2018 MODUL BESTARI KIMIA Ver2018BM PDF

MODUL BESTARI KIMIA 1
EKSPERIMEN MELALUI GRAFIK
NORAZRI MAT PIAH

Email : nmp2412@gmail.com
2013 – 2018 © InderaPutera ‘s Arts of Learning
http://inderaputera2020.blogspot.my
MODUL BESTARI KIMIA v8 BM | [2013 – 2018 ©NORAZRI BIN MAT PIAH]

MODUL BESTARI KIMIA ®

2017 © Januari - Cetakan Pertama
2017 © Mac - Cetakan Kedua ( kemaskini)
2017 © Mei - Cetakan Ketiga
2018 © Januari - Edisi Kemaskini
Mengucapkan semoga diberkati dan beroleh kejayaan

TERHAD UNTUK PENGAJARAN DAN PEMBELAJARAN KIMIA
bagi membantu pelajar yang gigih berusaha
Nama Pelajar / Guru : ______________________________

Sekolah / Kelas : ______________________________
Bagi keberkatan ilmu yang anda dipohon untuk

sedekahkan al-Fatihah dan doakan kesejahteraan kepada:
• Allahyarham Mat Piah Isa
• Allahyarham Ismail Yahaya
• Allahyarhamah Azizah Awang
• Ibu ku Mariamah Dollah
• Semua guru yang pernah mendidik
• Isteri ku , Adik beradik dan keluarga
Terima kasih kepada semua guru dan rakan sepejuangan dalam Guru Kimia Tulen yang mengajar erti ilmu dan kehidupan, rakan
seperjuangan , ahli keluarga dan kepada yang terlibat secara langsung atau tidak langsung dalam penerbitan

2013 – 2018 © ® NORAZRI MAT PIAH
Biodata Penulis :
NORAZRI MAT PIAH berasal dari Temerloh, Pahang. Lulusan Sarjana Muda Sains
dengan Pendidikan , Universiti Malaya tahun 1994. Berkhidmat sebagai guru kimia
sejak 1994 hingga kini. Berpengalaman dalam bidang pendidikan dengan pernah
menjadi Guru Kanan Bidang Sains dan Matematik di SMK Tengku Ampuan Afzan,
Chenor, Pahang. Aktif dalam peningkatan Sains dan Kimia SPM dengan penglibatan
dan penulisan modul pengajaran dan pembelajaran. Sebelum ini pernah berkhidmat
sebagai Penolong Kanan Ko-Kurikulum di SMK Taman Tun Fuad, Kota Kinabalu dan
kini bertugas di SMK Kinarut, Papar, Sabah sebagai Penolong Kanan Hal Ehwal Murid.

Sekiranya dicetak kembali untuk pengajaran hendaklah dikekalkan dalam bentuk asal dan dalam kos yang mampu milik
pelajar serta jika ingin memberi sumbangan penghargaan,sila berhubung dengan © ® NORAZRI MAT PIAH

A : SENARAI SEMAK EKSPERIMENT / CHECKLIST OF EXPERIMENTS:
TAJUK / TOPIC EKSPERIMEN / EXPERIMENT √/X TARIKH
TINGKATAN EMPAT / FORM 4

STRUKTUR ATOM 1. Penentuan takat lebur dan takat beku naftalena
The Structure of the atom To determine the melting point and freezing point of napththalene.
FORMULA KIMIA DAN 1. Penentuan formula empirik Magnesium oksida
PERSAMAAN KIMIA To determine the empirical formula of magnesium oxide.
Chemical formulae and 2. Penentuan formula empirik kuprum (II) oksida
equations To determine the empirical formula of copper(II) oxide
1. Tindakbalas Kumpulan 1 dengan air, gas oksigen dan gas klorin.
JADUAL BERKALA Reaction of Group 1 elements with water, oxygen gas and chlorine gas.
Periodic Table of Element 2. Tindakbalas Kumpulan 17 dengan Ferum
Reaction of Group 17 elements with iron.
1. Mengkaji kekonduksian elektrik bagi sebatian ion dan sebatian kovalen
IKATAN KIMIA dalam keadaan leburan atau larutan akues.
Chemical bonds Experiment to test the conductivity of ionic compound and covalent
compound in molten state and aqueous solution.
1. Elektrolisis leburan Plumbum (II) bromide.
Electrolysis of molten lead (II) bromide.
2. Elektrolisis larutan akues
Electrolysis of aqueous solution :
(i) Asid sulfurik cair dengan elektrod karbon.
Dilute sulphuric acid with carbon electrode.
(ii) Asid hidroklorik pekat dan cair dengan menggunakan elektrod
karbon / concentrated and diluted hydrochloric acid with carbon
ELEKTROKIMIA
electrodes.
Electrochemistry
(iii) Larutan kuprum (II)sulfat dengan menggunakan elektrod karbon
dan kuprum. / Copper(II) sulphate solution with carbon and copper
electrodes.
3. Sel Kimia / Simple voltaic cell: production of electrical energy using
Daniell cell.
4. Membina Siri Elektrokimia dengan menggunakan sel kimia ringkas dan
tindakbalas penyesaran logam. To develop the Electrochemical Series
using the simple voltaic cell and displacement of metal reaction.
1. Menentukan takat akhir penitratan bagi tindakbalas peneutralan
antara larutan Natrium hidroksida dengan Asid Hidroklorik dan Asid
ASID DAN BES
Sulfurik. To determine the end point by titration method by for the
Acids and Bases
neutralisation reaction of sodium hydroxide and hydrochloric acid and
sulphuric acid.
1. Penyediaan sebatian garam terlarut.
Describe the preparation of an example of soluble salt.
GARAM 2. Penyediaan sebatian garam tak larut.
Salt Describe the preparation of an example of an insoluble salt.
3. Pengujian kehadiran ion dalam laurtan kuprum (II) sulfat Describe how
to test the presence of ions in copper(II) sulphate crystal.
BAHAN BUATAN
INDUSTRI 1. Menganalisa kesan pengaloian terhadap kekerasan logam
Manufactured substances To analyse the effect of alloying toward the hardness of metals.
in industry

A : SENARAI SEMAK EKSPERIMENT / CHECKLIST OF EXPERIMENTS:
TAJUK / TOPIC EKSPERIMEN / EXPERIMENT √/X TARIKH
TINGKATAN LIMA / FORM 5
1. Menentukan kesan saiz terhadap tindakbalas

To determine the effects of size of substance towards rate of reaction.
2. Menentukan kesan kepekatan terhadap kadar tindakbalas
KADAR TINDAKBALAS To determine the effects of concentration towards rate of reaction.
Rate of reactions 3. Menentukan kesan suhu terhadap kadar tindakbalas
To determine the effects of temperature towards rate of reaction.
4. Menentukan kesan mangkin terhadap kadar tindakbalas
To determine the effects of catalyst towards rate of reaction.
1. Membezakan sifat kimia bagi alkane dan alkena
To differentiate chemical properties between alkanes and alkenes through :
(a) Pembakaran / combustion.
(b) Tindakbalas dengan air bromin
reaction with bromine water.
(c) Tindakbalas dengan larutan Kalium manganat (VII)
berasid
SEBATIAN KARBON reaction with acidified potassium manganate(VII) solution.
Carbon Compounds 2. Penyediaan etanol melalui proses penapaian
Preparation of ethanol through fermentation process.
3. Pengdehidratan etanol kepada etana.
Dehydration of ethanol to ethane.
4. Penyediaan asid etanoik daripada proses pengoksidaan etanol.
Production of ethanoic acid from the oxidation of ethanol.
5. Penyediaan etil etanoat atau ester yang dinamakan. Preparation of a
named ester.
2+ 3+
1. (a) Perubahan ion Fe kepada ion Fe
2+ 3+
To change Fe ion to Fe ion.
3+ 2+
(b) Penukaran ion Fe kepada ion Fe
To change Fe3+ ion to Fe2+ ion.
2. Penyesaran halogen Displacement of halogens.
PENURUNAN 3. Kesan logam yang dinamakan terhadap pengaratan besi
DAN PENGOKSIDAAN The effects of other metals towards the rusting of iron.
Oxidation and reduction 4. Pemindahan elektron antara dua jarak
Transfer the electron at a distance.
5. Membina siri kereaktifan logam
To develop the reactivity series of metal.
6. Menentukan kedudukan karbon dan hidrogen dalam siri kereaktifan
To determine the position of carbon and hydrogen in the reactivity series
1. Menentukan haba penyesaran logam
To determine heat of displacement of metals.
2. Menentukan haba pemendaka Argentum klorida
TERMOKIMIA To determine heat of precipitation of silver chloride.
Thermochemistry 3. Menetukan haba peneurtalan antara asid dan alkali
To determine heat of neutralization between acids and alkalis.
4. Menentukan haba pembakaran beberapa jenis alcohol
To determine heat of combustion of alcohols.
1. Penyediaan sabun
BAHAN KIMIA UNTUK Preparation of soap
PENGGUNA 2. Mengkaji tindak balas pencucian sabun
Chemicals for consumers The cleansing action of soap
3. Mengkaji keberkesanan tindakan pencucian sabun dan detergent.
The effectiveness of the cleansing action of soap and detergent in hard water.

1.0 FORMAT PEPERIKSAAN KERTAS SPM KIMIA (4541)
Perkara Kertas 1 Kertas 2 Kertas 3

Bil
Item (4541/1) (4541/2) (4541/3A)
Jenis Ujian Ujian Ujian
1
Instrumen Objektif Subjektif Subjektif
Item subjektif:
Item objektif Bahagian A
Pilihan Jawapan
Aneka pilihan Item Berstruktur Item subjektif:
Aneka Bahagian B Item Berstruktur
Jenis item Gabungan. Item respons
2
Setiap item Terhad Item Respons
mempunyai 4 Terbuka.
pilihan jawapan, Bahagian C
A, B, C dan D. Item respons
terbuka.
Bahagian A:
6 soalan
Jawab semua Item Berstruktur:
Bahagian A.
Bahagian B: 1/2 soalan
50
Bilangan soalan 2 soalan (jawab semua)
3 Soalan
(pilih satu)
Jawab semua
Bahagian B
Bahagian C 1 Soalan
2 soalan (jawab semua)
(pilih satu)
Jumlah
4 50 100 50
markah
Ditanda pada Ditulis pada ruang Ditulis pada
Cara menjawab
5 borang OMR dalam kertas ruang dalam
soalan kertas soalan
Tempoh
6 1 jam 15 minit 2 jam 30 minit 1 jam 30 minit
ujian
Pengetahuan - 14 % Kemahiran
Pengetahuan - 25
Kefahaman - 21% Proses Sains:
Wajaran konstruk Kefahaman - 15 Aplikasi – 29%
7 16 aspek dengan
Aplikasi - 10 Analisis – 21% 3 skor
Sintesis – 15% maksimum
L : 25 L : 50%
Aras kesukaran
8 M : 15 M : 30% -
H : 10 soalan H : 20%

PENGGUNAAN TEKNIK GRAFIK DALAM PENGAJARAN EKSPERIMEN KIMIA

oleh
NORAZRI MAT PIAH
BSc Ed ( Hons ) UM
1.0 PENDAHULUAN
Peningkatan pencapaian pelajar dalam peperiksaan SPM Kimia khususnya bergantung kepada kemahiran pelajar
dalam memahami pengajaran guru dan juga kebolehan pelajar dalam menguasai teknik menjawab soalan
peperiksaan SPM. Ini kerana kemahiran teknik menjawap yang betul selaras dengan kehendak peperiksaan akan
membantu pencapaian pelajar.
2.0 LATAR BELAKANG
Soalan peperiksaan SPM Kimia menekankan kefahaman pelajar menguasai teknik menjawap peperiksaan yang
betul. Berdasarkan analisa kertas SPM Kimia terdapat beberapa faktor kelemahan pelajar dalam teknik jawapan
peperiksaaan Kimia iaitu :
a. Kemahiran menjawab soalan berstruktur bagi Kimia 2 dan 3 bahagian A.

b. Kemahiran menjawab soalan berbentuk eksperimen bagi Kertas 3 Kimia yang akan menyumbang markah
sebanyak 17 markah.
Beberapa senario yang biasa ditunjukkan oleh pelajar dalam proses pembelajaran Kima oleh guru yang
melaksanakan pengajaran terutama tajuk yang melibatkan eksperimen.
Senario 1 : Pelajar amat berminat melaksanakan eksperimen

dalam makmal tetapi tidak memahami serta tidak berminat menyediakan
laporan eksperimen.
Senario 2 : Pelajar yang kurang berminat menjalankan

eksperimen tetapi dapat menyediakan laporan
eksperimen dengan baik dan lengkap untuk penilaian
PEKA kerana membuat rujukan dari buku rujukan dan
sebagainya.
Senario 3 : Pelajar melaksanakan eksperimen, membuat laporan

dengan baik dan berusaha menghafal kaedah /
langkah untuk menjawab kembali dalam peperiksaan SPM
Dalam ketiga-tiga Senario 1 , 2 dan 3 di atas, dapatan menunjukkan pelajar akan berusaha untuk meramal eksperimen
yang berkemungkinan bagi menjawab kertas 3 SPM Kimia bagi soalan no 3 – kemahiran mengeksperimen. Ini
mengakibatkan pelajar seringkali tidak dapat menjawab soalan mengeksperimen dengan baik apabila hafalan tersasar
dari pengujian. Kegagalan menjawab soalan kertas 3 mengeskperimen ( soalan no. 3 ) menyebabkan pelajar telah
kehilangan hampir 17 markah dan ini menyukarkan pelajar untuk mencapai gred yang baik dalam peperiksaan SPM.
Kemahiran pengajaran eksperimen oleh guru matapelajaran Kimia amat penting untuk meningkatkan pencapaian SPM
Kimia khasnya. Ini kerana kebanyakan pelajar didapati lemah dalam menjawab soalan Kertas 3 bagi soalan
mengeksperimen kerana ia merupakan soalan yang menyumbang markah terbanyak dalam SPM Kimia kertas 3 iaitu 17
markah. Kelemahan pelajar dalam menjawab soalan mengesksperimen ini menyebabkan pencapaian dalam peperiksaan
SPM juga akan terjejas.

3.0 KAEDAH PERLAKSANAAN TEKNIK GRAFIK
Bagi mengatasi kelemahan pelajar dalam menjawab soalan eksperimen, saya memperkenalkan teknik grafik dalam
mengajar kemahiran eksperimen bagi pengajaran kimia. Penggunaan teknik grafik ini didapati dapat merangsang pelajar
bagi menjawab soalan mengeksperimen dengan jayanya.
Tiga ( 3 ) langkah asas dalam perlaksanaan teknik grafik dalam pengajaran eksperimen Kimia bagi tujuan pemahaman
kaedah eksperimen makmal.
i. Melukis lakaran gambarajah eksperimen berlabel
ii. Menggunakan template khas – EKSPERIMEN untuk merangka kaedah eksperimen.
iii. Menulis kembali kaedah eksperimen dengan bantuan template khas dan dengan menggunakan kata
kunci QSA ( Quantiti + Substance + Action )
CONTOH PERLAKSANAAN TIGA LANGKAH TEKNIK GRAFIK EKSPRIMEN
LANGKAH 1 : LAKARAN GAMBARAJAH BERLABEL
Tahap ini pelajar hendaklah dapat melakar gambarajah berlabel bagi eksperimen yang dipelajari. Kebanyakan pelajar
mempunyai daya ingatan dengan adanya bantuan grafik. Grafik boleh diletakkan di sudut kelas untuk memudahkan
pemahaman.
Pelajar akan melukis / melakar gambarajah
Pelajar MESTI tahu menulis LABEL semua alat radas dalam gambarajah
Pelajar mesti TAHU menentukan TOPIK dan MELABEL GAMBARAJAH bagi setiap
eksperimen
LANGKAH 3 : PENGGUNAAN TEMPLATE KHAS EKSPRIMEN
Guru akan membekalkan template khas eksperimen untuk pelajar melengkapkan

berdasarkan grafik / rajah eksperimen yang dilukis. Pada peringkat ini guru akan member
tips berikut untuk membantu pelajar :
i. Mulakan dari radas kosong yang perlu diisi

ii. Konsep QSA : Quantity + Substance + Action
Quantity = kuanti bahan kimia yang digunakan
Substance = bahan kimia yang digunakan
Action = perilaku eksperimen dengan mengunakan kata

kunci eksperimen
iii. Penulisan eksperimen dalam TEMPLATE EKSPERIMEN
iv. Penilaian dan penyemakan oleh guru / buku rujukan.

