s Day-ah te facebook-ah “ka nu/ka pa ka chawimawi e, ka
nu/ka pa ka hmangaih che” etc. tih te kan uar, a tha hle. Mahse nu leh pate kan
chawimawi dan tur chu an thuawiha an thu ṭha min hrilhte nunpui zawk a ni.
Tichuan, kan nuna nu leh pate thu kan zawm chuan kan tan thil ṭha leh malsamna
a lo ni a, malsawmna kan dawna hlawhtlinna kan chan chuan ‘nu leh pa chaw-
imawi’ kan lo ni daih mai.
Chutiang chiah chuan Lalpa Pathian chawimawi tur pawh hian kan nun
ngeia kan chawimawi hi a va pawimawh tehlul em! Pathian zahawmzia, ropuiz-
ia leh thiltihtheihzia hriatchianna aṭanga a thu awih a, a duhzawnga kan nun ngei
kan nunchhuahpuina hi Lalpa chawimawina kawnga pawimawh berte zinga mi
kan ti thei ang. Thu mai ni lovin chetzia leh awmdana kan Pathian duhdan kan
lanchhuahtir hian Lalpa kan chawimawi a ni.
Krista Chanchin Ṭha kan nunpui chu mi ten an hmu tur a ni. Nuna Path-
ian chawimawi ṭhinte chuan mihring mawina tur zawng lovin Pathian mawina
tur an zawng zawk a. Mihring aiin Pathian an hlau zawk ṭhin a, an ringtupuite
chauh ni lovin, ringlote pawhin an nun leh thiltihah te, an thusawiah te hmuh an
nei ṭhin. Thlarau thianghlima mi an khah hian an nunin Pathian an lo chawimawi
ṭhin a lo ni.
China ram Missionary ropui tak, Hudson Taylor-a chu Communist saw-
rkar-in a chanchin dik lo zawnga ziak turin mi pakhat an ruai a, an mi rawihpa
chuan Taylor-a chanchin ziakna bu hrang hrang a la khawm a, a en tam tawlh
tawlh a, Taylor-a nun chuan a hneh tawlh tawlh a, a tawpah phei chuan a lo pi-
anthar phah ve ta hial a ni an ti.
NUNNA TUIKHUR : APRIL: 2016 23
ABOVE ALL
-PL Liandinga
Lalram leh lalṭhutthleng nena tehkhin rual loh, he khawvel thil ropui leh
mak zawng zawng, hausakna leh sum leh pai zawng zawng piahlama awm ta
chu engtinge a hlutzia kan sawi tak ang? Chung zawng zawng piah lama awm
tih chuan chung zawng zawng aia hlu leh roui tihna a kâwk a ni.
Thil hlu reng reng chu a tehkhawng aṭang lo chuan a hriat theih loh. He
kan Lalpa hi chu khawvel tehfung dang zawng zawng chunga leng a nih vangin
a ropuizia (hlutzawng) teh ngaihna a awm lo. ‘Saw nu sawn Olivia Hussey a ang
reuh tak tak,’ an tih chuan chu nula chu khabe zum deuh, hmel tuihnai tak a ni
tih kan hre thei.
Tunlai hausakan tehfungah chuan In ropui te, ram zau te, huan mawi te,
lirthei nalh ber ber chi te, thlawhna te, Inchhung ropui tak leh pawisa hman sen
loh te a lo lang a. Chung tehna aṭang chuan hausakna te, rosum te kan ngaihtuah
a. Lal ropui pawh an ram zau zawng te, an lalṭhutthleng ropuizia aṭang tein kan
teh rilru fo ṭhin. Chung zawng zwng chunglam daih, chung nena tehkhin phak
rual loh khawpa hlu leh ropui chu kan Lalpa chu a ni.
