ERASER

E-PORTFOLIO
PSVK32233
Asas Membentuk dan Membuat
Binaan dan Mengenal Kraf
Tradisonal
PENSYARAH : Dr. MOHD ZAMANI BIN MOHD NOR PEAH

ALIA NABILA BT NOOR AZIZI (PSV1)

PENGENALAN
 BIDANG MEMBENTUK DAN MEMBUAT BINAAN

 BIDANG MENGENAL KRAF TRADISIONAL

Membentuk dan Membuat Binaan
Bidang Kegiatan Membentuk dan Membuat Binaan memberi perhatian kepada
perkembangan persepsi murid terhadap aspek seni dari segi bentuk, ruang,
struktur, imbangan dan kestabilan. Antara aktiviti membentuk, murid dapat
mengubah bentuk bahan seperti plastersin tanah liat, tepung, paper mache.

Jenis Aktiviti Membentuk

dan Membuat Binaan :
Teknik-Teknik Membentuk 1. Arca Timbul
dan Membuat Binaan: 2. Arca Mobail
• Teknik Picitan 3. Arca Stabail
• Teknik Lipatan 4. Asemblaj
• Teknik Potongan 5. Model
• Teknik Cantuman 6. Diorama
• Teknik Pembungkusan 7. Boneka
• Teknik Guntingan 8. Topeng
• Teknik Luakan 9. Origami
1. Arca Timbul
Definisi
Arca bentuk tiga dimensi yang tertimbul keluar dari
permukaan dua dimensi yang rata atau dipahat
keluar yang akhirnya menonjolkan objek ke
permukaan.
‘The Angel of Death and The
Scupltor from The Milmore
Memorial’ oleh David Chester
Proses Arca Timbul Ayam (Acuan) French (1889).

1. Tuangkan plaster of paris yang

telah dibancuh ke dalam acuan
ayam. Alat Bahan
2. Biarkan plaster of paris
mengeras.  Pahat  Kayu
3. Warnakan arca timbul tersebut  Pisau  Plaster of
dengan cat poster atau bahan lain  Lidi paris
yang sesuai.  Kertas
 Sabun
2. Arca Assemblaj
Definisi
Himpunan bahan-bahan yang disusun dan
mempunyai daya estetik ataupun cara perletakan
yang menimbulkan suatu makna. Ia terdiri daripada
cantuman bahan kutipan untuk membentuk satu
kesatuan objek dan dipasang tapak yang stabail.
“Homeege to NewYork”
karya Jean Tinguely(1960).
Proses Arca Bunga Gergasi
1. Tampal penutup botol pada penutup plastik dan
gamkan butang dalam penutup botol.
2. Lekatkan berus keluli di tengah penutup plastik.
3. Tampal cawan kertas di sekeliling penutup Alat Bahan
plastik.
 Pahat  Kayu
4. Cantum kadbod gulungan tisu pada botol plastik, Arca Assemblaj  Pisau  Plaster of
tekan bahagian atas kadbod gulungan tisu dan balut Bunga Gergasi
 Lidi paris
keseluruhan dengan kertas warna.  Kertas
5. Bunga ditampal pada tangkai dan lekatkan paket  Sabun
minuman sebagai daun.
3. Arca Mobail
Definisi
Mobail merupakan hasil cantuman dari pelbagai
bahan atau bahagian untuk membolehkannya
bergerak dan dibangunkan menjadi sebuah arca.
Arca ini boleh bergerak , berputar atau
‘Constellation Mobile’ oleh
berombak.
Alexander Calder

Proses Arca Mobail (Sampan Kecil)

1. Lekatkan benang pada bahan gantungan

iaitu origami sampan.
2. Ikat benang pada kayu. Alat Bahan
3. Susun hasil karya mengikut kreativiti.
Pastikan arca mobail seimbang.  Gunting  Plastik
4. Gantungkan arca mobail sampan kecil  Dawai  Span
‘Arca Mobail
yang telah siap.  Bahan besi  Benang
Sapan Kecil
 Ranting
kayu
4. Arca Stabail
Definisi
Stabail ialah satu binaan seperti mobail yang
boleh bergerak tapi tidak terawang-awang. Arca
stabail mempunyai tapak agar tidak bergerak.

