Farmakodinamika
Ikatan Obat-Reseptor Semua jenis ikatan (ikatan ion, jembatan hydrogen, ikatan hidrofob melalui gaya
van der waals)
ADVERSE DRUG REACTION (ADR)
Contoh efek samping yang tidak diinginkan tapi jadi efek utama
Lanotten
Obat Hipertensi
Efek samping :
Pertumbuhan rambut Sebagai obat penumbuh rambut
Proscar
Obat Hipertensi
Prostat
ADR :
1. Efek toksis
2. Alergi
3. Efek sekunder : Suprainfeksi dan resistensi
4. Teratogen
5. Toleransi, habituasi dan adiksi
Reaksi Alergi :
1. Tipe I (Reaksi segera / Immediate)
2. Tipe II (Reaksi Cyolysis)
3. Tipe III (Reaksi Arthus)
4. Reaksi Pseudoalergi
5. Tipe IV (Reaksi Lambat / Delayed)
Alergi
- Reaksi organ yang berubah terhadap senyawa tertentu (allergen)
- Kepekaan yang berbeda terhadap antigen proses imunologi
Resistensi dan Supra Infeksi
- Resistensi : Proses evolusi / adaptasi organsime pada lingkungan yang di(ber)ubah
- Supra Infeksi : Infeksi sekunder dengan parasit yang berlainan
Teratogen
Kerja obat yang dapat menimbulkan kerusakan janin (cacat)
Toleransi, Habituasi dan Adiksi
- Toleransi : dinaikkan dosis terus menerus untuk mencapai efek terapetik yang sama
Contoh : diazepam , oksazepam, efedrin, propanolol dan narkotik
- Habituasi : Kebiasaan yang dapat terjadi melalui beberapa cara
- Adiksi : Ketagihan cirinya ketergantungan jasmanik dan rohani
Contoh : amfetamin, narkotik (morfin, heroin, kokain)
OBAT SISTEM SARAF
Neurotransmitter:
1. Eksitasi : asetilkolin, norepineprin, dopamine, glutamate, histamine
2. Menginhibisi : gamma aminobutyric acid (GABA)
SISTEM SYARAF OTONOM
Saraf SSO : otot polos (bronchi, lambung, usus, pembuluh darah, dll)
Otot lurik (jantung)
Kelenjar (ludah, keringat dan pencernaan)
SSO :
1. Simpatik orang marah
2. Parasimpatik orang istirahat
Saraf Simpatik
Dikenal sebagai system Adrenergik karena neurotransmitternya Adrenalin dan noradrenalin
(dikenal juga dengan nama epinefrin dan norepinefrin)
Obat yang menyerupai neurotransmitternya disebut obat adrenergic / simpatomimetik /
agonis adrenergic
Obat yang menghambat efek penghambat adrenergic / simpatolitik / antagonis adrenergic
Organ reseptor : α (α1 dan α2) dan β (β1 dan β2)
Saraf Parasimpatik
Dikenal sebagai kolinergik karena neurotransmitternya asetilkolin
Obat yang menyimpan asetilkolin disebut obat kolinergik / parasimpatomimetik / agonis
kolinergik
Obat yang menghambat efek asetilkolin disebut antikolinergik / parasimpatolitik / antagonis
kolinergik
Organ reseptor kolinergik bersifat
- Nikotinik : dapat dirangsang oleh alkaloid nikotin
- Muskarinik : dapat dirangsang oleh alkaloid muskarin
Asetilkolin dapat diinaktifasi oleh Asetilkolin esterase (kolinesterase)
OBAT ADRENERGIK
Adrenolitik :
1. Kerja langsung :
a. α bloker (selektif dan non selektif)
b. β bloker (selektif dan non selektif)
2. Kerja tidak langsung :
Penghambat syaraf adrenergic
Antidotum (penawar) pada overdosis obat golongan kolinergik adalah dengan obat golongan
antikolinergik Atropin.
