Anda di halaman 1dari 8

Asal Mulou Kota Bumi

Di wilayah Lappung Utakha, ghajou begelagh Tutut Jimat sai kuwaso adil bijaksana.
Tutur Jimat yolah  ketughunan Ratu Darah Putih. Ulah omoghno sai ghaduw tuho, yu
beghmaksud menseghahkan kuwaso hadop sanak teghtuhono begelagh Paniakan Dalem.
Seghadou jadei ghajo, Paniakan Dalem kuwaso adil bijaksana. Khakyatno ughik aman,
damai, sejaghteha. Lalu, Paniakan Dalem nikah dan memiliki meghanai begelagh
Muhammad. Seghadou beni, keghajoan beghkumbang. Ketughunan Ratu Darah Putih munih
lamon. Paniakan Dalem memikeghkan carow supayou ketughunan keghajoan dapek
mengenang umpu tiyan.

Suatu ghani, Muhammad ngulih ayahno. "Ayah, sapa Kuto Bumi ino?". Ghajo
Paniakan Dalem nimbal. "Kuto Bumi yolah Umpu gham. Yu yolah ghatu sai peghnah
memippin dairah ji. Gham yolah ketughunannya. Jak dipa nikeu dengei gelagh ijo?".
“Penajou, Ayah sikam sedong berburu dan sappai jak kappung. Hulun dudo cawou tiyan
yolah ketughunan Kuto Bumi. Ghappa lamun gham gelaghkan dairah ini jamo Kuto Bumi,
Ayah? Jamo demikian, unyin sai anjak dijou dapek bimbing umpu tiyan.” Bacak Muhammad.

Paniakan Dalem hanjak dan setuju meghubah gelagh dairah jadei Kuto Bumi. Lapah
watteu, gelagh Kuto Bumi jadei Kotabumi dan tano jadei ibukota Lappung Utagha.
KISAH LIMAN SAI PUNGAH

Kisah Sapa hulun lampung sai mak pandai jama Liman? Iya, liman sai dilom bahasa
indonesia-ni gajah jadi simbol provinsi Lampung. Alkisah di jaman tumbai dilom khimba,
uwat binatang-binatang sai hukhik angkon budamai jejama. Kemuakhian sina khadu beni
tekhjadi. Kidang ketenganan tiyan sina teganggu ulih khatongni liman di tengah khimba sina.
“Minggekh-minggekh pai kuti kenyin, liman sakti haga teliyu”, cawa liman mekik-mekik
sekhaya nyipakko binatang api gawoh sai tihalu didepanni. Mak jawoh anjak sina, uwat
lelabi, kelicci, kecot, manuk, khik napuh sai lagi nganik jukuk. Tiyan kemena bela
memalihan disipak moneh jama liman.
“aduiiii.... binatang api sina wuiii??? Mati balak badanni! Masyaallah pungah nihan mak
pandai supan santun”, cawa kecot jama napuh.
Lelabi nimbal “sepandaiku iya liman, iya ampai khatong di khimba sinji”.
“payu kejadian sinji kham tiaduko gawoh jama baginda khaja!” cawa manuk. Tiyan lapah
jejama mit jenganni khaja.

“wih lawi... wih ulih api badan kuti? Bahaban kodo? Api hal ni?”, cawa lemawung, baginda
khaja binatang khimba.
“dang beni ‘ga cecok disan, geluk ubati pai badanmu dilom!” timbal lemawung.
Mak beni sekhadu sihat badanni, napuh nyekhitako kejadian jama lemawong. Haga luwah
mata lemawung nahan makhahni di hati sekhadu ngedengis cekhita sina.
“api maksudni liman? Beno nyak tenggalan sai nungga’i iya!”, timbal lemawung geluk
malih anjak istana mit di khimba. “Hati-hati baginda khaja!”, timbal kelicci.

