Anda di halaman 1dari 13

TUGAS BAHASA JAWA

SERAT WEDHATAMA PUPUH


GAMBUH

Disusun Oleh
Raditya Ardra Putra Prakoso
XI MIPA 4 / 31
Pada 1

Samengko ingsun tutur, Kelak saya bertutur,


Sembah catur supaya lumuntur, Empat macam sembah supaya dilestarikan,
Dihin raga, cipta jiwa, rasa, kaki, Sembah raga, cipta, jiwa, rasa, anakku!
Ing kono lamun tinemu, Disanalah akan bertemu,
Tandha nugrahing Manon. tandha anugrah Tuhan.

Pitutur :

Pada 2

Sembah raga punika, Sembah raga adalah,


Pakartine wong amagang laku, Perbuatan orang yang olah batin,
Susucine asarana saking warih, Menyucikan diri dengan sarana air,
kang wus lumrah limang wektu, Yan sudah biasa lima waktu,
wantu wataking wawaton. Sebagai rasa hormat terhadap waktu.

Pitutur :

Pada 3

Inguni-uni ersua, Pada zaman dahulu,


Sinarawung wulang kang sinerung, Belum pernah dikenal ajaran yang penuh tabir,
lagi iki bangsa kas ngetok-ken anggit, Baru kali ini ada orang menunjukkan hasil rekaan,
mintoken kawagnyanipun, Memamerkan kebiasaannya,
sarengate elok-elok. amalannya aneh-aneh.

Pitutur :
Pada 4

Thithik kaya santri Dul, Kadang seperti santri Dul,


Gajeg kaya santri brahi kidul, Seperti santri wilayah selatan,
Saurute Pacitan pinggir pasisir, Sepanjang pinggir pantai Pacitan,
Ewon wong kang padha nggugu, Ribuan rang yang mempercayai,
Anggere guru nyalemong. Asal-asalan dalam berbicara.

Pitutur :

Pada 5

Kasusu arsa weruh, Terburu-buru ingin tahu,


cahyaning Hyang kinira yen karuh, Cahaya Tuhan dikira dapat ditemukan,
ngarep-arep urup arsa den kurebi, Menanti-nanti besar keinginan mendapatkan
Tan wruh kang mangkoko iku, anugrah,
akale keliru enggon. Namun gelap mata orang tidak paham yang
demikian itu,
Nalarnya sudah salah kaprah.
Pitutur :

Pada 6

Yen ta jaman rumuhun, Bila zaman dahulu,


tata titi tumrah tumaruntun, Tertib teratur runtut harmonissariat
bangsa srengat tan winor lan laku batin, Tidak dicampur aduk dengan olah batin,
dadi ora gawe bingung, Jadi tidak membuat bingung,
kang padha nembah Hyang Manon. bagi yang menyembah Tuhan.

Pitutur :
Pada 7

Lire sarengat iku, Sesungguhnya sariat itu


kena uga ingaranan laku, Dapat disebut olah,
dihin ajeg kapindhone ataberi, Pertama tetap kedua tekun.
pakolehe putraningsun, Anakku, hasil sariat adalah,
nyenyeger badan mwih kaot. Menyegarkan badan agar lebih baik.

Pitutur :

Pada 8

Wong seger badanipun, Orang segar badannya,


otot daging kulit balung sungsum, Otot, daging, kulit dan tulang sungsumnya
tumrah ing rah memarah antenging ati, Mempengaruhi darah membuat tenang di hati.
antenging ati nunungku, Ketenangan hati membantu,
angruwat ruweting batos. Membersihkan kekusutan batin.

Pitutur :

Pada 9

Mangkono mungguh ingsun, Begitulah menurut ku,


ananging ta sarehne asnafun, Tetapi karena orang itu berbeda-beda,
beda-beda panduk panduming dumadi, Beda pula garis pembagian nasib,
sayektine nora jumbuh, Sebenarnya tidak cocok,
tekad kang padha linakon. Tekad yang pada dijalankan itu.

