[1]
Khutbah Jum’at http://al-
MUQODDIMAH
Alhamdulillah, kita memuji Allah dengan sebanyak-banyak pujian yang telah
memberi kita taufiq atas agama Islam yang lurus ini. Shalawat dan salam bagi nabi yang
menjadi utusan-Nya Muhammad bin Abdullah yang telah menyampaikan Islam ini kepada
Apabila kita ingin menjadi diantara golongan orang-orang baik, maka jadilah orang
yang membawa manfaat kepada orang lain. Atas dasar inilah kami menghadirkan buku kecil
ini dengan tujuan semoga bermanfaat bagi para khotib dalam berdakwah terutama di
lingkungan yang menggunakan bahasa jawa. Buku kecil ini merupakan kumpulan khutbah
jumat dengan bahasa jawa yang telah berhasil kami kumpulkan. Namun, kami menyadari
akan keterbatasan ilmu di dalam menggunakan bahasa jawa atau materi yang kami sajikan.
Oleh karena itu, kami berharap para pembaca memberikan kritik dan saran kepada kami
sehingga pada edisi yang akan datang kami bisa memperbaiki kekurangan pada buku ini.
Penulis
[
Khutbah Jum’at http://al-
DAFTAR ISI
Muqoddimah..................................................................................................................2
Daftar isi........................................................................................................................3
Wulan sya'ban...............................................................................................................6
Siyam ramadhan...........................................................................................................13
Penulis..........................................................................................................................22
[
Khutbah Jum’at http://al-
ْﻞ:ِﻀﻠ
1. Hijrah mental..
Inggih menika hijrah kanti ngendaleni nafsu. saking nafsu amarah tumuju dateng nafsul
lauwwamah lannafsul muthmainnah . Jalaran nafsu amarah punika tentu tansah ngajak
tumuju dateng pendamel awon, kados dawuhipun Allah :
ان اﻟــﻨــﻔـﺲ ﻻ ﻣــﺎرة ﺑـﺎﻟـﺴــﻮء
“Temenan nafsu iku tansah perintah kelawan penggawe ala” (QS.Yusuf : 53)
Tiyang ingkang tansah nuruti nafsu amarah punika tentu tumuju dateng pendamel awon
ingkang tansah kedah keturutan pepinginanipun, mboten nggagas nuwuhaken kapitunaning
liyan, akalipun sampun tunduk lan nyengkuyung dateng pikajenganing nafsu..
Dene nafsul lauwamah menika kesadaran kangge negur pribadi lan diri sendiri, nafsu
[
Khutbah Jum’at http://al-
ingkang sampun mawas diri, inggih kesadaran kangge merubah pribadi sak derengipun dipun
tegur dining Allah. Dawuhipun Allah :
وﻻ أﻗــﺴــﻢ ﺑـﺎﻟــﻨـﻔــﺲ اﻟـﻠــﻮاﻣــﺔ
“Lan Ingsun sumpah demi jiwa kang akeh olehe nggetuni” (QS. Al Qiyamah : 2)
Dene nafsul muthmainnah punika kados ingkang kadawuhaken dening Allah :
ﯾَــﺂَأﯾﺘﮭَـــﺎاﻟـﻨــﻔـﺲ اﻟـﻤــﻄـﻤـﺌـﻨــﺔ ارﺟـﻌـﻲ اﻟﻰ رﺑــﻚ راﺿــﯿــﺔ
ﻓـﺎدﺧـﻠـﻲ ﻓﻲ ﻋــﺒــﺎدي ﺟـﻨـــﺘﻲ ﻣــﺮﺿــﯿــﺔ
وادﺧــﻠﻲ
“Hai jiwa kang anteng , baliya marang Pangeranmu kelawan ridla lan diridlani
Pangeranmu. Mlebua ing golongane kawulaKu, lan ingndalem swargaku” (QS. Al Fajr : 27-
30).
Hijrah mental kita kedah ngantos saget tumuju nggayuh jiwa ing kang muthmainnah supados
kita kalebet golonganipun kawula ingkang pikantuk karidlan saking ngarsa dalem Allah
Ta’ala.
[
Khutbah Jum’at http://al-
2. Hijrah kultural.
Inggih menika hijrah saking keterbelakangan tumuju dateng kemajengan. Kawontenan kita
ingkang tasih katah katilar dening kemajengan, kedah dipun ikhtiyari supados langkung
saget nggayuh kawontenan ingkang langkung sae. Kados dene kawontenan lare lare ingkang
cekap katah mboten saget sinau lan menempuh pendidikan, mekaten ugi jumlah tenaga kerja
ingkang langkung ageng katimbang wontenipun lapangan pakaryan,
Mekaten ugi kabudayan ingkang saya ngrisak dateng akhlaq lan moralipun masyarakat kanti
dalih kebebasan ber kreasi, lan sak pinunggalanipun. Punika kedah kita
atasi supados mboten ngobro ombro, syukur saget gumantos pengadatan utawi adat kito
dados kabudayan ingkang selaras kaliyan tuntunan agami Islam ingkang leres. Amargi ing
jaman puniko musuh-musuh islam nyebaraken kebudayaan ingkang mboten wonten tuntunan
agami islam lan katah-katahipun umat islam mboten ngraosaken.
3. Hijrah Sosial.
Inggih menika hijrah saking saking kondisi sosial kita ingkang nembe ketaman bencana,
jalaran mboten namung fisik ingkang dados korban nemahi kerisakan, nanging kawontenan
sosial ugi nemahi katah kerisakan kados penipuan dateng sedrek piyambak, permusuhan,
korupsi lan sak panunggalanipun. Hubungan pasederekan, tetanggan lan sesrawungan katah,
Punika kedah dipun usahani kanti hijrah tumuju dateng konndisi sosial ingkang langkung
sae. Tiyang pinter pirang pirang, nanging tiyang bener arang arang. Mila semanget hijrah
kedah tumanem wonten ing manahipun saben saben tiyang Islam sepanjang zaman.