TEMPLATE KHAS EKSPERIMEN : TEKNIK GRAFIK
EKSPERIMEN :
TUJUAN :
PEMBOLEH UBAH : QUANTITY + SUBTANCE
Pemboleh ubah Manipulasi : ________________ _______________
Pemboleh ubah Bergerak Balas : ________________ ______________
Pemboleh ubah dimalarkan : ________________ ______________
HIPOTESIS :
ALAT RADAS DAN BAHAN KIMIA :
Pelajar akan menulis berdasarkan lakaran grafik eksperimen dan ditambah dengan sekurang-kurang 02 – 03
bahan yang tidak dilukis pada lakaran radas
KAEDAH EKSPERIMEN [ QConVo + Substance + Action ) :

TIPS satu BAHAN / RADAS = SATU AYAT = PERLAKUAN ( Action )
1.
2.
3.
4.
5.
6. Pemerhatian direkodkan dalam jadual
PENJADUALAN DATA
PEMBOLEH UBAH
PEMBOLEH UBAH MANIPULASI BERGERAK BALAS
( dengan UNIT PENGUKURAN )
HIPOTESIS DITERIMA
Dengan menggunakan teknik grafik ini pelajar akan boleh mencapai markah mimima 05 hingga 07 markah bagi Soalan
Mengeksperimen bagi kertas 3. Dengan ini dapat meningkatkan pencapaian pelajar dalam peperiksaan. Selain daripada
itu pencapaian pelajar dalam menjawab soalan esei no. 7 dan 10 yang kebiasaannya melibatkan soalan berasaskan
eksperimen dapat dibantu. Tindakan ini menunjukkan pelajar boleh mengulangkaji secara serentak eksperimen bagi
Kertas 2 dan Kertas 3 untuk membolehkan penulisan jawapan yang lebih tepat.

4.0 PENILAIAN TEKNIK
Apabila guru menjalankan pengajaran Kimia terutama apabila mengajar eksperimen selain menggunakan eksperimen sebenar di
makmal. Penggunaan teknik grafik ini dapat membantu pelajar untuk MENGINGAT, MEMAHAMI , MENULIS dan MENJAWAB
SOALAN PEPERIKSAAN KIMIA dengan baik. Keberkesanan penggunaan teknik dan Modul Bestari Kimia dapat dilihat secara relevan
dengan peningkatan pencapaian matapelajaran Kimia dalam peperiksaan SPM dari 2010 hingga 2017.
ANALISA SPM KIMIA TAHUN 2010 HINGGA 2017

TAHUN CALON TH A+ A A- B+ B C+ C D E G LULUS % GAGAL % GPMP
2010 75 0 1 0 0 1 1 5 3 13 43 8 67 89.333 8 10.67 7.25
2011 38 0 0 0 1 1 4 0 1 18 13 0 38 100 0 0 6.76
2012 36 0 0 1 1 2 2 1 3 10 15 1 35 97.222 1 2.778 6.64
2013 40 0 0 0 2 0 0 0 5 8 18 3 33 82.5 3 7.5 6.98
2014 40 0 0 0 4 0 0 2 8 15 11 0 40 100 0 0 6.48
2015 39 0 0 0 1 1 1 3 3 17 13 0 39 100 0 0 6.79
2016 29 0 0 0 0 0 2 0 5 13 8 1 28 96.552 1 3.448 6.97
2017 31 0 0 0 2 1 1 0 6 17 4 0 31 100 0 0 6.39
Guru mata pelajaran menggunakan analisa headcount atau menggunakan analisis dengan menggunakan Model GROW bermula dari
ujian pertama untuk mengesan pelajar dengan kekuatan masing-masing dalam beberapa kumpulan iaitu :
i. Hampir lulus
ii. Lulus
iii. Hamper kepujian
iv. Kepujian
v. Hampir cemerlang
vi. Cemerlang
Kelompok pelajar dikenalpasti setiap kali ujian dan dimaklumkan kepada pealajar. Latihan kendiri yang berbeza diberikan kepada
kelompok pelajar yang perlu disediakan mengikut kelompok masing-masing – data headcount digunakan untuk membantu latihan
eksperimen pelajar. Pelajar juga dibekalkan dengan MODUL BESTARI KIMIA.
5.0 KELEMAHAN TEKNIK / KEKANGAN
Beberapa kelemahan yang didapat dikesan dalam penggunakan teknik ini dan tindakan penambahbaikan
dilaksanakan dari masa ke semasa.
i. Ada dikalangan pelajar yang kurang berminat membuat lakaran grafik atau merasakan melukis
adalah terlalu sukar.
ii. Penggunaan template menjadikan pelajar merasakan terlalu mudah dan tidak membuat rujukan
silang untuk membaiki pencapaian.
iii. Penggunaan Modul Bestari Kimia dilaksanakan dengan baik tetapi pelajar tidak dapat
melaksanakan pembelajaran kendiri kerana modul grafik hanya menyediakan lukisan / lakaran
eksperimen yang tidak disediakan dengan nota sokongan.
6.0 PENUTUP
Adalah dharapkan dengan pengenalan Teknik Grafik dan Modul Grafik dalam pengajaran kimia khususnya pengajaran tajuk-tajuk yang
melibatkan eksperimen kimia akan melahirkan pengajaran berkesan dan seterusnya peningkatan pencapaian dalam peperiksaan
awam Kimia SPM khasnya. Semoga semua rakan guru akan bersedia mencuba keadah ini dan berkongsi kebaikan demi kemajuan
pendidikan Negara.

BSc Ed ( Hons ) Universiti Malaya

BAHAGIAN B : KATA KUNCI EKSPERIMEN

Lengkapkan jadual berikut untuk memahami setiap kata kunci dengan menulis
PERALATAN / KAEDAH EKSPERIMEN yang sesuai
CONTOH KAEDAH
BIL KATA KUNCI ALAT RADAS / BAHAN KIMIA
EKSPERIMEN
1 BERSIHKAN / CLEANED Air suling / kertas pasir
2 TURAS / FILTERED Kertas turas / corong turas
3 LILIT / COILED Paku besi
4 GUNAKAN / USED
5 LENGKAPKAN / COMPLETED
6 HIDUPKAN / SUIZ ON
7 DIDIHKAN / HEAT SLOWLY
8 MATIKAN / SUIZ OFF
9 PERIKSA / EXAMED
10 ALIH / REMOVED
11 BENARKAN / ALLOWED
12 TENGGELAMKAN / SUBMERGED
13 LALUKAN / PASS OVER / PASS THROUGH
14 SAMBUNGKAN / CONNECTED Tiub penghantaran
15 BILAS / RINSED Air suling / asid / alkali
16 GONCANG / PUSING / SWIRLED
17 ISIKAN / FILLED
18 NYALA / LIGHTED
19 HENTIKAN / STOPPED
20 PANASKAN / HEAT STRONGLY
21 TAMBAH / ADDED
22 KACAU / STIR Rod kaca
23 TITIS / DROPPED 2 -3 titis / penunjuk
24 HANGATKAN / HEAT SLOWLY / WARMED
25 KUMPUL / COLLECTED Gas terbebas
26 UJI / TESTED Kayu uji / litmus / pH
27 BIARKAN / LEAVE
28 BANDINGKAN / COMPARED
29 CELUP / DIPPED Elektrod / jalur logam
30 UKUR / SUKAT / MEASUARED
31 REKOD / RECORD
32 TUANG / POURED
33 TIMBANG / WEIGHT
34 PENUHKAN / FILLED UNTIL FULL
35 TELANGKUPKAN / TERBALIKKAN / INVERTED Buret / tabung uji
36 APIT / CLAMP Kaki retot / buret
37 MASUKKAN / PUT INTO
38 TUTUP / CLOSED / COVERED
39 GONGCANG / SHAKEN
40 HITUNG / CALCULATED
TIPS INGAT !!!!!! Seorang pelajar mengingat SATU KATA KUNCI dengan ALAT RADAS / BAHAN KIMIA yang berkaitan.

BAHAGIAN B : KATA KUNCI EKSPERIMEN

Lengkapkan jadual berikut untuk memahami setiap kata kunci dengan menulis
PERALATAN / KAEDAH EKSPERIMEN yang sesuai
CONTOH KAEDAH
BIL KATA KUNCI ALAT RADAS / BAHAN KIMIA
EKSPERIMEN
41 CATATKAN / RECORD
42 ULANGI / REPEAT
43 LETAKKAN / PLACED
44 PERHATIKAN / OBSERVED
45 ALIHKAN / MOVED
46 TURAS / FILTERED
47 GANTUNG / HANGED
48 CAMPURKAN / MIXTURED
49 PINDAHKAN / TRANSFERRED
50 KERINGKAN / DRY / DRIED Antara dua kertas turas / oven
TIPS INGAT !!!!!! Seorang pelajar mengingat SATU KATA KUNCI dengan ALAT RADAS / BAHAN KIMIA yang berkaitan.
PENGUKURAN BAHAN KIMIA CADANGAN KUANTITI YANG SESUAI

Chemical measurement Suggested/suitable range of chemical quantity
25 - 250 cm3 ( 25 cm3 / 50 cm3 selalu digunakan )

Mengikut bekas / radas digunakan :
ISIPADU ASID / ALKALI / LARUTAN Tabung uji : 5 / 10 cm3
Volume of acid /alkali / salt Buret : 50 cm3
solution Kelalang kon : 15 / 25 / 50 cm3
Bikar mengiku saiz : 10 / 25 cm3
BAHAN KIMIA PEPEJAL

SERBUK / KETULAN / GRANUL
Marmar / kprum oksida / kalsium 5 – 10 g / Biasanya 5 g
karbonat
Mass of solid / marble
chips/powder/granulated
0.2 – 2.0 mol dm-3 ( kebiasaannya 1.0 mol dm-3 )

Larutan CAIR : 0.1 / 0.01 mol dm-3
Larutan BIASA : 1.0 mol dm-3
Larutan PEKAT : 2.0 mol dm-3
KEPEKATAN LARUTAN / ASID / ALKALI
ConVO = Concentration + Volume Teknik ConVO – MESTI dalam menyatakan larutan :
KEPEKATAN + ISIPADU = “KEPADU”
Concentration of acid / alkali / salt solution
ISIPADU KEPEKATAN
25 cm-3 asid hidroklorik 1.0 mol dm-3
BAHAN KIMIA

EMPERICAL
BIL SUBSTANCE COMMON COLOUR WARNA
FORMULAE
1 Florine gas F2 Pale yellow Kuning muda
Greenish-yellow / pale
2 Chlorine gas Cl2 Hijau muda
green
3 Bromine gas Br2 Brown Perang
4 Iodin gas I2 Purplish black Biru kehitaman
5 Copper ( atom / metal ) Cu Brown deposited Enapan perang
6 Copper (II) oxide CuO Black solid Pepejal hitam
Cu2+
7 Ion Copper(II) Blue solution Larutan biru
in solution
8 Iron (II) in solution Fe2+ pale green Hijau muda
9 Iron (III) in solution Fe3+ Brown solution Larutan perang
10 Chromium (III) ion Cr3+ Green Hijau
11 Chromate (IV) ion CrO42- Yellow Kuning
12 Dichromate (VI) ion Cr2O72- Orange Jingga
13 Manganese (II) ion Mn2+ Light pink Merah jambu
14 Manganate (VII) ion MnO4- Purple Ungu
Pepejal kelabu
15 Silver metal / solid Ag Shiny grey solid
berkilat
Larutan jernih / tidak
16 Silver ion Ag+ Colourless solution
berwarna
17 Lead iodide PbI2 Yellow precipitate Mendakan kuning
Colourless
White Brown / Yellow / solution /
18 Lead nitrate Pb( NO3 )2 putih perang - kuning - Larutan
- pepejal panas sejuk tidak
berwarna
19 Zinc nitrate ZnNO3 Kuning - panas Putih - sejuk
Copper (II) chloride
20 CuCl2 White solid Pepejal putih
anhydrous / kontang
BIL PENUNJUK / INDICATOR ACIDIC NEUTRAL ALKALINE

Methyl orange Red Orange Yellow
1
metil jingga Merah Jingga Kuning
Phenolpthalien Colourless Pink
2
Fenolftalin Tidak berwarna Merah jambu
pH solution Red Yellow Blue
3
Litmus Merah Kuning Biru
Universal indicator Red Green Blue
4
Penunjuk semesta Merah Hijau Biru
AMAT PENTING !!!!!
UNIT UKURAN SEMUA SATU TEMPAT PERPULUHAN KECUALI BURET
VOLTMETER / PEMBARIS / JAM RANDIK / TERMOMETER : 1 titik perpuluhan : 1.0 // 2.1 // 3.5
BURET : 2 titik perpuluhan : 1.00 // 2.10 // 3.50 cm3

SENARAI FORMULA PENTING PENGIRAAN KIMIA
Jisim Molekul relatif =
Bilangan Mol =
Bilangan mol gas =
3 3
1 mol gas menepati 24 dm pada suhu bilik // 22.4 dm pada Suhu dan Tekanan Piawai , STP
Bilangan mol =
Pemalar Avogadro , NA = 6.02 x 10 23 zarah
Bilangan mol = =
Kepekatan ( g dm-3 ) =
Kemolaran ( mol dm-3 ) =
M1V1 = M2V2
MaVa = MbVb
Kadar tindakbalas pada masa tertentu = kira kecerunan tangent graf
Kadar tindak balas purata =
Haba dibebaskan , Q = mcϴ

Dirujuk kepada pengiraan untuk 1.0 mol
Haba ( nama tindakbalas ) , ΔH = ........... kJ mol -1

BAHAGIAN C : GAMBARAJAH EKSPERIMEN – LUKIS SEMULA dan LABELKAN SEMUA

GAMBARAJAH, BETULKAN KESILAPAN , TENTUKAN TOPIK
dan EKSPERIMEN YANG BERKAITAN


INGAT :
RADAS DAN BAHAN KIMIA
Selain dari rujukan pada gambarajah pastikan
Ada sekurangnya DUA ALAT RADAS / BAHAN KIMIA
Yang menjadi PEMBOLEH UBAH DIMALARKAN
iaitu ALATAN PENGUKURAN atau ALATAN PEMERHATIAN

BAHAGIAN D : BERDASARKAN GAMBARAJAH LENGKAPKAN EKSPERIMEN

EKSPERIMEN 1:
TAJUK EKSPERIMEN Eksp 1 : PEMANASAN NAFTALENA & PENYEJUKAN NAFTALENA
TUJUAN
PEMBOLEH UBAH
MANIPULASI
PEMBOLEH UBAH
BERGERAK BALAS
PEMBOLEH UBAH
DIMALARKAN
HIPOTESIS
LAKARAN
DAN
LABELKAN
GAMBARAJAH
RADAS BAHAN KIMIA