Farmakoterapi
1. Pemberian Antipsikosis
a. Neuroleptika dosis efektif tinggi (diberikan dalma dosis terbagi 2-3 kali / hari)
Khlorpromazin, Perazin, Thiondazin
Diutaman untuk schizo yang disertai penyakit organic, missal schizo dengan gangguan hepar
b. Neuroleptika dosis rendah (1-2 kali/hari)
Flupenazin HCl, Flupenazin depo, Trifluoperazin, Haloperidol, Pimozid
Efek Samping
a. Gejala ekstra pyramidal (GEP) yang berhubungan dengan daya antidopaminnya
o Parkinson
o Dystonia akut
o Akathisia
o Dyskinesia tarda
o Sindrom neuroleptic maligna
b. Galaktorrea (banyak keluar air susu)
c. Sedasi
d. Hipotensi ortostatis
e. Efek antikolinergik
f. Gejala antiserotonin
g. Gejala penarikan
h. Efek lain terhadap darah untuk obat tertentu : Kolzapin agranulositosis
i. Kehamilan dan Laktasi
Obat-obat tambahan
Bila obat antipsikotik efeknya kurang memuaskan, ditambah salah satu obat :
o Benzodiazepin
o Litium
o Antidepresif trisiklin (amitripfilin)
o Karbamazepin
Gejala :
Gangguan kesadaran / pingsan
Kejang umum / fokal
Drops attacks
Gangguan sensasi sesaat
Gangguan psikik
Gangguan paroksismal, episodic
Tipe seizure
1. Tonic-clonic seizures
2. Absence seizures
3. Atypical Absences
4. Serangan Mioklonik
5. Serangan tonik, atonik
6. Serangan parsial
Cara diagnosis
Anamnesa (penderita dan saksi mata)
Pemeriksaan fisik
Pemeriksaan penunjang : EEG , CT scan , MRI , laboratorium
Menurut penggunaannya:
1. Anestetika inhalasi
Eter, kloroform dan halotan yang berbentuk cairan serta N2O, siklopropan dan kloretil yang
berbentuk gas
2. Anestetika injeksi
Diazepam, barbital, hidroksidion dan propanida
post medikasi dilakukan untuk menghilangkan efek samping seperti gelisah dan mual
Klorpromazin
Obat-obat Demensia
1. Kolinesterase Inhibitor
Taksin, Donepezil, Rivastigmin, Metriforat, Milamelin
2. Obat-obat Alternatif
Asam liponat, Vitamin E, Ekstrak ginko biloba
ANTIEMETIK
Obat Antiemetik
1. Antikolinergik
Skopolamin, Hyosiamin (scopoderm transdermal)
Antihistamin
Siklizin, Meklizin, Dimenhidrat, Prometazin
2. Antagonis dopamine
a. Propulsivum (prokinetik)
1. Metoklopramida (primperan, opram)
2. Domperidon
b. Derivat fenotiazin
Ferfenazin, proklorfrenazin, tietilferazin
c. Derivat butirofenon
kolaperidol
3. Antagonis serotonin
Ondansetron (zofran)
Granisetron dan Tropisetron
4. Kortikosteroid
Cleksametason
5. Benzodiazepin
6. Kanabinoida
Pengobatan Mual dan Muntah
1. Mabuk darat (motion sickness)
Siklizin (4 jam), meklizin, skopolamin (16 jam)
Jahe
2. Muntah kehamilan (morning sickness)
Siklizin, Meklizin / Vitamin B6 (piridoksin)
Jahe
3. Muntah akibat obat-obat kanker (oncolitica)
Untuk emetogen ringan : antiemetic, metokloporamida / deksametason
Untuk emetogen kuat : kombinasi 3 obat : antagonis serotonin, deksametason dan lonazepam (iv)
4. Muntah karena radioterapi
Metoklopromid, antiserotonin
Obat Emetik
Diinduksi dengan cara :
1. Mencolokan jari
2. Sirup ipekak
3. Apomorfin
ANALGETIK
Asetaminofen
Antipirin
Pirazolon
Aminopirin
Dipiron
Penggolongan Analgetik Opioid
1. Agonis Opiate
Morfin, Kodein, Heroin, Nicomorfin
Sintetis : Metadon dan derivatnya
2. Antagonis Opiate / morfin
Nalokson, Nalorfin, Pentozosin, Buprenorfin, Nalbifen
3. Kombinasi
Obat Opioid
1. Morfin antidotumnya nalokson
2. Kodein
3. Kanabis
4. Fentanil dan Sulfentanil
5. Metadon