4. Hijrah Material.
Hijrah Material. Punika upaya perubahan kangge nggayuh kawontenan ingkang langkung sae
ing babagan ekonomi, kita kedah gumbregah kedah cancut tali wanda, mboten kenging
kedlarung, berlarut larut ing swasana sungkawa nggetuni dateng kawontenan, kedah
semangat makarya kangge nggayuh kebahagyaan dunya lan akhirat, dunyane
nggayuh baldatun thayyibatun warabbun ghafur, akhirate beja mulya slamet saking siksa
akhire mlebet swarga. Aminn.
أﻗﻮل ﻗﻮ ﻟﻲ ھﺬا واﺳﺘﻐﻔﺮوا ﷲ ﻟﻲ و ﻟﻜﻢ إﻧﮫ ھﻮ اﻟﻐﻔﻮر اﻟﺮﺣﯿﻢ
Khutbah 2
ْﺟ َﻤ ِﻌ:َُم ﻋَﻠﻰ ﺷ ف اﻷَ وا ْﻟ ُﻤ ﺳﻠِ وﻋ َﻠﻰ اَﻟ ِﮫ و ﺻ ْﺤﺒِ ِﮫ أ رب ا ْﻟ َﻌﺎ َﻟ ِﻤ ْﯿ و ﺼ ا ْﻟ ﺤ
ِ
ْﯿ َﻦ َأ ﱠﻣﺎ َﺑ ْﻌ ُﺪ ْﺮ ْﯿ ْﻧ ِﺒ َﯿﺎ ِء أ َﺮ َ ﻼة واﻟﺴ
ﻼ َ َﻦ اﻟ ْﻤ ُﺪ
َﻦ
Kaum muslimin ingkang minulyo
Mugi mugi Allah tansah midanget lan ngijabahi dunga panyuwun kita, andadosaken keluarga
ingkang sakinah manggih kabegjan dunya ngantos akhirat. Amin.
وﻋ َﻠ ِإﻧﱠﻚ ﺣ ِﻤ ﻣﺠ ْﯿ و َﺑﺎر ﻋﻠ ﻣﺤ ﱠﻤ،اَﻟﻠﱠﮭُ ﱠﻢ ﺻ ﻋﻠ ﻣﺤ ﱠﻤ وﻋ َﻠﻰ آ ِل ﻣﺤ ﱠﻤ ﻛ ﺻﱠﻠ ﻋَﻠﻰ ِإ ْﺑ وﻋ َﻠﻰ آ ِل ِإ ْﺑ َﺮاھ ْﯿ َﻢ
ﻰ ٍﺪ ك ﻰ .ٌﺪ ْﯿ ٌﺪ َﺮاھ ْﯿ َﻢ ٍﺪ َﻤﺎ ْﯿﺖ ٍﺪ ﱢﻞ ﻰ
ﱠ
اَﻟﻠﮭُ ﱠﻢ ﻏِﻔ ْﺮ ِﻟ ْﻠ ُﻤ وا ْﻟ ُﻤ ْﺆ ِﻣﻨَﺎ ت ﺴِﻠ ِﻤ ْﯿ َﻦ. ِإﻧﱠﻚ ﺣ ِﻤ ﻣﺠ ْﯿ ٌﺪ،ﻋَﻠﻰ ِإ ْﺑ وﻋ َﻠﻰ آ ِل ِإ ْﺑ َﺮاھ ْﯿ َﻢ آ ِل ﻣﺤ ﱠﻤ ﻛ َﻤﺎ ﺑَﺎ َر
وا ْﻟ ُﻤ ا ْﺆ ِﻣِﻨ ْﯿ َﻦ ْﯿ ٌﺪ َﺮاھ ْﯿ َﻢ ْﻛﺖ ٍﺪ
ُ َ ﱠ ﱢ ُ
ر ﱠﺑﻨَﺎ ﻻَ ﺗ َﺆاﺧ ْﺬﻧَﺎ.ﻨَﺎ ظﻠ ﺴَﻨﺎ ﻏِﻔ ْﺮ ذﻧﻮ َﺑﻨَﺎ و َﻛﻔ ﻋ ﺳﯿﱢﺌَﺎ َ ﻮﻓ َﻨ ﻣ اﻷ ْﺑ َﺮار: رﺑﱠ.ت َ َ
ﻷ ﻣ ْﻨ ُﮭ و ْاﻷ ْﻣ َ وا ْﻟ ُﻤ ﺴِﻠ ت ا
ِﺗﻨَﺎ ﺎ وﺗَ َﻊ ﺎ:ْﺮ ﻨﱠ َﻟَﻨﺎ ْﻤَﻨﺎ َأ ْﻧﻔ َﻓﺎ َﻮا َﻤﺎ ْﺣﯿَﺎ ِء ْﻢ
ﺎ: واﻋ ﻋﻨﱠ،وﻻ ﺗُ َﺤ ﱢﻤ ْﻠﻨَﺎ ﻣﺎ َﻻ طَﺎﻗَﺔَ ﻟَﻨَﺎ ﺑِ ِﮫ َ ر ﱠﺑَﻨ، ِﺬ ﻗَ ْﺒ ِﻠﻨَﺎ:ﻋَﻠ ﺻ ﻛ ﺣ َﻤ ﻋَﻠﻰ ﱠاﻟ وﻻ ﺗَﺤ ِﻤ ْﻞَ ِﺴ ْﯿَﻨﺎ َأ ْو َأ ر ﱠﺑَﻨ:ِإ ْن ﻧﱠ
ﻒ ﻣﻦ ﺎ ْﯾ َﻦ ْﯿَﻨﺎ إ ًﺮا َﻤﺎ ْﻠ َﺘ ُﮫ ﺎ،ْﺧﻄَ ْﺄﻧَﺎ
ﻮﻻﻧَﺎ ﺼ ﻋَﻠﻰ ا ْﻟَﻘ ْﻮ ِم ﺮ ْﯾ َﻦ َ ْ ْ ﻤﻨَﺎ واﻏﻔِ ْﺮ ﻟَﻨَﺎ وا
ا ْﻟ َﻜﺎﻓ ﻓَﺎﻧ ﻣ ْﺮﻧَﺎ ْر ﻧﺖ ﺣ َأ
اﻟﻠﱠﮭُ ﱠﻢ ﻧﱠﺎ ﻧَ ﺴ ﻚ ﺑﺄَﻧﱠﺎ ﺸﮭَ ﻚ ﺖ ﷲُ ﻻَ ﻟَﮫَ ﻻﱠ َأْﻧ ﺖ ﺣﻲ ﯾَﺎ َﻗﯿﱡ ْﻮ ْ ﺠﻼَ واﻹ ْﻛ َﺮا ِم
ِإ ِإ ِ ِإ
ُم ﯾَﺎ ﻟ ِل ﯾَﺎ ﻧَ ُﺪ َأﻧ َأْﻧ ﻟ:َﺄ
ذا
ﯾَﺎ ُﻣ ﺼ ف ا ْﻟ ُﻘ ُﻠ ﺻ ف ﻗُﻠُ ْﻮ َﺑﻨَﺎ ِإﻟَﻰ ﻋ ﻚ اﻟﻠﱠﮭُ ﱠﻢ ﯾَﺎ ﺐ ا ب ﺖ ﻗُﻠُ ﻋﻠ د ْﯾ ِﻨﻚ
ْﻮ َﺑﻨَﺎ ﻰ ُﻣ َﻘﱢﻠ ْﻟ ُﻘ ُﻠ ْﻮ ﺛَﺒﱢ طَﺎ ﺘ ْﻮب ﱢﺮ ﱢﺮ
ِإﻟَ ْﯿ َﮭﺎ ﻣ َﻌﺎ ُد ُﻧﺎ ْﺢ َﻟَﻨﺎ آﺧ:ِاﻟﻠﱠﮭُ ﱠﻢ َأ ﺻِﻠ د ْﯾ َﻨﻨَﺎ اﻟﱠ ِﺬي ھُ َﻮ ﺼ َأ ْﻣ ﺮ و ﺻِﻠ ْ ﻧ َﯿﺎﻧَﺎ اﻟﱠﺘِﻲ ﻓِ ﻣ ﺷ و ﺻﻠ
ﻲ ﺘ:َﺮَﺗَﻨﺎ اﻟﱠ ْﯿ َﮭﺎ د َﻌﺎ ﻨَﺎ َأ َﻧﺎ َأ ْﺢ َﻟﻨَﺎ ﻋ َﻤ ُﺔ ْﺢ َﻟﻨَﺎ
َﻛﺎ ﻣ ْﻦ ﺑَ َﺮ ت ھَ َﺬا َ ْﯿﻨَﺎ ﻠ ﻋ َ ﻣﻨَﺎ و ِﻗ َﯿﺎ وَأ ﻋ ْﺪ َﻣﻨَﺎ ﯿَﺎ ﺻ ﻣ ﱠﻨﺎ ﻣ ْﻦ ﻛ ﱢﻞ اﻟﻠﱠﮭُ ﱠﻢ ﺗَﻘَﺒﱠ ْﻞ ﱟﺮ ﺷ
[
Khutbah Jum’at http://al-
ﻟَﻨَﺎ راﺣ ًﺔ ﻛ ّﻞ ﺮ ْﯿ ﺧ وا ْﻟ َﻤ ْﻮت زَﯾﺎ َﻟﻨَﺎ ِﻓﻲ َدًة ة َﯿﺎ ﺤ َوا ﺟ َﻌ ِﻞ ا ْﻟ ا ْﻟﯿَ ْﻮ ِم
و َ ِﺑﻨ ْﯿﻨَﺎ َأن ﻧﱠ ْﻌ ُﺒَﺪ اﻷَ ﺻَﻨﺎ َم رب اﺟ َﻌ ْﻞ ھَ َﺬا ا ْﻟ َﺒ َﻠ َﺪ آ ِﻣ ًﻨﺎ ْ ﺒﻨَﺎ
واﺟ ُﻨ
ﺣﺴ و ِﻗ َﻨ َ ب اﻟﻨﱠﺎر. اﻵ ﺧ رﺑﱠﻨَﺎ آﺗِﻨَﺎ ﻓِﻲ اﻟ ﱡﺪ ْﻧﯿَﺎ ﺣﺴ
ﻨَﺔ ﺎ ﺬ َﻨﺔ و ِﻓﻲ َﺮ ِة
ا
ﻋ
[
Khutbah Jum’at http://al-
WULAN SYA'BAN
ْﻞ:ِﻦ ﻀﻠ
ُﯾ ﻋ ْﺒ و ﺳ ْﻮ ُﻟ ُﮫ ﺷَﮭ ُﺪ َأ ْن ﻻَ ِإﻟَﮫ و ﺷﮭَ ُﺪ ﻣﺤ ّﻤ ُﻓَﻼَ ھَﺎ ِد ي ﻟَﮫ
ُﺪ ُه َر ًﺪا ِإﻻّ ﷲ َأ َأ ّن َأ
ْ ﻧ ُﺘ ﻣﺴﻠِ ُﻤ ْﻮ َن ّوﻻ ﺗَ ُﻤ ْﻮ ُﺗّﻦ ِإﻻ
َ ﺣﻖ َﯾَﺎَأﯾّﮭَﺎ اﻟّ َﺬ ْﯾ َﻦ آ َﻣ ُﻨْﻮا اﺗّﻘُﻮا ﷲ
ْﻢ ﻘَﺎﺗِ ِﮫ:ُﺗ
وَأ
وﺧ َﻠ ْ ﻨ ز ﺟ وﺑ ﻣ ْﻨ ُﮭ رﺟﺎ ﻛﺜْﯿًﺮا وﻧﺴﺎ ًء وا ّﺗ ُﻘﻮا ﷲَ اﻟَ ِﺬي ﺲ َس ﺑّرُﻜ ُﻢ اﻟّ ِﺬي ﺧَﻠَﻘ ﻣ ْﻦ ﻧ ﯾَﺎَأﯾّﮭَﺎ اﻟﻨَﺎ
ِ ِ َ
ﻻ ﻖ َﮭﺎ ْو َﮭﺎ ﺚ َﻤﺎ ْﻔ واﺣ َﺪ ٍة ُﻜ ْﻢ اﺗّﻘُ ْﻮا
ﻣ
ْاﻷ ﺣﺎم َ ِإ ّن ﻛﺎ ﻋَﻠ ْﯿ ِرﻗ ْﯿﺒًﺎ
َ ﺗَﺴﺎ َءُﻟْﻮ َن ﺑِ ِﮫ و
ﷲ َن ُﻜ ْﻢ ْر
ﺳ ْﻮ َﻟ ُﮫ ﻓَﻘَ ْﺪ ﻓَﺎ َز ﻓَ ْﻮًزا َوﯾْﻐ ِﻔ ْ َﺮﻟُﻜ ْﻢ ُذﻧ ْﻮ َﺑُﻜ ْﻢ و َﻣ ْﻦ ﻄﻊ و ُوﻗْﻮُﻟْﻮا ﻗَ ْﻮ ًﻻ ﺳ ِﺪ ْﯾ ًﺪا ﺼِﻠ ْﺢ َ ﻤﺎ َﻟ َﯾَﺎَأﯾّﮭَﺎ اﻟّ ِﺬ ْﯾ َﻦ آ َﻣ ُﻨْﻮا اﺗّﻘُﻮا ﷲ
ﯾُ ﷲ َر ﯾُ َﻟ ُﻜ ْﻢ أ ُﻜ ْﻢ ﻋ
... َأ ّﻣﺎ ﺑَ ْﻌ ُﺪ،ﻋﻈ ْﯿ ًﻤﺎ
ﻣ ْﺤ و ُﻛ ﻣ ْﺤ َﺪ َﺛٍﺔ ﺑ ْﺪ ﻋ و ُﻛ ّﻞ ُ وﺷ،ﺻّﻠﻰ ﻋَﻠ َﻢ
اﻷُﻣ ْﻮر ﻓَﺄِ ّن َأ ﺻ ا ﺤ ﺚ ب وﺧ ْﯿ َﺮ ا ْﻟ َﮭ ى ھَ ﻣﺤ ّﻤ
ِ
ﺔ ّﻞ،َﺪ َﺛﺎ ُﺗ َﮭﺎ ّ
وﺳﻠ ّﺮ ﷲ ْﯿ ٍﺪ ْﺪى ْﺪ ،َِﺪ ْﻟ ِﺪ ْﯾ ﻛﺘَﺎ ﷲ
ِﮫ ق
. ِﺔ ِﻓﻲ اﻟّﻨﺎر:ﻼ َﻟ
َ ﺿ ﺿﻼ و ُﻛ ﺑِ ْﺪ ﻋ
ّﻞ،ًﺔ:َﻟ ٍﺔ
[
Khutbah Jum’at http://al-
Meniko keutamaan wulan Sya’ban ingkang sepindah. Sya’ban Wulan dipun angkat
amal manungso dateng Allah.
Keutamaan kaping kalih inggih puniko wonten ing pertengahanipun wuan sya’ban. Ingkang
sampun kito kenal kanti istilah Nisfu Sya’ban.
Sabdanipun Rasululloh:
ﻣﺸﺎﺣ ﻓَﯿَﻐﻔِ ُﺮ ﻟِ َﺠ ِﻤﯿﻊ ﺧ ْﻠ ِﻘِﮫ ِإﻻﱠ ِﻟ ُﻤ ﺸ ك َأ،ِإ ﱠن َﷲﻟَﯿَﻄﱠﻠِ ﻊ ﻓِﻲ ﻟَ ْﯿ َﻠِﺔ اﻟﻨﱢ ﺼﻒ ﺷ ْﻌ َﺒﺎ َن
ﻦ ِﺮ ْو ﻣ ْﻦ
Sesungguhnya Allah memeriksa pada setiap malam nishfu Sya'ban. Lalu Dia mengampuni
seluruh makhluk-Nya, kecuali yang berbuat syirik atau yang bertengkar dengan
saudaranya. (HR Ibnu Majah, dinilai shahih oleh Al-Albani)
Jama’ah ingkang minulyo,
Lajeng punopo amal ingkang dipun contohaken Rasululloh ing wulan Sya’ban? Perkawis
meniko penting kangge kito mengertosi lan amalaken. Supados kito mboten tebih saking
sunah rasul. Lan kito amalaken kagem bukti bilih kito tresno dumatheng Allah. Bukti menawi
kito tresno saestu dumatheng Allah inggih kanti kito nyonto Rasululloh.