Kesaktian lumpatan baginda khaja lemawung sangun mak salah-salah. Dilom sekian detik,
iya khadu dacok putungga jama liman di khimba. “Hai liman! Mati jahat lelakunmu sina
mak pandai supan santun! Sebangikni gawoh niku ngesesanik behaban binatang sai bakhih,
niku musti tanggung jawab!” cawa hatang baginda khaja jama liman.
Mak tisangka, luwah timbalni liman sekhaya butulak pinggang suw nyemit, “Oi baginda
khaja, api pai ukhusanmu sina? nyak bibas disungi sinji, apikah uwat sai salahni?”
“tengis betik-betik liman! anjak lelakunmu sina khadu pak wakhgaku makheng mak
beuyunan! Mestini ki niku haga netop pujajama dija, niku mesti ngejaga betikni laku khik
tunduk jama atokhan sai uwat dija”  cawa lemawung ngenasihati.
“Niku mak usah palai-palai nawai nyak, bakas tuha! Ki niku sangun hibat, jemoh kutunggu
di penggekh wai kham tentuko sapa sai paling kuasa jak kham khua ji!” cawa liman pungah.
“nah payu ki sangun haga khena”, timbal lemawung agak makhah.

Baginda khaja geluk-geluk mulang. Togok di istana, baginda khaja sina langsung ngumpulko
saunyinni binatang guwai mufakat jejama. Lemawung mekhatiko usul-usalan sai tikeni jama
wakhgani. “Pusikam dang maju ngelawan liman, sikindua gawoh sai nyemuka, sikindua
dacok ngelawan liman”, usul khuyan jama khaja.
“khepa da pekhwatin, sepakat kodo jama usul khuyan?” timbal khaja
“yaa patut.....” timbal binatang seunyinni.

Jemoh pagini, saunyinni binatang di khimba kuppul di tanoh lapang khedik wai. Tiyan haga
nyaksiko khuyan ngelawan liman. “Oi liman, tantanganmu kupenuhi. Niku ganta hadapi pai
khuyan sinji. Iya khadu siap jama niku. Ki niku menang niku dapok sehaga-haga dilom
khimba sinji”, cawa lemawong. “Oi bakas tuha, apikah niku khabai jama nyak ji? Payu
kidah ki niku sangun haga goh ji, nyak khadu siap jak jeno, hahaha....” timbal liman cecakak
pungah.

Kain suluh khadu tianggat jama lemawong, tanda tanding dimulai. Liman langsung gawoh
ngeayunko cukutni, nyipakko khuyah sai lebih lunik jak liman. Khuyan khadu busiap
mekakh-mekhakhko bulu ni. Petikani cukut liman ngekhedik badan khuyan, bulu sina
bekhubah jadi tajom nyanik cukut liman katan.
“Aduiiiiiiii... cukutku sakik luwah khah... aduuiiiii... ampunnnnnn... “, cawa liman tekosokh
mit tanoh.
“Khadu khuyan, nyak ngaku kalah... cabukko pai khuwi-khuwi jak cukutku ji” cawa liman
nyedih jama khuyan.
“Payu kidah liman, nyak lepasko niku kidang uwat sakhatni! Niku musti ngekhubah
lelakunmu khik ngejaga supan santun dilom khimba ji!”, timbal khuyan.
“Payu wih kulaksanako. Nyak kilu mahap jama kuti, pekhwatin saunyinni....” timbal liman
kesakik’an.

Lemawung ngeni mahap jama liman, ditutuk saunyinni binatang sai uwat di khimba sina.
Ujungni, khimba sina jadi hukhik angkon bujejama luwot goh memula.
KISAH MANUK JAMA SEKHUK ENTON MAS