6. Dekstromoramida
7. Nalokson
8. Nalorfin
9. Naltrekson
Hijau : sintetik
Analgetik Antiinflamasi
Golongan Obat AINS
Penghambat COX – I
Indomethacin, Sulindac
Pengambat COX – I dan COX – II
Meclofenamat, Ibuprofen, Aspirin
Penghambat COX – II
Celecoxib, Rofecoxib
Obat AINS
1. Asam Karboksilat
a. Asam Asetat
- Derivat Asam Fenil Asetat
Diklofenak, Fenklofenak
- Derivat Asam Asetat Inden / Indol
Indometasin, Sulindak, Tolmetin
b. Derivat Asam Salisilat
Aspirin, Benorilat, Diflunisal, Salsalat
c. Derivat Asam Propionat
Asam Tiaprofenat, Fenbufen, Flurbiprofen, Ibuprofen, Ketoprisfen, Naproksen
d. Derivat Asam Fenamat
Asam Mefenamat, Meklofenamat
2. Asam Enolat
a. Derivat Pirazolon
Azapropazon, Fenilbutazon, Oksifenbutazon
b. Derivat Oksikam (Piroksikam, Tenoksikam)
Obat Pirai
Kolkisin
Fenilbutazon
Akut
Oksifenbutazon
Indometasin
Obat Pirai
Alopurinol
Kronis Probenesid
Sulfinpirazon
Obat Lambung
Laksansia
Pengobatan Ulkus
1. Antasida
2. Antagonis reseptor H-2
Famotizidin, Nizatidin, Roxatidin, Ranitidin, Simetidin
3. Proton Pump Inhibitor (PPi)
Lansoprazol, Omeprazol, Pantoprazol
4. Sucralfat ; Bi-colloid
ISPA
1. Rinitis
2. Sinusitis
Dekongestan nasal, banyak cairan (minum), asetaminofen dan istirahat, untuk sinusitis akut dan
berat diberikat antibiotik
3. Faringitis
Obat kumur, tablet hisap, banyak minum, asetaminofen (jika suhu naik), antibiotic (jika infeksi
bakteri)
4. Tonsilitis Akut
Obat kumur, banyak minum, antibiotic dan asetaminofen
5. Laringitis Akut
Istirahat biasa dan berhenti merokok, banyak minum, pengobatan infeksinya
6. Flu
Gangguan Ventilasi
1. Gangguan ventilasi restriktif (membatasi)
2. Gangguan ventilasi obstruktif (menghalangi)
a. Bronkitis kronik
antibiotik
b. Bronkiestasis
c. Emfisema
d. Asam Bronkial
Obat Asma dan COPD (Chrome Obstructive Pulmonary Diseases)
1. Anti alergi
a. Zat yang berkhasiat menstabilkan mast cells
Kromoglikat, Nedocromil
b. Antihistamin
Ketotifen, Oksatomida
c. Kortikosteroid
- Obat kortikosteroid non inhalasi
Prednison, prednisolone, deksametason, triamsinolon dll
- Kortikosteroid inhalasi
Beklometason, (dipropionat), Budesonia, Flutikason, Flunilsolida
d. Zat-zat Anti Leukotrien (LT)
- Lipoksigenase bloker : Zileuton dan antihistamin, sefirizin, loratadin, ezalastin dan ebastin
- LT reseptor bloker : Zapirlukast, Pranlukast, Montelukast
Bronkodilator
1. Adrenergik
- Adrenergik kerja langsung
a. α– adrenergic (Adrenalin, Efedrin)
β2-adrenergik
1. Adrenalin
2. Efedrin (derivate adrenalin)
Fenil propanolamin
3. Isoprenalin
- Adrenergik kerja tak langsung
Salbutamol, Terbutalin dan Fenoterol, Trequinol (derivate isokinolin), Prokaterol, Rimiterol
2. Antikolinergik (Ipratropium, Deptropin)
3. Derivat Xantin
Tablen sustained release (euphyllin)
1. Teofillin
2. Aminofilin (teofilin etil diamin)
Mukolitik dan Ekspektoran
- Asetil sistein
- Karbosistein
- Ambroxol
- Kalium iodide
- Ammonium klorida
Penanganan COPD
1. Bronkitis Kronik
Dengan antibiotic
- Bakterisid : Amoxicillin, Klotrimoksazol, Sefadrin dan Sefraklor
- Bakteriostatik : Doksisiklin
2. Asma (Asma Bronkial)
Dengan antibiotik
OBAT BATUK
Terapi Batuk
- Batuk tidak produktif : Antitusif
- Batuk produktif : mukolitik, ekspektoran
Antitusif
- Narkotik kodein
- Non narkotik noskapin, dektrometorphan
Ekspektoran
- Ipekak