وﷲ ﻏﻔ رﺣﯿ ﷲ وﯾَﻐﻔِ ْﺮ ﻟَ ُﻜ ْﻢ ذ ُﻧﻮ َﺑُﻜ ْﻢ ﻮﻧﻲ ﯾِ ﷲ ﻓَﺎ ﱠﺗِﺒ ُﻌ
َ ﻗُ ْﻞ ِإ ْن ﻛ ْﻨ ُﺘ ْﻢ ﺗُ ِﺤ ﱡﺒﻮ َن
ُ ُ
ٌﻢ ﻮ ٌر ْﺤِﺒ ْﺒ ُﻜ ُﻢ
Katakanlah: "Jika kamu (benar-benar) mencintai Allah, ikutilah aku, niscaya Allah
mengasihi dan mengampuni dosa-dosamu." Allah Maha Pengampun lagi Maha
Penyayang. (QS. Ali Imran : 31)
amal ingkang sepindah ingkang dipun contohaken Rasululloh inggih puniko ngatahaken
siyam sunnah.
Usamah bin Zaid berkata kepada Rasulullah, "Wahai Rasulullah, saya tidak melihat engkau
berpuasa di satu bulan melebihi puasamu di bulan Sya'ban." Rasulullah menjawab, "Ini
adalah bulan yang dilalaikan oleh kebanyakan manusia, yaitu antara bulan Rajab dan
Ramadhan. Di bulan inilah amal perbuatan manusia diangkat kepada Rabb semesta alam.
Karena itu aku ingin saat amalku diangkat kepada Allah, aku sedang berpuasa." (HR. An-
Nasa'i. Al Albani berkata "hasan")
Ummul Mukminin Aisyah ugi ngriwayataken kebiasaan Rasulullah ing wuln Sya’ban.
ُ ﻛﺎ َن ﯾَ ﺼ ﺷ ْﻌ َﺒﺎ ﻛﻠﱠﮫ، ﺷ ْﻌ َﺒﺎ َن ﺼ ﺷ ْﮭ ًﺮا َأ ْﻛ َﺜ ﻣ- ﺻﻠﻰ ﷲ ﻋﻠﯿﮫ وﺳﻠﻢ- ﻟَ ْﻢ ﯾَ ُﻜ ﻦ ﻰ
َن ﻮم ُﻓَﺈِﻧﱠﮫ َﺮ ْﻦ ﯾَ ﻮم ِاﻟﻨﱠﺒ
Rasulullah SAW tidak pernah berpuasa sunnah di satu bulan lebih banyak daripada bulan
Sya'ban. Sungguh, beliau berpuasa penuh pada bulan Sya'ban. (HR. Bukhari)
Saking katerangan kolo wau , bilih nindaken siyam wonten ing Sya’ban dados istimewa
sebab ing wulan meniko dipun angkat amal ingkang sampun kito tindakaken. Lan ugi dados
persiapan siyam ramadhan.
Ingkang kedah kito gatosaken mboten angsal kito khususaken siyam 1 / 2 dinten terakhir
sya’ban. Kejobo menawi siyam ingkang kedah kito tindakaken.
[
Khutbah Jum’at http://al-
Rasulullah SAW bersabda:
Janganlah kalian mendahului Ramadhan dengan berpuasa sehari atau dua hari sebelumnya.
[
Khutbah Jum’at http://al-
Kecuali seseorang yang (memang seharusnya/biasanya) melakukan puasanya pada hari itu.
)Maka hendaklah ia berpuasa. (HR Bukhari
Kaping kalih, nglunasi utang siyam ramadhan, kagem kito kangge nengetaken keluargo kito
ingkang gadah utang siyam ramadhan.
Kaping tigonipun, ngatahaken ibadah lan amal kesaenan sarto ningkataken kualitas ibadah
kito. kito giataken shalat rawatib, qiyamullail, maos Al-quran, lan katah maleh ingkang saget
kito tindakaken.
أﻗﻮل ﻗﻮﻟﻲ ھﺬا واﺳﺘﻐﻔﺮ ﷲ اﻟﻌﻈﯿﻢ ﻟﻲ وﻟﻜﻢ وﻟﺴﺎﺋﺮ اﻟﻤﺴﻠﻤﯿﻦ واﻟﻤﺴﻠﻤﺎت واﻟﻤﺆﻣﻨﯿﻦ واﻟﻤﺆﻣﻨﺎت ﻓﺎﺳﺘﻐﻔﺮوه إﻧﮫ ھﻮ اﻟﻐﻔﻮر
اﻟﺮﺣﯿﻢ..
Khutbah ke 2
ﻣ ْﻦ ﯾ ْﮭ ِﺪ ِه ﷲ ﻓَﻼَ ﻣ ﻀ ّﻞ و َﻣ ْﻦ ﻀﻠِْ :ﻞ َأﻋ َﻤﺎ ِﻟﻨَﺎ
ُ َ
ﯾُ ﻟَﮫُ ﻻ ِإﻟَﮫ و ﺷَﮭ ُﺪ ﻣﺤ ّﻤ ﻋ ْﺒ و ﺳ ْﻮ ُﻟ ُﮫ ﻓَﻼَ ھَﺎ ِد ي ﻟَﮫُ ﺷﮭَ ُﺪ َأ ْن َ
ًﺪا ُﺪ ُه َر ﻻ ﷲ َأ َأ ّن ِإ ّ َأ
Pungkasanipun monggo wekdal kito manfaataken kanti sak saesaenipun, awit amal kito bade
dipun angkat dateng Allah.
ِإ ﱠن ﷲَ و َﻣ َﻼ ِﺋ َﻜ َﺘ ُﮫ ﯾُ ﺼ ﱡﻠ ﻋَﻠﻰ ﻲ .ﯾَﺂَأﯾﱡﮭَﺎ اﻟﱠ ِﺬ ْﯾ َﻦ آ َﻣ ُﻨ ﺻ ﻋَﻠ و ﱢﺳﻠُﻤْﻮا ﺗَ ﺴِﻠ ْﯿ ًﻤﺎ
ﱡﻠ ْﯿ ْﻮا اﻟﻨﱠ:ﺒ ْﻮ
ْﻮا ِﮫ َن
اَﻟﻠﱠﮭُ ﱠﻢ ﺻ ْ ﻢ ﻋﻠ ﻣﺤ ﱠﻤ وﻋ َﻠﻰ آﻟِ ِﮫ و ﺻ واﻟ ﱠﺘﺎ ِﺑ ِﻌ ْﯿ َﻦ وﺗَﺎ ِﺑﻊ اﻟﺘﱠﺎﺑِ ِﻌ ْﯿ َﻦ ﻟَﮭُ ْﻢ ﺑِﺈِ ْﺣ ﺴﺎن
ْﺤﺒ ٍﺪ ﱢﻞ وﺳﱢﻠ ﻰ
ِﮫ
ِإﻟَﻰ ﯾَ ْﻮ ِم اﻟ ﱢﺪ ْﯾﻦ وا ْ ﻣ َﻌ ُﮭ ْﻢ ِﺑ َﺮ ْﺣ َﻤ ِﺘ ﻚ ﯾَﺎ َأ ﺣ َﻢ اﻟ ﱠﺮاﺣ ِﻤ ْﯿ َﻦ
ْر ْر ﻤﻨَﺎ
ﺣ
اﻟﻠﱠﮭُ ﱠﻢ َأ ﺻِﻠ د ْﯾ َﻨﻨَﺎ اﻟﱠ ِﺬي ھُ َﻮ ﺼ َأ ْﻣ ﺮ و ﺻِﻠ ْ ﻧﯿﺎﻧَﺎ اﻟﱠﺘﻲ ﻓ ﻣ ﺷ و ﺻﻠِْ :ﺢ َﻟَﻨﺎ آﺧ ﻟَ ْﯿﮭﺎ ﻣ َﻌﺎ ُد ُﻧﺎ
ِإ َ َ ِ ِ
َﺮﺗََﻨﺎ ﱠاﻟ:ﺘ ﻲ ْﯿ َﮭﺎ د َﻌﺎ ﻨَﺎ َأ َﻧﺎ َأ ْﺢ َﻟَﻨﺎ ﻋ َﻤ ُﺔ ْﺢ َﻟَﻨﺎ
ﺻﯿَﺎ َ ﻣﻨَﺎ و ﻋ ﻋﻠَ ﻣ ْﻦ ﺑ َﺮ ت ھَ َﺬا ﺷ ﱟﺮ اﻟﻠﱠﮭُ ﱠﻢ ﺗَﻘَﺒﱠ ﻣ ﻟَﻨَﺎ ﻣ ﻛ وا ْﻟ َﻤ َواﺟ َﻌ ِﻞ ا ﺤﯿ زَﯾﺎ َدًة َﻟَﻨﺎ ﻛ ﺧ
َ
َﻛﺎ َﻣﻨَﺎ و ِﻗ َﯿﺎ َأ ْﺪ ْﯿﻨَﺎ ْﻞ ﱠﻨﺎ راﺣ ًﺔ ْﻦ ﱢﻞ ْﻮت ِﻓﻲ ّﻞ ْﯿﺮ ﺎة ْﻟ
ا ْﻟﯿَ ْﻮ ِم
وﺑﻨ ْﯿﻨَﺎ َأن ﻧﱠ ْﻌ ُﺒَﺪ اﻷَ ﺻَﻨﺎ َم رب اﺟ َﻌ ْﻞ ھَ َﺬا ا ْﻟ َﺒ َﻠ َﺪ آ ِﻣ ًﻨﺎ ْ ﺒﻨَﺎ
َِ
واﺟﻨُ
ﺣﺴ و ِﻗ َﻨ َ ب اﻟﻨﱠﺎر. اﻵ ﺧ رﺑﱠﻨَﺎ آﺗِﻨَﺎ ﻓِﻲ اﻟ ﱡﺪ ْﻧﯿَﺎ ﺣﺴ
َﻨﺔ ﺎ ﺬ ﻨَﺔ و ِﻓﻲ َﺮ ِة
ا
ﻋ
[
Khutbah Jum’at http://al-
[
Khutbah Jum’at http://al-
nipun Rasululloh:
“Barang siapa yang berpuasa Ramadhan dengan penuh keimanan dan mengharapkan
pahala, maka akan dosanya yang telah lalu akan diampuni.” (HR. Bukhari dan Muslim)
Golongan ingkang sepindah inggih puniko golongan tiyang ingkan nindakkaken siyam
Ramadhan kanti penuh iman, ikhlash karana Allah lan ngarep pahala saking Allah tiyang
ingkang mekaten bade dipun ampuni dosa ingkang sampun kapengker.
Saking hadits kolo wau kito bade mangertosi bilih supados kito angsal ampunan saking Allah
kanti siyam ramadhan wonten kalih syarat:
a. Ngimani kanti yakin lan leres babakan kewajiban siyam, kito yakindateng pahala ingkang
sampun Allah janjikaken,
b. Mengharap pahala ing sisinipun Allah ta’ala, ikhlash anggenipun kito siyam mboten karana
Riya’(pengen dipuji)
[
Khutbah Jum’at http://al-
Bentuk dosa ingkang bade dipun ampuni kados hadits kolo wau inggih puniko dosa ingkang
alit, dene dosa ingkang ageng mbetahaken taubatan nasuhah.
sabda Nabi shallallahu ‘alaihi wa sallam,
ﱠﻦ إ ﺖ ا ْﻟ َﻜ َﺒﺎ ِﺋ ُﺮ:ُاﻟﺼﻠَ َﻮا ا ْﻟ ﺨ وا ْﻟ ﺠ ُﻤ َﻌ ُﺔ إﻟَﻰ ْاﻟﺠ ُﻤ َﻌ و َر ﻀﺎ ُن ر ﻀ ﻣ َﻜ ﱢﻔ ت ِﻟ َﻤﺎ َﺑ ْﯿﻨَﮭ
ﻨِﺒ:ُ ْﺟﺘ:َُذا ا َﺮا إﻟَﻰ َﻣ ﺎ ِﺔ َﻣ ت ْﻤ ﺲ
َن
“Di antara shalat lima waktu, di antara Jum’at yang satu dan Jum’at yang berikutnya, di
antara Ramadhan yang satu dan Ramadhan yang berikutnya, akan mengampuni dosa-dosa
di antara kedunya asalkan dosa-dosa besar dijauhi.”
