DISUSUN DENING :

1. DIKA CIPTA.
2. NIDIA INGGAR K.
3. SAMSUL MA’ARIF.
4. UTI BA’DIYATI K.
5. M.Dhiki

Jl.Raya pahonjeantahun pelajaran 2018/2019

Kotak pos 7 telp (0280)621212 Majenang Cilacap
 Atur Prawacana

Alhamdulillah, puji syukur panyerat aturaken wonten ngarsanipun Gusti

Allah Ingkang Maha Agung sahengga laporan punika saged kasusun kanthi
sae. Boten kesupen kula aturaken matur sembah nuwun kagem tiyang
sepuh kawula ingkang tansah paring donga pangestu saha para dwija
ingkang sampun paring kawruh lan seserepan sahengga laporan ingkang
kasusun sae punika saged purna.

Laporan karya tulis kanthi irah-irahan ageman adat jawi punika minangka
salah satunggaling sarana gladhen nyerat. Laporan menika kasusun kagem
njangkepi tugas semester I mata pelajaran basa Jawa.

Mugi-mugi laporan ingkang kaserat dening panyerat menika saged paring

mapinten-pinten manfaat dumateng para sinten kemawon ingkang maos.
Kula minangka panyerat ugi kathah kakirangan, pramila panyaruwe saha
panyendu tansah kula antu-antu.

Majenang, 16 Oktober 2018

Penyerat
 1. Iket

dhestar yaiku dhestar ingkang dipunbentuk samekaten rupi

dadosipun dados penutup mustaka. upakara ngengingaken dhestar
kedah kenceng (kiyat) supados ikatanmboten gampil lukar.
jarwi dhestar dipunpangangkahaken manusia dugi prayogi kagungan
panggalihan ingkang kenceng, mboten gampil terombang-ambing namung
amargi situasi utawi priyantun
benten tanpa pertimbangan ingkang matang.
saupakara filosofis, dhestar
asalipun darikata sadhestar/setunggal ikatan,artosipun sauyunan lebet
setunggal kesetunggalan
sugeng. Ibarat lidi,menawi sehelaimboten kagungan gina,
sayangipun jikadibentuk dados setunggal ikatan samparan, mila badhe
saged ngresikaken panjenengan punapa. mekaten
ugi manusia majeng individual, tentu awrat maraki
mukawis masalah. benten ceriosipun menawi dipuntumindakaken sareng.
dhestar ugi manjenenganaken kersanipun pamilananipun
mboten ingkah(lukar) saking jatos salira Kasundaan. mustaka
ngrupekaken subjek ingkang diikatnya, ugi persoalan ingkang datheng
saking njawi ugi lebet saliranipun ngrupekaken objek ingkang kedah
dipunmajengi. Kajengipun,gesangsenantiasa caringcing pegeuh kancing, sar
ingset pageuh dhestar (reksa maraki samukawis kondisi ugi situasi).
 2. Undheng

UdhengUdheng dipunagem teng kageman mustaka kaliyan upakara

ngengingaken kados ngengingaken topi. menawi sampun dipunagem
dipuninggil mustaka, iketdados rekaos dipuntasikan kaliyan dhestar
amargiujudnya sami. Udhengasalipun saking tembung ndhestar artosipun
pirsa kaliyan pertela. jarwinipun manusia badhe kagungan panggalihan
ingkang kekah menawi sampun ndhestar utawi
ngertosi tujuan sugengipun. Manusiakagungan fitrah kagem senantiasa ngu
padi kesejatosan sugeng dados sangkanparaning dumadi. jarwi benten
saking dhestar menika yaiku
kersanipun manusianggadhahi keahlian / ketrampilan mawi saged
nindakaken panyambut damelanipun kaliyan pangertosan ingkang
monteni amargi kagungan dasarpangasumerepan.

