1

Madu A Myit Ra Ai Lam, Hpa Rai Nga Ai Gaw, Chye Ginhka Nga Mu
(Ehpesu 5:17b)
Ga Hpaw
Ndai chyum ga gaw Ehpesu hpung masha ni hpe Kasa Pawlu tsun shadum ai mungga
daw langai mi rai nga ai. Agung alau law ai, tara nlang ai ni madaw lam shagu hta awng dang ai
zawn, ahkaw ahkang lu nga ai zawn san nga ai mungkan hta Madu Yesu a myit ra ai lam hpa rai
nga ai hpe chye ginhka let, tengman ding hpring ai hte awng dan ai asak hkrung lam hpe hkam la
lu na matu n gun jaw ai chyum mungga rai nga ai.

I. Laika Ka Ai Aten Na Mabyin Masa (Occasion):-

Demetrius ngu ai wa gaw Diana hpara jawng a jang hkam sara kaba rai nna, shi a shang
gumhpraw hte grai pyaw nga ai aten re. Kasa Pawlu a mungga hta masha a lata hte galaw ai
hpara sumla gaw karai majing nre ai lam tsun wu ai. Dai kaw na, shi a shang gumhpraw ni lani
hte lani yawm mat wa ai.Dai majaw, Demetrius wag aw kasa Pawlu hpe ,Asi mung hte mungkan
ting jawm nawku ai Diana hpara hpe tsun jahpoi ya ai wa re ngu nna gasu gabrawng woi rai ai
lam nib yin nga ai aten re.
1) Ehpesu mare na hpung ni gaw, maigan hpara ni hte kayau kaya rai, Karai Kasang hpe nawku
wa ma ai. Diana hpara hpe Hkristan nawku jawng de la shang wa nna, Roma masha kaba ni hpe
mi man tam ai lam galaw ai majaw, shanhte hpe tut nawng e shadum jahprang n gun jaw nga ra
ai.
2) Nse nsa, kin sha lasha, masu matsa, law hpa marin, pawt sindawng, hkalem hkalau lam hte,
nang ai baw lu sha sha len ai.
3) mayam yam ai lam.
4) Hpung kata tara maigan kaw na Hkrsitan tai wa ai ni Yuda Hkristan ni hpe yu kaji ai, gin hka
hkat ai lam ni byin nga ai majaw, laika hte tsun shadum ai lam re .

II. Laika A Yaw Shada Ai Lam (Purpose): Hkristu Yesu hte kahkyin gum din ai kum la rai
nga ai, shada tsaw ra myit hte kahkyim gumdin let hpung hpe jawm de sa wa lu na matu yaw
shada let ka ai rai nga ai.

III. Chyum Daw Hpe Lachyum Shaleng Ai Lam

5:17 Dai rai nna, angawk angak re ai ni hkum tai myit; dai madu a myit ra ai lam, hpa rai
nga ai gaw chye ginhkra nga mu.
Angawk angak re ai ni hkum tai myit ngu ai gaw, hpaji n rawng ai ni zawn nrai,
hpaji rawng ai ni zawn hkawm nga mu (:15); ya na nhtoi ladaw ni n shawp nga ai majaw, dai
ahkying aten hpe lata mari la mu (:16) ngu ai lam rai nga ai.
4:17-19 maigan masha ni gaw tinang a Kaman lila myit hte hkawm nga ma ai hte maren nanhte
hkum hkawm nga myit. 18 shanhte a myit sin mak nga ai, shanhte hta rawng ai n chye nchyang
ai myit hte, shanhte a kraw lawang ja nga malu ai majaw, K.K hte seng ai asak a shinggan de,
shanhte rai nga ma ai. 19 shanhte gaw hpa hkrit kaya ngu ai n dum ai majaw, nammak lawhpa ai
hta n san n seng ai bungli amyu myu shachyen hkra, tinang a hkum hpe ngang kayut ai hta,
nawng kau mu ai.
Nanhte gaw, Yesu hta hpanda hkrum ai ni rai sai majaw, shawng na nanhte a arawn alai
hte maren, marin marit nna hkalem hkalau ai hte hten mat wa ai gawng shingyan dingsa hpe
raw kau n htawm; nanhte a myit mang na wenyi hta ningnan wa tai nna, tengman ai hte seng ai
ding hpring ai hte chyoi pra re ai K.K hpan tawn da ai gawng shingyan ningnan hpe dagraw
 2

