BAB 1 : PENGURUSAN SUMBER MANUSIA

DEFINISI : Pengurusan sumber manusia ialah satu usaha pembangunan tenaga kerja dalam
organisasi untuk menarik, membangun dan mengekalkan tenaga pekerja yang berprestasi
tinggi.

KEPENTINGAN PENGURUSAN SUMBER MANUSIA

 Memastikan sumber manusia sentiasa mencukupi
 Memastikan sumber manusia diberikan latihan yang cukup dan terkini
 Memastikan pengagihan sumber manusia secara berkesan
 Memastikan kenajikan pekerja sentiasa dijaga
 Memastikan prestasi sumber manusia sentiasa dipantau
 Memastikan tahap motivasi pekerja sentiasa tinggi

PERANAN PENGURUSAN SUMBER MANUSIA DALAM SESEBUAH

PERNIAGAAN
FAKTA HURAIAN CONTOH
1. KEPERLUAN  Menggunakan teknik Menjalankan sesi
PEKERJA, MEREKRUT merekrut dan proses temuduga dalam
PEKERJA, KONTRAK pemilihan yang boleh proses pemilihan
PEKERJAAN DAN menarik calon berkelayakan pekerja.
DESKRIPSI TUGAS menyertai sesebuah
perniagaan.
 Menghuraikan bidang tugas
dengan jelas supaya pekerja
menjalankan tugas dengan
cekap.
2. MEMBANGUNKAN  Mewujudkan semangat Memaklumkan KPI
PASUKAN MENCAPAI berpasukan setiap kumpulan
SASARAN  Setiap pekerja berusaha pekerja yang perlu
mencapai KPI pasukan dicapai untuk
sebagai petunjuk prestasi melihat
pencapaian kerja. kecemerlangan tugas
3. PRESTASI PASUKAN  Prestasi pasukan akan Mengadakan Kursus
mempengaruhi kuantiti dan Motivasi
kualiti pengeluaran
 Meningkatkan prestasi dan
motivasi pasukan melalui
latihan dan kursus.
4. LATIHAN  Program latihan dan Menyediakan
PENINGKATAN pembangunan diberi secara program latihan
KENDIRI berterusan amali kepada pekerja
 Program latihan dan baharu
pembangunan yang
dijalankan dapat
meningkatkan kemahiran
 dan pengetahuan yang
khusus
5. MEMBENTUK  Persekitaran kerja yang Kemudahan pejabat
PERSEKITARAN KERJA selesa dapat meningkatkan yang lengkap dan
YANG POSITIF DAN produktiviti, motivasi dan mesra pengguna
HARMONI kepuasan bekerja menjadi keselesaan
 Persekitaran kerja yang untuk bekerja
harmoni dapat memberi
ruang menjana idea yang
baru
6. PEMANTAPAN  Amalan kerja yang beretika, Konsep pengurusan
BUDAYA berintegriti dan Jepun Kaizen
PROFESIONAL mementingkan
kecemerlangan dapat
wujudkan budaya
profesional
 Budaya profesional dapat
menjamin perkhidmatan
yang terbaik kepada
pelanggan

7. MENGGALAKKAN  Menggalakkan Biasiswa pendidikan

KREATIVITI DAN pembangunan bakat pekerja untuk menyambung
INOVASI bagi menambahkan pengajian khusus
kepakaran dalam bidang tugas
 Pekerja yang kreatif dan mereka
inovatif diberi ganjaran dan
penghargaan sebagai
motivasi kerja mereka
8. PEMBERIAN  Fungsi ganjaran kepada Caruman KWSP /
INSENTIF MUNASABAH pekerja adalah untuk PERKESO
meningkatkan pencapaian
prestasi, motivasi dan
kesetiaan pekerja
 Ganjaran yang sesuai dapat
mewujudkan persekitaran
yang harmoni
9. PEMBERHENTIAN  Perniagaan perlu ada sistem Penamatan kontrak
PEKERJA pemberhentian yang perkhidmatan seperti
sistematik supaya tiada persaraan atau
pembaziran sumber manusia pemecatan
 Pekerja yang menamatkan
perkhidmatan atau
diberhentikan perlu
diberikan ganjaran atau
pampasan yang setimpal
sebagai tanda penghargaan
atas sumbangan khidmat
mereka
ASPEK PENGELOLAAN SUMBER MANUSIA DALAM PEMBANGUNAN
PERNIAGAAN

1. PENEMPATAN PEKERJA DAN FASILITI

H1 : Penempatan pekerja adalah mengikut kemahiran, kebolehan, minat dan
pengalaman pekerja serta keperluan perniagaan.
H2 : Menggunakan kemudahan yang sesuai bagi meningkatkan kecekapan bekerja.
C : Tukang jahit memerlukan mesin jahit elektrik untuk mempercepatkan aktiviti
menjahit

2. STANDARD PROSEDUR OPERASI TUGAS (SOP)

H1 : SOP merupakan dokumen arahan bertulis untuk menyeragamkan pelaksanaan
tugas.
H2 : SOP dapat memastikan kerja yang dilakukan mengikut piawaian dan
mengurangkan risiko bahaya kepada pekerja
C : Pekerja pembinaan perlu memakai topi keselamatan ketika berada di tapak projek.

3. SISTEM PENGGAJIAN
H1 : Sistem penggajian yang yang kompetitif dapat meningkatkan motivasi pekerja
H2 : Jika sistem penggajian tidak adil, kesetiaan pekerja akan terganggu.
C : Seorang pekerja yang berpengalaman dan berkemahiran tinggi akan dapat gaji
yang yang lebih tinggi.

4. PENGHARGAAN DAN HUKUMAN

H1 : Pekerja yang berprestasi tinggi perlu diberli penghargaan
H2 : Pekerja yang bermasalah boleh diberi amaran dan diambil tindakan untuk
memperbaiki prestasi kerja.
C : Pekerja yang cemerlang di beri anugerah Anugerah Perkhidmatan Cemerlang

5. PENYELESAI MASALAH
H1 : Menjadi orang tengah sekiranya berlaku masalah perselisihan faham
H2 : Sentiasa adakan perbincangan secara berterusan bagi menggalakan komunikasi
Berkesan
C : Jika berlaku konflik antara pekerja, pengurusan sumber manusia
bertanggungjawab menyelesaikannya.