Peranganipun Udheng
Nama – nama peranganipun udheng, cakrik sarta tegesipun:
· Kuncung
Inggih menika awujud pucukipun iket, ingkan mapanipun wonten
ngajeng ing tengah pas bathuk. Kuncung menika namung wonten ing
udheng cekok mondhol.
· Wiron
Inggih menika perangipun iket ingkang kaplui/kawiru cemeng
warninipun, mapanipun wonten ngajenganipun udheng pas kiwa lan
tengen sak nginggilipun alis. (ugi dipun sebat dhestar).
· Sunglon
Inggih punika pinggiraning bathik ingkang dipunpapanaken sak
nginggiling wiron.
· Kemadha
Inggih punika pinggiraning bathik ingkang kapernahaken wonten
kiwa tengenipun udheng. Ingkang lancip menika kawastanan cakrik
pangkur.
· Talingan
 Inggih punika peranganing udheng sisih kiwa tengen ngandhap, radi
melengkung supados trep mapan sak nginggilipun talingan.
· Modangan
Inggih punika namaning cakrik rerenggan bathik ingkang ing udheng
mapanipun wonten sisih nginggil (nginggil rikma, wiwit saking
ngajengan tumuju tengah, nginggil embun-embun).
· Mondholan
Inggih punika peranganing udheng ingkang awujud bunder semu
lonjong radi gepeng ingkang kapapanaken wonten sak wingking
udheng ing tengah-tengah, trep nginggil githok.
· Pucuking Udheng
Ing sisih nginggil manawi wangunipun lancip punika dipunsebut
cakrik perbawan (ingkang mangangge hanggadahi raos
perbawa). Dene manawi radi papak dipunwastani cakrik kasatriyan
(ingkang ngagem hanggadahi raos Satriya).
Cakrik seratanipun sampun nedahaken wonten “Stopres” ingkang
isen-isen sekar. Utawi cakrik pangkur ingkang wonten untu walang.
Cakrik perbawan punika minongka dasaring dhestar rikala ageman
taksih dados agemanipun Karaton Surakarta.

3. Rasukan

ageman dados ciptaan ingkang mentis kuwaos, panjenengan

badhe manusia ngrasukutawi ndherek setunggal margi utawi agami
kaliyan kelingan kebak wotsantun Tuhan ingkang mentis Esa.

Wanguning Kulambi Utawi Rasukan

Miturut wangunipun, rasukan busana Jawi kakung, ingkang baku
wonten warni kalih inggih punika Atellah kaliyan Beskap, menggah
sanesipun hanjumbuhaken kaliyan dasaring kulambi sakawit inggih punika
Beskap saha Atellah.
1). Atellah
Ingkang dipun wastani Atellah makaten, awujud jas tutup. Dados
wiwit gulonipun, ing tengah katutup dumugi sak pangandhap. Kancingipun
wonten tengah-tengah wiwit sak ngandhaping Jangga sak pangandhap,
limrahipun wonten 5 kancing utawi benik. Dene sisih wingking sak
ngandhap pengkeran dipun krowok, kangge ngetingalaken nyengkelit
dhuwung.
2). Beskap
Beskap makaten wujud jas, gulonipun tutup kanthi kancing ing sisih
tengah. Dene kapernah jaja (dhadha) sak pangandhap katutup mawi
tangkepan mangiwa, miring mangandhap. Kancingipun kiwa sak
pangandhap wonten tiga. Dene sisih tengen jaja dipun pasangi kancing
(benik) ugi cacah kalih mapanipun sami kaliyan kancing ing kiwa,
minongka pasren. Kadosdene atellah, ing wingking sak pangandhap
pengkeran dipun krowok, kangge nyengkelit dhuwung.
3). Sikepan
Sikepan makaten wangunipun sami kaliyan Atellah kanthi bikaan ing
tengah, namung bikaanipun kadamel cupet, dados mboten saget katutup
kakancingaken. Ing sisih tengen bikaanipun dipun pasangi kancing,
namung minongka pasren. Ing perangan nglebet dipun agemi rasukan
Rompi Pethak, gulon tutup mawi kancing sisih tengah sak
pangandhap. Sarehning agemanipun mboten saget kakancingaken, pramila
manawi ngagem Rompinipun tartamtu ketingal.
4). Langenharjan
Langenharjan punika satunggaling ageman ingkang kathah
emperipun kaliyan busana “Barat” inggih punika Jas bikak kados
TEXIDO. Tegesipun sakngandhapipun gulu tutupipun jas kawalik
kaprenahaken mangiwa lan manengen.
Kancingipun wonten setunggal menapa kalih. Sanesipun pasren. Ing sisih
wingking sakngandhap pengkeran ugi dipun krowok. Dene rasukan
ingkang wonten nglebet wonten rangkep kalih. Nglebet piyambak “Hem”
lengan panjang kanthi gulonipun jejeg ngadeg manginggil (staande kraag)
dipun paringi dasi kupu-kupu. Nembe dipun rangkepi Rompi kancing
tengah.
5). Beskap Landhung
Beskap landhung punika wangunipun sami kaliyan beskap limrah,
namung badanipun langkung panjang kados dene jas limrah. Samanten ugi
wingkingipun mboten dipun krowok, kajawi beskap landhung ugi wonten
wangun atellah landhung.
Kajawi menika taksih wonten rerangkenipun ageman kasebat ing nginggil
inggih punika ingkang dipunwastani”Kemejan” inggih punika rangkepaning
gulon saha rangkepaning pucukan lengen, awujud kain pethak ingkang
kajahit rangkep wiyaripun kirang langkung 5 Cm. panjangipun kaukur
sami kaliyan ubengipun gulon saha pucukan lengen.
6) Taqwa
Taksih wonten malih ingkang perlu dipun mangertosi wontenipun
ageman mligi kagem Ratu utawi Nata inggih punika busana Taqwa. Busana
punika Iyasanipun Kanjeng Sunan Kalijaga, mligi kagem para Nata. Sak
punika asring dipun agem dening ISKS Paku Buwana XIII arupi beskap,
namung ing sisih ngajeng (jaja) tangkepipun panjang dumugi
ngandhap. Dene kulukipun kanigaran.