Alkisah di jaman tumbai dilom khimba, uwat binatang-binatang sai hukhik angkon muwakhi
jejama, yakdolah Manuk Bakas jama bukhung Mayang. Tiyan khuwa hokhek khukun
setulungan dilom segala hal, semisal nyapok mengan jejama.
Di pagi khani dilom khimba sai asuk, petikani tiyan khuwa lagi nyepok mengan, mak
tisangka-sangka uwat sai Gemul makhah nyekhang khuwa binatang sina. Ulih tekanjat,
Bukhung Mayang ngelumpat hambokh mit datas, manuk bakas nyelamatko dikhi tegakh.
Gemul sai lagi kelapakhan, jak tundun pagun ngepealau manuk bakas sai lagi tegakh
kekhabaian. Ngeliyak kejadian sina, mayang nulung khikni liwat kekuatanni goh nekhkom
khik nyanik katan tundun khik hulu gemul. Ujungni, manuk bakas dacok lepasko dikhi khik
langsung segok dibalik batu. Gemul mekik-mekik kesakik’an, sekhaya takhu ngepe’alau
manuk bakas, langsung hebos malih nyempulat.
“Puakhi... luwah ‘tah lagi. Gemul jeno khadu malih jak dija”, cawa mayang jama manuk
bakas.
“Tekhima kasih mayang, niku khadu nyelamatko nyak ji.” cawa
“Wat api puakhi? Acak niku keliak’an mak tenang? Niku makheng kodo?”
“Mak api-api, nyak je sihat. Dacok kodo nyak butanya jama niku?”
“Yu puakhi, api wih sai dapok nyak je tulung?”
“Kheji puakhi, nyak je bingung khepa cakhani niku dacok khambokh layung mit datas? Ki
nyak je kok lumpat mak dacok. Ki tipekekh, kham khuwa sinji bukhung kenyin ‘kan?”
“Yu... sangun nyak tumbai goh gawoh mak dacok khambokh. Kidang puakhi, nyak ji uwat
sekhok anjak enton mas, dipaya ki kusekhokko mit di kepi-kepi ji, badan ji kekhasa hampang
dacok hambokh”
“Ki khena dacok kodo wih kuinjam pai sekhok anjak enton sa?”
“Yu mak api-api pakai gawoh, puakhi. Kidang wih niku musti ingok, ki niku khadu
nyekhukko sekhok niku bujanji mak haga ngeinjam-injamko sekhok sinji jama sapa gawoh.
Khek dang sampai lebon moneh da’!”
“Puakhiku, niku dang gusakh. Nyak pasti ngejaga bakhang sinji khek ngeolohko jama niku”
“Yu puakhi, ji sekhok kusekhahko diniku”

Bukhung mayang nyekhahko sekhok enton mas sina. Manuk bakas senang hati nekhimani.
Sekhadu ngeniko sekhok enton mas, mayang nangguh mulang. Manuk bakas langsung
nyekhukko kepi-kepi ni. Iya mak sabakhan. Makkung betik nyekhuk kepi ni, iya ngebokhko
kepi ni mak kehingga khik langsung lumpat mit di kuta.
“Koo... koo... aak... koo... aak...” “ooiiii..... nyak dacok khambok” mekik manuk bakas
hatang.
Manuk bakas lupa dikhi mak menyinko sekelilingni. Dibahni khadu uwat manuk bebai sai
ampai mulang ngekhedik diya.
“Oi abang.... api pai gawimu? Khepa cekhita niku dacok khambok mit disan?”
Manuk bakas degah nunggai enggomni, “yu adek, nyak ganta khadu dacok khambokh ulih
nyekhukko kepi-kepi ku pakai sekhok enton ji...”
“Wih lawi... dacok kodo bang adek injam sekhok sina?”
“Yu pakai gawoh... ki khadu nyekhuh, niku jajal lumpat mit sungiku jeno”
Manuk bebai begeluk ngejahit kepi-kepini, sekhaduni iya mekik-mekik pungah.
“Koo... koo... aak... koo... aak...” “ooiiii..... nyak dacok khambok moneh bang” timbal
manuk bebai.

Lelakun manuk bebai sina gegoh gawoh manuk bakas jeno, lupa dikhi mak menyinko
sekelilingni mekik-mekik. Tiyan khuwa mak kesipak ngewonko sekhok sai khadu tipakai.
“Dipa  jengan  adek ngetahko sekhok enton mas jeno?”, tanya manuk bakas.
“Jeno ku tahko didija abang, ditanoh sinji...,” timbal manuk bakas.
Manuk bakas jama manuk bebai ngesesepok sekhok sina disekeliling jenganan.
“Waduh lebon hinji sa, dek! Mak tihalu dipaya juga sekhok na sa...!”, timbal manuk bakas.
“Nyak ji khabai ki sekhok sina temon-temon do lebon! Khikku Mayang sai sekebuakni sekhok
sina! Kham musti ngehaluko ni!”, tambah cawani manuk bakas kekhabaian.