6. STRUKTUR ORGANISASI
H1 : Struktur organisasi adalah untuk memberi penjelasan tentang tanggungjawab,
jawatan dan deskripsi tugas.
H2 : Mengagihkan sumber dengan cekap dan berkesan mengikut keperluan setiap
 unit.
C : Carta Organisasi

KEBOLEHKERJAAN

DEFINISI : Kemahiran atau kebolehan yang dimiliki oleh pekerja yang membuatkan bakal
majikan berminat untuk menawarkan pekerjaan kepada mereka.

JENIS KEMAHIRAN KEBOLEHKERJAAN

KEMAHIRAN KERJA
BERKOMUNIKASI BERPASUKAN

PENGGUNAAN
INISIATIF DAN JENIS KEMAHIRAN TEKNOLOGII
KEUSAHAWANAN KEBOLEHKERJAAN TERKINI

PERANCANGAN
PENYELESAIAN
KEUPAYAAN DAN
MASALAH
PEMBELAJARAN PENGURUSAN
DIRI

KEPERLUAN KEMAHIRAN KEBOLEHKERJAAN

 KELAYAKAN YANG
BERSESUAIAN

KEBERKESANAAN
MENCAPAI SASARAN INDIVIDU DAN PASUKAN ATAU JABATAN
BERPENGALAMAN

KEPERLUAN
KEMAHIRAN KEBOLEHKERJAAN

PERPENGETAHUAN
BERPENGALAMAN
TENTANG PRODUK DAN PERKHIDMATAN
DALAM INDUSTRI TERTENTU

STRUKTUR ORGANISASI

JENIS2 STRUKTUR ORGANISASI

1. STRUKTUR  Digunakan secara meluas kerana mudah dibentuk dan

ORGANISASI dipraktikkan
BERDASARKAN  Menempatkan individu mengikut kemahiran @ kepakaran
FUNGSI dalam fungsi tertentu.
Cth :

PENGURUS BESAR

Pengurus Pengurus Pengurus Sumber

Kewangan Pemasaran manusia

2. STRUKTUR  Perniagaan berskala besar yang mengeluarkan pelbagai

ORGANISASI jenis produk
BERDASARKAN  Individu bekerja ikut pengalaman @ kemahiran dalam produk
PRODUK tertentu
Cth :
PENGURUS
BESAR

Pengurus Pengurus Pengurus

Produk A Produk B Produk C

3. STRUKTUR  Diwujudkan berdasarkan kawasan pasaran yang menjadi fokus

ORGANISASI syarikat
 BERDASARKAN GEOGRAFI/
Memerlukan WILAYAH
sejumlah kakitangan yang besar di ibu pejabat bagi penyelarasan jabatan
Cth:

PENGURUS BESAR

Pengurus (Wilayah Utara)

Pengurus (Wilayah Selatan)
Pengurus (Wilayah Timur)

4. STRUKTUR ORGANISASI
DiwujudkanBERDASARKAN
berdasarkan keperluan
PELANGGAN
dan kehendak pelanggan
Biasa wujud dalam organisasi yang menawarkan perkhidmatan Cth:

PENGURUS BESAR

Pelanggan A PelangganPelanggan
B - Perkhidmatan
C - Perkhidmatan
mesin ATMnasihat pelaburan
-Perkhidmatan Kaunter

5. STRUKTUR ORGANISASI
Dikenali
BERDASARKAN
sebagai sistem berbilang
MATRIKS arahan
Kombinasi struktur organisasi fungsi dan produk Cth :
PENGURUS BESAR

Pengarah Pengarah Pengarah

Projek Operasi Kewangan

Ekskutif
Projek A

Eksekutif
Projek B

SISTEM PENGGAJIAN BAGI SESEBUAH ORGANISASI

DEFINISI : Gaji ialah bayaran secara tetap yang dibayar oleh majikan kepada pekerja yang
menyumbang tenaga dalam sesebuah organisasi.

TUJUAN GAJI : Menarik pekerja berkhidmat dalam organisasi, mengekalkan pekerja yang
berpengalaman dan memotovasikan pekerja

Penggajian melibatkan dua komponen iaitu GAJI dan FAEDAH

GAJI FAEDAH
 Gaji Asas – Gaji yang diterima oleh  Caruman KWSP
pekerja tanpa melibatkan sebarang  Caruman Perkeso
pembayaran tambahan seperti elaun,  Komisen
bonus, komisen dll. Gaji asas  Biasiswa pendidikan
dibayar mengikut perjanjian  Kemudahan Cuti
 Kemudahan Perubatan
 pekerjaan yang dibuat antara  Insurans Berkelompok
majikan dan pekerja.
 Upah – Upah merupakan bayaran
yang akan dibayar kepada pekerja
berdasarkan tempoh jam bekerja @
hari bekerja.
 Elaun – Bayaran tambahan yang
akan dibayar oleh majikan kepada
pekerja. Pemberian elaun
bergantung kepada jenis jawatan
yang disandang.

FAKTOR PENENTU SISTEM PENGGAJIAN

 Kemampuan Organisasi
 Bentuk dan Jenis Tugas
 Undang-undang dan Peraturan Kerajaan
 Ganjaran yang dibayar oleh pesaing
 Permintaan dan dan penawaran buruh
 Faktor lokasi

BAB 2 : PENGURUSAN SUMBER FIZIKAL DAN TEKNOLOGI

SUMBER FIZIKAL

DEFINISI : Aset yang berbentuk ketara atau nyata untuk dimanfaatkan oleh organisasi bagi
menjalankan perniagaannya.

JENIS2 SUMBER FIZIKAL

FAKTA HURAIAN CONTOH

1. BANGUNAN DAN  Bangunan adalah Bengkel Kereta
KEMUDAHAN tempat menjalankan
operasi perniagaan
 Kemudahan merujuk
kepada infrastruktur
yang membantu
pengurusan
perniagaan
2. KILANG DAN MESIN  Kilang adalah tempat Kilang Tayar
memproses bahan
mentah kepada
produk siap
 Mesin merupakan
jentera pemprosesan
bahan mentah
3. PERALATAN  Peralatan yang Komputer, Telefaks
TEKNOLOGI digunakan dalam
MAKLUMAT DAN operasi sesebuah
KOMUNIKASI perniagaan seperti
komputer, telefon
 Dapat
mempercepatkan dan
memudahkan urusan
perniagaan
4. STOK  Stok ialah barang Tayar
siap yang sedia untuk
dijual
 Ia disimpan di dalam
gudang dan
dipastikan sentiasa
mencukupi apabila
diperlukan
5. BAHAN MENTAH  Bahan mentah Getah
digunakan untuk
pengeluaran barang
untuk menghasilkan
barang lain @ barang
siap
 Bahan mentah perlu
dijaga kualiti dengan
baik supaya tidak
mudah rosak
6. PRODUK SIAP  Produk siap ialah Perabot
barang akhir setelah
siap diproses dan
sedia untuk dijual.
 Barang ini terdiri
daripada barangan
keperluan dan
kehendak

