FIZIK T4 Fasa 3

# jpnmelakajenamakerajaanno1
PROJEK KM2
@ KEMENJADIAN MURID MELAKA
MODUL DLP
FASA 3
FIZIK
TINGKATAN 4
NAMA MURID : ..............................................................
NAMA KELAS :...............................................................
NAMA GURU :...............................................................
“PENDIDIKAN BERKUALITI, INSAN TERDIDIK, NEGARA SEJAHTERA”

# jpnmelakajenamakerajaanno1
SENARAI NAMA AHLI PANEL PEMBINA DAN PENTERJEMAH

MODUL KSSM @ KM2 MATA PELAJARAN FIZIK TINGKATAN 4
NAMA GURU PANEL NAMA SEKOLAH
MOHD AZIF BIN SHUKOR (Guru Sumber) SMK PAYA RUMPUT
JULIANA BINTI JUNUS SMK TUN TUAH
AINUL MARZIAH BINTI MOHAMED SMK TELOK MAS.
SITI RAZILAH BINTI OTHMAN SMK TINGGI MELAKA
HASMALIZA BINTI ABDUL MALEK SMK MUNSHI ABDULLAH
LEE PEI YING SMK AYER KEROH
MOHD RADHI BIN ZAINI SMK ISKANDAR SHAH
MOHD NAZRI BIN TUMIRAN SM TEKNIK MELAKA
NORSYAKIRAH BINTI ALIAS SMK TINGGI PEREMPUAN MELAKA
NADIAH BINTI SHEIKH ABD KADIR SMK PAYA RUMPUT
SITI KHATIJAH BINTI YASIM SMK AYER KEROH
NAMA GURU PENTERJEMAH NAMA SEKOLAH
TEW MEI YIN (Ketua Penterjemah) SMK NOTRE DAME CONVENT
PHAN LI ZHEN SMK ST FRANCIS
KOK SEE MAI SMK TINGGI ST DAVID
CHIA PAU LING SMK NOTRE DAME CONVENT
PEH KOK HUA SMK TINGGI CINA MELAKA
THAM LEE YAN SMK YOK BIN
ONG YO WEE SMK INFANT JESUS CONVENT
EDISI PERTAMA 2021

CETAKAN JABATAN PENDIDIKAN MELAKA
“PENDIDIKAN BERKUALITI, INSAN TERDIDIK, NEGARA SEJAHTERA”

BAB 5 : GELOMBANG
CHAPTER 5 : WAVES
5.1 ASAS GELOMBANG

FUNDAMENTALS OF WAVES
Apa itu gelombang?
What is wave?
1. Gelombang dihasilkan oleh sistem yang bergetar atau berayun.

Waves are produced by a system that vibrates or oscillates.
2. Getaran atau ayunan adalah gerakan ulang-alik pada kedudukan keseimbangan mengikut
satu lintasan yang tertutup.
Vibration or oscillation is a reciprocal motion at a position of equilibrium following a closed
trajectory.
3. Contoh penghasilan gelombang

Examples of source of wave
i. Getaran pada air yang tenaga menghasilkan gelombang air.

Vibration in water whose energy produces water waves.
ii. Getaran pada bahan mekanikal menghasilkan gelombang bunyi.

Vibrations on mechanical materials produce sound waves.
4. Perambatan gelombang memindahkan tenaga dari satu tempat ke tempat yang lain tanpa
memindahkan jirim
Wave propagation moves energy from one place to another without moving the matter.
| MODUL KSSM FIZIK TINGKATAN 4 1

JENIS GELOMBANG
TYPES OF WAVES
GELOMBANG PROGRESIF GELOMBANG PEGUN

PROGRESSIVE WAVE STATIONARY WAVE
Gelombang apabila profil Gelombang apabila profil gelombang

gelombang merambat dengan masa tidak merambat dengan masa.
Waves when the wave profile Waves when the wave profile does
propagates with time not propagate with time.
Contoh: gelombang daripada Contoh: gelombang daripada petikan

getaran anak itik dipermukaan air tali gitar
Example: a wave from the vibration Example: a wave from a guitar string
of a duckling on the surface of the passage
water
Merambat sebagai gelombang

melintang dan gelombang membujur
Propagates as transverse waves
and longitudinal waves
KELAS GELOMBANG
CLASS OF WAVES
GELOMBANG MEKANIK GELOMBANG ELEKTROMAGNET

MECHANICAL WAVE ELECTROMAGNETIC WAVE
Perlukan medium untuk pindahkan
Tidak perlukan medium untuk
tenaga dari satu titik ke titik yang lain.
pindahkan tenaga.
Requires a medium to transfer energy
Does not require a medium to transfer
from one point to another energy
Terdiri daripada getaran zarah-zarah Terdiri daripada ayunan medan elektrik

medium dan medan magnet yang saling
Made up of vibrating particles of a berserenjang.
medium Made up of oscillating electric and
magnetic fi elds perpendicular to one
Contoh: gelombang air, gelombang another
bunyi dan gelombang seismic
Examples: Water waves, sound waves Contoh: gelombng radio, gelombang
and seismic waves cahaya dan sinar gama
Examples: Radio waves, light waves
and gamma rays

Perbandingan antara gelombang melintang dengan gelombang membujur
Comparison between transverse waves and longitudinal waves
GELOMBANG PROGRESIF
PROGRESIVE WAVE
GELOMBANG MELINTANG GELOMBANG MEMBUJUR