Crucified
Laid behind the stone
You lived to die
Rejected and alone
Like a rose trampled on the ground
You took the Fall
And thought of me
Above all
A timi deuh han nih a, a tawpna tak han Hallelui hnan hi chu chakawm
ve tak a ni! Chu lal ropui chu an khengbet a, lung kawngkhar phenah a ruang
an zalh a, khawhar mangangin a damchhungin an siam a, hnawlin an chëksawlh
a. Rose pangpar duhawm tak chilsawm ang main a úaiin a chul a, chung zawng
zawng chu a tuar chhuak vek a, thildang ber aia kei min ngaihtuah vang a lo ni!
A mak e. A hla tawpna leh a hmarbawkna ropui vang hi a ni ang, he hla a lar tak
em em chhan hi.
NUNNA TUIKHUR : APRIL: 2016 25
‘You took the fall’ han tih te hi a nasa the asin. He khawvelah hian
dinhmun hniam te, tlâk theihna chia tlâk reng reng te chu ka hlau teh a nia.
Tlawmngaih hnaa thawh ṭhin, kan YMA a kan tla ngawt pawh kan tuar a, tam
tak phei chuan tlak ai chuan campaign lauh lauh kan thlang an ti hial a.
Chu chu sawi loh, ram rorelna thilah pawh retheih vang ni hauh lo, lalna
leh thuneihna chan duh vangin tlak kan hlauva, a tla palhte pawh pem chhete
pawh nei lovin kan rum vawng vawng ṭhin. Chutianga kan hotute tla zawng
zawng ai chuan heta fall hi a lêt tam takin a na zawk. TV-a The Fall Guy kan en
ang mai mai hi a ni lo. Eng vangin? Aia chak lo leh thiltithei lo zawk, kawng
engkima tling lo zawk leh chhe zawkin min han diriam ve mauh mai te hi chu a
na ṭhin a nih ngai hi.
Ṭhiante nupui, an nulat lai pawha kan duh loh, ṭhiante zawk ni lovin kei-
ni zawk hi min lo ngaizawng mial ang tih kan hlauh ngawih ngawih te an han rai
a, an hmai te a lo duk a, chutah raino thinchhiat nen an hmel chhe tawhsa an han
núr kual vel a, an pawi sawi hlei lo te min han pawngpaw ngei vel pawh a nui-
hzatthlak tawh tehlul nen – Van Lal Fa, chhum chunga leng, Paradis neitu kha
Heroda te ang rual velin an han intihropui khum ta vel kha a niah! Lei mihringah
pawh a hmelchhe ve pawl tak tur Kaiapha te ang duang, butupuan ni àwm tak
bât ang hleng hlung, khabehmul kawh siang suang laka a tlàwma tlawm pa mak
maia a tlawm ta kha a tlâkna kha a nasa a ni. Pilata te ang, Computer awm theih
tur thu pawh suangtuah pha hlei lovin teh rual loh hausakna neitu kha kut an
han silkhum vel a, an hmanlai marble In sak kailawn vel aṭanga kei ta ber emaw
tia Heroda te angin chhimbal awmtirtu an han nàu kual vel kha chu hrilhfiah
thiam har khawpin Lal Isua tan tlâkna fall a tling ang. Chung zawng zawng chu
Remruattu thu angin Lal Isua chuan a tuar hàn ṭhak a – kei min ngaihtuah reng
chungin chung chu lo zu tuar a!
(He thuziak hi a ziaktu Pu P.L. Liandinga hian kum 2003-a a ziak tawh kha a
ni a, ‘Biahzai’ tih bu aṭanga lakchhuah a ni...Ed.)
26 NUNNA TUIKHUR : APRIL: 2016
Whatsapp hmanga dawng duh tan “RECEIVE NT” tih hi 9711763442 ah i va whatsapp
keuh mai dawn nia! Whatsapp ah erawh chuan thlatin subscribe hi a theih ve lova, i
va whatsapp khian a latest issue chiah i dawng anga mahse i message kher loh chuan
thlatin thawn zat zat kher i ni lovang!