“Stabile, Paris-La-
Defense" oleh Alexander
Proses Arca Stabail (Itik) Calder (1976)
1. Lakar rupa itik dan warnakan.
2. Guntingkan rupa itik. Tampal rupa itu
pada kadbod dan gunting rupa itu tersebut.
3. Hasilkan bulu itik yang banyak. Tampal
pada rupa itik tadi. Alat Bahan
4. Tampal kayu pada bahgian belakang
rupa itik.  Pahat  Kayu
5. Tapak arca dibina dengan memasukkan  Pisau  Plaster of
Arca Stabail
Itik batu ke dalam cawan plastik. Letakkan  Lidi paris
rupa itik ke dalam cawan tersebut.  Kertas
 Sabun
5. Model
Definisi
Model ialah aktiviti menghasilkan sesuatu mengikut
bentuk sebenar tetapi skala dan nisbahnya berbeza
sama ada dibesarkan atau dikecilkan. Model rumah,
model kenderaan dan sebagainya.
Model Kereta ‘Ford Everest’
oleh Woodworking Art

Proses Model (Roket Angkasa)

1. Lukis rupa separuh bulatan dan
gunting dan bentukkannya menjadi
kon. Alat Bahan
2. Tampal kon di bawah botol dan
balut 3. badan roket dengan kertas  Gam  Bahan
warna.  Dawai kutipan
4. Hasilkan tiga keeping sayap roket  Skru  Kadbod
dan warnakan.  Salotape  Kotak
5. Lekatkan ketiga-tiga sayap pada  Gunting
Model Roket  Pisau
Angkasa botol dan hiaskan model roket.
6. Diorama
Definisi
Diorama ialah sejenis binaan tiga dimensi (3D) yang mengandungi
pelbagai objek untuk menggambarkan situasi yang sebenar.
Komposisi situasi tersebut hendaklah diletakkan di dalam satu
kotak yang dapat dilihat dari hadapan atau sisi. Objek boleh
digantung, didiri atau dilekat, latar belakang dan tapak dihias Diorama Rumah oleh ‘Tidak
mengikut situasi. diketahui’

Proses Diorama
1. Buat lakaran dan lukisan perspektif
rancangan diorama yang disampaikan mengikut
tema. Sediakan kotak.
2. Buat latar belakang kadbod mengikut tema. Alat Bahan
melukis di atas kertas dan kemudian  Gunting  Kertas
mewarnainya dengan penanda untuk  Pisau  Kotak
‘Game Mario’  Selotape  Kadbod
menjadikannya menarik.
3. Setelah selesai membuat carta, barulah kita  Gam  Plastik
dapat mengatur bahagian-bahagian pada  Tali  Papan
diorama yang telah disiapkan.
7. Boneka
Definisi
Sejenis mainan yang pelbagai jenis bentuk, terutamanya
manusia atau haiwan, serta tokoh-tokoh. Pada zaman Yunani,
Romawi ataupun Mesir kuno saja boneka sudah ada.

Jenis-jenis Boneka
Boneka beg kertas, Wayang kulit, Boneka sarung
tangan, Boneka jari, Boneka lidi, Boneka tongkat.
‘Stylized Martial Arts Sculpture
Doll (Wearing Orange Gi)
Proses Boneka (Sarung Tangan)
1. Gumpalan kertas dimasukkan ke dalam sarung
tangan dan ikat dengan benang.
2. Lipat bahagian atas sarung tangan dan Alat Bahan
lekatkan dengan gam.
 Gunting  Kertas
3. Tampal mata boneka dan reben pada sarung
 Gam  Sarung
tangan .
tangan
4. Hiaskan menggunakan tisu dan cat poster  Benang / tali
pada boneka.  Mata boneka
 Cat poster
8. Topeng
Definisi
Topeng ialah alat yang digunakan untuk menutup muka.
Topeng digunakan untuk membuat persembahan dan bagi
tujuan lain mengikut kehendak pemakainya

Jenis-jenis
 Topeng Mata, Topeng Muka, Topeng Serkup
‘An Old Yoruba Mask’
Proses Topeng (Si Burung Kenek-kenek) oleh Yoruba Gelede
1. Potong kad manila mengikut saiz yang sesuai.
2. Lakarkan mata burung menggunakan templet
mata pada kedudukan yang sesuai dan
gunting. Alat Bahan
3. Buat bentuk kon dan tampal pada topeng  Gunting  Kertas kad
sebagai paruh burung.  Gam manila
4. Hiaskan topeng serkup dengan bahan  Kertas
berunsur jalinan. warna
5. Cantumkan kak manila menjadi bentuk  Kain
silinder.
9. Origami
Proses Origami (Burung)

Definisi
Origami merupakan satu teknik lipatan samada dengan menggunakan
kain ataupun kertas. Yang berasal dari perkataan Jepun ’Orikami’ dan
popular di Jepun.