Golongan kaping kalih inggih puniko golongan tiyang ingkah sia-sia amalanipun
» رب ﺻ ﺣ ﻣ ﺻَﯿﺎ ِﻣ ﺠﻮ وا ْﻟ ﺶ ب ﺣ-ﺻﻠﻰ ﷲ ﻋﻠﯿﮫ وﺳﻠﻢ:- ﷲ ِ َﻋ ْﻦ َأﺑِﻰ ھُ َﺮ ْﯾ َﺮةَ ﻗَﺎ َل ﻗَﺎ َل رﺳﻮ
ِﮫ ا ْﻟ ع َﻌ َﻄ و ُر ﻗَﺎﺋِ ٍﻢ ﻈﮫ ﺎﺋِ ﻈﮫ ْﻦ ل «. ﻣ ْﻦ ﻗِﯿَﺎ ِﻣ ِﮫ اﻟﺴﮭَ ُﺮ
ٍﻢ
Artinya: “Abu Hurairah radhiyallahu ‘anhu berkata: “Rasulullah shallallahu ‘alaihi wasallam
bersabda: “Berapa banyak seorang yang berpuasa bagiannya dari puasanya hanya lapar dan
dahaga, dan berapa banyak seorang yang beribadah di malam bagiannya dari puasanya hanya
begadang.” HR. Ahmad.
Golongan kaping kalih dipun kabaraken Rasululloh bilih tiyang ingkang sia-sia anggenipun
siyam lan amung angsal dahaga lan lapar kemawon.
Punopo sebabipun? Ing antawisipun
- perkataan Dusta
“Barangsiapa tidak meninggalkan perkataandan perbuatan dusta maka Allah tidak butuh
dengan puasanya.” (HR. Al Bukhari).
Kalebet ugi :Remen damel memengsahan dateng tiyang sanes,Remen adu domba lan
nyebaraken fitnah,Mboten nebihi perkawis igkang awon lan sia-sia
- Perkataan Lagwu (sia-sia) lan rofats (kata-kata porno)
Puasa bukanlah hanya menahan makan dan minum saja. Akan tetapi, puasa adalah dengan
menahan diri dari perkataan lagwu dan rofats. Apabila ada seseorang yang mencelamu atau
berbuat usil padamu, katakanlah padanya, “Aku sedang puasa, aku sedang puasa”.” (HR.
Ibnu Majah dan Hakim)
- Sodoyo bentuk maksiat
ﺣ ْﯿِﻢ َأﻗُ ْﻮ ل ﻗَ ْﻮ ِﻟﻲ ھَﺬا َأ
ﺳَﺘ ْﻐِﻔ ُﺮ َوﻟُﻜ ْﻢ و ﺴ ﺮ ا ﺴِﻠ ِﻤ وا ْﻟ ﺴﻠِ ت ﻓَﺎﺳﺘَ ْﻐ ِﻔُﺮ ْو ُه ِإﻧّﮫُ ھُ َﻮ اْﻟ َﻐ ُﻔْﻮ ُر اﻟ ّﺮ
ِﻟ ﺎﺋ ْﻟ ُﻤ ْﯿ َﻦ ُﻤ َﻤﺎ ﷲَ ِﻟﻲ
Khutbah 2
ف اﻷَ وا ْﻟ ُﻤ ﺳﻠِ وﻋ َﻠﻰ اَﻟ ِﮫ و ﺻ ْﺤﺒِ ِﮫ َأ ْﺟ َﻤ ِﻌ ُم ﻋَﻠﻰ ﺷ رب ا ْﻟ َﻌﺎ َﻟ ِﻤ ْﯿ و ﺼ ا ْﻟ ﺤ
ِ
ْﯿ َﻦ َأ ﱠﻣﺎ َﺑ ْﻌ ُﺪ ْﺮ ْﯿ ْﻧ ِﺒ َﯿﺎ ِء أ َﺮ َ ﻼة واﻟﺴ
ﻼ َ َﻦ اﻟ ْﻤ ُﺪ
َﻦ
][11
Khutbah Jum’at http://al-
[12]
Khutbah Jum’at http://al-
ﺷـﮭـﺮ رﻣـﻀـﺎن اﻟـﺬي أﻧـﺰل ﻓـﯿـﮫ اﻟـﻘــﺮأن ھﺪى ﻟﻠــﻨـﺎس وﺑـﯿـﻨـﺎت ﻣـﻦ اﻟـﮭــﺪى واﻟـﻔــﺮﻗــﺎن ﻓـﻤـﻦ ﺷـﮭــــﺪ ﻣـﻨﻜـﻢ
اﻟــﺸــﮭـﺮ ﻓـﻠـﯿـﺼــﻤـﮫ
“ Wulan Ramadhan, wulan kang ing sakjerone wulan kuwi wus di turunake Al Qur’an,
minangka pituduh tumraping manungsa lan kang mertelakake marang pituduh lan kang
mbedakake antarane perkara kang ala lan becik, mula sangka iku sapa wae kang menangi
wulan Ramadhan becik supaya puasa ing wulan iki “ ( QS. Al Baqarah ; 185).
ﻟــﯿــﻠــﺔ اﻟــﻘــﺪر ﺧـﯿــﺮ ﻣـﻦ أﻟــﻒ ﺷــﮭـﺮ
‘ Sewengi lailatul qadar iku luwih bagus katimbang sewu wulan “
Para sederek Kaum Muslimin ingkang Minulya,
[13]
Khutbah Jum’at http://al-
Wulan ramadhan puniko gadahi kautamaan ingkang katah sanget ing antawisipun :
1. WULAN Ramadhan wulan kang dipun berkahi, dipun wajibaken siyam, pintu surga dipun
bikak,pintu neraka dipun tutup lan para setan dipun blenggu. Kados wonten salah
satunggaling hadits ingkang artosipun:
Saking Abu Hurairah:
“Rasulullah maringi pawartos bebingah tumrap para sahabatipun kanti sabda:
“Wus teko tumrap siro kabeh wulan Ramadhan, wulan kang diberkahi, Alloh ngwajibake
poso, ing wulan iku pintu-pintu surga dibuka’, pintu-pintu neraka ditutuplan para syaithan di
blenggu.lan ing sak jerone ono malam kang luwih utomo dibanding sewu wulan. Sopo wonge
ora oleh kebeciane maka ora bakalan oleh opo-opo. (H.R. Ahmad dan An Nasa’i)
2. Alloh nurunaken rahmat lan dipun apus dosa-dosa lan dipun kabulaken do’a. Kados
ingkang dipun terangaken wonten salah satunggaling hadits saking sahabat Ubadah bin Ash
Shamit riwayat Ath Thabrani.
3. ing wulan Ramadhan umat islam dipun paringi 5 keutamaan ingkang mboten dipun
paringaken dateng umat-umat sakderengipun, kados wonten ing hadits saking Abu Hurairah
riwayat Ahmad Rasululloh paring penjelasan bilih umatipun dipun paringi 5 kautamaan
ingkang boten dipun parengaken dumateng umat sak derengipun, inggih puniko:
Bau mulut tiyang ingkang nindakkaken soum ramadhan ing sisinipun Alloh langkung
harum tinimbang kasturi
Poro malaikat nyuwunaken ampunan kangge sinten kemawon ingkang berbuka.
Para jin ingkang jahat dipun blenggu sahinggo mboten bebas gerak kados wulan
lintunipun.
Umat puniko dipun paringi ampunan ing setip akhir malam
Dipun paringi salah satunggale dalu ingkang lankung utami tinimbang sewu wulan. Inggih
puniko lailatul qodr.