Pitutur :
Pada 10

Nanging ta paksa tutur, Namun terpaksa bertutur,


rehning tuwa tuwase mung catur, Karena sudah tua kewajibannya menasehati,
bok lumuntur lantaraning reh utami, Siapa tahu dapat lestari menjadi pedoman
sing sapa temen tinemu, tingkah laku utama,
nugraha geming Kaprabon. Barang siapa bersungguh-sungguh mendapatkan,
Anugrah kemuliaan dan kehormatan.

Pitutur :

Pada 11

Samengko sembah kalbu, Berikutnya sembah kalbu,


yen lumintu uga dadi laku, Jika berkesinambungan juga menjadi olah,
laku agung kang kagungan Narapati, Olah tingkat tinggi yang dimiliki Raja,
patitis tetesing kawruh, Tujuan ajaran ilmu ini,
meruhi marang kang momong. Memahami yang mengasuh diri

Pitutur :

Pada 12

Sucine tanpa banyu, Bersucinya tidak menggunakan air


mung nyenyuda mring ersuasi kalbu, Hanya menahan nafsu di hati
pambukane tata, titi, ngati-ati Dimulai dari perilaku yang tertata, teliti dan hati-
atetetp talaten atul, hati
tuladhan marang waspaos. Teguh, sabar dan tekun,menjadi watak dasar,
Teladan bagi sikap waspada.

Pitutur :
Pada 13

Mring jatining pandulu, Alam penglihatan yang sejati,


panduk ing ndon dedalan satuhu, Menggapai sasaran dengan cara yang benar,
lamun lugu ersuasi reh maligi, Biarpun sederhana dibutuhkan konsentrasi,
lageane tumalawung, Sampai terbiasa mendengar suara sayup-sayup
wenganing alam kinaot. dalam keheningan,
Itulah terbukanya “alam lain”

Pitutur :

Pada 14

Yen wus kambah kadyeku, Bila telah mencapai seperti itu,


sarat sareh saniskareng laku, Saratnya sabar segala tingkah laku,
kalakone saka eneng, ening, eling, Berhasilnya dengan cara membangun kesadaran,
Ilanging rasa tumlawung, mengheningkan cipta, pusatkan fikiran kepada
kono adile Hyang Manon. Tuhan,
Dengan hilangnya rasa sayup-sayup,
Di situlah keadilan Tuhan terjadi.

Pitutur :

Pada 15

Gagare ngunggar kayun, Gugurnya jika menuruti kemauan jasad (nafsu),


tan kayungyun mring ayuning kayun, Tidak suka dengan indahnya rasa sejati,
bangsa anggit yen ginigit nora dadi, Jika merasakan keinginan yang tidak akan gagal,
Marma den awas den emut, Maka awas dan ingat lah,
mring pamurunging lelakon. Dengan yang membuat gagal tujuan.

Pitutur :
Pada 16

Samengko kang tinutur, Nanti yang diajarkan,


sembah katri kang sayekti katur, Sembah ketiga yang sebenarnya,
mring Hyang Sukma sukmanen sehari-hari, Diperuntukkan kepada Hyang sukma setiap hari,
arahen dipun kecakup, Usahakan agar mencapai sembah jiwa ini anakku!
sembah ing Jiwa sutengong.

Pitutur :

Pada 17

Sayekti luwih prelu, Sungguh lebih penting,


ingaranan pepuntoning laku, Yang disebut sebagai ujung jalan spiritual,
kalakuan kang tumrap bangsaning batin, Tingkah laku olah batin,
sucine lan Awas Emut, Sucinya dengan awas dan selalu ingat,
mring alame alam amot. Akan alam nan abadi kelak.

