Anda di halaman 1dari 154

Geguritan Bima Suarga

PUPUH SINOM
1. Saking tityang nunas lugra, ring bhatara ne ka siwi, mogi tan keni
upadrawa, milu ngiket sekar alit, wantah ipun uning nyarik, bhima
swarga ngaran ipun, duk bhima lunga ka swargan, ngruruh atman
biang aji, duk puniku, ida melingga ring kawah

2. Dewi kunti mengandika, uduh dewa sareng sami, biang polih wisik
ipian, atman ajin biang cening, kalaranan sedih kingking, maring
kawah ya malungguh, sira ke ne jani lunga, ngeruruh atman i aji,
kalih ibu, apang suud kasengsaran

3. Sang bhima umatur sembah, tityang sanggup lunga mangkin, ring


dija ke Ida melingga, dyastu maring kawah geni, sadyan tityang
pacang ngalih, sampunang ja ibu kengguh, dewi kunti dahat ledang,
mireng putranyane bhakti, mogi astu, madak sida kapanggihang.

4. Dharmawangsa raris nimbal, uduh bima arin beli, tityang sadya


mangiringang, sang arjuna matur aris, tityang tumut ngiring beli,
sahadewa nuli matur, tityang muwah bli nakula, sareng kalih tumut
ngiring, natan patut, manados putra drohaka

5. Sang bhima malih mengucap, ngiring medabdaban linggih, ibu ring


bunbunan tityang, beli maring netra manjing, sang partha ring ulu
hati, nakula paha kiwa aku, sahadewa paha tengen, tualen mredah
mangulanting, puput sampun, sang bhima mlecat ring akasa.

PUPUH PANGKUR
1. Pemargin ida sang bhima, sekadi ya angin baret maring langit,
pemargin ida ne ngelantur, tan rarian peteng lemah, akueh banda
ring marga ne kapangguh, sang bhima tan nglinguang, dening andel
angga sakti

2. Gelis mangkin kacarita, dening sampun sue ida ne memargi,


pempatan mangkin kapangguh, tur sampun kalintangan, malih
wenten marga sanga mangkin pangguh taler sampun kalintangan, ne
mangkin raris ka panggih

3. Rauh ring tegal penangsaran, irika ida mararian digelis, kangen


ida mengerungu atmane masesambatan, aduh bapa kene lara titiang
pangguh, neraka tan kodag-kodag, tan sida tityang nandingin

4. Aduh meme tulung tityang, aduh bapa juang tityang digelis,


sapuniki tityang lacur, kebus bang ngentak-entak, tan kuasa
tityang manahenang kebus, bes ten wenten pasayuban, lemah peteng
nandang sedih

5. Aduh ratu tityang rahat, dong olasin tityang sedih kingking, napi
iwang tityang ratu duke ring marcepada, duh kene san pangguh

Geguritan 1
tityang ratu, nawegang ja supat tityang, bapa tityang dong
jagjagin.

6. Atma-atma ne engkak-engkak, mangisep-isep sami sigsigan ngeling,


membon ring baduri lutuh, baduri ne kepanesan, reges ligir tong
ada kayu ngerembun, duh pedalem pisan atma, kangen ida sang bhima
miragi

PUPUH DURMA
1. Tan kocapan atma-atma ne mangengkak, kacarita sane mangkin,
betarane ring nraka, sang jogor manik mengaran, ri sedek ida
katangkilin, bek ring bencingah, mejajar-jajar melinggih.

2. Sang suratma wara wikrama ne mangaran, kala upata taler malih,


jogor manik ngandika, ih maman pada makejang, nah ento ke
tingalin, atma teka, akehnyane tan wilangin

3. Arep iwang pacang milara jak makejang, dosannyane tan ne gigis,


sumaur wikrama, sambil mengangar pedang, bangun tumuli ne
menyerit, kal sempal-sempal, pulang maring kawah geni

4. Sang suratma malih ngerak kura kara, munyine ngebekin gumi,


pacang paid tityang, pulang maring goh muka, jaga pacang
kalisitin, pang ipun jengkang, antuk titiang menyakitin

5. Dosannyane werat pisan maring lemah, awinan patut sakitin,


punika upahnya, dosannya ngulurin manah, sapunika sarwi
ningkrik, malih ngandika, sang jogor manik menyerit

6. Lamun keto kema ke maman enggalang, tepak tengarane gelis, apang


pada teka, pelancab betara samian, utusane munggah raris, maring
wandira, kulkule mengembut mangkin

7. Mabiyayuan munyin kulkule murirak, panjake rauh padingkrik,


wenten ngunus pedang, wenten nganggarang etah, wenten ne nguyeng
gegitik, mengangar blakas, wenten tumbak wenten keris

8. Sami ngerak masuryak ngonjangan jagat, sarwa ia dangkrak-


dingkrik, ngigelang senjata, galaknya memapak-mapak, krura
mangreresin hati, kandugi kocap, ring purian suung sepi.

9. Kacarita rauh ring tegal penangsaran, sang jogor manik menyerit,


uduh maman samian, ne jani mapehan galah, mrejaya atmane sami,
dosane corah, atma melaib mengigil

PUPUH GINADA
1. Kanti bah bangun kauber, tundunnya kalantig-lantig, kesaup tur
kapantigang, ada ngugut ada nyekuk, ada nyagur ada ninjak, ada
malih, sane ngoros gredegang

Geguritan 2
2. Atma ngeling nunas ampura, antuk sakit ne tan kadi, uyut atma
mangengkak, atmane nyerit nunas-tulung, tuara ada ngalinguang,
kesakitin, manut karmanya ring lemah

3. Sang cikrabala mangerak, jani tampi karman cai, dosan cai liwat
berat, tutur jati tuara gugu, atmane nangis duhkita, dewa gusti,
dong wusan sakitin tityang

4. Atma kauber ngelodang, kaja kauh miwah kangin, tur kalantig


tundunnya, paksi raja ne maburu, tur kacotot matannya, celeng
prapti, tur mangugut sada makpak.

5. Malih ngelur sang cikrabala, taenang jani iban cai, dini madan
nraka loka, tidong swarga pacang pangguh, sukeh madadi jelema,
yaning tusing, demen ngardi sane melah

PUPUH SINOM
1. Tuara manut parikrama, agama stata tungkasin, manados budak
indria, tuara demen ngardi becik, nah dini tahanang cai, karman
cai dugas idup, lamun iba dadi manusa, eda pesan demen maling,
ulah aluh, ngalih brana nagih motah

2. Eda melog-melog timpal, lagute iban cai ririh, pasti suarga bakat
iba, buin eda demen majudi, eda maling anak istri , tutur reramane
rungu, eda demen marikosa, tutur agama gugunin, suarga pangguh,
yaning iba ring niskala

3. Akueh atma kapunduhang, nangis pada kaerangin, sami sedih


mesambatan, elinge mangebekin gumi, ada ngeling pontag-pantig,
ada ane nunas-tulung, tong ada ne ngalinguang, kabiaparan sewai-
wai, tanpa tanggu, nandang lara tan pegatan.

4. Kauberin gajah jaran, kajekjek atmane raris, paksi raja teka


nyander, atma melaib padidit, paksi raja manguberin, atma melaib
bah bangun, ada elung ada kepek, awaknyane benyah latig, lima
suku, pahanya kajekjek gajah.

PUPUH SEMARANDANA
1. Kocap ne ngulurin budhi, di mrecapada masolah, mangendah pelag
solahe, tan sisipan siu temuang, dosanyane berat pisan, kabebed
ring kepuh rangdu, jerat-jerit nandang lara.

2. Ane demen manunjelin, pura sanggah muah umah, kalintang lintang


sisipe, katunjel tuara jangkayan, bes iri teken braya, lima batis
kahimpus, bhuta dudu mamilara.

3. Ne demen nguwugan gumi, kenehe liwat curiga, tan maring ngawe


rebate, ring desa twin ring banjar, bhuta jerang manyisipang, luir
neraka ne kasaluk, aderes deres awaknya

Geguritan 3
4. Wenten atma bagus genjing, sane mangkin wau prapta, tumuli tulus
ature, tityang mangaturang sembah, aturnya mangalad prana, minab
ipun nenten tau, deweknya pacang kalaran

5. Sang jogor manik manengkik, pangucapne karurakara, sada sangar


pisan ucapne, ih atma iba prapta, mati kenken ene iba, sang atma
matur halus, tityang mati kageringan

6. Wisaya orahang jani, duke hidupe ring lemah, tityang demen


memancanin, manebek nyama braya, demen pisan mrarancaban,
yaning ipun enyak turut, sapunika gawen tityang

7. Sang jogor manik ne mangkin, mangerak ngonyangan kilat, jani


tahanang ibane, ne kai maang upah, ka jemak kacempungan, ring
jambangane ngaruduk, saget kelem saget ngenah

8. Wenten atma rauh malih, sang jogor manik angucap, apa sigawen
ibane, duke manongos ring lemah, ampura ja tityang dewa, tityang
sugih wiakti kasub, due magedong gedongan

9. Jogor manik angucap malih, suba ke madana punia, tekening nyama


brayane, amitra adewa yadnya, duh ampura ratu tityang, jinah
tityang pakulun, sayang pisan mekidihang

10. Dwaning keto iba jani, iba atma demit pisan, jani tahanang dosane,
iba atma tan pa tatwa, tong nawang tutur agama, sisip iba siu tahun,
tangan suku kapentang

11. Raris sisigan mangeling, mapangenan nyesel awak, eling ring


agung dosane, sedih ipun mamulisah, matur sisip tityang dewa,
aturnya pati jlamut, kapok tityang ratu bhatara

12. Wenten atma anak sugih, setata mengaku tiwas, menilas pican
widhine, bhuta terak manyisipang, kalanjak kajengka-jengka,
bibihnya kaplug-kapluk, dosanyane nilas pica.

PUPUH GINADA
1. Ginada mangkin nglanturang, tingkah atma-atma sami, ne magenah
maring kawah, reh solahne salah laku, dosannya ngulurin manah,
kangen jati, wyakti tityang miragiang.

2. Wenten kapantig-pantigang, wenten ne ka iis-iis, wenten maante


ban waja, matannya malodlod pesu, wenten maplangka adepa, sedih
kingking, sedihe ngenyagang manah.

3. Wenten atma deha bajang, awaknyane cenik langsing, kagantung ya


prejanian, salahnyane sahi neluh, nepdep anak di pesarean, ya
manesti, kagantung ya siu temuang.

4. Atma tuwa malih prapti, memargi ya sambil sedih, sang jogormanik


ngandika, mati kenken iba ditu, sang atma umatur sembah, inggih
gusti, padem sedih tityang dewa.
Geguritan 4
5. Pyanak tityang makatah, sami mangemasin mati, punika sedihang
tityang, kandugi ngemasin lampus, sang bhutakala ngandika, keto
nyai, sisip iba teteh bantang.

6. Sang bhutakala ngandika, kene anak mati sedih, buin pidan yan
manjadma, sinah iba kena pastu, manadi kancil iba, dosan sedih,
tong nawang tutur agama.

7. Saget wenten atma prapta, memarek sarwi ya sedih, sang jogormanik


ngandika, mati kenken iba ditu, sang atma matur sembah, inggih
gusti, padem tityang kageringan.

8. Apa gawene di lemah, sang atma umatur aris, matur sisip tityang
dewa, tityang wantah anak bekung, meled tityang madwe pyanak,
sawyakti, ndaweg ratu paicayang.

9. Sang suratma mangandika, ene panak panyonyoin, raris men bekung


manyingal, manyonyoin mangkin laut, sagetan dadi babijal,
kulang-kaling, men bekung ngeling ngurarat.

10. Wenten atma malih prapta, kapandikain premangkin, apa gawene


dilemah, sang atma raris umatur, wisayan tityang ngeleak, neluh
nesti, malih rare tan jangkayan.

11. Nyadinin anak manakan, nyaka beneh nyaka pelih, anak bajang anak
tuwa, tan wenten mapilih bulu, punika dadoyan tityang, ngawe
sakit, ampurayang ratu tityang.

12. Sang kala menggah mirengang, suku nyane jeg mangijik,


panyingakan mangurirak, sang atma raris kaintuk, ring lesung
medaging basa, sedih kingking, sakit kebus kabinawa.

13. Wus kintuk raris ka cakcak, ka besbes ka iis-iis, siyu tiban


makelonnya, wus tugtug raris kapastu, apang manadi lelintah,
ulad-alid, entek-entek kalimatek.

14. Wenten atma begig prapta, melod-lod bolnyane mapaid, kereng


mangentutin timpal, awanan bolnyane pesu, kakepung ban asu ajag,
mangeliling, garang kuluk mangurarat.

PUPUH MASKUMAMBANG
1. Aduh ratu kangen tityang mamiragi, atmane mangengkak, mangetus
manah wiyakti, mangeling ka lara-lara.

2. Peteng lemah sigsigan ya sahi ngeling, tur masesambatan, munyin


nyane pulang-paling, aduh meme tulung tityang.

3. Ratu agung kangen tityang mamiragi, elinge ngurarat, sedihe


ngenyagang hati, ngiring ne mangkin lanturang.

Geguritan 5
4. Saget wenten atma eluh rawuh mangkin, makampih belulang, asu
gaplong mangepungin, deweknya kagarang-garang.

5. Kanti ebah atmane kagarang cicing, sarirane ngenah, dosanne demen


ngelamit, makamben olih ngelompang.

6. Wenten atma deha tuwa mangkin prapti, rengas pamargine, wenten


kaung mangenderin, capluk-capluk mameleteng.

7. Jeg kajengka atma tuwa mangaliling, ditu ya kauyak, tur ya


kasinanggamain, dosannyane deha tua.

8. Atma balian sane wisayannya yukti, sahi mespes belingan, mespes


rare jroning garbi, tan sah mangawe neraka.

9. Kapilara manongos ring kawah entip, katugel raris tangannya,


maring pempatan kajepit, makletek siyu tibanan.

10. Atma ames sane mangkin malih prapti, bojoge menyagjag, manyepak
tur maninjakin, mamregedeg marikosa.

11. Tan jangkayan ban ibojog menyakitin, sarirannya ngenah,


tapihnya laut ka sit-sit, kanti pesu bol landakan.

12. Malih wenten anak kereng nulup paksi, paksine punika, kaadol
mangungsi pipis, sang paksi raja nyisipang.

13. Kapidanda matannya kacotot jani, yan malih majadma, manadi wong
buta cuil, dosannyane tan patatwa.

PUPUH DURMA
1. Sang bhima sane mangkin sampun prapta, siaku manusa jati, boya ja
siaku atma sang jogormanik angucap, beh ngudiang iba mai,
tuturang pang enggal, apang ira tatas uning.

2. Sang bhima sane mangkin manuturang, sangkan siaku mai, mangalih


ibapa, kalih mangalih ibiang, apang ida manggih luwih, ring
niskala, orahang ungguhan eki.

3. Jogormanik ne mangkin masawur nimbal, nyandang iba natan uning,


reh iba jelema matah, jelema letuh tan porat, kesasar iba teka mai,
jani tahanang, mati iba bahan kai.

4. Kai nawang ane madan bhima saja, anak iya bagus genjing, bhawa
krura kara, ne iba bhima tiruan, macecaya teka mai, nah ne tanggap,
gagitik kaine jani.

5. Sang bhima menggah pisan mamirengang, ngetor tangan suku kalih,


pakejutjut anggan ida, cacinggakane mamurirak, dening ida
katandruhin, tur kanista menggah tan dados ampetin.

Geguritan 6
6. Jogor manik malih ne mangkin ngandika, yen tuhu bhima jati, nira
mekon nyupat atma luh muani dadwa, sang bhima masawur jengis,
sada bangras, nah kar laksanayang kai.

PUPUH SEMARANDANA
1. Atmane pajerit ngeling, sedih kangen mapangenan, ndulame meme
bapanne, ratu agung supat tityang, tan sida tityang nahanang,
dewek tityang lintang kebus, kebuse tan keneng lawan.

2. Tan mari mangasih-asih, munyine manudut manah, nyag kayun sang


mirengang aduh ratu tulung tityang, kene tityang kasengsaran,
meme bapa nenten rawuh, nulung tityang sedeng lara.

3. Uduh ratu biang aji, dong jagjagin ratus tityang, kakene sakit
tityange, tan sida antuk nahanang, sapa sira sane olas, manyupat
tityang i lacur, tityang sanggup kapanjakang.

4. Sang bhima kangen miragi, atmane sedih mangengkak, kaketus kayun


idane, ditu ida tan jangkayan, atma-atmane kajemak, luh muani ya
kaduduk, kasupat ya prejanian.

5. Sami atmane maningkrik, legannyane tan sapira, tumuli matur


sembahe, duh sinuhun dewan tityang, tityang sumanggup memanjak,
eda ja buin liunan tutur, kema ja mulih kalemah.

6. Kacarita sane mangkin, atmane akidik pisan, ne kantun ring


jambangane, wantah ne bancih kewala, luh muani sampun telas,
kasupat sampun puniku, antuk sang bhima prekasa

PUPUH SINOM
1. Parekane kapurian, matur ring sang jogor manik, naweg tityang
ratu bhatara, gagesonan tityang nangkil, atmane sampun telah
sami, atma bancih sane kantun, dening kasupat sang bhima, ajin
biangnya tan panggih, ledang kayun, atma-atma wus kasupat

2. Jogor manik brangti pisan, mangelur sada manyerit, uduh bala


pekan nira, jani ada jlema mai, ngusak usik kawah dini, bhima sena
aran ipun, jalan jani cak-cak bhima, ejuk oros cangklingin, pulang
ditu, ring kawah cambra gohmuka

3. Bhuta-bhuta sami prapta, girang pada padingkrik, seregep sarwa


senjata, pedang tumbak miwah keris, kala upata taler prapti, sang
wara wikrama tumut, tityang sanggup nyakcak bhima, jogor manik
nual malih, jani kemu, jak makejang cak-cak bhima.

4. Bhima sena teguh pisan, luir senjata tan mintulin, tali sami pada
pegat, katusuk antuk keris, kesempal bhima mangkin, pedang keris
pada elung, apan bhima bayu putra, mewat kawat balung besi, bhima
ngunggul, sang jogor manik kasorang

5. Gelis mangkin sang suratma, raris ida pedek tangkil, ring ida
bhatara yama, panjak ratu pada jerih, bhima sena dahat sakti, ne
Geguritan 7
jerih pada melayu, jogor manik sampun kasor, durus ratu pikayunin,
mangda ipun, Bhima sida kakasorang

6. Bhatara Yama ngandika, yaning keto maman jani, manira ngarepin


bhima, kimud yan kasorang jatmi, apan nira kuasa dini, jeleme
matah mai rauh, usak-asik yama loka, asing gawe sampun pasti,
palan ipun, jelek melah manut karma

PUPUH DURMA
1. Bhatara Yama ne mangkin raris memarga, kocap sampun ida prapti,
kacunduk sang bhima, gelis ida ne mengerak, brangtine tan ampetin,
ih cai bhima, nira arepin cai jani

2. Dadi langgah iba mai ngusak kawah, nyupat atma-atma sami, cai
apang nawang, dosan atma berat pisan, natan uning tata krami, jani
iba, lakar anggon caru dini.

3. Sang bhima raris nual ngandika bangras, siaku mai ayat ngalih,
atman aji lan biang, kasengsaran ring kawah, tityang sampun
kapicain, mangda nyupat, atma dadua luh muani

4. Cai bhima dosan iba berat pisan, tahenang dosan iban cai, kalantig
sang bhima, kasempal baong sang bhima, nging pedange benyah latig,
kawalesang, ida sang bhima menangkis

5. Ramia pisan yudane ring yama loka, saling sempal saling sigit,
hyang yama kakasorang, dening bhima dahat kawot, hyang yama
raris angucap raris, nira kasor, ne jani nira mejanji

PUPUH GINADA
1. Mangkin nira pacang nyupat, atman biang aji cai, raris ida bhatara
yama, nyemak atma kalih ditu, raris atmane kapulang, kawah geni,
marupa jambangan ne lingah

2. Sang bhima menggah ngatonang, hyang yama raris melaib, sang


bhima laut menguber, tangkil ring bhatara guru, bhatara yama
mamidarta, sahindik, biyuta ring yama loka

3. Bhatara guru ngandika, nah maman mejalan jani, ketok jani


tatengeran, bala pekan sami rauh, bhatara guru ngandika, uduh
cening, napi sane kabuatang

4. Sang bhima umatur sembah, tityang rauh mangrerehin, atman biang


ajin tityang, kapulang ring kawah ditu, ida hyang yama masumaya,
duke lilih, nyupat atman ajin biang

5. Bhatara guru ngandika, yan keto raos cening, jani bapa ngicen
nugraha, nah cening tinggalin ditu, ring dasar kawah gohmuka,
ditu ajin, biang i dewa magenah

Geguritan 8
6. Sang bhima kejut ngatonang, kunti pandawa ne kawarni, mijil
saking anggan bhima, tanpa ngitung bhima macebur, ring kawah
jambangan linggah, mangererehin, atman ajin muah biangnya

PUPUH GINANTI
1. Suwe sampun ia macebur, sang bhima durung mewali, jejeh yening
ida padem, pandawa jaga mitutin, sami sampun putus asa, jaga ngalih
ring kawah geni

2. Saking tuduh bhatara guru, sang bhima sida mewali, makta atman
ajin biangnya, marupa tulang mamutih, wus sang pandawa
manyembah, tulang dadi kaput kulit

3. Gentos rupa tulang iku, dados pandu dewi madri, sang pandu raris
kalinggihang, sang pandawa nyembah malih, Sang pandu sida
ngadeg, nanging tan sida memargi

PUPUH SINOM
1. Wus bhima ngaturang sembah, saget sida ia memargi, nging durung
sida mesabda, reh kaput dosannya nguni, dewi kunti lintang sedih,
ngatonang ida sang pandu, tan sida ngetelang sabda, dewi kunti
ngucap aris, cening bagus, kema lunga siwa loka

2. Buat mangerereh tirta, tirta amerta kang nami, anggen nglukat


ajin dewa, tirta amerta ne utami, pangleburan mala sami, yan tan
lukat tirta iku, ajin biang dewa tuna, tuara sida metu munyi, dosan
idup, ento ngaput ajin dewa

3. Sang pandawa ne kocapang, bengong tan sida memunyi, antuk jejeh


ne kalintang, sami sampun pada uning, ngererehnya lintang sukil,
genahnya ring linggan hyang guru, kajaga dewata sanga, lipi agung
mengiterin, korin ipun, mamutering tan reredan

4. Raris ngandika sang bhima, tityang sadia lunga ngalih, dyastu


kajaga dewata, dyastu mengetohang urip, cihna tityang dahat bakti,
sampunang ibu ne kengguh, dangan ban tityan minehang, dewi kunti
ngucap aris, madak asung, gelis mangguh tirta amerta.

PUPUH PANGKUR
1. Tan kawarna lampah bhima, kocap rauh maring siwa loka mangkin,
dewatane pada tengkejut, ngaton jatma matah prapta, bhima apa
rereh iba mai rauh, iki boya tongos manusa, jlema tusing dadi mai

2. Bhima raris matur sembah, nawegan tityang ratu bhatara sami,


sangkan tityang mai rauh, buat tityang nunas tirta, reh biang ajin
tityang kasengsaran ditu, ida kaliput dosannya, natan sida metu
munyi

3. Dewatane sami menggah, ih bhima kaden apa tirta amerta iki, tuara
dadi cai lungsur, sang bhima malih nimbal, yaning bhatara tan
ngicen tityang nglungsur, tityang pacang nantang yudha, dyastu
tityang nemu pati
Geguritan 9
4. Dewatane sami kasor, mengelantur pemargane sang Bhima gelis, ring
bale pustaka rauh, bhatara bayu mangkin kocap, gelis ida tangkil
ring bhatara guru, jaga mademang sang bhima, bhatara bayu
kalugrahin

5. Bhatara bayu kocapang, gelis tumedun ngarepin bhima mangkin,


kocap bhima kasor sampun, bhatara bayu ajin ida, sang bhima
kocapang mangkin sampun lampus, dewatane pada girang, dening
bhima suba mati

6. Sang hyang acintya kocapang, kangen ida mengantenin bhima pati,


tumuli ida tumedun, bhima raris kauripang, bhima dahat brangti
tur malih mengamuk, sami kepantigang ida, bhatara bayu ne brangti

PUPUH GINANTI
1. Bhatara bayu tumedun, bhima kapademang mangkin, hyang acintya
manguripang, malih bhima nemu pati, sampun ping tiga padem, malih
ida kaicen urip.

2. Ne ping tiga bhatara guru, ngisep bayun bhima jani, reh tan sida
kapademang, dadi bhima lemet mangkin, tuara sida ban mejalan, dadi
kasor bhima mangkin

3. Bhatara guru ya lumaku, mangkin suargan nenten shanti, tanpa


bayu dewatane, tuara ada bayu abedik, ada ne kiap tan gigisan, ada
ulung mangelilik.

4. Ada sebet ada misuh, nguda kene lemet batis, bhatara guru ngandika,
bhatara bayu subakti, waliang bayun sang bhima, pacang icen tutur
jati

PUPUH GINADA
1. Bhatara bayu tuara tulak, bhima kaurip ne mangkin, raris ditu
kapandika, tangkil ring bhatara guru, singgih bakti atur tityang,
nunas sisip, suka ratu ngampurayang

2. Bhatara guru ngandika, mirib dewa durung uning, ne alih mai ban
i dewa, tirtha amerta ne kawuwus, tirtha iku dahat utama, dahat
pingit, tan dados icen manusa

3. Jani bapa manugraha, melipetan idewa jani, sang bhima umatur


sembah, suksma hyang bhatara guru, mangkin tityang pamit budal,
gelis mangkin, sang bhima mlecat memarga

4. Tan kocapan maring jalan, ring nraka ne prapti, tirta amerta


kaketisang, dasa mala sami lebur, atmannya dadi sampurna, raris
mangkin, pandawa mewali budal

P U P U T -

Geguritan 10
Geguritan Karma Phala
(Jogor Manik Midanda Atma)
PUPUH SINOM
1. Jogor manik ne kocapang, sedek ida ketangkilin, watek bala pekan
ida, sang suratma wikrama tangkil, sang utpata tumut malih, jogor
manik ne mawuwus, suratma miwah wikrama, sang utpata ne malih,
atma rauh, ebek tegal penangsaran.

2. Ngiring jani kena danda, manut karmanya duk urip, sang suratma
raris nimbal, inggih ratu dewa gusti, tityang sampun syaga sami ,
midanda kancan atma rauh, jalan jani tigtig tur oros, pulang
maring kawah geni, wus puniku, atmane raris mangjadma

3. Bhuta-bhuti pada girang, nenten madue manah asih, tan piolas ring
sang atma, ngantonang atmane sedih, wenten ne pajerit ngeling,
wenten sane nunas tulung, manyambatang meme bapa, ada sane
mamisuhin, uduh ratu, nguda nraka pangguh tityang

4. Bhuta kala raris ngucap, ih atma-atma tahenang jani, larane ring


yamaloka, kaden suargan aluh ngalih, yan cai mekita molih,
resepang sadaging tutur, mentik manah nirmala, sarirane patut
bersihin, eda ngacuh, eda iri nyama braya

PUPUH GINADA
1. Atma sami kapunduhang, nyesel raga sambil ngeling, manulame meme
bapa, tan dumade gajah rauh, miwah jaran sada nguber, ada paksi,
rauh mangkin saha nyander

2. Atma jejeh mengatonang, raris melaib pati sili, sengal-sengal


angkihannya, watek buta kala mesaur, ih cai atma makejang, mai
dini, ngetis batan kayu curiga

3. Atma-atma pada girang, padrudut masayuban ngetis, ring batan


kayu curiga, atmane maembon ditu, sampun lega maembonan, kagejor
raris, wastu donnya pada aas.

4. Donnya marupa kadutan, nepen atma sedek ngetis, ring beten taru
punika, ngandika sang buta siu, ih cai atma makejang, mai dini, di
selagan batune negak

5. Raris batu kajengkepang, sami atma ne ka jepit, makraik ipun


kesakitan, melodlod matanya pesu, pati jalmut mesambatan, naenang
sakit, pati grepe tangannya

6. Sang buta sin malih ngucap, siu tiban mapejepit, wireh cai stata
mialang, tatujon timpal ne rahayu, buta simbar mangkin ngucap,
atma sami, yaning cai dot ka suargan

Geguritan 11
7. Ingong misadia mangajak, nah mai cai enggalin, ene ada titi
gonggang, melahang pisan cai nuut, atma-atma pada girang, nuut
titi, alon-alon ia memarga

8. Raris ditu ia matolihan, ngetor batis atma mangkin, ring sor titi
kekatonang, geni ngabar lintang kebus, masungga lanying pisan,
ditu raris, titi gonggange kaungitang

9. Ulung atmane makejang, nyerit tebek sungga lanying, sang buta


simbar ngucap, makelonya kutus tahun, cai nandang kasengsaran,
memati-mati, duk cai urip ring lemah

PUPUH DURMA
1. Sang jogor manik malih ne ngandika, uduh atma muani prapti, apa
krana padem, enggalang orahin nira, i sang atma matur aris,
tityang padem, sakit tan sida nambanin

2. Karyan tityang maring lemah merancaban, demen ngemademang


jatmi, asing kanikayang, olih ida sang prabu nata, tityang nenten
manureksain, patut iwang, asing titah kalaksanain

3. Sang jogor manik malih ida atanya, ih atma suba melukat cai, ring
ida pandita, berat pesan lakar trima, ulung dasa tiban lami, cai
kasiksa, buta kadompo kang nami

4. Malih wenten atma muani tangkil prapta, tur atanya sang jogor
manik, taen cai mapunia, taen ke cai meyadnya, ngaturang odalan
lan mekiis, nyanggar tawang, pitra lan buta yadnya sai

5. Yaning suba taen macihna cai nawang, tutur agama ne sujati, eda
mripitang arta, yaning cai ngelah yadnya, undang nyama braya
sami, nyawis banban, ampura sang jogor manik

6. Duke tityang kari urip maring lemah, mayadya tityang tan naenin,
Jogor manik ngerak, nirdon pesan idup iba, tutur agama tuara
uning, belog iba, tuara nawang beneh pelih

7. Yan anake sugih ngelah pipis emas, apang ada kapakidih, teken
nyama braya, patut medana punia, laksanane stata sripit, demit
pisan, pang tan telah branan cai

8. Jani nira pacang midanda kita sang atma, duang tiban ring kawah
geni, yaning suba pragat, numitis ke mayapada, dadi jadma berag
aking, panebusnya, caru buta preta nami

PUPUH SEMARANDANA
1. Malih prapta atma istri, sang jogor manik angucap, uduh atma wau
prapteng, kenken jalaran nyai padem, apa wisayan di madyapada,
sang atma gelis matur, singgih ratu nunas lugra

Geguritan 12
2. Tityang padem duke nguni, sangkaning tityang mepangenan, sedih
mangenang pianake, pianak tityang ne mekatah, maka sami pada
padem, pianak alit-alit ratu, ne sedihang peteng lemah

3. Jogor manik ngandika malih, sisip nyai teteh bantang, ne gada jani
jemak, sang atma tuara tulak, raris jemak gada punika,
angkihannya mengangsur, raris nylempoh teteh gada

4. Sang buta nerit ngwastonin, sia tiba nandang sengsara, yaning


puput sasengkere, ditu malih kapandikayang, pang numadi ring
panyaman, dadi anak istri ayu, truna-truna keh ngedotang

5. Keh wong lanang ngrebutin, wastu ipun mauyutan, sareng roang-


roang ipune, baan ayu ne mekada, anak istri kapademang, maring
setra gandamayu, bulak balik manjadma

PUPUH PANGKUR
1. Jogor manik malih nyingak, ada atma wong istri ne prapti mangkin,
kapandika apa wisayanmu, apa jalarannya padem, tumuli sang atma
raris matur halu, ampura ratu bhatara, padem tityang nandang
gering

2. Nesti neluh nerangjana, sapunika geginan tityange duke urip,


mademang anak limang atus, sangkan tityang mawisesa, kapaicain
dewi durga ring gandamayu, jogor manik menggah pisan, yan keto
wisayanmu nguni

3. Jani nira mastu iba, pacang kasengker tanpa awak ne jani,


mekelonya kutus tahun, wus punika nyai mangjadma, maring lemah
dadi uled siu tahun, dadi jlati satak tiban, yan enu nyai masolah
weci

4. Malih atma istri prapta, pejalannya lemuh megeloran gati, tumuli


ketakenin ditu, apa jalaran nyai padem, miwah apa geginan nyai
duke idup, atmane umatur banban, ngulurin indria nemu pati

PUPUH GINANTI
1. Tityang wantah jatma bekung, mekenyem sang jogor manik, yan nyai
edot ngelah pianak, nira ngicen pianak jani, ne wenten pianak
dadua, melahang pisan manyonyoin

2. Atmane malih umatur, ratu sang jogor manik, yan dadi tityang
nunas, icen tityang pianak istri, ne listu ayu warninya, ngame
pianak saking rihin

3. Sang suratma raris rauh, makta rare anak istri, gelis kapica ring
sang atma, dahat lega tan sinipi , mangkin sida ngelah pianak, atma
bekung manyonyoin
PUPUH GINADA
1. Rarene manadi bijal, ngisep nyonyo mangulanting, i bekung raris
ngatabtab, ditu ia nemah mamisuh, pajerit ngeling kesakitan, suud
gusti, tan sida antuk nahenang
Geguritan 13
2. Raris ditu kapandika, ih sang atma bekung nyai, jani nyai pulang
ring kawah, melablab duang tiban ditu, wus punika nyai manjatma,
kesakitin, i buta rare kang nama

3. Ada atma wawu prapta, ya mangojog bale manik, ida sang sri
bhagawan, tityang brahmana putus, kija laku jani titiyang,
ngungsi linggih, manut ring ida sang pandhita.

PUPUH SINOM
1. Ih kita wiku dadakan, kasepan sepan mabersih, mangulah nampi
daksina, tong nawang upeti stiti, sangkan mai teka paling, twara
nawang kangin kauh, mangulah enggal majalan, asing genah
kejagjagin, mapi weruh, sujati tong nawang paran.

2. Yaning cai keneh nawang, swargane wekasing luih, twara gampang


nagih nawang, tanpa yasa nagih luwih, budi enggal mapikolih,
sangkan mula takut tuyuh, idupe mangawi dosa karma, jani
karmapala tampi, patut ingsun, maweh upah ne dikawah.

3. Kene san lacur katemuang, tan sida ban ngrasanin, antuk laksanane
timpang, momone baang mamurti, sangkan jani mapikolih, tata
laksanane dumun, demen nguluk nguluk timpal, saking istri
mangajakin, sangkan payu, ninggal swarga nglih kawah.

4. Wenten malih ne ungkuran, cihnane wong jati luih, sekatahing


cikra bala, tan wani pada manolih, wireh tejane ngulapin,
pamargane juwa manyujur, ngungsi swarga siwaloka, apsara apsari
sami, ne ka utus, mendakin baan joli mas.

PUPUH DURMA
1. Kocap malih wenten atma buyut prapta, raris atanya jogor manik
napi kawisannya, atma buyut matur sembah, kawisayan titiang duk
urip, peteng lemah, tuah memacul ring carik

2. Yaning lemah tityang ngebet kladi ring tegal, nyaga biu yaning
wengi, maling reke katah, tatanduran tiang katah, kacang jagung
sela ubi undis tabya, padi gaga jagung jali

3. Isen cekuh kunyit kasuna lan bawang, muang enyuh base gading,
icen tityang swarga, jaga kapulain tityang, yaning ratu tan
nyuecanin, tityang sadia, dyastu menumbas sairing
PUPUH SINOM
1. Sang jogor manik angucap, atma buyut wau prapti, matiang apa ta
ika, muwah kawisayanmu nguni, i buyut ature banban aris, tityang
padem ulian labuh, ngarit maring pangkung dalem, wus matekap
maring carik, saget ditu, sampin tityang nagih amahan.

2. Atma gede badeng prapta, atanya mangkin jogor manik, ih kita atma
wang gede, paran matyang apa iki, sang atma bangras nyawis,
tityang wantah tukang pukul, yan dot tityang ngalih pangan, maak
megal lan mamaling, tityang dumun, matin tityang rebut desa.

Geguritan 14
Geguritan Diah Anggreni
PUPUH SINOM
1. Mogi asung sasuhunan, mapaica manyuwecanin, tityang jatma
ikatunan, tuna sastra tuna budi, muda punggung mapi weruh,
manegesin daging tatwa, kruna basa tanpa indik, kirang langkung,
ledang ugi ngampurayang

2. Manah lulut mengawinang, maring daging sastra aji, pangkah


pongah sarwi gita, mahabrata ne ka widi, kapunggel anggen gurit,
Diah Anggreni ne ka utus, ngaturang guru daksina, maring Ida
maha resi, sane kasub, dang hyang drona ring astina.

3. Mojar bambang Eka Lawya, Diah Anggreni arin beli, pengeleburan


manah lara, kadi pengantungan urip, sat tirta sanjiwani,
pamurtine giri wadu, tan waneh beli ngatonang, bilih adi wus
mabersih, sinah ngungkul, widya dari saking kendran

4. Adi ayu mas jiwatma, tampekin beli malinggih, pisarat beline


mirah, nunas tulung ring i manik, mogi sida manadingin, da ja dewa
walang kayun, indik beli nunas ajah, maring ida maha resi, sampun
puput, kapradnyanan mapanahan

5. Swadharmaning i sang sisya, sesampune nampi bukti, patut medana


punia, nyihnayang astiti bakti, maring ida maha resi, antuk ledang
ida nuntun, mapaica kaweruhan, boya saking ida pamrih, nanging
patut, sisya ngaturang daksina

PUPUH MASKUMAMBANG
1. Raris matur Diah Anggreni nyunyur manis, beli sang suweca,
panglukan ibuk manah, sang hyang semara nyalantara

2. Lintang bagia manah tityang ngiring beli, bagus wicaksana, ping


solas tityang numadi, tan waneh tityang memanjak

3. Nanging ampura tityang tambet tuna budi, wantah mematutang, kadi


arsan beli mangkin, ngaturang guru daksina

4. Yaning patut malinggih beli ring puri, tityang dados duta, ne


benjang tityang memargi, de ja beli sumangsaya

PUPUH GINADA
1. Nimbal ucap raden bambang, suksma beli ring i adi, adi tuhu jati
tresna, ngemanggehang satya kakung, amatra tan naen tulak, tuhu
jati, adi istri mautama

2. Sadurunge adi lunga, amatra piteket beli, oja adi tuna yatna, napi
malih nyasar laku, nak luh kadi i dewa, sampun pasti, anak lanang
akeh ngedotang.

Geguritan 15
3. Tata basa apikang, rikala adi manangkil, ngandap kasor munyi
melah, sila ayu darma sadu, patut anggen gagelaran, mogi molih,
lampah adi sida karya

4. Diah Anggreni matur sembah, tityang wantah mamimg singgih,


nanging antuk katunayan, mogi asung hyang sinuhun, mapaica
panugrahan, sida ke apti, labda karya lampah tityang

5. Sampun puput bebawosan, pidabdab ida sang kalih, sane benjang


pacang lunga, mamendak ida dang guru, mengaturang guru daksina,
cihna bakti, sang sisya puput melajah

6. Wengine tan kocapang, kocap sampun semeng mangkin, Diah Anggreni


wus memarga, ngalinggihin joli murub, mairingin bala yuda, maka
sami, bala yuda akeh pisan

7. Bala yuda petang dasa, ne patpat mamikul peti, medaging raja


berana, pacang katur ring dang guru, ne siyos malih senjata, tios
malih matikulan sarwa boga

PUPUH DURMA
1. Gelisang lampah nyane kang di nota, ngeranjing ring wana giri,
dahat madurgama, makeh panggih sata wana, gajah warah miwah
paksi, pada lega, mamunyi saling sambungin

2. Katang gama sang utusan mandeg lampah, tanpa sama begal prapti,
sareng petang dasa, saregep saha senjata, pedang tumbak miwah
keris, tur manyandak, munyi bangras mamungkilin

3. Yaning iba dot maurip di lemah pada, serahang barange sami, iba
salah lampah, tanpa wangsit mai mentas, ngentasin wawengkon kai,
liwat pongah, tuara nawang tata krami

4. Bala yuda dahat merang madingehang, sayaga atandang jerih,


anggreni gelih mujar, eda iba manyengkala, kai liwat pedek
tangkil, ampurayang, kasep kasi nyelang margi

5. Gegesonan i begal masaur nimbal, buat iba ngidih pelih, kai suba
lega, nanging petine serahang, sinah iba nu maurip, pade tungkas,
eda andel pacang maurip

6. Bala yuda gelis nimbal mengarepang, eda iba liu munyi, sigug nagih
motah, kai tosening prawira, metoh pati mela gusti, diastu pejah, a
tampak tuara makirig

PUPUH PANGKUR
1. Durung puput bebawosan, tanpa sama i begal galak numbakin,
segrahan pada mangelur, bala yuda tan kirigan, manguwales saling
sempal saling tusuk, pada wira ring payudan, pada nganken dewek
sakti

Geguritan 16
2. Saking teguh ne i begal, bala yuda akeh padem miwah jerih, ne jerih
pada melayu, Diah Anggreni padidian, Diah Anggreni jerat-jerit
nunas tulung, saget rauh ring sang atapa, Diah Anggreni nunas
urip

3. Sang atapa lajer ring yoga, diah anggreni manawegang ngemalihin,


gelis lebar yasan ratu, i wadu nunas tulungan, nunas urip
sakitakara ring i ratu, tityang pacang ngaturang, tan sandang
sangsaya ati

4. Sang atapa raris obah, tanpa ngucap ngambil panah tur memargi,
mentang panah ngrejek musuh, begal, rampok peju limping, nandang
kangin ne ajerih pada melayu, Diah Anggreni manubagia, sang tapa
ketampikin

PUPUH GINADA
1. Inggih ratu sang atapa, aksi tityang matur bakti, antuk ratu
sampun ledang, nulungin tityang i wadu, suksma aturang tityang,
ne ping kalih, ledang ratu ngampurayang

2. Langia purun tityang ngobah, i ratu nangun semadi, mogi tan kenin
pinulah, wireh saking manah ibuk, boya saking manah pongah,
mengaremit, anak lanang nangun tapa.

3. Sang tapa masawur nimbal, bawos ida nyunyur manis, manyelis sang
hyang samara, uduh dewa istri ayu, tan sandang ento ne panjangan,
gelah menampi, buat dewa nunas iwang

4. Lantur gelah menakenang, parab dewa sang aluwih, wiwit miwah


kabuatang, antuk tambene mapangguh, nawi utusan dewata, widya
dari, nyadia nyemaranin tityang

5. Sang ayu asawur sembah, parab tityang Diah Anggreni , wiwitan


jagat misada, lampah tityang wit kautus, ngaturang guru daksina,
ring sang resi, dang hyang drona ring astina.

6. Eka Lawya somah tityang, kocap sampun nampi bukti, kapradnyanan


mapanahan, saking ida maha guru, antuk ledang mapaica, sane
mangkin, tityang manguwales tresna

7. I ratu sampun suweca, mapitulung kadi mangkin, mademang rampok


lan begal, arta brana mangkin katur, ring i ratu sang piolas, durus
tampi, mangda natan miratdana

8. Suka ratu ngampurayang, basan tityang tuna luwih, kalih pituwus


amatra, sinah tan manut ring kayun, satsat anggen nebus dosa,
antuk sisip, purun ngoda sang matapa

PUPUH GINANTI
1. Sang tapa masaur halus, dewa jati wadu luwih, gelah banget
nyuksmayang, nanging punia sane luwih, boya emas arta brana,
nanging manut sang menampi
Geguritan 17
2. Kadi macan ne puniku, sinah lega wehin kancil, i lelipi sinah lega,
yaning katak ya ne wehin, i kambing ya ngelen ulad, yaning paksa
wehin pipis

3. Kadi tityang lanang bagus, tengah alase adiri, kasusupan sang


hyang samara, kalud indria ne mamurti, sungkan rahat jroning
manah, napi anggen menambanin

4. Sang ayu engsek ring kayun, matetegar mapekeling, inggih ratu


sang atapa, i ratu maraga suci, kadi surya nyalantara,
manyuryanin jagate sami

5. Tapa bratan i sang wiku, manut daging sastra aji, semara dudu tan
wenang, majajudan sios malih, momo, mobab tan kalugra, sida
mangguh wiku jati

PUPUH MASKUMAMBANG
1. Yaning ratu manungkasin linggih aji, werug ikang jagat, kala kala
ne mamurti, panjak wadwa kasengsaran

2. Ampura ratu atur tityang ngalintangin, nasikin segara, becik ratu


mikayunin, mogi jagate raharja

3. I sang tapa menyawurin sada aris, beli mematutang, manut kadi


linggih aji, nanging kirang tuna nika

4. Duk mayoga jati beli tapa luwih, ngagem satya brata, duk mademang
musuh adi, sang partha beli jatinya.

5. Kala adi nunas urip maring beli, adi masubaya, yaning sida
menagingin, maupah sekarepnya

6. Nak tan becik yaning lempas maring janji, lempas kocap sastra,
yastu ujar tanpa aksi, niskalane ne mirengan

PUPUH SEMARANDANA
1. Sang ayu kobet nyawurin, rumasa ragane iwang, ima kirang nguna
dika, kalajok nunas tulungan, kadong caluh nunden anak, maupah
sekita kayun, pelih bedik ngaselekang

2. Inggih ibu dewi peri, muah beli Eka Lawya, ring dija ibu magenah,
cingak tityang kasengsaran, kaselekang, olih sang partha, sisipan
raos a buku, nenten sida negelidang awak

3. Inggih ratu kesatria luwih, i ratu putran pandawa, tosning ratu


mahotama, i ratu ngayomin jagat, genah wadwa masayuban, rikala
tekain musuh, tan mrih sukaning awak

4. Malih tityang mapekeling, nak luh lian ratu buatang, wadu jalir
nenten kirang, sane seneng ngadol raga, oja ngalih sang mangkepan,
mangda nenten ngawi letuh, tityang ngagem satya brata
Geguritan 18
PUPUH SINOM
1. Ngucap malih sang arjuna, bes liu adi mamunyi, mapi weruh kocap
sastra, anggon nekep bikas weci, beli jani mangumpami, pinakayang
beli buruh, i dewa manggeh juragan, i juragan lan i kuli, pada
adung, ngawetuang panemaya

2. I kuli muputang karya, i juragan ngelong janji, solahe nitya


wacana, tan manut kocaping aji, i kuli menagih janji, reh sanget
merasa tuyuh, yan adi mamirat upah, i kuli maksa menagih, yan sing
payu, boya madan sang arjuna

3. Melahang dewa minehang, raga eluh tanpa kanti, tengah alas


madurgama, nyen pacang manulungin, dyastu adi jerat jerit, i bojog
tan senem nulung, becik adi ne menyerah, bareng beli nemu karmi,
adi ayu, eda adi nampik bagia

4. Liu bajang ne ngedotang, bilih ada masesangi, meled nawang sang


arjuna, sane kasub mengagungin, uling malu kayang jani, mirib adi
tuara ngugu, wireh tonden ngerasayang, yaning suba nawang bukti,
nenten surud, adi pacang ketagihan

5. Sang ayu kahemengan, lek jengah jeroning hati, satya laki


kepagehang, dyastu mangemasin mati, sang Arjuna menampekin, sang
ayu raris melayu, buat ngelidang raga, sang Arjuna ngetut kuri,
saget sampun, memapag tepining jurang.

6. Yan ratu pacang memaksa, tan wurungan tityang mati, matu


manyaburang raga, sang arjuna ngasih-asih, duh adi jiwatman beli,
antosang beli sang ayu, nguda adi nelascarya, sang ayu pageh ring
hati, kasep nyaup, sang ayu nyeburang raga

7. Sang partha kangen ring manah, rumasa ring raga sisip, ngulurin
kitan indria, sengkala ne ka panggihin, tapane tan mapikolih, Diah
Anggreni puput ulung, nyesel kuri tanpa guna, kudiang pacang
ngumbah pelih, mangu – mangu, matulak mantuk ke astina

PUPUH GINADA
1. Tan kocapang sang arjuna, kocap mangkin dewi peri, nyadpada dewi
uma, ring siwa loka kawuwus, makesiab jroning manah, kadi ngipi,
sabda ngawang kapirengan

2. Ke awas jeroning kita, katon Ida Diah Anggreni, katiben panca


baya, jerat jerit nunas tulung, dewi peri kabingungan, nunas
pamit, jumujug ke maya pada.

3. Keawas saking ambara, Diah Anggreni kepanggihin, rikala


nyeburin jurang, gegesonan ida tumedun, lampahnyane kadi kilat,
Diah Anggreni, kasaup tur kakeberang

Geguritan 19
4. Saking tuduh sang hyang titah, Diah Anggreni wangde mati,
mangkin sampun kakeberang, dewi peri ne manulung, rauh ring
jagat misada, tur mapanggih, Eka Lawya ring purian

5. Raden bambang kablebegan, Diah Anggreni ne prapti, kasarengin


biang matua, kabilbil nyapen sang rauh, nguncarang pangayubagia,
dewi peri, gelis ida mangandika

PUPUH PANGKUR
1. Cening bagus Eka Lawya, liwat lagas i dewa ngutus wong pawestri,
menangkilin maha guru, ngalintangin alas wayah, madurgama menek
jurang tuun pangkung, rampok begal mekacakan, waduan cening tlah
mati

2. Diah Anggreni tambis pejah, manyeburin jurange dalem tan sipi,


wit magehang satya kakung, satria jaruh ne mangoda, sang Arjuna
tos pandawa sane kasub, wit Anggreni salah ucap, kadroponan nunas
kanti.

3. Yatnain dewa menanggap, manggih ala yan salah baan nindakin,


darma patut anggen guru, mangda sida manggih bagia, tuna yatna
sengkala pacang ka pangguh, wikan cening mawiweka, dasarin baan
olas asih.