ﺳَﺘ ْﻐِﻔ ُﺮ َوﻟُﻜ ْﻢ و ﺴ ﺮ ا ﺴِﻠ ِﻤ وا ْﻟ ﺴﻠِ ت ﻓَﺎﺳﺘَ ْﻐ ِﻔُﺮ ْو ُه ِإﻧّﮫُ ھُ َﻮ اْﻟ َﻐ ُﻔْﻮ ُر اﻟ ّﺮ ﺣ ْﯿِﻢ َأﻗُ ْﻮ ل ﻗَ ْﻮ ِﻟﻲ ھَﺬا َأ
ِﻟ ﺎﺋ ْﻟ ُﻤ ْﯿ َﻦ ُﻤ َﻤﺎ ﷲَ ِﻟﻲ
Khutbah 2
ْﺟ َﻤ ِﻌ:َف اﻷَ وا ْﻟ ُﻤ ﺳﻠِ وﻋ َﻠﻰ اَﻟ ِﮫ و ﺻ ْﺤﺒِ ِﮫ أ ُم ﻋَﻠﻰ ﺷ رب ا ْﻟ َﻌﺎ َﻟ ِﻤ ْﯿ و ﺼ ا ْﻟ ﺤ
ِ
ْﯿ َﻦ َأ ﱠﻣﺎ َﺑ ْﻌ ُﺪ ْﺮ ْﯿ ْﻧ ِﺒ َﯿﺎ ِء أ َﺮ َ ﻼة واﻟﺴ
ﻼ َ َﻦ اﻟ ْﻤ ُﺪ
َﻦ
Ma’asyiral muslmin Rahimaumullah
Tasih katah kautamaan-kautamaan saking wulan Ramadhan ingkang mboten kongang dipun
aturaken lumantar mimbar punika. Wusananing atur mugi mugi sedaya amal ibadah kita
tinampia wonten ngarsanipun Allah langkung langkung shiyam kita, sageta sampurna
ngantos dumugi sampurnanipun wulan Ramadhan, saget ngasilaken buah ipun ibadah kita,
inggih soyo tambah tambah ta’at lan taqwanipun dateng ngarsa dalem Allah Ta’ala, akhiripun
kaparingan khusnul khatimah. Amin. ibadah ing wulan ramadhan ngantos akhir, amiin
ِﺬ ْﯾ َﻦ ﺻ ﻋَﻠ و ﱢﺳﻠُﻤْﻮا ﺗَ ﺴِﻠ ْﯿ ًﻤﺎ: ﯾَﺂَأﯾﱡَﮭﺎ ﱠاﻟ.ِإ ﱠن ﷲَ و َﻣ َﻼ ِﺋ َﻜ َﺘ ُﮫ ﯾُ ﺼ ﱡﻠ ﻋَﻠﻰ ﻲ
ﱡﻠ ْﯿ ْﻮا:ُآ َﻣﻨ ﺒ:اﻟﻨﱠ ْﻮ
ْﻮا ِﮫ َن
اَﻟﻠﱠﮭُ ﱠﻢ ﺻ ْ ﻢ ﻋﻠ ﻣﺤ ﱠﻤ وﻋ َﻠﻰ آﻟِ ِﮫ و ﺻ واﻟ ﱠﺘﺎ ِﺑ ِﻌ ْﯿ َﻦ وﺗَﺎ ِﺑ ﻊ اﻟﺘﱠﺎﺑِ ِﻌ ْﯿ َﻦ ﻟَﮭُ ْﻢ ﺑِﺈِ ْﺣ ﺴﺎ ِإﻟَﻰ ﯾَ ْﻮ ِم اﻟ ﱢﺪ ْﯾ َﻦ
ن ْﺤﺒ ٍﺪ ﱢﻞ و ﱢﺳﻠ ﻰ
ِﮫ
وا ْر ْ ﻣ َﻌ ُﮭ ْﻢ ﺑِ َﺮ ْﺣ َﻤ ِﺘ ﻚ ﯾَﺎ َأ ﺣ َﻢ اﻟ ﱠﺮاﺣ ِﻤ ْﯿ َﻦ
ْر ﻤﻨَﺎ
ﺣ
ْﺢ َﻟَﻨﺎ آﺧ ِإﻟَ ْﯿ َﮭﺎ ﻣ َﻌﺎ ُد ُﻧﺎ:ِاﻟﻠﱠﮭُ ﱠﻢ َأ ﺻِﻠ د ْﯾ َﻨﻨَﺎ اﻟ ِﺬي ھُ َﻮ ﺼ ْﻣ ﺮ و ﺻِﻠ ْ ﻧ َﯿﺎﻧَﺎ اﻟﺘِﻲ ﻓِ ﻣ ﺷ و ﺻﻠ
ﱠ َأ ﱠ
ﺘ ﻲ:َﺮَﺗَﻨﺎ ﱠاﻟ ْﯿ َﮭﺎ د َﻌﺎ ﻨَﺎ َأ َﻧﺎ َأ ْﺢ َﻟﻨَﺎ ﻋ َﻤ ُﺔ ْﺢ َﻟﻨَﺎ
[14]
Khutbah Jum’at http://al-
ﺻﯿَﺎ َﻣﻨَﺎ و ﻋ ﻋﻠَ ﻣ ْﻦ ﺑَ َﺮ َﻛﺎ ت ھَ ﺷ ﱟﺮ اﻟﻠﱠﮭُ ﱠﻢ ﺗَﻘَﺒﱠ ﻣ ﻟَﻨَﺎ ﻣ ﻛ وا ْﻟ َﻤ َواﺟ َﻌ ِﻞ ا ﺤﯿ زﯾَﺎ َدًة َﻟَﻨﺎ ﻛ ﺧ
َﺬا َﻣَﻨﺎ و ِﻗ َﯿﺎ َأ ْﺪ ْﯿﻨَﺎ ْﻞ ﱠﻨﺎ راﺣ ًﺔ ْﻦ ﱢﻞ ْﻮت ِﻓﻲ ّﻞ ْﯿﺮ ﺎة ْﻟ
ا ْﻟﯿَ ْﻮ ِم
رب اﺟ َﻌ ْﻞ ھَ َﺬا ا ْﻟ َﺒ َﻠ َﺪ آ ِﻣ ًﻨﺎ ْ ﺒﻨَﺎ و َ ِﺑﻨ ْﯿﻨَﺎ َأن ﻧﱠ ْﻌ ُﺒَﺪ اﻷَ ﺻَﻨﺎ َم
واﺟ ُﻨ
ﱠ
اﻵ ﺧ ﺣﺴ و ِﻗ َﻨ َ ب اﻟﻨﺎر. رﺑﱠﻨَﺎ آﺗِﻨَﺎ ﻓِﻲ اﻟ ﱡﺪ ْﻧﯿَﺎ ﺣﺴ
َﻨﺔ و ِﻓﻲ َﺮ ِة ﻨَﺔ ﺎ ﺬ
ا
ﻋ
][15
Khutbah Jum’at http://al-
SIYAM RAMADHAN
ْﻞ:ِو َﻣ ْﻦ ﯾُ ﻀﻠ
ﺷَﮭ ُﺪ َأ ْن ﻻَ ِإﻟَﮫ و ﺷﮭَ ُﺪ ﻣﺤ ّﻤ ﻋ ْﺒ و ﺳ ْﻮ ُﻟ ُﮫ ُﻓَﻼَ ھَﺎ ِد ي ﻟَﮫ
ًﺪا ُﺪ ُه َر ِإﻻّ ﷲ َأ َأ ّن َأ
وﺧ َﻠ ْ ﻨ ز ﺟ و َﺑ ﻣ ْﻨ ُﮭ رﺟﺎ ِﻛﺜْﯿًﺮا و ِﻧﺴﺎ ًء وا ّﺗ ُﻘﻮا ﷲَ اﻟَ ِﺬي ﺲ َس ﺑّرُﻜ ُﻢ اﻟّ ِﺬي ﺧَﻠﻘَ ﻣ ْﻦ ﻧ ﯾَﺎَأﯾّﮭَﺎ اﻟﻨَﺎ
ﻻ ﻖ َﮭﺎ ْو َﮭﺎ ﺚ َﻤﺎ ْﻔ واﺣ َﺪ ٍة ُﻜ ْﻢ اﺗّﻘُ ْﻮا
ﻣ
َ ﺗَﺴﺎ َءُﻟْﻮ َن ﺑِ ِﮫ و
ْاﻷ ﺣﺎم َ ِإ ّن ﻛﺎ ﻋَﻠ ْﯿ ِرﻗ ْﯿﺒًﺎ
ﷲ َن ُﻜ ْﻢ ْر
ﺳ ْﻮ َﻟ ُﮫ ﻓَﻘَ ْﺪ ﻓَﺎ َز ﻓَ ْﻮًزا َوﯾْﻐ ِﻔ ْ َﺮﻟُﻜ ْﻢ ُذﻧ ْﻮ َﺑُﻜ ْﻢ و َﻣ ْﻦ ﻄﻊ و وُﻗْﻮُﻟْﻮا ﻗَ ْﻮ ًﻻ ﺳ ِﺪ ْﯾ ًﺪا ﺼِﻠ ْﺢ َ ﻤﺎ َﻟ َﯾَﺎَأﯾّﮭَﺎ اﻟّ ِﺬ ْﯾ َﻦ آ َﻣ ُﻨْﻮا اﺗّﻘُﻮا ﷲ
ﯾُ ﷲ َر ﯾُ َﻟ ُﻜ ْﻢ أ ُﻜ ْﻢ ﻋ
... َأ ّﻣﺎ َﺑ ْﻌ ُﺪ،ﻋﻈ ْﯿ ًﻤﺎ
Hai wong-wong kang beriman, diwajibake tumrap siro kabeh poso kang wus diwajibake
tumrap wong kang sakdurunge siro, supoyo siro bertaqwa. (Al-Baqarah 183)
Pramila kita ingkang sampun biasa nindakaken shiyam saben wulan Ramadlan punika
ampun ngantos shiyam kita sekedar ngampet dahar lan ngunjuk ing wedal rinten kemawon ,
ananging kedah saget nuwuh aken hikmah inggih tambahipun taqwa kita dateng Allah Swt.
[16]
Khutbah Jum’at http://al-
Jalaran mila kasunyatan mboten sekedik tiyang nindakaken shiyam ananging mboten saget
nggayuh hikmahipun shiyam sahengga tiyang wau kanti shiyamipun namung pikantuk ngelak
lan luwe , kados dawuhipun Kanjeng Nabi
رب ﺻـﺎﺋِـﻢ ْ ﺲ ﺻَﯿﺎ ِا ﱠﻻ اﻟـﺠـ ْﻮع وا ْﻟـ ِﻌﻄﺶ
ﯿـ ﻣ ْﻦ ِﻣـ ِﮫ
َﻟـ
“ Pirang pirang wong kang pasa , kang saka pasane ora oleh apa apa kejaba mung
ngelak lan luwe” (HR. An Nasai, Ibn Majjah lan Al Hakim).
Para sederek kaum Muslimin Rahimakumullah,
Mila shiyam punika mboten namung sekedar ngampet ngelak lan luwe, ananging ugi
ngrupekaken didikan jasmani lan ruhani lan budi pakerti. Kanti shiyam kita kedah nglatih diri
sabar, lan nahan diri kangge nilaraken samukawis kaenakan ingkang katah mengku doso
ingkang dados kacenderungan saha panyengkuyung hawa nafsu. Pramila shiyam kita ampun
ngantos namung nahan lisan menika saking perkawis ingkang lumebet, nanging kasunyatan
[17]
Khutbah Jum’at http://al-
ingkang langkung awrat mila njagi lisan saking perkawis ingkang medal saking lisan, inggih
wijiling pangandikan ingkang kaprahipun gampil dumawah dateng perkawis ingkang nerak
lan nerjang dateng pranatan syari’at agami.
Hikmah sanes, shiyam Ramadlan mengku didikan supados kita ningkataken kumawula kita
kanti amal ibadah saha amal sosial , kerana saklebetipun wulan Ramadlan kita mboten
namung shiyam ing wanci rintenipun , ananging ugi ngatah ngatahaken ibadah kados shalat
tarawih dalunipun, tadarus Al Qur’an, giyatipun pengaosan pengaosan, mekaten ugi amal
amal sosial, kados ngatahaken shadaqah, silaturrahim, bektos dateng tiyang sepuh , welas
asih dateng sederek lan sanes sanesipun, ingkang sedaya kala wau saget kita raosaken, sanget
meningkat katimbang wekdal sanesipun wulan Ramadlan. Kanti tembung sanes bilih shiyam
saget nyuburaken semangat ibadah, sae ingkang asifat sesambetan kaliyan Allah, utawi
ingkang asifat sosial, sesambetan dateng sesamining makhluq langkung langkung sesami
umat Islam.
Para sederek kaum Muslimin Rahimakumullah,
Ewo semanten, kok umpami wonten sederek kita ingkang sakit, lajeng dipun nashehati dokter
kedah dahar obat saben wekdal tertentu, ingkang mboten mungkin tumrap piyambak ipun
nindakaken shiyam. Mekaten ugi saranipun mboten kenging shiyam supados enggal mantun
sakitipun, Ingkang mekaten menika agami kita maringaken kalonggaran, mangga mboten
usah shiyam .Allah ugi maringaken kemirahan tumrap tiyang ingkang mboten anggadahi
kemampuan siyam amergi sakit utawi nuju kesahan. Kanti dawuhipun ;
َﺧﺮ:ُﻓَـ َﻤـ ْﻦ ﻛﺎ ﻣ ْﻨُﻜـ ﻣـﺮ ﻀــﺎ ﻋﻠ ﺳ ﺮ ﻓَِﻌـ ﻣ ْﻦ َأﯾَـﺎ ا
ٍم ﱠﺪ ٌة َأ ْو ﻰ ـﻔ ْﯾـ ْﻢ َن
“Mangka sing sapa wonge sangka sira kabeh iku nuju lara,
utawa lelungan, nuli ora pasa, mangka wilangane ora pasa dilakoni ing dina dina kang
liya” ( QS. Al Baqarah : 185 )
Para sederek kaum Muslimin Rahimakumullah,
Supados shiyam kita saget ngasilaken pahala kito kedah mangertosi punopo ingkang dados
sebab utawi syarat angsal pahala.inggih puniko Syarat angsal pahala puasa: Di antara
syaratipun: supados berbuka puasa kanti dahar tedoi ngkang halal. Menawi berbuka kanti
daharan ingkang haram panyunwunanipun bakal mboten dipun ijabahi.