PROSEDUR MENGURUS SUMBER FIZIKAL

PERLINDUNGAN INSURANS DAN PENYELENGGARAAN DAN BAIK

KESELAMATAN
 Perlindungan insurans perlu untuk
menguruskan risiko kerugian dalam
perniagaan
 Kelengakpan alat keselamatan
seperti pemadam api, CCTV, alat
penggera perlu ada dalam premis
perniagaan
 CONTOH : Insurans Kebakaran,
Insurans Kecurian
PULIH SECARA TERANCANG
 Penyelenggaraan baik pulih secara
berkala dapat memastikan
kelancaran produktiviti perniagaan
 Sebarang kerosakan atau kecacatan
kepada mesin boleh dibaiki dengan
segera.
 CONTOH : Ada jadual pemeriksaan
berkala terhadap mesin kilang
SUMBER TEKNOLOGI

JENIS-JENIS SUMBER TEKNOLOGI

FAKTA HURAIAN CONTOH

1. HARTA INTELEK  Hasil kreativiti @ Lukisn, muzik, video
ciptaan daya
intelektual seseorang
 Tujuan mengurus
harta intelek adalah
untuk menjaga
perniagaan daripada
ancaman cetak
rompak, barangan
tiruan
2. LESEN PERISIAN  Perjanjian bertulis Lesen perisian MS Office
antara pemilik
dengan pengguna
perisian
 Penggunaan perisian
tanpa lesen adalah
kesalahan jenayah
3. KEMAHIRAN DAN  Kemahiran dan
PENGALAMAN pengalaman pekerja
penting supaya
kualiti dan prestasi
perniagaan terjamin
 Pekerja yang mahir
dan berpengalaman
dalam bidang yang
diceburi dapat
mengelak berlakunya
kesilapan semasa
menjalankan tugas

PROSEDUR MENGURUS SUMBER TEKNOLOGI

PATEN
 Paten adalah hak ekslusif untuk
suatu reka cipta sama ada berupa
satu produk @ satu proses untuk
menghasilkan sesuatu yang baharu
 Semua reka cipta yang hendak
dipatenkan mestilah yang belum
dizahirkan oleh mana-mana syarikat\
 Pendaftaran paten penting kerana
hak cipta mereka akan dilindungi
undang-undang
 CONTOH : reka cipta tudung
Neelofa telah dipatenkan
HAK CIPTA TERPELIHARA
 Hak cipta adalah hak ekslusif kepada
pencipta karya untuk mengawal
penggunaan karya mereka untuk
tempoh masa tertentu
 Perlindungan hak cipta hanya boleh
diberikan kepada ekspresi idea yang
telah direkod atau telah dijadikan
bahan dizahirkan
 Hak cipta terpelihara penting untuk
mengelakkan karya tidak
disalahgunakan oleh pihak lain
 CONTOH : Filem
 BAB 3 – SUMBER PEMBIAYAAN PERNIAGAAN

JENIS-JENIS MODAL
 Wang Tunai
 Inventori
 Bangunan Kilang
 Jentera

JENIS SUMBER PEMBIAYAAN

 SUMBER SUMBER
DALAMAN LUARAN
BANK DAN INSTITUSI KEWANGAN
Modal Permulaan
Sewa beli
Pajakan
Pemfaktoran
SIMPANAN PERIBADI Syer
Overdraf
*Menggunakan wang simpanan peribadi
Pinjaman perniagaan gadaian/Ar-Rahnu

MODAL DARIPADA AGENSI KERAJAAN

KEUNTUNGAN (RIZAB) Bantuan modal
*Rizab ialah keuntungan yang diperoleh daripada hasil pelaburan dan boleh dijadikan sebagai modal pusingan
Jaminan Kredit
Geran penyelidikan dan pembangunan

PEMBIAYAAN DARIPADA BANK DAN INSTITUSI KEWANGAN

SUMBER PEMBIAYAAN LUARAN HURAIAN

MODAL PERMULAAN  Pinjaman yang diberikan oleh pihak
bank sebagai modal memulakan
perniagaan
 Modal ini memberikan pinjaman
berpenggal, pinjaman jangka pendek
dan panjang
SEWA BELI  Aktiviti menyewa asset dengan
tujuan membeli asset tersebut.
 Hak milik akan berpindah kepada
usahawan selepas semua ansuran
dijelaskan. CTH: Pinjaman rumah
PAJAKAN  Membolehkan usahawan
menggunakan mesin atau jentera
dengan cara menyewa dari pihak
bank bagi tempoh tertentu.
 Bank mempunyai hak milik ke atas
mesin dan jentera tersebut
SYER  Syer ialah bahagian modal sesuatu
perniagaan @ saham.
 Sesebuah perniagaan menerbitkan
syer bagi menambah modal.
OVERDERAF  Kemudahan kredit yang disediakan
untuk pemegang AKAUN
SEMASA.
 Pemegang akaun semasa boleh
mengeluarkan melebihi jumlah

PINJAMAN PERNIAGAAN
GADAIAN/AR-RAHNU
PEMFAKTORAN
simpanan dalam akaun semasa
setakat had yang ditetapkan.
 Faedah akan dikenakan ke atas
jumlah overdraf yang digunakan.
 Ar-Rahnu dari sudut syarak merujuk
kepada satu barang yang berharga
dijadikan sebagai cagaran bagi
mendapatkan pinjaman.
 Sekiranya pinjaman tidak dapat
dijelaskan, barang cagaran akan
menjadi hak milik Ar- Rahnu
 Kemudahan pembelian surat hutang
untuk sesebuah perniagaan
 Syarikat pemfaktoran akan membeli
invois pada harga diskaun
 Melalui kemudahan ini, peniaga
memindahkan tugas pengutipan
hutang daripada pelanggan kepada
syarikat pemfaktoran