4. Olas asih ne punika, senjata mahutama ne luih sakti, mamunahang


kancan ripu, meseh sakti mawisesa, sinah lilih dulurin ban dharma
sadu, nanging cening aksamayang, segara bakat tasikin

5. I dewa sampun pawikan, uger-uger sang nata muatang indik, catur


naya ne pang weruh, sama beda danda dana, keni sisip dyastu panjak
miwah prabu, yaning sampun janten iwang, nanging sane manut sisip

6. Sane sisip nunas iwang, i sang patut oja bangga ngangken ririh,
bangras ngucap pati kacuh, patut saling menyampura, sang prabu
yogya mapitutur ayu, antuk dharma kepatutan, mogi manggih tata
trepti

7. Suka dewa ngampurayang, ibu pamit mangda tan kasep menangkil,


dewi peri sampun mabur, sang kalih nyakupang tangan, nyembah
bakti ampurayang titiang ibu, antuk tambete kalintang, suka ibu
ngampurayang
PUPUH DURMA
1. Raden bambang menampekin i mas mirah, ampurayang ragan beli,
tuna ngunadika, mangutus ragan i dewa, tanpa ngitung baya pati,
de sangsaya, beli nyadia manindihin

2. Sane benjang beli nyadia ke astina, ngaturang sang parta jalir,


maring nara nata, i dewa patut sayaga, manggeh bukti lawan saksi,
mamidarta, indik-indik ne sujati

Geguritan 20
3. Duke malu inan lima ne tengawan, kabuatang maha resi, beli
ngaturang, magehang guru susrusa, manah ening srada bhakti, ring
bhagawan, dyastu urip mangemasin

4. Eka Lawya dahat brangti ring sang parta, mabat ida jroning hati,
ih iba sang partha, yening tuhu prawira, Eka Lawya tandingin,
tanpa guna, manadi pacundang urip

PUPUH GINANTI
1. Diah anggreni nimbal matur, duh beli mustikan hati, naweg titiang
mapinunas, ampurayang pade sisip, sampunang ja beli lunga,
sangsaya titiang ring hati

2. Elingang piteket ibu, welas asih ne sungkemin, wikan beli


mawiweka, ne cen patut miwah sisip, sampunang gelis kroda, yan
kroda patute lisi

3. Meled titiang mapawuwus, manah titiang dreda bhakti, kocap pacang


nangun yadnya, karya agung ngeteg linggih, sampun nampek
kerasayang, becikang beli makayunin

4. Matetaki ring kayun, mangda yadnya lanus trepti, agung yasa


agung goda, becik beli pageh hati, yasa kerti ne buatang, madak ica
sang hyang widhi

5. Yaning asung hyang sinuhun, asing alih sida kapanggih, dana punia
mili membah, wireh kertin beli luwih, jagate kerta raharja, gemah
ripah loh jinawi

6. Yaning lampah tityang ilu, duk sang partha mengeramih, sampunang


beli ne sangsaya, tityang pageh satya laki, tityang kantun mawak
sukla, tan sandang beli moyanin

7. Solah ida sampuniku, saking tityang salah munyi, antuk tuna


pratiyaksa, sengguh tityang tapa luwih, mawinan lagas mengucap,
saking sarat nunas kanti

8. Janten beli mangkin weruh, jati titiang mawak sisip, suka beli
ngampurayang, tanpa guna manindihin, becik mangkin ne urungan,
arsan beli metoh pati

PUPUH SINOM
1. Raden bambang nimbal ngucap, jati adi wadu ririh, yadnya anggen
dedalihan, mapi weruh ling ning aji, manyilibang daya weci, mapi
wagmi mapitutur, sida mangungkulin somah, mapi-mapi satya laki,
mapi sadhu, nanging bukti mabinayan

2. Minab adi ngepah tresna, tengah gua sareng kalih, sinah lega
ngerasayang, kasusupan samara ratih, matemu di legan hati,
nampanin satria jaruh, sangkan adi purun tulak, mangiringang
beli tangkil, mirib takut, corah adi kasinahang

Geguritan 21
3. Sang ayu gelis manimbal, jengah manah ne tan kadi, boya tityang
tuna satya, boya titiang tuna bhakti, titiang bhakti sengguh weci,
boya titiang saking purun, manungkasin anak lanang, nanging
saking manah bakti, mapawungu, mangda tan manggih sengkala

4. Yaning sampun saking sarat, ke astina ngadu sakti, titiang nyadia


mangiringan, nyihnayang matindih bakti, iwang patut apang pasti,
nangkilin ida sang perabu, maharaja yudhistira, reh ida meraga
adil, jati tuhu, paragayan sang hyang dharma

5. Raden bambang dahat lega, sang kalih raris memargi, sampun rauh
ring astina, sang prabu sedek ketangkilin, bawu danda tanda matri,
miwah arin maka catur, raden bambang saget prapta, mengaturang
panganjali, inggih ratu, naweg titiang nunas lugra

6. Parab titiang Eka Lawya, somah titiang diah anggreni, wit saking
jagat nisada, saking sarat pedek tangkil, manguningang satria
jalir, sang partha arin i ratu, marikosa somah titiang, maring
tengah alas sripi, duk kautus, ngaturang guru daksina

PUPUH GINADA
1. Sang prabu nuli ngandika, duh sang partha arin beli, manut ke
luwir inucap, solah adi ne ne ilu, sang partha nuli, angucap,
inggih beli, jati wantah sapunika.

2. Sang prabu menggah piduka, meweh ida ngemanahin, meneng tan


medal wacana, raden bima gelis matur, mecegik munyine bangras, ne
te cai, nyurudang tosening utama.

3. Yan si aku dadi partha, bagus genjing turin ririh, tuara pongah
melegandang, bajange teka merebut, bilih ada mesaudan, bani mati,
yaning tuara kasidayang

4. Reh padidi ngawe dosa, cai nanggapin padidi, sang arjuna raris
ngucap, inggih ratu sang perabu, beli adi sinamian, titiang sisip,
lungsur titiang pengampura

5. Naweg titiang nunas galah, majeng ring sri narapati, jaga


muputang wicara, sang prabu tan mesaur, raden bambang ne ka
batbat, ne te cai, pangkah ngendonang yuda

6. Yaning tuhu perawira, jani lan atandang jurit, mula ngagen


macentokan, Eka Lawya gelis matur, sampun ratu salit arsa, titiang
tangkil, tan buat atandang yasa

7. Titiang nunas kepatutan, ne manut kecaping aji, wit menawa


darmasastra, pisarat pacang kalungsur, ledang ratu manugraha,
titiang nampi, reh i ratu dewa sekala

8. Sang prabu osek ring manah, kadi togog kelolohin, sepi sunia
penangkilan, sang, partha gelis mesaur, ne te iba Eka Lawya, liyu
munyi, tuara muputang karya
Geguritan 22
PUPUH DURMA
1. Yaning iba tuhu tosening prawira, jalan ke jani metanding, ngadu
kawisesan, tan wedi ngemasin pejah, timang ngawe kedek gumi, melah
pejah, majumu kai numitis

2. Raden bambang menyahurin sada dabdab, minab ratu salah tampi,


ring pisarat titiang, titiang nunas keadilan, i ratu matandang
jurit, titiang keman, yan pade nulak magutik

3. Tan sama sang kalih sampun mayuda, saling lempag salih tigtig,
sami pada wira, anggreni jejeh ring manah, inggih ratu hyang
siniwi, sinampura, wit titiang yuda panggih

4. Geni astra katiwakang sang arjuna, Eka Lawya sebet menangkis,


gelis ngewalesang, antuk heru mahotama, sang partha kasep
menangkis, puput seda, sang pandawa pada nangis

5. Eka Lawya diah anggreni pamit budal, bima sena dahat brangti,
macegik manyajag, nguyeng gada ngewalesang, sang prabu ngandika
aris, tanpa guna, manindihin anak sisip

6. Raden bhima nenten tulak ring sang nata, nakula sahadewa nangis,
duh beli sang partha, liwat lasia beli pejah, tanpa, guna titiang
urip, titiang nyadia, satya janji labuh geni

PUPUH SINOM
1. Sang nata osek ring manah, yeh panone membah milis, uduh adi
dananjaya, ampurayang tambet beli, tan sida beli melanin, manah
beli tresna nulus, magehang treta semaya, tanpa guna kari urip,
melah lampus, labuh geni sinarengan

2. Dewi kunti kocap prapta, sarwi nangis ngasih-asih, uduh cening


danajaya, lascarya dewa ningalin, minab ibu tanpa kerti, tan mari
keweh ke pangguh, ring dija minab katunan, widhine minab tan asih,
dados lantur, uripe mangguh sengsara

3. Uduh nanak sri kresna, tulungin ja ibu mangkin, ibu nandang


kasengsaran, sang pandawa labuh geni, i dewa luwihing kerti, tan
mari masuweca nulus, sang hyang wisnu nyalantara, manggehang
sukertan gumi, na tan surut, yan jagate tan raharja

4. Durung puput masambatan, prabu kresna sampun prapti, dewi kunti


lintang lega, raris manuturang indik, prabu kresna manyawurin,
saindike titiang sampun weruh, tan sandang dartayang, titiang
mangkin mangastiti, mogi asung, sang hyang widhi mapaica

5. Manunggalan tri pramana, katibakan mantra sandhi, kembang


wijaya kusuma, panugrahan sidhi mandhi, asung lugraha hyang
widhi, miwah ida hyang sinuhun, kocap mangkin ida sang partha,
katibakin mantra sidhi, raris bangun, sang partha eling ring raga

Geguritan 23
6. Sang pandawa dahat bagia, miwah ida ibu kunti, sang arjuna sampun
waras, medal baos kadi sedih, minab ida salah tampi, inggih ratu
sang prabu, nirgawe solah sang nata, tanpa guna titiang urip,
titiang lacur, dadi kakedekan jagat

7. Sang prabu kresna ngandika, duh sang partha arin beli, tan
sandang malih panjangan, mula titah sang hyang widhi, sang
pandawa lawan beli, manumadi wit kautus, munahang momo angkara,
mangda jagate sutrepti, teduh landuh, nyungkemin daging agama

PUPUH GINADA
1. Yan pade idewa pejah, nyaman adi labuh geni, tos pandawa telah
punah, dharma patute ya rubuh, momo angkara ne jaya, sinah pasti,
kaulane kasengsaran

2. Yan buat Eka Lawya, elah beli ban ngenehin, tan sandang adi
sengsaya, sinah adi pacang ngungul, beli ne ngaenang upaya, ne ne
jani, jalan luas ke nisada

3. Sang arjuna matur sembah, titiang wantah ne sairing, sang kalih


nuli memarga, tan asuwe saget rauh, ring genah jagat nisada, i sang
kali raris ngawinan daya upaya

4. Prabu kresna masusupan, ring arcane maha resi, sang partha nuli
ngastawa, mamurti manados siu, rupa pateh tanpa ceda, diah
anggreni, raden bambang kabingungan

5. Inggih beli Eka Lawya, jejeh titiang ne tan sipi, reh meseheh
mabinawa, raden bambang nuli muwus, tan sandang sumangsaya,
becik mangkin, ring dang guru nunas ica

6. Sang kalih sampun nyadpada, ring ida sang maha resi, naweg
titiang nunas lugra, asung lugraha i ratu, antuk titiang
kabingungan, menanggapin, meseh sakti kabinawa

7. Ledang manah sang yadpada, antuk tembe kapiragi, arcane wikan


ngandika, duh nanak sang darma nulus, idewa sisya mahutama, tuhu
bakti, manutin darmaning sisya

8. Kadi pinunas i dewa, sinah pacang kadagingin, wenten piteket


amatra, rikala ngacep sinuhun, tan yogya ngamel senjata, napi
malih, ali-ali kateguhan

9. Soca bungkunge mekada, tan patut anggen mebakti, reh masoca


kresna dana, dahat ngawe letuh agung, ngawe betarane duka, asing
ke apti, boya pacang kalugraha

PUPUH PANGKUR
1. Wawu mandeg pangandika, raden bambang mrasa ragane sisip,
tungkas ring wejangan guru, bungkunge gelis katurang, ring dang
guru reh kaucap ngawe letuh, mewali nyakupang tangan, nunas ica
ngemalihin
Geguritan 24
2. Singgih ratu manawegang, janten ratu suweca pacang manugrahin,
antuk titiang tanpa letuh, bungkunge sampun katurang, gelis ratu
picain titiang pawuwuh, mogi natan kabingungan, reh mesehe
mangiderin

3. Wanti-wanti nunas ica, i sang guru tan wenten malih nyawurin,


metu sengsaya ring kayun, aksinyane kakedatang, jeg tengkejut
bungkunge sane kahatur, natan wenten kekantenang, ngawinang
jejeh tan sipi

4. Diah Anggraeni matur sembah, yatna beli niki pangupaya ne singid,


meseh beli sampun rauh, nangin wantah adirian, cingak beli sang
arjuna ngangen bungkung, ne mesoca kresna dana, ngudiang beli
pacang menagih

Geguritan 25
Geguritan Rajapala
SINOM
1. Naweg titiang nunas lugra, congah titiang ne menyalin, manah
titiang ngalimbakang, daging caritane nguni, kedadosang sekar
alit, nanging tan ngenakin kayun, dening titiang wong katunan,
katah sane tanpaindik, tuna langkung, ledang ugi ngampurayang

2. Wenten reke katuturan, ring wawengkon wanakeling, wong lanang


lintang pradnyan, rupan nyane bagus genjing, solah goba anut gati,
rajapala aran ipun, geginannya tuah maboros, keanggen
nyambungin urip, kocap sampun, manyusup ring alas wayah

3. Saking semeng ya mejalan, nanging tan mangguh pikolih, kalingke


kidang manjangan, legu tan wenten kepanggih, kaleson ipun
memargi, nuwut rejeng kilak-kiluk, raris ipun malipetan, kebatek
manah ajerih, mangda sampun, kapetengan maring jalan

4. Rasa lesu tan kahanan, dening bedak tan sinipi, kayun gelis
mangguh desa, mawinan ipun mewali, pejalane sawat gati, tan
wenten desa kepangguh, nuli ipun dane merarian, mateduh ring
beten bingin, dahat atut, ngicalang lacur ring manah

5. Gelisang punang carita, i rajapala memargi, saget ipun


memangguhang, taman linggah saha asri, bungane mewarne-warni,
ada kembang miyik ngalup, telagane asri melah, bungan tunjunge
mayasin, atut ditu, mapenyengker sarwe puspa

6. Suka lila rajapala, dibeten kayune ngetis, wenten pancoran


kacingak, toyan nyane lintang etis, saget ada wong prapti, istri-
istri lintang ayu, pitung diri pada bajang, langsing lanjar kulit
gading, tuhu ayu, reh widyedari makejang

7. Rajapala sayan lega, bengong ipun manyingakin, kadi wareg tan


peneda, lesune tan wenten malih, ngatonang anak luh luwih, rambut
kadi mega alus, kulitne waluya mas, susune nyangkih ngedanin,
lawut ditu, rajapala masiliban

8. Dengak- dengok manletekang, watek para widyadari, sampun


ngelukar busana, katon pengadegne langsing, busanane pada
mapilpil, ngalegar nuli macebur, ring telage sinarengan, mecanda
sambil ngelangi, saling buru, kapingon maring kasukan

9. Rajapala nyilib raga, beten pandane mangintip, ngepah elel


mangawasang, parisolah widyedari, busanane kapedasin, raris metu
manah ipun, gumanti pacang manyemak, nanging takut kauningin,
raris ditu, kalilit tur kaengkebang

10. Suke manah ne kalintang, ngalindeng sarwi magending, pangus buke


tuare nawang, widyedarine nyingakin, kemad prade katepukin,

Geguritan 26
busane pada kerangsuk, makebur pada ngambara, asiki kantun ye
paling, sahe inguh, wireh busanane ical

DANGDANG
1. Kacerita ye ni widyedari maseselan, reh timpalne telah, manah
jerih kasep mewali, i raja pala katepuk, nuli raris ketakenin,
wecanane banban alus, naweg jero titiang matur, wenten
memanggihin busane dong waliang, akude jerone nagih, kadi pipis
miwah emas

2. Rajapala ye matur raris mengarepan, titiang ne ngeniang, duwe


marupa kelambi, yan jerone kayun nebus, boya antuk mas pipis,
ragan jerone katunas, tan je malih titiang matur, mangda kayun
mangiringan keanggen somah, pacang ajak idup mati, dening titiang
kari wala

3. Ni widyedari yemenyawis menguningan, jero naweg titian, titiang


watek widyedari, kayun jerone tan patut, panes yan padene merabi,
widyedari lan manusa, becik mapikayun dumun, mas pipis jero tunas
yadin katah, titiang purun menagingin, durusang purun waliang

4. Rajapala tan menampi dening sarat, pang sida masomahan, raris


dane matur gelis, yaning jerone tan kayun, busanane tan mewali,
kideh titiang nunas ica, yukti titiang jadma lacur, tan meduwe
nyama braya lan rerame, yan prade jero tan ngiring, sinah titiang
titiang kaduhkitan

5. Olas ni widyedari raris ngandika, kayun mangiringan, mangda


nenten titiang mangkin, nyen parab beline tuhu, titiang wantah
ken sulasih, i rajapala manimbal, beli jadma liwat lacur, meparab
i rajapala lintang lega, busanane nuli keambil, sahe raris
keaturang

GINADA
1. Kensulasih menyawisin, duh beli titiang mejanji, mangda beli
mangelingan, riwus maputra aukud, ditu titiang pacang metilar,
tur mewali, mengungsi indra buana

2. Rajapala ye manimbal, beli wantah sida menampi, ne mangkin


ngiring dabdabang, adi mangda sajan muruk, purun melajahang
raga, sida ugi, nganutin kadi kawekasan

3. Manut ring sastra agama, ne kaucap istri luwih, tan dadi langgah
langgana, diastu somahne jugul, dasa silane gelarang, anggen sidi,
nincap grihasta asrama

4. Satyeng laki ne jejerang, kukuh laksanane luwih, bisa pageh


disemanya, tan gunjing ring anak bagus, yan mule tan somah gelah,
ne keapti, sentanane apang melah

Geguritan 27
5. Kensulasih malih nimbal, inggih beli titiang ngiring, nganutin
warah agama, ningkahang solah rahayu, dumadak side maputra, sane
luwih, suputra sadu gunawan

6. Sang kalih ngalila cita, sambil ngalih genah becik, genah


ngewangun paumahan, yadin magogobe kubu, titiang pacang
mangiringan, anggen ciri, satyan titiange ring somah

7. Lawas sampun pirang warsa, adung sang kalih merabi, pada


manyandayang awak, jegege matimpal bagus, ken sulasih sampun
ngidam, nuli raris, sang kalih mangkin maitungan

8. Mebawos i rajapala, ampurayang beli adi, beli merasa talemane,


kasuwen ring alas mangubu, ngiring mangkin sampun budal, ke
negari, ring desa singa pajaron

9. Tan kewarna maring jalan, kocap sampun rawuh gelis, wong desane
pada bengong, ken sulasih lintang ayu, pawakane langsing lanjar,
kulit gading, rambut nyane selem panjang

10. Dija polih rajapala, mirib watek widyedari, istri luwih mautami,
yan i dewek side kepangguh, purun pacang nguling papat, masesangi,
ring pura kayangan tiga

SINOM
1. Ken sulasih lintang rena, laksanane olas asih, manut kadi ring
agama, catur paramitha luwih, wong desane pade asih, pituture ne
kalungsur, ken sulasih wong pradnyan, dening watek widyadari,
dane nuntun, solah jadma pang utama

2. Rajapala lintang suka, mekarya sebilang wai, asing solah masekaya,


murah pangan lan rezeki, tan pegat dane ngastiti, putra lanang
saha bagus, menganutin putra sesana, ring rerama setata bakti, ye
mawantun, ken sulasih kesatwayang

3. Kocap dane sampun mobot, rajapala kageluhin, beli bagus dewan


titian, seyaga beli ne mangkin, dadi bapan ya i cening, dening
tutug ulan sampun, tan suwe ye pacang medal, dumadak widhine asih,
pang rahayu, utama tan wenten cacad

4. Osek manah rajapala, eling ring indike rihin, kalaning ngiket


subaya, ring rabine ken sulasih, rasa keweh maminehin, sinah
larane kepangguh, yan putrane sampun medal, rabine pacang
ngalahin, liwat bingung, bara kayun nepulasan

5. Kocap rare sampun embas, maduluran ujan angina, cihna prebawa


utama, sanarkene mendah gati, ne menawi cirin gumi, lwir tanduran
pacang mupu, cihne jagate pacang melah, wong desa pada ngulati,
mangda landuh, tan kirangan sandang pangan

6. Wenten malih ne mepajar, asing tandur sarwe nadi, asing tuku sarwe
murah, prebawa sang nata luwih, warnine bagus appikik, suwa teja
Geguritan 28
prebawa agung, kulit gading kadi mas, pisagane pada nelokin, tuhu
bagus, tan lagas ngalahin budal

7. Wengine mangkin ucapang, reramane ledang ngaksi, bapane bengong


ngatonang, siwadwarane ngendih, dumilah murub keaksi, bayune
liwat tengkejut, tumuli ipun nakenang, ring rabine ken sulasih,
adi ayu, cihna napi mirib ada

8. Melajah ningkahang awak, patut purukin, ayuwe langgah ring


rerama, tata krama pelajahin, pang timpal sami asih, asing karya
apang kukuh, malese ento icalang, sastra agamana elingang,
mungguh ditu, sekancan ne mautama

9. Catur gurune ingetang, guru reka ne pertami, ngembasang lan


yasayang, melantaran manah asih, tan pegat ye mangastiti, mangda
putrane kapungkur, dados manusa utama, pengajiane ping kalih,
sandang gugu, tunasin kancan kawikan

10. Wacakane kaping tiga, guru wisesa sujati, ne ngawasayang panegara,


mula nyandang kebaktinin, munguh guru ngayomin gumi, ucap
mangkin ne ping catur, mungguh guru suadyaya, tan lian ida hyang
widhi, lintang luhur, keucap sang hyang jagat karana

11. Putrane ngaturang sembah, nyuksmayang tutur jati, bapane raris


manimbal, bapa mangkin ngawuwuhin, tutur biange jati luih,
sandang punika pituhu, reh manut sastra agama, resepang dewa pang
becik, boya patut, punika pacang katungkas

GINADA
1. Manut kadi panumaya, ken sulasih mengawitin, wecanane banban
alus, duh beli meriki dumun, manut subayane liwat, cutet mangkin,
titiang matulak kekendran

2. Toyan pengaksine mijil, tan presida nahenang antuk sedih nyane


rajapala, merembes toyan panone kepipin nyane, deres membah ring
tepian, bengong buke kena daut, rasa raga tanpa jiwa, dahat
kingking, tan sida ngetelang suara

3. Ken sulasih mapidabdab, sampunang duhkite beli, elingan ja ne


pidan, putrane beli ne nuntun, titiang pacang ngastawayang,
mangda sidi, malih tan kena bencana

4. Rajapala matur dabdab, i dewa kaliwat lali, napi tan eling ring i
putra, kantun alit tur manyusu, napi puaran ye i putra, yaning
adi, pacang metulak ke kendran

5. Yening dados tunas titian, tangguhang kayun adi, jantos pianake


wala, mangda uning maring unduk, yan mangkin dewa matilar,
sampun pasti, cening pacang sengsara

Geguritan 29
6. Inggih beli rajapala, dados beli mangkin lali, titiang boya ja
manusa, suwe ring lemah tan patut, kedanda olih dewata, nika
mangkin, kayunin beli pang melah

7. Titiang mangkin mapinunas, ledang beli menampenin, jele solah


ring sekala, laksanane ledang labuh, suka beli ngampurayang, nuli
gelis, dane makebur ngambara

SEMARANDANA
1. Rajapala sedih kingking, mesambatan nyesel raga, mecap-cap toyan
panonne, uduh adi atma juwita, jantos beli maring kendran, madak
sida beli nutug, mebarengen ring suwarga

2. Suryanin beli ne mangkin, lan i putra kasengsaran, kelangkung


lalis adine, beli pacang ninggal putra, ngemargayang tapa brata,
pang sida gelis matemu, ring sida dewa maring kendran

3. Sampun langkung kudang sasih, rajapala kasungsutan, ngaton


pianak kantun rare, bengong tan side mekarya, manah ne ibuk
kaliwat, setate ngapti kacunduk, ring rabine maring kendran

4. Carita i durma mangkin, bengong ngawasan bapanya, dyastu ipun


kantun rare, sareng sedih manah erang, ring ragane kasengsaran,
raris bapane kagelut, yeh penyingakane membah

DURMA
1. Rajapala mituturin i pianak, kadulurang manah sedih, ngatonang i
pianak, katinggalin antuk biangnya, tatkala maumur alit, banban
alon, munyin dane mituturin

2. Cai durma pianak bapa paling wayah, tumbuh cai ne kasasi,


katinggal ban biang, jumah dewa apang melah, bapa luas nangun
kerti, kagunung alas, idepang bapane mati

3. Mani cening disampune menek bajang, agamane pelajahin, becikang


metingkah, anggen ngalap tresnan anak, olas asihe patut gisi,
apang elah, tan santul cening ring margi

4. Ada nenem musuh manusa pecak, sad ripune ento keadanin, ne


sandang kedasang, mangda tan ngliput manah, reh ngawinang manah
weci, mangda terang, jaga wacak bapa mangkin

5. Kama sane pertama ento elingang, siksa manah sesai, pacang ane
melaksana, mangda tan mekardi cacad, ne ngawinan wug gumi, reh
pastika, tingkah metu saking manah ning

6. Kaping kalih krodane kebaosang, punika patut kelidin, ne sandang


kedasang pisan, mangda tan ngliput manah, kaping tiga kocap
mangkin, madan loba, ngawinang momo mamurti

Geguritan 30
7. Maka wacakane sane kaping empat, punyah manahe sesai, elingang
punika, mawiwit saking minuman, tusing nyandang paurukan, reh
ngawinan, solahe tan manut indik

8. Ne ping lime mada punika kaucap, mateges bingung ring hati, iwang
tan kesanan, iwang patut tan keparna, ngawinang solahe weci, ne
ping untat, matsarya nyandang impasin

9. Manah iri hati ne sandang icalang, punika banget mayanin, eda ta


nguasayang, barang gelah anak lian, medasar nayane singid, ngalih
merta, tan wenang medasar weci

10. Satondene bapa ngalahin idewa, lanturang bapa nuturin, ne ada


pusaka utama, gamel cening apang melah, anggon raksa jiwan
cening, sinah pacang, bencana sami jerih

11. Biang idewa kensulasih parabnya, dane watek widyedari, ring


suwarga magenah, astiti tunasin ica, melantaran manah suci, mogi
ledang, maicenin cening pemargi

MASKUMAMBANG
1. Sampun sirep wayan durma dahat aris, nuli ya katinggal, nanging
baat jeroning ati, wireh tresna ring pianak

2. Janggel-janggel pejalane tolah-tolih, buka tanpa jiwa, merasa


suwung ring ati, katetehang dening putra

3. Meled manah mangda side manggih rabi, ngungsi gunung alas,


ngalih genah sane becik, mangda polih daging tapa

4. Tanpa ngitung panes bara tur memargi, bedak turin layah, boya
kahitungan malih, mangda gelis polih genah

5. Kocap mangkin nyusup maring wana giri, malih madurgama, panggih


ditu taru bingin, masila ngelarang tapa

SINOM
1. I durma mangkin kocapan, ia negak saha mangeling, katinggal baan
meme bapa, sedih manahne tansipi, pedidi meraga alit, sira pacang
ngerungu, anggen mangempuang raga, mangda side tutug urip, raris
ipun, mejalan mengawatang awak

2. Ujan panes peteng lemah, mejalan nuhutang batis, melali kapisaga,


mitulung dane sesai, mangda polih ngidih nasi, keanggen
nyambungin idup, pisagane pada saying, wireh dane jemet gati,
solah luwung, makejang pada ngajumang

3. Yan sampun akudang warsa, kocapang ring wana keeling, jagate


kalintang melah, panjake sami subakti, ring ide sang nyakrewerti,
reh pradnyan tur kasumbung, ngagem darma ngemban panjak, wecana
anut ring ati, raris ditu, i durma ngaturang awak

Geguritan 31
4. Ngadpada matur masila, nguningan ragane saking, sang nata raris
ngandika, uli dija cai cening, dadi angob nira ngaksi, i durma
mewali matur, singa panjaron wit titian, wayan durma keparabin,
titiang jugul, tan ngelah nyama braya

5. Yaning wantah ratu ledang, manah titiang nunas urip, durusang


ratu mapaica, sekancan pekaryan puri, titiang nyadia pacang
ngambil, prade tan manut ring kayun, suka ratu ngampurayang,
belog titiange tan sipi, ledang kayun, sang prabu tur ngandika

6. Uduh cening wayan durma, cutet ngawit uli jani, dini suba cening
nongos, ngaturang ayah dipuri, wireh cening enu cerik, uruk nira
cening malu, masastra miwah masolah, disubane cening kelih, lawut
ditu, ambil sekancan pekaryan

7. I durma ngaturang sembah, medasar manah subakti, gelisang


mangkin caritayang, wayan durma sampun kelih, macihna budine
luwih, duweg lan gobane bagus, panjake sami ngajumang, para
dahane ngolahin, sami lulut, ngupaya nesekang raga

8. Makejang pada ngonjakang, wenten ne mesuang munyi, dumadak


titiang makatang, mesangi ngaturang guling, ring kemulan pitung
besik, rahina wengi mejangkut, ratu dewa sasuhunan, paicain
titiang ne mangkin, mangda durus, mejangkepan ring i durma

9. Para istri pada osah, kasemaran buduh paling, katuju dina purnama,
i durma ya makekawin, ring bale bencingah puri, bengong ida sang
perabu, arjuna wiwaha kapaca, metanganan tur mengarti, tuhu
pangus, rupa solah lan suara

10. Sang prabu nuli ngandika, wireh cai suba kelih, nire jani
maicenin, sekancan istrine luwih, dijaba lan dijero puri, lautang
pilihin ditu, i durma ngaturang sembah, suksma titiang i gusti,
indik iku, durung kemanah baan titiang

GINADA
1. Boya titiang saking tempal, maring pangandikan i gusti, titiang
kantun merasa, ring dewek titiange jugul, lugrayang titiang
melajah, mangda uning, ring patut kelawan iwang

2. Malih titiang durung tatas, ring indik grehasta sami, ngaruruh


sehanan boga, sinah keweh ne kepangguh, awinan titiang nunasan,
ring i gusti, titiang pacang nyusup wana

3. Bapan titiang nangun tapa, mabesen ring titiang rihin, mangda


titiang ngetut lampah, ring tengah alase ditu, wireh sampun
panumaya, wawu mangkin, titiang purun manguningan

4. Sampunang i ratu duka, manah titiang saking yukti, ngelarang


putra sesana, ngupaya bakti ring guru, ring sastra agama kocap,
putra luwih, nganutin titah rerama

Geguritan 32
5. Suksma aturang titiang, ledang ratu maicanin, tuna langkung solah
titian, ngaturang ayah ring ratu, suka ratu ngampurayang, cutet
mangkin, titiang pacang mejalan

6. Duh cai parakan saying, nira nampi raos cai, nanging ada bawos
nira, pang sida cai mituhu, cai anggon nira putra, uling nguni,
gumanti kayang wekasan

7. Nira tan merasa lega, cai mejalan pedidi, ngungsi alas madurgama,
buron galak liu ditu, i paman ento iringan, anggen kanti,
selantang cai mejalan

PANGKUR
1. I durma ngaturang sembah, nunas pamit tumuli memargi, patih anom
taler tumut, mabekelan lebeng matah, jaga ngungsi alas wayah
nunggah gunung, kocap mangkin sampun prapta, ring tengah wanane
sripi

2. Dening kenyel ne kaliwat, nuli patih anom ngewangsitin, jalan


mesandekan malu, kenyel paman ne kalintang, i durma satinut
tumuli malungguh, beten kayu ageng pisan, sambilang metaki-taki

3. I wayan durma ne kagiat, reh ngantenang anak istri luwih, tumuli


dane majujuk, saha matur ring i paman, nguningayang indike sane
katepuk, anak luh ayu pisan, patih anom menyajagin

4. Sareng kalih menatasang, saget ditu anake istri nyagjagin, saha


menyapa i tamiu, naweg beli saking dija, dadi rasa tembe pisan
titiang pangguh, yaning dados tunas titian, sira yukti parab beli

5. Malihne wenten ring alas, mirib wenten ne banget saratang beli,


yaning dados titiang matur, sampunang dini manongos, becik
mangkin ring pondok titiang manutur, titiang pacang mangiringan,
misadia mitulung beli

DANGDANG
1. I durma gelis ye menampi tur ngandika, titiang i durma, saking
jagat wanakeling, nyen parab jero ayu, nguda ring alas pedidi,
raga eluh saha bajang, titiang merasa tandruh, sida adi
manguningayang mangda tatas, ring dija purin adi, dadi dini adi
peragan

2. Durgadening lega ring ati tur ngorahang, mangda beli nawang,


parab titiang durgadening, yan beli tuara tahu, umah titiange
iriki, sampunang beli sengsaya, tumuli laut mangelut, mengaras
saha ngeredang ye i durma, kebatek ke ajakin, mulih katengahe gua

3. I durma liwat brangti tur menaplak, menuding mematbat, ne te nyai


durgadening, solah nyai liwat jaruh, tulia bangkung buang tuwi,
yan sing maan anak lanang, minab jaran nyai ejuk, ajak nyai
malumbahan liwat pongah, tusing nawang tatakrama, ngulurin momo
indria
Geguritan 33
4. Durgadening ngawinan aris mengarepan, beli dewan titian,
becikang ja mikayunin, titiang kari bajang tuhu, mangda beli tatas
uning, sampunang beli manulak, pradene beli purun, merabi sareng
titiang sampun sinah, legane pacang kepanggih, titiang nyadia
mangiringan

5. I durma sayan brangti maningehang, tumuli manimbal, tulia buron


jati nyai, pongah juari lan jaruh, adenan ja kai mati, gediang
ibane enggalang, tuwi nyai jadma buduh, pang tusing bakat matiang
bas kaliwat, solah nyai nyalahin, puput baos ye i durma

6. Durgadening laut manuding galak pisan, apang cai nawang, nyen


yukti durgadening, tumuli ipun mangelur, suarane ngebekin gumi,
gobanne aeng tur bangras, yaning cai tusing anut, sing buungan
kai maksa apang sida, makurenan ngajak cai, laut ipun manerjang

DURMA
1. Durgadening menyaup sahe ngentungan, majibragan nyebak nelik,
laut ye mangerak, gigi rangap caling renggah, nyonyo lambih silit
engging, kamen pundat, gidat linggah ebok berit

2. Wayan durma menyagjag sahe ngelempag, sakewala tan mintulin,


dening mawisesa pisan, i durma laut ke banda, kabebed saha
kecangkling, tur kesangkol, raris guane kaungsi

3. I patih tumuli bangun tur menyarag, raris nyabsab ngererehin,


dane maseselan, suwe sampun mangurasa, i durma nenten kepanggih,
raris budal, nguningayang ring i gusti

4. Dane patih manyembah matur ngadpada, ngampura nguningan indik,


anake agung ngandika, alih jani ye i durma, yan tan bakat eda
mewali, dong enggalan, ajak sekancan prajurit

5. Kocap ne mangkin sampun sami sayaga, sergep manandang jurit,


rawuh maring tengah alas, bala wadua kalantaka, singa warah sami
ajerih, reh utama, ksatria wirang sujati

6. Gelis reko rawuh maring bungas gua, nyandag lampah sareng sami,
raris mapitungan, pada yatna ya makejang, durgadening liwat
sakti, prade ampah, sinah tan nutugan urip

7. Patih anom menyawisan nantang yuda, ne te nyai durgadening, pesu


jani iba, yan tuhu iba wisesa, ngudiang nyai mengkeb dini, kai
mula, nyadia mangetohang urip

8. Lawut manimbal durgadening ye mangerak, tulya sugar kang


pertiwi, tumuli iya medal, manguyak sarwa senjata, teguh nyane
tan sinipi, katah wadua, melaib ulian jerih

Geguritan 34
9. Wayan durma sedih nuli ngawe naya, kelangen ring prajurit, sinah
pacang telahang, mangkin dane menyadiang, uduh adi durgadening,
wusan dewa, beli pacang menyanggupin

10. Durgadening mireng raosne i durma, nuli gelis menyagjagin,


singgih beli durma, nguda wawu beli ledang, titiang sayang ring i
beli, tur magentos, rupannyane ayu tuwi

GINADA
1. Tumuli ipun mengaras, saha mangembusin tali, beli bagus wayan
durma, ngiring mangkin sampun mantuk, merika ke tengah gua,
kagentetetin, tangan dane wayan durma

2. wengi mangkin kaucapan, i durma mengajum gelis, adi jegeg dewan


titian, nguda adi teguh mumbul, telas sehanan senjata, tan
mintulin, napi sane ngeranayang

3. Yening saja adi tresna, dong orahin beli jani, sampunang adi ne
sengsaya, dening beli tresna tuhu, ngudiang beli manguyutang,
pati urip, dadi rabine kesayang

4. Durgadening laut nimbal, yening keto kayun beli, titiang nyadia


mangorahang, kewala sampunang uyut, wantah paican betara, saking
nguni, sedaweg titiang metapa

5. Manut kadi ring betara, sane patut ngepet urip, yaning mani sampun
ada, watek saking kendran turun, merabi sareng manusa, nuli raris,
nyidayang maduwa putra

6. Punika sane manyidayang, jaga nyabut pati urip, dikapan ye pacang


ada, keto beli apang tahu, sampunang beli nguyutang, mangda sepi,
wantah beli sane nawang

7. I durma kenyem ningehang, wirang runtag jeroning ati, sinah iba


tusing nawang, kai mula sane patut, pacang ngematiang iba, jroning
ati, manguntul mipilang naya

8. Durgadening liwat tresna, nuli matur alus manis, beli durma ngude
bengong, wusan beli manyungsut, ngiring mangkin mulianan, saha
ngetis, tangan dane kagisiang

P U P U T

Geguritan 35
Geguritan Sudhamala
PUH SINOM
1. Iseng tityang muruk nyurat, tatwa sudhamala kambil, anggen muruk
ngawi tembang, nanging twara manut indik, pupuh basa kirang
rawit, madasar manahe kudhu, anggen ngalimbakang satwa, tan lali
nunas aksami, ring i ratu, miwah ida dane samian.

2. Ngawit mangkin katuturang, ida sang hyang giri putri, mapi-mapi


sungkan rahat, kayun ida mamintonin, makadi ida batari, bhatari
uma kawuwus, bhaktine kalawan ne tan, mugi mangkin ne ungsengin,
duh dewayu, mai ja dewa tampakang.

3. Ne jani durus pirengang, beli katibanan gering, gering beli rahat


pisan, gering kantane mabalik, wawu miyarsa bhatari, wecanane
ngetus kayun, bhatari gelis ngarepang, madulur ngaturang bhakti,
inggih ratu, ampurayang dewek tityang.

4. Bhatara siwa angucap, wacanane sada aris, mawosang sungkane


rahat, bhatari sarwi nyawurin, naweg tityang nene mangkin, antuk
nambete kalintang, napi anggen titiang tamba, tan kamanah antuk
mangkin, inggih ratu, durusang titiang nikayang.

5. Bhatara siwa ngandika, kema te adi digelis, kema luwas ka


mercapada, ne buwat kemo alih, empehan lembu putih, sig anake
nganggon lembu, saget sida adi maan, buwatang kema adi alih, pade
durung, eda adi malipetan.

6. Ida bhatari madabdaban, saha ngarepang ngubhakti, raris mabur


mangalayang, mrecapada ne kaungsi, sapatinggal ida bhatari,
bhatara raris mawungu, gelis ida nyuti rupa, manados pangangon
sampi gelis mabur, ngalinggihin lembu selem.

7. Nuli ida sang hyang siwa, mastu lembu dadi putih, tur suba ngajak
piyanak, nuli ida ngalunganin, genah anake ngangon sampi irika
ida manunggu, pangerawuh dewi uma sarwi ida mapi-mapi, ngangon
lembu mangajanang manelodang.

8. Crita mangkin dewi uma, manglayang sarwi manglingling, genah


anak malembuwan, jantos, kaleson mangumbari, taler durung
mamanggihin, ring alase raris tedun, mamargi masusupan, raris
kapanggih ne mangkin, pangangon tembu, hana ring tengahing wana.

9. Yeh nyonyone abot pisan, bhatari raris nampekin, sarwi ngandika


alon, inggih jero ngangon sampi, olasin ja tityang mangkin, icenin
manumbas susu, yadiyastu aji kuda, ngurupin baan mas manik,
yaning sampun, tityang polih empehan

10. Dwaning ida sanghyang siwa, sungkan tan sidha tambanin, sadurung
polih empehan, i pangangon raris nyawis, ndawegang jero anak

Geguritan 36
istri, nenten pisan tityang purun, pacang mangadol empehan,
diyastu mas manik, reh di gunung, twara wenten kagunanya

11. Atur ipun twara panjang, digelis raris mamargi, lembune dandan-
dandanan, bhatari nesekang malih, ndaweg jero pangangon sampi,
sapunapiang mangden durus, tityang molihang empehan, napi anggen
manukarin, ndaweg jero, aturin ja tityang numbas

12. I pangangon maan detan, matur sarwi kisi-kisi, inggih tityang


mangaturang, yan sida jero nagingin, legan manah tityang
mangkin, mangden sida mapangguh, punika ne tunas tityang, bhatari
raris nyawis, dulur bendu, wadanane banget baag.

13. Ih ne cai sanget degag, tusing ke nawang cai, gelah bhatari uma,
hyang siwa nganggen rabi, ida ane ngutus mai, apanga cai tatas
tahu, i pangangon raris nimbal, dyastu ne jero dewa bhatari, tan
kahatur, yan tan nagingin manah tityang

14. Mapikayun dewi uma, reh ring alas lintang sepi, bantas lembu
guwar-guwar, hanger kayun bhatari, preraine baag biying, taler i
pangangon lembu, preraine acreng pisan, mamandreng ida bhatari,
sada mrengus, reh manahnya tan kadingan.

15. Suwenya apanalikan, saling pandreng sareng kalih, bhatari nuli


asredah, antukan eling ring janji, nenten katurin mawali,
sadurunge polih susu, raris mawacana banban, pinunasnya
kadagingin, sampun puput, raris katurin empehan.

16. Sasampun katuran empehan, bhatara mabur mawali, manglayang ka


siwaloka, tan ucapan maring margi, digelis pranamya tangkil,
ngaturang empehan lembu, aksinin ratu bhatara, aturan tityang
puniki, sadya ratu, durusang mangkin matamba

17. Bhatara ngandika banban, sadya pajalan i adi, ngalihin beli


empehan, suksema beline jani, olih kenken carane polih, bhatari
raris matur, dawegang ratu bhatara, sangkaning tityang mameli,
polih susu, ring genahing palembuwan

18. Bhatara banget piduka, antuke linyok bhatari, tan nguningang


sapatutnya, bhatara ngandika malih, sangkan jati adi meli, apa
anggen numbas ditu, dwaning jinah twara ngaba, bhatari jeg
ngamenengin, wuwuh bendu, bhatara jeroning arsa.

19. Kapastu bhatari uma, wastu i dewa na jani, apang matemahan durgha,
sapramangkin ida bhatari, ane pecak hayu lewih, pramangkin ida
ngelur, praraine aeng pisan, rambute inggel tur berit, raris matur,
banget nunas pangampura.

20. Singgih ratu sanghyang siwa, ampurayang tityang mangkin,


ledangang bhatara ngruwat, malan tityange tan gigis, bhatara
raris nyawurin, pastun beli kadung labuh, twara dadi jani tulak,
kewala antosang adi, kala ditu, disubane roras tiban.
Geguritan 37
21. Kala ditu mara ruwat, ento dasa malan nyai, olih sang pandu putra
ngruwat, putran ida pinih alit sang sahadewa kang name, tuwah
mula ida iku, ngamargiang panglukatan, bhatara ento nyuwecanin,
raga bagus, twara ada cedan ida.

22. Pradnyan ida ring payudhan, ida patut nglukat nyai, apang kadi
jati mula, nah ngawit dina ne jani, teka ditu jani malinggih,
maring setra gandamayu, kairing baan ni kalika, panjerowan ida
adiri, gelis mabur, gandamayune ungsiyang.

PUH GINADA
1. Sewos mangkin caritayang, wenten widyadara kakalih, medal ida
sinarengan, citrang gada kawuwus, miwah sang citra seda, sareng
kalih, hyang guru ida nyupat.

2. Awinannya keni sapa, duwaning polih nglengkain, hyang guru


sareng rabinya, duk ida nglanglang ulangun, maring tatamanan
ida, sane ngawi, hyang guru dahat duka.

3. Wastu kita ajak dadwa, manadi raksasa kalih, mangaran sang


kalantaka, kalanjaya bwin aukud, dahat merang sang kalihan, sane
mangkin, di subane dadi raksasa

4. Raris mangelur mangerak, kantos genjong kang pratiwi, tan bina


sang kumbakarna, raris ngandika hyang guru, kawulane mangda
ngaterang, detya kalih, lunga ring genah hyang durgha.

5. Tan ucapan maring jalan, ring setra rawuh mangkin, kasambrama


ring hyang durgha, bagia cening mai rawuh, apa krana cening palas,
ring widyadhari, sang kalih matur nguningang.

6. Nguningang pari indiknya, duwaning kapastu mangkin, sampun sami


kapidartha, indike keni kapastu, raris hyang durgha ngandika,
uduh cening, meme masih kena sapa

7. Kapastu antuk hyang siwa, dwaning meme nglinyok riin, majeng


ring anggan ida, sang kalih raris matur, inggih ratu hyang durgha,
tityang mangkin, nunasang maring i dewa.

8. Sapasira patut ngruwat, malan tityang sareng kalih, nah meme jani
nuturang, apang cening pedas tahu, ane pacang sidha ngruwat,
malan cening, tuwah ida sanghyang siwa.

9. Di subane roras tiban, kala ditu bwin mawali, bareng tekening


manira, nah jeni antiang malu, sengkere roras tiban, ane jani, kema
lunga ka astina.

10. Tangkil ring ratun korawa, reh kenjekane jani, ida sang prabhu
astina, dahat kuciwa mapagut, arepe ring sang pandawa, ento jani,
kantinin watek korawa.

Geguritan 38
11. Sinah ledang ida narima, reh cening dhanuja lewih, dhanuja saking
kendran, dahat purusa matempur, tur pascat ngarepin yudha,
lewihing sakti, aja i dewa sangsaya.

12. Tan carita sareng tiga, ngiring bawosang mangkin, ring


Indraprasta asah, semalihnya sepi sampun, antukan myarsa orta,
kocap mangkin, wenten kantin sang korawa.

13. Karawuhin kanti dhanuja, saking kendran sareng kalih, mawinan


panjak pandawa, bulisah ibuk tan purun, mala lungan kija-kija,
dwaning ajrih, ring pidabdab sang dhanuja.

14. Dewi kunti dahat merang, miyarsa gatrane pasti, dwaning ida tatas
wikan, mimitan raksasa iku, kaputra ring nini durgha, ne
malinggih, ring setra gandamayu.

15. Dewi kunti nyilib memarga, tan kocapan maring margi, ring
gandamayu prapta, dewi durgha raris ngrungu, sadya hana wong
prapta, sada gelis, dewi kunti manangsekang.

16. Dewi kunti raris nyumbah, madulur kahyune sedih, raris bhatari
ngandika, uduh iba janma luh, apa buwate prapta, raris nyawis,
dewi kunti awot sekar.

17. Bhatari ndawegang tityang, dwaning tityang pedek tangkil, wenten


ne lungsur rityang, sang pandawa kasatru, antuk detya mawisesa,
nika mangkin, tunas tityang mangda padem

18. Hyang durgha raris nakenang, nyen musuh pandawane kunti,


singgih ratu hyang durgha, mungguwing wastanya i satru, tan seyos
sang kalanjaya, malih siki, mawasta sang kalantaka.

19. Punika ne tunas tityang, mangden ipun sidha mati, sapunika kedeh
tityang, hyang durgha raris masahur, meme tonden ngalugrayang,
yening cening, tonden ngaturang palaban.

20. Caru kambing bhang sanunggal, nasine matangkeb malih, teken


putran dewa sanunggal, sane pinih alit iku, ne madan sang
sahadewa, apang jati, punika bawos hyang durgha.

21. Dewi kunti raris nyumbah, ndawegang ratu bhatari, dwaning sang
sahadewa, pyanak madun tityang ipun, nenten buwah basang tityang,
matur sisip, tan las tityang ngaturang.

22. Yan ipun aturang tityang, napi ucape ring gumi, yan wantah bilih
kangkat, wenten pyanak tityang telu, silih tunggil aturang
tityang, asing kapti, ledang pikayun bhatara

23. Ngandika ida hyang durgha, tusing beneh keto kunti, reh iya
acepang nira, dewi kunti malih matur, santukan tan pyanak
tityang, mangeraris, manyumbah mapamit budal.

Geguritan 39
PUH DURMA
1. Risampune dewi kunti mangkin matinggal, hyang durgha raris
ngesengin, panyerowane ni kalika, ni kalika kema lawutang, tut
pajalan dewi kunti, surupin iya, apang ya ngaturin mai.

2. Pyanaknya ane madan sang sahadewa, ni kalika matur gelis, singgih


ratu bhatara, tityang ngiring sawacana, nging tityang nunasang
rihin, napi sisipnya, dewi kunti ring bhatari.

3. Warah hyang guru duke malu teken nira, roras tiban jangkep pasti,
meme nandang kasangsaran, ditu mara sidha ruwat, sang sahadewa
sidha ugi, ento krana, managih ring dewi kunti.

4. Dewi kunti manulak laut matinggal, ento mawinan nyai, jani jua
enggalang, tur rangsukin deweknya, ni kalika ngetut getis, tur
masurupan, ring anggane dewi kunti.

5. Dewi kunti ngangkreg nuli malipetan, ka genah durgha dewi,


panyingakan ida merengang, lali ida maring angga, nuli hyang
durgha mangaksi, sarwi ngandika, ih kunti nguda mawali

6. Enggalang ja alih pyanake sang sahadewa, kema alih ajak mai,


sapunika dewi durgha, reh kahyune banget paling, digelis budal,
midarta ring putra sami.

7. Uduh cening pyanak meme ajak makejang, meme teka uli tangkil,
mahaji ring hyang durgha, nunas kapatian i detya, musuh ceninge
pituwi, iya i detya, ngantinin korawa jani.