4. Benik

ageman beskap salajeng dibarengi kaliyan benik utawi kancing ugi

dipunpanggenaken teng tan ugi kiwa. Filosofi saking benik punika
piyambak yaiku samukawis samukawis kedah diniknik, yaiku ngetangaken
kaliyan cermat panjenengan punapa keputusan ingkang dipunpundhut,
dadosipun mboten nunekaken priyantun benten.

5. Sabuk

paningset utawi peningset dipunginakaken kagem ngreksa ageman

kersanipun kemriksa rapi ugi kiyat. jarwi saking paningset menika yaiku
ngengingi keistiqomahan ugi konsistenitas manusia lebet ngreksa
kapitadosan ugi Taqwanya dhateng Tuhan ingkang Mahaesa.
Jinis Sarta Cakrikipun Sabuk
Jinis sarta cakripun sabuk punika wonten tiga, inggih punika:
1) Sabuk Cindhe
2) Sabuk Tenunan
3) Sabuk Celupan

6. Epek

Epek asalipun saking tembung epek artosipun golek utawi

ngupadi. Bahwasanya lebet sugeng kita sedaya dipunwajibaken kedah
ngupadi punapaa punika sae elmi kresaa rezeki ingkang dipuncaosaken
dening AllahSWT.

Warni – warnipun Epek

Limrahipun Epek wonten tiga cacahipun, inggih punika:
1).Epek Polos
Epek punika kadamel saking bludru polos, ulesipun wonten ingkang
warni biru, abrit, cemeng, wungu, lan sapanungalipun.
2).Epek Blodiran
Limrahipun epek punika kadamel saking bludru, lajeng dipun bolder
mawarni-warni. Wonten ingkang cakrik untu walang utawi ombak banyu,
wonten ingkang arupi sekaran ron pakis.
3).Epek Rambut
Inggih punika epek ingkang kadamel saking bubatipun kapal (jaran)
warni cemeng.
c. Filososfi Epek lan Timang
Epek: Supaya biso kerja kanthi sae kudu Epek (apek, golek, mencari)
ilmu kang nduweni manfaat. Yen luru ilmu kudu taberi, titis, saengga bisa
mahami kanthi jelas.
Timang: Ilmu kang dientukake kudu dipahami kanthi jelas lan ora
ana rasa samang.
7. Timang

Timang punika piyambak yaiku simbol menawi elmi ingkang

dipunpadosi wajib dipunngertosi kaliyan pertela ugi nglebet, kersanipun
mboten menimbulkan keklentu tampen ugi keraguan lebet
mundhut keputusan.

8. Jarik

nyamping yaiku nyamping ingkang ginanipun kagem menutupi salira

ngantos kaliyan ampeyan. nyamping artosipun ja-rik
artosipun ojo sirik utawi ampun gampil iri kaliyan rezeki ingkang katampi
dening priyantun benten. amargi irinamung
saged menimbulkan raos emosional, grusa-grusu, ugi
gampil dendam dhateng priyantun benten.
9. Wiru

Wiru utawi wiro yaiku melipat-lipta ujung nyamping

dadosipun berwujud wiru.Wiru artosipun wiwiren mawon nganti kleru. Ol
ahlah punapaa punika dadosipun menimbulkan raos ngrenakaken
ugi harmonis ampun ngantos wonten raos kemboten
gathukan apalagi dendam sesami manusia.

10. Brebed

Brebed yaiku nyamping nyamping ingkang biasa dipunginakaken

dening kakung. Breded ngagungani
jarwi manusia kedah ubed yakni satuhu-satuhu ugi tlatos lebet
ngupadi rezeki.
11. Canela

Canela dipunjarweni saking canthelna jroning nala ingkang artosipun

yaiku astaa kiyat-kiyat teng lebet sanubarimu. Canela sami
kaliyan selop, cripu,utawi kasut pada. Canela dipunagem teng ampeyan
kaliyan pangangkah kagem ngreksa saben langkah kita sedaya
kagem wushul dhateng AllahSWT.

12. Curiga Dan Rangka

Curiga yaiku wangkingan, ugi saperlu yaiku

ambengipun. Filososinya yaiku dados bentuk
kekiyatan fisik ugi mental. Munusia kedah ngreksa kekiyatan punika
kaliyan sae kersanipun mboten risak ugi saged dipunpusakakaken
dhateng generasi panglajeng ngrawuh.