PEMBIAYAAN DARIPADA AGENSI KERAJAAN

KEMUDAHAN KEWANGAN OLEH HURAIAN

AGENSI KERAJAAN
BANTUAN MODAL  Pembiayaan modal daripada agensi
kerajaan lebih mudah untuk
diperoleh
 Prosedur tidak rumit
 CTH : MAJLIS AMANAH
RAKYAT (MARA)
GERAN PENYELIDIKAN DAN  Geran dan insentif penyelidikan dan
PEMBANGUNAN pembangunan menggalakkan
syarikat2 Malaysia untuk menjadi
lebih inovatif dalam menyesuaikan
teknologi bagi mencipta produk
baharu
 CTH : KEMENTERIAN SAINS,
TEKNOLOGI DAN INOVASI
(MOSTI)
JAMINAN KREDIT  Jaminan yang diberi kepada
usahawan yang menghadapi
kesukaran mendapat pinjaman
daripada bank kerana cagaran dan
status kreditnya kurang baik
 CTH : AGRO BANK, TEKUN
KEKUATAN DAN KELEMAHAN JENIS PEMBIAYAAN UNTUK SESEBUAH
PERNIAGAAN
SUMBER PEMBIAYAAN DALAMAN
SUMBER PEMBIAYAAN LUARAN
A) BANK @ INSTITUSI KEWANGAN
B) AGENSI KERAJAAN
PROSEDUR MENDAPATKAN SUMBER PEMBIAYAAN
KEKUATAN :
 Cepat dan ringkas untuk diuruskan
 Tidak melibatkan kos seperti faedah
atas pinjaman
KELEMAHAN :
 Modal terhad
 Sukar menambah modal dalam
jangka masa yang singkat
KEKUATAN :
 Tempoh bayaran balik pinjaman dan
ansuran boleh mengikut kemampuan
peminjam
 Jumlah pinjaman boleh disesuaikan
dengan keperluan semasa
KELEMAHAN :
 Memerlukan penjamin
 Memerlukan cagaran dalam bentuk
harta @ aset tetap
 Tertakluk kepada syarat pinjaman
 Dikenakan faedah yang tinggi
KEKUATAN :
 Memberi pinjaman kepada peniaga
yang tidak mempunyai cagaran
 Jumlah pinjaman boleh disesuaikan
dengan keperluan semasa
 Tiada nilai faedah yang tinggi
KELEMAHAN :
 Persaingan yang sengit
 Jumlah pinjaman yang terhad
 Tertakluk kepada terma dan syarat
 Sediakan RP
mengikut format sebagai pelan untuk dapatkan pembiayaan
MENYEDIAKAN
RANCANGAN PERNIAGAAN Antara
perkara yang dipertimban gkan untuk membuat pinjaman :
a) kelayakan
b) cagaran
c) had pembiayaan
MENDAPATKAN d) kaedah
KHIDMAT NASIHAT DARI PEGAWAI
MpEeNBANK
mYEbDaIAyKaArNan DObKaUliMk EN YANG
LENGKAP Dokumen
yang lengkap sebagai sokongan spt salinan kad pengenalan, rekod jualan dan belian, lesen perniagaan
MENGHANTAR
PERMOHONAN UNTUK DIPROSES

PERMOHONAN
DIPERTIMBANGKAN OLEH BANK

MEMPEROLEH SURAT
KELULUSAN PEMBIAYAAN

MENANDATANGANI
KONTRAK PINJAMAN

BAB 4 – PENYATA KEWANGAN PERNIAGAAN

DEFINISI PENYATA KEWANGAN: Satu bentuk laporan yang menunjukkan
kedudukan kewangan ssebuah perniagaan bagui sesuati tempoh. Laporan kewangan ini
mengandungi maklumat keuntungan/kerugian perniagaan @ kedudukan nilai aset,
liabiliti dan ekuiti sesebuah perniagaan.

A. PENYATA PENDAPATAN : Penyata pendapatan terdiri daripada akaun perdagangan

(ada julan bersih dan kos jualan) dan akaun untung rugi (ada hasil dan belanja).

B. KUNCI KIRA2 : Penyata kedudukan kewangan menunjukkan harta dan hutang

perniagaan. Ada butiran ASET (Aset Semasa dan Aset Bukan Semasa), LIABILITI (Liabiliti
Semasa dan Liabiliti Bukan Semasa) dan EKUITI PEMILIK

C. PENYATA ALIRAN TUNAI : Menunjukkan -

 punca perolehan dan penggunaan dana/tunai bagi suatu tempoh tertentu.
 Ia melaporkan kegiatan aliran tunai perniagaan khususnya kegiatan operasi,
pelaburan dan kewangan.
 Menunjukkan keupayaan perniagaan untuk menjelaskan liabiliti semasa seperti
bayaran kepada pembekal dan gaji pekerja

1. BUTIRAN DALAM PENYATA PENDAPATAN

BIL. BUTIRAN HURAIAN
1 JUALAN BERSIH  Jumlah jualan ditolak dengan pulangan jualan
 Jualan Bersih = Jualan – Pulangan Jualan
2 KOS JUALAN  Kos dan belanja untuk membeli barang niaga
 Cth : inventori, belian, pulangan belian dan
angkutan masuk
3 BELIAN BERSIH  Jumlah perbezaan antara jumlah belian dengan
pulangan belian
 Belian Bersih = Belian – Pulangan Belian
4 KOS BELIAN  Jumlah kos barang dibeli setelah ditolak
dengan pulangan belian dan ditambahkan
dengan belanja atas belian iaitu angkutan
masuk, upah atas belian, insurans atas belian
dan duti import
 Kos Belian = Belian – Pulangan Belian +
Belanja Atas Belian
5 BELANJA  Kos yang dibayar dalam perniagaan
 Cth : bayaran insurans, gaji, sewa bangunan
6 UNTUNG KASAR  Jumlah untung yang diperoleh selepas
mengambil kira belanja dan hasil yang
berkaitan dengan aktiviti utama perniagaan
 Untung kasar = Jualan bersih – Kos Jualan
7 UNTUNG BERSIH  Jumlah pendapatan (hasil) melebihi jumlah
perbelanjaan (kos) dalam sesuatu tempoh
perakaunan
  Untung Bersih = Untung Kasar + Hasil -
Belanja