Jenis-jenis origami
Origami Bergerak, Modular,Basah, Kirigami, Murni
dan Tesselasi origami.

Alat Bahan
‘Cherry Blossom
Ball’ oleh  Gunting  Kertas
Tomoko Fuse  Pisau
Mengenal Kraf Tradisional
Kraf tradisional boleh didefinisikan sebagai perusahaan (kerja seni) yang
melibatkan kemahiran kerja tangan yang memerlukan daya cipta oleh
masyarakat yang diwarisi turun-temurun.

1. Alat Domestik Bidang ini memberi kesedaran

2. Alat Permainan tentang adanya beberapa jenis
3. Alat Pertahanan Diri kraf tradisional dalam budaya
4. Perhiasan Diri tanah air. Kegiatan kraf tradisional
5. Batik memperkenalkan fungsi, proses
6. Tekat dan teknik membuat, alat dan
7. Ukiran bahan, motif, corak dan hiasan.
8.Tenunan
9. Anyaman
10. Tembikar
1. Alat Domestik
Alat domestik merupakan barangan keperluan harian seperti perkakasan
dapur yang digunakan bagi memudahkan urusan seharian.

Jenis-jenis Alat Domestik :

Batu giling, Batu kisar, Tudung Proses (Tudung Saji
saji, Tudung rotan, Tudung saji Mengkuang):
mengkuang, Kukuran, Dulang 1. Pastikan semua daun
paha tembaga air mawar, mengkuang dipotong hampir
Cerek tembaga sama panjang. Kukur Duduk Lesung Batu
2. Daun-daun dilayur atas api/
Teknik dijemur pada panas matahari.
(Tudung Saji) : 3. Daun dibelah mengikut
• Anyaman kelebaran yang dikehendaki
dengan jangka.
4. Daun diikat dan direndam 2-3
Alat Bahan hari. Kemudian, mencelup warna.
Parang, Pisau, Daun 5. Proses menganyam tudung
Palurus, mengkuang saji dilakukan.
Jangka
‘Tudung Saji Mengkuang’
oleh Hasnah Abdullah
2. Alat Permainan
Permainan tradisional dikenali sebagai permainan rakyat. Permainan
tradisional berupaya membentuk sebahagian daripada kehidupan yang dilalui
oleh nenek moyang kita.

Jenis-jenis Alat
Permainan :
Congkak, Wau, Batu
Seremban, Sepak
raga, Gasing
Batu Seremban Sepak Raga Gasing

Teknik Wau : Proses (Wau):

• Lukis 1. Memilih buluh
2. Meraut buluh
3. Membuat rangka
Alat Bahan
4. Menampal rangka
Parang, Buluh, Gam, 5. Membuat corak
Pisau, kertas warna 6. Menampal corak
piau 7. Memasang teraju
raut, Congkak ‘Wau Helang’ oleh
Samat Man
3. Alat Pertahanan Diri
Alat pertahanan diri ialah senjata yang digunakan untuk mempertahankan
diri sendiri daripada serangan musuh, binatang liar dan sebagainya. Alat ini
juga adakalanya menjadi bahan dalam majlis-majlis yang melibatkan
semangat halus serta menjadi lambang keberanian pahlawan melayu.

Jenis-jenis Alat
Pertahanan Diri :
Keris, Lembing, Perisai,
Golok

Perisai Lembing

‘Keris Lok Tujuh’ oleh Abdul

Mazin Abdul Jamil
Bahagian-
bahagian Keris
4. Alat Perhiasan Diri
Alat perhiasan diri ialah alat yang menjadi pelengkap kepada pemakaian kita
dan ia menjadi lambang keunikan masyarakat melayu hingga kini serta
menjadi pelengkap pakaian di dalam majlis-majlis istiadat, majlis perkahwinan
dan sebagainya.