Manuk bakas ngekhasa salah khadu ngelebonko bakhang kesayangan khik sai dianggop
kuakhini. Uwat khasa sedih dihatini. Khadu bukhani-khani, khuwa manuk sina ngekokh-
ngekokh cukutni di sekeliling tanoh. Khasa khabai ngejadi-jadi petika tiyan khuwa sina
ngedengis suakha mayang hambokh anjak jawoh di pagi khani khuwa minggu
sekhaduni, “Keliiiiiiikkkkkkk... keliiiiikkkkkk... keliiiiiiikkkkk...”
“Wah... khajin becong kuti khuwa khadu ngekokh-ngekokh tanoh hayu-hayu goh ji...”, cawa
mayang.
“Khepa puakhi? Niku khadu dacok hambokh kodo?”, cawa mayang.
“Nyak hehanani dacok ngelumpat selayungni kuta begawoh. Nyak haga kilu mahap jama
niku?”, timbal manuk bakas.
“Api hal ni niku sehayu-hayu hinji ngekekilu mahap jama nyak, puakhi?”, timbal mayang.
“Sekhok enton mas pengenian anjak niku sa lebon. Khadu beni sikam khuwa nyepok, kidang
mak kehalu-halu...”,  cawa manuk bakas kelemohan.
“Benokh sekali, abang Mayang! Nyak salah khadu ngelebonkoni”,  timbal manuk bebai
lumpat anjak batang balak sungi mekhomko manuk.
“Niku mak nukhut api timbalku! Niku khadu ingkakh janji, Manuk. Nyak jak ganta ji mak
pekhcaya diniku! Nyak ngehakhap niku gawoh sai dacok khambokh, bang niku ngeajak
kajong mu munih, mak haga angkonan lagi jama niku! Awas kuti!”,  cawa mayang langsung
khambokh ngelip mit langit, lebon mak keliyak lagi.

Mak beni jak sina, manuk bakas jama bebai kukhuk mit sakhang manuk. “Anak-anakku,
dang medokh jawoh-jawoh. Geluk kukhuk mit dija jama bak emakmu sinji!”, cawa manuk
bebai. Anak-anak manuk sina lamon si mak ngedegis jama kayunan emakni ulih jawoh
puedokhni. Mangkung selesai ditengis kayunan emakni, khatong angin kencong khatong
anjak langit.
“Emaakkkkk..... emaakkkkk.... tulung nyak makkkk..... sakik nyak mak....”, cawa anak Manuk.
“Anakku... anakku... lawi wih anakku tiakuk abang mayang...”, mekik manuk bebai jama
manuk bakas.
“Dang akuk anak-anakku puakhi, tulung ampuni sikam”, timbal Manuk bakas.
“Kacau ki khadu goh ji. Ekhengko sanak-sanak mit di lamban kenyin, nyak haga ngesesepok
sekhokni Mayang”, pekik Manuk bakas hatang.
Dilom pikha menit, khadu lamon anakni Manuk sai mati di tanoh ulih tihuntapko Mayang
petikani hambokh jak datas langit.
“Ampun abang mayang... dang siksa sanak-sanak sinji... sikam sai tuha sai salah...”, pekik
Manuk bebai miwang.
“Tengis cawaku betik-betik! Mulai jak ganta ji, nyak jama ketukhunanku haga selalu
ngesesepok ketukhunanmu guwai suwa mengan sikam! Indaiko kuti cawa sinji!”, timbal
Mayang mulang khambokh ngelip mit langit, mak moloh lagi.

“Kham khadu nyanik mayang makhah, adek. Kham musti tekhima kejadian sinji. Jak ganta
kayunko sanak-sanak kham ngekekokh-kekokh tanoh, nyepok sekhok enton mas ni Mayang
dalih nyepok mengan!”, cawa manuk bakas jama manuk bebai.
“Ya abang...”, timbal manuk bebai.
LABI LABI PEMARAH

                tumbai wat labi labi ghik ghua bughung bangau teghu di pinggeh danau. tiyan

ngrghupako ghik sai akrab. tiyan lalang begughau ungpal ghani. butahun tahun liwat dilom

keadaan damai ghik bahagia. sekali musim panas wai ghik danau keghing. mak ngedok

labung. binatang binatang lamon danau kemahian, tiyan menderita nihan. bughung bughung

mulai beham bughan, nyengkegh mit mengan sai mawoh nyepok wai.