PROSEDUR / KAEDAH EKSPERIMEN

[ Q = CONVO + S = SUBSTANCE + A = ACTION / EXPERIMENT KEYWORD ]
Kaedah Eksperimen :
* ___________ sebuah tabung didih dengan naftalena, C10H8 sehingga sedalam 3 cm __________________ sebatang termometer
ke dalamnya.
* _______________ tabung didih itu di dalam sebuah bikar yang _______________ menggunakan kaki retort dan pemegang.
_________________ paras naftalena, C10H8 di dalam tabung didih itu adalah _________ paras air di dalam bikar.
*____________ ______ dan___________ naftalena, C10H8 secara perlahan-lahan dengan termometer. Apabila suhu naftalena,
C10H8 mencapai 60°C, ______ __ jam randik.
*____________ suhu naftalena, C10H8 pada ______ _____ _ sehingga suhu naftalena, C10H8 mencapai 90°C.
*_____________ tabung didih dalam aktiviti A daripada kukus air. ______________ permukaan luar tabung didih itu dan
____________________ ke dalam sebuah kelalang kon dengan serta-merta. _____ ________ naftalena, C10H8 secara berterusan.
*___________ _________ naftalena, C10H8 pada sela masa setengah minit sehingga suhu naftalena, C10H8 turun mencapai kira-
kira 60°C.
* Pemerhatian direkodkan dalam jadual
LAKARAN GRAF PEMANASAN GRAF PENYEJUKAN
PENJADUALAN DATA

EKSPERIMEN 2:
TAJUK EKSPERIMEN Eksp 2 : KETERLARUTAN GARAM DALAM AIR
TUJUAN
PERNYATAAN MASALAH
DEFINIS SECARA OPERASI
PEMBOLEH UBAH
MANIPULASI
PEMBOLEH UBAH
BERGERAK BALAS
PEMBOLEH UBAH
DIMALARKAN
HIPOTESIS
LAKARAN
DAN
LABELKAN
GAMBARAJAH
RADAS BAHAN KIMIA


Kaedah Eksperimen :
*
Pemerhatian direkodkan dalam jadual
PENJADUALAN DATA

EKSPERIMEN 3 :
FORMULA EMPIRIK
TAJUK EKSPERIMEN
Eksp 3 : PENENTUAN FORMULA EMPIRIK MAGNESIUM OKSIDA
TUJUAN
PERNYATAAN MASALAH
PEMBOLEH UBAH
MANIPULASI
PEMBOLEH UBAH
BERGERAK BALAS
PEMBOLEH UBAH
DIMALARKAN
HIPOTESIS
LAKARAN
DAN
LABELKAN
GAMBARAJAH
RADAS BAHAN KIMIA


Kaedah Eksperimen : Lengkapkan dan susun ikut urutan yang betul
N * Mangkuk pijar itu ______ ___________ dengan nyalaan yang_______ ______

A * ________ ____ pita magnesium ____________ dan______ ____dengan sekeping _____________ . Kemudian, ________
_____ _________________ dan _______ ______________ di dalam mangkuk pijar.
I * Mangkuk pijar _____________ ___ itu di atas sebuah alas _____ ________ ___ yang terletak di atas sebuah tungku kaki tiga.
K *______________ mangkuk pijar bersama penutupnya dan ________________
D *Apabila magnesium mulai terbakar, __ _____ mangkuk pijar itu dengan______.
R *Apabila pembakaran itu lengkap, alihkan tudung dan terus panaskan mangkuk pijar itu dengan kuat selama satu atau dua minit.
I *______ ______ mangkuk pijar itu menyejuk sehingga suhu bilik. Kemudian, ____________ semula mangkuk pijar itu bersama
tudung dan kandungannya
Y * Sebuah mangkuk pijar ditimbang bersama penutupnya.
I *Gunakan _ __________ untuk mengangkat tudung sedikit dari semasa ke semasa untuk ______________________ udara
______________ bertindakbalas
MESTI TULIS KAEDAH TERAKHIR :

Ulang proses ( 3P ) ______________ , ______________ dan ________________ sehingga satu jisim _____________ diperolehi.
PENJADUALAN DATA

EKSPERIMEN 4 :
FORMULA EMPIRIK
TAJUK EKSPERIMEN
Eksp 4 : PENENTUAN FORMULA EMPIRIK KUPRUM (II)OKSIDA
TUJUAN
PERNYATAAN MASALAH
PEMBOLEH UBAH
MANIPULASI
PEMBOLEH UBAH
BERGERAK BALAS
PEMBOLEH UBAH
DIMALARKAN
HIPOTESIS
LAKARAN
DAN
LABELKAN
GAMBARAJAH
RADAS BAHAN KIMIA


Kaedah Eksperimen :
* MESTI TULIS KAEDAH TERAKHIR :

Ulang proses ( 3P ) ______________ , ______________ dan ________________ sehingga satu jisim _____________ diperolehi.
Rekodkan jisim tetap yang diperoleh.
PENJADUALAN DATA

EKSPERIMEN 5 : JADUAL BERKALA

TAJUK EKSPERIMEN Eksp 5 : KEREAKTIFAN KUMPULAN 1 DENGAN AIR
TUJUAN
PERNYATAAN MASALAH
PEMBOLEH UBAH
MANIPULASI
PEMBOLEH UBAH
BERGERAK BALAS
PEMBOLEH UBAH
DIMALARKAN
HIPOTESIS
LAKARAN
DAN
LABELKAN
GAMBARAJAH
RADAS BAHAN KIMIA


Kaedah Eksperimen :
Lengkapkan dan susun ikut urutan yang betul
F. ___________ _____ semua pemerhatian anda dalam jadual.
T. Apabila tindak balas selesai, ____ __________ larutan yang terhasil dengan __________________ ________________
R.Secebis litium bersaiz kecil ___________ dengan menggunakan sebilah pisau dan _______________ .
K. Cebisan litium itu___ ______ di atas permukaan air di dalam sebuah besen.
A. _____________ disikan dengan __________ sehingga _________ penuh.
I. ________ langkah 1 hingga 4 dengan menggunakan natrium dan kalium masing-masing untuk menggantikan litium.
E. Lapisan minyak pada permukaan litium _______ _____________ dengan menggunakan _________________________
Salin dan tulis semula :
TIPS :
Logam Kumpulan 1 bersifat _________________ kerana elektron valensnya mudah didermakan menjadi ION POSITIF
PENJADUALAN DATA

EKSPERIMEN 6 :
JADUAL BERKALA
TAJUK EKSPERIMEN
Eksp 6 : KEREAKTIFAN KUMPULAN 1 DENGAN OKSIGEN
TUJUAN
PERNYATAAN MASALAH
PEMBOLEH UBAH
MANIPULASI
PEMBOLEH UBAH
BERGERAK BALAS
PEMBOLEH UBAH
DIMALARKAN
HIPOTESIS
LAKARAN
DAN
LABELKAN
GAMBARAJAH
RADAS BAHAN KIMIA


Kaedah Eksperimen :
Lengkapkan kaedah dengan menggunakan kata kunci berikut :
POTONG / KERING / LETAK / PANAS / TUANG / GONCANG / UJI GUNA / PINDAH / ULANG / REKOD
PENJADUALAN DATA

EKSPERIMEN 7 :
JADUAL BERKALA
TAJUK EKSPERIMEN
Eksp 7 : KEREAKTIFAN UNSUR KUMPULAN 17
TUJUAN
PERNYATAAN MASALAH
PEMBOLEH UBAH
MANIPULASI
PEMBOLEH UBAH
BERGERAK BALAS
PEMBOLEH UBAH
DIMALARKAN
HIPOTESIS
LAKARAN
DAN
LABELKAN
GAMBARAJAH
RADAS BAHAN KIMIA


Kaedah Eksperimen :
* Tiub pembakaran mesti _________________ dengan kaki retot.
* Wul besi _____ _________ ____ di dalam tiub pembakaran dengan kuat.
* Apabila wul besi menjadi_______________ dan berwarna _______________
* Gas klorin, Cl2 _______________ ________ _ melalui wul besi yang panas itu.
* Ulang ______________________ dengan menggunakan gas ___________ , __________________ dan __________________

bagi menggantikan gas klorin , Cl2
* Rekodkan pemerhatian anda.
ULANGI / REKOD / PANAS / ALIRAN / HANGAT

Langkah berjaga-jaga :
PENJADUALAN DATA

EKSPERIMEN 8 :
IKATAN KIMIA
TAJUK EKSPERIMEN
PERBEZAAN SEBATIAN IONIK DAN KOVALEN
TUJUAN
PERNYATAAN MASALAH
PEMBOLEH UBAH
MANIPULASI
PEMBOLEH UBAH
BERGERAK BALAS
PEMBOLEH UBAH
DIMALARKAN
HIPOTESIS
LAKARAN
DAN
LABELKAN
GAMBARAJAH
RADAS BAHAN KIMIA


Kaedah Eksperimen : Tulis dengan panduan kata kunci
1. ISI :
2. LETAK :
3. CELUP :
4. SAMBUNG:
5. PANAS
6. HIDUP
7. PERHATI :
8..ULANG :
9. REKOD :
PENJADUALAN DATA

EKSPERIMEN 9 :
TAJUK EKSPERIMEN ELEKTROKIMIA : ELEKTROLISIS LARUTAN AKUES
TUJUAN
PERNYATAAN MASALAH
PEMBOLEH UBAH
MANIPULASI
PEMBOLEH UBAH
BERGERAK BALAS
PEMBOLEH UBAH
DIMALARKAN
HIPOTESIS
LAKARAN
DAN
LABELKAN
GAMBARAJAH
RADAS BAHAN KIMIA


Kaedah Eksperimen :
: Ingat : ConVO @@@ KEP + PADU
3 -3
1. [ ] cm larutan _____________ [ ] mol dm sehingga separuh penuh.
-3
2. Dua batang elektrod karbon _____ __________ ke dalam larutan _____________ [ ] mol dm
3. Elektrod karbon __________________ itu kepada mentol, suis dan bateri menggunakan wayar penyambung.
4. Nyalaan mentol _____________________ __ _ ___dan jika ada sebarang perubahan yang berlaku di sekeliling elektrod karbon.
5. ____________ langkah 1 hingga 4 dengan menggantikan larutan

3 -3
___________ __________ dengan . [ ] cm larutan ________ ________ _____________ [ ] mol dm
JADUAL PEMERHATIAN
PENJADUALAN DATA

EKSPERIMEN 10 :
TAJUK EKSPERIMEN ELEKTROKIMIA : ELEKTROLISIS KESAN KEPEKATAN
TUJUAN
PERNYATAAN MASALAH
PEMBOLEH UBAH
MANIPULASI
PEMBOLEH UBAH
BERGERAK BALAS
PEMBOLEH UBAH
DIMALARKAN
HIPOTESIS
LAKARAN
DAN
LABELKAN
GAMBARAJAH
RADAS BAHAN KIMIA


Kaedah Eksperimen :
3 -3
1. Sel elektrolisis ___________ _ dengan [ ] cm larutan larutan kuprum(II) sulfat, CuSO4 [ ] mol dm
sehingga separuh penuh.
2. Tabung uji penuh dengan larutan kuprum(II) sulfat, CuSO4 dan telangkupkan tabung uji itu ke atas anod karbon.
3. Hidupkan suis selama 15 minit.
4. Rekodkan pemerhatian di anod, di katod, dan elektrolit.
5. Tutupkan suis. Gas yang terkumpul di anod ________ __ dengan kayu uji ___________________
6. Ulangi dengan menggunakan ___________________
___________________________________________
JADUAL PEMERHATIAN
PENJADUALAN DATA

EKSPERIMEN 11 :
TAJUK EKSPERIMEN ELEKTROKIMIA : ELEKTROLISIS FAKTOR ELEKTROD LOGAM
TUJUAN
PERNYATAAN MASALAH
PEMBOLEH UBAH
MANIPULASI
PEMBOLEH UBAH
BERGERAK BALAS
PEMBOLEH UBAH
DIMALARKAN
HIPOTESIS
LAKARAN
DAN
LABELKAN
GAMBARAJAH
RADAS BAHAN KIMIA


Kaedah Eksperimen :
1. BERSIH :
2. TIMBANG :
3. PENUHKAN :
4. SEDIA :
5. HIDUP :
6. MATIKAN :
7. PERHATI :
8. ULANG :
JADUAL PEMERHATIAN
PENJADUALAN DATA

EKSPERIMEN 12 :
TAJUK EKSPERIMEN SEL KIMIA : PASANGAN LOGAM BERBEZA
TUJUAN
PERNYATAAN MASALAH
PEMBOLEH UBAH
MANIPULASI
PEMBOLEH UBAH
BERGERAK BALAS
PEMBOLEH UBAH
DIMALARKAN
HIPOTESIS
LAKARAN
DAN
LABELKAN
GAMBARAJAH
RADAS BAHAN KIMIA


Kaedah Eksperimen :
1. Seutus ___________________ dan satu kepingan __________ DIBERSIHKAN dengan ________________________.

3 -3
2. Sebuah bikar ______ _______ dengan dengan [ ] cm larutan ____ ____________________ [ ] mol dm
3. CELUP :
4. SAMBUNG:
.
5. REKOD :
6. ULANG :
Dengan menggunakan kepingan ___________________ menggantikan dengan _____________________________
PERSAMAAN DI ANOD :
PERSAMAAN DI KATOD :
PENJADUALAN DATA

EKSPERIMEN 13 :
TAJUK EKSPERIMEN ELEKTROKIMIA : ELEKTROLISIS PENYADURAN SUDU LOGAM
TUJUAN
PERNYATAAN MASALAH
PEMBOLEH UBAH
MANIPULASI
PEMBOLEH UBAH
BERGERAK BALAS
PEMBOLEH UBAH
DIMALARKAN
HIPOTESIS
LAKARAN
DAN
LABELKAN
GAMBARAJAH
RADAS BAHAN KIMIA

Bateri, bikar 250 cm3, wayar
penyambung dengan klip buaya,
ammeter, suis, reostat.
Larutan kuprum(II) sulfat, CuSO4 1 mol
dm–3, kepingan kuprum, sudu besi,
kertas pasir.