Jenis-jenis Alat Perhiasan Diri :

 Dokoh - dipakai di leher
mempunyai tiga atau lebih plat
yang diperbuat daripada timah,
tembaga atau logam.
 Pending - dipakai di bahagian
Dokoh
pinggang.
 Cucuk sanggul -dipakai untuk
menghiasi sanggul supaya
tampak lebih menarik.
 Anting-anting - dipakai
Pending
ditelinga. Ianya dipakai oleh Anting-anting
kaum wanita.
Cucuk Sanggul
5. Batik
Batik merupakan satu bidang kraftangan yang unggul di Malaysia. Sejak abad
ke 15 Masihi lagi manusia telah menemui kaedah pembuatan batik secara
tradisional. Batik berasal dari perkataan Jawa 'tik' yang bermaksud menitik
atau menulis titik-titik.

Jenis-jenis Batik : Proses (Batik Blok):

Batik lukis, Batik Skrin, 1. Kain putih akan diterapkan
Batik Blok, Batik pelangi, menggunakan blok corak.
2. Blok corak diperbuat daripada
kayu atau logam.
Teknik : 3. Proses ini dilakukan berulang-
• Canting ulang dengan mengikut susunan
• Lukis yang tertentu sehinggalah
selesai.
4. Di mana blok itu telah
Alat Bahan dicelupkan terlebih dahulu ke
Canting, Lilin, Damar, dalam pewarna sebelum
Berus, Kuali Sodium silikat, ditekapkan di atas kain tersebut. ‘Pantai Timur’ oleh Khalil
Dye batik, Kain
Ibrahim (1978)
putih.
6. Tekat
Seni tekat atau dikenali bersuji yang merupakan kerja menyulam benang emas ke atas
kain dasar (jenis baldu). Kerja-kerja menekat memerlukan pemidang untuk
meregangkan kain baldu, mempulur sebagai acuan motif dan benang emas untuk
membentuk bunga tekat.

Jenis-jenis tekat : Proses Menekat :

Tekat Timbul Bunga Emas 1. Membentuk empulur (Mempulur
dan Tekat Gubah daripada kertas digunakan untuk
membentuk motif tumbuhan
dengan gaya organik).
2. Kain dasar yang tebal, berbulu
Teknik Tekat : halus dan berkilat ditegangkan
• Mempulur pada pemidang kayu.
3. Benang emas akan ditindih dan
diikat jahit oleh benang putih
Alat Bahan melalui jarum yang sedang Tekat Gubah Sitting Mat
matanya. (Cior) oleh Hajah Azizah
Pemidang Kain Dasar bt. Mohd Yusof
4. Tekatan dibuat sehingga
Kayu,
Cuban,
seluruh bentuk mempulur tertutup
Benang, oleh sulaman
7. Ukiran
Ukiran kayu atau di seni ukir merupakan seni pertukangan tangan yang menjadi satu
tradisi dalam masyarakat Melayu sejak turun temurun lagi. Seni ukir akan
memperkenalkan teknik dan motif bunga ukir yang menjadi identiti ukiran Melayu
tradisi dan memerlukan kemahiran daripada memilih kayu, memproses kayu, memilih
dan melukis motif ukiran hinggalah mengukir silat
Jenis-jenis Ukiran : Ukiran Proses Mengukir :
Tebuk Tembus, Ukiran Bunga
Timbul, Ukiran Arca, Ukiran
Kayu Hanyut, Ukiran Layang

Teknik Ukiran :
• Melarik
• Tebuk Timbul
• Tebuk tembus
Alat Bahan
Pahat, ketam kayu, Kayu,
Gergaji, Tukul, Kikir Pewarna, Ukiran kayu oleh Wan
Pari, kertas pasir, Gam mustafa bin wan su (wan po)
Mesin gerudi,
Sesiku, Pengapit
8. Tenunan
Tenunan adalah seni tekstil yang terkenal di tanah melayu. Ianya mempunyai
keunikan tersendiri kerana proses pembuatannya memakan masa. Selain itu
motif yang digunakan juga mempunyai keunikan tersendiri dan ekslusif.

Jenis-jenis Tenunan :
tenunan Pahang, Tenunan
songket(benang emas),
Tenunan pua (Sarawak) Proses Tenunan :
1. Melerai
Teknik Tenunan : 2. Menganing
• Sederhana/polos 3. Menggulung benang
• Cross Twill 4. Menyapuk
• Satin 5. Menghubung
6. Mengarak
7. Menyolek
Alat Bahan
8. Menenun
Kek tenunan, Benang, ‘Kelarai Tapak Harimau’ oleh
Lidi daun Pewarna Hajah Asiah bt. Salleh
kelapa, Peleting
buluh, Jarum
culik,
9. Anyaman
Anyaman bermaksud proses menyilangkan bahan-bahan daripada
tumbuh-tumbuhan untuk dijadikan satu rumpun yang kuat dan boleh
digunakan.