nga mu. Masu matsa ai ga ni hpe kau da mu. langai hte langai teng man ai ga tsun nga mu. Shada
daw shan ni zawn rai nga mu. Nat hpe shang shara hkum yen ya mu. Lagu ga ai wa gaw, bai
hkum lagu. Kadawn nga ai ni hpe karan jaw mu. Nse ai ga hkaw mi mung nanhte a n-gup na
hkum pru. Shadaw shalan ai ga sha tsun mu. Hkye hkrang la hkrum ai nhtoi du hkra, nanhte hpe
dazik shakap ai K.K a Chyoi pra ai Wenyi hpe hkum shayawn myit. Myit hkum gadun.
Sindawng katawt ai, masin pawt ai, ga law ga la ai, shatan nhkan ai amyu myu hte, n hkru n hkra
ai yawng hte nawng, nanhte tsan gang nga u. Shada da mai kaja ai, matsan dum ai myit madun
hkat let shada mara raw dat kau nga mu (4:22-32).
Hpye ai amu (sexual immorality), n san n seng ai , nammak lawhpa ai hpe nanhte hta e ga
hte pyi n shamying u ga. Nsu n ang re ai ga kinsha, nlem ai ga, shatu shakra ai ga mung ntsun ai
sha, shakawn kungdawn nga u (5:3-4).

Dai madu a myit ra ai lam hpa rai nga ai gaw chye ginhka nga mu ngu ai gaw:
2: 1-3 Ananhte shawng e wenyi lam hta, n madat mara ai yubak a majaw chyasi rai nga ai.
Mungkan a n hkru lam; Karai Kasang a ga n madat ai maungkan lam hpe up ai tsadan a ga madat
nna asak hkrung lai wa manit dai. Hkum shan marin marit ai lam hkan let, hkum shan hte kraw
lawang na myit mang ai hku hkan galaw ai majaw, Karai Kasang a man e pawt sindawng ging ai
kashu kasha ni rai ga ai.
2:4- 10 Shingrai wenyi hta chyasi rai nga ga ti mung, Karai Kasang gaw, nachying matsan dum
chye ai hte tsaw ra ai myit kaba ai a marang e anhte hpe Hkrsitu hte hpawn jahkrung la ai re.
Kam sham ai ni, Hkristu Yesu hte hpawn hkye hkrang la ai hkrum lu ai chye ju, hte anhte hpe
sharawt la ai re. Shinggyim masha a magam bungli hte lu la mai ai n rai; K.K akyu galaw ya ai
kumhpaw kum hpa rai nga ai. Dai gaw, Shi a magam bungli rai nga ai, mai kaja ai bungli
shachyen na matu Hkristu Yesu hta hpan da ai lam re. Dai mai kaja ai bungli hta anhte hkawm
nga u ga, K.K gaw shawng nnan kaw na lajang da ai re.
5:1 K.K a samnang ai ni tai na matu re (Try to be like Him).
5: 8-11 Shawng e nsin mak rai nga ti mung, ya gaw Hkrsitu hta e nhtoi rai nga myit dai. Nhtoi a
kashu kasha ni zawn ahkawm nga mu. Nhtoi a asi gaw mai kaja ai, dinghpring ai hte teng man ai
rai nga ai.
5:18-21 Chyaru hkum nang mu dai hta kabring kabrawng sha rai nga ai. Wenyi hte hpring tsup
nga mu. Shakawn kungdawn ga, mahkawn mangoi ga, wenyi hte seng ai laka ga hte shada da
tsun nga let, kraw lawang hta dai madu hpe shakawn mangoi nga mu. Hkristu hpe hkrit kamyin
ai hte nanhte shada da a npu e a taw nga mu.
6:11 K.K jaw da ai hpyen hking nlang hte hpe bu hpun dagraw nga mu.
Nshang hpe teng man ai hte kyit nna, dinghpring ngu ai sinda magap hpe dagap nhtawm,
ngwi pyaw shabyin ai kabu gara shi ga hkaw tsun na jin jin rai nga u. lagaw hta kyepdin din let,
lahpran tsap nga mu. N hkru n hkra ai wa a wan pala nlang hte hpe sat dang kau lu na, makam
masham ngu ai n-gang hpe lang kahtap nga mu. Hkye hkrang la ngu ai hpri gup chyawp hpe
chyawp nna, K.K a mungga ngu ai Wenyi a ntawng nhtu hpe, a hpye nga mu. Hpyi nem ai amyu
myu hte, dai Wenyi hta hpyi nga nn, amaja nga let chyoi pra ai ni nlang hte a matu mara n-gun n
yaw ai sha, tut tut akyu hpyi nga mu (6:14-18).