Pitutur :

Pada 18

Ruktine ngangkah ngukut, Cara menjaganya dengan menguasai, mengambil,


ngiket ngrukut triloka kakukut, mengikat, merangkul erat tiga jagad yang
jagad agung gimulung lan jagad cilik, dikuasai,
Den kandel kumandel kulup, Jagad besar tergulung oleh jagad kecil,
mring kelaping alam kono. Pertebal keyakinanmu anakku,
Akan kilaunya alam tersebut.

Pitutur :
Pada 19

Keleme mawa limut, Tenggelamnya rasa melalui suasana “remang


kalamatan jroning alam kanyut, berkabut”,
sanyatane iku kanyatan kaki, Mendapat firasat dalam alam yang
Sajatine yen tan emut, menghanyutkan,
sayekti tan bisa awor. Sebenarnya hal itu kenyataan, anakku,
Sejatinya jika tidak ingat,
Sungguh tak bisa “larut”.

Pitutur :

Pada 20

Pamete saka luyut, Jalan keluarnya dari luyut


sarwa sareh saliring panganyut, Tetap sabar mengikuti “alam yang
lamun yitna kayitnan kang mitayani, menghanyutkan”,
tarlen mung pribadinipun, Asal hati-hati dan waspada yang menuntaskan ,
kang katon tinonton kono. Tidak lain hanyalah diri pribadinya,
Yang tampak terlihat di situ.

Pitutur :

Pada 21

Nging away salah surup, Tetapi jangan salah mengerti,


kono ana sajatining Urub, Di situ ada cahaya sejati,
yeku urup pangarep uriping Budi, Ialah cahaya pembimbing, penghidup akal budi,
sumirat sirat narawung, Bersinar lebih terang dan cemerlang,
kadya kartika katongton. Tampak bagaikan bintang.

Pitutur :
Pada 22

Yeku wenganing kalbu, Yaitu membukanya pintu hati,


kabukane kang wengku winengku, Terbukanya yang kuasa-menguasai (antara
wewengkone wis kawengku neng sireki, cahaya/nur dengan jiwa/roh),
nging sira uga kawengku, Cahaya itu sudah kau (roh) kuasaiTapi kau (roh),
mring kang pindha kartika byor. juga dikuasai oleh cahaya,
yang seperti bintang cemerlang.

Pitutur :

Pada 23

Samengko ingsun tutur, Nanti ingsun ajarkan,


gantya sembah ingkang kaping catur, Beralih sembah yang ke empat,
sembah Rasa karasa rosing dumadi, Sembah rasa terasalah hakekat kehidupan,
dadine wis tanpa tuduh, Terjadinya sudah tanpa petunjuk,
mung kalawan kasing Batos. Hanya dengan kesentosaan batin.

Pitutur :

Pada 24

Kalamun ersua lugu, Apabila belum bisa membawa diri,


aja pisan wani ngaku-aku, Jangan sekali-kali berani mengaku-aku,
antuk siku kang mangkono iku kaki, Mendapat laknat yang demikian itu anakku,
kena uga wenang muluk, Artinya, seseorang berhak berkata,
kalamun wus pada melok. Apabila sudah mengetahui dengan nyata.

Pitutur :
Pada 25

Meloke ujar iku, Menghayati pelajaran ini,


yen wus ilang sumelang ing kalbu, Bila sudah hilang keragu-raguan hati,
ersu kandel kumandel ngandel mring takdir, Hanya percaya dengan sungguh kepada takdir,
iku den awas den emut, Itu harap diwaspadai, diingat,dicermati
den memet yen arsa momot. Bila ingin menguasai seluruhnya.

Pitutur :

Pada 26

Pamoring ujar iku, Melaksanakan petuah itu,


kudu santosa ing budi teguh, Harus kokoh pada budi pekertinya teguh,
sarta sabar tawekal legaweng ati, Serta sabar tawakal lapang dada,
trima lila ambeh sadu, Menerima dan ikhlas apa adanya,
weruh wekasing dumados. Mengerti kepercayaan yang terjadi.