Tiyang ingkang siyam kedah berjihad, artosipun bilih tiyang mu’min ing wulan ramadhan
nglampahi kaleh jihad, inggih puniko:
1. Jihad kangge diri pribadi ing wekdal siang hari kanti nindakkaken puasa.
2. Jihad ing wekdal dalu kanti nindakaken shalat malam.
Sinten ingkan madukaken kalih jihad kolo wau pramilo netepi hak-hakipun lan sabar.
Niscaya dipun paringi pahala kan mboten kewates.
ﺳَﺘ ْﻐِﻔ ُﺮ َوﻟُﻜ ْﻢ و ﺴ ﺮ ا ﺴِﻠ ِﻤ وا ْﻟ ﺴِﻠ ت ﻓَﺎﺳﺘَ ْﻐ ِﻔُﺮ ْو ُه ِإﻧّﮫُ ھُ َﻮ اْﻟ َﻐ ُﻔْﻮ ُر اﻟ ّﺮ ﺣ ْﯿِﻢ َأﻗُ ْﻮ ل ﻗَ ْﻮ ِﻟﻲ ھَﺬا َأ
ِﻟ ﺎﺋ ْﻟ ُﻤ ْﯿ َﻦ ُﻤ َﻤﺎ ﷲَ ِﻟﻲ
Khutbah 2
ْﺟ َﻤ ِﻌ:َف اﻷَ وا ْﻟ ُﻤ ﺳﻠِ وﻋ َﻠﻰ اَﻟ ِﮫ و ﺻ ْﺤﺒِ ِﮫ أ ُم ﻋَﻠﻰ ﺷ رب ا ْﻟ َﻌﺎ َﻟ ِﻤ ْﯿ و ﺼ ا ْﻟ ﺤ
ِ
ْﯿ َﻦ َأ ﱠﻣﺎ َﺑ ْﻌ ُﺪ ْﺮ ْﯿ ْﻧ ِﺒ َﯿﺎ ِء أ َﺮ َ ﻼة واﻟﺴ
ﻼ َ َﻦ اﻟ ْﻤ ُﺪ
َﻦ
Akhiripun Mangga kita upayaaken amrih siyam kita punika langkung bermakna, saha
ngasilaken hikmah hikmah ingkang katah tumrap kita sedaya, saha tinampi wonten
ngarsanipun Allah Subhanahu wa Ta’ala. Mugi kito saget nindakaken ketaatan ibadah ing
wulan ramadhan ngantos akhir, amiin
ِﺬ ْﯾ َﻦ ﺻ ﻋَﻠ و ﱢﺳﻠُﻤْﻮا ﺗَ ﺴِﻠ ْﯿ ًﻤﺎ: ﯾَﺂَأﯾﱡَﮭﺎ ﱠاﻟ.ﷲ و َﻣ َﻼ ِﺋ َﻜ َﺘ ُﮫ ﯾُ ﺼ ﱡﻠ ﻋَﻠﻰ ﻲ َ ِإ ﱠن
ﻠ ْﯿ ﱡ ْﻮا:ُآ َﻣﻨ ﺒ:اﻟﻨﱠ ْﻮ
ْﻮا ِﮫ َن
اَﻟﻠﱠﮭُ ﱠﻢ ﺻ ْ ﻢ ﻋﻠ ﻣﺤ ﱠﻤ وﻋ َﻠﻰ آﻟِ ِﮫ و ﺻ واﻟ ﱠﺘﺎ ِﺑ ِﻌ ْﯿ َﻦ وﺗَﺎ ِﺑ ﻊ اﻟﺘﱠﺎﺑِ ِﻌ ْﯿ َﻦ ﻟَﮭُ ْﻢ ﺑِﺈِ ْﺣ ﺴﺎن ِإَﻟﻰ ﯾَ ْﻮ ِم اﻟ
ﱢﺪ ْﯾ َﻦ ْﺤﺒ ٍﺪ ﱢﻞ و ﱢﺳﻠ ﻰ
ِﮫ
وا ْر ْ ﻣ َﻌ ُﮭ ْﻢ ِﺑ َﺮ ْﺣ َﻤ ِﺘ ﻚ ﯾَﺎ َأ ﺣ َﻢ اﻟ ﱠﺮاﺣ ِﻤ ْﯿ َﻦ
ْر ﻤﻨَﺎ
ﺣ
ﻣ َﻌﺎ ُد ُﻧﺎ
[18]
Khutbah Jum’at http://al-
ِإﻟَ ْﯿ َﮭﺎ ﻲ آﺧ َﺮﺗََﻨﺎ ﱠاﻟ:ﺘ ﺻﻠِ: و ْ ﻧ َﯿﺎﻧَﺎ اﻟﱠﺘِﻲ ﻓِ ﻣ ﺷ َأ ْﻣ ﺮ و ﺻﻠِ د ْﯾ َﻨﻨَﺎ اﻟﱠ ِﺬي ھُ َﻮ ﺼ اﻟﻠﱠﮭُ ﱠﻢ َأ ﺻﻠِ
ْﺢ َﻟﻨَﺎ َأ ْﯿ َﮭﺎ د َﻌﺎ ﻨَﺎ َﻧﺎ َأ ْﺢ َﻟﻨَﺎ ﻋ َﻤ ُﺔ ْﺢ َﻟﻨَﺎ
ﺻَﯿﺎ َﻣﻨَﺎ و ﻋ ﻋَﻠ ﻣ ْﻦ ﺑَ َﺮ َﻛﺎ ت ھَ ﻣﻨﱠ ﻣ ﻛ ﺷ ﱟﺮ اﻟﻠﱠﮭُ ﱠﻢ ﺗَﻘَﺒﱠ ﻟَﻨَﺎ وا ْﻟ َﻤ زﯾَﺎ َدًة َﻟَﻨﺎ ﻛ ﺧ َواﺟ َﻌ ِﻞ ا ﺤﯿ
َﺬا َﻣَﻨﺎ و ِﻗ َﯿﺎ َأ ْﺪ ْﯿَﻨﺎ ﺎ ْﻞ ْﻦ ﱢﻞ راﺣ ًﺔ ْﻮت ِﻓﻲ ّﻞ ْﯿﺮ ﺎة ْﻟ
ا ْﻟﯿَ ْﻮ ِم
و َ ِﺑﻨ ْﯿﻨَﺎ َأن ﻧﱠ ْﻌ ُﺒَﺪ اﻷَ ﺻَﻨﺎ َم رب اﺟ َﻌ ْﻞ ھَ َﺬا ا ْﻟ َﺒ َﻠ َﺪ آ ِﻣ ًﻨﺎ ْ ﺒﻨَﺎ
واﺟ ُﻨ
ﺣﺴ و ِﻗ َﻨ َ ب ْ ﺤ ْﻤ ُﺪ اﻵ ﺧ رﺑﱠﻨَﺎ آﺗِﻨَﺎ ﻓِﻲ اﻟ ﱡﺪ ْﻧﯿَﺎ ﺣﺴ
ﻨَﺔ ﺎ ﺬ اﻟﻨﱠﺎر .ﻟ ِوﻓﻲ َﺮ ِة َﻨﺔ
و ا
ا ﻋ
][19
Khutbah Jum’at http://al-
ﻣ ْﻦ ﯾَ ْﮭ ِﺪ ِه ﷲُ ﻓَﻼَ ﻣ ﻀ ّﻞ و َﻣ ﻀِﻠ ﺷ ُﺮ ر َأ ﺴ وﺳ ّﯿ َﺌ ت َ ﻤﺎ ﻣ َﻧ ْﺤ َﻤ ُﺪ ُه و ﺴَﺘ ِﻌ و ﺴَﺘ ْﻐﻔ وﻧَ ُﻌ ْﻮ ُذ ِإ ّن ا ْﻟ ﺤ
ﻟَﮫُ ْﻨ ُﯿ ْﻞ ﻓ ﺎ َأ ِﻟﻨَﺎ ْو ْﻧ ُﻔ َﻨﺎ ْﻦ ُﺮ ه َﮫ ﻧ:َُﻧ ْﯿﻨ ْﻤ َﺪ
ﻋ
و ﺳ ْﻮ ُﻟ ُﮫ و ﺷﮭَ ُﺪ ﻣﺤ ّﻤ ﻋ ْﺒ:َﺷﮭَ ُﺪ َأ ْن ﻻَ ِإﻟﮫ ُﻻَ ھَﺎ ِد ي ﻟَﮫ
َر ًﺪا ُﺪ ُه ﻻ ﷲ َأ َأ ّن ّ ِإ َأ
. ﺻ ْ ﻢ ﻋﻠ ﻣﺤ ّﻤ وﻋﻠﻰ آﻟ ِﮫ وَأ ﺻﺤ و َﻣ ْﻦ ﺗَﺒ َﻌ ُﮭ ْﻢ ﺑﺈ ْﺣ ﺴﺎن ِإَﻟﻰ َﯾ ْﻮ ِم اﻟ ّﺪ ْﯾﻦ اَﻟﻠﮭُ ّﻢ
ِِ ِ ِ
ﺎﺑِ ِﮫ ٍﺪ ّ
وﺳﻠ ﻰ ّﻞ
وﻻ ﺗَ ُﻤ ْﻮ ُﺗّﻦ ﻻّ ْ ﻧ ُﺘ ﻣﺴﻠِ ُﻤ ْﻮ َن
ِإ َ ﺣﻖ َﯾَﺎَأﯾّﮭَﺎ اﻟّ َﺬ ْﯾ َﻦ آ َﻣ ُﻨْﻮا اﺗّﻘُﻮا ﷲ
ْﻢ َﻘِﺎﺗ ِﮫ:ُﺗ
وَأ
وا ّﺗ ُﻘﻮا ﷲ اﻟَ ِﺬﯾ َﺘ ﺴﺎ َءﻟ وﺧ َﻠ ْ ﻨ ز ﺟ و َﺑ ﻣ ْﻨ ُﮭ رﺟﺎ ﻛﺜِ ْﯿ و ِﻧﺴﺎ ًء ﺲ َس ﺑّر ُﻜ ُﻢ اﻟّ ِﺬي ﺧَﻠﻘَ ﻣ ْﻦ ﻧ ﯾَﺎَأﯾّﮭَﺎ اﻟﻨَﺎ
َ
ْﻮ َن :ﻻ ًﺮا ﻖ َﮭﺎ ْو ﮭَﺎ ﺚ َﻤﺎ واﺣ َﺪ ٍة ْﻔ ُﻜ ْﻢ اﺗّﻘُ ْﻮا
ﻣ
ْاﻷ ﺣ ◌ ّن ﷲ ﻛﺎ ﻋَﻠ ْﯿ ِرﻗ ْﯿﺒًﺎ
َ ِﺑ ِﮫ و
َ ِإ
َن ُﻜ ْﻢ ْر ﺎم
وﯾ ْﻐﻔ ْ َﺮﻟُﻜ ْﻢ ُذﻧ ْﻮﺑُﻜ ْﻢ و َﻣ ْﻦ ﻄﻊ و ﺳ ْﻮ َﻟ ُﮫ ﻓَﻘَ ْﺪ ﻓَﺎ َز ﻓَ ْﻮ ًزاﻋ ﻈ ْﯿ
َ ِ َ ُوﻗْﻮُﻟْﻮا ﻗَ ْﻮ ًﻻ ﺳ ِﺪ ْﯾ ًﺪا ﺼِﻠ ْﺢ َ ﻤﺎ َﻟ َﯾَﺎَأﯾّﮭَﺎ اﻟّ ِﺬ ْﯾ َﻦ آ َﻣ ُﻨْﻮا اﺗّﻘُﻮا ﷲ
،ًﻤﺎ ﯾُ ﷲَ َر ﯾُ َﻟ ُﻜ ْﻢ أ ُﻜ ْﻢ ﻋ ... َأ ّﻣﺎ ﺑَ ْﻌ ُﺪ
ﻣ ْﺤ و ُﻛ ﻣ ْﺤ َﺪ َﺛٍﺔ ﺑ ْﺪ ﻋ ُ ّﻛﻠ ُ وﺷ،ﺻّﻠﻰ ﻋَﻠ َﻢ
اﻷُﻣ ْﻮر ﻓَﺄِ ّن َأ ﺻ ا ﺤ ﺚ ب وﺧ ْﯿ َﺮ ا ْﻟ َﮭ ى ھَ ﻣﺤ ّﻤ
ِ
ﺔ ِﺒ ْﺪ ّﻞ،َﺪ َﺛﺎ ُﺗ َﮭﺎ ّ
وﺳﻠ ّﺮ ﷲ ْﯿ ٍﺪ ْﺪى ْﺪ ،َِﺪ ْﻟ ِﺪ ْﯾ ﻛﺘَﺎ ﷲ
و ِﮫ ق
.ﻼَﻟ ِﺔ ِﻓﻲ اﻟّﻨﺎر
َ ﺿ ﺿﻼ و ُﻛ ﻋ ٍﺔ
ّﻞ،ﻟًَﺔ
Punopo kemawon faedah saking siyam syawal ? meniko ingkang bade kito aturaken.
