1. BENTUK PANGKAT
4
1
Contoh 1 : Tentukan nilai dari 25 dan
3
Jawab : 25 = …………..
4
1
= ……………..
3
Contoh 2 : Dengan menguraikan menjadi perkalian, tentukan bentuk eksponen yang paling sederhana
dari :
4
2
c) 2
4
a) 23 2 4 e)
3
3
37
b) d) pq 5
32
Jawab : a) 2 3 2 4 = ………….
37
b) 2 = ………….
3
c) 2
4
= ………….
3
d) pq = …………..
5
4
2
e) = ……………
3
2. ... 5. ....
an b
3. a
n
m
....
4
n7 2 p2
b) 2 e)
n q
c) x f) 2 xy . x y
2 5 3 2 4
Jawab : a) x 2 . x 7 = ...
n7
b) 2 = ...
n
c) x
5
= ....
2
d) x y
3
= ...
2
4
2 p2
e) = ....
q
f) 2 xy . x y = ...
3 2 4
LATIHAN SOAL
1. Sederhanakan
k) 3k
3
a) p p f)
6 4
x10 : x 3
3
l) 2 5 p
3
b) 4a 2a 3 g)
8k 5:2 k 2
2
c) 2 p p 6 p h) 4 d 3x 2 d 2 : d 4 m) 3 p 2 q 3
2 5
1
d)
5
i) 12 a : 2 a .3a
10 2 3
n)
4 p qr
2 5 3
2 8 pq 2 r 2
4 3
2 2 x2 y3
j) 2 p
5
e) o)
2
3 8x 5 y 4
2. Sederhanakan
a n 1
b) 2 p p n 1
n 2
a) c) 2x 3 d) 5.2 2 x 1
a
23
c) = ………………..
25
32
d) = ……………….
36
1. a 0 ...
2. a n ...
2 3
Jawab : a) 53 = ...
1
b) 3 = ...
2
2 x y
2
c) = ...
2
LATIHAN SOAL
2
2 4 8a 6 5 p 2 q 3r
c) k h) m)
5 2a 4 6 pq 5r 3
4 56t 5
d) i)
x 3 7 t 2
3
8x 2 y 3
e) 4 a
2
j)
16x 5 y
a n x ....
a ......
Jadi :
LATIHAN SOAL
3. Tentukan nilainya
2/3
27
a) 3
64 b) 8 2/3
c) 32 3/ 5
d) 813/ 8
e)
64
b b 2 4 ac
5. Jika a = 1, b = 3 dan c = -18, maka tentukan x dari x
2a
2. BENTUK AKAR
Bentuk akar termasuk bilangan irasional, yaitu bilangan yang tidak dapat dinyatakan dengan
pecahan a/b, a dan b bilangan bulat dan b 0
1. a x a a
2. ab a b
3. a c b c a b c
a a
4.
b b
Contoh 1: Sederhanakan :
a) 20 b) 75 c) x3 d) 3
a8
Jawab : a) 20 = ...
b) 75 = ....
c) x 3 = ....
d) 3
a 8 = ....
Contoh 2: Sederhanakan :
a) 3 2 4 2 b) 4 3 7 3 5 3 c) 8 18
Jawab : a) 3 2 4 2 = ...
b) 4 3 7 3 5 3 = ...
c) 8 18 = ....
Contoh 3 : Sederhanakan :
a) 6 3 b) 5 3 5 3 c) 2 2 3
2
Jawab : a) 6 3 = ....
b) 5 3 5 3 = ....
2 2 3
2
c) = ....
LATIHAN SOAL
1. Sederhanakan
a) 72 b) 160 c) 1200 d) 2 80 e) 8x 2
2 9 8 a 3b 2
f) 3 12 a 5b 3 g) h) i) j) 2
2 3 9 4 c4
2. Sederhanakan
72 180
a) 12 50 48 d)
45 18
2x 2 x 8
b) 2 16 3 18 27 e)
4x
3 20 4 45
c)
2 5
3. Sederhanakan
a) 2 3 2 3
c) 3 5 2 3 3 5 2 3
b) x
2
5 3 5 3 d) x y
Jika kita menghitung bilangan, operasi perkalian lebih mudah daripada pembagian. Apalagi
operasi pembagian dengan bentuk akar.
a
1. Pecahan Bentuk
b
b
Diselesaikan dengan mengalikan
b
a
2. Pecahan Bentuk
b c
b c
Diselesaikan dengan mengalikan
b c
8
Contoh 2 : Rasionalkan penyebut pecahan
3 5
8 8
Jawab : = x ... = ....