- Ammonium klorida (NH4Cl)
- Gliseril guaiakolat
- Mukus kental, kuning mukolitik, antibiotic
Mukolitik :
Bromheksin
Ambroxol
Asetil sistein
OBAT KARDIOVASKULER
Obat Antiaritmia
Diuretik
Obat Mempengaruhi
Peredaran darah Obat Antihipertensi
Obat Antihiperlipidemia
Obat Haemopoetik
Obat Mempengaruhi Darah
Obat Trombolitik
Obat Angina Pektoris (aliran berkurang, nyeri)
Aterosklerosis
Kolestiramin, kolestipol, asam nikotinat, gemfibrozil, probukol, lovastatin
Untuk menurunkan kadar lemak dan kolesterol
Pengobatan Angina Pektoris
Terapi Angina
B. Penghambat Adrenoreseptor β
- Asebutolol - Nadolol
- Propanolol - Metoprolol
- Alprenolol - Atenolol
- Timolol
C. Penghambat Kanal Ca
Ada 5 golongan
Selektif:
- Dihidropiridin : Nifedipin, Nikardipin, Felodipin, Amlodipin, dll
- Difeninalkilamin : Verapamil, Galopamil, Tiapamil dll
- Benzodiazepin : Diltiazem
Obat Aritmia
1. Kelas I A : Kuinidin, Prokainamid dan Disopiramid
Kelas I B : Lidokain, Fenitpin, Tokainid dan Meksiletin
Kelas I C : Flekainid, Enkainid dan Profafenon
2. Penghambat Adrenoreseptor β
Atenolol, Bisoprolol, Nadolol dll
3. K- Channel Bloker
Amiodaron, Otalol dan Bretylium (bretylate)
4. Antagonis Kalsium
Farmakologi Pembedahan
Disopramide
Ca Antagonis
Non Farmakologis
- Tirah basing
- Oksigen
- Diet
Farmakologis
- Terapi Nitrat dan Vasodilator Koroner
- Diuretik
- Sedatif
- Digitalis
- Inotropik Positif
Obat-obat Diuretik
1. Furosemid (turunan sulfonamida)
2. Asam efekrinat (derivat fenoksi asetat)
3. Hidroklorthiazida (HCT) turunan klortiazida dari sulfonamida
Sediaan HTC (turunan HTC) dengan kombinasi : lorinid, dytenzyde
4. Klortalidon (derivate sulfonamid, mirip tiazida)
Indapomida, Klopamida, Mefrusida
5. Spironolakton
6. Amilorida (turunan pirazin)
7. Triamteren (derivate pteradin)
8. Acetazolamida (derivate sulfonamid)
9. Manitol (C6H14O6)
10. Daun kumis kucing
HIPERTENSI
Faktor penyebab hipertensi
A. Garam
B. Drop (liquorice)
C. Stress (ketegangan emosional)
D. Merokok
E. Pil anti hamil
F. Hormon pria dan kortikosteroid
G. Kehamilan
Obat antihiperlipidemia
- Penyerap asam empedu : Kolestiramin, Kolestipol
- Penghambat sitesa lipoprotein : Niasin
- Penghambat koenzim A reduktase :
Adrenalin, Fluvastatin
Lovastatin
Pravastatin
Simvastatin jika LDL tinggi
- Derivat asam fibrat :
Klofibrat
Fenofibrat
Gemfibrosil
Jika LDL normal trigliserida
HAEMOPOETIK
Penyebab Anemia
1. Megaloblaster
Coaliakia (diare hipersensitif terhadap gluten)
Kloramfenikol, Sulfonamid, Antidiabetik oral, Fenotiazin
2. Ferri Prive
3. Anemia Lainnya
a. Anemia aplastis
Kloramfenikol, Karbonazol, Sitostatik (Busulpan, Doksorubisin), Insektisida
b. Anemia Hemolitis
Obat-obat Anemia
1. Besi (Fe)
Ferofumarat, Ferrosulfat, Fe glukonat, Fe sorbitol sitrat
Antidotum keracunan Fe : injeksi desferrioksamin (pikat Fe)
2. Asam Folat
Vitamin B11 (dalam daging, ikan hati, sayuran hijau)
3. Sianokobalamin
Vitamin B12
TROMBOLITIK
Obat trombolitik
Antikoagulan
Obat Antikoagulansia
1. Enoxaparin : Nadroparin
2. Warfarin derivate asetonilbenzil dari kumarin
3. Asetokumoral
4. Febrokumon
5. Heparin Glukosamino glikon = Glukosamin = Asam Glukurorat
Obat Antitrombotik
Asam asetil salisilat (Asetosal), Dipiridamol, Indobuten, Epoprostenol
1. Asam asetil salisilat
2. Dipiridamol
3. Indobufen (anti platelet)