Faedah sepindah : siyam syawal bade genepaken ganjaran siyam setunggal tahun
penuh.
[20]
Khutbah Jum’at http://al-
Nabi Muhammad Shalallohu ‘alaihi wasallam paring sabdo:
ﷲ ﻋ ْﻨ ُﮫ ﺣ ﱠﺪ َﺛ ُﮫ ُ ﻋ ْﻦ َأﺑِﻲ َأﯾﱡﻮ ب ا ﺼﺎ رﺿ
َُأﻧﱠﮫ َْﻷ ْﻧ ري ﻲ
ﱠﻢ ﺳ ﻣ ﺷﱠﻮا ﻛﺎ َن ﺼَﯿﺎ ِم اﻟ ﱠﺪھﺮ:ُﷲ ﻋﻠَْﯿ وﺳ ﱠﻠ َﻢ ﻗَﺎ َل ﻣ ﺻ ر ﻀﺎ َن ﺛ ُ َأ ﱠن رﺳﻮ َل ﷲِ ﺻ
ﻛ ٍل َأ ْﺗﺒَ َﻌﮫ ﺘًّﺎ ْﻦ ﺎ َﻣ ْﻦ ِﮫ ﻰ:ﻠﱠ
َم
“ sopo wonge kang poso Ramadhan banjur poso enem dino soko wulan syawal, saktemene
dewekke poso koyo setahun penuh”(HR. Muslim)
Para alim ulama paring pitedah bilih siyam kados siyam setahun pe nuh asalipun awit saben
kesaenan semisal kalian sedoso kesaenan semisal.
Dene toto coronipun anggen kito nindak aken siyam syawal inggih puniko:
Dipun tindakkaken 6 dinten saking wulan syawal, langkung utamai saksampunipun dinten
riyoyo utawi saksampunipun tanggal 1 syawal ananging ugi saget diakhiraken. Ingkang
penting taksih wulan syawal.
[21]
Khutbah Jum’at http://al-
Usahaken ingkang kedah dipun rumiyinaken qodho’ siyam/ mbayar utang siyam ramadhan
sopados angsal ganjaran setunggal tahun penuh. Awit qodho’ siyam/ ganti siyam ramadhan
ingkng ditilaraken meniko wajib hukumipun. Menawi wonten kaleh ibadah wajib lan sunnah
ingkang dipun tindakkaken sepindah ibadah wajib lajeng ibadah sunnah.
Faedah kaping kalih : Nindakaken siyam syawal dados pratondo dipun tampi amalan siyam
wonten ing wulan ramadhan
Menawi Allah nampi amalan salah satunggaling hamba, Allah bade paring hidayah/petunjuk
amal shaleh lintunipun. Menawi Allah nampi amalan siyam Ramadhan, pramilo Allah bade
paring petunjuk supados hambanipun nindakaken amal soleh lintunipun kados siyam syawal.
Faedah kaping tigo : nindakaken siyam syawal dados bentuk syukur kito dateng Allah.
Nikmat punopo ing kito syukuri?
Inggih puniko nikmat ampunan saking kalepatan dosa ingkah katah sanget ing wulan
ramadhan.
Sahimggo bentuk syukur kedah kito wujudtaken kanti kito nindakkaken amal soleh/ amal
kasaenan kados siyam syawal.
Faedah kaping sekawan : tiyang ingkang nindakaken siyam syawal dados pratondo bilih
ibadahipun meniko kontinue/istiqomah mboten musiman.
Amalan ibadah saklebetipun ramadhan kedah dipun lestantonaken dipun lajengaken terus
ngantos akhir hayat.
ﺳَﺘ ْﻐِﻔ ُﺮ َوﻟُﻜ ْﻢ و ﺴ ﺮ ا ﺴِﻠ ِﻤ وا ْﻟ ﺴﻠِ ت ﻓَﺎﺳﺘَ ْﻐﻔُﺮ ْوه ﻧّﮫُ ھُ َﻮ اْﻟ َﻐ ُﻔْﻮ ُر اﻟ ّﺮ ﺣ ْﯿِﻢ َأﻗُ ْﻮ ل ﻗَ ْﻮ ِﻟﻲ ھَﺬا َأ
ِ ُ ِإ
ِﻟ ﺎﺋ ْﻟ ُﻤ ْﯿ َﻦ ُﻤ َﻤﺎ ﷲَ ِﻟﻲ
Khutbah 2
ْﺟ َﻤ ِﻌ:َف اﻷَ وا ْﻟ ُﻤ ﺳﻠِ وﻋ َﻠﻰ اَﻟ ِﮫ و ﺻ ْﺤﺒِ ِﮫ أ ُم ﻋَﻠﻰ ﺷ رب ا ْﻟ َﻌﺎ َﻟ ِﻤ ْﯿ و ﺼ ا ْﻟ ﺤ
ِ
ْﯿ َﻦ َأ ﱠﻣﺎ َﺑ ْﻌ ُﺪ ْﺮ ْﯿ ْﻧ ِﺒ َﯿﺎ ِء أ َﺮ َ
ﻼة واﻟﺴﻼ
َ َﻦ اﻟ ْﻤ ُﺪ
َﻦ
Jama’ah shalat jum’at ingkang minulyo,
Wulan Ramadhan sampun nilaraken kito, sak lajengipun ibadah kesaenan inkang
sampun kito tindakaken sak lebetipun ramadhan monggo kito lajengaken ampun ngantos kito
tilaraken. Shalat 5 wekdal ampun ngantos ditinggalaken, kito tingkataken waosan Al Quran,
shalat tahajud, shalat jama’ah kito lan ibadah sanesipun.
Mugi Allah paring rahmat lan hidayahipun dateng kito supados saget istiqomah
wonten margi ingkang haq. Lan mugi Allah nampi ibadah ingkang sampun kito tindakkaken,
mugi-mugi Allah nglebetaken kito sedoyo dateng surga firdaus. Aamiin
ﻋﻠ ﻣﺤ ﱠﻤ ٍﺪ. ﻣﺠ ْﯿ ٌﺪ ِإﻧﱠﻚ ﺣ ِﻤ،ﺻ ﻋﻠ ﻣﺤ ﱠﻤ وﻋ َﻠﻰ آ ِل ﻣﺤ ﱠﻤ ﻛ ﺻﱠﻠ ﻋَﻠﻰ ِإ ْﺑ وﻋ َﻠﻰ آ ِل ِإ ْﺑ َﺮاھ ْﯿ َﻢ اَﻟﻠﱠﮭُ ﱠﻢ
َو َﺑﺎرك ﻰ ْﯿ ٌﺪ َﺮاھ ْﯿ َﻢ ٍﺪ َﻤﺎ ْﯿﺖ ٍﺪ ﱢﻞ ﻰ
. ﻧﱠﻚ ﺣ ِﻤ ﻣﺠ ْﯿ ٌﺪ،ﻋَﻠﻰ ِإ ْﺑ وﻋ َﻠﻰ آ ِل ْﺑ َﺮاھ ْﯿ َﻢ ﻛ َﻤﺎ ﺑَﺎ َر ل ﻣﺤ ﱠﻤ ٍﺪ
ِإ ِإ
ْﯿ ٌﺪ َﺮاھ ْﯿ َﻢ ْﻛﺖ
. ﺳ ِﻤ ْﯿ ٌﻊ ْ ﯾ ْ ﺐ ﻋ َﻮات،ت َ ت اﻷَ ﻣ ْﻨ ُﮭ و
ْاﻷ ْﻣ وا ْﻟ ُﻤ وا ْﻟ ُﻤ ْﺆ ِﻣﻨَﺎ،ت اَﻟﻠﱠﮭُ ﱠﻢ ا ﻏِﻔ ْﺮ ﺴِﻠ ِﻤ وا ْﻟ ﺴِﻠ
ﻗَ ﺐ ﯿ اﻟ ّﺪ ﻚ:ِإﻧﱠ َﻮا ْﺣﯿَﺎ ِء ْﻢ ْﺆ ِﻣﻨِ ْﯿ َﻦ ِﻟ ْﻠ ُﻤ ْﯿ َﻦ ُﻤ َﻤﺎ
ﺮ ﻣ
ﺠ
[22]
Khutbah Jum’at http://al-
ﻣ ْﻦ ﻗَ ر ّﺑ َﻨ َوﻻ ﺗً ﺤ ّﻤ ﻣﺎﻻَ طَﺎﻗَﺔَ ﻟَﻨَ ﺣ َﻤ ﻋ ◌ى ّاﻟ ِﺬ ﻋَﻠ ﺻ ﻛ َ
وﻻ ﺗَ ْﺤ ِﻤ ْﻞ ر ّﺑﻨَﺎ ﻻَﺗُ َﺆاﺧ ْﺬ ﻧَﺎ ِإ ْن ﻧَ ﺴ ْﯿﻨَﺎ َأ ْو َأ ر ّﺑ َﻨ
ْﻠﻨَﺎ ْﺒ ِﻠﻨَﺎ ﺎ ْﯾ َﻦ ْﻠ َﺘ ُﮫ َﻞ ْﯿَﻨﺎ إ ًﺮا َﻤﺎ ْﺧﻄَْﺄَﻧﺎ ﺎ
ﻻﻧَﺎ ﺼ ﻋَﻠﻰ ا ْﻟَﻘ ْﻮ ِم ﺮ ْﯾ َﻦ . ْﻮ َ واﻋ ﻋ واﻏ ِﻔْﺮ ﻟَﻨَﺎ وا ﺣ ْﻤﻨَﺎ َأ اﺑِ ِﮫ
ا ْﻟ َﻜﺎﻓ ﻓَﺎ ْﻧ ﻣ ْﺮﻧَﺎ ْﻧﺖ ْر ﻒ ّﻨﺎ
رب اﻟﻌﺎﻟﻤﯿﻦ . ﺣﺴ و ِﻗ َﻨ َ ب ر .واﻟﺤ ﻓِﻲ اﻟ ّﺪ ْﻧ َﯿﺎ ﺣﺴ و ِﻓ َاﻷ ﺧ رﺑَﻨَﺎ
ﻤﺪ َﻨﺔ ﺎ ﺬ اﻟﻨّﺎ َﺮ ِة َﻨﺔ ﻲ ءا ِﺗﻨَﺎ
ا
ﻋ
رب اﻟﻌﺎﻟﻤﯿﻦ وﺻﻠﻰ ﷲ ﻋﻠﻰ ﻧﺒﯿﻨﺎ ﻣﺤﻤﺪ وﻋﻠﻰ أﻟﮫ وﺻﺤﺒﮫ وﻣﻦ ﺗﺒﻌﮭﻢ ﺑﺈﺣﺴﺎن إﻟﻰ ﯾﻮم اﻟﺪﯾﻦ وآﺧﺮ دﻋﻮاﻧﺎ أن اﻟﺤﻤﺪ
][23
Khutbah Jum’at http://al-
[25]
Khutbah Jum’at http://al-
][27
Khutbah Jum’at http://al-
[28]
Khutbah Jum’at http://al-
dados tulada tumrap kita sedaya. Nalika panjenenganipun pinaringan pacoben dening Allah,
supados nyembelih putranipun inggih Nabi Ismail Alaihis salam, dawuh kasebat katampi
kanti sabar lan ridla, saha katindakaken kanthi ikhlas murih karidlan saking ngarsa dalem
Allah.