3 5 3 5
a
3. Pecahan Bentuk
b c
b c
Diselesaikan dengan mengalikan
b c
12 3
Contoh 3 : Rasionalkan penyebut dari pecahan
6 2
12 3 12 3
Jawab : = x .... = ........
6 2 6 2
LATIHAN SOAL
1. Rasionalkan penyebutnya
12 10 9 7 3 4 3
a) b) c) d) e)
3 5 2 3 7 5 2
2. Rasionalkan penyebutnya
9 20 5 2 5 4 6
a) b) c) d) e)
5 7 4 6 11 6 7 13 8 2 3
3. Rasionalkan penyebutnya
14 10 8 3 6 3 2
a) b) c) d) e)
10 13 2 7 11 7 10 2 3 3 54 2
Jawab : a) 42 x 3 8 b) 82 x 1 163x 2
2
2x 3
2.... .... = ....
....
2 ............
2 ...
..... = ....
..........= .... ...... = .....
x = ... x = ....
LATIHAN SOAL
Tentukan HP dari :
1. 27 x 2 812 x 5 6. 5x 9 253 x
x
1
2. 82 x 1 1 7. 82 x
2
1 1
3. 9
4x 5
8. x
1253x 2
27 25
5 2 x 1 8
4. 52 x 9. 16 x 1
5 2
82 x 3 1
x5
5. 3 1 10. 8
4 32
3. LOGARITMA
3.1PENGERTIAN LOGARITMA
a : basis logaritma
y : numerus
x : hasil logaritma
Khusus untuk bilangan pokok 10, bisa dituliskan bisa juga tidak.
10
Jadi jika log 5 maksudnya log 5 .
Jawab : a. 34 81 4 = ….
b. 2 n 128 n = ….
c. a b c b = ….
Jawab : a. 4 3 log 81 ….
b. log 100 = 2 ….
c. log q r ….
p
Contoh 3:Hitunglah :
2 2 1
a. log 64 b. log c. log 1000 d. 3
log 27
8
5 1 1
1
e. log1 f. 2
log 4 g. 3
log
81
Jawab : a. log 64 = x … = 64 x = ….
2
1
b. log = x … = … x = ….
2
8
c. log 1000 = x … = … x = ….
d. 3 log 27 = x … = … x = ….
e.
5
log1 = x … = … x = ….
log 4 = x … = … x = ….
1
f. 2
1 1
g. 3 log = x … = … x = ….
81
LATIHAN SOAL
3.2SIFAT-SIFAT LOGARITMA
1 c
log b
4.
a
log b b 8.
a
log b
log a c
log a
Bukti :
a
log c n c ....
= …. log bc .....
a
Maka bc = …. = … + …
m m
Sifat 6: Misal a
log b x b ...... b mn ..... nx a log b mn nx m a log b n
am
log b n ........ ......
Sifat 8: Misal
a
log b m b ....... c log bc log a m mc log a ...... m ......
a log b ......
Contoh 1: Sederhanakan :
2
log 3 2 log 6 2 log 2
3 5
a. 3 log 5 b. 25 log 3 c.
2
log 4 3
d.
2
log 3.5 log 8.3 log 5 e.
2
log 210 f. 2
log16
log 3
8
g. log 256
3
Jawab : a. 3 log 5 = ….
5
b. 25 log 3 = …..
c.
2
log 3 2 log 6 2 log 2 = ….
2
d. log 3.5 log 8.3 log 5 = …..
2
e. log 210 = …..
2
log 4 3
f. 2
log16 = ….
log 3
8
g. log 256 = ….
Contoh 2: Jika log 2 = 0,3010 dan log 3 = 0,4771, maka tentukan log 24
Jawab : log 24 = ….
Contoh 3: Jika
3
log 4 a dan 4 log 5 b , maka tentukan 5 log 9
Jawab :
5
log 9 = 5 log 32 .....
LATIHAN SOAL
1. Sederhanakan
a. log 8 6 log 2 6 log 9
6
f.
2
log15.3 log16.15 log 9
b. log 50 log 4 log10
2 2 2 3 2 4
g. log 4. log 3. log 8
c. 2 log 3 log 2 log18
8
h. log16
log 2 log 3 log 3 2 16
d. i. log 625
log 6
3
log 5 3 log 63 log 2 3
log 2 3 log 253 log 5
e. 9 j. 3
log15 log10
2 2 2 8 125
a. log 5 b. log 75 c. log 500 d. log 25 e. log 4