8. Sane mangkin umatur ida sang bhima, napi ibu mapikolih, lunga
mapinunas, dewi kunti raris nimbal, lacur twara mapikolih,
ngalahang ia, i detya sareng kalih.

9. Manut bawos ida bhatari durgha, pyanak meme silih tunggil,


kabawos manesin kadangnya, patut aturang ring ida, keto bawos
idane cening, tusing ja biyang, sapasira ne manesin.

10. Nah ento adin cening sang sahadewa, kema jani ia alih, sahadewa
gelis prapta, saha pranamya nyumbah, tanganya jeg kaambil, tur
kadandan, kaoros mangkin ring margi.

11. Kemengan putra-putrane sesiosan, indik biyang ida mangkin, kadi


anake edan, ngamigmig salantang jalan, uduh sahadewa cening,
sinah seda, olih hyang durgha dewi mangkin.

12. Kabawos i dewa manesin karang, wawu tampek linggih bhatari, ni


kalika raris medal, saking anggan dewi kuntya, nuli eling ida
mangkin, mangelut putra, tur ngandika sarwi nangis.

13. Uduh cening pyanak meme sahadewa, apa ane makarani, laksanan
meme corah, meme ngidih pangampura, jalan enggal cening mulih,
bhatari durgha, kalintang bendune mangkin.
Geguritan 40
14. Mangaksinin dewi kunti mawali budal, ni kalika raris kesengin,
wacanan ida bangras, uduh nyai sang kalika, suba napak dyah kunti,
pacang ngaturang, pyanak nyane teka mai.

15. Dadi bwin ngajak pyanaknya mawalya, lawutang bwin selenin, apang
mawali bwin ngaturang, ni kalika matur sisip, durung katuran,
tityang gelis maninggalin.

16. Makawinan ida eling mara angga, tityang ngawalinin malih,


manyelehin ragan ida, ni kalika raris mamarga, masusupan ring
diah kunti, kandugi ida, pramangkin bingung paling.

17. Cingak mrengang pramangkin bendu ring putra, maduluran bangras


kapti, kaorosang sahadewa, kaatur ring dewi durgha, sang sahadewa
ngasih-asih, mangrasayang, pidabdab biyange mangkin.

18. Tan suwe rawuh ring linggih hyang durgha, glis ngaturang putra
mangkin, sang sahadewa tan tulak, ring pikayun i biyang, ratu
bhatari puniki, pyanak tityang, pacang aturang mangkin.

19. Saha ledang ne mangkin kayun bhatara, tityang ngalungsur pamit,


mawali ka indraprasta, pamargane gagesonan, ri sampun ruwuh ring
puri, nyujur pamreman, ni kalika mlecat gelis.

20. Natan ucapan pawalin ni kalika, sahadewa kocap mangkin, katinggal


ring setra, ring kepuhe ya kabanda, surup sang hyang surya
mangkin, watah hyang wulan, ngentosin manyuluhin.

21. Sakewala ring linggih sang sahadewa, petenge tan mari-mari,


carang kepuh daunya rambyah, awinan tan wenten galang, sang
sahadewa lintang sedih, tan angucap, reh kayune lintang sedih.

22. Tan pararapan wenten maya makelap, sahadewa katampekin, sang


sahadewa ngandika, inggih sapasira prapta , sang maraga maya
nyawis, ne ne gelah, ni kalika teka mai

23. Singgih jero olasin ja kuda tityang, tityang kabanda iriki, ni


kalika kapiolas, nyingak sang sahadewa, taline raris kaelusin,
nuli ngandap, sang sahadewa atanyi

24. Ndaweg jero sang ledang mangelesang, panegulan tityang mangkin,


inggih aksamayang tityang, sapasira parab jero, sang kataken raris
nyawis, inggih tityang, ni kalika ikang nami.

25. Dahat ledang ne mangkin ni kalika, anak anom tur apekik, raris
dane ngandika, uduh dewa sang sahadewa, pinunas tityang dagingin,
ledang ring tityang, sinah buwung dewa ngemasin

26. Sapunika atur dane kaulangunan, madulur ngasih-asih, sang


sahadewa nulak, singgih ndawegang tityang jero, durung purun
tityang ngiring, kayun i dewa, becik pademang tityang mangkin.
Geguritan 41
PUH GINADA
1. Mireng bawos sang sahadewa, ni kalika dahat brangti, manahe tan
kadagingan, tumuli raris mangutus, waduwane mangda medal,
kagelurin, waduwannya sami prapta

2. Sangkan waduwane teka, tangan-tangan kumangmang malih, bhuta


bang bhuta gadang, miwah kalajengking milu, sami ngigel jingkrak-
jingkrak, mangilehin, punyan kepuhe ring setra.

3. Wenten sane itep pisan, manadabang basang bangke, wenten sane


mukang-mukang, miwah melut tendas ditu, ne pecak sampun matanem,
tiyos malih, dingkrak-dingkrak ipun ngiget.

4. Ni kalika malih ngatag, uduh watek kala-kali, jejehin ja sahadewa,


bhuta-bhutane lumaku, pagelur ia mangakak, kagambelin, antuk
gambelan bragenjang.

5. Langkung pisan kabhinawa, rehnya mamata abesik, gede tur mulan


purnama, ngardi kakedekan bawud, mawinan kadangnya teka,
makasami, mapunduh maring setra.

6. Rawuh i bhuta papeteng, matane bunter abesik, teka iya gerak-


gerak, ngrawos iya sami guyu, jani payu nadah ksatriya, nyambal
hati, getihnyane daar corot.

7. Tan ucapan sesolahnya, sakancan i bhuta-bhuti, mangoda sang


sahadewa, pada parikosa ngulgul, saget mangkin sampun galang,
sang hyang rawi, sampun manyundarin jagat.

8. Sagenah-genah sami galang, saget metu hujan angin, ketug lindu


magenjotan, jantos genjong pretiwi iku, ajahan sager makrempyang,
swaran pangiris, ulung ring genah punika.

9. Raris medal sang hyang durgha, sahadewa nyingak mangkin, hyang


durgha sarwi ngandika, uduh cening sang abagus, cingak juwa
biyang teka, ngalih cening, ngidih tulung nene buwat.

10. Apang lega cening ngruwat, malan memene jani, sang sahadewa
manimbal, ngubhakti nyembah umatur, singgih ratu sanghyang
durgha, ndaweg mangkin, reh tityang jatma muda.

11. Tan uning tityang ngruwat, malan tityang nenten gigis, tan sidha
tityang ngruwat, napi malih malan ratu, inggih ampurayang
tityang, ratu bhatari, sampunang menggah ring arsa

12. Bhatari kalintang duka, preraine baag api, cacingake ngardi ulap,
lidah nyelep sarwi ngelur, saha mijilang udaka, ngandika nyerit,
jani cai twara enyak.

13. Yening saja twara enyak, sing buwungan cai mati, sarwi
mangayatang blakas, jaga manyempal gulu, singgih ratu hyang
durgha, durus mangkin, pademang ratu tityang.
Geguritan 42
14. Santukan tityang tan siddha, manglukat malan bhatari, becik ratu
pademang tityang, sapunika ida matur, madulur nyerahang angga,
raris nyerit, hyang durgha mangarepang.

15. Tangkejut wateking dewa, ring gagana humyang mangkin, kagiyat


hyang narada, sedek ngalanglang ulangun, raris ida majanggelan,
dwaning ngaksi, teja galang saking jagat.

16. Raris ida manudtudang, makanten hyang durgha mangkin, dahat


duka ngayat belakas, pikayune tan guyu-guyu, bingbang kahyun
hyang narada, kudiang jani, nulungin sang sahadewa.

17. Yan sang sahadewa pejah, pandaawa makejang mati, yan sinalih
tunggil pejah, jagate milu lebur, mawali ida hyang narada, sada
aris, saget rawuh ring suwarga.

18. Rawuh ida ring suwarga, hyang aswino kapanggih, sareng hyang
mahadewa, hyang kalih sada gisu, nyambrama hyang narada, saha
bhakti, om swasti astu bhatara.

19. Dahat bagya ratu tityang, kerawuhin hyang rsi mangkin, napi
wenten bwate prapta, tan pararapan ratu rawuh, hyang narada gelis
ngandika, krana prapti, ngaturin indik hyang durgha.

20. Miarsa bawos hyang narada, hyang kalih engsek mangkin, ngayunin
solah hyang durgha, maduluran tangise metu, raris matur ring
hyang narada, ratu resi, sapunapi antuk tityang.

21. Pidabdabe banget duka, ring sang sahadewa mangkin, kayunne jaga
nyedayang maring setra gandamayu, yan tan gelis katulungan,
sampun pasti, tan wang de pacang kasedayang.

22. Budi nulung ajerih tityang, dwaning sapunika ngiring, aturang


indik punika, majeng ring ida hyang guru, raris hyang tri punika,
sada gelis, mangungsi ka siwaloka

23. Tan ucapan maring jalan, ring siwaloka rawuh mangkin, kanjek
paruman para dewa, watek dewa kagyat ngrungu, pangrawuh hyang
sareng tiga, sada gelis, nyujur linggih sanghyang siwa.

24. Hyang anyar rawuh manyembah, saha ngaturang indik, pidabdab ida
hyang durgha, maring setra gandamayu, ri sampun ida myarsa, sane
mangkin, raris ida mangandika.

PUH SEMARANDANA
1. Mangresep manira jani, teken atur i dewa, nah manira lunga
mangko, ring genah ida hyang durgha, raris ida sanghyang siwa,
lunga nyuksma laku, tan ucapan maring jalan.

Geguritan 43
2. Saget sampun napak mangkin, maring setra gandamayu, sarwi
mangandika mangko, majeng ri sang sahadewa, uduh cening pyanak
bapa, melah ne jani i bagus, ngruwat malan nini durgha.

3. Da cening walang ati, bapa nyusupin i dewa, apang i dewa prasidha,


sang sahadewa kagiat, reh tan uning karawuhan, antuk ida sang
hyang guru, tumuli gelis manyembah.

4. Ong Nama siwa ya hrdhi, ndaweg aksamayang tityang, kasep


manyambrama mareko, inggih tityang manyadyayang, paswecan
singgih bhatara, inggih tityang nyadya ratu, ngruwat ida hyang
durgha.

5. Yan sampun bhatara nyewecanin, malingga ring dewek tityang,


micayang kasidan mangko, tumuli raris madabdab, sang sahadewa
ngarepang, sarwi manunggalang kahyun, ngastawa ida hyang siwa

6. Sakarura bija kuning, sampun sami cumadang, raris ngelarang weda


mangko, hyang durgha maweweh duka, santukan tan kahyun karuwat,
duk ida kadung nyusup, durgha murtine karangsukang.

7. Wirosa kahune mangkin, jaga munggal sahadewa, prarai acreng


nyarorot, mangandika gerak-gerak, nah ne jani sahadewa, tan
urungan cai lampus, pelihe sing nyak ngruwat.

8. Agya naruju nyempalin, saha sakahyun nyedayang, ri wawune


nampek reko, hyang durgha makakeb bah, sang sahadewa nyambehang,
sakarura bija iku, nguncer weda pangruwatan.

9. Ri sampuh ida matangi, nuli ida hyang durgha, warnine sampun


magentos, warna kadi jati mula, maswabhawa dewi uma, sakancan
bhuta bhuti iku, sami sampun meseh rupa.

10. Ne istri dadi widyadari, ne lanang widyadara, rawuh setrane


magentos, tan dumade dados taman, katah sekare mendahan, warnane
ngangobin kayun, dewi uma dahat ledang

11. Hyang uma raris mamargi, nampekin sang sahadewa, tumuli ngandika
alon, uduh cening sahadewa, meme dahating suksma, baan legan i
cening bagus, malan meme sida ruwat.

12. Uli jani i dewa cening, maparab sang sudhamala, bina buwin teken
ento, ada upah meme dewa, maka jatu karman dewa, mamargi dewa
nglawut, nyujur jagat prangalas.

13. Ditu ada sang sulinggih, ngaran resi tamba petra, mangelah pyanak
roro, agre ngaran dewi soka, sang ari diah padapa, jatu karman
dewa bagus, sasarad memene aba.

14. Sakancan satrune wani, jaga nyangkala i dewa, nah meme matinggal
mangko, raris malecat dewi uma, widyadhari widyadhara, sareng
sami ngiring mabur, mangungsi ka siwaloka.
Geguritan 44
15. Sang kalika saget sedih, engsek kahyune mulisah, santukan
katinggal reko, antuk ida dewi uma, miwah sametone samiyan,
wantah ida kari iku, maduluran toyan panon.

16. Mangarepang matur mangkin, uduh dewa sang sahadewa, olasin ja


meme mangko, lukat malan tityang dewa, sidha mawali ka swargan,
sang sudhamala matur, ndaweg tityang biang kalika.

17. Durung purun tityang mangkin, mangruwat malan i biang, waning


dosan biyange reko, maneluh manyetik suamya, sisip biyang durung
pragat, riki biyang jantos dumun, jantos puput jwa sengkerya

18. Dados tunggun taman iriki, benjangan yan sadiya, tityang ngruwat
biyang reko, tityang mangkin jaga lunga, ka jagat prangalas, ni
kalika raris matur, inggih durus dewa lunga

PUH PANGKUR
1. Sang sudhamala mamarga, manyujur ngaja kaginang mangungsi,
munggah bukit tedun pangkung, nyusup alas madurgama, sakewala
tan hana ngardhi pakewuh, tan warnanen ida ring hawan, rawuh
ring prangalas mangkin.

2. Pangguh parekan sanunggal, pun i puput aran parekan puniki, sedek


makedas-kedas ring lebuh, sang sudhamala atanya, jero lanang
ndaweg tityang nunas pamungu, jagat napike wastannya, suwecha
jerona nuduhin.

3. I puput raris manimbal, niki mwasta prangalas nagari, muwah


pondoke puniku, linggih resi tamba petra, inggih jero mangkin
tityang nunas tulung, ledang mangokasang tityang, sadyan tityang
pedek tangkil.

4. Tityang ngantosang ring jaba, gelis lumaku i puput raris


ngeranjin, sarawuhe raris matur singgih pranda sasuhunan, wenten
anak jaga tangkil ring hyang biksu, warna kadi ksatriya, yan ring
warni bagus genjing.

5. Ngiring mangkin durus medal, sapunika hatur parekane tangkil,


bhagawan raris katuntun, antuk ipun i parekan, rawuh ring jaba
raris nyambrama sang tamyu, inggih jero rarisang munggah,
sareng-sareng ngiring mlinggih.

6. Raris mamarga bhagawan, ngadab tampul raris kering melinggih,


gelis ngandika sarwi guyu, ndawegang tityang nakenang, durung
tatas sira parab jero tamyu, saking napi panagara, napi kabwatane
mangkin.

7. Sang sudhamala raris nyembah, sarwi matur aksamayang tityang


mangkin, tityang putran ida sang pandu, panca katah putran ida,
ring pandawa jagat tityang ratu mpu, yan mungguwing wastan
tityang, sang sudhamala kaparabin.
Geguritan 45
8. Kesah tityang saking setra, tityang usan ngruwat durgha dewi,
sampun mawali kadi dangu, walik dados dewi uma, raris ida
ngandikayang mangda rawuh, ngruwat palungguh bhagawan, mogi
icha hyang pramakawi.

9. Sidhane kadi bhagawan, manyuryanin tityang nyadya kadi mangkin,


sang resi nuli mawuwus, aduh cening sudhamala, dahat lega bapa
manarima pitulung, yan suba bapa sadiya, pyanak bapa karo ambil.

10. Munggwing parab pyanak bapa, ne kelihan dewi soka papasih, dewi
padapa arih ipun, yan manut ring kahyun i dewa, inggih dabdabang
indik upakara iku, tan asuwe sampun sadya, upakara jangkep sami

11. Sang sudhamala madabdaban, mangredana ngastawayang hyang siwa


mangkin, tur nyambehang sakarureku, ring anggan ida bhagawan,
maduluran bija kuninge kasahur, bhatara indra kalinggayang, ring
aksi bhagawan kalih

12. Siratin tirtha pangruwat, tan dumada raris prasidha dumeling,


kancan warnane puniku, sami sampun sidha tatas, tan carita ledang
kahyun danghyang mpu, raris lunga ka pasraman, sang sudhamala
mangiring.

13. Tur malinggih pakalihan, hyang bhagawan ngsengin putrane


mangkin, uduh cening pyanak ingsun, dewi soka tan padapa, dong
baktayang bapa pacanangan hayu, tan asuwe raris prapta, putrin
ida sareng kalih.

14. Ngadpadha ngaturang canang, wawu majog engsek kahyune mangaksi,


tata warvan sang atamyu, munggwing bawa bagus pisan, gagesonan
pacanangane katur, majeng ring ida bhagawan, madulur ngaturang
bhakti.

15. Bhagawan raris ngandika, ento cening tamyune aturin mangkin,


raris katur ring sang bagus, madulur panyambrama, inggih
durusang jerone macanang dumun, sang sudhamala kagyat,
ngaksinin sang hayu kalih.

16. Sang hayu sareng daduwa, kadi dudut kahyune mangaksinin, saget
wenten panyerowan rawun, mangaturang rayunan, hyang bhagawan
ngandikain ida sang hayu, cening hayu ajak dadwa, iring beline
ngajeng jani.

17. Sang sudhamala ngandika, singgih ratu tityang nunas mangkin,


iring unggahin dumun, sami padha ngarayunang, tan ucapan
ngarayunang sampun puput, yan makudang-kudang bulan, sang
sudhamala iriki.

18. Caritayang ring pandhawa, lintang sedih eling ring arine


mangkin, sang nakula dahat sungsut, eling ring sang sahadewa,

Geguritan 46
raris ida nyujur setra gandamayu, ngetut lampuh arin ida, ne
katur ring durgha dewi.

19. Rahina wngi masambatan, sarwi nangis toyan panone tan mari,
swabhawane lintang acum, antuk lami kasedihan, ne ngawinang las
pikahyune meru, nyadya mangaturang raga, mangde sareng
mangemasin.

20. Pamargan ida sang nakula, sada nyilib manyusup alas sripit, tan
wenten rasa pakewuh, sering ida mararyan, jlempah-jlempah
ngajap-ajap arine ditu, uduh adi sahadewa, dija ruruh beli jani.

21. Kene alas madurgama, tur rurunge nuju gandamayu sripit, katah
manedunin pangkung, kaludan deweke bedak, raris ida ngaruruh
toya ring pangkung, panggih toya ning pisan, raris ida nayub wene.

22. Tan kocapan lampan ida, sager sampun ring gandamayu prapti, sang
kalika panggih ditu, anglila cita ring taman, nuli kagyat sang
kalika wuwus metu, kasengguh sang sudhamala, mawali
mangrawuhin.

23. Raris ngarepang panyembrama, inggih dewa sapunapi mawali malih,


napi sane jaga durus, mangruwat malan tityang, kadi kemad sang
nakula nampi atur, raris ida mangaksama, boya sudhamala puniki.

24. Tityang wantah sang nakula, rawuh mangkin wantan ngaruruh sang
ari, sang sahadewa kawuwus, kocap iriki kasangkala, inggih dewa
yan sweca dewa nulung, ndikain kuda tityang, ring dija ipun kapti.

25. Tityang nyadya sareng pejah, mangda kapangguh ring niskala


malih, sang kalika nyawis matur, ampurayang tityang dewa, antuk
iwang nyengguhang kadi i ratu, inggih ida sang sahadewa, magentas
parabe mangkin.

26. Munggwing warna pateh pisan, bagus anom tan keni antuk minanin,
indik arin dewa dumun, ayat jagat sangkala, dwaning ida ngruwat
bha{iiri tan kahyun, gelis kaswecanin bhatari, panugrahan dahat
lewih

27. Hyang durgha gelis kalukat, premangkin dados hyang uma mawali,
nuli bhatari mawuwus, maicayang jatukarma, anak istri kakalih
hayu-hayu, irika ring prangalas, ring tambra petra resi.

28. Sang nakula manyesedang, inggih dewa sang kalika welasing hati,
napika awinan ipun, wantah bhatari kalukat, kadi idewa napi
awinanne kantun, sang kalika raris nimbal, sisip tityang tan
gigisin.

29. Nyerik somah iwang tityang, katahnyane patasaur makasami, punika


awinan kantun ,sang nakula kapiwelasan, mamirengang atur sang
kalika sendu, raris ida sang nakula, matur nunas jaga pamit.

Geguritan 47
30. Inggih dewa sang kalika, sane mangkin ledangang iriki, icenin
tityang patunjuk, encen margi patut ambah, mangda sidha rawuh
ring genahe tuju, sang kalika matujuwang, rurunge nengen
marginin.

PUH DANGDANG
1. Sang Nakula ri sampune mapamit gelis mamarga, nuwut tuduh
Kalika, tan ucapan maring margi, ring Perangalas rawuh, arin ida
panggih mangkin, sang ari raris nyambrama, saha ngaturin
malungguh, sang kaka raris ngarepang gelis munggah, sareng-
sareng malinggih, sang kalih saling aksamang.

2. Sang ari midanayang mangkin lampah ida, kawit jantos pragat,


rawuh panyuguhe gelis, ngiring beli ngajeng dumun, sang Nakula
kagyat ngaksi, sang ngaturang rayunan, sareng kalih hayu-hayu,
raris ida manakenang sapasira, sang kalih punika ari, sang
Sahadewa nuturang.

3. Inggih beli sang istri puniki wantah ida, kaputra bhagawan,


nanging yan munggwing papasih, Diah soka pinih duwur, Diah
Padapa sang ari, ne dumun ida bhagawan, keni sungkan tan
ngarungu, saking pituduh Dewi Uma mapresidha, jantos presidha
mangaksi, putrane raris kapica.

4. Inggih mangkin yan manut tata krami pawiwahan, beli ngambil ne


duhuran, tityang arine ngambil, sapunika sang ari matur, Sang
Nakula raris nyawis, uduh adi beli trima, sami mangkin padha
adung, tan sandang malih bawosang sang karuwa, wenten ring
pasraman niki, critayang sang detya karwa.

5. Detiya roro makakanti sang Korawa, ngarepin sang Pandhawa,


miragi orta ne ne jani, katarka mati sampun, sang Nakula lan sang
ari, katadah hyang Durgha, detya kalih sanak ngebug, kadi ida sang
Pandhawa subayanya, sang Pandhawa makasami, pejah asiki seda
samian.

6. Jalan jani beli adi mamargi makamuka, ngendonin Pandawa, sang


karo sahasa mangkin, kadulurin saha tabuh, maka pagalak ipun
sami, maduluran panjak katah, makasami girang ngelur, pangungsi
Pandhawa kula sampun tatas, sang Pandhawa maring indik, pidabdab
i detya karwa.

7. Ngandika sang Dharmasunu mangkin ring arinya, sang Bhima


Arjuna, mawosang indik mesehe, sampun nguyang ngebug,
mangendonin teka mai, tan lian i detya ruwa, sane maka pamucuk,
jalan jani dabdabang pacang mayuda, manyentokang kasaktin,
dawuhin wadwane onya.

8. Kadi ida sang Arjuna mangkinmmakamuka, ring tengahing rana, ka


iring antuk wadwane, ida sang Bhima di ungkur, ngemban wadwane
sami, sang kalih raris nyumbah, singgih ratu prabhu, tityang

Geguritan 48
nyadya mangiringang sareng karwa, nandingin meseh bhupati,
tityang nyadya kapucukang.

9. Ri sampune sang kalih ngubhakti raris medal, mangungsi ka


payudhan, turing aregep sanjatane, raris kanten ida satru,
Kalanjaya mangantenang mangkin, pidabdab sang Arjuna, raris
ngarepang ipun, saha matbat sang Arjuna lega pisan, ne jani kai
matanding, lawutang jani dangsekang.

10. Sang Arjuna sampun tatas ngaksi sanjatanya, I Kalanjaya,


mangraris mangayatang, sanjata geni murub, yudane mangresresin,
miwah pagatik sanjata, ngamijilang geni murub, katah wadwa
Korawa pejah wenten ngalas, ipun manyilibang urip, Kalanjaya
dahat wirang.

11. Sarakonta katiwakang mangkin saya humyang, pagatik panahe, sang


Kalanjaya keni wijange, nanghing tan bintul, malih nyeceh
mamanahin, antuk sarotama, Kalanjaya ran kengguh, sarwi matbat
dahat bangras ah Arjuna, telahang tiwakang panah cai, kai twara
ya sangsaya.

12. Sing buwungan cai amah kai ih Arjuna, raris ida makitesan, antuk
wisesan mesehe, sang Bhima raris kacunduk, mirib suba lesu adi,
nah lawut adi kirigang, bli jani mangamuk, nandingin I Kalanjaya
sada egar, sang Bhima raris mamargi, manyujur ka payudhan.

13. Sarwi ida matbat mangkin Kalanjaya, twara buwung pejah, saha
manguyeng gadhane, Kalanjaya sebet matempur, gelis ngwales
mangontanin, yudane matelasan, saling gadha saling suduk, kawes
kapesan sang Bhima kemengan, dwaning ida kakembatin, antuk detya
lintang akas.

14. Bhima arjuna mangkin lilih, ajrih ida, ngwatesang mayudha, raris
koneb kori agunge, tan wak tan sang matempur, bawosang mangkin
sang ari, wenten ring Prangalas, sang Sahadewa raris matur, ring
rakane sang Nakula ngiring budal, dwaning tityang ngrengo orti,
i raka kocap kapesan

15. Sang Nakula kesiyab mirage tur ngandika, ngiring adi gebrasang,
mangda tan kasep rawuhe, raris tangkil ring resi guru, indike jaga
mapamit, bhagawan raris ngandika, Bapa lasiyan cening bagus, ring
pidabdab i dewa nah lawutang, kema cening mamargi, sang catur
raris mamarga.

PUH DURMA
1. Tan ucapan lampah ida maring jalan, ring indraprasta prapti,
lintang samun ring bancingah, tan kadi suba-suba, santukan sami
ajerih, ring i detiya, wantah gebagan kakalih.

2. Kakantenang pangrawuh sang ninggal pura, gelis ipun ngungkab


kori, sang kalih ngapuryang, jumujug ring panangkilan, panggih
sametone tangkil, miwah baudanda, sang kalih raris ngubhakti.
Geguritan 49
3. Nuli ngandika ida sang Dharma Putra, sang Bhima Arjuna nyaregin,
Uduh adi ajak dawa, uli kija mara teka, sang Bhima nimbal nakenin,
uli dija dadi mara mulih.

4. Malih nyawis sang Arjuna manakenang, uduh adi sareng kalih, beli
sanget lega, baan sadya i dewa prapta, teked dija lunga adi, nah
uningang, sang Nakula raris nyawis.

5. Raris mangkin sang Nakula mangarepang, ri jong sang prabhu


ngubhakti, matur uning pariindiknya, durung puput nguningayang,
pidabdab idane nguni, saget medal, ibun ida dulur tangis.

6. Makakalih kagelut putran ida, sang kalih macelos ngubhakti,


malinggih durusang biyang, sampunang banget nyungkanang, Dewi
Kunti gelis malinggih, tur mangandika, nah tuturang cening jani

7. Gelis matur ida sang Sahadewa, prenamya ring biyang mangkin,


miwah ring rakan ida, ring sang prabhu ping ajong, ndaweg
aksamayang mangkin, kasisipan tityang, kasep tityang
mangrawuhin.

8. Duke biang ngaturang ring Ida Hyang Durgha, ring Gandamayu


nguni, raris tityang kandikayang, mangruwat malan ida, saking
titah Sanghyang Widhi, prasidha tityang, dados Dewi Uma mawali.

9. Raris ida mangentosin wastan tityang, Sudhamala kawastanin, tur


kicen jatukarma, anak istri punika, putrin Tamba Petra resi, ring
Prangalas, ida bhagawan malinggih.

10. Saking tityang sidha ngruwat malan ida, tan panone ida nguni,
jantos sidha ngaksi ida, sapunika hatur Sahadewa, nguningang
indike nguni, jantos prapta, Dewi Kunti ngandika aris.

11. Uduh cening pyanak meme makadadwa, dahat bagia cening prapti, tur
mangajak somah, da malu malegan-legan, satonden musuhe mati, ento
i detya, Kalanjaya Kalantaka malih.

12. Ento ia ngatinin para Korawa, sapunika Dewi Kunti, nguduh


putrane mayuda, mireng wacanan i biyang, sang karo pranamya
bhakti, ngeraris medal, makta sanjata utami

13. Kairing antuk para wadwa Pandawa, sang Nakula ngandika aris, adi
eda ampah-ampah, pitekete elingang, tumuli medal sang kalih,
rawuh ring jaba, i detya kalih ngantenin.

14. Kalanjaya wirosa manangsekang, saha banggras matbatin, ih Nakula


Sahadewa, sayang iba bajang-bajang, ngedalem ngong teken cai, yan
ngamatiyang, melah kema cai mulih.

Geguritan 50
15. Raris nyawis sang Nakula Sahadewa, Kai twara takut mati, dong
lawut mai arepang, masa hidup cai karuwa, sang detya kaiiwat
brangti, tur parikosa, nyagjag nganggar konta lewih.

16. Sahadewa ne nyabut jani jiwan iba, kalepas kontane gelis, ngenenin
sang Sahadewa, nanging tan bered ida, wawu pacang ngayatang
malih, kasuduk wijangnya, ebah ngelur ring prathiwi

17. Waduwannyane sami mlaib pabiesat, Kalantaka ngwales gelis,


sanjata limpung katiwakang, sang Sahadewa ngarepang, sapisan i
detya mati, kandugi kaiah, meseh ida makakaiih.

18. Ri wawune sang kalih nginkinang budai, anak lanang rawuh


kakalih, swabhawa bagus pisan, tumuli mayambrama, majeng ring
sang Putra Madri, Duh singgih dewa, Legan bapane tan sipi.

19. Dening sidha dewa ngruwat malan bapa, ane buwatan sinipi,
sapunika bawos sang karwar, majeng sang Sahadewa, sujatine bapa
nguni, twah widyadhara, uli Siwaloka cening

20. Adan bapa Citranggada Citrangseda, kabatek ampahe nguni, majeng


ring Hyang Guru Siwa, ditu bapa kasapa, dadi raksasa sareng kalih,
mangiring ida, Hyang Durgha ring setra nguni

21. Saking panguduh ida Dewi Durgha, Korawane kakantinin, mayuda


ngarepin Pandhawa, tatujone apang enggal, bapa presidha mawali,
mantuk ka swarga, baan i dewa sang lewih

22. Nah aketo unduk bapa apang tatas, buwat hutang bapa jani, wastu
dewa sang Pandhawa, sami rahajeng tur jaya, ring kancang satrune
sami, ngraris i dewa, tumuli mantuk sami
***

Geguritan 51
Geguritan Dukuh Siladri
PUPUH SINOM
1. Iseng manungkulang manah, baan bingunge tan sipi, tuara ada
anggon nyaruang,sakite di jeroning ati, kebus maluwab ka sisi,
nerebes yeh matane pesu,esu ngawe mata barak, barak mamerekang
ati,ati ibuk, ibuk ban larane liwat

2. Liwat tuara ada dija, tuara kauh tuara kangin, peragat di ati
magenah, sai ngawe keneh paling, paling bes liyu rasanin, tong bisa
ngiketin patut, ne murka rasayang darma, pengerasane tuwi
mebading, tuwara adung, budi laksanane tungkas

3. Tungkas ne jani adungang, pituturin antuk gending, wenten reke


katuturan, kocap wong saking mameling, wit mangjadma sareng
kalih, i siladeri aran ipun, made kerti ne cerikan, sinarengan
ngambil rabi, pada atut, tuara taen majengilan.

4. Ne eluh pada mangidam,ne muani suka ring ati, mahayu ngertiang


pianak, tetep saluwir pula pali, kocap liwat kutus sasih, rarene ya
pada metu,panak i siladeri lanang, i kerti ngadakang istri,pada
ayu, semara ratih utama

5. Dening gumi sampun wayah, kasusupan bahan kali, tong ada


nyayangang awak, momonnyane kaulurin, pada mangulahang daging,
tuwara ngitung sor luhur, yan sampun sida bungah, jawat ja ulian
memaling, tuara ngitung, kedadiane ri wekasan
6. Dadi iyur tong ada adat, menak sudra dadi besik, waluya patuh
sejagat, i siladeri osek ring ati, ngrasa nerakane luwih, tumbuh
di gumine giyur, kedarmane suba ilang, momone sida mamurti, teka
ngunggul, i sugih drowaka menang.
7. I siladri raris ngucap, cai kerti adin beli, ne jani beli maminda,
pacang mangalain cai, boyo beli saking lalis, ngalain cai ka
gunung, buat malajahang awak, mangda sida beli uning,teken patut,
tingkahe dumadi jadma
8. Ne momoang beli ring manah, baan tresnane ring cai, apang terus
karahayuang, beli manyame ring cai, apan tingkah care jani,
pisunane pada ngugut, liu tungkas ring rerame, menyame memusuh
singit, pada ngagu, tuara enyak kekasorang
9. Beli belog jerih pisan, pacang meyegan ring cai, kranannye beli
mengalah, nanging beli saking asih, eda cai salah tampi, mengaden
beli mengambul, satingkah beline luas, kagunung kawine jani, ento
kasub, pasraman mpu dibyaja
10. Ida tuah kasub ring jagat, pradnyan tong ada nandingin, dharma
putus ring kawikuan, sidi wakya terus sing aksi, ulas ring wong
kasih asih, apang twi putusing kayun, beli mangidep malajah,
nyokor ringsang adi luwih, madak asung, ida manganggen parekan

Geguritan 52
11. Sikute tuara ada dija, deweke suba mangisi, nganggennya amik –
amikan, uyah gula muang celagi, rasannya sami uningin, yadin teda
bareng satus, tuara bina pangrasannyaketo pama cai beli, apang
kukuh, kenehe malu pastiang
12. Eda mangulah majalan, yadin pacang mapikolih, yan ane makrane
salah, eda jua cai mamargi, kangguang kasarne kabukti, nista pakan
ucap luwung, ulat ada neda melah, nanging ke olih mamaling, tulya
racun, mertha matemahan wisya
13. Ne seadan nyane jumah, tetamiane gisiang beli, carik satekanin
karang, serahang beli ring cai, beli mangalain cai, pragat tuara
pacang mantuk, i made kerti ningehang, mepes yeh matane mijil,
dadya nguntul, engsek tong dadi mangucap
14. Ne eluh pada ningehang, sisigang pada mangeling, sambilanga
manyonyoin pianak,i made kerti mamunyi, titiang boyo mamitetin,
pakayun beline patut, nanging te pangidih titiang, i cening
titiang nyilurin, tulyan ipun, beli kari iring titian
15. Pianak titiang ne luana, beli mesentana muani, dening titiang di
negara, pianak luh mangewehin, deing gumi cara jani, sing solahang
tuara patut, yan nyo pageh ring awak, sinah ya mati di margi, tuara
takut , anake salah makutang
16. I siladri raris ngucap, ento patut manah cai, enah pianak beline
juang, pianak cai beli ngidih, keto nyai sareng kalih,pianak
nyaine masilur, nanging apang pada lila, waluyannya pianak cai,
apang nerus, tresnan caine maipah
17. Ene ada kaliliran, bungkung utama akatih, jaga satru twi socannya,
beli mekeling i cening, mani yan ya suba kelih, tuturin beli di
gunung, ne bungkunge kon mangaba, sing saget nelokin beli, nering
gunung, bungkunge cihnayang pianak
18. Ane luh tuara manulak, tresna takut makakalih, pianak nyane kedek
binal, i siladri mituturin, jani yo bapan cai, madak cening panjang
umur, bisa maningkahang awak, nah magelan uli jani, apang nerus,
wekasan menemu karma
PUPUH DURMA
1. Medabdaban I siladeri ngantiang luwas, somahnyane menyarengin,
tan sah menyangkil pianak, somahne cerikan ngucap, memargi embok
pang becik, dumadak lasia, embok mangiring i beli
2. Nyai cening pianak memene i dewa, madak ida, enggal kelih de pati
mecara, nyakitin idep rerama, nah mai diman abedik, pianakne
binal, dadi lega sareng sami
3. Lintang elas manahnya mejalan luwas, pesu laut memargi, liyu
anake ngantenang, ade bengong manyengongak, len ade ne iri ati,
ngamokmok mangucap, ia ngambul tong maan daging

Geguritan 53
4. Ne patut manahnya nyautin nimbal, de jua lagas mamunyi, sikut
sikutang di awak, da patuhanga teken anak, len goba len budi,
pangke adengang, de mangulah mamunyi
5. Tan kocapan munyin anake ngantenang, i siladeri tuara nolih,
manerus mejalan, nuut rejeng alas linggah, tan pesangkan ujan
angina, bales makecegan, pianaknyane ngengkak ngeling
6. Belus lepeg ngilgilang tuwi metahar, siladeri kangen ring ati,
laut mepasihin somah, neraka san atma juwita, teresnane manutug
beli, beli nerima pesan , jani beli masesangi
7. Riwekasan yan sida buin numadia, beli apang dadi istri, nyai pang
menadi lanang, mangda sida makurenan, ngastiti nyadia ngayahin,
beli mayah utang, teresnan nyaine ne jani
8. Dadi ngucap ne luh manyelsel pianak, lacur san cening numadi,
mare tumbuh manggih lara, luwih pangendaning hyang, i siladeri
menyawurin, eda juwa maselselan, apan bekel manumadi
9. Mula keto anake numadi jadma, suka dukane tepukin, kene ko
ketatwannya, kocap ida hyang iswara, mangawe jadmane nguni, bagus
wirya sami dewa, tong ada duhkiteng ati
10. Dening keto ditu sang kreta bujangga, isrik kayune nyingakin,
raris matur ring bethara, punapi ratu patehang, jadmane ring dewa
sami, becik ratu obah, mangda wenten ala becik.
11. Kadangingang atur nyane antuk sang hyang, premangkin ida
ngebahin, rupa yadin tingkahnya, ala ayu dadi ada, krana tampi
buka jani, suka duka pangguhang, keto tatwa nyane nguni.
12. Nah mejalan da maren ngastitiang awak, da ngupet sang hyang
widhi, wiadin kaujanan, ento don kumbange alap, anggon nawengin
i cening, pang ia angetan, ujane bales tan sipi.

13. Sapatuduh ne muani ne luh tan tulak, don kumbange kaalih, trus
laut majalan, teked ditengah alas, madurgama tan sipi, ditu
kapetengan, mereren dibatan bingin.

14. I siladri nyempel menyeleg negak, ne luh kenyel memargi, macepol


dipabinan, twara mangrungui panak, panakne pules ngesil, siladri
tan ubah, mengastawa sang hyang widhi.

15. Twara ada idepnyana kaletehan, saking jati tedas ening, ne luh
pules di pabinan, burone masliweran, pakrosok pada padingkrik,
warak singa macan, i siladri twara jerih.

16. Ngadas lemahang kedise umung maswara, waluya manundunin,


pyanaknya bangun makesyab, memennyane manyemak, manyangkil
lout manyonyoin, siladri ngucap, nah jalan jani mamargi

Geguritan 54
17. Matikasan majalan ya manganginang, manincap gunung kawi, sarwa
bunga nedeng masekar, umung i tamulilingan, rasa lega manyaptih,
tur ngalapang bunga, pacang sekarang mamargi

18. Dadi kanten pasramane lewih dumillah, gelung korene manginjil, i


siladri suka ring manah, dadi sengkala di jalan, somah nyane
rahat, kebus buka panggang, masih nglawanin mama.

19. Satekannya jani di jabaning pasraman, ne luh liwat tong dadi,


makakeb dipabinan, siladri nimbalin panak, manyangkil mapasihin,
lacur saja atma jiwa, meneng nah i meme sakit

20. Kacerita ida mpu dibiyaja kocap, darma kayune suci, nuju ida medal,
kacingak i siladri, raris mangandika aris, ih nyen to sih manegak,
nguda somahe seda

21. Tangkejut i siiadri maningehang, laut somahe dundunin, kakocok


bangunan, suba lemet tan pa jiwa, siiadri ngelut ngakebin, nguda
nyai las, ninggal panak kari cenik.

22. Apa ada pelih beline masomah, marepe teken nyai, dadi nyai liwat,
nyakitin keneh somah, somahe ne tresna jati, yan tuah nyai las,
boya ajak beli mati.

23. Yadin idup tan urung mepes yeh mata, idupe waluya mati, nanging
beli ngrasa pisan, tuah mawak leteh jagat, mabudi mangalih suci,
joh para nyidayang, nyemak tendas lima daki.

24. Buka janiyan nyai enu pitresna, alih beli ajak mati, nanging da
makeloang, panak nyai barengang, ngadung bareng ajak sakit, apang
da belas, yadin ngalih weci

25. Lintang welas empu dibiyaja mirengang, raris ide mituturin, duh
siiadri purnayang, da sanget manyelselang, baan somah cai mati,
mula tuah janjinya, tuara da dadi kelidin.

26. Twinnya kene tingkahe numadi jadma, idupe, pamagrat mati, yadin
tingkah masomah, pamragatnya dadi belas, tresna demene nyakitin,
ento ngawe buyar, patut idepe magedi

27. Dadi jadma indriane manah di awak, ento ne patut prangin, uli
manah tuiwetunya, di manah ditu lawan, lawan baan tingkah, sinah
ya kalah, tang bani ia mabalik.

28. Kalah indriane ada buin musuh teka, tresnane mangrupang ati,
tresna ringpanak somah, tresna ring raja brana, ento nyandangya
perangin, las manahe adokang, nyapuhang tresnane sami.

29. Digumine twara ada melah setata, jele-melah tuah panggih, apa tong
dadi belasang, lingling sarasamuscaya, telu lokane sujati, nista
madia utama, pada len ditu kapanggih.

Geguritan 55
30. Swarga loka marti loka nraka loka, ento loka telu jati, ringswarga
magenah, abesik ditu pagehang, suka setata kapanggih, ring nraka
loka magenah, masih abesik tepukin.

31. Sakit ati engkak-engkak setata, krana madan nraka gumi, ring
martia loka, saenune ring jagat, dadua satata kapanggih, suka
nraka tan simpang, idupe matimpal mati.

32. Suba mati lokane dadwa ungsiang, salah tunggal tuara pelih,
swarga loka nraka loka, nuut sapari karma, ento tuah bekelang
mati, ulah ala nemu nraka, ulah ayu manggih swargi.

33. Dadi resep i siladri maningehang, wacanan sang dibiya jati, rasis
matur sembah, singgih sang panembahan, sang kadi bulan pumami,
teja dumilah, ngampehang peteng sa gumi.

34. Nggih terima puniki panembah titiang, tui manah titian ening,
kedeh mapinunas, pamuput somah titiang, mangda sida ipun manggih,
pamargi melah, manungsi toya bumi.

35. Empu dibiyaja kenyem raris ngandika, yan keto pinunas cai, bapa
jani nuduhang, kema cai beten kelod, ka setra gandawati, ditu cai
ngeseng sawa, abune lautang kirim.

36. Duur kaja ada yeh lintang nirmala, membah neked kapasih, ditu
abune anyudang, sang pitra terus munggah, manuut andus di bukit
ngungsi siwa pada, ento swargane lewih.

37. I siladri cendek ature ngiringang, nabdabang pacang mamargi,


romba ban nyangkit pyanak, dadi kangen teken awak, empu dibiyaja
nyagjagin, sweca nyemakin pyanak, hah kema cai memargi "

38. Siladri mapamit raris manyumbah, nikul bangke memargi, yeh


matane membuas, ingete duke di padoman, mangelut saling pimpahin,
medem ngajak somah, jani ngalain mati.

39. Dadi negak mangeling masesambatan, bangkene kakakebin, kagekit


kadiman, duh mas mirah atma jiwa, juntos beli, nene jani, beli
nyatisin ida, apang bareng sida mati.

40. Twi nejani beli lega ngrarung awak, apang enggal kapanggih, buin
makaronan, ne pangkung dalem pisan pejalan nyatiain nyai, ne
marga liwat melah, beli nyadia manyeburin.

41. Kapiarsa antuk ida mpu dibiyaja, raris ngandika aris, cai siladri,
nguda kawahe buatang, yen cari mangulah pati, luih ka nrakannya,
telung warsa tong moan."

42. Twara patut cai nresnen somah pejah, tui keneh cai paling, palinga
mawak buta, butane tang ngenot marga, margane patut jalanin,
pejalan ngawag, pangkung nagih ceburin.

Geguritan 56
43. Yan majalan nuunang mangalih kawah, menekan ngalih suargi, ento
ne dadua buatang, menek lawan nuunang, yan tuun enggal mamargi,
yan mentas menekan, rungka sengka ban mamargi.

44. Nah pimayang kemu jua cai mejalan, jani sawane enjutin, pangentas
pangesengan, duur pemuhunan jemak, suba ada uli nguni, siladri
ngiringang, nyembah raris mapamit.

45. Tuun kelod ada pamuunan rata, babataran batamukir, ditu sawane
kejang. Puput sampun mahentas, sawane raris kabasmi, api dumilah,
saksama sampun basmi.

46. Tur kakirim abune menekan kaja, yeh mumbul diduur bukit, suluk
membah nuunang, abune ditu kakutang, anyud manerus ka pasih,
lingsir hyang surya, sayonga manglikub.

47. I siladri raris tulak kapasraman, satindak janggel anelih, tui


tindake kambang, sarawuhe ring pasraman, pyanak nyane ngengkak
ngeling, tur kacangkringan, antuk sang dibiyaja jati.

48. I siladri kangen manahne ngantenang, raris ya matur bakti, inggih


ratu panembahan, titiang ne nangkin nunas, ngempu penyeroane
alit, empu dibiya ngucap, tui bedak krana ngeling.

49. Nah ne jemak jalan alihang empehan, apangya suud ngeling, siladri
ngiringan, tumuli raris memarga, mangiring sang dibiyajati, ka
tengahing alas, tan kocapan sampun prapti.

50. Ada batu rata di bataning kepah, dim ida malinggih, nuncarang japa
mantra, tui sidi sakecap, dadi gewar para jani, burone padingklak,
pada teka manangkil

51. Singa macan pagereng warak ian gajah, celeng alas bareng kancil,
kidang banteng manjangan, pacarungung, manuh pisan, siladri jejeh
tan sipi, empu dibiya ngucap, da takut mai paekin,"

52. Apa mula buka cai mi makadang, saluwor wetu ring pratiwi, yan ada
kasangkalan, tulung da manglengayang, eda cai iri ati, yan bisa
olas, tresna pamalesnya panggih

53. I siladri manesek tan maren nyumbah, empu dibiyaja ngawarahin,


mantra pangikut bu buana, pangasih sarwa mambekan, kauncarang
sai-sai, momo drohaka hretang, buin da mamati-mati

54. Apan ento tingkah kala jele pisan, asing tumon pada jerih, tingkahe
dadi krana, yen gedeg geting timpalnya, yen tresna matimpal asih,
yen bisa olas, ring jadma jawat sato tui

55. Yadin sato ya bisa sama ngresepang, manampi anak asih, kewala bina
munyinnya, pangrasannyane tunggal, kranannya dadi ajahin, apan
tui sasaran jadma, keto tatwan nyane jati

Geguritan 57
56. Nah ne jani bapa ngidihang tulungan, ring kadang burone sami,
buat ngidih ompehan, raris ida ngandika, iba buron sareng sami,
bapa ngidih panak, pang sida enu urip.

57. Nah olasin anak cerik kanarakan, memennya suba mati, panyonyoin
dini empehan, burone pada ningehang, singane bangun maningkrik,
ngwangsi tin kidang, dening ya manakan cenik.

58. Ya i kidang nesek mpu dibiyaja, nyadia pacang manyonyoin, mpu


dibiyaja ngucap, siladri kema serahang, panak came ne jani, siladri
ngiringang, kidange medem manyonyoin.

59. I siladri lintang lega mangantenang, pianake manyonyo nglanting,


kanti pules malepehan, kidange bangun nelanang, mpu dibiyqa
ngucap aris, siladri kema jemak, pianake nah jalan mulih.

60. I siladri nyemak panak lega pisan, borune pada magedi mpu
dibiyaja, i siladri tan pasha, dadi ada ebu miik, surya makalangan,
mpu dibiyaja nyingakin.

61. Dadi mangrasa cihnaning sampun pragat, yasane ring asrami, tui
dadi andegang, buat paswecaning hyang, pagawane pacang tampi,
apan suba mabuah tasak, sang manandur ngalapin.

62. Dadi bengong empu dibiyaja ngresepang, raris ngandika aris,


siladri bapa mindah, tuara ja katutugan, tresnan bapane ring cai,
apan titah hyang, tuara ja dadi kelidin.

63. Ne bin telun ditu wage krulut temunnya, panglong ping pitu pasti,
ditu bapa majalan, suryane suba ngajanang, ngutarayana sujati, '
jani bapa nyerahang, umah ian isinya sami.

64. I siladri ningehang enek ring manah, ngrasa lacure tansipi, sing
glantingin empak, sedih raris manyumbah, titiang daweg matur
sisip, ica tan ica, nganggen titiang panjak miskin.

65. Krananipun tityang rauh mamarekan, nyokor ring mraga lewih,


buat nunas panyupatan, pangleburan pataka, punika ratu swecanin,
nganggen parekan, kengin titian ngarewedin.

66. Kadi mangkina buat pamalapan titiang, pasramane i riki, wantah


kasub saking kuna, lewih tan patandingan, kapica ring titiang,
mangkin, dados kaletehan, punika ratupinehin.

67. Yaning dados yaning tan makrana iwang, taler ke titiang swecanin,
tingkahe dados jadma, magenah ring pasraman, mangda tan iwang
pamargi, inggih nikain titiang, mpu dibiyaja nyaurin.

68. Ento patut atur caine ring bapa, jani bapa nglugra cai, uling jani
tembennya, sida cai mapodgala, en bekel tan pabukti, sastra tui
dadua, resepang pejang di ati.

Geguritan 58
69. Ne tatwannya sang hyang rwabineda, sanghyang adumuka jati, gocek
nyandang sehedang, buatin baan adnyana, apah tuah kaucap sakti,
mragageni toya, asing mala gempung basmi

70. Suba basmi saluiring malaning awak, sida adnyane ening, eninge
mawak suba, sudane mawak sukla, suklane wistma jati, jatining
sukma, acintia sukma jati

71. Ento ne prihang manukuh dipasraman, supaya pasangin pangasih,


telung warm sarannannya, munyi budilan tingkah, ento
patutangpang bersih, i trikaya parisuda, bakat suksmane kagisi

72. Hyang suksma ne astawa tui sadina, awamn mamuja sai, patemuaning
yoga adnyana, adnyanane jati suba, ditu, hyang siwa malinggih,
krane temes buatang, budine sujati ening.