Ma’asyiral Muslimin wal Muslimat rahimakumullah,
Mbok bilih inggih namung kanti pangorbanan ingkang ageng, kabahagyianing
gesang punika bade saget dipun gayuh, kasebat ing setunggaling pangandikan ingkang
mengku hikmah:
ِﺔ ُﺮ ْور ا ْﻟﺒَﻠِﯿﱠ َِل ا ْﻟ ِﻌ ﱠﺰةُ ِإﻻﱠ ﺑ
ُﻤ َ ﻟَ ْﻦ ﺗﻨُﺎ
“ora bakal kagayuh kamulyan, kejaba kanti ngliwati sengsaraning pangurbanan”
[29]
Khutbah Jum’at http://al-
Ananging pangorbanan punika kedah kanti linandesan keyakinan iman lan i’tikad ingkang
kiyat, jalaran pangorbanan ingkang tanpa kadasaraken dateng keimanan tentu namung bade
siya-siya muspra tanpa tanja. Allah sampun paring dawuh :
َﻓﺄ ﻚ ﻟَﮭُ ﺟَﺰا ُء ﻀ ﻒ ﺑِ ِ ﻤ ُﻠ ْ ﻢ ِﻓﻲ:ًوﻻ َأ ْوﻻ ُد ُﻛ ْﻢ ﺑِﺎﻟﱠﺘِﻲ ﺗُﻘَ ﱢﺮ ُﺑُﻜ ْﻢ ﻋ ْﻨ ز ْﻟ َﻔﻰ ﻣ ْﻦ آ َﻣ وﻋ ِﻤ ﺻِﺎﻟﺤﺎ و َﻣﺎ َأ ْﻣ َﻮا ُﻟُﻜ ْﻢ
ُوھ َﻤﺎ ﻮا اﻟ ْﻌ ْﻢ ْوَﻟﺌ َﻞ َﻦ ِإﻻﱠ َﺪﻧَﺎ
ﻋ
ا ْﻟ ُﻐ ُﺮﻓَﺎت آ ِﻣﻨُﻮ َن
“Dudu banda banda lan anak anak ira kabeh kang bisa nyaketake sira marang Ingsun
senajan sithik wae, kejaba wong kang iman lan ngamal sholih, iya wong wong kang kaya
mengkono iku kang bakal merkoleh piwale skang tikel-matikel, sebab olehe pada ngamal
wong wong mahu, lan wong-wong mahu bakal sentosa ing panggonan kang luhur”
(As Saba’ 37).
Ma’asyiral Muslimin wal Muslimat rahimakumullah,
Panjenenganipun Nabi Ibrahim minangka jejering tiyang sepuh, ingkang wicaksana lan
wibawa, ugi ta’at lan patuh, kanti ikhlas lan ridla mundi dawuhipun Allah, sinaosa kedah
ngorbanaken putra. Nabi Ibrahim setya dateng garwa, lan tresna dateng putra, tabah lan
tawakkal nampi kasunyatan pacobenipun Allah.
Ismail minangka putra ingkang sholih, tha’at ngestokaken dawuhipun Allah Pangeranipun,
bektos lan mbangun miturut dateng tiyang sepuh.
Lajeng wonten pitakenan punopo rahasia kesuksesan Nabi Ibrahim As ingkang saget ndidik
Putranipun Ismail ingkang setio tuhu, menawi kito maos Al-Qur’an kito bade manggihi
kunci suksesipun:
Doa kolo wau dipun panjataken Nabi Ibrahim tebeh sak derengipun nikah,beliau nyuwun
dumateng Allah Anak ingkang shalih, mboten nyuwun anak ingkang sugih, berjabat,
cendikiawan ananging nyuwun anak ingkang shalih. Sahingga dumateng para para sederek
kita ingkang cerak dating usia pernikahan monggo nyuwun dumateng Alloh kados doa nipun
nabi Ibrahim kolo wau, lajeng dumateng pasangan suami istri ingkang istrinipun nembe
hamil katah-katahaken nyuwun dateng Allah anak ingkang Shalih, ingkang do’a anak shalih
puniko gadahi manfaat engkang ageng kagem tiang sepuhipun benjang ing alam kubur.
Sahinggo mugi keparingn putra ingkang kados Nabi Ismail As.
bersabda: Rasulullah (ﺑِ ﱡﺮ ْوا آﺑَﺎ َء ُﻛ ْﻢ ﺗَﺒِ ﱡﺮ ُﻛ ْﻢ أ ْﺑﻨَﺎ ُؤ ُﻛ ْﻢ )اﻟﻄﺒﺮاﻧﻰ ﻋﻦ اﺑﻦ ﻋﻤﺮ
Berbaktilah kepada orang tuamu niscaya anakmu akan berbakti kepadamu
2. Kepedulian Nabi Ibrahim as dateng pendidikan anak-anakipun
Beliau mboten lilo menawi putranipun bodo utawi wonten jalur pendidikan ingkang klintu.
Ampun ngantos jalaran ekonomi utawi alas an pekerjaan kita mengabaikan pendidikan Anak.
Punopo ken putro wayah sampun ngamalaken ajaran Agami? Punopo sampun tiang sepuh
paring tulodo ingkang sae tumrap putra putrinipun? Menawi dereng bersiaplah nampi
[30]
Khutbah Jum’at http://al-
pacoben Allah kanti dalan Putra purinipun.
[31]
Khutbah Jum’at http://al-
Kedah dipun mangertosi bilih pendidikan ingkang sepindah lan utami inggih puniko
pendidikan Agami, lajeng pendidikan pendukungipun inggih puniko pendidikan umum.
Nabi Ibrahim as puniko sosok seorang bapak ingkang sae, lan suami bertanggung
jawab. Demi membahagiakan keluarganipun, Nabi Ibrahim as rela merantau ribuan kilometer
dari Palestina ke Mesir, lan meniko dipun tindakkaken berkali-kali sanaoso kondisi alam
ingkang tandus lan panas.
Rasulullah menyatakan bilih tiang ingkang kerja keras kagem ngais rezkiningkang halal
kagem kluarga, dipun nilai Allah dados shadaqah ingkang inggil bahwa seseorang yang
bekerja keras guna mencari rizki yang halal untuk keluarga, dinilai oleh Allah sebagai
sadaqah yang tertinggi. Dalam hadis beliau bersabda:
.995 رواه ﻣﺴﻠﻢ. ﻋَﻠﻰ ﻚ ِﺬي أ:ﻈ ُﻤَﮭﺎ أﺟﺮاً اﻟﱠ
َ ﻋَﻠﻰ ﻚ ﻋ و ِدﯾﻨَﺎ ٌر أ ْﻧ َﻔ ْﻘ َﺘ ُﮫ
أھْﻠ ْﻧَﻔ ْﻘﺘَﮫ أ، أھﻠ
Satu dinar dari harta yang engkau nafkahkan untuk keluargamu merupakan pahala yang
paling besar di sisi Allah
Kito sedoyo selaku kaum muslimin ampun ngantos putus asa, sebalikipun kito kedah
bangkit singsingkan lengan kagem natap hari esok kanti penuh optimisme lan harapan
langkung sae. Ampun kito supe dateng firman Allah:
(8) ( وِإ َﻟ ر ﻚ ﻓَﺎ ﺐ7) ) ﻓَﺈِ َذا ﻓَ َﺮﻏ ﺖ6( ) ِإ ﻣ َﻊ ْاﻟ ﺴﺮ ﺴًﺮا5( ﻓَﺈِ ﱠن ﻣ َﻊ ا ْﻟ ﺴﺮ ﺴًﺮا
ْرﻏ ﻓَﺎﻧ ﺼﺐ ﻰ ﺑﱢ ُﻌ ﯾ ﱠن ُﻌ ﯾ
(5) Karena sesungguhnya sesudah kesulitan itu ada kemudahan, (6). sesungguhnya sesudah
kesulitan itu ada kemudahan, (7) Maka apabila kamu telah selesai (dari sesuatu urusan),
kerjakanlah dengan sungguh-sungguh.
أﻗﻮل ﻗﻮ ﻟﻲ ھﺬا واﺳﺘﻐﻔﺮوا ﷲ ﻟﻲ و ﻟﻜﻢ إﻧﮫ ھﻮ اﻟﻐﻔﻮر اﻟﺮﺣﯿﻢ
Khutbah 2
ْﺟ َﻤ ِﻌ:َف اﻷَ وا ْﻟ ُﻤ ﺳﻠِ وﻋ َﻠﻰ اَﻟ ِﮫ و ﺻ ْﺤﺒِ ِﮫ أ ُم ﻋَﻠﻰ ﺷ رب ا ْﻟ َﻌﺎ َﻟ ِﻤ ْﯿ و ﺼ ا ْﻟ ﺤ
ِ
ْﯿ َﻦ َأ ﱠﻣﺎ َﺑ ْﻌ ُﺪ ْﺮ ْﯿ ْﻧ ِﺒ َﯿﺎ ِء أ َﺮ َ ﻼة واﻟﺴ
ﻼ َ َﻦ اﻟ ْﻤ ُﺪ
َﻦ
][33
Khutbah Jum’at http://al-
PENULIS
Julianto itulah nama yang diberikan kepada kami oleh orang tuaku
sejak lahir. Lahir di sebuah desa yang damai, tentram dan
penuh dengan kasih sayang persaudaraan yaitu
Gunungkidul. Pada tahun 1992 kehidupan kami dimulai.
Aktif sebagai Admin blog “SEMANGAT BELAJAR”
Apabila para pembaca yang budiman ingin menyampaikan pesan, menulis artikel seputar
khutbah jumat basa jawa, atau mendapatkan kesalahan dalam buku ini silahkan untuk segera
menghubungi kami.
e-mail : salma.ferhan@gmail.com
facebook : Julian Al-jaisyu
blog : http://al-miftahu.blogspot.com
[34]