IV. SHarin La Na Karai Masa Mungga (Theological Message): Yesu Hkristu a daru magam
hpung shingkang gaw, shinggyim masha yawng hte, nga yawng dang hta hta grau nga ai.
Nawku hpung ni gaw, Karai Kasang a hpung shingkang hpe shadan jahkung na matu, Karai
Kasang ndai mungkan hta san da ai re. Hkristan makam masham hte asak hkrung lam gaw rau
 3

ginrun nna, Karai Kasang a hpung shingkang hpe shadan jahkung nga ra ai. Hkristan ni gaw
tsadan hte n hkru n hkra ai lam ni a lapran asak hkrung nga ra tim, Karai Kasang gaw dai ni hpe
ninghkap lu na hpung shingkang atsam jaw ya nga ai.
Langai hkrai hkye hkrang la ai lam lu sai ngu na, tinang hkrai san san, asak hkrung ai baw n re.
Hkye hkrang la hkrum ai chyeju hpe bai htang ai hku nna, nawku hpung hta gahkin gumdin let,
Yesu a sasana magam hpe gum hpai ra ga ai. Tsaw ra myit n rawng, teng man ai lam n nga,
kahkyin gumdin lam n nga, re ai lam gaw chyoi pra ai Wenyi lu la ai asak hkrung lam a sakse n
re. Dai majaw, tsaw ra myit hte tengman ai ga tsun nga let Hkristu ngu ai baw hta lam shagu hta
kahkin gumdin let galu kaba wa ra ai ngu tsun sharin ai mungga rai nga ai.
. Ehpesu hpung hpe Tsadan wa woi awng nga ai majaw tsaw ra myit nnga, teng man ai
lam nnga ai. Dai lam ni gaw Yesu sha jaw ya lu ai. Hpung masha tai wa tim hpa n shai ai,
Hkrsitan asak hkrung lam n chye ai, Hkrsitu hte bung wa hkra n shakut ai. Ja gumhpraw hte
Diana hpara hpe baw shatai ai kaw na, Hkristu Yesu hpe baw shatai ai de galai shai ra ai
Makam masham a marang e, chyeju hte sha, hkye hkrang la ai hkrum ga ai. Dai gaw, mai
kaja ai magam bungli shachyen na HKristu Yesu hta e hpan da ai lam re. Magam bungli gaw
makam masham a asi re. Makam masham nga ai ngu ai sakse gaw magam bungli rai nga ai 2:8-
10).
Magam bungli gaw, matsan ai ni, tsin yam hkrum ai ni, dip sha roi sha hkrum ai ni,
bawng dung ai ni, zingri zingrat hkrum ai ni hpe shalawt ai hte, shinggyim masha a sari sadang
hte maren bai asak hkrung lu na matu garum shingtau la ai magam bungli ni rai nga ai. Nkau myi
wenyi sha ahkyak ai. Magam bungli gaw mungkan lam re ngu ninghkap ma ai. Dai gaw asak n
rawng ai, chyasi rai nga ai. N kau mi garum ningtum sasana (social service ) magam bungli hpe
sha galaw ai. N awng dang ai. Hpa majaw nga yang, kade jaw tim myit masa, uphkang hkrang
masa (Governing structure) galai shia wa ai lam nnga jang, matsan tsinyam n hutm hkraw nga ai.
Makam masham hta, (1) Satan a maw mawn ai lam hpe shawng chye na nna raw gun kau
ra ai (Release) (2) Dai hpang shawng de sum mat ai ahkaw ahkang ni bai lu madu la ra ai
(Restore). (3) Galai shai ai masha/ wuhpawng majing byin tai wa ra ai (Transform). Makam
masham hta wenyi sum nga ai kaw na hkye la ai (curative) hte, hten za wa nga ai myit masin,
asak hkrung lam hpe makawp maga la ai (preventive) lahkawng yan ra ahkyak ai. Teng man ai
lam n chye tsun mat wa ai, nang hpam lu sha sha ai, shawa num/la galaw ai.Tsadan a maw mawn
lam kaw na release yeng seng kau ra ai. Yubak mara kaw na lawt lu ai hte maren Hkrsitu hta
masha ningnan tai ra ai (restore). Yehkrsitu hta ningnan tai sai wa gaw galai shai mat wa ra ai
(Transform). Eg. Dam mat ai kasha- shawng na myit masin kynag lailen ni yawng kaw na lawt
mat ra (release);ningnan hku, kasha aya bai masat la hkrum ra ai (restore), Kasha majing zawn
bu hpun sumli nna asak hkrung ra ai (transform).
Gumhpraw hte arung arai (material) a manu (value) hpe sha yu nna, Kyang shingni a manu
(moral value) hte wenyi hta hkrung ai a manu (spiritual value) ni hpa zawn nnawn ai ni law wa
nga ai. Gumhpraw hte arung arai (material) kaw npawt tawn ai makam masham de gale wa nga
ai. Myit dum ra ai gaw, ja gumhpraw hte arung arai (material) gaw shimlam majing n jaw lu ai.
Tsaw ra myit hte tengman ai gat sun let Hkristu ngu ai baw hta asak hkrung ai lam she manu dan
ai; shim lam majing hpe jaw ya lu nga ai.

Ginlen shalai ai,

Rev. Dr. Lahpai Awng Li
MIT Insein.