73. Krana nirgawe ngadu puja budi murka, maweda muatang daging, sai
maguyang bajra, manungkukang daksina. Manguncarang sloka sruti,
buat anggbn ngarad, kakercene apang mati

74. Saja lega namping pipis krepe krepeyan, yan pules nyapnyap
mangipi,ngipi metek finak,bangun maweda masepak, kewala suba
manyarik, apang enggalan, buate mangitung daging,

75. Manguncarang pangastawa maprih emas, suksmane tui mabading,


masilur ban emas, suksmane jati ilang, ilang baan uyak daging,
daging tong bakat, basang puyung nampi daging.

76. Apan simuh ne letuh kadenang tedas, paliate tui mabading, makaca
tanprasa, mangrasayang sad rasa, ngulah lemuh parajani, pules
malegaran, basange sakit sasi

77. Yan cai jani sakit ada maang ubad, jawat pacang nyimbuhin, yan
wekas kasakitan, twara ada nyama braya, pacang tunden
manulungin, krana jani kenehang, usadane bekelang mati

78. Saking manah krana manggih suka duka, manahe pesu kasisi, dadi
munyi lan tingkah, tui manurut di manah, yan manahe dusta jati,
tingkahe dadi sasar, tusing munyine dadi pelih.

79. Krana melah anake mangaduh tapa, sadina ngilangan pedih,


melahnya ngadu tastra, sadana ngilangang momo, melah nyane
ngelah padi, anggon upakara, pakukuh idep mrih yukti.

80. Krana mayoga sadana bilingang manah, ngincepang i sudukswari,


tri tinunggalannya, mraga ungkara mula, malingga hyang
siwamurti, murtining adnyana, mraga hyang tuduh jati.

81. Sanghyang tuduh tumitah suka lan duka, acintya suksma jati,
marupa tan parupa, apan rupane tan awas, ida ne awas ring ati,
linggayang ring puja, astawa sai sai

Geguritan 59
82. Siratin asepin damarin satata, memes cakupin lima tui, buat ring
padma hordaya, dewa pratista dulumya, kuta mantra ento malih,
utpati stitinya, pamuput prelina jati

83. Twinnya keto kagunane ring pasraman, nyaring idep apang bersih,
ento ne madan tedas. Yan tuah idepe dusta, yadian sasai mabresih,
murud tur masirain, tulya putih taluk jati

84. Ulat tedas pakantenan putih sentak, di jro tui barak daki, yan nto
pingit kehemang, sinah sembuuk dadinnya, apan jati tong mamanik,
keto umpaminya, ngaduh puja budi maling.

85. Ne buatang taluhe masari petak, ento dadi mamanik, manike mawak
merta, mayunin krana majiwa, awanan dadi niktikin, mamemang
awak, apan tuah sujati urip

86. Pesunnyme tui manadi kokokan, mangindang tan palampid,


matinggah jalan mula, di kayu parijatan, ento kayu u tama jati,
mabuah merta, mayunin sa jagat sami

87. Nah aketo resepeng simpen ring manah, bapa makelin cai, patut
sastrane manggehang, ento cacatun sang wikuwa, yang wang sudra
ne kabukti, cacatu sawah, suka yaning ngelah daging.

88. Yaning pican hyang pritiwi ento nista, yaning pican sang hyang
aji, ento luih utama, nanging masih tetesang, nunas suwecan hyang
tuah sukil, merta dadi wisia, apang bisa mengalihin.

89. Twin yan keto pragatnya cai kukuhang, bakat rahayune gisi, i
siladri nyumbah, idepnya suka binger, kaswecan tutur luih,
kapetengan, endag bulane manyundarin

90. Kacarita kocap sampun tigang dina, empu dibiayaja memargi,


siladri katinggal, empu dibijaya tong nolih, nerus mejalan,
kasugihan tong katolih

91. Menek kelod pemargine kasasunutan, gunung trisengsa kaungsi, uli


ditu nganginang, menek ring himalaya, bengange linggah tan sipi,
tong ada kayunnya, surya engseb maring margi

92. Dadi campuh petenge tekening lemah, maidehang pada sepi, empu
dibiayaja kocap, sampun mawak pranawa, amor maring taya bumi,
suka molih suarga, inayang dening apsari

93. Tan kocapan sang sida molih suarga, kocap dukuh siladri, kari
manggeh ring pasraman, tan maron ngajak panak, yan kala bedak
mangeling, kajak ring alas, buron teka menyonyoin.

94. Suba lami sawatara solas temuang, pyanaknya suba kelih,


kusumasari adannya, sai muruk masastra, makidung muang
makekawin, wariga lan mantra, sami sampun kauningin

Geguritan 60
95. Lewih pradnyan ayi anom magolerean, waluya kadi apsari, pantes
sing selahang, sebet ngayahin mamuja, siladri suka tan sipi,
manahnya mamuja, pageh nirmala ening.

96. Pasemengan ni kusumasari kocap, kayeh manus mabresih, sambil


ngalih sekar, iju raris majalan, nabdabang pandiangan lewih, tur
ngukup toya, sregep upacara sami

97. Sampun puput raris matur ring reramannya, "bapa raris ke masuci,
pandingan sampun dabdab, dukuh siladri ngucap, nah kema ka paon
jani, jukute lebengang", kusumasari mengiring

98. Lintang gupuh padidian di paon nyakan, ngracik basa ngendihang


api, suba lebeng makejang, maanteng nanding ejotan, ratis
nabdabang masagi, mangda sampun sepan, jerih pacang ningeh munyi

99. Kacarita i dukuh uwus mamuja, kusumasari nyagjagin, tulia


ngaturang canang, i dukuh alon ngucap, bapa suba seduk cening,
kusumasari nimbal, titiyang sampun wus masagi

100. Sira dukuh siladri raris mamuktia, kusumasari ngayahin, manteng


natia negak, i dukuh wus mojana, "nah laut medaar cening,
kusumasari ngiringang, tumuli medaar aris.

101. Wus medaar raris ya manginang sedah, laut nabdabang nganyinin,


benang sutra kamaloan, bikas endek kakembangan, tui tuah waged
manyatri, nyongket maduhun domas, pradnyan sagunaning istri

102. Kalungang lungang ortane teked banua, pianak i dukuh siladri,


jegeg pradnyan, tuara ada pada, apsari tulya ringjagat, sugih
tuara ngitung daging, made kerti ningehang, midep pacang nelokin.

103. Deningsuba pyanake mengpeng taruna, i mudita kadanin, bagus alep


tur srenggara, pradnyan ring tatwa sesana, peranda buda ngajahin,
papasih, ida, wirocana puputing aji.

104. Made kerti kocap mangawukin pianak, somahnyane ditu nyanding, i


mudita teka, pranamia laut negak, i made kerti mamunyi, duh cai
mudita, krama bapa mangawukin.

105. Kene twinnya bapa maningeh orta, reraman caine jani, ditu di
gunung kawi, i siladri pungkusannya, jani suba mujanggain,
mangajak pianak, madan ni kusumasari.

106. Sujatinnya ento mula pianak bapa, cai pianak i beli, pecakduk
ngantiang luas, kema ka gunung kawi, cat wantah enu cenik, ditu
bapa nyilurang, cai pangentos i beli

107. Buin ne ada pabesen i beli ring bapa, buate mamaang cai, bungkung
lintang utama, jagasatru tui socannya, bungkungang cai nelokin,
apang nenten, cai mara katandruhin.

Geguritan 61
108. Buka jani cai suba madan truna, patut cai nelokin, pang nawang
rerama, misane tui dadi tawang, kocap jani suba kelih, ngidep
ngocekang, sarat pacang mamuatin.

109. Dadi bengong memennyane maningehang, kangen wetu mangeling,


inget teken pianak, saduke kajak luas, dumara duang oton pasti,
jani morta daa, mara ja taen tepukin.

110. Tur mamunyi mudita nah jalan luas, meme ajak nelokin, misan caine
sujatia, meme midep nagihang, pacang matemuang riang cai, meme
meled pisan, magawenin saking lami

111. Apang pragat utang memene ring pyanak, manelahin isin gigi, buin
tuara da lenan, ne nyandang pacang saratang, ne muani nimbal
mamunyi, ento patut pisan, jalan luas ke gunung kawi

112. I mudita jani ia anggon siap, adu ka gunung kawi, tandingan ring
misannya, mataji baan liat, mabulang ban kenyung manis, nyai itu
ngembar, beli nyadia menajinin

PUPUH GINADA
1. I mudita maningehang, manahnya suka tan sipi, baane mangelah
misan, kenyem tur mamunyi alus, inggih kadi bawos bapa, titiyang
ngiring, pacang manelokin iwa

2. Meme bapa iring titiang, marika ka gunung kawi, taler uningan


midarta, bapannya masaut alus, buat dewasane luas, bisa cai, bapa
tambet sok nuutang.

3. Sedek ya ngomongang luas, dadi kulkule mamunyi, i mudita nyagjag


pesuan, beli wayan ngudiang ngulkul sang makulkul nimbal ngucap,
anak mati, ngrentebin jani ka banjar

4. Keliane manawuhang, bawos sang mangamel gumi, apang nanem


prajania, bin telun pacang macaru, kocap manca wali krama, ne bin
mani, banjara kanikayang ngayah.

5. I mudita maningehang, cebdek pamunyinnya, inggih mulian ya


nyemak blakas, mangraris ka banjar iju, elek ya pacang kasepan,
kumah sang mati, gupuh nulungin mekarya

6. Banjare ya pada teka, mabered eluh-muani, ditu ya pada mangucap,


mudita mareren malu, mai ke medaar canang, kanti lepis, nyemak
gae padidian

7. Dahane pada magarang, nampinang base ngenjuhin, ada ngenjitan


lanjaran, sami demen pada ngulgul, anak tong taen medihang,
ngalem jati, twah pantes asing solahang.

8. Raris nabdabang ka setra, watangane was mabersih, sampun puput


upakara, mudita raris makidung, banjare sami nuutang, rame gati,
kocap rauh maring setra.
Geguritan 62
9. Watangane wus murungan, banjare mangantiang mulih, dadi cicinge
miyuran, mapunduh-punduh mangulun, anake mribi ngantenang,
gati mulih, i mudita raris budal

10. Satekede jani jumah, dapetang bapane sakit, luh muani buka dadua,
i mudita lintang gupuh, nyimbuhin nguligang urap, magadangin,
sakite sayan ngrahatang

11. Kebus ngarab bukapanggang, awak sakit buka ulig, bapannyane


ngarod ngucap, cening bapa lambian lacur, sakite tan sida lawan,
nah pecikin, sirah bapane ajahan.

12. I mudita tuara tulak, mecik sirah tuara ginsir. Memennyane nuwuh
ngucap, mudita meme dong tulung, sirah meme rasa belah, leheng
mati, tong sida baan nahanang

13. I mudita madingehang, yeh matane membah mijil, laut marmnyi


nelanang, bapa tityang pamit dumun, i meme ngaukin titiang, ajak
mai, dini juwa kapunduhang

14. Bapanne tong dadi ngucap, i mudita mangalah jani, laut nyagjag ka
metenan, memennyane kasangkol pesu, bale dangin kapunduhang, tur
kagisi, kasundang ya buka dadua.

15. Limannyane di kanawan, bapannyane katatakin, limane kebot


memennya, tuara ya mangitung tuyuh, memenyane mangliyepang,
lantas mati, lemet leb dipabinan

16. I mudita manelanang, nyareang reramannya muani, memenyane


kakisidang, suba nyem tong ada bayu, i mudita manyumbah, sedsed
ngeling, ngrumbin wastra pasehan

17. Subamya mantrub melah, bapannyane kejagjagin, angkiane


ngamenekang, bapanyane pesu peluh, i mudita mangenggalang,
manyimbuhin, mangengkahin baan bawang

18. Bapanyane inget ngeliab, ngangsehang mesuang munyi, gaung tur


megat-megat, mudita kalintang tuyuh, cai mengayahin bapa, cendek
jani, bapa nutug meme pejah

19. Ne jani bapa mawekas, yaning suba bapa mati, kewala suba murugan,
nanging ke apang mapunduh, memen cai teken bapa, laut cai,
kegunung kawi kema luas

20. Orahang jua bapa pejah, bareng teken memen cai, bungkunge
ingetang ngaba, ne masoca jaga satru, apa eda katandruhin, cihna
wiakti, cai jati pianak bapa

21. Munyine megat-megat, mangreres lantas mati, i mudita ngeling


mangkrak, batis bapane kagelut, pisagane teka menyajag, manelokin,
pada kangen ring manah
Geguritan 63
22. Ada mamunyi nelanang, nguda ke sawane depin, patut pandusin
kedasang, borehin apang da kaku, bangsing bingin muang cendena,
keto jati sami mabriuk matutang

23. I mudita tuara tulak, tan maren ngepes mangeling, masih inget ya
manyumbah, tingkah astiti maguru, sawane raris kajemak,
kekayehin, megarang nagih mangisiang.

24. Sawannyane buka dadua, suud manjus kaborehin, mudita nyemak


pasehan, sutra putih makarurub, sawane kasarengang, luh muani,
tulya mara pengantenan

25. I mudita mangantenang, sedih nulama sang mati, meme bapa buka
dadua, tresnane marabi nerus, tuara saja dadi belas, sareng kalih,
las tuara manganggen panak

26. Yata ke anak banehan, joh pacang sehem manolih, padalem sakadi
titiang, kena belog turin sigug, tuara mangelah kagunan, ludin
miskin, napi anake toliha?

27. Asing ningeh pada olas, dadiya milu mangeling, saget ida pranda
buda, susuhanan dane rauh, i mudita tuun nyagjag, tur ngabakti,
raris ya maatur ngasab.

28. Ica sasuhunan titiang, nyangakin panjake sedih, papane kalintang-


lintang, kadi mangkin titiang ubuh, manawi pitra kasasar,
manumadi, krana narakane lintang

29. Pedanda alus ngandika, mudita da sanget sedih, apan patitahing


sang hyang, masih laksanane malu, ada jani katamiang, solah jani
dadi ring wekas buktiang

30. Dija nagih melah dowang, mandareng ke buka cai, ida sang panca
pandawa, sekala dewa manurun, maraga numadi jadma, masih sedih,
saking alit kanarakan

31. Mangumbang mideh-idehan, ngagendong mangidih-idih, nanging


kayune tan obah, mamerihang darma patut, krama rahayu kabuktia,
teked jani, ayu ucape ring ida

32. Keto ban ca ngimangan, lacur caine ne jani, yadin sangetang


sakitang, masih tuara dadi idup, mangkin ngawe keneh buyar, inguh
paling, patut idepe ya ilang

33. Tingkahe numadi jadma, darma patute ulati, yadin tiwas tan
pabraya, ada teka miat-miut, darma patute mangehang, wekas
manggih, pagawene jani temuang.

34. Tingkahe dadi pianak, tatuwiyane buka jani, da maren ngertiang


kawitan, reh mutang jiwa ring guru, tong pragat bayah ban jinah,
buka cai, astiti bakti anggon mayah.
Geguritan 64
35. Sinah rahayu ne bakat, aketo cai kenehin, reh jani ada dawuhang,
tan kicen mabaya puun, olih krana kasengsaran, nah urugin,
pangentase juwa tetepang.

36. Keto juwa cai jalanang, eda enu sanget sedih, mudita resep
ngiringang, pedanda mengraris mantuk, mudita nyuwakayang awak,
matur aris, upakarane nggih wangunang

37. Banjare raris ngaryanang, len ada menyemak tiing, buat pacang
panusangan, lante miwah tumpeng salu, buin ada nunas pangentas,
sadagati, dabdab manyuun daksina.

38. Kocap sampun mupakara, sawane wus maci-aci, raris nabdabangka


setra, bangbang nyane sampun puput, sawane wus mapargentas, luh
muani, katanem dadi a bambang.

39. I mudita bengong negak, sigsigan ngepes mangeling, sang ngatonang


pada olas, luh-muani pada mitutur, ngudiang sarget ya sebetang,
wireh ganti, amone jeneng tuuhnya.

40. Jalan ja mulih lipurang, urukang tiang magending, i mudita nurut


budal, anake tong ada mantuk, laut kumah i mudita, sareng sami,
manginepin mangda purna.

41. Ada ngajakin maplalian, ada buin ngajak magending, i mudita


manuutang, saget ada ngaba sangu, mangingu anake samian, lintaug
becik, tetep maolah-olahan.

42. I mudita kaujurang, makejang pada ngawukin, mudita mai madaar,


jaenan ajak liu i mudita tuara tulak, lintang ririh, tingkahnya
ngalap pitresna.

43. Tuara ya mangangguang awak, magibungang sareng sami, rame sarwi


makedekan, ada saling timpug balung, i muidta nyemak ulam,
kacatotin, baan sane eluh bajang.

44. Ada ngeseoin anggutan, mudita suka nanggapin, ne luh tua turin
pawah milu mangesepin muluk, ada len buin ngwalesang, uli
samping, mejek tabia teken uyah.

45. I tus ya sedeng binal, kaesopin uli samping, lalah makucah'kacihan,


i tuaya siat-siut, ada nyemakang caratan, mangecorin, cungguh
nyane tui kasiam

46. Rame kedeke mabriak, i tua misuh manyerit, yeh matannyane membah,
tengas tenges siat-siut, kedeke mombak-ombakan, rame gati, kocap
pada was madaar.

47. I mudita alon ngucap, ratu ida dane sami, titiang manawegang
pisan, titiang pacang luas gunung, manelokin uwan titiang, sane
mangkin, mangda sampun salit arsa.
Geguritan 65
48. Boya ja titiang ngalaliang, buat swecane sareng sami, titiang jati
nyuksemayang, swecane kalintang mulus, punika bekelang titiang,
lintang lewih, wiakti tuara bisa telah.

49. Yaning sweca antuk brana, punika kalintang ganjih, wiakti wantah
gelis telas, yan sweca kayun rahayu, saumur tuara ja ilang, jawat
mati, kari juwa bekelang titian

50. Sapunika sujatinnya, awanan titiang mapamit, pabesen reraman


titiang, saduknya makire lampus, mangda titiang mangerahang,
dane mati, ring titiang madruwe uwa.

51. Malih nyandang kadi titiang, luas pacang manelokin, wan titiang
di gunung kawia, durung titiang nahen mangguh, kocap dane bapan
titiang, duke alit, titiang reke kasilurang

52. Punika awinan titiang, medal pisan mangda uning, ring dane
ngrupaka titiang, mangda sampun dane tandruh, kewanten titiang
uninge, titiang gelis, pacang rauh tulak budal

53. Sing ningeh buka pangsegang, ne banjar alon mamunyi, nggih beli
wayan mudita, ento papineh tan patut, yaning pacang beli luas,
mengalain, kayun anake pitresna.

54. Sujati maan upetan, indayang beli pinehin, ne tua manimbal ngucap,
yaning keto luh tan patut, nulak pabesen bapannya, cendek jani,
masih ya pada tuutang.

55. Tingkahe numadi pianak, tuduh reramane iring, buin yan ada anak
tresna, tresna juwa anggon menaur, i mudita nyandang luas, ke
gunung kawi, kadi pabesen bapannya.

56. Nanging eda mangengsapang, tresnan ida dane sami, krana da makelo
luas, buka dadua nyandang turut, bakti tresna pada bakat, ento
lewih, ne perihang dadi jadma.

57. I mudita resep ningehang, tumuli maatur aris, sapunika manah


titiang, ne mangkin pacang ka gunung, nudtudang ring uwan
titiang, mangda uning, dane mraga kasebelan

58. Sasuennyane a bulan, titiang tulak rauh malih, asing ningeh pada
suka, ban nyane ngorahang mantuk, buat bekelnyane luas,
katurunin, sangu katekaning jinah.

PUPUH DANDANG
1. Tan kocapan i wong desa sami kacarita, i mudita luas, padidian
tuara ja wedi, nuut rejeng silat silut alas wayah madrugama,
bungkungnya kaingetang, ne masoca jagasatru, panulak sarwa wigna
krama lasia, tengah alas ne memargi, socan bungkunge utama

Geguritan 66
2. Rasa gepu lemah-lemeng mamargi tengahing alas, bedak twin layah,
tuara ada desa kapanggih, kewala alas pangkung, liwat gepu ya
mamargi, masih manglawanin majalan, satindak jangkel malungguh,
pitung dina ia di jalan mainepan, mapuasa tong ngantug nasi, tan
kocapan di jalan.

3. Kacarita ni kusumasari pasemengan, manuju purnama, dumara suud


mabresih, masumpang tunjung tutur, pamulane lumlum gading, kadi
ratih nyalantara, sing selahang teka pangus, pesu nadtad
pangilitan ngalap sekar, nges menekin nagasari, sarwi ya
magendingan.

4. Yan upama watek widiadari maring suarga, turun macangkrama, ring


alas mangalap sari, nedeng sasih kacatur, sarwi sekare ngedanin,
pangid ngengsutang slendang, ngenah susune alus, nyangkih
nyalang manyuh danta macingcingan, ngeah pupune gading, waluya
pudak sinaga

5. Dadi teka i mudita mangkin kecud kembang, layu uwon pisan,


damuhan kalintang gesit, majalan lintang gepu, rasa tong sida
mamargi, kadi pituduhing hyang, dadi maningehang kidung,
mangambara ngawang-ngawang i mudita, bingar idepe ring ati,
layah wan dadi ilang

6. Sayan paek dingeh tambeh becik mangenyudang manah, kawaspada


pisan, makelap, kanten wong istri, ngalap sekar tui mekidung,
mudita bengong ngantenin, istri ayu ngayang ngayang, naken
dadari turun, inget ring sang rajapala polih istria, widiadari ayu
lewih, sinah koto tingkahnya.

7. Keto papinehnya di ati tur manegak, bengong manyangangak, baan


tumben manepukin, anak istri ayu mulus, maidep pacang nakonin,
mawangsit ban cekohan, kusumasari tangkejut, laut ya matolihan
dadi ada, wong laki negak mabalih, baguse ngenyudang manah.

8. Pamulune lumlum gading tulya emas, alis tajep mabengad, laliate


nyunyur manis, sebenge alep pangus, tui pantes sungsung ayahin,
kusumasari nyangongak, wetu manah inguh, paling angkiane runtag
tuun enggal, mudita bangun nakonin, tui ulanguna liwat.

9. Inggih ampura titiang nunasang kidik yaning wikan, ring dukuh


siladria, dija linggihnya driki, kusumasari masaut, nggih driki
duuran kangin, jerone uli dija, tembe rauh kagunung, napi jua
wenten buatang i mudita, dadi lengeh katakonin, rasa kena madu
membah.

10. I mudita ngangsehang mesuang munyi bayu runtag, wenten saratang


titiang, krana titiang rauh mriki, nyadia manumbas madu, ne manis
ngenyundang ati, pacang anggen titiang ubad, titiang sakit
ulangun, sweca ngicen ketelan titiang nunas, antuk manah subakti,
saumur nyadia mamanjak.

Geguritan 67
11. Kusumasari lek jengah mamiragi pamunyinnya, manguntuk mulian,
manahnya kalintang sitsit, ngantenang taruna bagus, pangid
mangenyudang ati, satekednya jani jumah, dekes dekes manguntuk,
tur bengong bengong manegak nyelsel awak, daha apa kene jalir,
nyakitang tong pagelahan

12. Ne ke iba keneh buka jani bas kaliwat, bingung mapangrasa, iba
tuah nyakitin ati, iba makeneh mamusuh, kai nyadia manungkasin,
i laksana ya tresna, ajak kai ngalih patut, nyen pacang ajak iba
iba keneh, sinah iba panes ati, baan tong maan jalaran

13. Nah aketo munyin ni kusumasari nyelsel manah, dukuh siladri


kocap, wus mapuja lintang suci, dadi i dukuh tangkejut, manyingak
pianake sedih, raris alus ngandika, nguda ngeling manguntuk, apa
ke saja kranannya nah orahang, mangda sida bapa uning, nesekelang
cening di manah

14. Ni kusumasari matur saha bakti inggih bapa, titiang manguningang,


ne wau titiang malali, dadi ada anak rauh, taruna ngebusin ati,
natia mataken ring titiang, sebengnyane alep pengus alus,
nakonang dukuh siladri yan rupannyana, mairib bapa pasti,
nanging rasa keduhkitan

15. Mara keto munyin ni kusumasari kapirengang, i dukuh siiadria,


makebyah inget ring ati, teken pabesene malu, nyilurang pianake
cenik, ne jani sinah ya teka, suba ya maan pitutur, buka pabesene
suba nah aketo, pangresepe ring ati, macelig mudita teka

16. Tui tangkejut i dukuh nyingakin manletekang, tur kanten dumilah,


bungkunge macaya lewih, i dukuh laut macebur, raris ngelut
mapasihin, liwat ke sadian bapa, jiwatman bapa rauh, nyen ngorahin
cai ambah apan sawat, margine rungka tan sipi, alas pangkung tukad
linggah

17. Apa krana bapan cai tuara mai nelokin bapa, awanan padidian,
manglalu cai mamargi, i mudita nyembah matur, sarwi ya ngepes
mengeling, inggih lintang lacur titiang, krana titiang newek
rauh, meme bapa titiang pejah sinarengan, duk danemakire mati,
wenten pabesan ring titiang.

18. Mangda titiang nanem nadiang abesik tunggal bangbang, irika ring
setra, tur titiang mangda mamargi, luas mariki kagunung,
nguningang dane tan kari, mangda uwa sauninga, malih puniki
bungkung, kocap paican uwa kapin titiang, daweg titiang kari alit,
uwa mamekelin titiang

PUPUH SEMARANDANA
1. I Mudita kangen miragi, mangsegan mamanteg paha, Duh cening
Kusumasaria, nah kema alihang pabuan, misan i dewane teka, liwat
lacur ia ubuh, jani cening dini ngajak

Geguritan 68
2. Kusumsari nesekin, nampinang ngenjuhin canang, Mudita kenyem
mananggap, masanding ditu manegak, yan timbang tong da entenan,
I Dukuh suka mandulu, duhkita buka sapuang.

3. I Dukuh ngandika aris, Ne cening tui buka dadua, eda jua pati
miyegan, gawenin ke bapa tua, apang eda buka oyag, bapa mamustin
patut, apan sengkannya ring manah

4. Krana bapa mabersih sai, mamuja ngarcana Sanghyang, cening tuah


ya sayang bapa, apang sida karahayuan, pradnyan tur astakosala,
ngidep munyi ngulah ayu, ento ne astitiang bapa

5. Tuwi ada ucaping aji, utama ngawangun tlaga, satus reke saliunnya,
kasor ento utamanya, ring sang ngwangun yadnya pisan, kasor buin
yadnyane satus, baan saputrane tunggal.

6. Bapa mituduhin cening, tingkahe manadi pianak, eda bani ring


kawitan, sang sampun kocap guruwa, telu ne maadan guruwa, guru
reka guru prabu, guru tapak tui timpalnya.

7. Sane patpat tuah sujati, tua rerama tua ban sastra, tua tuwuh tua
sang Wikuwa, eda cening bani langgia, ring sang sampun kaucap tua,
nyandang tunasin pamatut, reh ida uning dumunan.

8. Melah palapanm mamunyi, riang ida dane samian,wang sane tong


kaletehan, tong ada ngupet manemah melah alepe mcgalan, batise
tuara katanjung, bacin tuara bakat ingsak,

9. Melahnnya mabersih sai, makrana awake tedas, melahe bungah


manganggo, dadi gobane dumilah, melah rahayu matingkah, makrana
manemu ayu, sapolah lakune lasia

10. Uli jani jua kardinin, ajak dadua nah gawenang, patut tingkahe
jua buatang, tingkahe mangolah mata, gunannya anggon maliat,
mamadasin ne ne patut, da jua ulah maliat.

11. Tingkahe mangelah kuping, tuah anggin maningehang, ningehang


raose melah, resepang pejang di manah, da pati dingeh-dingehang,
kranannya mangelah cunguh, anggon ngadak tuah gunannya

12. Nanging da pati adekin, mangulah maan madiman, patutang jua


ngarasang, apang bisa jua ningkahang, gunan bibih tuah mangucap,
da ngucapang pati kacuh, ne patut jua ucapang.

13. Ngelah lima da pati gudip, apikin jua nyemakang, apang patute
bakatang, wiadin batise tindakang, yatnain tuah nyalanang, ada
jua mangulah laku, katanjung bena nahanang.

14. Awake patut gawenin, apang manggih karahayuan, da maren


ngertiang awak, waluya matatanduran, tingkahe ngardinin awak,
yan antong tui manandur, joh para tuara mupuang.

Geguritan 69
15. Matingkah ne melah, pilihin buka anake ka pasar, maidep
matatumbasan, masih ya nu mapilihan, tuara nyak meli ne rusak,
tuah ne melah tumbas ipun, Patuh ring mamuatang tingkah

16. Tingkah ne melah pilihin, da manganggoang tingkah rusak, saluire


kaucap rusak, wantah nista ya ajinnya, buina tong kanggoanganak,
kija aba tuara laku, keto cening sujatinnya

17. Gunan limane tuah lewih, manik astagina kocap, astane maadan
lima, ginane madan gagunan, manik wiaa keadannya, wijane
ngawetuang sangu, nyangunin tui i awak.

18. Ne ada buin abesik, ajak dadua mangingetang, ne abesik jua eretang,
gawen petenge oyongang, yan suba ada masannya, magawe masaning
dalu, ditu cening magarapan

PUPUH SINOM
1. Sang Kalih resep mirengang, pituture ayu lewih, tulia kasiratan
merta, nyusup dijeroning ati, mengawe manah suci, nirmala tan
pataletuh, keto reke pangrasannya, sang kalih matur bakti,
mangiringang, kocap sampun sandikala

2. I Dukuh alon mangucap, Duh cening Kusumasari, nah kema ajak


madaar, misan nyaine ne jani, Kusumasari mainggih, manyumbah
raris ya bangun, mangipekin I Mudita, jalan ja ka paon beli, laut
bangun, I Mudita pamit nyumbah.

3. Kapaon ya makaronan, ulangun nyane satanding, Kusumasari


nabdabang, dahar matatakan wanci, sedia sampun cumawis, Mudia
nyempel malungguh, Kusumasari nesekang, magelut ya lantas mabin,
I Mudita laut, raris mangesopin dahar.

4. Kusumasari ngawalesang, nyemak dahar mangesopin, Mudita suka


mananggap, slegenti saling esopin, kadi anak marabi, tingkahnya
pada salulut, kocap pada wus madahar, kusumasari matangi, sada
alus, tangkepe ngenyudang manah

5. Raris ya medahar canang, untu nyalang kadi manik, I Mudita


kenyem ngucap, Beli boya ke tulungin, icen base abesik, Kusumasari
masaut, Beli nguda tambet pisan, tyang suba makpakang beli, mangda
aluh, suba dekdek juwa ajengang.

6. Mudita natakang tangan, mapinunas lintang asih, Icen ke beli


gelisang, Kusumasari kedek nyautin,Yan lima anggon nanggapin,
dadi ketes tan paangkuh, arah mai ke paekang, Mudita alon nesekin,
tur mangelut, tumuli maurap sepah

7. Mudita tan moron ngaras, luir kumbang ngisap sari, Kusumasari


nyigit tangkah, ne sajayan gati, i guru wau nuturin, manguda beli
mamurug, I Mudita nimbal ngucap, joh para ko beli bani, pacang
murug, pitutur I guru busan.

Geguritan 70
8. Beli jati inget pisan, wantah kapingit abesik, indayang adi
minehang, apa ento ne abesik, indayang beli orahin, Kusumasari
kenyem nyaut, Nggih kaparna antuk titiang, nanging sakeng tuara
uning, besik iku, gawe besik ajak dadua.

9. Arah data ke raosang, mingkin nundun inguh ati, nah kema beli
mararyan, reh lesu gapu mamargi, ento ada bale cenik, ditu juwa
beli maturu, I Mudita tuara tulak, nungsi di balene cenik, tur
maturu, macepol buka pantigang.

10. Sawatara tengah ratria, kocap ni kusumasari, bulasah ya di


pedeman, inget ring tingkahe tuni, macanda saling sigitin, ento
ngawe manah ibuk, laut bangun ngenyit damar, i mudita kasubibin,
ya malingkub, pules tuara maklisikan

11. Kusumasari dadi binal, mabudi nyanden nundunin, laut ngebis


bulun siap, cunguh nyane kakilinin, mudita makesiab ngrenjit,
kapupungan laut bangun, kusumasari kedek ngakak, mang laut
ngelut nakonin, beli bangun, to manguda kapupungan

12. Mudita mamanteg tangkah, nyigit ni kusumasari, adi seneng


ngendah pelag, ngulgul ngawe inguh ati, beli pules mangipi,
mangalih ebe manyau, beli kocap kapit udang, kusumasari kedek
nyautin, ipian buduh, enyen sehem maningehang.

13. Apang da sanget muduhang, edeh cunguhe tutuhin, baan temako


sisigan, mudita kedek nyautin, adi balian nyem latig, nguda beli
tagih tutuh, tutuh ban mako sisigan, beli suba lengeh paling, lebih
mabuk, nanging tuara nginem tuak.

14. Makanten manamping daar, tulya bedake suginin, keto adi


upaminnya, demen nungkak dadi sakit, bengbeng ngrebek ring ati,
wetu kene beli inguh, kusumasari mangucap, badudane tulas beli,
demen motah, mengeseng demen mangantak

15. Angganing buka sinonggan, kadi woh -wohan sujati, yaning suba
lebih wayah, dadi tasak ya sujati tasak, duren tasak mantis,
nanging bina ambun ipun, yon isinya di tengah, cobakin pada
tebihin, tuinnya patuh, enyag lodoh suba aluan

16. Sakadi i bunga kembang, karna tumblilingan ne juari, laksana


ngalih i bunga, i bunga malu mangalih, ngalih ban miik ngesiurin,
krana tumlilingane laju, ngeberin ngalih i bunga, tan jangka
mengisap sari, krana liu, matemu tuara ja timpal

17. Kaden beli mabinayan, inguh atine ke jani, krana titiang dadi
pongah, mangugul manyanden beli, beli tuara minehin, siap galak
tong ada ngadu, binder-binder di guungan, wireh patutnya
manganti, sang mengurung, ledang ne pacang ngocekang

18. I mudita alon ngucap, yan upami kadi beli, babotoh kalintang legas,
adi tulya anak sugih, alas maang nyilih pipis, nuukin tuara
Geguritan 71
mangitung, i momo ne kauluran, sengka baan mamiyerin, sangkan
liu, rusak ban ngulurin manah

19. Adi tuah sarining jagat, nguungang tapane lewih, tulya merta sanji
wania, ngidupang ne suba mati, adi tui mangawenin, manundunin
manah inguh, kusumasari ngucap, boya titiang manundunin, kayun
inguh, eda bawak buin panjangang.

20. Duk sang partha nangun tapa, kagoda antuk dadari, kancanden
kaplagendahan, kayune pageh tan gingsir, krana hyang siwa
nurunin, mawarnaa ratu maburu, malih ngoda antuk yuda, keto
upaminnya beli, ngoda ngungul, iyegin bakal sayangang.

21. Yon utamaning adnyana, masimpen dijroning ati, kocap yan ngalih
ka tengah, di sisi malu ruruhin, yan sampun tetep di sisi, lautang
ka tengah ruruh, panunggalaning adnyana, patemun Hyang
Sudukswari, ditu wetu, buat suksmaning adnyana

22. Ne jani beli pagehang, pitetin jua ne abesik, yadin tuara sida
tawang, mimitane dadi jadmi, jalan ke bareng yasain, ajak dadua
jani ruruh, tudtudang jani rasayang, saka besik jua ketekin, sadia
tahu sadrasane dadi jadma.

23. Kene ban beli muatang, i guru dadi ayahin, manabdabang pawedayan,
saluir upakara sami, titiang di paon nadongin, nanging beli
mangda tulung, ngaliang titiang saang, tuyuhan malu agigis, eda
ngitung, durian titiang anggen upah.

24. Wau reke sapunika, siape nabuh mamunyi, manyinahang suba lemah,
Kusumasari ka sisi, I Mudita kakaukin, Nah mai ke beli malu, duman
beline jemak, pawedayane benain, mangda puput, upakara malu
alihang

25. Ambengan samalih sekar, wija asaban cendani, minyak kalwan saang,
karawistane karyanin, seet mingmang kalpika malih, yadian toyane
jua ukup, ambengan pacang sasirat, sekar tunjung nggen nglawenin,
sapuniku, mrika beli nggih karyanang

26. Kenyem I Mudita ngucap, saprentah bel mangiring, beli nyadia


pacang ngayah, sakarin beline urip, doh para beli gingsir,
ngayahin dane iguru, wiadin manjakin i mirah, saledang mrabotang
beli, nanging puntul, sangihin adi seringang

27. Kusumasari angucap, Nggih mrika beli mamargi, upakarane


rerehang, Mudita raris mamargi, kayeh raris mabersih, ngalih
bunga soda iju, laut ngalih ambengan, mangararis kaaba mulih,
sampun rauh, raris nabdabang pandiangan

28. Tetep saupakarannya, Mudita negak nongosin, kocap I Dukuh


masucian, mabusana sarwa putih, raris ngaturang bakti, ring ida
Hyang Cintia mucuk, nuli negak ngwasuh pada, masilagana tan mari,
kakasange, kajapain kakebatang
Geguritan 72
29. Raris dane ngrana sika, mapulang adnyana sandi, tanah langite
madukan, mauderan dadi besik, sida malih kababahin, raris pujane
kasambut, asta mantra pamungkahan, ari mawantu tan mari, tangan
cakup, jarijine kakilitang.

30. Sekar cendana lan wija, tiniban ring swamba sami, malih mepes
matanganan, mayonin tirta mangurip, nunggalang Hyang Tigasandi,
tri tatwa ikang winuwus, pangpadia dulurannya, undakan jalitan
mari, raris nyambut, sasirat nyiratin raga.

31. Bajrane wus kinalpokan, ping telu nabuh murwanin, malih sekar
ganda wija, tinibak ring swamba sami, mamusti sekare mrik, suaran
gentane mangunggul, swamba tiniban sekar, ganda wijane tan mari,
dupa dipa, tetep sarehaning puja.

32. Pujane wus kasimpenang, puput mangaturang bakti, Ring ida


Sanghyang Sukma, warnaane macaya ening, I Mudita kandikain,
Cening bapa suba seduk, jemak nasine enggalang, Mudita maatur
inggih, tur lumaku, kapaon raris manyagjag.

33. I Mudita raris ngucap, nguda adi elat gati, males pisan magarapan,
Kusumasari nyahutin, mula saja elat gigis, eda ja beli manguyut,
mata kiap magarapan, Mudita kenyem nyautin, pantes kiap, ban
magadang buka lemah.

34. Ne jani beli nikayang, encen patut jemak beli, apang jua dadi
enggalan, Kusumasari nyautin, Kema cecepane isinin, Mudita
mejalan iju, Kusumasari nabdabang, masoda kalintang bersih,
lintang iyas, puput antuk jangan jangan.

35. Kusumasari maseh tangan, nabdabang antenge pasti, raris nyuun


parangkatau, tangkepe ngenyudang ati, I Mudita nututin, makta
cecepane pangus, I Dukuh suka nyingak, tingkah nyana sareng
kalih, tui sapaut, yan timbang tuara da soran.

36. Sang kalih pada nesekang, mejang daar soda aris, Mudita mejang
pwajikan, cecepan sampun cumawis, I Dukuh mejana aris, sang kalih
nyempel mabingguh, sawusi Dukuh mejana, ledang kayune nggayonin,
To manguda, cening seming buka dadua

37. Sebenge mirib magadang, yan bapa marna tong pelih, sinah maengkeb
engkeban, enyen tui kalah mangalih, nyen pepesan magedig, I
Mudita kenyem matur, Kusumasari ngrereh titian, I Dukuh kedek
nyautin, yan puniku, sinah cai kabakatang

38. Cai masrah kagedingan, Mudita kenyem menengil, Kusumasari matur


nimbal, Bapa nguda tidong linsir, I Dukuh kedek nyautin, Solah
bajang bapa tau, bina tui ring anak tua, yan tua petenge ngesil,
pules nengkul, i truna bangun mayunan.

Geguritan 73
39. Mula ayunan utama, malungka-lungka nglangenin, goyang tang bisa
ngubengang, nanging ngamatiang ngelungin, reh magantung tan
patali, tekek goloh keret tepu, krana mangrotin manah, nanging
tong ada takutin, apan campah, nedadua manadi tunggal.

40. Patemun Hyang Adumuka, mawarna abang lan putih, macampuh dada
dadinnya, dadu wayah dadi istri, dadu nguda dadi muani, putih suci
abang campur, ngadakang suka duka, ento bekele numadi, krana ada,
suka-duka jadi tamiang.

41. Diastu cai manggih lara, eda ngupet Sanghyang Widi, yadin cai nemu
suka, eda ngalem Sanghyang Widi, mula bekele numadi, ne malu suba
manandur, krana eda jani pupuang, awanan jani gawenin, eda nimuh,
bibite suba bubukan.

42. Apan ada bibit melah, mula mortan sang numadi, buin tong bisa
bubukan, madon samah nanging ligir, yan tanem entike paling,
sinah dadi bisa tumbuh, mabunga ring ambara, idup nyane lintang
ganjih, tan paangkuh, naging mumbi gede pisan.

43. Kusumasari matur nimbal, Inggih titiang sampun uning, sekadi


babaos bapa, nggih pidan tiyang mibitin, I Dukuh kenyem mamunyi,
Yaning keto bapa cumpu, nah kema tuah madaar, sang kalih pada
mangiring, tui nglungsur, tan kocapan ring pasraman.

PUPUH GINADA
1. Kocap I Gede Kadampal, maumah ring Karang Buncing, sugihnya
kalintang-lintang, mangelah pianak aukud, Wayan Buyar
adanannya, gigi putih, kumis nyempang mata dingdang.

2. Bikasnyane ngapak-apak, tau teken awak sugih, papitu mangutang


somah, Makejang tong ada patut, asing solah anga salah, jag
manigtig, malatengan matabianan.

3. Tong adagenep abulan, ngelah Somah suba mulih, bapannya tong bani
angucap, sabudinnya jua katuut, kaulurin kaalemang, bungah sai,
babotoh mangutang-ngutang.

4. Tangkepnyane agung pisan, tan tuna ada mangiring, nanging jadma


ngulah upah, makejang dueg mangajum, ada teka ngaba orta, anggen
tangkis, saking mamikatin jinah.

5. Menegak matatanganan, titiang ningeh orta becik, I Dukuh Siladri


kocap, ngelah pianak luh aukud, Kusumasari adannya, ayu lewih,
ring gunung Kawi umahnya.

6. Kocap Ratih nyalantara, pradnyan sagunaning istri, Jro Mekel


kaloka pisan, sugih dana lintang bagus, punika nyandang buatang,
anggen rabi, luir slepa maan tekep

Geguritan 74
7. I Wayan Buyar ningehang, suka idepe tap sipi, mula tuah demen
ajumang, geger-geger lintang cumpu, raris marnunyi nelanang,
saja cai, icang tong maan adungan

8. Jalan luas jani juang, Jaran pangalune alih, apang da ada mejalan,
tututannyane maatur, Bekele becik rerehang, kema cai, mulih nagih
slaka satak

9. Tututannyane ngenggakng, mulian managih ringgit, palebihin ya


ngorahang, Mekel aji titiang kutus, antuk dane mekel anak, nunas
ringgit, limang atus sampun kirang

10. I Gede Kadampal ngucap, Ya ngudiang nagih ringgit, Sang kautus


matur ngasab, I anak pacang ka gunung, jaga ngambil anak istri,
sane mangkin, ringgit anggen panumbas.

11. Bapannya egar ningehang, laut manyereg lumari, nyemak slaka


cacengkegan, liunnyane limang atus, sang kautus raris nunas, tur
mapamit, ne tlung atus kakingsanang

12. Kari satak kaaturang, Jro Mekel puniki ringit, sampun satak
nenten eleng, ada len buin matur, Becik ringgite epahang, ring
sang ngiring, I Wayan Buyar ma-enah.

13. Tututane raris ngepah, samiya kedek pakrikik, mabagi dadi adasa,
laut ngigel ngregeh bangun, I Wayan Buyar ya girang, maningalin,
raris pada nyemak jaran,

14. Padumplak mababedalan, ada nongklang ada ngijik, tuara ngitung


tukad alas, suryak-suryak ya making, tan-kocapan ya di jalan,
gelis prapti, di gunung Kawi manapak.

15. Dadi bengong ya ngantenang, baan pasramane lewih, I Wayan Buyar


mangucap, Wang ebet umahnya lung, Tututannyane manimbal, Kocap
riin, pasraman Empu Dibiayaja.

16. Ida tui kaloka pisan, darma patut luihing kirti, sampun moksa
maring suarga, mangkin I Siladri nunggu, reh ipun kaanggen sisia,
mujangganin, dane kocap kaswecanan.

17. Wayan Buyar nimbal ngucap, Nah jalan mulihan jani, jarane pada
tegulang, Tututanne tui manurut, mabriuk negulang jaran, pada
gati mabered raris mulihan.

18. I Dukuh sedek manegak, ningehang pianake magending, buka dadua


mabarengan, Wayan Buyar ya rauh, tanmaren nadtad lancingan,
mirit kumis, liatnyane tui marengang.

19. I Dukuh dadi makesiab, macebur laut mamunyi, Inggih rarisang


menekan, I Wayan Buyar malungguh, tututane pada negak, sareng
sami, I Dukuh ngaukin pianak

Geguritan 75
20. Cening kema ngalih canang, Mudita maatur singgih, Kusumasari
nglukun canang, I Wayan Buyar mandulu, ayu anom magoloroan, susu
nyangkih, Wayan Buyar nalektekang.

21. Kusumasari miwasan, I Wayan Buyar ngenyemin, nyledetin ban mata


dindang,Kusumasari kedek nguntuk, Mudita raris nesekang,
manakonin, Nguda kedek tong karwan-karwan

22. Kusumasari mangorahang, Mara tiang kasledetin, ban bojog mamata


dingdang, jeneng ya managih jagung, ngudiang base dadi baang, gigi
putih, pamore aceblong bang

23. I Mudita kenyem ngucap, Eda keto adi bangi, tuah base ke patutnya,
tingkahe manyapa tamiu, Kusumasari mamaang, canang gading, puput
mawadah bokoran

24. I Mudita raris nyemak, manampa tangkepe pangid, raris nesekang


ngaturang,munyin nyane liwat alus, Titiang mangaturang canang,
nggih swecanin, titiang tan uning mapajar

25. I Wayan Buyar mangucap, Nto roang tiange enjuhin, Mudita raris
nyerehang, tututane bengong ndulu, bagus alep tur srenggana, to
be istri, jegeg tuara ada pada

26. Keto ngarimik makejang, I Dukuh aris mamunyi, Jro tamiu titiang
nawegang, santukan titiang tan weruh, sapasira nggih pesengan,
durung uning, napi karya nembe pisan

27. I Wayan Buyar mangucap, sebenge lintang ngelahin, Inggih kadi


baos bapa, nyandang wiakti bapa tandruh, antuk durung bapa
nawang, inggih mangkin, titiang nguningang ring bapa.

28. Titiang panak Gede Kadampal, sugihe di Karang Buncing, ne kasub


menengdeng slaka, titiang panake aukud, durung titiang ngelah
somah, ban tong polih, cocok kadi manah titiang.

29. Dening bapa kasub pisan, ngelah pianak ayu lewih, titiang
nawegang mamitang, buat ajak titian mangitung, kasugihan jumah,
maka sami, aturang titiang ring bapa

30. I Dukuh alon manimbal, Kasep Wayan ngarawuhin, jani pocol


mapangidihan, kadung munyin titiang saud, makidihang ring
Mudita inggih mangkin, siosan malih bawosan

31. Kusumasari ningehang, sadaging rawose sami, laut a ya makaukan,


Beli Mudita mai malu, arah matan tiange kiap, mai beli, urut-urut
kuda titiang

32. I Wayan Buyar ningehang, gagretan manahe brangti, laut ya nolih


tututan, mawangsit laut macebur, matengkem laut mesuang,
sadagati, teked diwang ya manegak.

Geguritan 76
33. Bingah binguh jengah pisan, tututan nyane katari, Nah jani
saratang pesan, apang bakat ajak mantuk, Kusumasari anggon somah,
reh satanding, ya matimpal teken icang.

34. Jalan kenjani plagandang. I Mudit ejuk talinin, icang sarat maang
upah, carik pada matelung sikut, tututannyane ningehang,
manyanggupin, mabriuk tulak mulian

35. Tan pawangsit jag manyemak, I Mudita kakembulin, kategul ya


kapademang, Kusumasari kasaup, kasangkol kapalaibang, sareng
sami, kaimpus kaba mesuang.

36. Kusumasari ya manglawan, lima batis katalinin, sami laut


nunggang jaran, Kusumasari katikul, mangeling masasambatan,
ngasih-ngasih, tong ada anak ngrunguang.

37. Kocap I Dukuh Siladri, manyagag gati nulungin, manguncarang japa


mantra, ngardana burone rauh, singa macan miwah warak, celeng
sampi, padingkrik pada nasekang.

38. Telas sadagingin alas, I Dukuh alon mamunyi, Ne iba buron


makejang, icang sanget ngidih tulung, iba eda manyang-kayang,
manulungin, jani I Kusumasaria.

39. Kaplaibang baan dusta, bareng adasa ngembulin, Burone pada


ningehang, padumplak nyagjag matulung, maliwat nyadang di jalan,
turka panggih, Kusumasari kaplaibang.

40. I Macan tuara nyangkayang, manyarap uli di samping, sang nikul


Kusumasari, kacogroh basangnya embud, magebiag mati mangejat,
Kusumasari, i macan laut menyemak.

41. Tututane Wayan Buyar, tangkejut pada malaib, ngenot timpal sarap
macan, burone tan jangka ngepung, ada mati caplok warak, sarap
bawi, mati ubing sengot misa.