Kaedah Eksperimen :
Tuliskan dengan menggunakan kata kunci eksperimen :
BERSIH , HIDUPKAN, SELARAS , SERAGAM, TUTUP, KELUAR, KERINGKAN, PERHATI , ULANGI
PERSAMAAN DI ANOD :
PENJADUALAN DATA

EKSPERIMEN 14 :
TAJUK EKSPERIMEN ELEKTROKIMIA : ELEKROLISIS PENULENAN LOGAM
TUJUAN
PERNYATAAN MASALAH
PEMBOLEH UBAH
MANIPULASI
PEMBOLEH UBAH
BERGERAK BALAS
PEMBOLEH UBAH
DIMALARKAN
HIPOTESIS
LAKARAN
DAN
LABELKAN
GAMBARAJAH
RADAS BAHAN KIMIA


Kaedah Eksperimen :
1. Sebuah bikar ____ _________ ___ dengan larutan kuprum(II) sulfat,
2. CuSO4 sehingga __________________ Kepingan kuprum_____ tulen _____________ kepada terminal ______________
bateri.
3. Kepingan kuprum tulen kepada terminal _______ bateri.
4. Radas seperti susunan seperti yang ditunjukkan _______
5. Suis ____________________ selama 40 minit.
6. ______________ perubahan di anod dan di katod.
7. Ulang langkah ________ hingga ______dengan menggunakan kuprum taktulen sebagai katod dan kuprum tulen sebagai
anod.
PERSAMAAN DI ANOD :
PENJADUALAN DATA

EKSPERIMEN 15 :
TAJUK EKSPERIMEN ASID DAN BES : TINDAKBALAS ASID DENGAN LOGAM
TUJUAN
PERNYATAAN MASALAH
PEMBOLEH UBAH
MANIPULASI
PEMBOLEH UBAH
BERGERAK BALAS
PEMBOLEH UBAH
DIMALARKAN
HIPOTESIS
LAKARAN
DAN
LABELKAN
GAMBARAJAH
RADAS BAHAN KIMIA


Kaedah Eksperimen :
PERSAMAAN KIMIA :
PENJADUALAN DATA

TAJUK : ELEKTROLISIS
GAMBARAJAH BERLABEL EKSPERIMEN
Radas :
Bahan Kimia :
ELEKTROLIT
ION-ION BEBAS DALAM ELEKTROLIT

ANOD ( ve ) KATOD ( ve )
ELEKTROD [ KARBON ] ** JENIS ELEKTROD : JENIS ELEKTROD :
ION-ION YANG DITARIK KE ELEKTROD
ION YANG DIPILIH UNTUK DINYAHCAS
Faktor Pemilihan :
[ ] KEDUDUKAN ION
DALAM SIRI ELEKTROKIMIA Sebab Pemilihan : Sebab Pemilihan :
[ ] JENIS ELEKTROD
[ ] KEPEKATAN ELEKTROLIT
PEMERHATIAN EKSPERIMEN
PERSAMAAN SETENGAH
PERSAMAAN KESELURUHAN

TAJUK : SEL KIMIA

GAMBARAJAH BERLABEL EKSPERIMEN
Radas :
Bahan Kimia :
ELEKTROLIT
ION-ION BEBAS DALAM ELEKTROLIT

PASANGAN ELEKTROD ( LOGAM )
TERMINAL NEGATIF TERMINAL POSITIF
LOGAM YANG LEBIH ELEKTROPOSITIF
ELEKTROD : ELEKTROD :
( reaktif )
AKAN MENJADI TERMINAL NEGATIF
ION-ION YANG DITARIK KE ELEKTROD
ION YANG DIPILIH UNTUK DINYAHCAS

Faktor Pemilihan :
[ ] KEDUDUKAN ION
DALAM SIRI ELEKTROKIMIA
[ ] JENIS ELEKTROD
[ ] KEPEKATAN
[ ] ELEKTROD LOGAM
AKAN MENGKAKIS
PEMERHATIAN EKSPERIMEN
PERSAMAAN SETENGAH
PERSAMAAN KESELURUHAN

EKSPERIMEN 16 :
TAJUK EKSPERIMEN ASID DAN BES : PENEUTRALAN / TITRATAN ASID BES
TUJUAN
PERNYATAAN MASALAH
PEMBOLEH UBAH
MANIPULASI
PEMBOLEH UBAH
BERGERAK BALAS
PEMBOLEH UBAH
DIMALARKAN
HIPOTESIS
LAKARAN
DAN
LABELKAN
GAMBARAJAH
RADAS BAHAN KIMIA


Kaedah Eksperimen :
1. ____________ sebuah buret yang bersih dengan sedikit asid sulfurik 0.1 mol dm–3.dan ___________ buret itu pada ____________
2. __________ buret itu dengan asid sulfurik 0.1 mol dm–3. Laraskan aras meniskus asid pada bacaan ‘sifar’ atau sedikit di bawah
tanda ‘sifar’.
3. Rekodkan ________________________ buret..
4. __________ larutan kalium hidroksida, KOH_______ ___ ke dalam sebuah kelalang kon.
5. __________ ___ dua titik fenolftalein kepada larutan kalium hidroksida, KOH dan goncangkannya dengan baik.
Perhatikan warna larutan itu
6. ___ _______________ dengan kandungannya di bawah buret. Alaskan kelalang kon itu dengan sekeping jubin putih.
7. _____________ asid sulfurik, H2SO4 dengan berhati-hati dan perlahan-lahan dari buret ke dalam kelalang kon. Pusarkan kelalang
kon itu sepanjang pentitratan.
8. Apabila warna campuran menjadi _________ , tambahkan asid sulfurik, H2SO4, setitik demi setitik, sambil memusarkelalang kon itu.
Perhatikan perubahan warna campuran itu dengan teliti.
9. _________________ penambahan asid sulfurik, H2SO4 sebaik sahaja larutan di dalam kelalang kon berubah menjadi tidak
berwarna. (Ini merupakan takat akhir.)
10. ________________ bacaan akhir buret.
11. ________ _______langkah 1 hingga 10 sebanyak dua kali.
12. Rekod pemerhatian anda dalam jadual.

formula penting :
Bil mol = MV / 100
MaVa a
---------- = ----
MbVb b
McVc = MpVp
PENJADUALAN DATA

EKSPERIMEN 17 :
TAJUK EKSPERIMEN GARAM : PENYEDIAAN GARAM TAK LARUT
TUJUAN
PERNYATAAN MASALAH
PEMBOLEH UBAH
MANIPULASI
PEMBOLEH UBAH
BERGERAK BALAS
PEMBOLEH UBAH
DIMALARKAN
HIPOTESIS
LAKARAN
DAN
LABELKAN
GAMBARAJAH

RADAS BAHAN KIMIA

Kaedah Eksperimen :
Tuangkan ______________ larutan ___________________ ke dalam sebuah bikar yang mengandungi ___________ larutan ______________
____________ campuran itu dengan rod kaca.__________________ kandungan bikar.
____________________ mendakan ( baki turasan ) di dalam corong turas dengan air suling.
_________________ mendakan di antara _______________________
TULISKAN KAEDAH DENGAN TERATUR :
PENJADUALAN DATA

EKSPERIMEN 18 :
TAJUK EKSPERIMEN GARAM : PENYEDIAAN GARAM TERLARUT
TUJUAN
PERNYATAAN MASALAH
PEMBOLEH UBAH
MANIPULASI
PEMBOLEH UBAH
BERGERAK BALAS
PEMBOLEH UBAH
DIMALARKAN
HIPOTESIS
LAKARAN
DAN
LABELKAN
GAMBARAJAH
RADAS BAHAN KIMIA


Kaedah Eksperimen :
TUANG / KACAU / PANAS / BIAR / SEJUK

*
PENJADUALAN DATA

EKSPERIMEN 19 :
TAJUK EKSPERIMEN BAHAN BUATAN INDUSTRI : PENGALOIAN
TUJUAN
PERNYATAAN MASALAH
DEFINISI SECARA OPERASI
PEMBOLEH UBAH
MANIPULASI
PEMBOLEH UBAH
BERGERAK BALAS
PEMBOLEH UBAH
DIMALARKAN
HIPOTESIS
LAKARAN
DAN
LABELKAN
GAMBARAJAH
RADAS BAHAN KIMIA


Kaedah Eksperimen :
 ___________ sebiji bebola_____________pada permukaan sebuah bongkah kuprum dengan menggunakan pita selofan.
 ____________________ pemberat 1 kg setinggi 50 cm dari bebola keluli seperti yang ditunjukkan.
 ______________________ pemberat supaya terhentak pada bebola keluli.
 ________ ______________ lekuk yang terhasil pada permukaan bongkah kuprum.
 _____________langkah 1 hingga 4 sebanyak dua kali pada bahagian lain bongkah kuprum untuk mendapatkan purata
diameter lekuk yang terbentuk.
 Ulang langkah 1 hingga 5 dengan menggunakan sebuah bongkah ________ untuk menggantikan bongkah kuprum itu.
.
 Rekodkan bacaan dalam jadual yang disediakan.
PENJADUALAN DATA

EKSPERIMEN 20 :
TAJUK EKSPERIMEN BAHAN BUATAN INDUSTRI : PENVULKANAN GETAH
TUJUAN
PERNYATAAN MASALAH
PEMBOLEH UBAH
MANIPULASI
PEMBOLEH UBAH
BERGERAK BALAS
PEMBOLEH UBAH
DIMALARKAN
HIPOTESIS
LAKARAN
DAN
LABELKAN
GAMBARAJAH
RADAS BAHAN KIMIA


Kaedah Eksperimen :
* KLIP
*UKUR
*GANTUNG
*UKUR
*ULANG
* REKOD
JADUAL PEMERHATIAN
PENJADUALAN DATA

EKSPERIMEN 21 :
TAJUK EKSPERIMEN KADAR TINDAKBALAS : FAKTOR LUAS PERMUKAAN
TUJUAN
PERNYATAAN MASALAH
PEMBOLEH UBAH
MANIPULASI
PEMBOLEH UBAH
BERGERAK BALAS
PEMBOLEH UBAH
DIMALARKAN
HIPOTESIS
LAKARAN
DAN
LABELKAN
GAMBARAJAH
RADAS BAHAN KIMIA


Kaedah Eksperimen :
1. _______ sebuah buret dengan air sehingga _______ dan kemudian ______________ ke dalam sebuah besen yang berisi air.
2. _______________ buret itu pada sebuah kaki retort.
3. Selaraskan meniskus air kepada bacaan 50 cm3. ______________ sebagai bacaan awal buret.
4.___________ asid hidroklorik, HCl 0.1 mol dm-3 dan ___________ ke dalam ___________________________.
5_______________ [____] g serpihan marmar yang besar dengan menggunakan penimbang elektronik dan tambahkannya ke dalam
kelalang kon yang mengandungi asid hidroklorik, HCl itu.
6. ______________ kelalang kon itu dengan penyumbat dengan serta-merta dan __________________________.
7. _______________ kelalang kon itu sepanjang eksperimen.
8. _______________ isi padu gas yang terkumpul di dalam buret pada setiap sela masa 30 saat selama 8 minit.
9. _____________ langkah 1 hingga 8 dengan menggunakan [ ] g serpihan marmar terhancur yang kecil untuk menggantikan
[ ] g serpihan marmar yang besar dan kekalkan semua keadaan yang lain.
10. Pemerhatian _______________dalam jadual
PENJADUALAN DATA

EKSPERIMEN 22 :
TAJUK EKSPERIMEN KADAR TINDAKBALAS : FAKTOR SUHU
TUJUAN
PERNYATAAN MASALAH
PEMBOLEH UBAH
MANIPULASI
PEMBOLEH UBAH
BERGERAK BALAS
PEMBOLEH UBAH
DIMALARKAN
HIPOTESIS
LAKARAN
DAN
LABELKAN
GAMBARAJAH
RADAS BAHAN KIMIA
“ KEPERCAYAAN KEPADA DIRI SENDIRI AKAN MEMBERIKAN SEMANGAT JUANG “


Kaedah Eksperimen :
Susun langkah eksperimen dengan betul.

E. Kelalang kon diletakkan di atas sekeping kertas putih yang bertanda ‘X’.
A. Campuran dalam kelalang kon dikacau.
P.50 cm3 larutan natrium tiosulfat, Na2S2O3 0.2 mol dm–3 disukat dengan menggunakan silinder penyukat dan dituang ke dalam kelalang
kon.
C. Asid sulfurik, H2SO4 dituang dengan cepat dan berhati-hati ke dalam kelalang kon. Pada masa yang sama, jam randik dimulakan.
R. 5 cm3 asid sulfurik, H2SO4 1.0 mol dm–3 disukat menggunakan silinder penyukat lain.
Y. Pangkah ‘X’ dipandang tegak dari atas kelalang kon.
A. Jam randik diberhentikan sebaik sahaja pangkah ‘X’ tidak kelihatan. Masa yang diambil dicatat.
8. Langkah 1 hingga 7 diulangi menggunakan 50 cm3 larutan natrium tiosulfat, Na2S2O3 0.2 mol dm–3 pada 40°C, 50°C,60°C, dan 70°C
dengan memanaskan larutan sebelum asid sulfurik, H2SO4 1.0 mol dm–3 ditambah. Keadaan lain kekal tidak erubah
9. Pemerhatian _______________dalam jadual
TULIS SEMULA KAEDAH EKSPERIMEN MENGIKUT SUSUNAN YANG BETUL.
PENJADUALAN DATA

EKSPERIMEN 23 :
TAJUK EKSPERIMEN KADAR TINDAKBALAS : FAKTOR KEPEKATAN
TUJUAN
PERNYATAAN MASALAH
PEMBOLEH UBAH
MANIPULASI
PEMBOLEH UBAH
BERGERAK BALAS
PEMBOLEH UBAH
DIMALARKAN
HIPOTESIS
LAKARAN
DAN
LABELKAN
GAMBARAJAH
RADAS BAHAN KIMIA


Kaedah Eksperimen :
PENJADUALAN DATA

EKSPERIMEN 24 :
TAJUK EKSPERIMEN KADAR TINDAKBALAS : FAKTOR MANGKIN
TUJUAN
PERNYATAAN MASALAH
PEMBOLEH UBAH
MANIPULASI
PEMBOLEH UBAH
BERGERAK BALAS
PEMBOLEH UBAH
DIMALARKAN
HIPOTESIS
LAKARAN
DAN
LABELKAN
GAMBARAJAH
RADAS BAHAN KIMIA

,
Tabung uji, silinder penyukat 10 cm3
rak tabung uji, spatula

Larutan hidrogen peroksida, H2O2 20-isi
padu, serbuk mangan(IV) oksida,
MnO2,kayu uji berbara


Kaedah Eksperimen :
Tuliskan kaedah eksperimen dengan menggunakan panduan kata kunci yang diberikan.
1. LABEL :
2. SUKAT / TUANG / ULANG.
3. TAMBAH / TUANG / ISI
4. GONCANG / BIAR / LETAK
5. UJI / PERHATI
6. REKOD / PERHATI
PENJADUALAN DATA

EKSPERIMEN 25 :
SEBATIAN KARBON : PERBEZAAN ALKANA DAN ALKENA DENGAN AIR BROMIN
TAJUK EKSPERIMEN
/ KALIUM MANGANAT (VII)
TUJUAN
PERNYATAAN MASALAH
PEMBOLEH UBAH
MANIPULASI
PEMBOLEH UBAH
BERGERAK BALAS
PEMBOLEH UBAH
DIMALARKAN
HIPOTESIS
LAKARAN
DAN
LABELKAN
GAMBARAJAH
RADAS BAHAN KIMIA


Kaedah Eksperimen :
1. __________ [ ] cecair heksana, C6H14 ke dalam __________ ______________
2. ___________ 3 titik larutan bromin ke dalam __________ itu dan ____________________dengan baik.
3. ____________ dan _________ sebarang perubahan yang berlaku.
4.____________ langkah 1 hingga 3 dengan menggunakan _________________ untuk menggantikan ________________
Tindak balas dengan larutan kalium manganat(VII), KMnO4 berasid
1. TUANG
2. TAMBAH / GONCANG
3. PERHATI / REKOD
4. ULANG / GANTI
PENJADUALAN DATA

EKSPERIMEN 26 :
TAJUK EKSPERIMEN SEBATIAN KARBON : PENENTUAN SIFAT ALKOHOL
TUJUAN
PERNYATAAN MASALAH
PEMBOLEH UBAH
MANIPULASI
PEMBOLEH UBAH
BERGERAK BALAS
PEMBOLEH UBAH
DIMALARKAN
HIPOTESIS
LAKARAN
DAN
LABELKAN
GAMBARAJAH
RADAS DAN BAHAN KIMIA RADAS BAHAN KIMIA

Mangkuk penyejat, tabung uji, tabung
didih, salur penghantar dengan gabus,
pemegang tabung uji, bikar 500 cm 3,
kaki retort dengan pengapit, penunu
Bunsen, silinder penyukat 10 cm3,
penitis, forceps
Etanol, C2H5OH, larutan kalium
dikromat(VI), K2Cr2O7 50 g dm–3, larutan
kalium manganat(VII), KMnO4 3 g dm–3,
asid sulfurik, H2SO4 pekat, air bromin,
kertas litmus biru, wul kaca, serpihan
porselin yang tidak licau, kayu uji, ais,
air.