2. BUTIRAN DALAM PENYATA KUNCI KIRA-KIRA

BIL BUTIRAN HURAIAN
1 ASET BUKAN SEMASA  Aset perniagaan yang mempunyai tempoh
hayat penggunaan melebihi setahun dan tahap
kecairan rendah
 Cth : Kenderaan, mesin dan kelengkapan
pejabat
2 ASET SEMASA  Aset perniagaan yang bersifat tidak tahan lama
dan mempunyai tempoh penggunaan kurang
dari setahun dan tahap kecairan yang tinggi
 Cth : Inventori, tunai di tangan, deposit
semasa dan akaun belum terima
3 EKUITI PEMILIK  Modal yang dilaburkan untuk memulakan
perniagaan
 Cth : Modal Awal
4 LIABILITI BUKAN  Hutang perniagaan jangka panjang yang
SEMASA memerlukan tempoh melebihi satu tahun
kewangan untuk menjelaskannya
 Cth : Pinjaman bank, gadai janji dan
pinjaman kerajaan
5 LIABILITI SEMASA  Hutang perniagaan jangka pendek
 Cth : Akaun Belum Bayar dan overdraf
Bank
6 AMBILAN  Pemilik mengambil aset perniagaan (barang
@ tunai) untuk kegunaan peribadi
 Cth : Ambilan brang, aset @ tunai

3. BUTIRAN DALAM PENYATA ALIRAN TUNAI

BIL. BUTIRAN HURAIAN
1 BAKI B/B  Jumlah tunai @ simpanan yang dimiliki oleh
sesebuah perniagaan dalam bank @ di tangan
pada permulaan @ awal tempoh tertentu
 Cth : Modal permulaan dan terbitan
saham
2 PENERIMAAN  Jumlah pendapatan dan sumber wang yang
diterima dalam sesuatu bulan
 Cth : Jualan tunai, pinjaman dan
penerimaan daripada penghutang
3 PEMBAYARAN  Jumlah perbelanjaan dan sumber wang yang
digunakan @ dibayar dalam sesuatu bulan
tertentu
 Cth: Kos Jualan, gaji, faedah dan sewa
4 LEBIHAN/  Lebihan berlaku apabila jumlah penerimaan
(KURANGAN) melebihi jumlah pembayaran
  Kurangan berlaku apabila jumlah pembayaran
melebihi jumlah penerimaan
5 BAKI H/B  Jumlah keseluruhan tunai di tangan dan di
bank pada akhir tempoh tertentu
 Cth : Baki h/b = (Baki b/b + jumlah
penerimaan) – Jumlah Pembayaran

D. KOS2 PENGELUARAN
KOS TETAP KOS BERUBAH
 Kos yg tidak berubah mengikut  Kos yang berubah mengikut tingkat
perubahan tingkat pengeluaran pengeluaran
 Jumlah kos tetap adalah sentiasa  Cth: kos bahan mentah. Kos buruh
sama wp pengeluaran bertambah @ langsung seperti upah, duti atas
berkurangan bahan mentah
 Cth : sewa, insurans dan bayaran
balik pinjaman

E. TITIK PULANG MODAL (TPM)

DEFINISI TPM : Satu kaedah @ teknik yang digunakan untuk merancang dan
mengetahui hasil yang diperolehi bersamaan dengan jumlah kos yang ditanggung.

TPM unit = Kos Tetap

Harga – Kos berubah seunit

CONTOH SOALAN TPM

Syarikat Zakaria ingin mengeluarkan 12 000 unit barang Y pada bulan April 2018.
Harga jualan seunit yang dirancang ialah RM60. Anggaran kos bagi pengeluaran tersebut
adalah seperti yang berikut :
Gaji pekerja RM 45 000
Kadar Bayaran RM 5 000
Kos tetap lain RM 2 500
Kos berubah RM 480 000

Anda dikehendaki untuk menghitung:

a) Kos tetap. [2
markah]
b) Kos berubah seunit. [2
markah]
c) Titik pulang modal (unit). [2
markah]
d) Titik pulang modal (hasil). [2
markah]
e) Keuntungan atau kerugian yang diperoleh pada bulan April 2018. [2
markah]

JAWAPAN
a) Kos tetap
Gaji pekerja + Kadar Bayaran + Kos tetap lain
 = RM45 000 +RM5 000 + RM2 500 (1m)
= RM52 500 (1m)

b) Kos berubah seunit

Kos berubah / Unit pengeluaran
= RM480 000 / 12 000 (1m)
= RM40 (1m)
c) TPM (unit)
Kos Tetap
Harga Jualan seunit – Kos berubah seunit
= RM 52 500
RM60 – RM40 (1m)
= 2 625 unit (1m)

d) TPM (hasil)
TPM unit X Harga jualan
= 2 625 X RM60 (1m)
= RM157 500 (1m)

e) Untung / Rugi
(Hasil Jualan) – (Kos tetap + Kos Berubah)
= (12 000 X RM60) – (RM52 500 + RM480 000) (1m)@
= RM720 000 – RM532 500 (1m)
= RM187 500 (UNTUNG) (1m)

F. PIHAK YANG BERKEPENTINGAN KEPADA PENYATA

KEWANGAN SESEBUAH PERNIAGAAN
PIHAK BERKEPENTINGAN
1. PEMEGANG SAHAM/PEMILIK
2. PELABUR
3. PIHAK PENGURUSAN
4. PEMBIAYA/INSTITUSI
KEWANGAN
5. PEMBEKAL/VENDOR
KEGUNAAN
 Boleh mengetahui kedudukan
kewangan dan menentukan hala tuju
perniagaan
 Dapat meyakinkan pelabur untuk
melabur dalam perniagaan
 Menilai prestasi perniagaan
 Membuat pertimbangan untuk
pemberian ganjaran seperti bonus
dan dividen
 Mengetahui kemampuan perniagaan
membayar hutang
 Menilai keupayaan dan kecekapan
pengurusan hutang sebelum
memberi kemudahan kredit

G. MENGANALISIS KEPENTINGAN PENYATA KEWANGAN TERHADAP

OPERASI KEWANGAN SESEBUAH PERNIAGAAN
 Analisis dibuat terhadap penyata pendapatan dapat membantu usahawan mengukur
prestasi perniagaan dan meningkatkan jumlah keuntungan
  Analisis bagi kunci kira-kira membantu usahawan mengetahui kedudukan aset dan
liabiliti serta membuat penilaian untuk perancangan masa hadapan
 Analisis terhadap TPM sebagai salah satu cara untuk membuat analisis terhadap
operasi perniagaan