                 Labi labi ghik bangau sina wategh temen, "gham moneh beghas ninggalko danau

sinji," cawa bangau sedih. Tiyan ngeghatoni labi labi teghus cawa, "kanca gham ghadu ughik

pujama butahun tahun, kidang genta sikam haghus maleh, selamat tinggal ghikku, semoga

selamat. penjak nihan labi labi sedih. wai matani mahili dalih cawa, "gegoh ghepa kuti

dapokninggalko nyak sinji layin ghek kuti? kutikan pandai bahwa nyak pasti mati ki mak

ngedok wai haghopaku usunglah nyak ji."

                 Bangau nimbal, "hai labi labi, sikam sebenoghni mak haga ninggalko niku, kidang

naku mak pandai hambogh. labi labi cawak nyak wat akal. sapok kuti tangok sai tejango ghik

kangat kuti kegho anucukni keghi ghik kanan nyak ditengah tengah. king kuti dang

ngepepahko nyak.

bughung bangau cawa, tantu sikam haga hati hati.

 
LANDAK SAI PUNGGAH

landak yakdolah binatang sai badanne hampir gegoh tikus, bidane ngedok bulu sai

tajom. suatu ghani sewaktu ya lagi lapah lapah tungga jama kelinci kijang ghik memai. waktu

tin tungga kelinci nagu jam landak" hai landak niku haga mit dipa?" kidang landak mak

ngejawab cawane kelinci, kijang cawa jama "niku cak mak ngejawab cawane kelinci". hane

landak "haga api nyak ngicik jama kelinci nyak kan lebih hebat jak kelinci. liyak buluku

tajom warnane halom sambil nunjukko badanne bahwa iya punggah.

ghadu jak hena landak teghus lapah, ulih kepalaian iya bugendom di bah batang

gedang mak dipandai buah gedang wat sai ghadu mesak, bahkan hampir gegoh. lagi tahabu

angin kencog ghatong gedang ngelatu landak sai lagi tahabu. gedang nancop di tundunne

landak. ulih kena bulune sai tajom landak kesakikan. ia mak dacok lapah ulih kebiyaan.
LEMAWENG JAMO KACCIL

Zaman hou lagei nayah dilom pelah wat Lemaweng balak temen, io jadei rajo di pelah ino.

suateu ketika, io tummbuk Kaccil, Lemaweng harei ino lagei betteh ulah kak tigo harei mak

messou mangsano guai di kan, pas kebeneran io sepapasan jamo Kaccil, Kaccil lagei belejak-

belejik musik sayan, Kaccil tekanjat ulah LLemaweng nyambatno, Kaccil cawo Lemaweng

matei kamah buleu meu? nikeu makket mandei kedei tinuk pai badan meu ghadeu ambau

tigeh jou. Cawo Kaccil dilem atei, Kaccil berpikir nemen nyo caro no nyesak akal ijo. Trus

Kaccil tumbk akal "ei Lemaweng sangun buleu ku jou kamah, nyolagei badan keu kak ambau

berebei caluk keu sai kirei digigik bohou. Jadei sai kirei ijo kak di akuk ulun, lamen nikeu

ago sai bangik lapah gham adek batangaghei naen nyak nyesaken nikeu daging Bohou, ino

sai bangik dagingno, Lemaweng mak berfikir lagei io kak betteh." Lapah cawo Lemaweng,

sappai di batangaghei Kaccil nyuwak Bohou, "ui Bohou luah pai metei jo, Lemaweng ago

ngebagei metei nekan no, Bohou luh," payeu Kaccil, matei wawai atei Lemaweng. Cawo

Bohou. lamen penano jawab Kaccil, "baris pai mettei tigeh ujung btangaghei ino, naen keu

itung tigeh makwat metei seghatus, Bohou langsung bejejer tigeh ujung batangaghei, Kaccil

cakak tendun Bohou diitung no sai-sai, tigeh ujung batangaghei Kaccil selamatlajeu io cawo

jamo tiyan wo,"ei mattei bugam mettei wo, nyak kak dijo, Lemaweng nikeu dang serakah

bigou jamo sai baghih ghasoulah mettei wo. Tenggeu lah mettei wo pok ijo, nyak Kaccil

nayah akal jadei mak dapok meu kan Lemaweng. Lemaweng jamo Bohou pai sadar temen

tiyan keno budei.

Anda mungkin juga menyukai