42. Ni Kusumasari kocap, i macan mamapak tali, saksana taline pegat,


Kusumasari ya bangun, mangeling ngelut i macan, ajak mulih, gelis
rauh ring pasraman

43. I Dukuh macebur nyagjag, I Mudita mamarengin, dumara ya


kaelusang, antuk Jro Dukuh, i macan nyengkok nesekang, angkih-
angkih, I Dukuh alon angucap.

44. Jani cening buka dadua, da engsap ring anak asih, i macan ya
lintang olas, manulung ri kala lacur, wenang walon antuk sembah,
tulung urip, simetri ento adannya

45. Sang kalih matur ngiringang, i macan mapamit mulih, I Mudita suka
girang, Kusumasari kagulgul, duhkita buka sapuang, kocap malih, I
Wayan Buyar di jalan.

Geguritan 77
46. Lasia maan malipetan, kamben setset pasuranting, babak belur buka
awak, tututane nu aukud, apan tong ada janjinnya, pacang mati,
dadi ya maan maletas.

47. Manegak ya buka dadua, patuh pada nandang sakit, angkian nyane
ngatutag, kesiab-kesiab liwat takur, res das mati amah macan, buin
abedik, tundune bakat cogroha.

48. Bengongbengong muane gadang, tututannyane mamunyi, Tui jatma


wisesa pisan, I Wayan Buyar masaut, Jani kenken ban nyengahang,
apang mati, I Dukuh yadin Mudita

49. Ento I Kusumsari, apang ya sida jangkutin, ajak mulih anggon


somah, Tututanne ninbal matur, Ngiring ne mangkin buatang, anak
sakti, upahin mangda mademang

50. Titiang ningah orta lawas, Ni Dayu Datu luwih sakti, katundung
ban jagat Buyan, malinggih ring gunung Mumbul, kasub ngadep
pengleyakan, lintang sidi, akeh madrue sisia.

51. Ida tunasin tulungan, sanggupin pacang upahin, sinah sampun


manyidayang, reh ida saktine kasub, I Wayan Buyar mangucap, Jalan
jani, elah mulih malipetan

52. Tututane mangiringang, laut manerus mamargi, lemah peteng sing


rerenan, pasemengan teked ditu, di gunung Mumbul manapak, kanten
lewih, padukuhane ring pucak.

53. Kenyel sakit dadi ilang, baan egare tan sipi, laut menekan ka
pucak, kecap teked ya di duur, pasoh tui kanten tinggar, lintang
sepi, padukuhun ngreresin manah

54. Raris ngojogya mulihan, tan maron tuah sareng kalih, kanten bale
cacanggahan, nanging mabusana murub, malaluur sutra basah,
langse samir, mider- ideer sutra endah.

55. I Wayan Buyar medasang, kanten Ni Dayu malinggih, katangkilin


antuk sisia, rupannyane ayu-ayu, papatuhan masubeng mas, baju
kuning, gagulung makekembangan.

56. Kamben songket kakembangan, sebenge tama tan sipi, apan andel
kapin awak, wisesa tuara da manduk, pican Ida sasuhunan, Dayu
sakti, siwan leyake makejang.

57. I Wayan Buyar nesekang, di natar nyempal malinggih, Ni Dayu Datu


manyingak, raris mangandika alus, Ih nyai nyen ento manegak, teka
mai, anak muani padaduanan

58. Sisiane tuun manyagjag, kang inandel sareng kalih, I Klinyar


Klinyur adannya, manesek menyapa alus, Inggih jero anak lanang,
saking napi, tembe rauh makalihan

Geguritan 78
59. Wayan Buyar nimbal ngucap, Titiang nyadia wantah tangkil, ring
ida panemhahan titiang, I Klinyar nimbal masaut, Yan keto mai
menekan, jrone tangkil, ring idapanembahan titiang

60. I Wayan Buyar menekan, nunas lugra sareng kalih, I Dayu Datu
manyingak, awaknyane renyah-renyuh, raris ida mangandika,
Enyen cai, nandang tatu ajak dadua

61. Wayan Buyar matur nyembah, Titiang sakeng Karang Buncing,


pianak I Gede Kadampal, sugihnyane kalintang kasub, titiang
mawasta Wayan Buyar, krana kanin, titiang pelih kasengkalan

62. Titiang pecak ngambil somah, wantah sami demen ati, dados
raramannya erang, Dukuh Siladri aran ipun, sakti uning dados
macan, ngetut buri, nyengkalen titiang di jalan.

63. Somah titiange kejuang, malih titiang dasan mati, punika awinan
titiang, rauh wantah nunas tulung, mangda sweca mamademang, sane
kalih, I Dukuh wiadin Mudita

64. Titiang nyadia maaturan, daksina duang tali ringgit, I Daya Datu
mirengang, kayune kalintang cumpu, Yan keto meme nyengahang,
sida mati, dadi awu buka dadua

65. Mandareng Dukuh Siladri, tuara nden maorta sakti, diastu wikune
makejang, tuara meme pacang kemut, meme ne jani cagerang, jati
mati, I Dukuh wiadin Mudita

66. Kema suba cai budal, Nanging eda ngelong munyi, I Wayan Buyar
ngiringang, raris ya mantuk, bingar wireh nakeh bakat,
Kusumasari, canden anggen ubad kiap

67. Keto ngamikmik di jalan, tan kocapan ya ring margi, I Dayu Datu
kocapan, sarat kayune mangutus, Cening kema jani luas, sareng
sami, tetesin Dukuh Siladria

68. Ya saja magama leak, apa krana tuara tangkil, nuhun pada kapin
biang, reh biang mula ngawengku, ngwasa leake makejang, using
bani, kema nyai mangrasakang

69. I Klinyar matur manemhah, Remba yan sami mamargi, titiang


manewek marika, manyugjugin manah ipun, yan jati magama leak,
yannya bani, prasanggatitiang ngrusakang

70. Dayu Datu matutang, yan keto nah nyai mamargi, mula Klinyar
andel biang, wisesa meseh ping pitu, I Klinyur mapamit nyumbah,
tur mamargi, di jalan raris manglekas.

71. Apan jati mawisesa, saksana manadi kedis, kabinawa ngresin manah,
laut ngambara makebur, gunung Kawi kaungsiang, kaindangin,
saking ambara kaawas

Geguritan 79
72. Tuara kanten ada umah, pragat alas gunung panggih, laut tuun
ngwaspadayang, mailehan kasalupsup, tuara ada manggih umah,
lintang sepi, I Klinyar negak kerangan

73. Kocap sampun galang tanah, I Klinyar nglesuang gelis, jati mula
tui rupannya, laut ka tukade manjus, kocapan ya l Mudita, ya ka
beji, makesiab manggih wong Istria

74. Luh bajang tui padidian, payas nyane lintang lewih, masubeng mas
macarangcang, mabaju sutra gegulung, kamben songket kakembangan,
mangedanin, sebengnyane tama pisan

75. I Klinyar ya matolihan, I Mudita kakantenin, baguse ngenyudang


manah kemikane membah madu, laliate lintang nyanyap, manatunin,
manebek medahang tangkah.

76. I Klinyar engsap ring awak, punyah ban matane paling, laut ya
ngalih dalihan, mlalung majumu manjus, sarwi mangambahang roma,
susu nyangkih, idep ngedanin Mudita.

77. Mudita bengong ngantenang, satingkah anake istri, baan tamane


kaliwat, padidian tuara ja takut, Mudita bribin ngantenang, midep
mulih, sangsaya manahe liwat.

78. I Klinyar mangantenan, Mudita ninggal mulih, nyemak kamben


mangenggalang, tan jangka laut manutug, nadtad baju magambahan,
tur ngaukin, beli jantos jebos titian

79. Mudita nolih ngantosang, I Klinyar ngraris mamargi, tayungane


magamparan, manesek mamunyi, beli nguda bedri pisan, manengelin,
melapu-lapu yang teka.

80. I Mudita nimbal ngucap, Beli tandruh kapin nyai, nyai nyen tuara
tawang, I Klinyar kenyem masaut, Titiang saking jagat Buyan,
baler bukit, wasten titiang I Klinyar.

81. Titiang pacang kabrusukang, karerehang anak muani, antuk dane


bapan titiang, titiang wantah tuara cumpu, krana titiang raris
ngalas, rauh mriki, ngrereh beli tuara lenan

82. Titiang tuara uning panjang, wiakti matur ring beli, titian wantah
bablakasan, cendek mangda beli kayun, nuduk titiang nganggan
somah, titian ngiring, ngayahin beli peteng lemah.

83. Mudita enek ningehang, nguntuk tuara pesu munyi. I Klinyar enyud
maliat, ngantenang Mudita nguntuk, asing solahanga melah, ngawe
paling, I Klinyar ngelut ngisiang.

84. Kocap Ni Kusumasari, pacang kayehan mabresih, dadi panggih I


Mudita, kagelut ban anak eluh, Kusumasari ngantenang, lintang
brangti, barak biing magejeran

Geguritan 80
85. Ngambil kayu laut nyagjag, tan jangka teka manigtig, I Mudita ya
kacakcak, kaerogem buin katanjung, katuding laut kabatbat, sundel
muani, gatel tulya uled tanah.

86. I Mudita alon ngucap, Beli saja tingkahe pelih, manah beline
normala, tuara gatel tuara rusuh, anake ento tui galak, jag
mangisi, nyandang beli tuah salahang

87. Kusumasari ningehang, I Klinyar ya katakonin, "Ik nyai luh uli


dija, masubeng mas jegeg alus, solah tulya bangkung buang, ngendon
mai, genit nagih malumbahan.

88. I Klinyarya elak jengah, masaut laut manuding, Depang jangkayang


mapeta, yaning nyai tuara tau, kai madan I Klinyar, nene sakti,
sisian Dayu Datu tuinnya

89. Krana mai kai teka, nyadia ngamatiang nyai, ada idep nunas jiwa,
apang nyai enu idup, ne batis kaine sumbah, tur silapin, anggon
nyai nebus jiwa

90. Kusumasari nimbal ngucap, I Klinyar ke adan nyai, salah takeh


saja icang, leak bajang mai rauh, paling mabudi ngamatiang, buka
kai, leak nista joh nyidayang.

91. Kai mangorahin iba, krana nista linging aji, nemnem jati
wilangannya, tuara patut pacang gaduh, besik maguunin punyah,
dadua buin, demen ngulurin mamitra

92. Telu tan bakti ring kawitan, patpat payu ban mamaling, lima bogbog
kapin ujar, kanem manesti maneluh, ento krana nista pesan, tui
impasin, tuara nyandang ya gaduhang.

93. Nyai ngaduhang ngaleak, wekas manggih nraka lewih, dikawahe siu
tiban, I Klinyar nimbal masaut, dijaa maan katuturan, tani kangin,
suka nraka tuara wekas.

94. Nyai tambet kai nuturang, suka nraka suba dini, yaning sugih slaka
jinah, buin motah nganggo lung, liu demen tur buin wisesa, buka
kai, ene madan manggih suarga.

95. Yaning kene buka iba, betek ban kasela sai, tuara nawang nganggo
bungah, mapisaga teken lutung, mangebet tong nawang galang, nraka
sai, manggih kawah to adanya.

96. I Mudita nimbal ngucap, Nyai Klinyar liwat ririh, ririh ngruruh
anak lanang, bungah wetu bingah binguh, inguh paling muane barak,
berek ati, pengah ngetuh tulya ubuan

97. I Klinyar brangti ningehang, mangambres laut manusti,


manunggalang tri pramana, ang ring siwadwara mungguh, ah ring
nabi kalinggayang, pada sandi mepet sami duara sangga.

Geguritan 81
98. Tunggal rasaning adnyana, ring windu rahasia besik, makeplug
ring sidwara, metu dadi geni murub, maya rupa kabinawa, dadi bawi,
manyebak meled lidahnya.

99. I Mudita mangatonang, jejeh ngetor ya malaib, Kusumasari


mangucap, Nguda malaib mangarudug, I Mudita ngruguh ngucap, Mati
beli, caplok celeng kabinawa.

100. Mulih adi enggal-enggal, Kusumasari nyautin, Beli dadi jadma


loyang, titiang tunden beli niru, kema mulih pedidian, nglidang
urip, petinin ragane jumah

101. Yadin beli ngoyong jumah, yaning suba ganti mati, joh para nu
maangkian, sara Ida Sanghyang Tuduh, yadin ngoyong dini lawan,
tui tandingin, yaning tonden ganti pejah.

102. Joh para kabecundang, keto sujatinnya beli, jalan ke dini


antosang, I Mudita ya manurut, celenge teka manyagjag, mata
ngendih, nyelep layahnya dumilah.

103. Kusumasari mangucap, Nyai Klinyar saja sakti, tuah ngisasayang


awak nraka, dadi jadma suba luung, ngudiang demen dadi ubuan,
ngamah tai, ngamah bangke ne malekag.

104. Nah jani kai manyupat, nyai sakti ne tanggapin, Kusumasari ngrana
sika, masarana gantene nyanggluh, panca geni karegepang, lintang
sidi, gantennyane katimpugang.

105. Metu geni makalangan, manglakup I celeng desti, punah buin dadi
I Klinyar, laut mlaaib mangrudug, suba joh ditu buin jengah, tur
mamusti, ngalekas masuku tungggal

106. Dadi bulan makalangan, candra berawa luwih sakti, Kusumasari


ngantenang, candu saktiya rinangsuk, maring tingal kalinggayang,
lintang sandi, pangesengan sarwa durga

107. Bulane katebek ban tingal, dumilah I candu sakti, candra berawa
kasoran, kebus ngarab buka tunu, malaib dadi I Klinyar, erang
malih, I Klinyar nglekas nyaratang.

108. Brahma Sumeru karehang, metu geni bilang sendi, dilah nganteg
ring akasa, I Mudita ya tengkejut, ngantenang geni mangarab,
nganteg ka langit, Mudita gelu mangucap.

109. Adi desti lewih teka, endihnya nganteg ka langit, Kusumasari


nimbal ngucap, mendep kuda awak denguh, apang eda titian obah,
uyut beli, titian idep matandingan.

110. Mudita ngesil manegak, yatnaNi Kusumasari, matimpuh


mangranasika, tiga adnyanane pinupul, amurti Sanghyang Ongkara,
windu sakti, belah ro ta ya tunggal

Geguritan 82
111. Sanghyang Rimrim ida medal, dumilah tejane lewih, amurti saha
senjata, bajra dupa danda suduk, pasah tunggal miwah cakra,
trisula luwih, endih muruh ngarab-arab

112. Tan jangka raris manyakcak, nyakra manah manyakitin, Brahma


sumeru kasoran, malaib terus kakepung, tuara bani malipetan,
lintang wedi, mangeling dadi I Klinyar.

113. Nyumbah-nyumbah nunas jiwa, baan rahat kasakitin, antuk Hyang


Suksma adnyana, pangleakan dadi tampu, wetu sakit katahanang,
mati tan mati, kena pangelih-elihan.

114. I Klinyar mapulisahan, tuara ja dadi makisid, Kusumasari


ngantenang, nesekin mamunyi alus, Klinyar nguda maplisahan, tur
mangeling, saking jati leak papa.

115. I Klinyar ngeling mangucap, Ampura titiang ne mangkin, sampun


banget manukayang, ring titiang I jadma letuh, usan mamidanda
titiang, titiang uning, prasangga ring budi darma

116. Jabud dandane ring titiang, yan sadia titiang maurip, titiang
mangiring mamanjak, nyadia mangayah saumur, Kusumasari
mangucap, Yaning nyai, suba ngrasa kasakitan.

117. Icang tuara mangletehang, satingkah nyaine bani, reh tingkahing


dadi jadma, patut lampahe tuah tepuk, mula bibitnya di manah, ada
panggih, suka-dukane tahanang.

118. Krana manahe tuah lawan, manahe anggon malikin, sangkan ring
manah siatan, yan manahe jadi dudu, krasang lawan baan manah,
apang gigis, sakite pacang tahanang.

119. Tui saja buka sinonggan, tan sida tuara sakit, sakit pakardin i
awak, awake managih bayu, mabayu baan mamaan, mangwisianin,
jampi manyakitin i awak.

120. Uwag bungute mangamah, sadrasane karasanin, yan rasannyane bas


lalah, tabiannyane jati liu, tabiane jemak bedikang, krana dadi,
siutanne tui gigisan.

121. I Klinyar resep ningehang, laut ya alus mamunyi, Durusang


tambanin titiang, panyakite rahat jabud, meweh titiang matahanan,
lintang lewih, sakite ngurek ring jajah.

122. Kusumasari manawar, saha prayogane sandi, I Klinyar ya paripurna


manyumbah natia matimpuh, Kusumasari mangucap, Klinyar jani,
suud jua magama leak

PUH GINANTI
1. Embak saking tresna nulus, sakewala baan budi, dening tuara
ngelah apa, tong nyidayang mamekelin pragat tresna ban
pitungan, anggon paingor ring ati
Geguritan 83
2. Kramaning jadma tumuwuh, tri kayane ulati, alus mamunyi
palapan, buina tingkah alep bakti, darma patute mamanah, nto
prihang dadi jadma.

3. Buin sadripune tui musuh, musuh I dewek makardi, krana cerangin


di manah, nemnem satrune perangin, abesik kama adannya, dadua
krodaya sujati.

4. Telu loba timpal ipun, patpat mobab manyarengin, lalima matsarya


kocap, nemnem ingsaka nulurin, pidartan kamane kocap, demen
niman teleb mabalih.

5. Demen ningeh ada ngajum, pidartan krodane buin, jag pedih


mangamang-ngamang, kaucap lobane buin, demen tekengelah timpal
tuara pacang manimbangin.

6. Kocap moha belog pengkung, matsarya tuturang buin, bahekiring


anak lara, buin isrik manggih darma lewih, yan di sakalinging
sastra, tingkahe mamati-mati.

7. Mangrancab nuba mangracun, tuara ngitung beneh pelih, sadripu


keto tatwannya, tuara patut tui gugonin, kocap musuh sang
numadia, nanging deweknya makardi

8. Ring awak munyine pesu, tuah ka awak tuinnya mulih, rahayu reke
pesunnya mulih rahayu mabalik, yan jele pesunnya kocap, matulak
jele tepukin

9. Kramaning nuimadi eluh, enu bajang buka nyai, waluya mawak


dagangan, laluwes sutra ngedanin, tan kurang anak manawah,
kanggo kitane ngadepin

10. Melahang maelang malu, waspada nene mameli, buat ne pacang


manganggoang, wiadin anak suka sugih, eda nden pacang
nyoplosang, nandingang awak apikin.

11. Eda ngulah brana liu, wiadin pacang motah sai, wiadin pantes
tuara timpal eda laju tui nyagjagin, tundune masih sayangang,
apang da liu mangukir.

12. Mengpeng bajang sedeng laku, tulya kamben sutra lewih, yan suba
tuara sayangang, tekeh anggon meseh sai, lecek uwek liu jaitan,
munjuk benang tuna aji

13. Momon idupe yan tuut, nagih motah bungah sai, tuara nawang betek
basang, yan tuna ya dadi brangti, wireh kadung cacungklingan,
momone kadung ulurin

14. Betek basange tui patuh, naar nasi mabe guling, ring nasi mabe
gerang, jaennyane jati tunggil, yaning suba saja layah, sing
entug jaen rasanin
Geguritan 84
15. Kramaning numadi eluh, eda maden anak muani, reh patut wantah
esoran, ring tingkahing anak muani, kaucap sang catur jadma, yan
wangsa Brahmana jati

16. Patut tuah marabi catur, Sang Ksatria marabi tri, yan wesia
marabi dadua, sudra tunggal pada tanding, krana nandingang
pastiang, apang cumpu tui ngetohin

17. Semun truna manis malu, talektek pait makilit, yan durung sida
kwasannya, manyulsul anteng ngayahin, saprentah tuara tulak,
mamongol yan pacang medin.

18. Mirib polos ya manguntuk, liep liep mirib bakti, eda nden mangugu
pisan, tanding- tanding saka besik, apang da manian kacluag,
wangsa goba solah daging.

19. Yaning suba rasa cumpu, suba saih maan tanding, ditu jua lautang
lebang, prade lacur eda jerih, mula titahe numadia, suka-duka jua
tepukin.

20. Tingkah ayu nomer satu, wangsa lewih nomer kalih, sugih brana
nomer tiga, nomer empat goba becik, dadi jadma to buatang, dasarin
ban idep yukti

21. Pantangin ban sastra malu, reh sastrane kocap lewih, lewih
midarta ring tingkah, ala-ayune numadi, krana ada triwesesa,
saking ngamanggehang aji

22. Triwesesa tatwan ipun, utama mangku sastra aji, madia sang
amengku jagat, mangku dalang kanistati, ento ngaran triwesesa,
mangantinin suka-duki

23. Dadi istri patut ginung, tingkahe maguru laki, ento kocap lewih
utama, jalaranne manggih suargi, nyidayang manyupat somah, yan
somahe manggih nraki

24. Kocap yan malih tumuwuh, dadi Pramiswari Haji, kabaktinin antuk
jagat, Sang Prabu ngalem nakutin, nadu tresna jerih pisan, keto
palan guru laki

25. Guru laki tatwanipun, kene kojaraning aji, tuara angkara ring
somah, astiti bakti ngayahin satuduh nora manulak, yadin
sayangang nak suami

26. Eda ngucap pati kacuh, pacang wangla ring nak muani, yan juju
ngarepin boga, eda pacang mangungkulin, baan lawat tuara
wenang, sekenang patut ayahin.

27. Yan somahe tui maturu, eda bani manglangkahin, eda buin duapara
ulah, manyerahin anak muani, pageh tilingang mamanah, pumama
tilem mabresih.
Geguritan 85
28. Buin di kalaning campur, da ngucap ring anak muani getihe da
mabyayagan, ring margi-margine tui, keto yasan dadi istria,
letuh awake bersihin.

29. Nah aketo nyai eluh, embok mamekelin nyai, kema mulih apang
melah, I Klinyar resep miragi, mawetu manahnya galang, mapamit
raris ya mulih

PUH PANGKUR
1. Bengong - bengong ya majalan, nyesel awak inget ring awake pelih,
mangaduang ne tan patut, manesti nyakitin roang, mati-mati krana
tuara ada cumpu, seken ngajak masocapan, tong ada bani maekin.

2. Aketo buat panyelselnya, murang-murang jani pajalane mulih,


tuara buin ngenah ring I Dayu, mamegatin pasiwayan, terus budal
ngalih reramannya tuhu, kocap rauh reke jumah, reramannya suka
di ati

3. Nakonin unduke ilang, Nyai kija luas cenik teka kelih tan parawat
matra rauh, I Klinyar sedih maturang, satingkahnya telas
kapidarta sampun, reramannya kangen ningehang, raris ngelut
mapasihin.

4. Sadia lacur saja bapa, mangadakang nyantanayang buka nyai,


sadiane nyai midup, beka inget mererama, yan lacure nyai
ngaduhang maneluh, masiwa ring anak corah, manesti ngawe
panyakit.

5. Angganing buka sinonggan, apa pula keto jua kapuponin, anak


sengka ngalih patut, nyai jani suba nawang, tuara lantang bapa
ngamaang pitutur, I Klinyar nimbal mangucap, Nggih iwang
mangkin obahin

6. Tan kocap jani I Klinyar, sawatara jenek jumah tigang wengi, I


Dayu Datu kawuwus, mangati-ati I Klinyar, dening suwe tuara ya
marawat rauh, ngortayang indike luas, emeng Ni Dayu minehin.

7. Suwe meneng maminehang, katakehang I Klinyar suba mati, kasoran


tui mapagut, nandingang kawisesan, ring I Dukuh keto papineh ring
kayun, gagretan dadi kabangan, mamanteg tangkah manuding.

8. Ne nyai ajak makejang, nah jengahang pajalan Klinyare jani dening


ia sinah lacur, kranannya tuara tulak, nah walesang rejekya jani
I Dukuh, ajak sadesti makejang, apang sida gempung basmi

9. Sisiane matur pagirang, masasumbar tanggung sida pacang basm,


pira saktine I Dukuh, manewek kakembulan, edoh para I Dukuh
Siladri luput, yan pisarat sasuhunan, yadin wikune tut jerih.

10. Dayu Datu malih ngucap, Nah ne nyanan yan suba manampi wengi,
biang ngarad mangda rauh, sadestine makejang, apang luas pacang
Geguritan 86
ngarebut I Dukuh, yan tan mati Dukuh Siladri, suka Biang
ngararung diri

11. Kocap sampun sandikala, madabdaban Ni dayu Datu mabersih,


gegelisan sampun puput, raris mamargi ka setra, tui ngaraga tan
wenten kalugra tumut, sarawuhe maring setra malinggih ngaturang
bakti

12. Manguncarang pangastawan, ring BatariHyang Mini Gora Beram,


tetep saprayoga sampun, raris ida nyunggar rema, ngranasika
mamegeng mamekek bayu, mamepet drntra sanga, angkara bayu
minusti

13. Ngerehang Durga berawa, pangaradan sawatek ndeluh andesti, rep


sidi tan suwe rauh, sawateking durjana, marantaban saling paiiwat
ya rauh, destine lewih wisesa, nyidayang mamancut urip.

14. Ngamatiang ring pategakan, tui nyidayang tuah nyandang pacang


jerihin, Suer Emas sakti kasub, Bligo Dawa ya wisesa, kasarengan
kober kuning murub, milu Garuda Kancana, muang Wangkas Candi
Api.

15. Brahmakaya ndih dumilah, surya crangcang ndihnya ngalangin


langit, malih tanahe makeplug, wetu endih makalangan, ngresin
manah I Raksasa Gundul metu, I Barong Sepak manyebak, endihnyane
manca warni.

16. Duparambat sakti pisan, maligedan anduse nganteg ka langit,


malepuk luir bintang kukus, sareng I Waringin Sungsang, bingin
gede tui manyeleg turing lusuh, Kepuh Rangdu ya wisesa, Kereb
akasa manyanding.

17. Salambang Geni wisesa, tumpang solas endihnya nguranyab kuning,


I Papak Badeng makebur, kadi mega ring ambara, Kebo Kambale
dehen-dehen ndihnya pelung, mata luir surya kembar, kijapane
metu geni

18. Malih I Cempaka petak, luih wisesa genin nyane ngeresin ati, beha
ategal masepuk, nyarab ngebekin setra, kebiar-kebiar I Pudak
sategal rauh, pangerese lewih pisan, mula tuah kasumbung sakti

19. I Weksirsa mawisesa, bangkal nyebak layah nyelep metu geni,


Misawedana mangrudug, matanduk api dumilah, mata ngranyab metu
geni bilang buku, IJaran Guyang wisesa, sidi masang aji wegig.

20. Malih i desti ngantawang, nyelebongkot nglayak ngindang ring


langit, Jaka Tua nyeleg rauk, teked leak pamopokan, pada teka ada
ya magoba lutung, len leak mara malajak, mara bisa kenyit-kenyit.

21. Buin leak matak mara, tui blegeran gobane tuara masalin,
tekannyane bani takut, apan tuah leak tenangan, krana ngesil di

Geguritan 87
baton kayune ngrembun, rek pepes kena bungkalan, krana tangare
tan sipi

22. I Cambra Berag wisesa, midep elah andel ring awak sakti, cicing
bengil rupan ipun, manyebakya mangelak, pees ngetel tan pegat
genine metu, malih desti nistayan, paka nyitnyit pada prapti.

23. Ada putih ada barak, mrupa kuning kadi kunang-kunang ngrauhin,
ada endih rupa biru, ngendah pelag rupannya, rupa kambing ada
emeng rupan ipun, ada nu marupa jadma, kewala muane masalin.

24. Sawetara pitung laksa, kumpulannya nista madietama sami, I Dayu


Datu amuwus, ring destine makejang, Ne ke ida dane nyai lega rauh,
karana biang mangarad, baan jengahe tan sipi

25. Tui I Dukuh Siladria, liwat degag nuunin mamusuh sengit, pianak
biange aukud, I Klinyar ko adannya, ya kamatiang baan I Siladri
Dukuh, ne jani ento jengahang, walesang nah ajak sami

26. Tingkah tresna masawitra, suka-duka tuah bareng pacang


tandangin, tui patut tulung-katulung, mabuat ring sawitran, apa
buin buka kene gama patuh, asing mangguh kajengahan, patut tuah
etohin mati

27. Destine sami ningehang, mangresepang patut tuah pacang buatin,


laut nmmunyi mabriuk, sarat nyadia ngwalesang, nyamakuta tuara
menganti adauh, mangrusak Dukuh Siladria, asaksana sida basmi.

28. Raris mapamit majalan, marantaban pada saling langkungin, I Dayu


suka andulu, reh-rehane kalesuang, kasimpenang samisane raris
mantuk, tan kocapan maring umah, kocap desti ne memargi.

29. Ada neler ring ambara, pakebiar-biar saru ring win tang di langit,
ada beten nuut pangkung, sarwi ngalih babaksan, muang ringa alas
luir kunang-kunang makebur, pada ngungsi gunung Kawia, endihe
ngebekin gumi.

30. Dadi sakweh nikang wang, ring nagara kebus ngrasa res sami, uyang
tong dadi maturu, ada maguyang ring natar. len mailih ada mememan
turmajus, ada len mangulig odak, maka ukud uyang paling

31. Tan kocap malih ikang wang, ring nagara destine kaucap malih,
ngiderin pasraman I Dukuh, Dukuh Siladri ngantenang,
mangrasayang desti pamancana rauh, raris mangaukin pianak,
cening bangun gati-gati

32. Kusumasari bangun enggal, tur manyagjag I Mudita manyarengin, I


Dukuh Siladri muwus, cening desti liu teka, ngebekin alas gununge
waluya puun, baan endihe makebiar, apa krananya sujati

33. Kusumasari matur nimbal, "Inggih bapa titiang manguningang


indik, pecak wenten jadma eluh, wastan ipun I Klinyar, rauh mriki
Geguritan 88
ngangken sisian Dayu Datu, polih miyegan ring titiang, ipun tui
saged manesti.

34. Kawon wiakti kasaktiannya, ring dewek titiang nuju miang


Sanghyang Widhi, I Dukuh kenyem masaut, I Klinyar kija lakunnya,
Inggih bapa ipun wantah budal patut, mangkin manawi siwannya,
jengah ngawalesang mriki

35. Ngatad sawatek durjana, krana akeh destine rauh mriki, nyandang
bapa mangkin magut, nandingan kawiadnyanan, edalemang linggih
kaucap Dukuh, muta satria utama, tui sisian Brahmana lewih.

36. I Dukuh kenyem mangucap, "Tuara nyandang limone buin asemin, reh
tan satru rauh, pacang sumbar mangucap, bapa nyadia mangocek ring
Dayu Datu, sane kasub mawisesa, sabudi bapa nandingin.

37. Kusumasari matur nimbal, Inggih gelisang ne mangkin ngiring


medalin, banggiang titiang anggen papucuk, mamuatin linggih bapa,
nanging tambet kewala ban bakti nulus, makamtan maring bapa, seda
bapa titiang ngiring

38. I Dukuh kangen mirengan, ngembeng-ngembeng yeh tingale membah


mijil, raris mangandika alus, "Duh cening jiwatman bapa, yaning
keto antiang ke bapa malu, reh bapa kari mamuja, ngarcana Hyang
Pasupati.

39. Buat ngastawayang awak, mangda sida ne rahayu kapanggih, Pianake


tan panjang atur, I Dukuh raris masucian, gelis mamuja tetep
saprayoga sampun, tumuli ngarcana Sanghyang, mepes mangaturang
bakti.

40. Kusumasari natia negak, wus mabersih pangid manteg sutra putih,
kawedanin baan I Dukuh, tetep sarehing puja, astra mantra tan mari
sri mawaritu, mustikayang patanganan, siwikrana prahayana tui

41. Utpati stiti pralina, kauncarang panjaya-jaya luwih, angastawa


Prabu wibuh, reg weda jayur weda, ksana weda atarwa wedane puput,
surya sutra mortiu jaya, muang ayu werdi tan mari

42. Atma raksa dinuluran, luwih utama pangemit Hyang Atma jati,
IDukuh andel ring kayun, raris ngandika banban, Jani cening
paweh bapa suba puput, nah kema pesu padidian, pagutin destine
sami.

43. Kusumasari mangiringang, pamit manyumbah idepnya tan obah tui,


prawira manewek pesu, kanten makejang, wiakti nyarab pakebiar
pakebiar ngebekin gunung, ada ngindang ring ambara, len ring
alase pakenyit.

44. Kusumasari nesekang, ada tegik ditu majujuk mangenjik, tuara


katawengan kayu, destine pada ngatonang, tuara jangka pas rangkab
sami mangrebut, Kusumasari tan kejehan, ngawales ban mantra sandi
Geguritan 89
45. Tatulak sarwa durjana, lintang sidi dadi destine malaib, tulya
kalambet ban kayu, sambeh tong bani matulak, jejeh engeb ratun-
ratunnyane rauh, jengah sarat ngawalesang, tui tuah kasumbung
sakti

46. Pakaburbur ring ambara, malaksa endih ngebekin langit, pasraut


pada mangrebut, Kusumasari ngranasika, manguncarang pamungkem
panungkul agung, destine tuara kejehan, apan jati luwih sakti.

47. I Dukuh tangkejut nyingak, Kusumasari kagarang ban desti sakti,


I Dukuh yatna manulung, ngregep Hyang Dipamala, tuhu dibia
sakala Hyang endih murub, ngeseng destine makejang, pacabugbug
telah mati.

48. Mawastu masriakgalang, dadi kanten bangken jadma pajumpling,


mati tuara ada matatu, luh-muani mabiyayagan, badeng ingeng
tulya Sander kilap bahu, Kusumasari ngantenang, jejeh manahe tan
sipi.
PUH SINOM
1. Kusumasari gelis budal, nuturang saindik indik, I Dukuh terang
ningehang, dadi sangsaya di ati, pacang bengune tan sipi,
pasramane mawor letuh, I Dukuh pesu enggal, tan mari dane netesin,
dadi pangguh, bangken jadma mabiyayagan.

2. I Dukuh raris amustia, manguncarang mantra sidi, ngarad


sadagiing alas, tan sue pagrudug prapti, buron bojog muang lalipi,
agung alit pada rauh, I Dukuh alon ngucap, ene iba sareng sami,
bapa kayun, ne jani ngidih tulungan.

3. Apang sida jua makaad, sahanan bangkene dini, buin abesik lintang
buat, bapa ngelah musuh sakti, mula tuah musuh gumi, maadan Ni
Dayu Datu, ento majadinin bapa, krana ada buka jani, bangke liu,
tui bangken jadma ngaleak.

4. Ne jani iba ngwalesang, bangkene malu kencanin, I buron bojog


ningehang, padaya suka di ati, wireh kawehan bukti, manyagjag
sami mangrudug, bangkene ada kamah, ada kaanyudang malih, raris
ditu, bangke tong nu magantulan.

5. I Dukuh suka manyingak, raris mangandika aris, Iba bojog miwah


macan, I Dayu Datu patenin, I Macan bojog ngiring, laut ya majalan
nuus, I Dukuh raris budal, i bojog macan mamargi, sampun rauh,
ring gunung Mumbul menekang.

6. Sawatara wantah dauh tiga, I Dayu tuara tnatangi, tuara


ngrangsukang busana, wireh lesune tan sipi, dadi makejang
latinin, apan suba titah tuduh, wisesa gawene sasar, krana jelene
puponin, sinah sampun jelene pacang kealap

7. I Macan masuk mulian, i bojog ya manututin, ta pacang katangehan,


reh I Dayu lintang sakti, krana lengene kaalih, sadia manggih
Geguritan 90
sedek maturu, i macan lega ngantenang, mangekeh ikutnya ngitir,
laut ditu, I Dayu Datu kasarap.

8. Kapanjer kapalaibang, kabesbes kapurat-parit, urip I Dayune


ilang, puput sampun mangemasin, i bojog kocap malih, magagurah
cengang-cengur, kapanggih be buntilan, lega ya nyemak nyicipin,
tui manyamut, ciplakanne malegaran.

9. Suba betekya mangamah, macebur ka paon gati, laut manyemak


alutan, raab umahe kecelepin, manuju angin tarik, apine enggal
makebyur, i bojog malaib enggal uli joh ia mabalih, pakaplugplug,
apine gede dumilah.

10. Sampun sida telas basmia, i bojog matulak mulih, tepuk i macan
dijalan, laut ya bareng mamargi, ka pasraman mawali, gagelisan
sampun rauh, I Dukuh wus mamuja, kacingak i bojog prapti, raris
matur, ban wangsit manyedayang

11. I Dukuh kalintang wikan, ring wangsit ature kalih, sinah sampun
sida karya, I Dukuh suka ring ati, labane sampun cumawis, upakara
banten caru, masrana nasi wong-wongan, be jejeron matah tui, don
tlujungan, sambelnyane rumbah gilia.

12. Nasi lamak pitung lamak, segehane pitung tanding, tetep saha
banten canang, arak berern sedia malih, Kusumasari ngayabin, saha
dupa sampun puput, i macan suka di manah, i bojog nesek ngamaluin,
saling rebut mengamah caru labaan.

13. Sawusane pada muktia, i macan bojog mapamit, tan kocap rauh ring
alas, I Dukuh kocapan malih, ngrasa dewasane becik, sasih kalima
manemu, sasih ayu pawarangan, ayunnyane pada bakti, sang matemu,
leket pitresna masomah.

14. Wawarane kawilangang, buda manise tui becik, watek suka


katatwanya, ukunnyane dukut pasti, tanggal ping telu nemonin,
subacara lintang ayu, alan dewasane ilang, baan subacara tui,
widya nuju, wenang mahayu manusa

15. Sampun incep kawilangang, I Dukun laut ngaukin, pianaknya maka


dadua, pianake teka negak masanding, I Dukuh kenyem mawuwus,
"Cening sayang muka dadua, waluya siap tekepin, lami sampun, binal
bulu suba samah

16. Patut tuah suba gocekang, wireh lacur sang nekepin, tuara taen
ngelah jinah tong ada anggon muatin, nyilih tuara ja juari, masih
apang payu ngadu, nah depang suba tedunang, tambungane jua ulati,
pang da naung, sat suba mragatang uran

17. Nah aketo umapinnya, ne bin telun dina becik, ditu jua payuang,
tajine pada sangehin, reh siap kadangkan jati, tong taen manandang
tatu, I Mudita kenyem ngucap, Bapa mangembar apikin, mangda
sampun, kaon antuk campulungan
Geguritan 91
18. I Dukuh kedek mangakak, Enyem ada nyempulungin, wireh tajen
sasiliban, tebuan leb cepok jati, tuara dadi sambutin, kanggo
kitane mapalu, Sumasari nimbal ngucap, Nggih punika baos napi,
lintang inguh, koping titiang miragiang

19. I Dukuh kenyem mangucap, 'Ne orta utama gati, tatwa wit
kojarannya, pacakepan tanah langit, mangadakan lindu titir, buin
blabur empelan anyud, pancung nu ngalejorang, olag-oleg mirib
ganjih, jeg makelpus, metu marine buana

20. Kocap ento madan sukla, suklane maadan manik, manike maadan
merta, mertane maadan urip, uriping buana sami, urip tiga
warnanipun, tiga matemah tunggal, pasah tunggal temah pati, pati
puput, puput matemahan sunia.

21. Sunia ne windu adannya, windu kocap umah urip, maadan dasa
pramana, ento ne patut wilangin, manepukang mangda uning, krana
malajah muruk ngitung, ngitung gelah padewekan, ne patut
bekelang mati, buntil kadut, kadutan baharu pisan.

22. Ento saselete luas, sikepang anggon nyiatin, musuhe kalintang


galak, mula tuah kasumbung sakti, umahnya rungka singid, guwa
daken dalem pengung, asing masuk ka tengah, pati gakag uyang
paling, yaning nungkul, masih tuara kaidupang

23. Krananya laluang lawan, kramaning dadi prajurit, mungpung ya


ada andelang, kadutane pangan gati, elus anggon nebekin,
tatunnyane suba ancuk, ngancuk apang bisa ngubad, umad pegat dija
alih, dadi lepas, lepase kateya-teya.

24. Keto anggon gegenjakan, cendek ne bin telun jani, cening tuah
patemuang bapa, Sang kalih resep miragi, manahnya kadi bentetin,
lebian tarik suba suluk, Kusumasari nyebengang, apang mirib tuara
sudi, dadi rengu, mamunyi ngambres mamindah.
25. Yaning dados antuk titiang, banggiang titiang sapuniki, kari
kawastaning bajang, tan alangan ngwasa diri, yan prentah anak
muani, sing solahang titiang sigug, yan adengan majalan,
kaucapang belad pasil, yaning iju, bas rengas mangamang-amang.

26. Punika awinan titiang, biana ngrereh anak muani, sapunapi ja


bagusnya, boya titiang sehem nolih, napi malih ngayahin, arah
banggiang titiang anglu, ring pacang dados kedekan, katitah ban
anak muani, lega kayun, kaucapang deha tua

PUPUH DANDANG
1. Sapunika antuk I Kusumasari manyebengang, tui anggon ngilidang,
banjejeh ulun ati, apan jati liwat enyud, mala jati anak ririh,
nekepin manah corah, tan mrawat dadi saru, saru apan jati saja
nyud anake, masih maius ka sisi, I Dukuh kalintang wikan

Geguritan 92
2. Tur mangucap duh cening Sumasari atma jiwa, eda sumbar-sumbar,
mamunyi melah pakpanin, bapa manglawatin unduk, musuh roanga di
ati, tiga reke wikngannya, cita budi manah iku, to sai mider ring
awak mangawenang, budine maseh sasai, saiya nunjuk nunayang

3. Saking waya tatuwinnya manglawatin kaniskala, cayan surya


bulan, nyundarin ala-becik, surya bulane matemu, matemahan windu
jati, ngadakang peteng-lemah, mabinanayan cayan ipun, petenge
tekening lemah ngiusin manah, krana budine masalin, yan peteng
yadin rahina.

4. Pakantenne yan lemah galang sami pada terang, jimbar cupek jagat,
wiadin lebah tegik, bersih kotor sinah pangguh, yan peteng buin
masalin, galange katutupan, krana manahe bawur, lebah tegeh
kanten asah to awanan, tindake dadi pelih, peteng matane
ngranayang

5. Krana tuara dadi sumbar munyi ila-ila, apan sengka pisan,


mangalih manahe jati, reh demene tui admancuh, di manahe tuara
gingsir, ala-ayu pangawennya, dusta kalawan sadu, yan dustane
tuutang demen nyorah, corahe maadan paling, paling tong inget
ring awak.

6. Nah depang bun tetang satwane jani idep bapa, durus matemuang,
mragatang bayuan atanding, apang masih nurut unduk, ring Adi
purwane mungguh, i cucu reke ngetesang, kocap di tihing petung,
entok krana sarat pisan manah bapa, matemuang cening ne jani,
apang ngawe panyupatan.

7. Lintang resep sang kalih miragi suka bingar, nguntuk tan


pangucap, kewala pragat ban kenying, I Dukuh suka mandulu, tumuli
raris matangi, mangungsi ka pamreman, magebiug latut maturu, tan
kocapan dina ratria kasuennya, kocap dina buda manis, dukut reke
wukunnya.

8. Kacarita sang kalih wus mabresih ngrangsuk payas, puput mupakara,


ring paturon sareng kalih, Kusumasari dadi rengu, tan maren
memecuk alis, lima ngejer angkihan runtag, jejeh pacang kagelut,
nyamong ban ngambahang rema masiksikan, tuara bani ya mamunyi,
buka tuara taen nawang.

9. I Mudita liwat nyud ngantenin Kusumasaria, manesek nelanang,


mamunyi mangasih-asih, "Duh mas mirah nguda rengu, punapi nggih
iwang beli, kadurus ratu muikang, parekan belog tutut, yanin
wantah wenten twang nggih sisipang, ledang kayune nalinin, petet
i ratu elusang.

10. Da jangka rarisang brigu talinin ledang nyacak, reh parekane


nakal, sayangan sumangkin mungil, jani bani magelut, madian i
ratune ramping, krana nyandang sisip kras, gedong petenge ratu,
mangda sampun kadung degag bani ngabag, duwen sang sakadi ratih,
sane kaucap utama.
Geguritan 93
11. Tui i mirah wantah iwang rihin bas ngalemang, nyayangang
kaliwat, ento krana dadi mungil, uning ring sayang kalangkung,
bane tuara nahen sisip, wetu momo mamarekan, sayang tuara uning
takut, dadi purun munggah-munggah jani kudiang, Gerenging tuara
jerih, yadin impek mingkin mungal

12. Sapunika nggih mirah pinehin da nukayang, nyandang ke picayang,


susune beli ngamelin, sapunapi wiakti alus, mangda beli mangkin
uning, sayang san kaput ban slendang sinah pacang layu dudu, ban
suwe bedbed tekekang nggih elusang, meled san beli ngetonin,
susune tui nyangkih nyalang.

13. Nguda meneng manawi adi mucingin keto iwang, ratu pacang cupar,
nyuparin parekan bakti, icen kuda ubad buduh, buduh paling rasa
mati, blagbag ratu gelisang, baan pupune alus, sembar ban
kenyunge mirah tutuh gelisang, srannya susune nyangkih, punika
ubad utama.

14. Kusumasari ningehang wetu dingin nyud manahe, peluhe macuab,


dadi nyem ulun ati, demene misi takut, masih nglawanin mamunyi,
Ne nguda beli ngrecak, mangidih ubad buduh, titiang wantah tuara
balian idihin ubad, emeng san titiang miragi, nagih ubad tawah-
tawah.

15. Cendek ipun boya titiang mucingin tuara perah, krama tuara bisa,
titiang mangubadin beli, reh wisiane suba nyusup, tang kene baan
nengerin, nyem tuara tawang, jeneng nitah suba lacur, lacure mati
da nyebetang tui bangkene, titian nyadia manulungin, mangoros
pacang ngentungang.

16. I Mudita dadi kedek manyautin Nguda mirah, nganistayang pisan,


bangken beline yan mati, koros cara bangken kuluk, yan keto seger
beli jani, nanging durung makambuhan, patut tuara dadi pesu, uli
dini di pedeman ajak dadua wireh pingit tan sipi, adi nongosin
melahang.

17. Nggih pagehang manongosin beli ratu mirah, barengin magadang,


beli muatang ne pingit, sane pingitang iratu, ento nyiksamaning
ati, krana beli kedeh nunas, tong dadi sangkeang ratu, cendek
ngulgul pakayunan da nukayang, ping telu adi mucingin, ping lima
beli nunas.

18. Kusumasari mapi tuara ningeh munyi I Mudita, nawang semitane,


jag ngelut mangaras pipi, Kusumasari nyerit ngaduh, Nguda beli
gemes gati, tan jangka ngeneang titiang, lebang titiang jaga pesu,
I Mudita maningehang tulya gargar, manahe kadi bentetin,
gagreten ngisi medemang.

19. Magulungan magebiug dadi besik di pedeman, apan pada atia, dadi
pongah pada bani, macakepan silih gelut, tuara kena ban ngingetin,
mangredeg padaduan, galeng guling pacabugbug, tuara ada
Geguritan 94
ngarunguang pada lepeh, jag macepol makakalih, kamben embud
mabrarakan

20. Sawetara suba ada pitung nalik ngedas lemah, kedise masuryak,
siape nabuh mamunyi, rasannya pada nundun, ngwangsitin reh
galang kangin, dadi sang kalih ngaliab, kapupungan laut bangun,
inget ring gawene busan ento krana, tuara ngitung tuyuh buin,
tuyuh ngawe ati liang

21. Apan lami gawene buat endepin kapitetin, jani tumben jemak, krana
magawe ngedilin, daas-diis siat-siut, mrasa lalah kebus dingin,
peluh pidit macuab, dadi ngetor bilang buku, ban sarate magarapan
padaduanan, ngangsehang buin abedik, pragat gawe suba lemah.

22. Dadi banguns sang kalih laut ka biji ka bulakan, manjus


mabarengan, macanda saling geburin, idepe pada ulangun, I Mudita
ngucap aris, Adi ne apa makada, dadi kene tulya buduh, Sumasari
nimbal ngucap ne kranannya, Hyang Kama ida nyumpin, ring manah
mangawe edan.

23. Tuah kasumbung antuk sang wikan ring aji Sanghyang Smara, sakti
turin pradnyan, ngargar idep sang tui jorin, kranannya bani
ngamuk, ngamuk saja bani mati, matine nu mangkian, krana tuara
bisa mundur, tumbakin mingkin ngalakang tatu rakrak, tuara ja
mangrasa sakit, reh tatu mula maupas.

24. Upas nyane kocap lintang mandi buat msiannya, mamingungang


manah, manah buder munyi paling, batis uyang gebiag'gebiug, lima
ngetor manguridip, keto pangrabedannya, wisian upas berung,
berung tuara bisa uas nyarem rakrak berung antuk sai bisbis,
banteh ngebet tui mamerat.

25. Pamrate tuara ngrasa sareng sami panyakite, apan kasaputan, antuk
Hyang Madana murti, mangawe manah bingung, bingunge manadi
pelih, peluh layahe makada, mangadakang budi enyud, enyud baan
momo manah managihang, nene tuara patut tagih, awanan nemu
duhkita.

26. Sapunika boya titiang ngawi-awi, wantah terang, kalinganing


sastra, sarasamuscaya jati, tatune nyarem mamerung, mancana
turunane sami, yan mancana wong istri, makasawa wastanipun, rupa
kadi ayam galak muane tawah, maepel matlantah lambih, leb ya
matekep melah.

27. I Mudita kedek ngakak miragi tur mangucap, ngon beli miragiang,
baan ada tutur banggi, tember san pangimbang ipun, ne pingitang
sareng sami, nanging beli mamatutang, manusane jrih nunggal, ring
ida Sanghyang Smara ban saktine, mandareng marupa jadmi,
bibitnyane saking kama.

28. Kang inucap Hyang Siwa utama luih patut pisan, ida masih kalah,
antuk Hyang Kama nyusupin, krana ida sungkan kayun, kebus uyang.
Geguritan 95
Dadi paling, kageringan antuk Hyang Kama, kayune waluya sisu,
ketu ganitri kaura kasamparang, tong jenek ida malinggih,
wastrane bikule nguyak.