Kaedah Eksperimen :
PENJADUALAN DATA

EKSPERIMEN 27 :
TAJUK EKSPERIMEN SEBATIAN KARBON : PENYEDIAAN ALKOHOL
TUJUAN
PERNYATAAN MASALAH
PEMBOLEH UBAH
MANIPULASI
PEMBOLEH UBAH
BERGERAK BALAS
PEMBOLEH UBAH
DIMALARKAN
HIPOTESIS
LAKARAN
DAN
LABELKAN
GAMBARAJAH
RADAS DAN BAHAN KIMIA RADAS BAHAN KIMIA

Kelalang kon 250 cm3, kelalang kon
150 cm3, bikar 500 cm3, silinder
penyukat 50 cm3, kelalang
penyulingan, salur penghantar dengan
gabus, termometer, kondenser Liebig,
turus pemeringkat, kaki retort dengan
pengapit, tungku kaki tiga, kasa dawai,
penunu Bunsen, salur getah, corong
turas, tabung didih, rod kaca.
Glukosa, C6H12O6, nanas terhancur
dengan jusnya, air suling, yis, air
kapur, kertas turas, air paip.


Kaedah Eksperimen :
PENJADUALAN DATA

EKSPERIMEN 28 :
TAJUK EKSPERIMEN SEBATIAN KARBON : PENYEDIAAN ASID KARBOKSILIK
TUJUAN
PERNYATAAN MASALAH
PEMBOLEH UBAH
MANIPULASI
PEMBOLEH UBAH
BERGERAK BALAS
PEMBOLEH UBAH
DIMALARKAN
HIPOTESIS
LAKARAN
DAN
LABELKAN
GAMBARAJAH
RADAS BAHAN KIMIA


Kaedah Eksperimen :
PENJADUALAN DATA

EKSPERIMEN 29 :
TAJUK EKSPERIMEN SEBATIAN KARBON : PENGESTERAN
TUJUAN
PERNYATAAN MASALAH
PEMBOLEH UBAH
MANIPULASI
PEMBOLEH UBAH
BERGERAK BALAS
PEMBOLEH UBAH
DIMALARKAN
HIPOTESIS
LAKARAN
DAN
LABELKAN
GAMBARAJAH
RADAS BAHAN KIMIA


Kaedah Eksperimen :
1. __________ [ ] etanol, C2H5OH ke dalam ________. _________ 50 cm3 asid etanoik, CH3COOH glacial ke dalam bikar
itu sambil ____________________ dengan serentak.
2. _______________ campuran itu dengan cermat ke dalam ______________
3. ____________ [ ] etanol, C2H5OH mutlak dan tuangkannya ke dalam sebuah bikar. ________________ [ ] asid
sulfurik,H2SO4 pekat dengan perlahan-lahan. ___________________ campuran ini ke dalam corong pili.
4. ___________________ dan kekalkannya pada suhu kira-kira 120°C sepanjang eksperimen itu.
5 ________________campuran daripada corong pili ke dalam kelalang penyulingan pada kadar yang sama dengan hasil sulingan
dikutipkan dalam sebuah kelalang kon.
6. _______________ hasil sulingan yang dikumpulkan. ________________ warna, keadaan fizik, dan baunya
PENJADUALAN DATA

EKSPERIMEN 30 :
PENGOKSIDAAN DAN PENURUNAN ( REDOKS )
TAJUK EKSPERIMEN
PENUKARAN FERUM (II) DAN FERUM (III)
TUJUAN
PERNYATAAN MASALAH
PEMBOLEH UBAH
MANIPULASI
PEMBOLEH UBAH
BERGERAK BALAS
PEMBOLEH UBAH
DIMALARKAN
HIPOTESIS
LAKARAN
DAN
LABELKAN
GAMBARAJAH
RADAS BAHAN KIMIA


Kaedah Eksperimen :
Aktiviti I:
Pertukaran daripada ion ferum(II), kepada ion ferum(III)
1. __________ [ ] larutan ferum(II) sulfat, FeSO4 yang baru disediakan ke dalam __________________________
2.Dengan menggunakan sebatang _____________ , _____________
air bromin ke dalam tabung uji itu, ______________, sehingga tiada perubahan diperhatikan.
3.__________________ campuran itu dengan perlahan-lahan.
4. ______________ larutan natrium hidroksida, NaOH ke dalam tabung uji itu secara perlahan-lahan sehingga berlebihan.
5. ______________ semua pemerhatian anda
Aktiviti II:
Pertukaran daripada ion ferum(III), kepada ion ferum(II),
TUANG / TAMBAHKAN / HANGAT / TURAS / REKOD
JADUAL PEMERHATIAN
PENJADUALAN DATA

EKSPERIMEN 31 :
TAJUK EKSPERIMEN REDOKS : PENYESARAN LOGAM
TUJUAN
PERNYATAAN MASALAH
PEMBOLEH UBAH
MANIPULASI
PEMBOLEH UBAH
BERGERAK BALAS
PEMBOLEH UBAH
DIMALARKAN
HIPOTESIS
LAKARAN
DAN
LABELKAN
GAMBARAJAH
RADAS BAHAN KIMIA


Kaedah Eksperimen :
* ULANG
PENJADUALAN DATA

EKSPERIMEN 32 :
TAJUK EKSPERIMEN REDOKS : EKSPERIMEN TIUB U – Pasangan 1
TUJUAN
PERNYATAAN MASALAH
PEMBOLEH UBAH
MANIPULASI
PEMBOLEH UBAH
BERGERAK BALAS
PEMBOLEH UBAH
DIMALARKAN
HIPOTESIS
LAKARAN
DAN
LABELKAN
GAMBARAJAH
RADAS BAHAN KIMIA


Kaedah Eksperimen :
1. ______________ sebuah tiub-U pada ________________
2. _______________asid sulfurik, H2SO4 cair ke dalam tiub-U itu sehingga asid adalah sejauh ________ cm dari
bahagian atas tiub-U itu.
3. Dengan menggunakan ____________, masukkan larutan ferum(II) sulfat, FeSO4 yang baru disediakan dengan
cermat ke dalam salah satu _____________tiub-U sehingga lapisan larutan mencapai ____________ 2.0 cm
4. Dengan cara yang sama seperti dalam langkah 3, masukkan larutan kalium manganat(VII), KMnO 4 berasid ke dalam
lengan tiub-U yang satu lagi sehingga lapisan larutan mencapai ketinggian 2 cm.
5.______________sebatang elektrod grafit ke dalam setiap lengan tiub-U dan sambungkan elektrod-elektrod itu
kepada sebuah galvanometer.
6. Berdasarkan pesongan penunjuk galvanometer, tentukan dan rekodkan elektrod yang bertindak sebagai terminal
_______ dan __________ negatif masing-masing.
7. Biarkan susunan radas selama 30 minit. Rekodkan sebarang perubahan yang berlaku dalam lapisan larutan ferum(II)
sulfat, FeSO4 dan lapisan larutan kalium manganat(VII), KMnO4 berasid masing-masing.
8. Dengan menggunakan sebatang penitis yang bersih, keluarkan _______ larutan ferum(II) sulfat, FeSO4 ke dalam
sebuah tabung uji. Tambahkan beberapa titis larutan kalium tiosianat, KSCN ke dalam tabung uji itu. Rekodkan
pemerhatian anda.
9. ______ langkah ____ hingga ____ dengan menggunakan larutan _________ dan larutan _______________________
berasid masing-masing untuk menggantikan larutan ferum(II) sulfat, FeSO 4 dan larutan kalium manganat(VII),KMnO4
berasid.
10. Selepas 30 minit, uji larutan _____________ dengan menggunakan larutan _________________________
PENJADUALAN DATA

EKSPERIMEN 33 :
TAJUK EKSPERIMEN REDOKS : EKSPERIMEN TIUB U – Pasangan 2
TUJUAN
PERNYATAAN MASALAH
PEMBOLEH UBAH
MANIPULASI
PEMBOLEH UBAH
BERGERAK BALAS
PEMBOLEH UBAH
DIMALARKAN
HIPOTESIS
LAKARAN
DAN
LABELKAN
GAMBARAJAH
RADAS BAHAN KIMIA


Kaedah Eksperimen :
PENJADUALAN DATA

EKSPERIMEN 34 :
TAJUK EKSPERIMEN TERMOKIMIA
HABA PENEUTRALAN / PENYESARAN / PEMENDAKAN
TUJUAN
PERNYATAAN MASALAH
PEMBOLEH UBAH
MANIPULASI
PEMBOLEH UBAH
BERGERAK BALAS
PEMBOLEH UBAH
DIMALARKAN
HIPOTESIS
LAKARAN
DAN
LABELKAN
GAMBARAJAH
RADAS BAHAN KIMIA


Kaedah Eksperimen :
1. 20 cm3 , 0.5 moldm-3 larutan argentum nitrat disukat dan dituang ke dalam cawan plastik
2. Sukat suhu awal larutan argentum nitrat
3. 20 cm3 ,0.5 moldm-3 larutan natrium klorida disukat dan dituang ke dalam satu lagi cawan plastik
4. Suhu awal natrium klorida dicatat
5. Larutan natrium klorida dituang dengan cepat dan cermat ke dalam cawan plastik yang mengandungi
larutan argentum nitrat.Campuran dikacau
6. Suhu tertinggi campuran dicatat
* ULANG
PENJADUALAN DATA

EKSPERIMEN 35 :
TUJUAN
PERNYATAAN MASALAH
PEMBOLEH UBAH
MANIPULASI
PEMBOLEH UBAH
BERGERAK BALAS
PEMBOLEH UBAH
DIMALARKAN
HIPOTESIS
LAKARAN
DAN
LABELKAN
GAMBARAJAH
RADAS BAHAN KIMIA


Kaedah Eksperimen :
1.50 cm3 , 0.2 moldm-3 kuprum(II) sulfat disukat dan dituang ke dalam cawan plastik
Catat suhu awal larutan luprum(II) sulfat
2.Sebanyak 2 g serbuk magnesium ditambah dengan cepat dan berhati –hati ke dalam
larutan kuprum(II) sulfat. Campuran dikacau.
3. Suhu tertinggi campuran direkod
4.Langkah 1 hingga 3 diulang dengan menggunakan sebuk zink bagi menggantikan
serbuk magnesium
* ULANG
PENJADUALAN DATA

EKSPERIMEN 36 :
TUJUAN
PERNYATAAN MASALAH
PEMBOLEH UBAH
MANIPULASI
PEMBOLEH UBAH
BERGERAK BALAS
PEMBOLEH UBAH
DIMALARKAN
HIPOTESIS
LAKARAN
DAN
LABELKAN
GAMBARAJAH
RADAS BAHAN KIMIA


Kaedah Eksperimen :
1.50 cm3 larutan natrium hidroksida 2.0 moldm-3 disukat dan dituang ke dalam
cawan plastik
Catat suhu awal larutan natrium hidroksida
2.50cm3 asid hidroklorik 2.0 moldm-3 disukat dan dituang ke dalam satu lagi
cawan plastik
Catat suhu awal asid hidroklorik
3.Asid hidroklorik dituang dengan cepat dan perlahan ke dalam natrium hidroksida
4.Campuran dikacau dengan termometer. Suhu tertinggi campuran dicatat
* ULANG
PENJADUALAN DATA

EKSPERIMEN 37 :
TUJUAN
PERNYATAAN MASALAH
PEMBOLEH UBAH
MANIPULASI
PEMBOLEH UBAH
BERGERAK BALAS
PEMBOLEH UBAH
DIMALARKAN
HIPOTESIS
LAKARAN
DAN
LABELKAN
GAMBARAJAH
RADAS BAHAN KIMIA


Kaedah Eksperimen :
* ULANG
PENJADUALAN DATA

EKSPERIMEN 38 :
TAJUK EKSPERIMEN TERMOKIMIA : HABA PEMBAKARAN
TUJUAN
Adakah bilangan atom karbon per molekul mempengaruhi haba

PERNYATAAN MASALAH
pembakaran?
PEMBOLEH UBAH
MANIPULASI
PEMBOLEH UBAH
BERGERAK BALAS
PEMBOLEH UBAH
DIMALARKAN
HIPOTESIS
LAKARAN
DAN
LABELKAN
GAMBARAJAH
RADAS BAHAN KIMIA


Kaedah Eksperimen :
* ULANG
PENJADUALAN DATA

EKSPERIMEN 39 :
TAJUK EKSPERIMEN BAHAN BUATAN PENGGUNA : SABUN
TUJUAN
Adakah keberkesanan tindakan pencucian sabun dan detergen dalam air

PERNYATAAN MASALAH
liat berbeza ?
PEMBOLEH UBAH
MANIPULASI
PEMBOLEH UBAH
BERGERAK BALAS
PEMBOLEH UBAH
DIMALARKAN
HIPOTESIS
LAKARAN
DAN
LABELKAN
GAMBARAJAH
RADAS BAHAN KIMIA
RADAS DAN BAHAN KIMIA Sabun, detergen, air liat, 2 cebis
Bikar / besen, rod kaca
kain dengan kotoran berminyak
Kaedah Eksperimen :
1. Sukat dan tuang [ 50-100] cm3 air liat ke dalam bikar.
2. Tambah sabun ke dalam bikar dan kacau campuran.
3. Rendam cebisan kain dengan kotoran berminyak ke dalam campuran
4. Kacau campuran
5. Rekod pemerhatian
6. Ulang langkah 1 hingga 5 dengan menggantikan sabun dengan detergen.
PENJADUALAN DATA

EKSPERIMEN 40 :
TAJUK EKSPERIMEN BAHAN BUATAN PENGGUNA : PERBEZAAN SABUN DAN DETERGENT
TUJUAN
PERNYATAAN MASALAH
PEMBOLEH UBAH
MANIPULASI
PEMBOLEH UBAH
BERGERAK BALAS
PEMBOLEH UBAH
DIMALARKAN
HIPOTESIS
LAKARAN
DAN
LABELKAN
GAMBARAJAH
RADAS BAHAN KIMIA

Kaedah Eksperimen :
PENJADUALAN DATA

BAHAGIAN E : KOLEKSI SOALAN MENGEKSPERIMEN
KERTAS 3 : SOALAN MENGEKSPERIMEN

1. KERTAS 3 : SPM 2015
Komponen utama badan sebuah kapal diperbuat daripada besi. Beberapa blok logam zink dilekatkan di bahagian
bawah badan kapal untuk mengelakkan besi daripada berkarat, seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 3.
Merujuk situasi di atas, rancang satu eksperimen makmal untuk membandingkan kesan satu logam yang
dinamakan yang menyebabkan pengaratan dan satu logam yang dinamakan untuk mengelakkan pengaratan.
Perancangan anda hendaklah mengandungi aspek-aspek berikut :
(a) Problem statement

Penyataan masalah
(b) All the variables

Semua pembolehubah
(c) Statement of the hypothesis

Penyataan hipotesis
(d) List of the materials and apparatus

Senarai bahan dan radas
(e) Procedure for the experiment

Prosedur eksperimen
(f) Tabulation of data

Penjadualan data
[ 17 marks ]
[ 17 markah ]


Diagram 2 shows the structural formulae of Hydrocarbon X and Hydrocarbon Y. Both hydrocarbons have different
chemical properties.
Rajah 2 menunjukkan formula struktur bagi Hidrokarbon X dan Hidrokarbon Y. Kedua-dua hidrokarbon
mempunyai sifat kirnia yang berbeza.
Diagram 2
Rajah 2
By using bromine water as reagent, plan a laboratory experiment to differentiate both hydrocarbons.
Dengan menggunakan air bromin sebagai reagen, rancang satu eksperimen makmal untuk membezakan kedua-
dua hidrokarbon.
Your planning should include the following aspects:
Perancangan anda hendaklah mengandungi aspek-aspek berikut:

Penyataan masalah

Semua pembolehubah

Penyataan hipotesis
(d) List of materials and apparatus


Prosedur eksperimen

Penjadualan data 17 m

Reffering to the above conversation, plan a laboratory experiment to study the solubility of sulphate slats in water. You are
required to use two examples of soluble sulphate salts and two examples of insoluble sulphate salts.
Merujuk kepada perbualan di atas, rancang satu eksperimen makmal untuk mengkaji kelarutan garam sulfat dalam air.
Anda dikehendaki menggunakan dua contoh garam sulfat terlarutkan dan dua contoh garam sulfat tak terlarutkan.