H. MENTAFSIR PENYATA KEWANGAN MENGGUNAKAN NISBAH ASAS

A. ANALISIS NISBAH UNTUNG Mengukur kadar untung @ pulangan yang
diperloh perniagaan
(I) PERATUSAN MARGIN UNTUNG  Mengukur keuntungan setiap ringgit
KASAR jualan bersih
 Semakin tinggi margin, semakin baik
kedudukan syarikat
Formula : Untung kasar X 100%
Jualan Bersih
(II) PERATUSAN MARGIN UNTUNG  Mengukur keuntungan setiap ringgit
BERSIH jualan bersih
 Semakin tinggi margin, semakin
cekap pengurusan operasi
Formula : Untung Bersih X 100%
Jualan Bersih
(III) PERATUSAN UNTUNG TOKOKAN  Keberkesanan perniagaan mengawal
harga jualan dan kos untuk
memaksimumkan keuntungan
 Jika peratusan lebih tinggi, maka
harga jualan yang dikenakan adalah
lebih baik dari syarikat lain
Formula : Untung Kasar X 100%
Kos Jualan
(IV) PERATUSAN PULANGAN ATAS  Mengukur pulangan atas setiap
MODAL ringgit modal yang dilabur
 Nilai peratusan yang tinggi
menunjukkan pelaburan yang baik
Formula : Untung Bersih X 100%
Modal Awal
B. ANALISIS NISBAH KECAIRAN  Keupayaan aset dengan mudah
dalam bentuk tunai tanpa
menjejaskan nilai aset.
 Ia menunjukkan keupayaan syarikat
untuk menukarkan ke dalam bentuk
tunai untuk tempoh yang singkat.
 Kecairan yang tinggi menunjukkan
kemampuan perniagaan
mendapatkan tunai untuk membayar
hutang dalam tempoh yang singkat
(I) NISBAH SEMASA  Mengukur kemampuan syarikat
untuk membayar pinjaman jangka
 pendek dengan menggunakan aset
semasa
Formula : Aset Semasa
Liabiliti Semasa
C. ANALISIS NISBAH KECEKAPAN  Menentukan kecekapan pihak
pengurusan mengendalikan stok
untuk menjana keuntungan
(I) PUSING GANTI STOK  Menggambarkan kekerapan
pusingan stok dalam setahun
 Mengukur keupayaan firma menjual
barangan dalam tempoh tertentu
 Lagi tinggi kadarnya, maka lebih
cekap pengurusan stok
Formula : Kos Jualan Barangan
Stok Purata
(II) PUSING GANTI ASET  Kecekapan perniagaan dalam
menggunakan aset untuk menjana
jualan.
 Nisbah yang lebih tinggi adalah baik
kerana kecekapan pengurusan aset
Formula : Jualan Bersih
Jumlah Aset
 BAB 5 : PERSEDIAAN MENJADI USAHAWAN

A. CIRI2 KEPERIBADIAN USAHAWAN

1. Berani Mengambil Risiko
2. Kreatif dan Inovatif
3. Tabah
4. Yakin Diri dan Optimistik
5. Berinisiatif dan Bertanggungjawab
6. Komitmen yang Tinggi
7. Pandai Mengambil Peluang
8. Berfikiran Positif Untuk Berjaya
9. Kebolehan Menentukan Visi dan Misi
10. Berani Untuk Gagal
11. Semangat Sepasukan
12. Berdikari
13. Fleksibel

B. KEKUATAN DIRI USAHAWAN

FOKUS
KEMAHIRAN
TENAGA
PEMBANGUNAN KARAKTER DIRI
DAN TUMPUAN

PERHUBUNGAN

KEKUATANBAIK DENGAN
PASANGAN

MENYELESAIKAN KEUPAYAAN
MEMBINA JENAMA
MASALAH KECIL TERLEBIH DAHULU

C. KELEBIHAN MENJADI USAHAWAN

DIRI KELUARGA MASYARAKAT NEGARA
 Membentu  Mempunyai  Memenuhi  Memperkenalka
k diri kelebihan yg keperluan n produk
sentiasa dapat dan tempatan ke
berfikiran diwarisi dari luar negara
 positif, satu generasi kehendak  Wujud
berdisiplin ke generasi masyarakat kerjasama
 Wujud  Memupuk  Memberikan serantau
sikap minat pelbagai  Wujud
berdikari keusahawana produk dan pengaliran
 Sumber n dalam perkhidmata masuk modal
pendapatan keluarga n asing
diri dan  Membuka
keluarga peluang
pekerjaan

D. FAKTOR2 PENYUMBANG UNTUK MEMULAKAN PERNIAGAAN

I. MODAL
 Satu permulaan bagi perniagaan.
 Cth : wang tunai, alatan @ stok

II. KEMAHIRAN
 Usahawan perlu ada pengetahuan dan kemahiran tertentu
 Cth : kemahiran pengurusan kewangan, pemasaran produk dan teknologi maklumat

III. LOKASI YANG SESUAI

 Perancangan lokasi penting untuk menentukan kos yang akan dikeluarkan dan
menentuukan lokasi itu berpotensi untuk meraih keuntungan
 Ciri-ciri Lokasi yang baik
i) Tempat yang mempunyai tumpuan ramai
ii) Berhampiran dengan pelanggan dan pembekal
iii) Terdapat kemudahan infrastruktur
iv) Mudah dikunjungi

IV. STOK
 Barang yang disimpan untuk dijual.
 Stok yang mencukupi akan membantu kelancaran sesebuah perniagaan
STOK BERGERAK PANTAS STOK BERGERAK PERLAHAN
 Stok yang dapat dijual dengan cepat  Mengambil masa yang lama untuk
 Berisiko rendah kerana kepantasan dijual
jualan dapat mengelakkan masalah  Berisiko tinggi kerana stok mudah
stok luput, busuk @ rosak rosak @ ketinggalan zaman jika
 Cth : barang makanan @ barang dibiarkan terlalu lama
keperluan harian  Cth : perabot dan kereta mewah
V. LATIHAN
 Melalui kursus dan latihan, usahawan dapat mengaplikasikan ilmu yang dipelajari
 Latihan penting kepada usahawan untuk membuat perancangan jangka panjang
untuk mengembangkan perniagaan sedia ada dan menerapkan etika perniagaan yang
positif
VI. PEMASARAN
 Strategi @ proses yang berkesan menyalurkan barang dan perkhidmatan
daripada pengeluar kepada pengguna.
 Tujuan pemasaran :
i. meningkatkan jualan produk dan memperolehi keuntungan yang
tinggi
ii. melakukan penjenamaan semula
memastikan produk yang dihasilkan sampai kepada pengguna
 Dua faktor penting dalam strategi perniagaan :
i. SASARAN PASARAN
Usahawan mengetahui tentang ciri-ciri dan kehendak kumpulan
pengguna tertentu untuk memasarkan barang @ perkhidmatan dengan
lebih berkesan.
ii. CAMPURAN PEMASARAN
PRODUK TEMPAT
 Barang @ perkhidmatan yang  Strategi tempat dan saluran agihan
ditawarkan kepada pengguna untuk menyalurkan produk @
perkhidmatan kepada pengguna
HARGA PROMOSI
 Penetapan harga perlu mengambil  Komunikasi yang digunakan untuk
kira semua kos yang terlibat dan memberitahu dan memujuk
berpatutan pengguna membeli produk @
perkhidmatan
 Kaedah Promosi : Pengiklanan,
Jualan langsung, Promosi jualan dan
publisiti

