Anda di halaman 1dari 3

WULANGAN 6

TEMBANG DHANDHANGGULA

A. Kompetensi Inti
KI-1: Menghayati dan mengamalkan ajaran agama yang dianutnya.
KI-2: Menghayati dan mengamalkan perilaku jujur, disiplin, tanggung jawab, peduli (gotong
royong, kerjasama, toleran, damai), santun, responsif dan proaktif dan menunjukkan sikap
sebagai bagian dari solusi atas berbagai permasalahan dalam berinteraksi secara efektif
dengan lingkungan sosial dan alam serta dalam menempatkan diri sebagai cerminan bangsa
dalam pergaulan dunia.

B. Kompetensi Dasar dan Indikator Pencapaian Kompetensi


1.1 Menerima, mensyukuri, menghayati, dan mengamalkan anugerah Tuhan berupa
bahasa Jawa dalam bentuk teks Serat Tripama pupuh Dhandhanggula.
2.1 Menunjukkan perilaku jujur, disiplin, tanggung jawab, peduli (gotong royong,
kerjasama, toleran, damai), santun, responsif, dan proaktif dalam menggunakan
bahasa Jawa melalui teks Serat Tripama pupuh Dhandhanggula.
3.1 Menelaah teks Serat Tripama pupuh Dhandhanggula.
Indikator:
1. Membaca contoh teks Serat Tripama pupuh Dhandhanggula.
2. Memahami struktur dan isi teks Serat Tripama pupuh Dhandhanggula.
3. Memahami unsur-unsur pembangun Serat Tripama pupuh Dhandhanggula.
4. Membuat pertanyaan yang berhubungan dengan isi teks Serat Tripama pupuh
Dhandhanggula.
5. Menemukan nilai-nilai yang terkandung di dalam Serat Tripama pupuh Dhandhanggula.
4.1 Menanggapi isi Serat Tripama pupuh Dhandhanggula dan menulis, serta menyajikan syair
Tembang Dhandhanggula dengan bahasa sendiri.
Indikator:
1. Menulis tembang Dhandhanggula.
2. Menyunting kesalahan syair tembang Dhandhanggula tulisan teman.
3. Menganalisis unsur-unsur pembangun.
4. Mendiskusikan relevansi nilai-nilai yang terdapat pada Serat Tripama pupuh
Dhandhanggula dengan kondisi masyarakat saat ini.
5. Menyajikan secara lisan atau tulisan tembang Dhandhanggula yang ditulis.
6. Memberi tanggapan isi Serat Tripama pupuh Dhandhanggula.
A. Seserepan Serat Tripama
Serat Tripama kalebu jenis serat wulang ateges karya sastra kanggo menehi piwulang. Kanggit dening
KGPAA Mangkunegara Kaping IV kanthi basa tembang yaiku sinawung tembang Dhandhanggula. Ing
ukara sarta gatra-garta tembangipun kaya-kaya ngemu suraos njagi bebrayan agung ing masyarakat
ngantos ngandharaken wajibing marang nusa lan bongsa. Minangka paraga carita ora sithik pangripta
nyawisake paraga-paraga wayang kang kondhang kang ancase supaya pamacane bisa nulad marang
tumindake. Paraga wayang kang kasebut kayata Patih Suwanda lan Raden Kumbakarna.
Awit basa-basanipun sinawung tembang anggone ngrembug sarta mahami wosing Serat Tripama iku
kaya adate, yaiku kudu digawe gancarane dhisik amrih gampang anggone mahami teges sarta karepe
tembang.
C. Katrangan Sawatawis Ngengingi Dhapukaning Tembang Dhandhanggula
1. Pengertene Sekar Dhandhanggula
Tembang Dhandhanggula iku tegese manis mila ora sithik tembang Dhandhanggula iku kung
mahyakake gatra-gatra kang nyenengke lan nggumunake malah uga ana kang ngandharake
endahing asmara. Ing saperangan serat (karya sastra) kadosta Serat Wulangreh tembang
Dhandhanggula duwe peparab liya yaiku Sarkara. Asring gawe pambukaning tembang amarga
saka manising wirama, kanthi mangkono ing pangajab bilih sok sintena kang nembang badhe
pikantuk memanising utawa manpangat becik saka karya sastra.

2. Paugeran Sekar Dhandhanggula


Paugeran Sekar Kinanthi antawisipun:
a. guru gatra : cacahing larik/gatra saben sapada
b. guru wilangan : cacahing wanda saben gatra
c. guru lagu : dhawahing suwanten vokal ing akhir gatra (dhong-dhing).
Ing ngandhap menika racikan paugeran sekar Dhandhanggula:.
Sekar Dhandhanggula
Guru Wilangan Guru Lagu Guru Gatra
10 I 10 Gatra
10 A
8 E
7 U
9 I
7 A
6 U
8 A
12 U
7 A

c. Watake Tembang Dhandhanggula


Pangrasa kang tuwuh iku nemtokake watake tembang kang dilagokake, amila yen nembang
kudu laras karo wataking tembang. Watake Tembang Dhandhanggula yaiku tresna lan sengsem.
Gunane cocog kanggo mahyakake raos kateresnan.
d. Tembang dhandhanggula ing serat Tripama

DHANDHANGGULA
Slendro Pathet Sanga
Laras Slendro Pathet sanga: t y 1 2 3 5 ! @

. . . . .
2 5 6 6 . 6 1 2 2 2 2 . 0
yog- ya- ni- ra kang pa- ra pra- ju- rit,
. . .
2 2 1 6 . 5 6 6 6 6 6 . 0
la- mun bi- sa sam- ya a nu- la- dha,
. . .
6 1 1 1. 6 6 5 5 . 0
ka- dya ngu- ni ca- ri- ta- ne,
.
5 6 6 6 . 6 6 1 6 . 0,
an- del- i- ra Sang Pra- bu,

5 5 2 2 . 5 6 1 6 2.1 6 . 0
sa- sra- ba- u ing Ma- es- pa- ti,

2 2 2 2 . 2 2 2 . 0
a- ran Pa- tih Su- wan- da,

1 6 1 2 . 1 6 5 . 0
le- la- bu- ha- ni- pun,

1 2 2 2. 2 2 2 2 . 0
kang gi- ne- lung tri pra- ka - ra,

5 3 2 1 6 . 6 6 6 6 6 1 2 2 . 0
gu- na ka- ya pu- ru- ne kang den an- te-pi,

5 6 1. 6 2 6 1 . 0
nu- ho- ni trah u- ta- ma

Anda mungkin juga menyukai