29. Sapunika wit Sanghyang Giriputri kahaworan, antuk Sanghyang


Siwa, tui pada edan kayune, krana ada putra metu, beda warna
Sanghyang Gani, Sumasari nimbal ngucap, Wikan jua beli nutur,
nguda Hyang Siwa imbangang ring manusa, reh batara tui makardi,
ala-ayune ring jagat

30. Reh ida rumaga Hyang Widi sidi tui sakecap, sakala Hyang Surya,
jawat ida kala lingsir, mani seneng nembenin metu, dumilah
nyuranin gumi, diastu ada gulem nyrambiah, andeang letuh
manglikub, doh Hyang Surya kaletehan ban guleme, reh ida maraga
suci, luput ring sarwa wigna.

31. Yan kene anake kadi beli wiadin titiang, madewek manusa, leteh
awake maumbi, yan imbuhin idep dudu, mangulurin indriane, demen
tuara nyikutang, suba nyak keto payu, dadi jeleme mambehang, luir
sinonggan, lud tai maimbuh cacing, tong gigis wiakti alannya.

32. Krana nyandang momon idepe piherin saluirya, ingenin madaar,


wiadin masadegane, da nuukang belog ajum, punyah tuah pacang
dadine, yan punyah sama wong edan, munyi liu pati kacuh, sing
ningeh getting grimutan tui manemah, anake ne keras ati,
nyagjagin nyagur ngosohang.

33. Apa buin demen ngrabining arabi ala pisan, drati krama kocap, tui
wenang kadanda pati, kawirangan aranipun, krana nyandang tui
pinehin, yan demen ring derwen anak, dadi tuara ada cumpu, reh
tingkahe mawak jadma, patutnyana, gelahe jua amomgin, priksanin
eda ngampahang.

PUH DURMA
1. I Mudita kenyem manimbal mangucap, ento tuah sadiang beli, pacang
mriksa pagelahang, ne beli suba ngwasayang, beli nyadia
mangawenin, sasida-sidan, sakarin beli ne urip.

2. Urip beli wantah i ratu ngardiang, ica mayonin beli, awanan dadi
nglejat, ngrenjit nagih magarapan, twara ngitung tuyuh sai, ban
takut enengan, carike ne duang tebih.

3. Sumasari ningehang kedek mangakak, mamunyi nekep kuping, Arah


gila yang ningehang, carik genahe nglobongan, gaduh tuara da
metengin, da nglantangang, jalan mulih suba tangai

4. Makaranan tulak mulih kapasraman, laut bareng mabersih, mapun


tur masuah, makamben papatuhan, sarwa endek cara jani, masumpang
kembang, patuh tuah pada akatih.

Geguritan 96
5. Wus mapayas tan pasah bareng ka mrajan, madandan tangan mamargi,
I Dukuh wua mapuja, sang kalih nunas lugra, manyembah raris
malinggih, natakang tangan, I Dukuh raris nirtain

6. Wus matirta I Dukuh bengong manyingak, pianake negak masanding,


rupannya satimbang, tui tuara da kasoran, waluya Smara Ratih keto
yan pamayang, resep I Dukuh nyingakin

7. Dadi inget I Dukuh kapining somah, duke dumara kasih, metu manahe
buyar, I Dukuh meneng minehang, ngrasa bancanane luih, tingkahe
manjadma, ngalih rahayu tuah sukil

8. Sira Dukuh jani megatang pitresna, wireh tresnane ngardinin,


ngawtuang manah obah, nto krana mangelasang, nanging tui rahayu
jati, ngardinin pianak, mangda rahayu panggih.

9. Tur ngandika Duh cening jiwatman bapa, waluya pati urip, ban bapa
buka dadua, munyin bapane dingehang, resepang pejang di ati,
tresnan bapa, sakewala baan budi

10. Wireh lacur cening ngelah bapa nista, beloge tan sipi-sipi, tuara
nawan kalangan, masih milu mawarah, manempa anake ririh,
nuturin pianak, kagrek ban tresnane luih.

11. Apan patut i rerama tui mangajar, pianak saurah-urih, ala-ayu


matingkah, nto krana bapa lagas, juari manuturin cening, crukcuk
punyah, ngulah liune mamunyi

12. Kene tuinnya tingkahe manadi pianak, tan maren patut ngardinin,
karahayuan rerama, reh kagedean utang, ring sang guru reka kalih,
ring meme bapa, luih ban ida ngardinin.

13. Yan I meme lintang nandang kaduhkitan, mabrata milihin bukti,


reh ngidam ngiasain panak, gepu ngaba bobotan, suba mangantiang
ka sisi, i meme kalaran, waluya mabaya pati.

14. Tui mangrasa i meme uripe goyang, tulya magantung bok akatih, ban
sakite liwat mangeling mapulisahan, jeneng ica Sanghyang Widi,
lasia lekad, rahayu muang ari-ari

15. Mara keto ditu i meme ngrasa liang, i meme bapa tan gingsir,
magadangin peteng-lemah, sarat matepetin pianak, tan pangitung
tuyuh sai, mangingu ngemban, nupdupang laut nyangkutin

16. Tuara ngrungu nguyak tai panyuh pianak, kadugi berag atebih, i
meme manyonyoin pianak, i bapa ngawenang plalian, anggon
nungkulang yan ngeling, tan maren dipabinan, i meme bapa
mriksanin

17. Yaning tuara i rerama ngelah apa, pacang sangun pianak cenik,
idep reramane benyah, kangen madalem panak, baan tuara ngantug
nasi, dadi pongah, ngagendong nunas ngidih.
Geguritan 97
18. Nah aketo bobot anake mapianak, krana nyandang buka jani, cening
buka dadua, patut mamayah utang, ring kawitan nene jani, keme
mulih ajak dadua, reraman cening beyanin.

19. Jani gagah tebus ring Sanghyang Pritiwia, pangawak-awak


gawenin, upakara tetepang, pangentas tui tunasang, ring Padanda
sang ngrajengin, panukane aturang, tetepang eda nunain

20. Yaning tunas buat panukun pangentas, Kakercen sreketang cat, ulat
ada cai kebean, kamtane nu mautang, ring ida sang mangrajengin,
reh ida muputang, nuduhin pitarane margi

21. Apan sengka Ida Padanda nuduhang, ungguane sang catur wiji,
sakala aduhapis, awirbuja somapia, ngatehang kema tui sukil,
ongkose tetepang, kakercen daksina sami

22. Keto cening ingetang nah ajak dadua, ne bin telun cening mulih,
anggara pahing dinannya, tanggal ping telu temunnya, ngelod
kauhang tui becik, dauh ro majalan, ayu suka laba panggih.

23. Jani cening baang bapa ajak dadua, jani bapa mamekelin, mas serbuk
adannya, mewadah kempu gedah, mula derwen sang mraga luih, nabe
susuhunan, mangicen bapa ne riin.

24. Yaning sadia suba cening teked jumah, di negara sareng kalih,
plajahin mawa desa, alepang jua matingkah, ring gusti braya da
bodri, mamunyi plapanang, da ngerecak da jadig

25. Tuara melah pacang bogbog kapin anak, tui ngawe basang pedih, buin
calige ring timpal, mudah sanggup kreng ngadoang, sinah tong ada
ngiyengin, mingkin tong bisa ngudiang, payu motah ban mamaling.

26. Kija laku malali patut katangaran, wireh ngaduhang mamaling, apa
pacang buatang, ka pisaga medih-dihan, dadi makejang mucingin,
ban bikase kasar, calig angop kreng mamaling.

27. Mamaling eda pesan mangaduang, indriane da ngulurin, iri atine,


tuara melah, mamunyi da pati rengas, papak anake cacadin, pisuhin
carukang, dadi gumine ngedengin.

28. Asing desek pacang ajak masocapan, sinah pada gedek geting,
pagedeg dewek masangang, krana I dewek mangguhang, upami mamula
dui, di tengahing natah, masih deweke ngenjekin.

29. Dadi sakit batiseye matahanan, masih ban limane pelih, wireh
kadung cacungklingan, demen nyokot gelah anak, ngulah payu
parajani, saja motah bungah, nangin tong ada balikin.

30. Di ada ne pacang balikin pupuang, tuah dadua tuara pelih, gegitik
muah bokat ento pakolih nyorah, jalarane pacang mati, mati maan
upetan, lami dadi tanggun munyi
Geguritan 98
31. Yan gobane buin awake bisa ilang, suba tanem dadi ilid, tuara ja
nu mrawat, yan tandang wiadin tingkah, ento tuara bisa ilid, tuara
bisa ilang, lami kinucapang kari

32. Wiadin mati tatingkahe ne nu kecag, nu kasambatang lami, suba ada


pangandennya, Sang Rama muang Sang Rawana, warnane tuara da
uning, pamargin ida, dadi satua kayang jani

33. Tui satuane nyandang ningehang resepang, ada anggon ngimbangin,


ala-ayuning tingkah, reh tingkahe kucap lama, lama kaucap ring
gumi, patut pilihang, tingkah ayu kardinin.

34. Yaning ayu makardi buin matingkah, pangucap jagate becik, lami
dadi kakasuban, mani-mari i sentana, suka bingar mamiragi, ngalem
ring jagat, kawitane luih makardi

35. Nah a aketo munyin bapane ingetang, resepang pejang di ati, reh
cening mungpung bajang, bayune sedeng akas, kerengan patut
makardi, yan suba tua, yan magawe gemba gati.

36. Yaning gemba ento maadan lumah, lumahe puntul jati, puntul ban
suba tua, tuara ja dadi prabotang, wiadin ke pacang sepuhin, reh
wajane telah, sepuh mingkin pungak petit.

37. Di bajange bayu gede ngaba pangan, pangane tuara masangih, krana
melah adokang, prabotang anggon nabdabang, menain deweke sai,
pang dadi melah, rahayu tui kapanggih.

38. Sumasari bingar idepe miragiang, pituture nunden mulih, apan


mula, mangajap, apangmanawang adat, tingkahe cara nagari, anake
makrama desa, mabraya wiadin ring gusti

39. Nah aketo papineh Kusumasari, suluk idepe rhutih, laut mamunyi
nelanang, manolih I Mudita, Beti jalan suba iring, kayun I bapa,
pacang mulih ka Mameling.

40. Buat ipun i meme bapa saratang, rek kari mawak daki, apan durung
maprateka, patutpunika saratang, titiang nyadia ngiring beli,
ngiasain kawitan, kewanten mawasta basmi.

41. Mara keto munyine Kusumasari, I Mudita dadi ngeling, inget teken
rerama, duke sakit di pabinan, acepokan luh-muani, tong dadi
tawar, masih inget mamesenin.

42. Babesene nunden nanem manyarengan, luh-muani dadi abesik, ento


ngawe nyapnyap, kangen duke manjusang, mabarengan luh-muani,
makembaran, matanem dadi abesik.

43. Dadi kangen Mudita ngeling sisigan, inget ring tingkahe nguni, I
Dukuh kangen nyingak, I Mudita kasedihan, sampun dane tetep
uning, manah I Mudita, marerama lintang bakti.
Geguritan 99
44. Sire Dukuh raris ngelut I Mudita, ngurut-ngurut nuturin, duh
cening atma jiwa, liwat sadia saja bapa, nyentanayang buka cening,
bisa mangrasa, takut tur mangidep munyi

45. Nah lanturang tresnane marerama, ne jani subayasain, munyin bapa


ingetang, buntil pejang di manah, kema mulih ka Mameling, ajak
dadua pagehang, patute jua kardinin.

46. Tuara panjang sang kalih pada ngiringang, tan kocapan dina ratri,
teka padinannya, dewasane pacang budal, sang kalih raris mapamit,
mepes manyumbah, I Dukuh raris ngawedain.

47. Kaketelin kabasmain idubang, pangraksa jiwa lintang luih, malih


tatulak kala, pangasih durga wisesa, pamunah satru sakti, sampun
kajapayang, saha prayoga sandi

PUPUH GINANTI
1. Sampun tetep reke puput, I Dukuh ngandika aris, "Nah kema suba
majalan, mas serbuke aba mulih, bantene aba ingetang, bantenang
di margi-margi

2. Dumadak mangda rahayu, pajalan ceninge mulih. Sang kalih


maatur sembah, mapamit raris mamargi, manahnyane suka bingar,
emase sampun kaundit.

3. Kusumasari manyuun, sokasi cenik tui pasti, babanten reke


isinnya, pakalihan ya mamargi, nuut rejeng alas linggah,
margine rungka tan sipi

4. Cebar-cebur likak-likuk, Kusumasari tong adi manedunin, tukad


linggah, ditu mareren masugi, lautya mabanten canang, manegak
ngaturang bakti

5. Ngastawa Batara Wisnu, nunas ica sareng kalih, mangda sida


karahayuan, pamargine jani mulih, ento katunas icayang, ature
madulur bakti.

6. Tan pasangkan jag makuus, alase pakrosok sami, jefeh ngetor buka
dadua, magebegya tolah-tolih, kuusane tui maekang, rasa begal
manyagjagin.

7. Inget ring tingkahe malu, kaplagandang katalinin, baan ya I


Wayan Buyar, ento kaingetang buin, krana jejehe nyangetang,
Kusumasari mangeling.

8. Dadi burone pagrudug, agung alit pada prapti, pacrungung pada


nesekang, Kusumasari nyingakin, dadi sebetnyane Hang, wetu
bingar parajani

Geguritan 100
9. I Mudita raris bangun, bareng I Kusumasari, nyapa burone
makejang *Iba buron sareng sami, liwat tresna makasihan, eda
sanget salah tampi

10. Baane tuara masadu, pajalan kaine mulih, i guru sarat


ngandikayang apang kai mameyanin, sameton danene jumah, gurun
kai lanang istri,

11. Boya kai tan pasemu, tan saking engsap di ati, ring olas ibane
liwat, kai tau mutang urip, ring iba buron makejang, kai
nyuksmayang jati.

12. Burone lega mangrungu, marantaban manututin, sang kalih suka


majalan, tuara sangsaya ring ati, wireh buron ngatehang,
ngidorin pada padingkrik.

13. Kocap reke sampun rauh, ring pinggir alase mangkin, ring
bengang Madawa napak, Sanghyang Surya sampun lingsir, sampun
reke ngarorokang, sang kalih gepu mamargi

14. Mareren pada malungguh, mabanten canang mabakti, ring pinggir


alase kocap, burone pada nesekin, wireh peteng sepi pisan, burone
yatna ngebagi

15. Kusumasari maturu, ring pabinan dane muani, sampun reke ngadas
lemah, damuhe bales ngaritis, semi ya pada belusan, sang kalih
dadi ngendusin

16. Burone macanda bangun, Kusumasari mamunyi, Beli ngiring ke


majalan, wireh sampun galang kangin, bengange keliwat panjang,
mangda dayuhan mamargi

17. Mudita masaut alus, "Burone tulakang mulih, apan suba napak
desa, desagunung bedik-bedik, yan burone ya ka desa, sinah
mangiurang gumi

18. Kusumasari masaut, loutya mamunyi aris, Ne iba buron makejang,


kema suba tulak mulih, wireh suba ndmpek desa, krana patut iba
mulih.

19. Dumadak sida rahayu, jani pajalane mulih, di subane teked jumah,
diastu lami tuara panggih, tresnane eda ngengsapang, apang
manggeh kayang lami

20. Burone pada saturut, lega ya maj'alan mulih, tan kocap rauh ring
alas, sang kalih kocapan malih, nincap jagat pagunungan, mawasta
desa Wanapi

21. Desa gunung banjar satus, tenten nyane lintang bersih, dagange
pada madampiak, rupan nyane becik-becik, sang kalih dim
mararian, laut ya mameli nasi

Geguritan 101
22. Dagange kadewa ram, gelu mangaden Dadari, ne lanang tui
Widiadara, keto dagange ngamikmik, ada buin masaut nimbal,
'Nguda mara ada ngiring

23. Ada len manesek matur, "Manunasang anak linggih, saking napi
gustin titiang, tembe titiang mamanggihin, praya kija pakayunan,
pamargine sareng kalih

24. Mudita masaut alus, munyine pranamia gati, Ampura titian


nguningang, titiang wantah satria jati, nanging lacure
kalintang, anyud ka jagat Mameling.

25. Pekak titiang pecak dumun, putran ratu Karang Gating, kari alit
ninggal desa, reh desane telas basmi, anak satru mangrusakang,
kaulane telas mati.

26. Pekak titiang reka rarud, reh ngaraga ida kari, wawu mayusa sia
tiban, kalunta-lunta mamargi, rauh dangin bukit tiang, mawasta
jagat Mameling

27. Irika jenek malungguh, jagate sami ngolasin, irika mangambil


rabia, kaswen maputra kekalih, makekalih pada lanang, jagate
pitresna asih.

28. Basan anake mugubug, ida dane makasami, pekak titiang boya
nulak, uning ring raga mangempi, tresnan anake kapriboya nulak,
mangda olas manulungin.

29. Pekak titiang seda sampun, pramangkin reke kabasmi, ida bapan
titiang, kari ida sareng kalih, ne luurun I Siladria, ne alitan
Made Kerti

30. Ne luurun tui ke gunung, nangun yasa mujanggain, nealitan kari


jumah, manggeh ring jagat Mameling, raris seda sareng rabia,
nanging durung tui mabasmi

31. Titiang rauh saking gunung, praya budal ka Mameling, puniki ne


ajak titiang, somah titiang tui puniki, gumanti titiang mamisan,
sapunika titiang pamit.

32. Sakatah pada mangrungu, sami ya kangen di uti, madalem tuara


miringang, dagange bangun nyagjagin, wenten reke sareng patpat,
kedeh ya nunas mangiring.

33. Tulakan masih menutug, babatane katimbalin, tumuli raris


majalan, tan kocap swene ring margi, kudang desa kaliwatan, rauh
ring setra Mameling

34. I wong desa pada ngrungu, I Mudita mangrahuin, tur sampun


mangajak somah, sampun ring setra Mameling, geger wong desane
nyagjag, luh-muani cerik-kelih.

Geguritan 102
35. Mapagin pada makuug, ada teka sumbrang sambring, magambahan
ngeyang panak, tuara inget ngaba kancrik, ada len nuju matekap,
ngutang sampi ya malaib.

36. Ane luh sedek mangaru, ngutang aruan ya nyagjagin, len ada
buung mangulak, ngaba benang ya malaib, len ada nuju matebuan,
nyagjag ngaba siap mataji

37. Luh muani pada giur, tulya tabuane ngababin, reh pada lebih
nyayangang, wong desane tresna sami, kocap Mudita di jalan,
bareng Ni Kusumasari

38. Pajalane liwat alus, baan gepune mamargi, i wong desane


ngantenang, pada ya bengong sareng sami, ban rupane tuara pada,
ngajumang saling sahutin

39. Tumben ada gentuh madu, liwat sadia bukajani, wireh jani suba
tawang, waman Sanghyang Smara Ratih, Ada len masaut nimbal,
Sayang san tuara da ngiring

40. Ne nyandang gayotin tikul, dulurin tlepek pangawin, miringan


lalancang emas, pantes sungsung sareng sami, keto munyin i wong
desa, baan legane ningalin.

41. Nesekang pada mangrunyung, maruyuan sami nyapatin, len napi


nggih gapgapan, Mudita kenyem nyautin, munyinne alus margasab,
ngawe suka sang miragi.

42. Inggih bibi kalih guru, belipada wiadin nyai, mangkin sinah
pacang sungkan, reh geringe mangrahuin luh-muani bedak layah,
nagih ngamah manyakitin

43. Sumasari nimbal masaut, munyine ngejudang ati, Bapa bibi nggih
sinamian, ledangang kayune mangkin, nganggen titiang pianak
nista, tumbuhan gunung tambet gati.

44. Munyi gader tangkep sigug, da waneh pacang ngewelin, wireh


during titiang nawang, tatane kadi nagari, apan titiang wong
alasan, waluya keker ring bukit

45. Di ebete liwat nguub, janggar jegjeg barak ngendih, koer-koer


liwat binal disubaneya tekepin, laut di galange pejang, dadi
nguncir prajani

46. Janggar lepek muane kuncu, munyi ngreres watu badil, keto
upaminnya titiang, bakta mriki ka nagari, engeb tuara logas
ngudiang, mula tambet misi jerih

47. Wong desane pada cumpu, ningehang munyin sang kalih, mabriuk
pada mangucap, jalan suba jani dini, mayasa ajak makejang,
manatakin panes etis

Geguritan 103
48. Ada len nimbal masaut, Ngudiang di jalan raosin, melah suba ajak
budal, umahe jani delokin, reh lami tuara mrisaken, apane
nyandang benehin

49. Mabriuk pada mamatut, magerus majalan mulih, satekane jani


jumah, natahe ebet tan sipi, luhu liu padang samah, apan tang
ada ngrisakin

50. Wong desane pada iju, luh-muani cerik-kelih, makelud matelah-


telah , asaksana sami bersih, saluire macihna rusak, sampun reke
kabenain

51. Ada teka ngaba kasur, tikeh miwah galeng guling, len teka
mangaba, canang buin nyuun arak a guci, pacang baang i wong
desa, Kusumasari kasrahin

52. Kusumasari macebur, mangaba pabuane pangid munyin nyane alus


ngasah, Inggih bapa kalih beli, bibi embok nggih sinamian, nggih
nyedah sami masiki

53. Niki arak eler alus, nguda titiang nggih menengin, wong desane
maningehang, munyine Kusumasari pada suka manesekang,
marayuan pada ngidihin.

54. Pada mamunyi mangulgul, Bapa meli aji ringit, arake yan saja
melah, deh bapa malu nyicipin, atekor nanging nyelungan,
mabriag pada ngedekin

55. Rame makejang mangulgul, Sumasari tuara brangti, kocap sampun


sandi kala, wong desane liu mulih, ada nu morta-ortayang, ngajak
Ni Kusumasari.

56. Nuturang unduk di gunung, makejang engon miragi, sampun wenten


tengah ratria, wong desane liu nginepin, baan legane ngantenang,
ayu warnane sang kalih.

57. Pirang dina lawasipun, wenten ring jagat Mameling, Mudita


Kusumasari, wong desane tresna sami, baan bisane mabikas, darma
tur olasan ati

58. Wong desane pada suluk, midep nyungsung nganggen gusti maka
panguluning jagat, sakuub jagat Mameling, banjar nyane wenten
domas, patuh raosnya pakisi

59. Baan tuara bisa begug, darma dana lintang ririh, yan ada anak
miyegan, mamicara pada brangti, bisa nuturin nyapsapang, krana
dadi malih kasih

60. Sami pada tresna takut, sakuub jagat Mameling, I Mudita lintang
suka, somahe bobot nambehin, sampun magedong-gedongan, Mudita
yatna ngayahin.

Geguritan 104
61. Patut ulanannya sampun, sawatara sia sasih, Kusumasari kocapan,
mangaduh sedih manyakit, Mudita gipih manyagjag, mangalih
balian tui gati

62. Balian manak gelis rauh, yatna manyundang nulungin, wong


desane mani maningehang, maruyuan pada nyagjagin, rarene
maklebles lekad, muang ari-ari tur muani

63. Wong desane pada gupuh, ada menek sada gati, ngalih kuud busung
slepan cida kayeh ada nyait, nanding bayuan tepung tawar,
mawadah ngiu tui pasti.

64. Asaksana sampun puput, rarene suba mabersih, sampun matepung


tawaran, tepung tawar, banten dapetan cumawis, samping rarene
magenah, wong desane liu ngebagin.

65. Kala wengi reke sampun, Kusumasari ka beji, tan mari mabasma
bawang, yatna ngaba tiuk cenik, macelek bawang besikan,
matututan anak cerik

66. Sausane jani manjus, kocap sampun tulak mulih, rarene kepus
pungsednya, wong desane pada gati, nanding banten upakara,
asaksana puput sami
67. Babanten rarene sampun, bayuan atempeh pasti, peraspanyeneng
sorohan, banten pratitine malih, peras panyeneng kojong sia, misi
nasi celek tinting.

68. Punika ka paon katur, matih bantene ka eji, tanmari tipat


kelanan, mraka laklak tape tui, dulurannyane ajuman, tuake
aberuk matih

69. Sedia sami reke sampun, wong desane mangayahin, pada suka tong
gingsiran, baan I Mudita ririh, bisa ngalap tresnan anak,
ngulanin sukan wong desi

PUPUH GINADA
1. I Wayan Buyar kocapan, idepe binguh tan sipi, baan tuara
manyidayang, nyuang Sumasari di gunung, manginguh mangodag-
odag, ya malali, sing bajang kapelagandang

2. Suba bakat kajelekang, buin ya kalebang mulih, baan idepe


ngungkulang, trek Bandesa uling ilu, using tepukina melah, jag
mangambil, tuara ja buin morahan.

3. Mamuduh jani mamadat maebat-ebatan sai, nanging baannya


ngarampas, berad-berad luas manganggur, iringane saseliran,
daag-diig, caling angop tur mamadat

4. Bapannyane nembe pisan, nglemekin panak nuturin, Cening eda ja


mamadat, nyiup-api sinah kebus, kebuse manesin awak, gelah sai,
tuna dadi pakutangan.

Geguritan 105
5. Pianak nyane maningehang, masaut laut manengkik, Eda bapa uwab-
uwab mabet-mabet ngaba tutur, bapa merta tui kadaar, krana betis,
beteg semug maka awak

6. Bapannya masaut nimbal, juari ja bapa memunyi, apan mula gelah


bapa, anggon cai krana payu, tui jani suba telah, daar cai, pragat
dadi pakutangan.

7. I Wayan Buyar ningehang, gedeg idepe tan sipi, gagreten angkian


runtag, mangetor muane sebuh, macebur laut manyagjag, tur
manuding, mangoros laut manyakcak

8. Ngumbah ayu tui mamatbat, Cicinge makire mati, masih ngongkong


iba galak, katagian mati magantung, jani apang rasanina, ene tali,
laut negul mamedemang.

9. Bapannya enek maniwang, pamadate manyagjagin, memunyi pada


mlepehang, Jro Wayan sampunang bendu, nguda i aji keneang, anak
lingsir, wantah baose siman

10. I Wayan Buyar nguakang, sawitrannyane ngelusin, bapannya


nyakitang awak, lima nyelih babak belur, sawitrane Wayan Buyar,
mangolasin, nulung ngabasin candana

11. Wang desane maningehang, sakuub ring Karang Buncing, liu pada
medekesan, nyelsel baannya kadurus, nyayangang ngulurin panak,
uling cenik, takutin sai tuutang

12. Jani kone ke palannya, belog ajume bas lebih, suba ada
pangandonnya, buka anake mangubuh, panak sampi muanina,
mangulurin, nyayangang sai motahang.

13. Ngancan gede ya jagiran, binal galak mamalikin, masih ya depin


butuan, krana ya tan jangka nglulu, masih deweke luluna, payu
sakit, ngarod sakit padidian.

14. Ada masaut tui saja, wireh pelih ban mekelin, buka anake ka sawah,
maidep mamula pantun, tau mokoh ngelah tanah, mangelahin, pacang
padin nyare melah.

15. Majukut tuara enyak, ban cagere mupu padi, dadi jukutane samah,
mokoh entikane liu, awanan padine rusak, keto jati, ada buin masaut
nimbal

16. Liu saja pangandennya, buka gelung kori muang candi, krana embid
ada bungkah, tumbuin bingin muang bunut, entikan nyane tui
sayangang, ya endepin, dadi pawangune rusak

17. Anake pradnyan nuturang, kocap saluirannya sami, sahanane


maring jagad, sami reke dadi uruk, di cenike melah urukang, boyan
bani, malikin pacang ngalawan.

Geguritan 106
18. Yan dane Gede Kedampal, nguruk panak uling cenik, apang momo buin
degeng, suba sigug masih tuut, memunyi degag alemang, tui ulurin,
krana kene ke palanya.

19. Makejang pada nyelselang, jagate ring Karang Buncing,


banjarannya wenten satak, pakantene pada takut, ring dane I Wayan
Buyar, yan di ati, gedeg tulya manggih lintah.

20. Wayahnya I Wayan Buyar, kaoman reke ne riin, antuk sang mangwasa
jagad, ring Wanekeling sang Prabu, ngawasa jagad makejang,
lintang lowih, suka wirya tuara pada.

21. Ento krana ngeb makejang, jadmane ring Karang Buncing, pedih
tuara bani ngudiang, pragad paum kumpul-kumpul, tan kocap
ucaping jagad, kocap malih, I Wayan Buyar mangguran.

22. Tututane papatuhan, pamadatan maka sami, gagunane tuah mamegal


makejang demen mangajum, mangiring I Wayan Buyar, dadi manggih,
godel sampi mokoh pisan

23. Anak cenik mangangonang, manandan sarwi mangetis, tututane


Wayan, ngantenang kalintang cumpu, laut ya matur negakang, niki
becik, godele yan pacang olah.

24. Timpalnyane nimbal ngucap, "Wiakti timbang langkung becik,


rayunang wuse mlangsingang, ada buin kenyem masaut, "yan legar
becikanjatah, nggih kecapin, basa lalah tui pamekas.

25. I WayanBuyar ningehang, idepe suka tan sipi, Nah jalane janijuang,
godelene aba, I pangangon ya makesiab, tur mangeling, baan
godelnya kajuang.

26. Pengangone ngeling mangrak, I Wayan Buyar ngerengin, "Lutunge


cenik manyabak, mendep kuda kema mantuk, nah orahang tekad jumah,
to nejani, kene abete morahan

27. Nanang godele kakarsang, Mekel Gede dane ngambil, dane mangubuh
mangadas, keto abete masadu, nanang cai sinah lega, mula bakti,
ngaula kapining icang

28. Pengangone ngeling sig-sigan, laut ya mejalan mulih,


mangorahang, teked jumah, nanang nydne nemah misuh, liu anake
ningehang, tui pakrimik, ngorahang bikasnya kasar

29. Wong desane tui makejang, sakuub ring Karang Buncing, sami
mengupet manemah, ban bikase liwat begug, tututane Wayan Buyar,
mamiragi, pangupete i wong desa.

30. Laut ya pada ngortayang, ngajak timpalnya memunyi, menuju ya di


pedeman, sambilang manguling candu, I Wayan Buyar ningehang,
menyautin, arah data ke dingehang

Geguritan 107
31. Tuara ada dingeh icang, semal mati kongkong cicing, ada matur
mamatutang, mapi ya nolih tangkejut, niki langsingane telas, kema
cai, nyemak ringgit meli madat

32. Ada len matur enggalan, Nggih titiang mangkin mamargi, aji kuda
titiang numbas, I Wayan Buyar masaut, Gandeke ya malu jemak, aba
mai, samping galenge luanan

33. Tututane ka gedongan, pajalane sada gati satekane di gedongan,


dadi ya liwat tengkejut, ngantenang Gede Kadampal, suba mati, kaku
tong ada ngarunguang.

34. Sawannyane tui mangandang, garang semut buka besik, malalung


tuara mangkeban, jrijinnyane misi bungkung, di tujuh masoca mirah
ne di kacing, inten socannyane ngranyah

35. Tututane Wayan Buyar, mengelusin sada gati, laut mamuntil


ngilidang, idepnyane liwat cumpu, saab-seeb ya marengang,
mangiwasin, kasugian Gede Kadampal

36. Wayan Buyar mageluran, cicinge nguda menelik, nyemak gandek


abetekan, tututane gelis matur, mapi ngelingya mangerak, nggih
tulungin, mekel aji dane seda.

37. Pamadate maningehang, maruyuan pada nyagjagin, kagosong kaba ka


sisian, sawannyane garang semut, kapandusin katedasang, sampun
bersih, pamadate matur banban

38. Rurube mangkin rerehang, I Wayan Buyar nyautin, langsene ambis


abidang, ento suba anggon rurub, icang liwat katagihan, kema gati,
lautang tanem ka setra

39. Ada len maatur nimbal, patut layone bersihin, malih pangentas
tunasang, Wayan Buyar ngreng masaut, cai tuah maabut pradnyan,
mangajahin, cai tambet milu mauab.

40. Buka ya i sampi jaran, nuju kalannyane mati, tuara ja ada


mangentas, ngupakara bangken ipun, liu ada jaran lekad, buka jani,
masih mokoh ya menggolan.

41. Cai bas lebian pangentas, upakarane bas lewih, krana berag
kuangan amah, kes-kes gudig daki liu, pamadate matur nimbal,
inggih mangkin, sapunapi pakayunan

42. Wayan Buyar nimbal ngucap, '*Eda lempad kema gati, tanem aba ya
ka setra, pamadate pada bangun, sawane kabandut onggal, tur
mamargi, kocap rauh maring setra,

43. Masepukya laut mangbang, sawane was kaurugin, laut ya matulak


budal, katagian wabe mancur, I Wayan Buyar angucap, mai cai,
siupin ibane madat

Geguritan 108
44. Pamadate nunas lugra, idepe suka tan sipi, mangebah manguling
madat, ortannyane sami mukbuk, saling timbal tawah-tawah, rame
gati, ortannyane kadung lantang

45. Ada len bangun menegak, memunyi sebenge pangid, Titiang ningeh
ortan dagang, kocap anak luas ngalu, ka jagat Mameling kocap, ditu
manggih, istri ayu magoleran

46. Pamulane gading nyalang, laliate alah tatit, kemikane nembah


gula, sing ngantenang pada enyud, tulya Ratih nyalantara,
mangadanin. Nanging suba ngelah panak.

47. Yan adannyane kaucap, I Ratna Kusumasari, nene muani I Mudita,


baguse teng ada manduk, tulya Ida Sanghyang Smara, tui satanding,
ne istri teken ne lanang.

48. I Wayan Buyar ningehang, mangrenjit mangrenjit bangun nyautin,


ento icang pecak nyuang, saduk nyane nu di gunung, Sumasari
mamesenang, icang mai, krana kema icang nyuang.

49. Pajalan icange nyuang, reramannya tuara uning, nanging ya wisesa


pisan, dadi macan galak ngepung, manyadang icang di jalan, edas
mati, Sumasari buin kajuang.

50. I Cang buin jengahe liwat, terus luas ngalih kanti, Dayu Datu luih
wisesa, ida sanggup pacang magut, mangrusak Dukuh Siladria, sida
mati, mawaneng tuah tigang dina.

51. Suba lami durung karwan, ada orta jani jani, Dayu Datu kone ilang,
grianida telah puun, keto ortane di jalan, teked mai, krana icang
tong seleg ngudiang.

52. Jani sai ngaba orta, Sumasari di Mameling, saking Widi tuara ica,
mamaokang genah ipun, icang midep malagandang, manglebenin, ka
jagat Mameling nyanan

53. Yaningcai saja tresna, tututin icang ne jani, di sadiane sida bakat,
Sumasari ajak mantuk, icang maang cai upah, satus ringgit, niri
niri tui makejang

54. Pamadate maningehang, makejang bangun mangrejit, maatur pada


makejang, Banggiang titiang anggen caru, mula titiang juru
rampas, boya jerih, titiang karebut ma masiat

55. Wayan Buyar maningehang, idepe bingar tan sipi, memunyi laut
magebras, Jalan suba mala-ayu, asing malaibin timpal, nah pisuhin,
apang mati sander kilap

56. Pamadate maningehang, cepokan bangun mangrenjit, pagrogoh


ngejerang tangan, mamelik malih maatur, boya titiang jerih
atampak, pacang ngiring, nyadia mangaturang ayah.

Geguritan 109
57. Noe mangkin ngiring mamarga, kadutan sami icenin, I Wayan Buyar
manyemak, kadutan wantah papitu, nanging ke gagaden anak, bungah
sami, klewang dadua masanglup mas

58. Sami sampun kacacaran, sasolot pada makatih, sareng sami


masingsetan, lau tmajalan manyunut, siep tuara makemikan, gelis
prapti, ring tukad Kabayan kocap.

59. Tukad linggah madurgama, embahnya suluk tan sipi, ditu ya pada
mararian, sisin tukade tui paum, Wayan Buyar alon ngucap, buka
jani, kenken ja baan madaya

60. Pamadate matur nimbal, sapuniki antuk mangkin, ngiring driki


ngatebenang, mawasta ring Toya Arum, arika wenten pancoran,
lintang suci, wantah toya pamarisudayan.

61. Genah pancoran punika, tampek ring jagat Mameling, yan mangkin
lunga marika, apanalikan sinah rauh, ngiring iriki ya cadang,
sareng sami, malih wenten paengkeban.

62. Mabriuk sami matutang, manerus laut mamargi, tui tuara ja


rerenan, tan kocapan sampun rauh, ring Toya arum manapak, sampun
wengi, ditu nginep masingidan.

63. Tan kocap sang midep corah, kocap Ni Kusurrmsari, ipiannyane ala
pisan, mangrepata laut bangun, dadi panake makesiab, tur
mangeling, Kusumasari manyemak.

64. Kasangkil sarwi menegak, tan maren kapanyonyoin, bengong inget


pianak, ciri pacang manggih lacur, dadi kangen teken awak, tur
mangeling, sigsigan manyelsel awak.

65. I Mudita mangantenang, terkejut laut nesekin, matakon tui


manyesedang, beli wantah jati tandruh, mimitan adi duhkita, jag
mangeling, emeng san beli mamanah.

66. Yaning beli wenten iwang, da jangka adi ngwelin, reh beli katunan
manah, yadin matingkah tuah kolug, Sumasari nimbal ngucap,
sampun beli, salit arsa kapin titiang.

67. Inggih titiang manguningang, awinan titiange sedih, titiang kayeh


manjus, ring tukad Kabayan kocap, titiang ngiring, wau titiang
maceleban.

68. Jag teka buayane nyarap, mamaksa laut mamanting, mangoros raris
nyilemang, ka segara baktanipun sapmika ipian titiang, ala jati,
cirin titiang manggih rusak.

69. Kangen titiang kapin awak, baan lacure numadi, Mudita kangen
ningehang, mamunyi sarwi mangelut, Adi malih ke pinehang, nguda
sedih, kapradnyane dadi ilang

Geguritan 110
70. Eda adi manyebetang, yaning suba titah Widi, beli bareng ajak
natak, salacure jani rauh, kewala patute kardiang, wiadin mati,
apang patute jua bakat.

71. Idepe jani lilayang, kema adi luas ka biji, mabersih ngestiang
awak, kema jua ka Tirta Arum, ka Gria nyanan malukat, nunas tirta,
pangleburan ipian ala.

72. Sumasari tuara tulak, ring satuduh nene muani, ngemanggehang


guru laki, madabdaban kayeh manjus, sampun tetep makta jamas, odak
malih, patut maduluran suah.

73. Tumuli raris majalan, matututan anak cerik, bau reke teked diwang,
liu anake manutug, bajang-bajang babantiran, tui ka beji, mabered
ajaknya ngraos.

74. Majalan makakedekan, nyatua sambilang mamargi, Kusumasari


nyatuang, I Bawang Kesuna baud, pada suka madingehang, gelis
prapti, ring toya Arum manapak.

75. Copokan pada nedunang, ngejang wastra saling langkungin,


Kusumasari majamas, sang midep dusta tengkejut, ngantonang ayune
lintang, mangadanin, Wayan Buyar enyud pisan.

76. Mamunyi matatarian, jalan ke jani ceburin, pamadate


mangiringang, mabulet raris macebur, Kusumasari kajemak, dadi
nyerit, mangeling nagih tulungan

77. Bajang bajange makesiab, manyagjag pada nulungin, tan jangka


misbis ngisiang, pamadate minyak nyagur, bajang bajange
mangasgas, tuara jerih, kauyeng tui katuladang.

78. Ebah buin bangun manglawan, Wayan Buyar liwat pedih, manyeret
ngelus kadutan, tan jangka laut mangacuk, bajang-bajange mabiag-
biag, liu mati, ada leleh kakaninan.

79. Sene matatu nyimpiran, malaib matulak mulih, mangeling laut


majarang, liu anake mangrunyung, asing ningeh teka nyagjag, pada
sedih, len gagroten midep ngalawan.

80. I Mudita madingehang, kangen sigsigan mangeling, mabudi manebak


awak, wong desane pada ngelut, apan pada tresna pisan, tur
nglemekin, nguda kapradnyane ilang

81. Apa krana nebek awak, nguda jelene kardinin, dadi rahayune ilang,
wireh jani ada musuh, musuhe tuah patut lawan, tui tandingin,
kaprawirane manggehang

82. Wong desane tui pa girang, mamunyi pada manengkik, ngudiang


ngemeng apang lantang, nah kulkule laut gebug, ne jani matoh
sapisan, Sumasari, satiain ajak makejang

Geguritan 111
83. Mabriuk sami matutang, saget kulkule mamunyi, bulus tui telung
tuludan, wong desane gerger rauh, kerik tingkih ngaba tumbak,
miwah bedil, sawatara kalih talia

84. Menembus reke majalan, I Mudita mambaretin, yeh matannyane


macapcap, reh manahe lebih kebus, tan kocapan ya di jalan, kocap
malih, Wayan Buyar teked jumah.

85. Ngajak Ni Kusumasari, tan maren sesed mangeling, pamadate


ngrenyem ngisiang, I Wayan Buyar mangrumrum, tan jangka nopdop
maniman, Sumasari, mangumbah ayu manemah.

86. Tan kocapan Wayan Buyar, ngrumrum Ni Kusumasari, kocap reke I


Mudita, pajalane sampun rauh, dangin Karang Buncing kocap, sareng
sami, padingklak padingklak pada masuryak.

87. Sami pada makaukan, Iba watek Karang Buncing, nah jani suba
totogang, kadang bane ajak pesu, I Wayan Buyar ne bangsat, cicing
bengil, kai manyadia manyakcak

88. Ada buin masaut nimbal, jalan ke suba celepin, umahnya tunjel
makejang, Ada manengkik masaut, Cenik kelih teka matiang, maka
sami, eda buin manyangkayang

89. Depang telah dadi alas, jagate di Karang Buncing, keto munyinnya
pagirang, I Mudita masaut alus, yaning keto ban mamanah, liwat
pelih, bakat carukang makejang.

90. Anake patut matingkah, milu mangemasin mati, yan tingkah anak
prawira, nene bani patut pagut, ne jani depang adengan, tui
antinin, wong desannyane makejang.

91. Yan ya tuah galak makejang, maidep pacang ngetohin, buat corahe
Wayan Buyar, wong desane ya silunglung, sapaksane ring wong
dusta, nah tangkepin, sabudinnya tui lawan

92. Keto munyine Mudita, asing maningeh mainggih, nangingya malih


majalan, ka desa ya desa ya lantas masuk, masuryak ngenjutin umah,
tar mamunyi, Wayan Buyar mai gatiang

93. Wong desane katahurag, sakatah ring Karang Buncing, pada pesu
manakonang, sapunapi dados ribut, sahasa matatunjelan, kadi
mangkin, punapi wiakti kranannya

94. Tututane I Mudita, masaut pada padengkik, "Jro ne roang Wayan


Buyar, krana tiang mai ribut, reh katagian masiat, buka jani,
ngarepin I Wayan Buyar.

95. Kuda tui patindihnya, ne dini di Karang Buncing, nene jati ya


prawira, gocekang sambungan kancut, buina I Wayan Buyar, wira
jati, nyuang rabine I Mudita."

Geguritan 112
96. Wang desane madingehang, makejang pada nyautin, yaning wantah
sapunika, jagate driki tan milu, ada len masaut nimbal, Nggih
mamargi, titiang ngatehang marika

97. Laut ya mareng masuryak, wong desa ring Karang Buncing, memunyi
pada manemah, Wayan Buyar jani pupu, gawene matatanduran, nah
alapin, buahnyane jani pupuang

98. Keto munyine ngupetang, masuryak laut ngandupin, ada buin teka
manyagjag, tiing reka panjer ipun, maisi bandil mincuknya, sareng
sami, saatara kalih dasa.

99. I Wayan Buyar makesiab, ningeh suryak rame gati, pamadate matur
enggal, sinah pangetute rauh, kulkule mangkin suarayang, mangda
mriki, rencange nulungin enggal

100. Ento beneh kema gatiang, nah kulkule tepak cai, pamadate raris
nyagjag, nepak kukul lintang bulus, wang desane liu ngisiang,
nguda cai, bani ngulkul ngawag –awag

101. Pamadate nimbal ngucap, Nguda tandruh cai beli, Mekel Gede tui
mayuda, musuhe liu mangamuk," Wang desane maningehang, jag
nglantingin, manigtig laut mangulah.

102. Kocapan I Wayan Buyar, umah-nyane kaiderin, baan sikep liu pisan,
Wayan Buyar ngeling ngelur, jejeh ngetor maplisahan, kencit-
encit, ngantenang tumbak paslengkat.

103. Pamadate mangawakang, dadi katangkeban bandil, bungkus tong dadi


manglawan, jengat-jengit ngiah-ngiuh, ada nyagjagin manumbak,
tur nyuryakin, I Wayan Buyar ngantenang.

104. Malaib nglaluang awak, Sumasari kajagjagin, Ene mangawenang


rusak, krana jele jani pangguh, pisan ne jani matiang, Sumasari,
kajambak tur kagisiang.

105. Kusumasari manglawan, I Wayan Buyar nebekin, baan jejehnya


kaliwat, dadi limannyane nyauh, nebek matane marengang, krana
nyimpir, tatune Kusumasari.

106. Tututane I Mudita, mabriuk pada nyagjagin, mangarang I Wayan


Buyar, ada nyambak ada nyekuk, ada maid ada numbak, ten
ngencakin, tuara ada majangkayang.

107. I Mudita mangenggalang, nyemak Ni Kusumasari, suba lelo leleh


pisan, getihe tan pegat pesu, liu manulung ngisiang, tui manyampi,
Kusumasari ngaliab.

108. Inget tur dadi mangucap, Beli ajak titiang mulih, pianak titiange
makutang, tuara ada ja mangempu, bedak tuara macecepan, sinah
ngeling, baan tongada nungkulang.

Geguritan 113
109. I Mudita maningehang, yeh matane nembah mijil, manahe marasa
enyag, laut ya memunyi alus, masa kuangan mangajak, ya i cening,
nah sakite ja yasayang

110. Tututane I Mudita, mangosong Kusumasari, pada kangen ya


ngantonang, manerus kaajak mantuk, liu enu magagurah,
mangrampasin, kasugian I Wayan Buyar.

111. Pamadate bareng dadua, di tukub gedonge ngepil, sambilang


manyangkil kodang, bokor emas daging ipun, bungkung miwah togog
emas, tui kegampil, mangkebe matakep bodag.

112. Reh anake mangagurah, maidepan tui nyaliksik, peti lemari


mabungkah, jinenge sampun magabur, ada ka tuk be manggah,
mangebitin, bodage maisi jadma.

113. Sang ngungkabang tui makesiab, macebur laut malaib, liu


timpalnyane nyagjag, matakon pada mangrunyung, mangarahang ada
jadma, ya mangepil, dadua tui matekep bodag.

114. Asing ningeh ya pagirang, makejang pada nyagjagin, ngaukin


ngabaang tumbak, pamadate matur alus, titiang manawegang pisan,
nunas urip, dewa agung idupang titiang

115. Munyinnyane ngreres pisan, nyumbah-nyumbah matur sisip,


sabuknyane kaelusang, paslekeh mamuntil bungkung, sami reke
kabusbusang, kakedekin, baan pongahnya kaliwat.

116. Tan kocap sang magagurah, sami pada tulak mulih, kocap reke I
Mudita, tan maron manahe sungsut, ban somahe lintang rahat,
nandang kanin, getihe nrebes tan pegat.

117. Sumasari ngaliepang, masih nglawanin mamunyi, Beli tulung jani


titiang, getihe terus nrebes pesu, apa jani anggon ubad,
mengubadin, getihe mangda siepan

118. Wau reke sapunika, dadi pranda ngarauhin, paguruane I Mudita,


makejang anake tuun, I Mudita matur nyumbah, "Nggih ubadin,
swenaning panjroane leleh

119. Padanda kangen manyingak, raris mangicen panyampi, mayonin ica


nyaratang, sida apan jati putus, getihe prajani enyat, Kusumasari,
idepnya mawetu bingar.