VII. BANTUAN PROFESIONAL

 Sokongan berbentuk kewangan dan bukan kewangan oleh agensi kerajaan dan badan
berkanun kepada usahawan
i. Bantuan kewangan dalam bentuk pinjaman modal dan subsidi. Cth :
MOSTI, MARA, BSN
ii. Bantuan khidmat nasihat dan rundingan untuk melengkapkan diri dengan
kemahiran usahawan. Cth : UDA, UUM

E. KELEBIHAN BERNIAGA SEBAGAI SATU PELUANG KERJAYA

1. MATLAMAT PERIBADI
 Mencari rezeki bagi menyara kehidupan diri dan keluarga
 Membentuk peribadi yang positif seperti yakin diri, tabah dan optimistik
 Kejayaan perniagaan boleh mendatangkan kepuasan kepada usahawan
kerana berkorban masa, tenaga dan wang kepada perniagaan itu
2. OBJEKTIF PERNIAGAAN
 Menyediakan peluang pekerjaan dalam pelbagai bidang
 Kadar pengangguran dapat dikurangkan
  Memenuhi keperluan dan lkehendak masyarakat dengan menawarkan barang
dan perkhidmatan
 Membangunkan ekonomi negara

3. KEBERUNTUNGAN PERNIAGAAN
 Mendapat sumber manusia yang yang mempunyai kepakaran dan berpengalaman
 Meluaskan pasaran
 Penggunaan peralatan dan teknologi terkini
 Melaksanakan tanggungjawab sosial
 Memantapkan imej perniagaan
BAB 6 PERSEDIAAN MEMULAKAN PERNIAGAAN

A. AKTA BERKAITAN SESEBUAH ENTITI PERNIAGAAN

AKTA PENDAFTARAN AKTA PERKONGSIAN AKTA SYARIKAT 2016
PERNIAGAAN 1956 LIABILITI TERHAD
2012
 Perniagaan yang  PLT ialah perniagaan  Dua jenis syarikat
dijalankan bertujuan alternatif yang yang berhad menurut syer
untuk mendapatkan menggabungkan ciri2 yang boleh
keuntungan perlu sebuah syarikat dan ditubuhkan di bawah
didaftarkan dengan perkongsian akta ini ialah
SSM dan tertakluk di konvensional. Syarikat
bawah akta ini. Persendirian dan
 Cth : Perniagaan Syarikat Awam
Milikan Tunggal dan
Perniagaan
Perkongsian

B. PROSEDUR PENDAFTARAN SESEBUAH ENTITI PERNIAGAAN

1. PROSEDUR PENDAFTARAN PERNIAGAAN MILIKAN TUNGGAL DAN
PERKONGSIAN
3. Menghantar borang tersebut bersama2 dokumen sok
pendaftaran ke SSM
1. Mendapat 2. Mengiri
kelulusan nama perniagaan
Borang
yang akan
Pendaftaran
digunakan
Perniagaan (Borang A)
2. PROSEDUR PEMERBADANAN SYARIKAT PERSENDIRIAN

3. Notis Pemerbadanan Syarikat akan dikeluarkan oleh

2. Permohonan pemerbadananSSM apabila dokumen yang diserahkan sempurna dan mematuhi prosedur yang ditetapkan
syarikat menggunakan Borang Pendaftaran Sesebuah Syarikat (Seksyen 14) disetiausaha
4. Perlantikan bawah Akta Syarikat 2016
syarikat
hendaklah dilakukan dalam tempoh 30 hari selepas pemerbadanan
1. Permohonan carian nama
syarikat

3. PROSEDUR PEMERBADANAN SYARIKAT AWAM

3. Notis Pemerbadanan Syarikat akan dikeluarkan oleh

2. Permohonan pemerbadanan SSM apabila dokumen yang diserahkan sempurna dan mema
syarikat menggunakan Borang Pendaftaran Sesebuah Syarikat (Seksyen 14) di bawah Akta Syar

1. Permohonan carian nama syarikat

C. PERBEZAAN ANTARA ENTITI PERNIAGAAN

PERKARA PERNIAGAAN SYARIKAT PLT
Akta yang Akta Pendaftaran Akta Syarikat 2016 Akta Perkongsian
mengawal selia Perniagaan 1956 Liabiliti Terhad
2012
Sumbangan modal Sumbangan pemilik Sumbangan saham Sumbangan
@ pekongsi pekongsi
Pemilik perniagaan Pemilik perniagaan Pemegang saham Pekongsi yang
@ rakan kongsi membuat
sumbangan modal
Liabiliti peribadi Liabiliti Tidak terhad Liabiliti terhad Liabiliti terhad
Bilangan pemilik @ Pemilikan tunggal : Syarikat 2 – tiada had
pemegang saham seorang Persendirian : 2 – 50 maksimum
orang
Perkongsian : 2 – 20
orang Syarikat Awam : 2 –
tiada had maksimum
Tanggungjawab Pemilik perniagaan Lembaga Pengarah Pekongsi
pengurusan @ rakan kongsi
perniagaan
D. TANGGUNGJAWAB YANG PERLU DIPATUHI OLEH USAHAWAN SETELAH
MENDAFTARKAN PERNIAGAAN
 Mempamerkan sijil perakuan pendaftaran dan lesen perniagaan di tempat yang
boleh dilihat dengan jelas
 Mempamerkan papan tanda perniagaan mengikut spesifikasi yang ditetapkan
oleh pihak berkuasa tempatan
 Nama dan nombor pendaftaran perniagaan tertera pada dokumen rasmi
perniagaan seperti resit, invois dan nota serahan
 Memperbaharui sijil peakuan pendaftran bila2 masa sebelum tempoh 30 hari
selepas pemerbadanan sesebuah syarikat
 Mendaftarkan perubahan maklumat dalam masa 30 hari dari tarikh perubahan (jika
terdapat perubahan)
 Menamatkan pendaftaran perniagaan dalam tempoh 30 hari dari tarikh penamatan
perniagaan