Pitutur :

Pada 27

Sabarang tindak-tanduk, Segala perbuatan,


tumindake lan sakadaripun, Dilakukan apa adanya,
den ngaksama kasisipaning ersua, lalu minta maaf atas kesalahan ersua,
sumimpanga ing laku dur, Menjauhlah dari perbuatan tercela,
Hardening budi kang ngrodon. (dan) watak angkara yang besar.

Pitutur :
Pada 28

Dadya wruh iya dudu, Sehingga tahu baik dan buruk,


yeku minangka pandaming kalbu, Demikian itu sebagai ketetapan hati,
ersua buka ing kijab bullah agaib, Yang membuka tabir antara ersua dan Tuhan,
sesengkeran kang sinerung, Tersimpan dalam rahasia,
dumunung telenging batos. Terletak di dalam batin.

Pitutur :

Pada 29

Rasaning urip iku Rasa hidup itu,


krana momor pamoring sawujud, Dengan cara manunggal dalam satu wujud,
wujuddullah sumrambah ngalam sakalir, Wujud Tuhan meliputi alam semesta,
lir manis kalawan madu, bagaikan rasa manis dengan madu.,
endi arane ing kono. Begitulah ungkapannya.

Pitutur :

Pada 30

Endi manis endi madu, Mana manis mana madu,


yen wis bisa nuksmeng pasang semu, Apabila sudah bisa menghayati gambaran itu,
pasamaoning hebing kang Maha Suci, Bagaimana pengertian sabda Tuhan,
kasikep ing tyas kacakup, Hendaklah digenggam di dalam hati,
kasat mata lair batos. Sudah jelas dipahami secara lahir dan batin.

Pitutur :
Pada 31

Ing batin tan keliru, Dalam batin tak keliru,


kedhap kilap liniling ing kalbu, Segala cahaya indah dicermati dalam hati,
kang minangka colok celaking Hyang Widi, Yang menjadi petunjuk dalam memahami
widadaning budi sadu, hakekat Tuhan,
pandak panduking liru nggon. Selamatnya karena budi yang jujur,
Agar dapat merasuk beralih “tempat”.

Pitutur :

Pada 32

Nggonira mrih tulus, Agar usahamu berhasil,


kalaksitaning reh kang rinuruh, Dapat menemukan apa yang dicari,
ngayanira mrih wikal warananing gaib, Upayamu agar dapat melepas penghalang
paranta lamun tan weruh, kegaiban,
sasmita jatining endhog. Apabila kamu tidak paham maka lihatlah,
Tentang bagaimana terjadinya telur.

Pitutur :

Pada 33

Putih lan kuningpun, Putih dan kuningnya,


lamun arsa titah teka mangsul, Bila akan mewujud, wujud datang berganti,
dene nora mantra-mantra yen ing lair, Tak disangka-sangka bila kelahirannya,
bisa aliru wujud, Dapat berganti wujud,
kadadeyane ing kono. Kejadiannya di situ.

Pitutur :
Pada 34

Istingarah tan metu, Dipastikan tidak keluar,


lawan istingarah tan lumebu, Juga tidak masuk,
dene ing njro wekasane dadi njawi, Kenyataannya yang di dalam akhirnya menjadi di
raksana kang tuwajuh, luar,
aja kongsi kabasturon. Rasakan sunguh-sungguh,
Jangan sampai terlanjur tak bisa memahami.

Pitutur :

Pada 35

Karana yen kebanjur, Karena jika terlanjur,


kajantaka tumekeng ersua, Kajantaka tumekeng ersua,
tanpa tuwas yen tiwasa ing dumadi, Tanpa tuwas kalau sia-sia dalam kejadian,
dadi wong ina tan wruh, Jadi orang hina tapi mengerti,
dheweke den anggep dhayoh. Dia di anggap dhayoh
Pitutur :

Anda mungkin juga menyukai