PUPUT

Geguritan 114
Geguritan Dalem Sida Karya
SINOM
1. Saking tityang nunas lugra, ring bethara ne ka siwi, antuk
pangkah manah tityang, milu ngiket sekar alit, anggen srana
maring shanti, sami warga umat hindu, ngiring sareng laksanayang,
anggen nangkan globalisasi, ngiring ingku, nincapang bakti lan
srada

2. Kawitang punang carita, wenten brahmana duk nguni, jenek maring


jawi wetan, wiwit saking desa keeling, putran dang hyang kayu
manis, sampun ida mraga putus, wikan maring kanda sastra, ring
bromo nangun semadi, sida mangguh, sidhi mandi asing ucap

3. Kocap mangkin ring madura, sang prabu kalintang sedih, dening


jagat kena mrana, panjak sami tan trepti, tetanduran sami kuning,
kancan panjak sami ibuk, ortane wus kabiaya, ida wiku mireng
mangkin, raris ditu, gelis ida ngundag lampah

GINADA
1. Tan ucapang maring jalan, ring madura mangkin prapti, panjak
prabu ledang pisan, raris manyembrama wiku, nguncarang
pangayubagia, suksma resi, tutur wiku lungsur tityang

2. Brahmana keling ngandika, duh prabu durus piragi, jani bapa


mamidarta, sangkan lali ring leluhur, tan katur saji pajegan, ento
jani, laksanayang apang kerta

3. Prabu madura mangucap, bawos ida nyunyur manis, boya tityang


saking wikan, tityang natan ngugu wiku, brahmana keling
menanggal, sane mangkin, bapa pacang mamuktiyang

4. Panjak madura makejang, ada punyan biu kuning, donnyane mewali


gadang, malih sida buah metu, raris ida nunggal adnyana, saget
mangkin, biu punika mebuah

PANGKUR
1. Panjake bengong ngatonang, rasa tan ngugu ne wau kacinggakin,
brahmana malih mawuwus, niki wenten benang selem, pramangkinan
dadi putih warnan ipun, sang prabu angob ngatonang, raris ida
ngucap mangkin

2. Ampurayang dewek tityang, tityang sampun ngugu raos wiku


mangkin, saji pajegan kahatur, gelis mangkin caritayang, saji
pajegan sampun katur ring leluhur, madura ne kerta raharja,
panjak agung ledang sami

3. Sang brahmana kaicen gelar, brahmana wasaka ne kasengguh


mangkin, wasaka wacika ipun, satya wacana mengaran, sidhi ngucap
sidhi mandi ne ka sengguh, wus ida maring madura, raris mewali ke
jawi

Geguritan 115
4. Lampah ida edoh pisan, rauh maring desa muncar sane mangkin,
raris masayuban ditu, sambil nyingakin segara, tanpa sama ajin
ida sane rauh, sembah pangubaktin tityang, nadak sara aji mai

GINANTI
1. Ida dang hyang sawur halus, indik bapa rauh mai, meled pisan bapa
nyatua, semeton cening ring bali, maring gelgel ngadeg nata, dalem
waturenggong nami

2. Ida dalem kabih wiku, dang hyang nirartha kang name, dadi pandita
ring gelgel, bapa jani mireng orti, ida pacang nangun yadnya, eka
dasa rudra nami

3. Brahmana keling umatur, yan punika baos aji, mangkin tityang


pacang lunga, meled tityang nawang bali, aji metulak ke jawa,
tityang lunga nyujur bali

4. Ajin ida raris mantuk, raris ida ne memargi, ngalintangin alas


wayah, menek gunung megat pasih, tan kawarna lampah ida, kacarita
gelgel puri

SINOM
1. Panjak sami pada bagia, jagat gelgel lintang trepti, sukat ida
ngadeg nata, wicaksana malih asih, gemah ripah loh jinawi, agama
budaya kukuh, ke abih dang hyang nirarta, arya kepakisan patih,
panjak rauh, nunas sarining agama

2. Ida dalem mengandika, ledang wiku manyuecanin, ida dang hyang


mawecana, yaning nika tunas cening, bapa ledang manuturin, dasar
yadnya agama hindu,sangkaning utang manusa, dewa rna ne
kapertami, utang idup, maring sang hyang widhi wasa

3. Rsi rna sane kaping ruwa, utang maring ida resi, pitra rna ne
kaping tiga, utang ring pitara yukti, yayah ibu minekadi, pitra
yadnya ne kasengguh, yan hana tong mangidepang, manusa sane dur
budhi, dosa agung, nraka loka kapanggihang

4. Parekane matur sembah, wenten lungsur titiang malih, panca swara


pidartayang, ledang ratu manyuryanin, ida dang hyang raris
nyawis, panca lalima puniku, swara munyi mautama, panegul
yadnyane yukti, apang weruh, jani bapa manuturang

GINADA
1. Kapertama swaran weda, pujan ida sang sulinggih, genta sane
kaping ruwa, kaping tiga swaran kidung, swaran gong ne kaping
empat, paling kuri, suaran kulkul tenger jagat

2. Malih bapa makelingan, karya agung ring besakih, ngiring ne jani


dabdabang, lantarin ban manah nulus, rehning ceda ikang yadnya,
tanpa kerti, yadnyane nirguna pisan

Geguritan 116
DURMA
1. Panjak sami pada sumuyub mengayah, tua bajang lanang istri, ne ne
istri mekarya canang, ne lanang ngulat klabang, sanggar tawang
penjor malih, wenten mebat, ida dalem ledang ngaksi

2. Brahmana keling sampun prapta ring gelgel, busananya kumel daki,


jenggot kumis idane lantang, puri gelgel sepi sunia, wenten panjak
lingsir adiri, naweg jero, ring dija panjake sami

3. Raris mangkin panjak punika mengucap, sami panjak ring besakih,


eka dasa rudra, napi jero kabuatang, brahmana keling menyawis,
ida dalem, tityang rauh pedek tangkil

4. Brahmana keling lunga ke besakih pura, rauh ring pura besakih,


panjak tengkejut ngatonang, penganggone sarwa kummel, ring jaba
pura melinggih, sami panjak, nyengguhang gegendong prapti
DANDANG
1. Jro bendesa raris menakenin sang brahmana, jero saking dija, sira
wastan jero jati, antuk tembe tityang pangguh, miwah napi rereh
mai, brahmana keling mengucap, brahmana keling kasengguh, rauh
saking, desa keling maring tanah jawa, mai rauh jaga tangkil, ida
dalem nyaman bapa

2. Jro bendesa miwah panjak sami kedek miragiang, jro bendesa


nanggal, pangucap ne banggras gati, dija unduk sang perabu, madue
nyama daki dekil, ulah aluh mesuang raos, yaning jero nunas sangu,
nasi sate lawar miwah jukut nangka, niki kaput aba mulih, eda
ngaduk nyadnyan tityang

3. Engsek manah mamirengan raos dane jro bendesa, nganistayang


pisan, raris ida malih nyawis, boya gegendong ne rauh, boya mai
ngidih nasi, bapa tuara kirang boga, malih bapa mraga wiku, bapa
natan buduh, ring kasukan jagat, da cai ngawag memunyi, boya bapa
jatma edan
PANGKUR
1. Bendesa panjak tan ngega, baos ida brahmana keling ne yukti, jro
bendesa ngucap bendu, ih iba jero gegendong, ngidih olas patilesang
raga ruyud, ping satus jro midartayang, tityang tuara ngugu
akidik

2. Brahmana keling mangucap, dyastun jero tuara ngugu tutur jati,


manah bapa nenten bendu, semeton bapa ne utama, sarat jani bapa
pacang mangeruruh, raris ida ngranjing pura, surya chandra
kalinggihin
SINOM
1. Kocapang ring jero pura, kagiat ida dalem ngaksi, anak negakin
surya chandra, jro bendesa kagelurin, gelis dane menangkilin, ida
dalem raris muwus, enyen ento ditu negak, brahmana keling nika
gusti, dane nyenguh, smeton ratu saking jawa

Geguritan 117
2. Ida dalem mengandika, tundung ipun uli dini, ipun boya nyaman
nira, tusing ngelah nyama sintrig, jro bendesa ne sairing, raris
ngajabayang ipun, sampun rauh maring jaba, krama sami kagelurin,
mai malu, ada titah ida dalem

DURMA
1. Jero bendesa raris nitah ya i karma, krama gelgel makasami, jalan
jani gediang, gegendong werda punika, tundung ipun uli dini,
panjak pasrangkab, manundung brahmana keeling

2. Brahmana keling tan sida maplawanan, raris mesabda ne mangkin,


cai krama makejang, liwat dursila solah iba, gustin cai tan
ngangkenin, jani bapa, mastu cai makasami

3. Yadnyan cai natan pacang sidakarya, panjak sami kena gering,


sarwa bunga kakeringan, panjak saling dengkik roangnya, taler
gumatat-gumitit, ngerebeda, tetanduran maring bali

GINANTI
1. Sapunika pastun wiku, meduluran kilat tatit, panjak bengong tanpa
ngucap, ida metilar ne mangkin, ngungsi bandana negara, ditu ida
nangun kerti

2. Sapatilar ida wiku, macihna pastu memurti, dedaunan tan kari


gadang, buah nyuh biu miwah padi, pada layu maring punya, panjake
saling dengkikin

3. Woh-wohane pada ulung, panjak akeh kena gering, tetanduran kena


mrana, gumine kebus tan kadi, yadnya natan sida karya, sang prabu
osah minehin

MASKUMBAMBANG
1. Ida dalem raris nitah dang hyang resi, katur nangluk mrana,
nanging tan sida nambanin, meranane sayan ngakehang

2. Sang prabu nangun semadi ring besakih, nunas wisik bhatara,


nyalantara hyang pasupati, ida dalem matur sembah

3. Raris mesabda ida sang hyang pasupati, awinan keni mrana,


sangkaning brahmana keeling, ida wantah nyaman dewa

4. Duk punika kanistayang panjak dini, sengguh gendong werda,


sadurunge ida mengingsir, mangden jagat kageringan

5. Mangkin pendak brahmana keling ajak mai, nunas pangampura,


bandana negara linggih, hyang pasupati matilar

SINOM
1. Wengine natan ucapang, semeng mangkin kocap nampi, ida paum ring
bencingah, arya kepakisan tangkil, bawu danda sareng sami, sang
prabu raris mamuwus, nira polih wisik bhatara, mamendak brahmana
keeling, nira ngutus, lunga ka bandana negara
Geguritan 118
2. Nimbal arya kepakisan, tityang wantah sadya ngiring, dina benjang
tityang lunga, sampunang sengsaya ati, paruman puputang mangkin,
dadi paman budal mantuk, sang utusan ne mamargi, lampah ipun,
mairingan sareng dasa

3. Tan carita maring lampah, rauh maring tegeh kori, gusti tegeh kori
ngucap, apa krana patih mai, ki patih raris menyawis, tityang rauh
ngruruh wiku, brahmana keling mengaran, ring dija ida melinggih
Ida wiku, ring sisi pandan negara

MASKUMAMBANG
1. Ki patih matur suksma tur nunas pamit, gelisang carita, maring,
pesraman ne prapti, ida wiku katanggama

2. Nuli ida menyambrama gusti patih, napi kabuatang, wengi rauh kadi
mangkin, patih nual manohara

3. Ampurayang dewek tityang duke rihin, agung sisip tityang ,


nganistayang wiku rihin, tityang kautus ida dalem

4. Tityang rauh mendak wiku apang kepuri, puri keni mrana, misi raos
wiku rihin, ida dalem lintang osah

SEMARANDANA
1. Ledang wiku menambanin, akeh panjak sampun padem, panjak gelem
sayan akeh, tetanduran sami benyah, yaning wiku tan sueca, panjak
sami nemu kengguh, wantah wiku sane sida

2. Ngandika brahamana keeling, buat cening nunas iwang, bapa suba


ngampurayang, tan sandang to ne panjangan, ada dibi jani benjang,
sane liwat anggon guru, ne mani jani apikang

3. Cening mewali ka puri, bapa sadia mengiringan, cening malunan


metulak, sane benjang bapa lunga, sang utusan gelis budal, ring
purian, sampun rauh, ida dalem dahat ledang

DANDANG
1. Brahmana keling rauh maring besakih pura, panjak dahat ledang,
sang wiku sampun perapti, kasambrama kadi agung, dening ida wiku
luih, semetonnya ida dalem, jro bendesa raris matur, nunas ampura
antuk, kaiwangan tityang, solah tityang ne durbudhi, tan sandang
ento raosang

2. Ida dalem raris mangandika halus banban, tityang nunas ampura,


krana tityang tan ngangkenin, semeton tityang duk dangu, nundung
wiku uli dini, tan nganutin solah nata, brahmana keling nimbal
halus, tityang sampun ngampurayang pelih dewa, jani tityang
menambanin, mewali ke jati mula

Geguritan 119
GINADA
1. Ada pisaratang tityang, i gusti apang mejanji, mengangkenin
tityang nyama, pacang ical ikang pastu, ida dalem ledang miring,
raris mangkin, ida dalem mawecana

2. Sampunang adi sumangsaya, beli wau pisan uning, madue nyama


saking jawa, eka dasa rudra lantur, tan wenten srana upakara,
brahmana keling, raris menguncarang mantra

3. Saking wisesan brahmana, siap selem dadi putih, punyan biu layu
mabuah, dedaunan sane layu, nadak sami dadi gadang, saget gelis,
gumatat-gumitit ical

4. I sakit manadi seger, asing ucap sidhi mandi, dadi angob ida dalem,
ida dang hyang tanpa saur, panjak sami pada bengong, kadi ngipi,
jati brahmana mahottama
SINOM
1. Sami sampun jati mula, dasa rudra kekawitin, purnama sasih kedasa,
bulan agung nyuab latri, krama bali pedek tangkil, mengayah
saling tulungin, yadnya puput kalih wiku, ida dang hyang niratha,
kalih brahmana keeling, sami puput, dasa rudra sida karya

2. Ida dalem dahat lega, yadnyane antar memargi, jagate mewali kerta,
panjak sami pada trepti, sayan lami sayan becik, srana upakara
sayan liu, sang brahmana kabiseka, polih gelar dalem mangkin, ne
kasengguh, ida dalem sida karya
D U R M A
1. Ida dalem mengandika halus banban, krama hindu maka sami, maring
bali dwipa, jani nira mabisama, melahang pisan mirage, eda engsap,
bisama nira ne jani

2. Wiwit uli jani kanti riwekasan, asing nangun yadnya suci , wenang
nunas tirta, ida dalem sida karya, mangda labda karya panggih,
ring prasraman, ida ring bandana negari

3. Malih wenten bisaman nira ring i dewa, asing nangun yadnya suci,
sarana upakara, wenang sayut sida karya, tipat sida karya malih,
muah igelan, topeng sida karya wali

4. Wenang malih dewa nunas catur bija, baas putih miwah injin, bas
barak lan ketan, catur ajengan yadnya, nika anggen panginih,
malih wenten, panca taru kearanin
S I N O M
1. Cempaka ne kapertama, kayu sandat ne ping kalih, nika simbol
wewangunan, kaping tiga naga sari, anggon jangkepin tetanding,
kayu, dadap kaping catur, anggen penuntun tirta, kaping lima
busung jahit, panca taru, jangkepin kala meyadnya

2. Sapunika ling sang nata, maring krama hindu sami, mangda yadnya
ladba karya, sampunang i dewa lali, paruman puputang mangkin, ida
dalem gelis mantuk, dalem sida karya ka jaba, panjake mepamit
mulih, wantah puput, babad dalem sida karya
Geguritan 120
Geguritan Dalem Nusa
PUPUH SINOM
1. Sembah pangubaktin tityang, ring bethara hyang mami, sang
ginelar sari ongkara, ring hredaya sunia jati, para sidhi miwah
yogi, sang amoring cintya sampun, nglugrahin kadi tityang, nyrita
daging gurit niki, mangda lanus, mogi tan keneng upadrawa

2. Sinampura atur tityang, majeng ida dane sami, apan pangkahe


kalintang, pongah mengaturang gurit, i punggung ya mapi uning,
memanah nulad sang wiku, pastika tan mresidayang, kadi nggung
nglintangin jladi, tong katuju, yadin dados kakedekan

3. Dalem sawang ya ta kocap, jumeneng ring nusa mundi, putran ida


bethari uma, marupa denawa sakti, wong samar patihnya sami,
sangkan bala samar liyu, i renggan sane ngeranayang, manusa sakti
tan sipi, nagih ngamuk, maprejaya nusantara

4. Nangun perahu ring samudra, makulit wesi wresani, dahat agung


kabinawa, angob hyang dewata sami, ngaksi i renggan pinih luwih,
pelayare ngangge prahu, lampahe mangider buana, asing babar basmi
mangkin, mangelantur, bali dwipa ne arepang

5. Saking kidul mangutara, keaksi ring hyang tohlangkir, nunas


kanti ring hyang indra, mangda ida ngalugrahin, mrajaya i
renggan mangkin, hyang indra ngalugra sampun, mangda bali tan
pralaya, mengastawa hyang tohlangkir, tur kepastu, mangda
limpung prahu nadak

6. Prahunnyane dadi sila, nusa ceningan wyakti, layarnya nusa


lembongan, ika pamurwaning nguni, apan i renggan sampun kampih,
rawuh bendegane anyud, siyu limangatus samian, saksana maring
bias muntig, pada nuju, pesayuban sowang-sowang

7. Kagiat dalem sawang nyingak, mapikayun mengadapin, kasapa dadi


wong samar, tan pesangkan siyos swari, rupa krura siyung lungid,
asing ngaton ajrih sampun, i renggan ngraksa bala samar, dalem
sawang lingnia aris, mai malu, jani cahi ngabih nira

8. Pinaka maha patih nusa, pang nganutin sang amatih, tan bina wana
lan singa, pada ngawe rena hati, tingkahing denawa sakti,
bebaksane pada manut, iwak jadma ne utama, patut cahi ngawe
gering, grubug agung, desa pekraman pucukang

9. Sawur raris bala samar, inggih ratu sane mangkin, tityang nyadia
memarekan, ring ida sang prabu sakti, asing kayun ketampenin,
sadera tityang lumaku, nyatur desa bali dwipa, ngawe gering
ngutah missing, pada lampus, keaturin dalem sawang

Geguritan 121
PUPUH GINADA
1. Bala samar pada girang, ngaturang ratu upeti, iwak manusa tan
liyan, magenjekan pada adung, minum tuwak tan rerenan, jengat
jengit, sekadi wenara rukang

2. Sambilang ngalungang basang, pada ngigel mangilehin, apan lega


mangranayang, mabunga bahan peparu, makekuwub jejaringan,
anting-anting, ungsilan ne mautama

3. Mangkin i renggan kocapan, merabian sareng ni mrahim, maputra i


gotra nunggal, mayoga ring pasir munduk, pengastawane watu biya,
sangkan sakti, hyang rudra murti nyekala

4. Sang kerura siyung renggah, soca nelik mabulu jering, maha patih
ratu nusa, sakti kabinawa kasub, ratu gde mecaling rangap, tur
kasudi, mangisiang bala samar

5. Dalem sawang mangandika, nah ne paman gde mecaling, lumakwa


paman makejang, jagat bali ne pamucuk, nunas ica ring hyang durga,
mangda asih, mangerusak bali dwipa

6. Bala samare mengatag, watek leyak desti luwih, grubug agung tan
pegatan, gargita manah i rarung, lenda lendi lan woksirsa, sareng
sami, tan mari i jaran guyang

PUPUH DURMA
1. Sane mangkin punggelang punang carita, bethara tohlangkir
mangkin, dahat erang ida, tingkah dalem sawang nusa, apan ngawe
gering pati, mehawanan, kayun maprejaya gelis

2. Raris ngambil padang kasna saha puja, musti krana kadulurin, tan
pesamandana, mijil sang katong arja, maprabawa lintang luwih, wus
jejaka, dalem dukut ngaranteki

3. Hyang tohlangkir mawecana sada banban, duh dewa dukut ne jani,


bapa manitahang, cening ngendag jurit ring nusa, marupa denawa
sakti, ngaran i sawang, ngawe biyahpara gumi

4. Iki keris ratna kencana aranya, patuk manuk dewata tuwi, anggon
maprajaya, ngamet uripnya i sawang, yan sampun ngemasin pati,
wenang i dewa, di nusa madeg bupati

5. Dewa dukut pang stata yatna ring raga, madak sida ne keapti,
mucehang i murka, apang tan momone ngelimbak, sadguna anggen
matindih, asta brata, gagelaran sang bupati

PUPUH GINADA
1. Singgih ratu sasuhunan, sweca bethara ne mangkin, mogi tityang
kedigjayan, molihang sane rahayu, ri madyaning rananggana, jaya
sakti, ngandapang satru wisesa

Geguritan 122
2. Dewa dukut eda marma, sanghyang tri purusa sakti, dewa manjing
maring sarira, ngeragayang sanghyang manu, jaya nuraga maring
rat, maha luwih, moksartam jagadhita ya

3. Lumaku cening ke nusa, don taep iki linggihin, pelayare maring


jeladia, tan caritayang ring henu, sampun rawuh nepi sisia, nusa
mangkin, sami panjake menyagjag

4. Wong nusane manunasang, sira sang bagus puniki, mawinan rawuh


ring nusa, dalem dukut semu halus, nira pacang magut yuda, ngamet
pati, ratu denawa ne corah

5. Inggih ratu menawegang, bawos ratu tityang ngiring, mangda sida


i sawang pejah, ratu pacang madeg prabu, ngiring dumun ratu
simpang, kadi mangkin, subaktine kacihnayang

6. Pisuguh aturang tityang, mangda arsa ngelinggihin, titiang


panjak nambet nista, magenah ring duwur watu, kakirang luput
lugrayang, sada gelis, dalem dukut mabojana

7. Sahuwuse merayunan, ida dukut bawos aris, manira tuwah suksma,


subaktine pada nulus, tan kaitung ajak makejang, manyungkemin,
paras paros sarpana ya

8. Wenten panjak matur banban, indik i sawang ngisi gumi,


ngelimbakang kedurjanan, nika mangda ida lampus, ngiring ratu
ngamunggahang, bukit mundi, irika wisman i sawang

PUPUH DURMA
1. Gegancangan pejalane tan rerenan, magegawan madik lungid,
matingkah purusa, saksana saget prapta, maring ikang cemeng ukir,
sami kagiat, dalem sawang tur sang nangkil

2. Sampun ngrasa datenging satru ring nusa, amuryak sawang tur


nuding, cahi satru nista, nirdon cahi ngendag yuda, metukang
wisesa mai, tan wurungan, tetadahan wong samar dadi

3. Tan pajemuga dalem sawang ngranasika, pengastawa durga murti,


lindu ikang jagat, geni murub ngabar-abar, tulya parwata ngendih,
ngeseng bwana, umung suryak parejurit

4. Sang purusa tan surud ring rananggana, apan pada masutindih, bani
mangetohang, premana maring payudan, dalem dukut ngunus keris,
saha nganggar, saha madipta ngendih

5. Kagiat i sawang ngaton kadga mahotama, tur mucehang durga murti,


sada ngandap kasor, uduh dewa mautama, ne ada bisama jati, manut
marga, bapa nyerahang ne jani

6. Wong samar patut anggen pengabih i dewa, sajeroning ngamong gumi,


yening maniwakang, sanjata ratna kencana, pramangkin bapa
manresti, dadi sila, ri madyaning ikang tasik
Geguritan 123
7. Ngaran watu atub lumbung kita jineng, papupulan upon gumi, wastu
jagat nusa, nah dumadak terak setata, tur manindak danu mundi,
panjak kagiat, danu tukad nyat premangkin

PUPUH PANGKUR
1. Ikang banyu soring tala, ngecor pada ring jeladi ringga trebis,
mangkin erang dalem dukut, niwakang ratna kencana, buana madra
sila agunge ngalimpung, tan lempas maring bisama, keto tingkah
meraga sakti

2. Dalem sawang sampun pejah, bala samar nyumbah ngaturang subakti,


maring ida dalem dukut, ida dalem mangandika, nah ke cahi eda
malih ngulah aluh, nadah jadma tan padosa, yan desa kurang
pengaci

3. Wenang cahi ngalimbakang, satap mrana ngawe gering tan sinipi,


yan desa pengaci manut, jalan bareng ngawe melah, apang bhuta
matemahan dewa hayu, ngawe sukertaning jagat, bhuta kala pada
asih

4. Tan warnanen kudang warsa, dalem nusa ngawe jagat sampun trepti,
wibuhing guna tur sadu, satru tan hana lumiat, sami panjak nusa
lega pada adung, pada mgewangun kahyangan, tata krama margi
becik

PUPUH SINOM
1. Ratu bali caritayang, watu renggong luwih sakti, ratu pasuruan
kandap, sasak sumbawa kasorin, patih pada sami sakti, maprejaya
nusa kayun, apang dadi wewidangan, kagambel ban ratu bali,
sangkan ngutus, gusti paminggir ke nusa

2. Mairingan bala yuda, maka sami domas diri, tan carita maring awan,
saksana maring pasisi, desa pekramane panggih, tur ngusak asik
mengamuk, asing pangguh kematiang, banteng ketaton yan upami, tan
mangitung, swadarmaning ring payudan

3. Wenten sane nunjel umah, sami panjake manyerit, tur melaib murang
lampah, kagiat dalem dukut ngaksi, apan panjak pada melaib,
mangandika dalem dukut, uduh cahi panjak nira, to nguda cahi
melaib, eda takut, manira jani ngarepang

4. Panjake matur nyembah, nguningang satrune mangkin, para yuda


bali dwipa, ngusak asik tan sinipi, panjak ratu tanpa uning, jeg
mademang tanpa unduk, pondoke sami katunjel, antuk para patih
bali, makweh lampus, panjak ratu ring panepian

5. Erang kayune mirengang, atur panjak kadi mangkin, apan satru tan
purusa, nirdon nagih ngendag jurit, tan manggeh sesanan jurit,
wireh dosa dahat agung, manut ring parilaksana, dalem dukut
mapewangsit, pada iju, gede mecaling pengarep

Geguritan 124
6. Wong samare pada atag, mejahang prajurit bali, gde mecaling
mangiringang, nampa nyuwun bawos raris, sada ngerak mengawukin,
bala samar pada rawuh, nah kene buwat pisarat, ring ratu gde
mecaling, raris matur, napi wenten pekaryanan

7. Ratu mecaling mangucap, wong samar jani dingehin, ada satru


mangerusak, mengaran gusti paminggir, mairingan para jurit, domas
diri sakti kasub, suba waged ring payudan, sregeping senjata
lungid, ya mangamuk, panjak ring penepi pejah

8. Bala samar sami erang, sayaga pacang nandingin, saking silib


mengalahang, ngawe gering grubug mangkin, arya bali ngutah
missing, sinamian pada lampus, panjak nusa girang pisan, sang
mengamuk sampun mati, briyak briyuk, saling tulung ngwangun
umah

9. Panjak nusa ngerawosang, utusan bali ngemasin mati, basangne


keduk wong samar, mapan sakit ngutah missing, mawanan pejah i
minggir, dadi satria tanpa unduk, tan ngangge sesana yuda, yadin
ririh dahat sakti, pada nemu, baya patine tan lempas

10. Dalem enggong mamirengang, wadwa yuda ngemasin pati, pregata


raris marumang, bahudanda tanda mantra, mangda sami rawuh ka
puri, ngisinin pemargi patut, swadarmaning ngendag yuda, satria
purusa jati, mangda adung, sang sura mrihaken yadnya

11. Gargita dalem mirengang, bawos ida maha muni, pinaka titi
pengancan, patut kemargiang sami, pamucuk arya tanda mantra,
patut tindih ring sang prabu, metoh pati ring rananggana, swarga
pangguh maka jati, nyandang tuju, pang tan malih manrestia

12. Wadwa tan hana atura, saksat kadi lingga jati, siyep jampi tan
klisikan, nguntul tanah sareng sami, selek kayun tan sinipi, wireh
takut magegebug, antuk saktin dalem nusa, wantah nenten wenten
ngiring, sakti wibuh, waged swadarmaning yuda

13. Warna abang dalem enggong, ngaksi para arya sami, gusti jelantik
ngelascarya, atur banban nyunyur manis, inggih ratu matur sisip,
ampura tityang i punggung, misadya ngaturang ayah, yadiastu
ngemasin pati, nyungsung ratu, wantah saking nekeng tuwas

14. Ida dalem mawecana, paman maha sura jati, ne ada bisaman nira,
darma satria ne tinutin, yadyan satru maha sakti, ento gisi apang
kukuh, jelantik bogol mangiringang, nyuwun bisama bupati, saha
nglungsur, munggwing pemargi ke nusa

15. Dina benjang paman luwas, senjatan nira ne tampi, ganja malela
aranya, muceh satru maha sakti, tan kehanan kekasorin, kejana
nuraga sampun, dumadak sida sidaning don, jalan paman suba mulih,
orahin i ayu, apang pada saling tresna

Geguritan 125
16. Tityang nglungsur pamit budal, ring i ratu sareng sami, tan
kewarna maring awan, saget ring jero perapti, sang ayu nyangjag
ngabakti, saha ngaturang pawasuh, nyadsad pada toya anyar,
swadarmaning satyeng laki, kapilulut, wantah istri mahotama

17. Saha malinggih kalihan, pisuguh sampun cumawis, jangkep indik sad
rasane, ciri leket tresna asih, kadi slepa lan tekep twi, twara ada
rasa canggung, ngawe becik ring pahoman, pati brata twi sang istri,
santa kakung, sakelwir kayun kalihan

18. Sambil dane ngajeng sedah, medal bawos sada aris, adi ayu mas
mirah, ledang adi jwa menampi, apan beli panjak bakti, tan wenang
langgya ring prabu, manut swadarmaning satria, wani pacang metoh
pati, saking patut, matindih wangsa negara

PUPUH DANGDANG
1. Durung tatas tityang ngresepin pawecana, minab ngawe kobet,
baktin beli ring nrepati, sarin tanah tityang ibuk, kebawosang
satyeng laki, beruk tanah sarat pisan, mangda uning ring paunduk,
dluang bisa mangumbara mangulayang, manah tityang sareng beli,
jeron dewa ampurayang

2. Adi nguda cecangkrimanngawe kemad, matetujon utama, patut adi


mangicenin, ngembak margi sane patut, apang ada tuwut beli,
magebug ke jagat nusa, nyuwun pikayun sang prabu, mrejaya
prabuning nusa mangda sida, keapti jroning jurit, jalan adi
kertiyang

3. Sampun tinas ayu kaler mirage bebawosan, antar bawos dane, eda
marma saja beli, wireh tityang saking patut, kadi ida dyah metili,
purun ring beli mesatya, wantah pati anggen ngelebur, ngicalang
mala ring rat twi satia, satria jati ne kaungsi, ngiring ke
dabdabang mangkin

4. Gargita sang lanang ngandika aris tuwah saja, dyah metili


manrestia, nyihnayang angga ring gumi, melabuh geni tan wurung,
darma sadu ne sujati, sangkan patut laksanayang, sukane pacang ke
pangguh, munggah maring lila cita maka cihna, duka tan mewali
malih, rawuh kawekas kesambat

PUPUH GINADA
1. Singgih beli sasuhunan, nunas mangkin mangubakti, tan malupeng
pitra puja, mogi astu dirgahayu, sidaning don rananggana, pageh
urip, mangda sida kepangguhang

2. Sampun puput mangastawa, ring ida hyang tri sakti, saget surup
sang hyang surya, sang kalih pacang matur, ngojog bale gunung
rata, sampun arip, tengah latri caritayang

3. Ayu kaler jeg metangia, kadi sengsaya ring hati, eling carita sang
salya, satyawati nyambung kancut, mangda tan kantos katinggal,
ring i beli, mangkin sampun ngedas lemah
Geguritan 126
4. Gusti jelantik kapupungan, tedun ring bale metangi, tan
kerasayang indik wastra, saget rasa kedeng ulung, tanpa kaput
anggan dane, barang pingit, nekep panon ayu kaler

5. Sambilanga dane ngandika, niki ambil wastran beli, dane jelantik


nyongkok nyemak, sambil ngelutin sang ayu, ditu raris
mengrasayang, lulut asih, semu bang hyang aruna

6. Eling raris sang kalihan, pacang luwas ngentap pasih, ngandika


mangkin sang lanang, jalan ke pancoran mandus, mabersih pada
mekramas, sampun bersih. Ngerangsuk busana petak

7. Sampun sregep sinamian, ke mrajan agung sang kalih, ngunggahang


jati daksina, pejaya jaya kadulur, guntur gumuruh swarannya,
kedep tatit, mega ngalikup ngemu ujan

8. Sang kalih semu gargita, kasiratin amerta jati, nunas pamit ring
merajan, tan kocapan maring henu, kocap rawuh ring kusamba,
jukung nganti, munggah raris sada egar

9. Pasih linggah tan klisikan, iwak lumba kweh mangiring, pada


saling pemalwanan, makejang ngedengang tundun, nyusup ring
jukunge samian, mangusudin, keto pakeneh i ulam

10. Gusti jelantik mengandika, adi ayu kaler jani, jemak bekele
edumang, baang bene apang mupu, sambehang nasi lan sudang, rame
sami, ulame pada maneda

11. Sang kalih kenyem manyingak, paripolah maring jladi, alus


ngusisir buwana, ngampehang layar ngelambung, tan kocapan
maring awan, saget prapti, tepisiring jagat nusa

12. Wenten kepangguh i panjak, dane gusti menakenin, linggih ida


dalem nusa, i panjak ngiring anyujur, puri dalem dukut nusa,
rawuh kancit, ebek pada penangkilan

13. Sang utusan nunas lugra, ngadpada ngaturang bakti, manut


darmaning utusan, matur banban sada alus, inggih ratu sasuhunan,
kadi mangkin, tityang nguningayang pisan

14. Nah keto cahi utusan, apa buwat jani tangkil, lawut aturang
manira, apang sida nira weruh, sang utusan matur nembah, sada
manis, tityang ratu menawegang

15. Mawinan tityang tangkila, ring ajeng i ratu mangkin, tityang


dados utusan, ratu bali ne kasumbung, mapuspata dewa enggong,
saking jati, wantah nunas jagat nusa

16. Dalem dukut mawecana, suka gelah menampenin, mula tuwah satria
utama, nira nerima saking ayu, tur misuguh manyembrahma, saha
sami, boga upaboga yuda
Geguritan 127
17. Tityang wantah nyuksemayang, paswecan i ratu mangkin, raris
sareng mabojana, ngiring linggih ida prabu, sami kenak
ngerasayang, sad rasi, sampun puput mabojana

18. Ngerangsuk busana yuda, jangkep ring senjata luwih, ngandika


kenginan dalem, nah jalan ke padang kuru, jelantik bogol
mangiringang, nesek rabi, kema i dewa masingidan

19. Uduh adi mas mirah, malinggih ditu pang becik, sampunang sareng
mayuda, yen beli ngemasin lampus, rikala ditu mesatia, metoh pati,
madan luh luwih utama

20. Tityang wantah mangiringang, kadi pawecanan beli, mangda yatna


maring raga, satrune kalintang kasub, sakti luwih tan paingan,
mangda eling, ngastawa hyang tri ongkara

PUPUH DURMA
1. Jelantik bogol ngunus keris mangurirak, raris nyagjag manesekin,
nyuduk dalem nusa, jeg sahasa maring mangruwak, tan kerasa
maring hati, ganja malela, kancit elung dados kalih

2. Pawuwuse dalem nusa sada banban, jelantik bogol keme mulih,


aturang twara nyidayang, ngepet pati dalem nusa, gustin cahi
tunden mai, macentokan, nira pacang mengarepin

3. Jeg masuryak para jana sane nonton, wenten pajare bebeki, ngawe
manah jengah, kadi tiksnan kapendem, panes bara jroning ati,
lehang pejah, maselselan dane jelantik

PUPUH SEMARANDANA
1. Tanpa guna tityang mangkin, dadi utusan wimuda, kimud jengahe
setata, nista numadi ke lemah, rasa tanpa kertiyasa, becik sampun
tityang cabut, nirguna tityang memanjak

2. Ayu kaler menangsekin, eda beli maselselan, sampun patut kadi


titah, suka dukane tan pasah, ngiring kayune lejerang, mangda sida
dirgahayu, dalem dukut ngapurian

3. Beli mangkin ja wawanin, sampunang malih sengsaya, tan pesangkan


egar manah, mayuda tanpa senjata, ditu bangun sada matbat,
ngewangsitin dalem dukut, memagutang rananggana

PUPUH GINADA
1. Uduh beli dong pirengang, atur tityang kadi mangkin, gancang
tindak kirang naya, nika pacang ngawe lampus, manguntul i
jelantik bogol, sada nangis, ayu kaler ngelut nyagjag

2. Cucuk konde tityang anggen, ngepet pati ratu luwih, kagiat


jelantik mamirengang, kadi atur gusti ayu, apan kanten barang
nista, tanpa arti, jelantik bogol semu ocem

Geguritan 128
3. Raris dane mangejohang, tanpa rungu maring hati, ayu kaler
nyagjag nguningang, indik cucuk konde iku, ngaran keris pecok
sahang, mula jati, mepati taru saktia

4. Kaduduk ring tukad unda, rikala tityang mesuci, bangkyange


katumbak sahang, suba entungang ping telu, ngatebenang malih
ngluwanang, kantos ping tri, ambil tityang bakta budal

5. Iju tityang ngambil blakas, anggen nyibak wreksa pingit, wenten


kadga tan sampurna, tan bina sekadi siyung, wesi wresani waluya,
katon yukti, indayang niki gelarang

6. Uduh adi atma jwita, arsa beli ne menampi, dumadak ida malingga,
sida sidi sandi sadu, jaya maring rananggana, ngamolihing,
kautamaning satria

Geguritan 129
Geguritan Sucita I
PUPUH DURMA
1. Sang Subudi sampun mastika rihinan, nuli nyawis mangrenain, adi
Sang Sucita, ndikapan belimanggayang, ne mule kaati-ati, bahan
sawitra, kendel yan kidihin kanti.

2. Sujatinnya ne jati madan sawitra, tan nyangka ngetohang hurip,


ngawe mitraarta, sakeweh bayaning mitra, lagas bareng
manandangin, suka dukha, pada bedak manulungin.

3. Tonden panak boye nyama dong sawitre, anake ngelen tan noleh,
kalanning irage, katibanan dukha baya, mingkin Sang dadyan hati,
tan tulungan, mangulah suka padidi.

4. Keto masih yaning engsap ken tresnan mitra, mitra nistura


kadanin, kalingke yan kakasihan, mrih patining mitrannya, mitra
drohaka kadanin, langkung sasr, uli hidup kayang mati.

5. Yaning saking manah nulung jati lagas, ban daging tingkah lan
hurip, tan cara madagang, mangajinin pitresnannya, tan amrih
purup pamuji, nto makejang, swamitra kaadanin.

6. Sang atapa malih mangandika ban-ban, duh sayang bagus sang kalih,
nyen pareb idewa, miwah wite sakeng dija, nyen parab sang ibu aji,
pacang nguda, pisarat ibagus mai.

7. Yaning wantah dados idewa nyinahang, meled bapa mangden uning,


yaning papingitan, tan malih bapa nyujutang, ane lyan anggen
nyambungin, gelis nimbal, Sang Subudi manyawurin

8. Duh sang tapa sang saksat surya sakala, nyundur jagad tan mamilih,
pangkung munduk alas, maweh sukaning buwana, dyasthun tityang
nista jati, ndatan beda, antuk sang tapa nywecanin.

9. Sinah katur kadi pakarsan sang tapa, reh tan wenten ja kapingit,
munggwing desan tityang, ring Wekreta tan lyang, bapan tityang
wus sulinggih, ne maparab, Resi Sidanta pinuji.

10. Sang Darmika parab ida ibun tityang, tityang mwasta sang Subudi,
puniki Sucita, wastan ipun sargan tityang, putran Rsi Metri
kastuti, munggwing byang, Resi Danti kaparabin.

11. Mateb matur Sang Subudi mangujiwat, Sang Sucita sengeh nampenin,
nuli matur sembah, duh ratu sang pangempwan, dwaning tityang
pedek tangkil, wenten sarat, mamitanng sampura rihin.

12. Wus rumasa ring dewek kalintang nista, tan pendah luwir, sasawi,
bes pangkah mamanah, manuncap pucaking arga, doh ipun ibun tan
pawit, pacang sida, pangkah nagih nyujuh langit.

Geguritan 130
13. Tityang bingung kena panah Hyang Smara, tegeh endep tan ketangin,
nanging sang atapa, mula meraga amreta, juru jampi mangetisin,
sinah lugra, ngicenin saluwir kapti.

14. Reh iratu saksat Batari Surabya, nyuswin salwir mahurip, apan
sidajnyana, ring balyan aswinodewa, gumanti juru tambanin,
manyukayang, sang luwir sang nandang gering.

15. Wireh mule sipating sang maha tapa, patpat solahe kagisi, angen
ring sang lara, manulung twara jangkayan, purun manesang
natingin, sang alara, tan surud ring baya pati.

16. Wahu suka yaning sang tulung wus waras, kotaman punika sami,
tekek tan ngingsiran, malingga ring sang atapa, sengeh tan
nahanin paling, mangalihang, ngadungin tamban sang sakit.

17. Sinah toya kapaica ring sang bedak, paturon yan ring wong harip,
nanging yan sang muda, kaprajnyanan kalugraha, tamba yan ring
wong agering, nanging tityang, lara smara nibenin.

PUPUH SINOM
1. Ndaweg tityang mapinunas, ngalemesin bli mangkin, laba utama
saratang, masawitrane sungkemin, yan tityang ngiring marabi,
runtike pacang mapatung, wireh angkarane medal, paturu saling
angkenin, silir palsu, reh ngangkenin twara gelah.

2. Dadi sanget mapangenan, perentahe katempalin, ulunhati


magejulan, tumben kateler ngagunin, bas ahatan uling nguni, bwat
ngelah panjak tutut, dadi gring salah acepan, suka padem yan tan
ajerih, sanget kalut, puput sedih kakeniyang.

3. Ngalih sukan makurenan, patuh san ring manyagjagin, lawat


kakelik mangindang, nika tutug ngalih etis, engsap teken peluh
pidit, etis ganjah bakat ruruh, awinan beli pinehang, tityang
matur saking jati, pineh dumun, dadi wisya sengguh amreta.

4. Sangkan ngiring masawitra, sareng muruk ngalih jati, mangda kadi


Kresna Arjuna, saling jaga metoh pati, akeh labane kapanggih,
saking pasawitran metu, lebih suka kirang duhka, langkung untung
kirang rugi, beli bagus sampunangja ngambil tityang.

5. Ne jati jegeg dijagat, manis etis manyukanin, tuhu lanus tan


paceda, tan kahanan tuwa pati, sayan lami sayan becik, sayan wayah
sayan luwung reh jati istri utama, sang suklabrahmacari, istria
hayu, sayan lingsir mamajangang.

6. Punike becik rangkatang, aluh twara ngalemesin, sok yan jati bli
arsa, ngudyangse tityang lemesin, jadma gelis tuwa pati,
pangaputan sarwa letuh, kisan isin jajron saksat, basang-basang
pasuranting, lan paparu, ati limpane ditengah.

Geguritan 131
7. Reh bli takep indrya, sangkan kejokan pangaksi, tan cingak ane
ring tengah, sok ring jaban kulit kaaksi, kulit bawange ngilidin,
yan kupak barak kadulu, madaging wat pacarangcang, garagas
makaput getih, twara buwung, dadi banyeh ya samyan.

8. Jitendrya lan sawitra, yan angkep sumingkin becik, tan wenten


kirang kagunan, waluya Lembu Nandini, bisa ngicen asing kapti,
sangkan anggen rurung tuwut, marga kenceng tan macanggah, ngojog
karasane luwih, eda ganggu, beli pacang ngambil tityang.

9. Sang Sucita gelis nimbal, nika patut rawos adi, nanging kirang
unadika, anggah ungguh manden uning, tan wurung isinga mati, yan
paksa uwehin ambung, ilembu tan wurung pejah, yan paksa mangsa
icenin, ngudyang buduh, ibaduda icen sekar.

10. Sang Biksune mule wenang, manyuklabrahmacari, tityang reh mule


kendryan, awinan ngalih imanik, ne katuju wantah tunggil, beda
bekala kapundut, swadarmane elingang, paradarmane kelidin,
pangda slingsut, tingkahe melanin darma.

11. Ane madan swadarma, amongan raga padidi, ane madan paradarma,
amongan wong lyan wykti, amongan iprajurit, mayuda mangardi
luwung, sang prabu magehang jagat, swadarman anake istri, pinih
luwung, yan nyidayang patibrata.

12. Punika mirah pinehang, reh manik maraga istri, patibrata paling
melah, nggen larapan ngalih suci, tityang mangiring imanik,
anggen srana gurukakung, manden sida makaronan, saparan tunggal
pamukti, adi hayu, linggihin pinunas tityang.

13. Wenten ugi manah tityang, ngiring mandatan marabi, nanging


Hyang Smara bijal, nyelir nyelang dewek beli, wireh Ida Dewi
Ratih, malingga ring adi hayu, yan tempalin bilih tulah, becikanja
margi iring, mangden sampun, keni pamastun batara.

14. Ah beli jeg ngendah pelag, bes ngawe dalihan paling, sampunangja
bengkung tulak, masawitra pinih becik, teka nguda buduh adi, twara
ada kanda luwung, katak mangasihang naga, pitik ngasihing
kakelik, uduh ratu, nyen sanggup pacang nanggungang.

15. Duh adi jiwatman tityang, wusanja adi ngulgulin, iratu bes banget
ngendah, tityang mule anak kenyih, nggih jwa mirah linggihing,
pinunas isedih ngunggun, bilih mati tityang mirah, yan tan
gelisang tambanin, ngudyang ratu, banget menyandenin tityang.

16. Ngudase I adi engsap, teken peragayan Ratih, ndaweg ja eling-


elingang, tityang mula guru laki, Hyang Smara ngaraganin, dados
mirah gelis bingung, lali ring unduke kuna, mider ping sering
dumadi, pada nurun, sami milih saseliran.

17. Duk imirahe maraga, ring Ida Batari Sri, ring Wisnu tityang
maraga, duk dumadi dewi Saci, ring Indra tityang ngutpeti, duk
Geguritan 132
ring damayanti mungguh, tityang dados Prabu Nala, mangkin dadi
Dyah Karuni, jeg mapangguh, ring tityang bagus Sucita

18. Dyah Karuni keni piyah, mamedah nusuk kehati, ngeres mamuluh
kosodang, ature geles piragi, inggih-sang Sucita bli, bes gemes
ngantek papusuh, icenin ja tempo titiang, ane lian bawosang rihin,
bes maupuk, tityang mula pagul pisan.

19. Indayang tityang nunasang, mungpung tityang mamanggihin, satwa


nungkak kirang sinah, ndaweg ja tityang dikain, punapise ne
ngawinin, ring sampune ngelah liyu, manggeh masih mangulahang,
ngalih satunggoning hurip, sanget lacur, dadi juru alih nyabran.

20. Malihne tunasang tityang, napi madan sarin sugih, punapike


sujatinnya, kantine sapanjang margi, kalih kantining sang mati,
napi mwasta jatin satru, sakit napi paling rahat, punike tityang
ndikain, pacang sungsung, sat beli iringang tityang.

Geguritan 133
Geguritan Tamtam
PUPUH SINOM
1. Ortane wus kabiaya, mamireng sebetan langit, senggu dalang pada
osah, kancan balian kimud sami, miwah ida dane sami, mundur nora
bani rawuh, inab tong ada aksara, kancan wiu pada nengil, pada
ibuk, dikalahe kahilangan.
2. Yaning menang mangasorang, kanggen rabi ngodag gumi, sami pada
sumangsaya, watek panjak menandingin, telas sabetenin langit,
wicaksana nora purun, kocap saking Sura Brata, dane Tamtam mireng
mangkin, kuban hindu, bagus ririh wicaksana.
3. Laksanane suka lila, legawa suka sejati, wiku sami keperanan,
peteng lemah mengulining, nora sama maring bumi, makenta
magadang sampun, nora obah melaksana, minehin ortane jati, sampun
putput, dane Tamtam nimbang manah.
4. Hidupe mondong sengsara, mangke hidup besuk mati, memanjakin
kranjang padang, peteng lemah ya openin, tan wangde tua lantas
mati, sane keto pacang tepuk, puput dane nimbang manah, tumuli
mebalik mulih, tur kacunduk, meme bapannyane jumah.
5. Macebur nyapa ngimbangang, atman titiang mas icening, kudang
tiban dewa lunga, engsap inget bapa cening, dane tamtam
menyawurin, melede ngawinang mantuk, mangorta ring meme bapa,
lacur titiang sinah mati, yaning ngunggul, dadi agung godag jagat.
6. Majaluk ke Mesir pura, ngadu wiku ring sang putri, bapannyane
raris nimbal, inepin bapa awengi, semeng dewa ane mani, lunga
pacang magegebug, babarune to arepang, anggon menandingin gumi,
sinah ipun, tonden tebek musuh kalah.
7. Wengine ndatan ucapang, semeng sampun kocap nampi, meme
bapannyane osah, ban lacure tidong gigis, apa anggon mamekelin,
kapisaga lanang wadu, nene lanang olih jaran, nene luh olih
kulambi, saking patut, pada menyandang awak.
8. Cening bagus mas I bapa, ne jaran luwas tegakin, kundaline ye
tekekang, bebaru anggon mecutin, pengalah ripu sakti ririh,
memenyane maweh baju, anggen cening apang melah, tekekang bajune
kancing, puput sampun, okane raris mamarga.
9. Tan ucapang maring jalan, rawuh maring jagat Mesir, dadiannya
buka tujuan, Raden Dewi sedek mijil, kalih bawudanda sami,
ngawilang pemenang ditu, dane Tamtam nunas lugra, kagiat sawetek
menangkil, paceburbur, menyapa sang wawu prapta.
10. Tejane kumedap galang, penganggone sarwa bengil, katah ujare ring
jaba, sambulke megoba cuil, kudang ratu sakti ririh, ada kalah ada
inguh, Prabu Mesir mawecana, ento enyen teka mahi, sada gisu, I
Tamtam ngaturang awak.