E. DOKUMEN PERNIAGAAN YANG PERLU DISIMPAN

2. REKOD JUALAN - Bil

1. REKOD TRANSAKSI
tunai, resit, invois dan
BANK - Penyata
slip daftar
bank
tunai
F. JENIS2 DOKUMEN PERNIAGAAN
1. INVOIS  Dihantar oleh penjual kepada pembeliapabila
penjual membenarkan pembelimembeli
4. REKOD KOS OPERASI
3. REKOD PEMBELIAN -
(KOS barang niaga
SELAIN KOS atau aset secarakredit.
Bil tunai, resit, invois, dan  Maklumat yang
PEMBELIAN) - bil ada; nama dan alamatpembeli
slip
daftar tunai dan penjual,biltarikh urus niaga,nombor
pengangkutan,
mengepos, invois,
bil insurans,
kuantiti dan harga, jumlahbelian,
syarat
serahan dan bayaran dan K.& K. di K.

5. REKOD AMBILAN
DAN MODAL -
Memo
  Disediakan dalam tiga salinan. Salinan
asaldihantar kepada pembeli dan
salinanpendua disimpan oleh penjual
2. NOTA KREDIT  Dihantar oleh penjual kepada pembeliuntuk
memberitahu pembeli bahawahutangnya
akan dikurangkan (akaundikreditkan)dihantar
disebabkan oleh;
1. terdapat pulangan barang yang rosak,salah
jenama atau tidak berkualiti.
2. bayaran yang dikenakan terlebihdaripada
harga sepatutnya.
3. terdapat pulangan bekas kosong yangtelah
dikenakan bayaran dalam invois.
4. jumlah hutang terlebih kerana
salahpengiraan.
5. pembeli diberi elaun atau komisen.

3. NOTA DEBIT  Dihantar oleh penjual kepada pembeliapabila

bayaran yang dikenakan dalaminvois
terkurang.
 Akaun pembeli akan didebitkan
untukmenambahkan harga pada invois
(hutangbertambah).Digunakan apabila;
1. Ada ketinggalan catatan dalam invois(kos
angkutan)
2. Bayaran yang dikenakan terkurang
3.Faedah dikenakan ke atas bayaranlewat oleh
pembeli
4.Jumlah hutang terkurang (kesilapanpengiraan)
5.Bayaran tambahan (pertukaranbarang)
4. RESIT  Dikeluarkan oleh penjual apabila
menerimabayaran daripada pembeli.
 Bukti penerimaan dan pembayaran yangtelah
dibuat.
5. CEK  Cek digunakan untuk membuatpembayaran.
 Keratan cek digunakan sebagai rujukan
dansumber rekod.
6. BAUCAR PEMBAYARAN  Dokumen dalaman yang disediakan
olehpeniaga untuk merekodkan segala
jenispembayaran.
 Bukti pembayran telah dibuat
7. BIL TUNAI / SLIP DAFTAR  Dikeluarkan oleh penjual kepada
TUNAI pembelibagi pembayaran untuk belian
barang niagadengan wang tunai atau cek.
 Bukti bagi aset yang dibeli secara tunai
atauperkhidmatan yang dibuat secara tunai.

8. MEMO  Digunakan untuk merekod pengeluaran

barang niaga atau wang untuk kegunaan
 peribadi atau kegunaan perniagaan atau
memasukkan modal tambahan
dalamperniagaan.

BAB 7 : MERANCANG PENGENDALIAN PERNIAGAAN

DEFINISI : Rancangan Perniagaan ialah dokumen bertulis yang menerangkan
maklumat perniagaan secara terperinci

A. KEPENTINGAN MENYEDIAKAN RANCANGAN PERNIAGAAN

 Memberi peluang kepada usahawan menilai projek yang dirancang dengan teliti
 Merancang keperluan sumber perniagaan
 Menjangka risiko dan masalah yang timbul semasa melaksanakan projek perniagaan
 Memberi gambaran sama ada proejk yang dirancang berdaya maju atau tidak
 Meyakinkan pihak pelabur 2 bank
B. FORMAT RANCANGAN PERNIAGAAN

1. RINGKASAN EKSEKUTIF - Maklumat pemilik,

Modal permulaan, Nama perniagaan, Alamat perniagaan, Bentuk perniagaan, Kegiatan utama produk @ perkhidmatan dan nombor pendaftaran

2.PENGENALAN - Tujuan Rancangan Perniagaan

3. LATAR BELAKANG PERNIAGAAN - Nama

perniagaan, Alamat, Nombor Telefon dan faksimili, Bentuk perniagaan, Kegiatan utama perniagaan, tarikh mula perniagaan, tarikh pendaftaran pern

4. LATAR BELAKANG PEMILIK @ RAKAN KONGSI -

Nama penuh, Nombor KP, Tarikh lahir, umur, alamat tetap. status perkahwinan, pengalaman, kemahiran, kelulusan akademik dan nombor tele

5. KEDUDUKAN TAPAK PROJEK - Lokasi perniagaan,

peta
6. OBJEKTIF PERNIAGAAN -
Sasaran Jualan, Sasaran Untung, Sasaran Pelanggan

7. RANCANGAN PENTADBIRAN -
Carta Organisasi, Jadual spesifikasi tugas, kadual imbuhan @ gaji serta insentif dan senarai keperluan pejabat

8. RANCANGAN OPERASI -Carta Alir

Proses,Keperluan Bahan Mentah, Senarai Mesin dan peralatan, Susun Atur Ruang Operasi, Perbelanjaan operasi perniagaan dan pembahagian tugas

9. RANCANGAN PEMASARAN -
Maklumat pesaing, Campuran pemasaran, SWOT, Potensi untuk meluaskan perniagaan, syer pasaran

10. RANCANGAN KEWANGAN -

Penyata Aliran Tunai, Penyata Pendapatan dan Kunci Kira-kira

11. PENUTUP -
Rumusan dan cadangan terhadap perniagaan yang ingin dijalankan

12. LAMPIRAN -
Dokumen sokongan, gambar produk, sijil perakuan pendaftaran perniagaan, lesen perniagaan, kad perniagaan dan gambar kedai