Perancangan anda hendaklah mengandungi aspek-aspek berikut:

Pernyataan masalah

Semua pembolehubah
(c) Statement of the hyphothesis

Pernyataan hipotesis
(d) list of materials and apparatus

(e) procedure for the experiment

Prosedur eksperimen

Penjadual data

4. KERTAS 3 : SPM2012
Diagram 2 shows a conversation between a teacher and her student.
Rajah 2 menunjukkan perbualan antara seorang guru dengan muridnya.
Diagram 2
Rajah 2
Based on the situation, plan a laboratory experiment to study the presence of water in showing the property of an alkali.
Berdasarkan situasi tersebut, rancangkan satu eksperimen makmal untuk mengkaji kehadiran air bagi menunjukkan sifat
alkali. Perancangan anda hendaklah mengandungi aspek-aspek berikut:

Pernyataan masalah

Semua pembolehubah

Pernyataan hipotesis
(d) List of materials and apparatus


Prosedur eksperimen

Penjadualan data
[17M]
Diagram 2 shows eight tubes containing lead(II) iodide precipitate which is formed when lead(II) nitrate solution reacts
with potassium iodide solution. Lead(II) iodide is an insoluble salt.
The ionic equation for this reaction is:

2+ -
Pb (aq) + 2I (aq)  PbI2(s)
Rajah 2 menunjukkan lapan tabung uji yang mengandungi mendakan plumbum(II) iodide yang terbentuk apabila larutan
plumbum(II) nitrat bertindak balas dengan larutan kalium iodida.
Plumbum(II) iodide adalah garam tak terlarut.
Persamaan ion untuk tindak balas ini ialah:

2+ -
Pb (ak) + 2I (ak)  PbI2(s)
Diagram 2 Rajah 2
Based on Diagram 2, plan one laboratory experiment to construct the ionic equation for the formation of lead(II) iodide as
given in the above ionic equation.
Berdasarkan Rajah 2, rancang satu eksperimen makmal untuk membina persamaan ion bagi pembentukkan plumbum(II)
iodide seperti yang diberi dalam persamaan ion di atas.

Perancangan anda hendaklah mengandungi aspek aspek berikut:

Pernyataan masalah
semua pembolehubah
pernyataan hipotesis
(d) List of substances and apparatus
senarai bahan dan radas
prosedur
Penjadualan data
[17 marks]
[17 Markah]


Diagram 3 shows the productions of fuel during the launching of a space shuttle by using a catalyst.
Rajah 3 menunjukkanpengeluaranbahanapisemasapelancaransebuahkapalangkasadenganmenggunakanmangkin.
Diagram 3
Rajah 3
The catalyst is used to speed up the production of fuel. Based on this idea, plan one laboratory experiment to investigate
the effect of a catalyst on the rate of reaction between metal and acid. Use copper(II) sulphate solution as the catalyst.
Mangkinitudigunakanuntukmempercepatkanpengeluaranbahanapi. Berdasarkan idea ini,
rancangsatueksperimenmakmaluntukmenyiasatkesanmangkinkeataskadartindakbalasantaralogamdenganasid.
Gunalarutankuprum(ll) sulfatsebagaimangkin.

Perancanganandahendaklahmengandungiaspek-aspekberikut:
(a) Aim of the experiment

Tujuaneksperimen

Tujuaneksperimen

Pernyataanhipotesis
(d) List of substances and apparatus

Senaraibahandanradas

Prosedureksperimen

Penjadualan data
[17M]
BAHAGIAN E : KOLEKSI SOALAN MENGEKSPERIMEN

KERTAS 2 : SOALAN BAHAGIAN B & C
1. KERTAS 2 : SPM2010 : C
A student intends to electroplate an iron spoon with silver to make it more attractive. Plan one laboratory experiment to
electroplate the iron spoon.
Your answer should include the following:
 A list of material and apparatus

 Procedure of the experiment
 A labelled diagram showing the apparatus set-up
 The half equations for the reactions at the anode and the cathode
Seorang murid ingin menyadur satu sudu besi dengan argentum untuk menjadikan sudu itu lebih menarik.
Rancang satu eksperimen makmal untuk menyadur sudu besi itu. Jawapan anda perlu mengandungi perkara berikut:
• Senarai bahan dan radas
• Prosedur eksperimen
• Gambarajah berlabel yang menunjukkan susunan radas
• Setengah persamaan bagi tindak balas di anod dan di katod
10M]
2. KERTAS 2 : SPM2010 : B
(c) By using one of the acid in 9(a)(i), describe one experiment to determine the heat of neutralisation.
Your answer should consist of the following:

 Procedure of the experiment
 The method to calculate the heat of neutralisation
Dengan menggunakan satu daripada asid dalam 9(a)(i), huraikansatu eksperimen untuk menentukan haba peneutralan.
Jawapan anda perlu mengandungi perkara berikut:
 Prosedur eksperimen.
 Kaedah untuk menghitung haba peneutralan.
[10M]
3. KERTAS 2 : SPM 2011 : B
(c) Alcohols react with carboxylic acids to form esters and water.
By using one named example of an alcohol and one named example of a carboxylic acid, describe the preparation of an
ester in the laboratory.In your description, include the chemical equation for the reaction.
Alkohol bertindak balas dengan asid karboksilik untuk menghasilkan ester dan air.
Dengan menggunakan satu alkohol yang dinamakan dan satu asid karboksilik yang dinamakan, huraikan penyediaan
ester di dalam makmal.Dalam huraian anda, sertakan persamaan kimia bagi tindak balas itu. [7 markah]

4. KERTAS 2 : SPM 2012 : B
(b) Metal T is placed above zinc in the electrochemical series.
Describe how to prepare the apparatus set-up of a chemical cell in a school laboratory using suitable apparatus and all
the chemicals in the box below.
Logam T ditempatkan di atas zink dalam siri elektrokimia.
Huraikan bagaimana menyediakan susunan radas bagi sel kimia di makmal sekolah dengan menggunakan radas yang
sesuai dan setnua bahan kimia dalam kotak di bawah.
 Zinc sulphate solution / Larutan zink sulfat

 A solution of sulphate of metal T / Larutan bagi sulfat logam T
 Metal T / Logam T
 Zinc / Zink
Your answer should include a labelled diagram, the direction of flow of electrons, the positive and negative terminals of
the chemical cell.
Jawapan anda mesti mengandungi rajah berlabel, arah pengaliran elektron, terminal positif dan terminal negatif pada sel
kimia itu.
[10M]
5. KERTAS 2 : SPM 2012 : C
(c) Catalyst and size of reactants can also affect the rate of reaction between acid and zinc. Choose one of these two
factors and describe an experiment to show how this factor affects the rate of reaction.
Mangkin dan saiz bahan tindak balas juga dapat mempengaruhi kadar tindak balas antara asid dengan zink.
Pilih satu daripada dua faktor ini dan huraikan satu eksperimen untuk menunjukkan bagaimana faktor ini dapat
mempengaruhi kadar tindak balas.
[10M]
6. KERTAS 2 : SPM 2013 : B
(c)
By using compound W and compound X that obtained in 9(b), describe how ester A can be prepared in the laboratory.
In your description, include:
List of materials and apparatus
Procedure
Observations
Chemical equation
Name of ester A [10 marks]
(c) Table 10.2 shows three substances used to prepare magnesium sulphate.
Jadual 10.2 menunjukkan tiga bahan yang digunakan untuk menyediakan magnesium sulfat.

7. KERTAS 2 : SPM 2013 : C
Sulphuric acid, H2S04, Magnesium nitrate, Mg(N03)2, Carbonate salt
By using the substances in Table 10.2, describe how to prepare magnesium sulphate salt in the laboratory. Include the
chemical equations involved in your description. [10 marks]
Dengan menggunakan bahan dalam Jadual 10.2, huraikan bagaimana anda menyediakan garam magnesium sulfat
dalam makmal. Sertakan persamaan kimia yang terlibat dalam huraian anda. [10 markah]
 equation
 Chemical test to verily the product formed
[10 marks]
8. KERTAS 2 : SPM 2014 : C
Halogen yang lebih reaktif boleh menyesarkan halogen yang kurang reaktif daripada larutan garamnya.
Dengan menggunakan satu contoh yang sesuai, huraikan satu eksperimen untuk menentusahkan peryataan di atas.
Sertakan dalam jawapan anda:

 Prosedur
 Pemerhatian
 Persamaan kimia
 Ujian kimia untuk menentusahkan hasil tindak balas yang terbentuk
[10 markah]
9. KERTAS 2 : SPM 2015 : B
(b) Diagram 9 shows a flow chart of zinc salts.

Rajah 9 menunjukkan carta alir bagi garam zink.
ZnSO4
Reaction I + Solution R ZnCO3 + Salt

ZnCl2 Reaction II +
Acid W
Zn(NO3)2
Zinc salt
Diagram 9
All the three salts, ZnSO4, ZnCl2 and Zn(NO3)2, in Diagram 9 can be converted to ZnCO3 by reaction I, then ZnCO3
reacts with acid W to form a zinc salt through reaction II.
Ketiga-tiga garam, ZnSO4, ZnCl2 dan Zn(NO3)2, dalam Rajah 9 boleh ditukarkan kepada ZnCO3 melalui tindakbalas I,
kemudian ZnCO3 bertindak balas dengan asid W untuk membentuk satu garam zink melalui tindak balas II.

i. By choosing one of the three salts in Diagram 9, suggest solution R to prepare zinc carbonate, ZnCO 3.
Write the chemical equation involved and describe a laboratory experiment to prepare zinc carbonate, ZnCO3.
Dengan memilih satu daripada tiga garam di Rajah 9, cadangkan larutan R untuk menyediakan zink karbonat,
ZnCO3.
Tulis persamaan kimia yang terlibat dan huraikan eksperimen makmal untuk menyediakan zink karbonat,
ZnCO3.
[ 8 marks ]
[ 8 markah ]
ii. Suggest acid W to prepare any one of the three zinc salt in Diagram 9.
Write a chemical equation involved and describe a laboratory experiment to prepare the salt.
Cadangkan asid W untuk menyediakan salah satu daripada tiga garam zink di Rajah 9.
Tulis persamaan kimia yang terlibat dan huraikan eksperimen makmal untuk menyediakan garam itu.
[ 8 marks ]
[ 8 markah ]
10. KERTAS 2 : SPM 2015 : C
(b) Iron rusts when exposed to air and water. When different metals, Q and R are in contact with iron, they will affect
the rusting of iron.
By using suitable examples for metal Q and metal R, describe an experiment to show the effect of different metals
on the rusting of iron.
Given that metal Q is more electropositive than iron and metal R is less electropositive than iron.
Besi berkarat apabila terdedah kepada udara dan air. Apabila logam yang berlainan, Q dan R bersentuh dengan
besi, ia akan mempengaruhi pengaratan besi.
Dengan menggunakan contoh yang sesuai bagi logam Q dan logam R, huraikan satu eksperimen untuk
menunjukkan kesan logam yang berlainan ke atas pengaratan besi. Diberi logam Q lebih elektropositif daripada
besi dan logam R kurang elektropositif daripada besi.
[ 9 marks ]
[ 9 markah ]

BAHAGIAN F : CONTOH RUBRIK PENSKORAN KIMIA KERTAS 3 : MENGEKSPERIMEN

SOALAN SPM 2006 :
2. Rajah 2 menunjukkan fasa regangan bagi jalur getah tervulkan dan jalur getah tak tervulkan.
Fasa Regangan Panjang jalur getah tervulkan Penjang jalur getah tak tervulkan
Sebelum 45 mm 45 mm
Semasa 59 mm 60 mm
selepas 45 mm 50 mm
Rancang satu eksperimen untuk membandingkan satu sifat yang ditunjukkan dlaam rajah 2 bagi kedua-
dua jenis getah. Perancangan anda haruslah mengandungi aspek berikut :
a. Tujuan eksperimen
b. Semua pemboleh ubah
c. Pernyataan hipotesis
d. Senarai bahan dan radas
e. Prosedur eksperimen
f. Penjadualan data.
[ 17 markah ]
RUBRIK PENSKORAN :
(a) Tujuan eksperimen :
membandingkan sifat kekenyalan getah tervulkan dan getah tak tervulkan

[3 markah]
To compare the elasticity of vulcanised and unvulcanised rubber
Skor Penerangan
Dapat menyatakan tujuan eksperimen dengan kurang tepat
2 Contoh :
Mengkaji perbezaan sifat getah tervulkan dan tak tervulkan
Contoh :
1
Membandingkan getah tervulkan dan tak tervulkan
0 Tiada respons atau respons salah
(b) Pembolehubah-pembolehubah :
Dimanipulasikan : jenis getah/getah tervulkan dan tak tervulkan

Manipulated : type of rubber strand
Bergerak balas : sifat kekenyalan
Responding : Change in length of rubber strand
Dimalarkan : saiz kepingan getah
Constant : length of rubber strand
[3 markah]
Skor Penerangan
Dapat menyatakan mana-mana 2 pembolehubah dengan lengkap// mana-
2
mana tiga pembolehubah yang tidak lengkap
Dapat menyatakan mana-mana satu pembolehubah dengan lengkap//
1
mana-mana 2 pembolehubah yang tidak lengkap
0 Respons salah atau tiada respons

(c) Hipotesis :
Getah tervulkan lebih elastik daripada getah tak tervulkan

[3 markah]
Vulcanised rubber is more elastic than unvulcanised rubber
(d) Senarai bahan dan radas :
Bahan : kepingan getah tervulkan, kepingan getah tak tervulkan

Substances : Vulcanised and unvulcanised rubber strands
Radas : Klip bulldog, kaki retort dan pemegang, pemberat 10 g, 20 g,

30g, 40 g dan 50 g, pembaris meter
Apparatus : Retort stand and clamp clip, thread, 10 – 100 g weight, ruler
[3 markah]
Skor Penerangan
Bahan : kepingan getah tervulkan, kepingan getah tak tervulkan
2 Radas : Klip bulldog, kaki retort dan pemegang, pemberat 10 g, 20 g,
30g, 40 g dan 50 g
Bahan : kepingan getah
1
Radas : pemberat 10 g, 20 g,30g, 40 g dan 50 g
(e) Prosedur eksperimen :
Skor Penerangan
Dapat menyatakan ke semua 5 langkah eksperimen dengan betul.
1. Gantungkan kepingan getah tak tervulkan pada kaki retort

dan ukur panjangnya dengan menggunakan pembaris meter.
2. Gantungkan satu pemberat 10 g kepada hujung kepingan
getah tak tervulkan itu dan ukur panjang kepingan yang
terhasil.
3. Teruskan penambahan pemberat 10 g hingga 50 g. Bagi
setiap penambahan, ukur panjang kepingan getah tak
3
tervulkan yang terhasil.
4. Pada akhir langkah 4, tanggalkan semua pemberat dan ukur
semula panjang kepingan getah tak tervulkan.
5. Ulang langkah 1 hingga 6 dengan menggunakan kepingan
getah tervulkan menggantikan kepingan getah tak tervulkan.
2 Dapat menyatakan 3 langkah eksperimen dengan betul
1 Dapat menyatakan 2 langkah minimum eksperimen dengan betul
Perhatikan …. :
KATA TUGAS ( A )
EKSPERIMEN
Digunakan semasa menyatakan
KAEDAH EKSPERIMEN
KUANTITI ( Q ) dan
BAHAN ( S ) MODUL BESTARI KIMIA v8 BM | [2013 – 2018 ©NORAZRI BIN MAT PIAH]
(f) Penjadualan data
Skor Penerangan
Jisim pemberat/g Panjang kepingan getah
Getah tak tervulkan/cm Getah tervulkan/cm