Geguritan 134
11. Titiang janma sunantara, nista lacur manumadi, malarapan suka
legawa, catur bekel titiang pasti, suka duka lara pati, nika wantah
titiang tikul, titiang mewasta I Tamtam, nyadia titiang tangkil
mangkin, ring Sang Ayu, sane telas tunas titiang.
12. Sang Prabu raris ngandika, duh Sang Ayu medal gelis, tandingin I
Tamtam teka, petakone lintang sulit, Sang Ayu kobet umijil, sampun
merasa ring kayun, kadi daut anggan ida, sabdane jejeh umijil,
mangu-mangu, meweh ida jeroning cita.
13. I Tamtam matur ngarepang, nguda ratu ngamenengin, inab saking
nistan titiang, kebawos kobet nyawurin, yaning ratu sulit arti,
diastu ke pacang mewantun, nyadia titiang manguningang, sampun
ratu walang hati, durus ratu, sane jati madan telas.
14. Raden Dewi kahemengan, kedat-kedut jeroning hati, sekancan wang
ring paseban, menarka sejeroning hati, aduh jani gantin lilih,
maciri uli dikelus, ratune kandapan bawa, tamiune sumingkin
ngendih, bawa agung, sayan lama masundaran.
15. Ada terang len angucap, ala tuduhnyane jani, yang ring dawuh
sesan dina, tanggal sasih adung sami, ditenung masih kalilih,
yading ujar anak putus, len ada nuturang ipian, nguni dalu
Sanghyang sasih, kocap caplus, keheled antuk sang surya.
16. Remrem jagate ajahan, keto kone pada beli, kagetan makebiak
galang, lintang galang manikelin, kocap lega sareng sami,
masesanjan lanang wadu, majang sasih makidungan, teka angine
ngesirsir, yang mewantun, dane Tamtam manunasang.
17. Aturin titiang pawanengan, lamin ipun tigang wengi, pademang
durusang titiang, yang ratu sida nebusin, sakewanten teteh jati,
sane telas ujang ratu, Sang Ayu raris ngandika, kudiang telahe
ngunjukin, kitak-kituk, dini Tamtam tigang dina.
18. Sangka nira mengucapang, ngidih tempo maminehin, sekenang
tongose Tamtam, dijaba makolem jani, buin telun janjine pasti,
semeng Tamtam apang rawuh, I Tamtam raris ke jaba, Sang Ayu nulia
kepuri, bingung kayun, kimud yan kasoranga.
19. Bara bayune bulasah, di pamreman kesak-kesik, siang dalu
mangupaya, ngangsehang idepe pasti mangda sida manimpalin, kimud
ring wawengkon ditu, wus kaucap mangosarang, Asia kang Bupati
sami, tengah dalu, ngentikang daya upaya.
20. Mijil upayane Sang Diah, disampune tengah wengi, tumuli nyasar
laksana, mangraga Ida umijil, nganggo-anggo sarwa lewih,
gagandane miyik ngalub, rarapan sarwa minuman, nyilib pemargine
gelis, mula ayu, meweweh umik-umikan.
21. Dan Tamtam ring dunungan, maring umah anak miskin, kocap
mangkin sampun prapta, Raden Dewi Adnyasari, ngetok pintu
ngewangsitin, dane Tamtam kagiat bangun, tumuli ngampak
lawangan, dadi katon Raden Dewi, Duh Sang Ayu, nguda wengi tan
pemengan
Geguritan 135
22. Abot ngranjing Sang Ayu Diah, tumuli raris melinggih, dane Tamtam
manyambrama, ampura dunungan emis, Raden Dewi menampenin, lamun
umah beline luwung, yadin dunungane rusak I Tamtam raris
nyawurin, titiang lacur, kadi paksi tan jenekan.
23. Raden Dewi raris nanggal, paksi sesapine luwih, mangelayang
ngumbara desa, nganging genahnyane pasti, diaungane lintang tis,
mesayub legane ditu, malih lacure ucapang, watek urip mula pasti,
panjak agung, metapa lacur dipada.
24. Dane Tamtam matur sembah, ngudah ratu iwang margi, wengi
ngemaranin titiang, raga agung mahotami, Sang Ayu menanggal
gelis, nira niru I kakupu, nyadia dalu memuatang, harum dalu
merik minging, dahat lulut, manut kepehing pawana.
25. Sanghyang Wisnu nyalantara, ngupeti turun ke gumi, Beli Tamtam
dewan titiang, jatibeli bagus ririh, Prabu sanga kalah sami, kaget
beli jani ngunggul, beten langit duwur tanah, tusing ada
manadingin, raris matur, I Tamtam munyine getar.
26. Lintang ratu ngajum titiang, nyelempungang ke gerombong geni,
mula nayan anak wikan, pengaleme naya singid, manusa tong ada
ririh, janma pada buduh, buduh ring kasukan jagat, nika tali
manumadi, mati hidup, ngawinang malih manjanma.
27. Angganing itehang jantra, magenti saling babuanin, sapunika
wantah dewa, sang ayu keselek nyawurin, kudiang kone manimpalin,
anake medaya malu, yaning sesed tong kepalang, dadi metu sabda
manis, bali bagus, punika mangkin rarisang.
28. Manisan sarwa minuman, durus ajeng nene mangkin, lantaran mawos
magadang, bareng nira selegenti, dane Tamtam managgapin, kimud
yan nora ngelungsur, macihna bayune rusak, kena apus naya singid,
raris nginum, bilang telah turuhina.
29. Dane Tamtam raris punyah, dadi ngacuh pesu munyi, ngenen upayane
Sang Diah, ditu raris ketakonin, isin telah mangda jati, ne
pingitang telah katur, ditu raris utah-utah, engsap inget teken
munyi, tur magrebyuk, manutuang pakedepan.
30. Raden Dewi gisu medal, ida raris meninggalin, I Tamtam bangun
ngimangang, nyaup nyangkol ngelawanin, magujeg sareng sang Dewi,
pinggele keni kehamud, gablag ngubetang lawangan, gelange
kengkebang gelis, ngasen ditu, raga kena babongohan.
31. Raden Dewi gelis budal, ngeranjing kajero puri, wengine tan
kaucapang, semeng mijil Sanghyang Rawi, Bawudanda tangkil sami,
disampune maketelun, Sang Prabu kalihan oka, kapeseban ida mijil,
dawuh telu, ebek wonging penangkilan.
32. Prabu Mesir mengandika, uduh nanak adnyaswari, sampun ke inab
inanak, sida pacang menebusin, pepeson I Tamtam nguni, sang ayu
mesaur alus, durus ratu pajulukang, andel titiang
menandingin,mangda rawuh, dauhin ipun I Tamtam.

Geguritan 136
33. Sri Bupati maputusan, Dane Tamtam nulia prapti, ngesor dane nunas
lugra, menesek raris malinggih, sang prabu ngandika aris, durus
dewa nanak ayu, telas iku mangkin ujangang, Raden Dewi mesaur
singgih, inggih ratu, ika mangaran kawitan.
34. Iku langgeng nora obah, agung mengebekin gumi, ya katon nora
katonang, nika agung paling alit, ya ane suwung maisi, sane telah
nu satuwuk, ring jagate masi nyandang, dicenike coloh sahi, misi
suwung, angen-angen yan upama.
35. Umung kedek ring paseban, I Tamtam kucapang lilih, tan urung iba
mapunggal, langgia iba ngadu ririh, mai iba ka Puri Mesir,
parekane mentang sampun, nyadia mamunggal ring jaba, I Tamtam
mahatur raris, wantah patut, cimpedan titiang kasidayang.
36. Icen titiang ngunigayang, ajahan metanggeh urip, mangda ratu sami
tatas, maring indik titiang lilih, nguni dalu titiang molih, gelan
emas endih murub, masoca inten mutiara, kupu-kupu rawuh wengi,
ngutang ditu, maring genah pakoleman.
37. Ngupaya teka manuaba, ring minuman sane luwih, sapunika
lantarannya, punika ratu cingakin, Sang Prabu tedun nuiling,
kelingan pinggele ditu, busanan Sang Ayu Diah, Sang Prabu raris
mejinjin, Duh Sang Ayu, jantinyane jwa tinggarang.
38. Prabu Mesir lintang duka, ring putrane raden dewi, dudu solah
satria utama, manyingse ngalih pikolih, ndatan jati ratu luwih,
mangaran purusa dudu, solah nyasar ring laksana, bapa jani
mamoyanin, jatin ipun, cening kasor ring payudan.
39. Raden Dewi matur sembah, ampura sang Sri Bupati, jati wantah
luwir inucap, adokang ratu malihin, ngadu ayam yan upami,
lebannyane durung puput, diastu rawuh kapruputan, pet pada
titiang kailih, ledang ratu, ngawinayang anggan titiang.
40. Sang Prabu ida sweca, durus dewa pun tandingin, Raden Dewi
ngandika, lawutang Tamtam tebusin, dadua petakone jani, yama
niyama wantah puput, indayang jani tatangan, yukti tuhu Tamtam
ririh, nyadi ingsun, memanjakin beli Tamtam.
41. I Tamtam kenyir menanggal, ampura titiang ngawangin, durus
tampah yaning iwang, cabud jiwan titiang mangkin, janma nista tan
paaji, tan sayang ring dewek junggul, diastu mati selantang jalan,
atampak nora magingsir, Ratu Ayu, becikang ratu mirengang.
42. Yama ika solah budha, mamutusang budi luwih, budhi gami sriyasa,
dasa sila wus kahuri, tan lingu ring daging gumi, diatmika wantah
satuwut, pangungsine kenirwana, solahe suluhin sahi, katah ipun,
adasa wantah punika.
43. Bacakane ne kaucap, mawiwika olas asih, ngalap kasor munyi melah,
pageh mengastiti widhi, menerima nora elik, kasugihan tan
kahitung, pageh kadi surya mentas, sampun dasa jangkep sami, katah
ipun, bacakaning dasa sila.

Geguritan 137
44. Kekalih malih punika, runtutane kagem sahi, satu kepatutan patpat,
dua welu jalan utami, lampah ngenirwana jati, nika bekel pinih
luwung, kasukane tan tandingan, punika bekele mulih, nemu ayu,
suwud memanjakin sawa.
45. Niyamane mangkin ucapang, nika wantah taler luwih, solah siwa
manyeridanta, bina rurung tunggil kapti, sapunika duh sang dewi,
pangungsin idane patuh, yan nemu kanirwanan, suhud manumadi
mahi, mangguh sungsut, nikul bekel jele melah.
46. Solah siwane makadat, setata mangening-ngening, lunga ida nyusup
alas, metapa ring wanagiri, maweda matirta suci, metek bayu pasuk
wetu, margine nyurya sewana, ping tiga sadina sahi, solah sadu,
mabersih manguncar weda.
47. Adasa solah laksana, pageh mengastiti widhi, mitra puja dewa puja,
muta yadnya sahi-sahi, mapeweweh ring sang miskin, dana punya
kaping pitu, kaping sia lila legawa, astiti praina sahi, bedan ipun,
rikuhan pemargin siwa.
48. Yan solah sang budhasatwam, setata taler mangening, puput
manyuklayang manah, tumus mengastiti widhi, miara raga mangda
werdi, sampun nika wantah puput, Raden Dewi ngaku kalah, temedun
sarwa nganjali, “Beli bagus, durus ratu ngodang titiang.
49. Dane Tamtam mengandika, elingan dewa sang dewi, saduk maring
suniantara, sangkestane manumadi, Ginal Ginul sane nguni,
manumadi ngadu kaweruh, mangkin sampun sami terang, Raden Dewi
wawu eling, inggih patut, wawu galang manah titiang.
50. Kagok sami ring paseban, mamiregang tutur jati, ring dumadin anak
melah, nyandnag tiru sareng sami, sang prabu ngandika aris, uduh
dewa nanak bagus, dewa nyendi luwih kagungang, ngodagang gumine
dini, saking adung, sami nyadia mengagungang.
51. Upacarane cumandang, I tamtam kadegang mangkin, malih kagentosin
parab, jayapurusha kang nami, ngasorang watek Bupati, olihnyane
ngadu kawikan, puput sampun upakara, kabiseka ratu luwih, lintang
kasub, Jayapurusha ngodag jagat.
52. Manggehing aji sesana, dadi guru mangrotonin, ring Mesir mangku
Negara, sareng dewi Andyaswari, teduh landuh ikang bumi, kotaman
ratune mulus, icorah tumuli dharma manyungkemin sanghyang aji,
dahat astu, ratune ring Mesir pura.

Geguritan 138
Geguritan Atma Prasangsa
PUPUH DURMA
1. Gung ampura atur titiang ring pamiarsa, antuk tambet titiang
puniki, astu tan ke cakra bawa, wantah mawosan sanghyang atma,
sasidan titiang ngaturin, inggih punggelang, sane mangkin
kekawitin.

PUPUH SEMARANDANA
1. Ring panumayan sampun prapti, katon warong kurungan nya,
dumilah warong hyang atma, tangkejut dane hyang atma, saking
uning ring kemoksan, nenten sue raris enduh, uduh niki sriran
titiang.

2. Metu eling sang atma malih, ring kekurungan utama, nenten pisan
kadroponan, alus baivose sang atma, mantuk ring sang kinasihan,
sang atma sarat ngrumrum, sane mangkin kekawitan.

3. Uduh dewa dahat luwih, genah titiang mlajahang raga, ring idewa
nenten siyos, beli tan lali ring idewa, witsangkaning panumayan,
titiang pamit mangkin ratu, mogi idewa katemu riwekas.

4. Hyang atma ngewehin margi, mantuk ring kekurungan nya, uduh adi
jwa idewa, mulih i dewa ring geni utama, ring bayu jala pertiwi
muah, rika dewa jua manyusup, nangun kerti sane utama.

5. Dewa meyasa rin pertiwi, ring kayune rumusupa, rumusup dewa


maring wdon, rumusup who-wohan ring umbiyan, anyusupa maring
garba, mapreyoga ring sang ibu, matemahan jwa amerta.

6. Maring angina dewa makerti, anyusupa ring manusa, maring weteng


jua manyusup, matemahan sanji wania, ngawetuang rasa ring sarira,
ngardi kesempurnaan hidup, mangkin titiang ngalahin idewa.

PUPUH ADRI
1. Kacerita upakarane wus puput, ring tepin layon, kepanggih ring
sanghyang atma, bubu pirate luwir ipun, nasi takilan pasepan
murub, sekar ura panjang ilang a prangkatan, tuak arak ulam itik
sampun tumut, darpana adi sejangkepnya, darpana alit nyatur desa.

2. Pasucian toya kumkuman sampun, sami ring plangkane, upakara sang


pelatra, akweh tamyu para menak riku, pasliweran pada matulung,
wenten sane alungguha, para santi ngaji playon lwir kidung,
tetangguran tan pepegatan, angklung luwang sinawuran.

3. Ambun asep mapulpul-pupul, ebek ring ambara, sanghyang atma


eling ring raga, idepnyane pacang mapitutur, maituturin pianak
cucu, miwah kadangnya ne uripa, sanghyang atma sedih bekut, pan
tan sida mangucap, sira pacang anggen jalaran.

Geguritan 139
4. Wenten jadma warnan nyane alus, sanghyang atma, manyusup ring
sarirannya, pan sang atma rin aji wus weruh, baan engsape jadma
puniku, tangan suku bebuyutan, raris ngucap banban alus, sang
miarsa engsek ring angga, miragiang sang kelaran.

PUPUH GINADA
1. Pangucape sang kelaran, katuju ring sang kantun urip, uduh nyama
ajak makejang, tan prasida nutug tuwuh, titiang mangkin sampun
pejah, mengalahin, nyama braya pianak sumah.

2. Sape sira pacang sueca, manah titiang matempahin, pianak cucuk


kantun alit, maring sira titiang sadu, titiaang jadma tan paguna,
tuna kanti, turin nista arta brana.

3. Banget titiang nunas ampura, ndaweg titiang kantun urip, akweh


ngardi ucap para, mangda sampun menggah ring kayun, wantah bekel
titiang menjadma, tan luput ring, iwang patut sugih tiwas.

4. Ida dane sinamian, ring paswecan sane nguni, katiba ring sikian
titiang, tan sida baan titiang mundut, mangkin titiang sampun
pejah, sampun pasti, dados bekel rawuh kawekas.

5. Mangkin titiang nunas ica, ring ida hyang prama kawi, moga dewa
dirgayusa, akweh boga tur rahayu, dumadak titiang riwekas, katemu
malih, masawitra ring I dewa.

6. Mangkin wenten pemanes titiang, majeng ring ida dane sami,


mungguing kakurungan titiang, sane leteh pacang katur, sarengin
sentanan titiang, pacang ngaci, mangda dados prelina.

7. Uduh cening nyah I bape, suwud cening sedih kingking, wireh


sangkan panumayan, bapa ngalahin cening bagus, jani bapa
mapewrah, apang cening, menyama braya ingetang.

8. Pelapanin ngaba awak, eda cening drenggi cinging, patilesang


awake tuara, nistan bape cening mundut, eda emed nunas ica, ring
hyang widhi, apang mangguh dirgayusa.

9. Nyama kanti anggon rerama, pisagane gelantingin, eda ngawe sebet


anak, pang eda dadi tanggun tutur, tekek bintil tutur bape, anggon
gending, nah amonto pragat.

10. Uduh pandita mautama, suskman titiang nenten dugi, ri wus titiang
ke jaya jaya, ketiwakin tritan sang wiku, sarirane dados ingan,
leteh sami, kadi toya dados hima.

11. Mogi ratu kerahajengan, miwah putra putu sami, ampura pemargin
titiang, sarin darpana titiang ngelungsur, peresikan toya
kumkuman, mangda suci, tan patlutuh dewek titiang.

Geguritan 140
12. Kagiat sampun ngalesuang, jadma sane kasusupin, paliyanya kadi
gawang, semunnya lek turin kimud, kabunbun ring jadma katah, sane
mangkin, ngadika ida sang pandita.

13. Uduh pianak putun sang ilang, ajak makejang nyumbah cening, sang
atma ayat mejalan, sami parek lawut metimpuh, manyumbah ring sang
aninggal, sambilang ngeling, nyambat nyambat sang aninggal.

14. Uduh bapa cingak titiang, pangubaktin titiange sami, becik bapa
jua mejalan, tangkil ring pramesti guru, madak ica ida nugraha,
ngewehin margi, mangda bapa mangguh swarga.

PUPUH DEMUNG
1. Kagiat sang atma mabur ring ambara, wawu lepas ring sariran ipun,
presentana ngajap-ajap, manulame nungtung tangis, bapa titiang
sat anaking ayam, katinggalan antuk induk, tan urungan titiang
kelaran, manah enyag tan sinipi, bapa naka panedungan, mangkin
sampun ngalahin lampus.

2. Akweh nyama pisaga ngajap ajap, satsat punyan bingine atub, tan
urungan kepanesan, duwaning mangkin sampun basmi, uduh bapa
sang meraga atma, mogi riwekas malih matemu, menjadma ring
mercepada, mamuponin sarin jagat, ne mangkin becik memarga,
swarga bwana gelis kepangguh.

PUPUH SEMARANDANA
1. Kagiat mangkin sang atma luih, jumujug maring pamrajan, tangkil
ring hyang pramesti guru, aturannyane alus banban, duh pakulun
subaktin titiang, aksi pengastawan ulun, suweca ugi anugraha.

2. Duh betara guru pramesti, titiang pacang ngelungsur pamita, ri


bukpadan palungguh I ratu, mangda tan keneng upadrawa, ledang I
ratu mapaica, panugrahan kapituhu, anggen titiang serahina.

3. Ne mangkin dados atma luwih, pundut titiang kayang kawekas, malih


wenten pinih ungkur, titiang pacang nyujur suarga, dahat banget
pinunas titiang, mangda gelis jwa kepangguh, tan wenten alang
ring jalan.

4. Semalih ratu hyang pramesti, wenten kadi sentanan titiang, kija


malih titiang sadu, picayang kerahayuan, pianak titiang rawuhing
warga, mangda ipun nugtug tuwuh, pacang ngayah ring betara.

5. Puput atur titiang mangkin, pacang nyujur suarga bwana, titiang


mepamit ring pakulun, mogi gelis malih mangjadma, meriki ring
mercepada, ngatur ayah ring I ratu, sane mangkin titiang pamita.

PUPUH SINOM
1. Betara purwaka ngandika, uduh cening sang atma luwih, wastu
cening mangguh suarga, moga tan kalang ring margi, nah mejalan I
dewa mangkin, tangkil ring pura dalem dumun, bakti I dewa ring

Geguritan 141
Hyang Durga, pengandikan Hyang Pramesti, suksma ingsun, pamit
titiang ring betara.

2. Sampun puput ida ngandika, sang atma raris mepamit, sumurup ida
Hyang Surya, maka cihna sampun wengi, sang atma gelis menangkil,
pura daleme katuju, wenten suara ngelur ring setra, kadi suaran
singa murti, ngulun-ulun, dahat tangkejut Nyang atma.

3. Kagiat ida hyang atma, ring kori dalem ngeranjing, ngraris


tangkil ring betara, ri sedek ida betari, ketangkilan rencang sami,
bebutane sami kumpul, njek pupu anja-anja, malinggih ring sor
hyang betari, sami nguntul, mirage sabdan hyang durga.

PUH GINADA
1. Kmangmang rare gok papengka, I kalika reregek malih, nganteng
ida hyang atma, sinarengan mangerubung, idepnyane pacang nadah,
dahat nyejehin, raris memarga hyang atma.

2. Umedek ring sanghyang durga, ke aksi dening betari, wenten atma


tangkil, betari ngandika arum, maring sang meraga atma, atma
ngasih, lungguh ring sor betari durga.

3. Uduh cening sang hyang atma, brecala tan sandang jejehin, cening
atma tan padosa, ring kemoksan tatas weruh, lwir cening luwih
dahat, sabdan hyang dewi, sang atma egar ring manah.

4. Sang atma matur sembah, mantuka ring hyang betari, om mustikaning


baktin titiang, ring bukpadan pakulun, betari dewan manusa, atma
malih, sekancan bregala muwah.

5. Sanghyang bagawanti ngaran, ring bale agung malinggih, micayang


ke dirgayusan, yan ring setra gandamayu, sanghyang durga parab
I dewa, hyang betari, ngrahajengang para atma.

6. Hyang Berawi parab paduka, ring pamuhunan malinggih, ring


gunung agung lugguha, giriputri parab pakulun, jagat bali
nyungsung hyang, danu dewi, ring batur linggih I dewa

7. Ring telaga mwah pancoran, mapuspata dewi Gayatri, ring tukad


agung maligga, Dewi Gangga aran pakulun, bethari ring ulun sawah,
bethari seri, ngardi sekatahing entikan

8. Dahat luwih wimban paduka, ring buana agung miwah alit, inggih
mangkin ingsun uninga, wenten aturan sentanan ulun, sekar arum
mwah pajegan, punika sami, wantah katur ring betara.

9. Sapunika nenten iwang, mangda arsa hyang betari, kwanten ledang


mepaica, panjang yusa tur rahayu, sane mangkin atur titiang,
titiang mepamit, pacang nyujur swarga bwana.

Geguritan 142
PUPUH SINOM
1. Mesabda ida Hyang Durga, sabda nyane alon manis, ngardi ledang
sanghyang atma, uduh cening sang atma luwih, rarisang cening
memargi, wastu gantar pacang nyujur, swarga bwana ne utama,
sekancan penyadak asih, ring gua gunung, miwah alas madurgama.

2. Tan kocapan sanghyang atma, matur nganjali mepamit, pemargine


sada dabdab, ngejabayang saking candi, wintang siang manyuluhin,
maring wetan ida metu, kadi nuturang hyang surya, ayat medal sane
mangkin, sinah sampun, rahina ngedas lemah.

3. Ngaja kanginan hyang atma, margine asri kemarginin, kacingak


olih sang atma, sekare ring tepining margi, ambun nyane merik
sumirik, waluya manyusur irung, raris medal sanghyang surya,
angine rawuh ngusirsir, egar kayuh, sang atma raris ngencolang.

4. Paksine pada masuara, pedem nyane ketinggalin, wenten sane


nyusur sekar, who taru wenten ke ungsi, ipudak dahat ngedanin,
Bungan nyane miyik ngalub, I tambulilingan magriyungan, sat
pujan ida sang resi, lintang anut, rikalaning nyurya swana.

5. Pemargin ida sang atma, tukad serayu keungsi, wenten batu lempeh
petak, taru cempaka ngungkulin, maidep sang atma mangkin, masiram
ring toyan serayu, kagiat wenten buaya medal, bungut nyebak
manyejehin, raris nuju, sanghyang atma ketampekang.

6. I Buaya raris ngarepang, idepnya nadah atma luih, tambis sang


atma ketadah, yan tan gelis kakelidin, sang atma ngandika aris,
duh dewa sang jugul agung, beli uning ring I dewa, sareng medal
ngajak beli, maring ibu, ari ari pawakan I dewa.

PUH ADRI
1. Uduh dewa sang jugul agung, dewa sameton beline, eda adi ngalangin
beli, yening patut beli pundut, dong olasin titiang dumun,
ngelintangin tukad punika, sang jugul menangis nguntul, ikut
nyane kutal kutil, singgih beli ampura titiang.

2. Sang jugul ngenjuhang tundun, sanghyang atma mangke, raris


munggah egar ring hati, tan asuwe raris rauh, ring tepining yeh
serayu, raris tedun sanghyang atma, suksme beli, adi sang jugul,
sang atma raris memarga, mangersiania lumampaha.

PUH GINADA
1. Gelis rawuh ring tepining wana, tangkejut sang atma yukti, wireh
burone pablesat, katah paksine paburbur, ngungsi genah sane
sengka, nenten mari, suara ngelebur kapirengang.

2. Mandeg sang atma nlektekang, kagiat wenten raksasi, margin sang


atma kempetang, matane melodlod pelud, bungut nyebak sat gua
linggah, gigine lanying, mageluran magejeran.

Geguritan 143
3. Yang idepnya sanghyang atma, nenten pisan ajerih, raksasi ulu
ketampekang, bawosnyane banban alus, pianak meme puniki titiang,
sampunang jahil, ngandeg pejalan titiang.

4. Genah meme tuah yukti, dahat luwih tan kasorang, puniki titiang
pacang nyujur, swarga sane mautama, sang raksasi, ngandika ring
sanghyang atma.

5. Mogi I dewa polih genah, sawireh I dewa atma luwih, tatas ring aji
kelepasan, uduh cening meme cumpu, raksasi ulu makipekan, sarwi
ngeliling, katah taru sane balbal.

6. Sang atma raris lumampah, ring spirit gunung memargi, kacunduk


ring macan galak, sang atma ngandika alus, eda dewa nyadak
titiang, titiang puniki, semeton idewa sane nguni.

7. Genah I dewa maring rah, ndaweg beli mijil ring kundi, rika dewa
sareng medal, punika witnyane malu, I samong kadi ngeresepang,
lawut nyingkir, raris ipun matinggal.

8. Carita sang atma mamarga, sarwi ngisep ambu miyik, katah sekar
nedeng kembang, kajenkan sang atma ulangun, kagiat makecos ya
ikidang, kadi mapagin, sapangerauh sanghyang atma.

9. Mangigel ipun I merak, I belatuk bengong mebalih, kebatek baan


legannya, ngantenan sang atma rawuh, I lelipi pada ngadang,
kancit kepanggah, asu ireng ngarepang.

10. Mesaput sayong maceblengan, gede tegeh kadi bukit, sang atma raris
ngandika, pengucape dabdab alus, uduh adi nyaman titiang, titiang
puniki, pacang ngungsi moksa buawana.

11. Mangkin beli manuturang, indik adi miwah beli, yeh nyom peragan
I dewa, sinarengan lekad mapunduh, sang asu selem mirengang,
nungkruk sedih, yeh matane tan papegatan.

12. Kesilapin punika hyang atma, ikut nyane kutal kutil, mojar ring
sajeroning arsa, wastu beli gelis rawuh, irika ring swarga buana,
titiang ninggalin, memarga sira hyang atma.

13. Sampun tajep sanghyang arka, rupan sang atma kadi masuci, maidep
pacang mesayuban, kesamping bulakan ditu, wenten paksi klik klik
ngindang, saha mamunyi, sat nuturang wenten prapta.

14. Ring batu lempeh irika, sang atma masila tiding, ri kanjekane
punika, akweh buta kala rawuh, makuwug suarannya binal,
ngeresing hati, tan ajerih idep hyang atma.

PUPUH DURMA
1. Sang atma tan mari kaiderin butha, wenten sane nagih ngelempagin,
midep maniwakang cakra, wenten mebudi menadah, sang atma
ngandika aris, ih sang butha, sampunang I dewa brangti.
Geguritan 144
2. Duh sang bawal, sang bad pamid, mrajassela, sang kreda luir sang
badmoti, butha jigruk muah, wireh titiang mawak atma, ring sunia
genah titiang niki, merika I dewa, kaumah titiang sampun siaga.

3. Upakara aturan sentanan titiang, segeh bubuh sang badmoti, sekar


rura sang mrajesela, bubur pitara sang bawal nerima, duh dewa sang
buta gridig, ketipat lan segeh takilan, pengangkat angkate malih.

4. Panjang ilang sang bad pamid nerima, ulam bebek tuwak malih, sang
buta jigrug punika, di gelis bebutane matinggal, ngojog purin sang
atma luwih, raris nadah, caru miwah tetayuban sami.

5. Megancangan sang atma lumampah, pemargine ngaler kangin, tan


kocapan maring jalan, mereren nyamping ring margi, tan pesangkan,
angina baret rawuh ma ngresin.

6. Mebya yuhan wit taru pada balbal, angin ngelinus mlejeg ke langit,
buron uyut baan jejehnya, kedis pesliwer ring ambara, karenga
suara manyerit, sang atma egar, wireh atma wicaksana tur suci.

7. Kaget wenten kala patpat ngarepang, rambut barak inggel nyejehin,


kedek ngakak mebyayuhan, ada atma lakar jambal, sinah suba
tulangnya ngritik, sang atma siaga, apan sang atma kwihin suci.

8. Uduh dewa sang jogormanik, sang suratma, maha kala rain beli,
miwah Sang Dorakala, Ida Dewa mialang titiang, semeton beli
titiang puniki, sampunang sumenia, mangkin titiang ngaturin
indik.
9. Duh dewa meparab sang anggapatia, mrajapati, banas pati, muwah
banas pati raja, sang tutur pesengen titiang, ring papusuh sang
anggapati, sabda UH suarannya, saking cangkem I dewa medal.

10. Mrajapati maring hati I dewa magenah, saking irung I dewa mijil,
sabda “EH” surannya, banaspati mayoga ring ungsilan, saking
pengaksian medal wyakti, “AH” suarannya, sapunika mangda pasti.

11. Pinih ungkur Sang Banas Pati Raja, maring nyali dewa melinggih,
I dewa metu saking karna, suara “IH” maka sabda, sapunika jua
elingin, nah dumadak, beli adi menampesin.

12. Beli adi durusang dewa memarga, jumah titiang sampun siaga beli,
darpana sejangkepnya, sangkala patpat mengandika, titiang
ngalahin I dewa mangkin, nah dumadak, dewa kepapag olih
widiadari.

PUPUH ADRI.
1. Mangersania sang atma lumaku, pemargan nyane, dadbdab alus
masemu asri, kadi jejaka mepayas agung, ambun sekare nyusup
cunguh, ngawe ulangun sanghyang atma, kagiat panggih pasiraman
agung, dahat suci toyane mahening, pancake, kasub ring jagat.

Geguritan 145
2. Sanghyang atma masiram makumur, maring telagane, raga nyalang
sat kasepuhin, kocap dumun taman puniku, papiteges Ida Hyang
Wisnu, lamakane sanghyang atma, widia dara widia dari
ngayunyun, mapagin sang atma, sehananing para dewata.

3. Para putra gada kober kapundut, makuwug suryane, pidabdabe warna


warni, pemargine bamban alus, riantukan busana murub, tetamhan
mwanti-wanti, suling rebab curing lan angklung, saluwiring
tetabuhan, tan mari gambuh lan rejang.

4. Sanghyang Atma masuci wus puput, ring batan kayune, malinggih


sambil mengetis, wastu tangkejut ngrena suara ngerudug, duk
punika raris mejujuk, nyantos ring genahe ngetis, dewatane sami
rawuh, gargita hyang dewata, ngandika ring sanghyang atma.

PUPUH GINANTI
1. Uduh dewa sampunang takut, apan dewa dewa atma luwih, wenten ling
ida betara, memagpagin I dewa mangkin, sawireh I dewa luwih
darmika, kalih tatas sastra aji.

2. Patut gelis memargi nyujur, swragane kalintang luwih, muponin


pikenoh kaluwihan, miwah sad rasane sami, apan dewa pupating
kedarman, dahat suweca ida hyang widhi.

3. Sane tampi dewa ditu, umah emas sane luwih, manganjali sira sang
atma, atur nyane nyunyur manis, bawos ratu banget pisan, mamuji
titiang puniki.

4. Daging aji ne puniku, titiang puniki nenten uning, semalih aji


kemoksan, wantah tan uningin mami, mesabda ida betara, tuah idewa
manyingidan.

5. Yadian dewa tuara weruh, kebanta bolong sane yukti, dewa sampun
luwihing laksana, ring jgat turmaning bakti, pageh kukuh ring
mercapada, sinah sanghyang widi asih.

6. Tutup mangkin sampun rawuh, ring jempana sang atma luwih, dahat
dumilah ring pedapane, pepayasan sarwa luwih, wastra dahat becik
pisan, luwir gelung emas mesanggling.

7. Sekadi magpag sang ratu, dewatane lintang asri, mundut bebaktane


samian, gegambelan minakadi, widiadari widiadara, sinamian pada
mesanti.

8. Suaran suryake, makuwug, kanjekan dewane memargi, marerod


maring ambara, keluwihane mangenyudin, ring margi tan
kaceritayang, rawuh ring margi surge luwih.

9. Wenten bale rika kepanggih, irika ring ajeng candi, bale antuk
candra kanta, tejane kalintang asri, irika sang meraga atma,
betarane menyiramin.

Geguritan 146
10. Risampun puput, kejaya jaya den agelis, olih para resing wyat,
ngastawayang atma luwih, raris matur sembah, ring budpadan ida
betara.

PUPUH ADRI
1. Sanghyang atma raris lumaku, maring purin betarane, katuntun
para dewati, maring puri luwihing warna murub, ring temboke
lintang nguwub, dumilah manik abang, kulawarga sang atma katemu,
maka sami nyapa hyang atma, Sanghyang atma raris ngandika.

2. Uduh dewa titiang malih katemu, semeton titiange, dewa malih


kacunduk deriki, dahat liang manah, lintang sueca hyang sinuhun,
mapaica puri luih, inggih betara dija malih puri ne tuhu, titiang
meled sauninga, kawentenan hyang betara.

3. Ida betara raris ngandika arum, duh dewa sang atma, dasa paneling
saking deriki, sakewanten srahina betara guru, tan mari ida pacang
tedun, me mritiaksa yang moksa pada, sapunika duh sang wawu
rawuh, kagiat wenten swaran rebab, tan pegatan ring ambara.

BREMANA NGISEP SARI


1. Hyang atma tur ngaksi ring awan, wenten pelinggih luwih, mahias
manik surya kanta, luwih asri maring langit, ngapehang ambu mrik
utama, ring langit tedun malujug, dahating asri manyurarit.

2. Agelis Sang Atma ngaran Sika, saksat batis andus yukti, midep
ngacep yogan bethara, wantah mraga sarin semadi, nemuang tiga
dados nunggal, Sanghyang Atma luwuhing kukuh, ngerastiti
Sanghyang Widhi.

3. Singgih Sanghyang Siwanata, ledang jeng bethara ngaksi, ratu


mraga asta guna, ngerahajengang jagat sami, uppeti stiti muang
prelina, ring sehananing tumuwuh, ngawisada dewata sami.

PUPUH GINADA
1. Ring pancapita mawisesa, Hyang Siwa Guru sampun pasti, malih
maring ratna yoga, Sakya muki parab pakulun, ring tata gata sri
werocana, wantah yukti, utamaning panca budha.

2. Duwaning paduka bethara, pamuputing darmaning luwih,


ngewasayang sedagingnya, kangin putih gajah sinangguh, sampun
yukti mapesengan Hyang Iswara.

3. Ring daksina warna barak, bethara anglihin paksi, mapesengan


Sanghyang Brahma, Maring kulon kuning tuhu, ngalinggihin
nagapasa, kaparabin, wantah Sanghyang Mahadewa.

4. Maring lor mewarna ireng, gruda wantah kelingihin, sampun


kaloktah ring jagat, keparabin Sanghyang Wisnu, kelod kangin
warna danta, sampun pasti, warak maka pelinggih

Geguritan 147
5. Hyang Mahesora parab paduka, kelod kauh jingga warni, kelod kauh
jingga warni, misa maka palinggihan, Sanghyang Rudra kang
sinangguh, Sanghyang Sambu biru warnia, kaje kangin, wilmana
maka palinggihan.

6. Sastra sang, bang, tang, punika, pragayan hyang duk kastiti, antuk
manusa ring jagat, mangda sida molih ayu, ne kebawos panca brahma,
sastra ang, ing, keragayang sang meraga sucia.

7. Aksara malih lelima, Nang, Mang, Sing, Wang, Yang, Tan mari,
kebaosang dasa aksara, sastra lintang pingit tuhu, gagelaran sang
pradnyan, mangda panggih, margi pacang nekeng suarga.

PUPUH SINOM
1. Sampun puput matur sembah, ring ida sang maha niti, rikalaning
sasih kapat, ambun sekar kembang wangi, para atma garjita mangkin,
ring bongkol tarune atub, duwur batune menegak, lega manah nya
mebalih, sekar tunjung, sekar ungu pudak angsana.

2. Ke asrian sura bwana, tan wenten sane nyamenin, rika ring tukade
linggah, wenten jwa paksi blibis, tingkah nya ngenyudin hati,
nguwuhin manah ulangun, ikekupu ipun bungsang, nyusur sekar
kembang wangi, I kecubung, nenten ke kasorang.

PUPUH DURMA
1. Tan kacrita watek kingkirana prapta, tangkejut wara atma sami,
midep katkeng baya, risampune ketatasang, dewata nitah raksasi,
atma presama, mangda menangkil ke puri.

2. Wara atma garjita tangkil ngapurian, nangkil ring dewa sami,


pacang mapewarah, wara atma trepti pisan, siaga pacang mamiragi,
hyang dewata, raris ngawedarang indik.

3. Kangin putih irika genah malingga, sang mraga dana sitti bakti,
kelod kangin dadu merunnya, sang kasub webuh ring jagat, kelod
meru abang yukti, sang nlebing tattwa, sanghyang aji saraswati.

4. Kelod kauh natan sios meru jingga, liggih ida sang tresna asih,
ring para jana, kawuh meru kuning rika, purusa ring yuda yukti,
uduh dewa, sapunika jwa elingin.

5. Kaja kauh meru wilis natan iwang, sang sadu budhi malinggih, teleb
ring tapa brta, meru ireng kaja muwah, sang wicaksana tossing
luwih, kaping untat, sane mangkin kelanturin.

6. Kaja kangin meru jingga warnan nya, sane patut ngeliggihin, sang
pupating darmika, sdaging kahyun mresidangyang, maring madia
manca warni, sang luwihin suci, puput ngalarang yoga semadi.

Geguritan 148
PUPUH PUCUNG
1. Sanghyang atma, mretyaksayang salwir pituduh, sampun sinah
pisan, kawentenan sami ngaksi, wantah patut, kemargian rawuh
riwekasan

2. Antuk kepastu, ring ida sanghyang sinuhun, duk ring merca pada,
tan luputing letuh yukti, alah ayu, kasupat ring hyang wisesa.

3. Mangkin tuhu, pengandikan ida iratu, sanghyang parama wisesa,


para atma mangda ngungsi, genah ipun, manut maring swadarman
nya

Geguritan 149
Geguritan Pawiwahan
(Mengerereh Anak Istri)

PUPUH SINOM
1. Indik manyuwang kurenan, liyu ngaba unduk rimbit, rèh sanget
ngawè sengkala, yèn iwang bahan nindakin, munah turunan padidi,
kadat utamanè pangguh, mingkin anè madan gamya, nè ngawè
letuhing gumi, sang prabu, yogya ida manyisipang.
2. Nyuwang tumin nyaman bapa, yadin nyaman meme malih, rabin
nyaman meme bapa, somah tugelane malih, mingkin nyama
sanggamain, makadi manyuawang mantu, miwah rabin panabeyan,
mingkin nyamah sato malih, iwang langkung, ento ane madan gamya.
3. Yan lebih teken sanunggal, ngarangkatan istri sawengi, masih
agung pamedannya, Ida Sang Prabu misisip, ngamadwang nyama tan
kengin, nyuwang misan twara luwung, ngambil ming tiga ya iwang,
saling jwang misan tan tis, panes agung, kadi saling juwang nyama.
4. Anak ngaba sakit nglahlah, sakit ila minakadi, saluwir sakit
rahat, ne pacang keweh nambanin, ne keto nyandang kelidin, apang
de ngembahang racun, turunane dadi rusak, kawitane pacang sedih,
ngadu sungsut, pada nemu kasangsaran
5. Yadin ring kurnan gelah, sumingkin nyandang apikin, da ngamu
kadroponan, masanggama masih pilih, purnama tilem kelidin,
tanggal pangelong ping kutus, prawani masih tan wenang, sedek
camah minakadi, da matemu, ngawe santana gring ila.

PUPUH GINADA
1. Ngawit mangkin ojah titiang, sadurunge ngalap rabi, semara gamane
reko, pastiang punika gugu, mangda maoka utama, dahat luwih,
maharan putra sesana.
2. Punikane sedeng rambang, solahe apanga pasti, sadurunge
matetagon, galihin kayun ratu mangda sida sapisanan, mametitis,
ngarereh turunan utama.
3. Tereh istrine utama, diastu ipun bangsa napi, ne rahayu kari anom,
manelebang daging tutup, saking kaki kumpi bapa, miwah bibi,
suluhne melaksana melah.
4. Tindak patut budi melah, wiweka nibakang munyi, nora tereh sakit
abot, miwah sane sakit buduh, wiadin terehne makrida, parus munyi,
nika suluh jiwa tatasang.
5. Ne madan salah ambilan, yaning anak nyuang tumin, misan arep
masih kawon, tugelane nora patut, balun nyama ne kelihan, tusing
dadi, yadin balun nyama cerikan.
6. Sami nika panes bara, cendek bilang mara mentik, nandang sakit
pada abot, sentanane doyan putung, entikane doyan rusak,
mangrewedin, dados kekancan ring jagat.

Geguritan 150
7. Wenten malih kedahatang, mewasta iwang pengambil, tatiga punika
kocap, anak balu wus ping telu, rangda tiga iku ngaran, yaning
ambil, tereh pundat jiwa hilang.
8. Kaping kalih wong sapangan, punika tan wenang ambil, saterehnya
kari di jero, anak babinjat puniku, tatiga panes kocap, mangemasin,
nyuwudang tos catur wangsa.
9. Kagungane lan kasukan, kawikon kawongan malih, sami rarad koos
boros, sami nika nora patut, manguwangin panumadian, sayan lami,
surud rarad jantos telas.
PUH SINOM
1. Saking anom jwa dabdabang, mejanji ring anak istri, mengastwayang
semara, keto patute sang kalih, sadurunge pacang merabi, pangecape
sampun patuh, siang dalu ngajap tawang, sentanane mangda luwih,
yaning adung, wenten ciri kapaswecan.
2. Pewarangane adungang, wahu kengin anggen rabi, upakarane
puputang, sapolahe ngalap rabi, ngawit patemune pasti, acumbuwana
ring sang ayu, semara gama pastika, apda glarang sareng rabi,
saking adung, patemune jantos peragat.
3. Ayua obah aja ngucap, pada meleng ngadu suci, jantos nidra nora
ginggang, sapunika mangda eling, sewase ngemban rabi, dasa sila
apang kukuh, lantarane mapinunas, patemuane mangda molih, pica
patut, sang putri saget mangidam.
4. Wewehin antuk laksana, bobotane pelapanin, peteng lemah
astawayang, lanang istri mangastiti, ngastitiang rerene pasti,
pamijile pang rahayu, keto kecaping agama, tan patut ika piwalin,
sapuniku, mangda maputra utama.
***************

GINADA
1. Uduh adi jegeg sayang, mekelo antos galah jani, beli adi makaronan,
liang manahe kelangkung, siap beli tusing ngoyong, glindang-
glinding, makuruyuk ring guungan

2. Nguda beli jaruh pisan, tajine malu sangihin, sadurunge kocek


ayam, apikin siape malu, apang sida siap menang, apang tusing, mara
kocek mlaib kalah

3. Yaning ento da sengsaya, siap beli sing kalah saing, cager pisan
kabrukutan, siap kacingan wastan ipun, beten duuran ya sadia, sing
ja jerih, yan musuh tusing pejah

4. Seneb tityang mamirengan, beli dueg bogbog gati, ibi sanja beli
mengocek, lawan siap tityang brumbun, mara lebin beli kalah, ya
melaib, siap beli ocol-ocolan

Geguritan 151
Geguritan Gek Rani
PUPUH DURMA
1. Ada satua anak istri ujang tityang, gek rani ne kewastanin,
geginannya medagang, kopi manis jaja laklak, mejuruh gula bali
asli, lais pisan, reh laklaknya jaen gati

2. Pegadegne langsing lanjar putih nyalang, rambut lurus


merebonding, pengangone stata bawak, kenyem manis pipi sujenan,
susu nyangkih mangedanin, asing katon, wayan bongol nadak
metangi.

3. Buduh paling truna-truna mengatonang, ya I pekak milu paling,


cucune tan nyak sirep, buduh paling kasemaran, engsap teken raga
lingsir, sedina-dina, mlali ring jero gek rani.

4. Nuju wengi gek rani jani medagang, truna-truna akeh ngangurin,


gek rani ledang pisan, truna pada ngadu ngombal, ada ngaba motor
mobil, ada jinah, ulian ngadep tegal carik

PUPUH SINOM
1. Yan gek nyak teken pekak, pekak liu ngelah pipis, asing ane gek
arsayang, nyadia pekak mengisinin, emas hape motor mobil,
sampunang gek rani kengguh, diastun pekak suba tua, bayun pekak
nu gde yukti, kadi ipun, sang Bhima panca pandawa

2. Cucun pekak gede siteng, wireh fitnes bilang wai, ngajeng ramuan
ginseng korea, sinah kuat tahan lami, pekak kasub uli nguni, mirib
gek rani tuara ngugu, wireh tonden ngerasayang, yaning suba
nawang bukti, natan surud, sinah pacang ketagihan

3. Trunane laut menimbal, ih pekak to nguda juari, ngalemesin bajang


muda, minab mani pekak mati, melah bambange gae jani, apang tusing
banjare tuyuh, eda dini jlapat-jlapat, I dadong jumah jangkutin,
munyi liu, patilesang raga tua

4. Truna-truna kedek mesuryak, sambil minum kopi manis, gek rani


kenyem mirengan, mapineh sajeroning hati, I pekak jani suba
lingsir, buin telun minab lampus, ipun sugih arta brana, malih
ipun tanpa waris, yaning lampus, kasugihne tityang nyuang

5. Yan manian suba pejah, tityang pacang ngalih muani, muani bagus
kadi arjuna, dadi kedek jroning hati, pangaleme naya singid, saget
truna bagus rauh, pejalanane papojolan, tuara makta napi-napi,
malih ipun, rauh tuara ngangon sandal

6. Uduh jero dagang jegeg, dahat nista manumadi, sandal besik tuara
ngelah, icen tityang ngidih kopi, kanggeang tityang kopi pahit,
nanging dagingin akedik susu, gek rani mangkin ngucap, jero jati
bagus genjing, nanging bagus, tuara dadi anggon mayah

Geguritan 152
PUPUH GINADA
1. Gumi jani suba melenan, elen pidan elen jani, jani pipis dadi raja,
pipise mekada bagus, bocoke dadi ulehang, dija jani, ada luh nyak
anak tiwas

2. Ento tuah ada ring carita, yan jani tan madue pipis, baguse tuara
ngrunguang, sangkan jani anak ayu, kurenannya truna bocok,
nanging sugih, arta brana tan kirangan

3. Yan beli enyakin tityang, sengsara hidup tityang mani, jumah beli
tuara ada apa, tuara ada siap aukud, tai dogen mekacakan, nyakan
krikil, sinah luntur jegeg tityang

4. Beli mai tuara mesandal, tolih sandal tityang niki, aji mael
tityang numbas, lima juta sratus ribu, kaden beli niki mudah, gumi
jani, tuara dadi modal tresna.

5. Nguda beli juari pongah, mai teka ngidih kopi, tolih truna-truna
lenan, makejang pada makudus, ngeroko miwah minum arak, miwah
wiski, bir kratingdeng vodka
*****

PUPUH GINADA
1. Duh dewa meraga utama, sarining ring banjar sari, sokawasti
cinggak titiang, titiang nunas pitulung, sudi ja dewa mas mirah,
ngicen urip, tityang jatma lintang kawot

2. Diyastu ping pitu ngayehang, mangda tityaang juwa kepanggih,


makurenan ring mas mirah, manah titiang sampun putus, ala ayu
sinarengan, bareng mati, ring swarga mekaronan

3. Ring dumadi riwekasan, ten pasah titiang memyiwi, yan I dewa dadi
werta, titiang tumbuh dadi gadung, setata ngelilit I dewa, yan
upami, I dewa dadi tatua cerita

4. Titiang dados para sisya, tan sah tityang ngamong sai, yaning
idewa dadi sekar, titiang I sadpada ngarumrum, sarahina ngaras I
dewa, dewa gusti, pirengan atur titiang

5. Yan I dewa dados kedapan, titiang dadi angin aris, setata titiang
tan pasah, mesolah ngawe ulangun, sareng kalih peteng lemah, dewa
gusti, ratu katon kedap-kedap

6. Setata merawat ring mata, megantung-gantung ring hati, rasa


rawuh ngaras-aras, nyesep lambe tur mangugut, rasa dada
keantepang, sakit genit, yan milu meadukan

7. Sahi titiang mamulisah, galenge aras palingin, abin sangkol


palegandang, idepang sokawasti ayu, rumrum canden usap-usap,
palingin, ajakin luas merangkep

Geguritan 153
8. Duh dewa ayu mas mirah, nguda meneng ratu nengil, yaning I dewa
suweca, ring titiang jatma buduh, sesambatanya I tigaron, sai
ngeling, bayu edan mamulisah.

PUPUH SINOM
1. Mas jiwatman beli I dewa, eda engsap unduke nguni, rikala enu
wimuda, kala peteng kadi mangkin, wus wayang mebalik mulih, teka
hujan bales tuwun, dibanjaran mesayuban, truna-truni milu
ngempi, ditengah saput, saling sigit ajak dadua

2. Hujan bales magrudugan, sayan peteng sayan dingin, asing membon


medangsekan, liman beli milu melali, adi masih milu ngusudin,
ngardin manah ne ulangun, angkihane medesekan, tangkahe
ngerudug paling, ada kerug, galang tatit ngawe sambrag

G I N A D A
1. Beli bagus dewan tityang, nguda mekelo sing mulih, kanti masem
laklak tityang, masem antuk rebut buyung, bilang peteng kaipiang,
beli mulih, megapgapan biu raja

2. Setata merawat ring mata, megantung-gantung ring hati, rasa rauh


mengaras-aras, nyesep lambe tur mengugut, rasa dada keantepang,
jaen sakit, rasa milu meadukan

3. Sai tityang mamulisah, galenge aras palingin, abin sangkol


palegandang, idepang I beli bagus, rumrum canden usap-usap,
kadimanin, ajakin memadu tresna

4. Adi sayang mas jiwatma, suba nawang joh mekuli, beli megae di
pesiar, kapah beli nawang kubu, peteng lemah ring segara, dadi
kuli, a tiban mara nawang umah

5. Melah adi ngoyong jumah, memagehang satya laki, jani jaman kali
yuga, legan manah ne katuwut, tuara ngitung mani puan, liu jani,
memitra jak meong pisaga

6. Meong pisaga ne galak, dengak-dengok ia ngintipin, pidan ada selah


melah, ento krana beli inguh, ngenehang somahe jumah, apang
tusing, papa kerja mama goyang

S I NO M
1. Nguda beli ngraos keto, sampunang sengsaya ring ati, tityang yatna
ngaba raga, dyastu liu meong mai, mengaras miwah ngulgulin,
ngajak ngalih kubu suwung, tresna tityang batun buluan, mamesik
tekening beli, dyastun beli, joh megae di pesiar

2. Dyastun tityang mekita, tan sida naehang genit, tityang inget


teken dosa, memagehang satya laki, ada pabesen tityang jani, eda
beli jajan ditu, pyanak somah ngantos jumah, kaden beli suba uning,
jani liu, ada perebut laki orang.
****

Geguritan 154

Anda mungkin juga menyukai