Jenis-jenis :
Anyaman Kelarai, Proses Anyaman (Teknik
Gadas, Sulaman Anyaman Lagang): .

Teknik :
Tunggal, Bilik, Teratai,
Lagang, Bunga
Cengkih, Lagang

Alat Bahan
‘Kelarai Tapak Harimau’
Pisau, Tang, lidi, rotan,
Catut bersungut akar, buluh,
oleh Hajah Asiah Salleh
bundar, cat pandan,
vernis mengkuang,
jut
10. Tembikar
Tembikar adalah hasil barangan kraf yang diperbuat daripada tanah liat, dibentuk
dan dibakar. ampir semua tembikar yang dihasilkan mempunyai ciri-ciri kegunaan
harian. Tembikar tradisi Melayu menjadi lambang kesenian negara.

Jenis-jenis :
Pasu Serawak, Labu ProsesTembikar (Teknik
Sayong, Kendi, Belanga, Picitan) :
Jambangan, Terenang 1. Tanah liat dipicit di bahagian
tengah.
Teknik : 2. Teruskan menekan dan
Picit, Lempar Alin/ memicit dari bahagian tengah
Putaran, Kepingan, dan pastikan sama tebal.
Lingkaran, Acuan 3. Lakukan kemasan.

Alat Bahan
Ayak, Dawai Tanah ‘Labu Sayong’ oleh
pemotong,pinggan, Liat Zulkafly Pandak Bedin
capah, Penepek
Kayu pengukur, Span
TEMA
 BUAH-BUAHAN
2. TEMA (BUAH-BUAHAN)

DEFINISI  Buah-buahan
Buah bermaksud bahagian tumbuhan yang terjadi daripada Tempatan:
bunga atau putik (biasanya berbiji) manakala buah-buahan Pisang, Betik, Nenas
pula bermaksud bermacam-macam buah atau berbagai-  Buah-buahan Import :
bagai jenis buah. (Kamus Dewan Edisi Keempat, 2007) Epal, Anggur, Pir, Kiwi

BUAH-BUAHAN PILIHAN
 Buah Nenas
 Buah Epal
 Buah Tembikai.
2. TEMA (BUAH-BUAHAN)
1. BUAH NENAS

Nenas Madu Nenas Medusa Nenas Batu Nenas ‘Red Spanish’

Buah nenas mempunyai pelbagai bentuk yang unik dan

warna yang menarik.
2. TEMA (BUAH-BUAHAN)
2. BUAH EPAL

Cameo Apple Red Delicious Apple Granny Smith Apple

Buah epal mempunyai

pelbagai bentuk yang
unik dan warna yang
menarik.
Jonagold Apple Bareburn Apple
2. TEMA (BUAH-BUAHAN)
3. BUAH TEMBIKAI

Tembikai Tembikai Susu Tembikai Wangi

Buah tembikai mempunyai pelbagai jenis dan warna yang

menarik.
2. TEMA (BUAH-BUAHAN)

BIDANG
 Membentuk dan
Membuat Binaan

AKTIVITI
 Origami
Origami ‘Watermelon’
BUAH-BUAHAN PILIHAN oleh Modulowe
 Buah Nenas
 Buah Epal
 Buah Tembikai.

Origami ‘Pineapple’
oleh World Of Art And
Craft
Origami ‘Apple’ oleh
Melijoe
 LAKARAN
SUMBER ILHAM
 BUAH NENAS

 BUAH EPAL

 BUAH TEMBIKAI
3. LAKARAN SUMBER ILHAM
1. LAKARAN BUAH NENAS

Buah Nenas Madu yang Buah Nenas ‘Red Spanish’

mempunyai bentuk dan kulit mempunyai bahagian kulit yang
yang unik. berbeza daripada nenas lain
3. LAKARAN SUMBER ILHAM
2. LAKARAN BUAH EPAL

Bentuk buah epal ‘Janagold’ Buah epal ‘Red Delicious’

berbentuk bulat dan berbentuk sedikit panjang
mempunyai jalur-jalur. daripada jenis epal yang lain.
3. LAKARAN SUMBER ILHAM
1. LAKARAN BUAH TEMBIKAI

Buah tembikai yang

dibelah.
Buah tembikai yang Buah tembikai susu yang
jalur yang selari. mempunyai corak melingkar
dan berserabut pada kulit.