0 panjang panjang dgn panjang panjang
(awal eksperimen) tanpa pemberat pemberat tanpa pberat dgn pberat
10
3 20
30
40
50
0
(akhir eksperimen)
Dapat merancang jadual dan menunjukkan penjadualan data dengan betul yang
mengandungi perkara-perkara berikut :
2 Panjang kepingan getah

Jisim pemberat/g
Getah tak tervulkan/cm Getah tervulkan/cm
0
(awal eksperimen)
10
20
30
40
50
0
(akhir eksperimen)
1 Dapat membina sebarang jadual minimum : 2 baris/2 lajur

Panjang kepingan getah tervulkan/cm
Panjang kepingan getah tak
tervulkan/cm
0 Tiada respons atau respons salah
Dengan menggunakan
TEKNIK LIPAT 4 DAPAT

KITA DAPAT MERANCANG JAWAPAN
DENGAN BAIK agar SKOR A+

BAHAGIAN F : CONTOH RUBRIK PENSKORAN KIMIA KERTAS 3 : MENGEKSPERIMEN
EKSPERIMEN 1 : KADAR TINDAKBALAS : KESAN SAIZ

RUBRIK PENSKORAN Markah
Pernyataan masalah :
Bagaimanakah saiz ketulan marmar,CaCO3 mempengaruhi kadar tindakbalas 3
Pemboleh ubah :
Manipulasi : Saiz ketulan marmar ,CaCO3
Bergerakbalas : Kadar tindakbalas 3
Malarkan : Jisim ketulan marmar CaCO3,,Isipadu,
suhu,kepekatan HCI
Hipotesis :.
Semakin kecil saiz ketulan marmar, CaCO3, semakin tinggi kadar tindak balas 3
Bahan :
Sodium thiosulphate solution, sulphuric acid.
Radas : 3
Conical flask, ,bunsen burner, measuring cylinder, stop-watch, filter paper.
Prosedur :
3 -3
1. Sukat 50 cm asid hidroklorid 0.1 moldm dengan selinder penyukat dan tuang ke dalam
kelalang kon
2. Penuhkan buret denga air dan telangkupkan buret ke dalam besen berisi air. Apit buret dengan
kaki retot
3
3. Laraskan bacaan air supaya 50 cm
4. Sediakan radas seperti berikut 3
5. Masukkan 2 g ketulan kalsium karbonat ke dalam kelalang kon berisi asid hidroklorik
6. Dengan serta merta tutup kelalang kon dengan penyumbat getah yang bersambung dengan
salur penghantar. Mulakan jam randik
7. Goncang kelalang kon perlahan-lahan
8. Catat bacaan buret setiap 30 s
9. Ulang langkah 1 hingga 8 menggunakan serbuk kalsium karbonat
Penjadualan data :
KETULAN KALSIUM KARBONAT

Masa(s) 0 30 60 90 120 150 180
Bacaan
3
Buret (cm )
Isipadu
3 2
gas(cm )
SERBUK KALSIUM KARBONAT

Masa(s) 0 30 60 90 120 150 180
Bacaan
3
Buret (cm )
Isipadu
3
gas(cm )

EKSPERIMEN 2 : KADAR TINDAKBALAS : KESAN SUHU

3
Pemboleh ubah :
Manipulasi : Suhu Natrium Tiosulfat
Bergerakbalas : Kadar tindak balas 3
Malarkan : Isipadu NaSO3
Hipotesis :.
Semakin tinggi suhu Natrium Tiosulfat, semakin tinggi kadar tindak balas 3
Bahan :
Narium Tiosulfat, Asid Sulfurik
3
Radas :
Prosedur :
3
3 -3
1. Sukat 50 cm larutan natrium tiosulfat 0.1 moldm dengan selinder penyukat dan tuang
ke dalam kelalang kon
2. Letak kelalang kon di atas kertas bertanda X
○
3. Panaskan larutan sehingga 30 C
3 -3
5. Sukat 5 cm asid sulfurik 0.1 moldm dengan selinder penyukat
6. Dengan cepat dan cermat tuang asid sulfurik ke dalam kelalang kon berisi larutan
natrium tiosulfat
7. Mulakan jam randik. Catat masa tanda X tidak kelihatan.
o o o o
8. Ulang eksperimen dengan suhu 40 C,50 C,60 C dan 70 C
Penjadualan data :
Eksperimen 1 2 3 4 5
Suhu larutan natrium tiosulfat 2
o 30 35 40 45 50
( C)
Masa tanda X hilang (s)
-1
1/masa ( s )

EKSPERIMEN 3 : KADAR TINDAKBALAS : KESAN MANGKIN

3
Pemboleh ubah :
Manipulasi : Kehadiran Mangkin (Mangan Oksida)
suhu,kepekatan HCI
Hipotesis :.
3
Jika mangkin digunakan maka kadar tindak balas lebih tinggi
Bahan :
Radas : 3
Prosedur :
1. Isi buret dan besen dengan air.

2. Telangkupkan buret berisi air kedalam besen berisi air . Laraskan isipadu air dalam buret
3
pada 50 cm
3
3. Sukat 50 cm hidrogen peroksida 3% dan tuang ke dalam kelalang kon . Masukkan 2 g serbuk 3
manggan (IV) oksida
4. Tutup kelalang kon dengan cepat dan mulakan jam randik
5. Catat bacaan buret setiap 30 s
6. Ulang langkah 1 hingga 5 menggunakan 4 g serbuk manggan(IV) oksida
Penjadualan data :
Eksperimen 1 : 2 g serbuk manggan (IV) oksida
Masa (s) 0 30 60 90 120 150

3
Bacaan buret (cm )
3
Isipadu gas (cm )
2
Eksperimen 2 : tanpa serbuk manggan (IV) oksida
Masa (s) 0 30 60 90 120 150

3
Bacaan buret (cm )
3
Isipadu gas (cm )

EKSPERIMEN 4 : KADAR TINDAKBALAS : KESAN KEPEKATAN

3
Pemboleh ubah :
Manipulasi : Kepekatan Natrium Tiosulfat
suhu,kepekatan HCI
Hipotesis :.
3
Semakin tinngi kepekatan Natrium Tiosulfat semakin tinggi kadar tindak balas
Bahan :
Radas : 3
Prosedur :
Penjadualan data :
3 -3
1. Sukat 30 cm larutan natrium tiosulfat 0.2 moldm dengan selinder penyukat dan
tuang ke dalam kelalang kon
2. Letak kelalang kon di atas kertas putih bertanda X
3 -3
3. Sukat 5 cm asid sulfurik 1.0 moldm
4. Dengan cepat dan cermat tuang asid sulfurik ke dalam kelalang kon mengandungi 3
natrium tiosulfat pada masa sama mulakan jam randik
5. Goncang campuran dengan perlahan-lahan. Letak kembali kelalang kon atas kertas
bertanda X
6. Perhatikan tanda X meneggak dari mulut kelalang kon seperti rajah barikut
PENJADUALAN DATA
Eksperimen 1 2 3 4 5
Isipadu asal larutan natrium 50 40 30 20 10
3
tiosulfat ( cm )
3
Isipadu air suling (cm ) 0 10 20 30 40
3
Jumlah isipadu campuran (cm )
Kepekatan asal natrium tiosulfat 0.2
-3
(moldm ) 2
Kepekatan natrium tiosulfat baru
-3
(moldm )
3
Isipadu asid sulfurik(cm ) 5 5 5 5 5
Masa tanda X tidak kelihatan (s)
-1
1/masa (s )

EKSPERIMEN 5 : TINDAKAN PENCUCIAN OLEH SABUN DAN DETERGENT

Adakah keberkesanan tindakan pencucian sabun dan detergen dalam air liat berbeza ? 3
Pemboleh ubah :
Manipulasi : Jenis Pencuci
Bergerakbalas : Kebekesanan Pencuci dalam air liat 3
Malarkan : Jenis Air (Air Liat)
Hipotesis :.
3
Jika detergen digunakan dalam air liat maka pencucian lebih berkesan
Bahan
Sabun, detergen, air liat, 2 cebis kain dengan kotoran berminyak
Radas 3
Bikar/besen, rod kaca
Prosedur :
3
7. Sukat dan tuang [ 50-100] cm air liat ke dalam bikar.
8. Tambah sabun ke dalam bikar dan kacau campuran.
9. Rendam cebisan kain dengan kotoran berminyak ke dalam campuran

3
10. Kacau campuran
11. Rekod pemerhatian
12. Ulang langkah 1 hingga 5 dengan menggantikan sabun dengan detergen.
Penjadualan Data:
Type of cleaning agent Observation

Jenis agen pencuci Pemerhatian 2
Soap
Sabun
Detergent
Detergen

EKSPERIMEN 6 : TERMOKIMIA : HABA PEMBAKARAN

3
Adakah bilangan atom karbon per molekul mempengaruhi haba pembakaran?
Pemboleh ubah :
Manipulasi : bilangan karbon per molekul/jenis alkane/jenis minyak
Bergerakbalas : haba pembakaran 3
Malarkan : isipadu air
Hipotesis :.
3
Semakin tinggi bilangan karbon per molekul semakin tinggi haba yang dibebaskan
Bahan
Radas 3
Prosedur :
3
1. 200 cm air dituang ke dalam tin kuprum
2. Tin kuprum diletak di atas tungku kaki tiga
3. Suhu awal air dicatat 3
3
4. Lebih kurang 50 cm metanol dituang ke dalam pelita.Timbang pelita dan catat
jisimnya
5. Susun radas seperti gambarajah di bawah
Penjadualan Data :
Alkohol Metanol Etanol Propanol Butan-1-ol
o
Suhu awal air ( C )
o
Suhu tertinggi air ( C )
2
o
Kenaikan suhu air ( C )
Jisim pelita dan

kandungannya sebelum
dibakar (g)
Jisim pelita dan
kandungannya selepas
dibakar (g)
Jisim alkohol terbakar (g)

EKSPERIMEN 7 : BAHAN BUATAN INDUSTRI : PENGALOIAN
Paku besi menjadi bengkok apabila diketuk pada dinding konkrit tetapi paku keluli tidak.
Besi merupakan logam tulen manakala keluli merupakan aloi kepada besi.
Berdasarkan maklumat di atas, rancang satu eksperimen untuk membandingkan kekerasan antara
satu logam tulen yang dinamakan dengan aloinya selain daripada besi dan keluli.
Perancangan anda haruslah mengandungi aspek berikut :
[ 17 markah ]
Soalan Contoh Jawapan

(a) Membandingkan sifat kekerasan antara kuprum dengan loyang.
Pembolehubah dimanipulasikan : Kuprum dan loyang // Jenis bahan

(b) Pembolehubah bergerak balas : Kekerasan bahan // Diameter lekukan
Pembolehubah dimalarkan : Diameter/saiz bebola keluli // Jisim pemberat
Loyang lebih keras berbanding kuprum //
(c)
Loyang menghasilkan diameter lekukan yang lebih kecil berbanding kuprum
Kaki retort dan pengapit, pemberat 1 kg, bebola keluli, pembaris meter, benang
(d)
Bongkah kuprum, bongkah loyang, pita selofan
1. Satu bebola keluli dilekatkan di atas sebuah bongkah kuprum.
2. Pemberat 1 kg digantung pada pengapit kaki retort setinggi 50 cm di atas bongkah
besi.
3. Pemberat tersebut dijatuhkan ke atas bebola keluli.
4. Diameter lekukan yang terbentuk di atas bongkah besi diukur dan direkodkan.
7
(e) 5. Langkah 1 – 4 diulang sebanyak dua kali lagi pada bahagian yang berbeza pada
bongkah kuprum yang sama.
6. Langkah 1 – 5 diulang dengan menggunakan bongkah loyang menggantikan
bongkah kuprum.
Purata diameter
Diameter lekukan / cm
Jenis bongkah lekukan / cm
1 2 3
Kuprum
(f)
Loyang

EKSPERIMAN 8 : ELEKROKIMIA
8. Dua orang pelajar sedang berbincang berkenaan proses elektrolisis ke atas larutan kuprum(II) sulfat yang telah
mereka lakukan secara berkumpulan di dalam makmal sekolah mereka.
Kumpulan saya telah

mengggunakan elektrod karbon. Kumpulan saya pula menggunakan
Didapati, gelembung-gelembung elektrod kuprum. Didapati anod
gas terbebas di anod. menjadi semakin nipis.
Huraikan satu eksperimen untuk membuktikan perbincangan di atas.

[ 17 markah ]
Soalan Contoh jawapan

 Untuk menyiasat kesan jenis elektrod ke atas proses elektrolisis larutan
kuprum(II) sulfat //
(a)  Untuk menyiasat kesan jenis elektrod ke atas hasil di anod bagi elektrolisis
larutan kuprum(II) sulfat
Pemboleh ubah manipulasi :
Jenis elektrod/anod // Kuprum dan karbon
Pemboleh ubah bergerak balas :

(b)
Hasil elektrolisis // Hasil di anod
Pemboleh ubah malar :
Larutan kuprum(II) sulfat // CuSO4 // #Jenis# elektrolit

Soalan Contoh jawapan

 Jika elektrod karbon digunakan, maka hasil di anod ialah gas oksigen;
2+
jika elektrod kuprum digunakan, maka hasil di anod ialah ion Cu //
(c)  Jika elektrod kuprum digunakan selain daripada elektrod karbon, jenis hasil yang
terbentuk pada anod berbeza //
 [Elektrod/Anod] yang berbeza menghasilkan hasil yang berbeza.

Alat radas & Bahan
-3
1. Larutan kuprum(II) sulfat [0.1 – 1.0] mol dm
2. Elektrod karbon
3. Elektrod kuprum
(d) 4. Bikar // Sel elektrolitik
5. Bateri // Sel kering
6. Wayar penyambung
7. Ammeter // Mentol
8. Kertas pasir
Prosedur / Kaedah :
1. Isikan satu bikar dengan larutan kuprum(II) sulfat sehingga [separuh penuh].
2. Bersihkan dua elektrod karbon* menggunakan kertas pasir.
3. Celupkan kedua-dua elektrod karbon* tersebut ke dalam larutan kuprum(II)
sulfat.
(e)
4. Sambungkan kedua-dua elektrod karbon dengan wayar penyambung kepada
bateri dan ammeter // Lengkapkan litar.
5. Rekodkan pemerhatian pada kedua-dua elektrod selepas [10 – 30] minit.
6. Ulang langkah 1 hingga 5 menggunakan elektrod kuprum menggantikan elektrod
karbon.
Elektrod Pemerhatian // Hasil at anod

Karbon
(f)
Kuprum

EKSPERIMAN 9 : ASID DAN BES
 Peneutralan merupakan tindak balas asid dengan alkali yang menghasilkan

garam dan air.
 Apabila asid dicampurkan dengan alkali, suhu campuran meningkat.
Berdasarkan pernyataan di atas, rancangkan satu eksperimen makmal untuk membandingkan haba peneutralan
bagi tindak balas antara :
 asid kuat yang dinamakan dengan larutan natrium hidroksida

 asid lemah yang dinamakan dengan larutan natrium hidroksida.
[ 17 markah ]
SOALAN CONTOH JAWAPAN
Adakah haba peneutralan antara asid kuat dengan larutan natrium hidroksida
(a) dan asid lemah dengan larutan natrium hidroksida berbeza?
Pemboleh ubah : Kekuatan asid //

Manipulasi [sebarang asid kuat] dan [sebarang asid lemah]
Contoh : Asid hidroklorik dan asid etanoik
pemboleh ubah : Haba peneutralan //

Bergerak balas Perubahan suhu
(b)
pemboleh ubah : Isipadu kepekatan asid //
Malar Isipadu dan kepekatan alkali //
Bekas polistirena //
Larutan natrium hidroksida
 Tindak balas antara HCl* dengan larutan NaOH menghasilkan haba

peneutralan yang lebih tinggi berbanding tindak balas antara CH 3COOH**
dengan larutan NaOH.
(c)  Tindak balas antara [sebarang asid kuat]* dengan larutan NaOH
menghasilkan haba peneutralan yang lebih tinggi berbanding tindak balas
antara [sebarang asid lemah]** dengan larutan NaOH.
Alat Radas & Bahan :
1. Selinder penyukat
2. Bekas polistirena dengan penutup
3. Termometer
(d) -3
4. Larutan natrium hidroksida [0.1 -2.0] mol dm
-3
5. Asid hidroklorik [0.1 -2.0] mol dm // [sebarang asid kuat]
-3
6. Asid etanoik [0.1 -2.0] mol dm // [sebarang asid lemah]

Prosedur :
3 -3
1. Sukat [25 - 50] cm larutan natrium hidroksida* [0.1 - 2.0] mol dm
menggunakan silinder penyukat. Tuangkannya ke dalam cawan polistirena.
3 3
2. Sukat [25 - 50] cm asid hidroklorik** [0.1 - 2.0] mol dm , menggunakan
silinder penyukat yang lain. ke dalam cawan polistirena yang lain.
3. Biarkan kedua-dua cawan polistirena selama 5 minit. Selepas 5 minit,
(e)
sukat dan rekodkan suhu awal kedua-dua larutan.
4. Tuangkan larutan natrium hidroksida* dengan cepat dan cermat ke
dalam cawan polistirena yang mengandungi asid hidroklorik**.
5. Kacau campuran menggunakan termometer.
6. Rekodkan suhu tertinggi yang dicapai oleh campuran.
7. Ulang langkah 1 hingga 6 menggunakan asid etanoik menggantikan asid
hidroklorik**.
Jenis asid HCl** CH3COOH***

o
Suhu awal NaOH / C
o
Suhu awal asid / C
(f) Suhu tertinggi yang dicapai
oleh campuran tindak balas
o
/ C
o
Perubahan suhu, θ / C

EKSPERIMAN 10 : ASID DAN BES
10. Rajah 10 menunjukkan dua botol reagen berlabel X dan Y yang mengandungi pentana dan pentena.
X Y
Rajah 10
Rancang satu eksperimen makmal untuk membandingkan sifat-sifat kimia pentana dan pentena menggunakan
larutan kalium manganat(VII) berasid
[ 17 markah ]

(a) Bagaimanakah sifat kimia pentana dan pentena apabila ditindakbalaskan dengan
larutan kalium manganat(VII) berasid?
Pemboleh ubah :
Pemboleh ubah
dimanipulasikan : Pentana dan pentena // Jenis hidrokarbon
Pemboleh ubah
(b) : Perubahan warna larutan kalium manganat(VII) berasid
bergerak balas
Pemboleh ubah
dimalarkan : Larutan kalium manganat(VII) berasid


Hipotesis :
 Jika menggunakan pentena, warna ungu larutan kalium manganat(VII)

berasid berubah kepada tidak berwarna, jika menggunakan pentana warna
(c) ungu larutan kalium manganat(VII) berasid tidak berubah.
 Pentena mengubah warna ungu larutan kalium manganat(VII) berasid kepada

tidak berwarna, pentana tidak.
Alat Radas & Bahan :
1. Pentana
2. Pentena
3. Larutan kalium manganat(VII) berasid
(d) 4. Tabung uji
5. Pemegang tabung uji
6. Penitis
7. Penutup gabus/getah
Prosedur :
3
1. [2 – 5] cm pentana disukat lalu dituang ke dalam tabung uji.
2. [2 – 3] titik larutan kalium manganat(VII) berasid dititiskan ke dalam tabung
uji.
(e) 3. Mulut tabung uji ditutup dengan penutup gabus.
4. Tabung uji digoncang dengan kuat.
5. Perubahan warna larutan kalium manganat(VII) berasid direkod / dicatatkan.
6. Langkah 1 hingga 5 diulang menggunakan pentena.
Penjadualan data :
Pemerhatian //
Jenis hidrokarbon
Perubahan warna larutan KMnO4
(f) Pentana
Pentena
SELAMAT BERUSAHA…..
ADALAH MUSTAHIL GAGAL
JIKA ANDA TELAH BERUSAHA DAN BERTAWAKAL….

TIPS : PENGAJARAN CERIA :

MUDAH INGAT …… PELAJAR YAKIN ……… PERCAYA PADA DIRI
dan ………………….PASTI BERJAYA ………..
SEHELAI KERTAS KAJANG

DILIPAT DUA
Hasilkan 04 bahagian
1 , 2, 3, 4
Dengan ini pelajar akan lebih YAKIN

Untuk menulis jawapan dengan itu
dari “0” sekurang-kurangnya “7” markah
Bahagian 1 : Tujuan / Pembolehubah / Radas &Bahan Kimia

Bahagian 2 : Lakaran gambarajah radas
Bahagian 3 : Prosedur / Kaedah
Bahagian 4 : Penjadualan data
Untuk kefahaman lanjut TEKNIK LIPAT 4 DAPAT … hubungi guru anda … © AZRi

MODUL BESTARI KIMIA®

2013 - 2018 © InderaPutera AZRI
BERSIHKAN
CLEANED
QSA : TULISKAN KAEDAH EKSPERIMEN DENGAN KATA KUNCI TERSEBUT

TURAS
FILTERED

GUNAKAN
USED

LENGKAPKAN
COMPLETED


HIDUPKAN
SWITCH ON

PANASKAN
HEAT SRONGLY / SLOWLY

MATIKAN
SWITCH OFF

PERIKSA
EXAMED


ALIH
REMOVE

BENARKAN
ALLOW

TENGGELAMKAN
SUBMERGE

LALUKAN
PASS THROUGH / PASS OVER


SAMBUNGKAN
CONNECT

BILAS
RINSE

GONCANG
SHAKE

PUSING
SWIRLE


ISI
FILL

NYALAKAN
LIGHTED

HENTIKAN
STOP

TAMBAH
ADD

2017 © InderaPutera AZRI
TITISKAN
DROP BY DROP


HANGATKAN
HEAT SLOWLY / WARMED

UJI
TEST

BIAR
LEAVE

BANDING
COMPARE

CELUP
DIPPED


UKUR / SUKAT
MEASURE

REKOD
RECORD

TUANG [ ]cm3
POUR

TIMBANG [ ]g
WEIGHT

PENUHKAN
FILL UNTIL FULL


TELANGKUPKAN
INVERTED

APIT
CLAMP

MASUKKAN
PUT INTO

GONCANG
SHAKE

HITUNG
CALCULATE


CATATKAN
RECORD

ULANGI …… hingga ……
REPEAT

TURAS
FILTER

GANTUNG
HANGED

CAMPURKAN
MIX


PINDAH
TRANSFER

KERINGKAN
DRY

BENARKAN
ALLOWED
PERMAINAN KAD KATA KUNCI EKSPERIMEN …

Setiap pelajar diagihkan kad kata kunci ini
Lakarkan gambarajah untuk menentukan radas dan
bahan kimia yang bersesuaian dengan kata kunci
TULIS KAEDAH EKSPERIMEN menggunakan
KATA KUNCI ini dengan menggunakan Prinsip
Q.S.A .


+1
NH4+ H+ Na+ K+ Ag+ Li+
+2
Cu2+ Ba2+ Ca2+ Pb2+ Mg2+ Fe2+ Zn2+
+3
Fe3+ Al3+
-1
OH- NO3- F- Br- Cl- I-
-2
SO42- S2- CO32- O2-

NORAZRI MAT PIAH

Email : nmp2412@gmail.com
2013 – 2018 © InderaPutera ‘s Arts of Learning

BIODATA PENULIS :
NORAZRI MAT PIAH berasal dari Temerloh, Pahang. Lulusan Sarjana
Muda Sains dengan Pendidikan , Universiti Malaya tahun 1994. Berkhidmat
sebagai guru Kimia dan Sains selama 24 tahun iaitu sejak 1994 hingga kini.
Berpengalaman dalam bidang pendidikan dengan pernah menjadi Guru
Kanan Bidang Sains dan Matematik di SMK Tengku Ampuan Afzan, Chenor,
Pahang. Aktif dalam program peningkatan Sains dan Kimia SPM dengan
penglibatan dan penulisan modul pengajaran dan pembelajaran. Sebelum
ini pernah berkhidmat sebagai Penolong Kanan Ko-Kurikulum di SMK
Taman Tun Fuad, Kota Kinabalu dan kini bertugas sebagai Penolong Kanan
Hal Ehwal Murid di SMK Kinarut, Papar, Sabah

Sekiranya dicetak kembali untuk pengajaran
hendaklah dikekalkan dalam bentuk asal dan dalam
kos yang mampu milik pelajar serta jika ingin
memberi sumbangan penghargaan atau
maklumbalas serta laporan bergambar penggunaan
modul amat dihargai,sila berhubung melalui
persuratan elektronik atau Telegram Kimia dengan
©®
InderaPutera AZRI

2018 MODUL BESTARI KIMIA Ver2018BM PDF

Diunggah oleh

Informasi Dokumen

Judul Asli

Hak Cipta

Format Tersedia

Bagikan dokumen Ini

Bagikan atau Tanam Dokumen

Opsi Berbagi

Apakah menurut Anda dokumen ini bermanfaat?

Apakah konten ini tidak pantas?

Hak Cipta:

Format Tersedia

2018 MODUL BESTARI KIMIA Ver2018BM PDF

Diunggah oleh

Hak Cipta:

Format Tersedia

MODUL BESTARI KIMIA 1

EKSPERIMEN MELALUI GRAFIK

NORAZRI MAT PIAH

MODUL BESTARI KIMIA v8 BM | [2013 – 2018 ©NORAZRI BIN MAT PIAH]

MODUL BESTARI KIMIA ®

Mengucapkan semoga diberkati dan beroleh kejayaan

Nama Pelajar / Guru : ______________________________

Bagi keberkatan ilmu yang anda dipohon untuk

MODUL BESTARI KIMIA ®

MODUL BESTARI KIMIA ®

MODUL BESTARI KIMIA v8 BM | [2013 – 2018 ©NORAZRI BIN MAT PIAH]

A : SENARAI SEMAK EKSPERIMENT / CHECKLIST OF EXPERIMENTS:

TAJUK / TOPIC EKSPERIMEN / EXPERIMENT √/X TARIKH

TINGKATAN EMPAT / FORM 4

MODUL BESTARI KIMIA v8 BM | [2013 – 2018 ©NORAZRI BIN MAT PIAH]

A : SENARAI SEMAK EKSPERIMENT / CHECKLIST OF EXPERIMENTS:

TAJUK / TOPIC EKSPERIMEN / EXPERIMENT √/X TARIKH

TINGKATAN LIMA / FORM 5

1. Menentukan kesan saiz terhadap tindakbalas

MODUL BESTARI KIMIA v8 BM | [2013 – 2018 ©NORAZRI BIN MAT PIAH]

1.0 FORMAT PEPERIKSAAN KERTAS SPM KIMIA (4541)

Perkara Kertas 1 Kertas 2 Kertas 3

MODUL BESTARI KIMIA v8 BM | [2013 – 2018 ©NORAZRI BIN MAT PIAH]

PENGGUNAAN TEKNIK GRAFIK DALAM PENGAJARAN EKSPERIMEN KIMIA

2.0 LATAR BELAKANG

a. Kemahiran menjawab soalan berstruktur bagi Kimia 2 dan 3 bahagian A.

Senario 1 : Pelajar amat berminat melaksanakan eksperimen

Senario 2 : Pelajar yang kurang berminat menjalankan

Senario 3 : Pelajar melaksanakan eksperimen, membuat laporan

MODUL BESTARI KIMIA v8 BM | [2013 – 2018 ©NORAZRI BIN MAT PIAH]

3.0 KAEDAH PERLAKSANAAN TEKNIK GRAFIK

i. Melukis lakaran gambarajah eksperimen berlabel

ii. Menggunakan template khas – EKSPERIMEN untuk merangka kaedah eksperimen.

CONTOH PERLAKSANAAN TIGA LANGKAH TEKNIK GRAFIK EKSPRIMEN

LANGKAH 1 : LAKARAN GAMBARAJAH BERLABEL

Pelajar akan melukis / melakar gambarajah

LANGKAH 3 : PENGGUNAAN TEMPLATE KHAS EKSPRIMEN

Guru akan membekalkan template khas eksperimen untuk pelajar melengkapkan

i. Mulakan dari radas kosong yang perlu diisi

Quantity = kuanti bahan kimia yang digunakan

Substance = bahan kimia yang digunakan

Action = perilaku eksperimen dengan mengunakan kata

iii. Penulisan eksperimen dalam TEMPLATE EKSPERIMEN

iv. Penilaian dan penyemakan oleh guru / buku rujukan.

MODUL BESTARI KIMIA v8 BM | [2013 – 2018 ©NORAZRI BIN MAT PIAH]

TEMPLATE KHAS EKSPERIMEN : TEKNIK GRAFIK

PEMBOLEH UBAH : QUANTITY + SUBTANCE

Pemboleh ubah Manipulasi : ________________ _______________

Pemboleh ubah Bergerak Balas : ________________ ______________

Pemboleh ubah dimalarkan : ________________ ______________

ALAT RADAS DAN BAHAN KIMIA :

KAEDAH EKSPERIMEN [ QConVo + Substance + Action ) :

6. Pemerhatian direkodkan dalam jadual

MODUL BESTARI KIMIA v8 BM | [2013 – 2018 ©NORAZRI BIN MAT PIAH]

4.0 PENILAIAN TEKNIK

ANALISA SPM KIMIA TAHUN 2010 HINGGA 2017

5.0 KELEMAHAN TEKNIK / KEKANGAN

1994 – 2018 © ® NORAZRI MAT PIAH

MODUL BESTARI KIMIA v8 BM | [2013 – 2018 ©NORAZRI BIN MAT PIAH]

BAHAGIAN B : KATA KUNCI EKSPERIMEN

MODUL BESTARI KIMIA v8 BM | [2013 – 2018 ©NORAZRI BIN MAT PIAH]

BAHAGIAN B : KATA KUNCI EKSPERIMEN

PENGUKURAN BAHAN KIMIA CADANGAN KUANTITI YANG SESUAI

Pemboleh ubah Manipulasi : __ _

Pemboleh ubah Bergerak Balas : __

Pemboleh ubah dimalarkan : __

C10H8 mencapai 60°C, ____ jam randik.

N * Mangkuk pijar itu _ dengan nyalaan yang_ ____

F. _______ _ semua pemerhatian anda dalam jadual.

A. ___ disikan dengan sehingga _ penuh.