TRANSVERSE WAVE LONGITUDINAL WAVE
Arah getaran zarah adalah selari
Arah getaran zarah adalah
dengan arah perambatan
berserenjang dengan arah perambatan
gelombang.
gelombang
Particles of the medium vibrate in
Particles of the medium vibrate in the
the direction parallel to the direction
direction perpendicular to the direction
of propagation of the wave
of propagation of the wave.
Terdiri daripada kawasan puncak dan Terdiri daripada kawasan mampatan

lembangan yang berturutan dan regangan yang berturutan.
Made up of consecutive crests and Made up of consecutive
troughs compressions (compressed regions)
and rarefactions (stretched regions).
Contoh : gelombang radio, gelombang

air dan gelombang cahaya Contoh : Gelombang bunyi
Examples : radio wave, water wave Example : sound wave
and light wave

Ciri-ciri gelombang
Characteristics of waves
Istilah Simbol Definisi Unit SI

Terms Symbol Definition SI Unit
Panjang λ Jarak di antara dua titik sefasa yang berturutan m
gelombang Distance between two consecutive points in
Wavelength phase
Amplitud A Sesaran maksimum suatu zarah dari m
Amplitude kedudukan keseimbangan
Maximum displacement of a particle from its
equilibrium position
Tempoh T Masa yang diambil oleh suatu zarah untuk s
Period membuat satu ayunan lengkap
The time taken by a particle to make one
complete oscillation or by a source to produce
one complete cycle of wave
Frekuensi f Bilangan ayunan lengkap yang dilakukan oleh Hz
Frequency suatu zarah dalam satu saat
Number of complete oscillations made by a
particle or number of cycles of wave produced
by a source in one second
Laju gelombang v Jarak yang dilalui sesaat oleh profil ms-1
Wavespeed Distance travelled per second by a wave profile

Graf gelombang
Wave Graphs
1. Graf sesaran lawan masa

Graph of displacement against time
Maklumat yang diperolehi:

Information obtained:
▪ Amplitud / Amplitude, A
▪ Tempoh / Period, T
1
▪ Frekuensi / Frequency, 𝑓 = 𝑇
2. Graf Sesaran lawan jarak

Graph of displacement against distance
Maklumat yang diperolehi

Information obtained:
• Amplitud, A/ Amplitude , A
• Panjang gelombang, λ / wavelength ,λ

LATIHAN
EXERCISES
Kertas 1 (Objektif)
Paper 1 (objective)
1 Rajah 1 menunjukkan sebuah tala bunyi diketuk untuk menghasilkan gelombang bunyi.
Diagram 1 shows a tuning fork tapped to produce sound waves.
Rajah 1 / Diagram 1
Berapakah amplitud dan panjang gelombang bunyi itu?

What is the amplitude and the wavelength of the sound?
Amplitud, A (mm) Panjang gelombang, λ (cm)

Amplitue, A (mm) Wavelength, λ (cm)
A 3 60
B 3 120
C 6 60
D 6 120
2 Rajah 2 menunjukkan empat bandul yang sama jisim dengan panjang berlainan. Kesemua
bandul ditarik dengan amplitud yang sama dan dilepaskan.
Diagram 2 shows four pendulums of the same mass with different lengths. All pendulums are
pulled with the same amplitude and released.
Rajah 2 / Diagram 2
Manakah bandul yang berayun paling perlahan?

Which pendulum swings the slowest?
A A C C
B B D D

3 Manakah kuantiti fizikal yang akan berubah apabila amplitud gelombang bertambah?
When the amplitude of the wave increases, which physical quantity changes?
A tenaga bertambah C laju akan bertambah

energy increase speed increase
B tempoh berkurang D panjang gelombang bertambah
period decrease wavelength increase
4 Rajah 3 menunjukkan sebuah gabus terapung di atas permukaan air pada titik P.
Gelombang air dengan frekuensi 2 Hz merambat melalui gabus itu.
Diagram 3 shows a cork floating on the surface of the water at point P. Waves of water with a
frequency of 2 Hz propagate through the cork.
Rajah 3 / Diagram 3
Di manakah kedudukan gabus itu selepas 0.5 s?

Where is the position of the cork after 0.5 s?
A P C R
B Q D S
5 Rajah 4 menunjukkan satu eksperimen spring slinki. Laju getaran ialah 0.2 m s-1 .
Diagram 4 shows a slinky spring experiment with a vibrational speed of 0.2 m s-1.
Rajah 4 / Diagram 4
Berapakah frekuensi getaran itu?

What is the frequency of the vibration?
A 0.1 Hz C 0.4 Hz
B 0.2 Hz D 2.5 Hz

6 Rajah 5 menunjukkan satu beban diayunkan pada satu spring.
Diagram 5 shows a load swung on a spring.
Rajah 5 / Diagram 5
Manakah graf sesaran-masa yang mewakili ayunan beban dari P ke S dan kembali semula ke
O?
Which displacement-time graph represents the oscillation of the load from P to S and back to
O?
A C
B D

7 Gelombang dihantar di sepanjang spring X dan Y seperti yang ditunjukkan pada Rajah 6
berikut.
Waves are transmitted along springs X and Y as shown in Diagram 6 below.
Rajah 6 / Diagram 6
Apakah jenis gelombang yang ditunjukkan oleh X dan Y?
What kinds of waves do X and Y represent?
Spring X Spring Y
A Melintang Melintang
Transverse Transverse
B Membujur Melintang
Longitudinal Transverse
C Melintang Membujur
Transverse Longitudinal
D Membujur Membujur
Longitudinal Longitudinal
8 Seorang pelajar mengukur sejauh mana gabus disesarkan ke atas dan ke bawah pada
gelombang di dalam sebuah tangki air seperti dalam Rajah 7.
A student measures the extent to which the cork is displaced up and down on a wave in a
water tank as shown in Diagram 7.
Rajah 7 / Diagram 7
Kuantiti manakah yang dapat diperolehi oleh pelajar tersebut?

Which quantity can the student get?
A Amplitud / amplitude C Laju / speed

B Frekuensi / frequency D Panjang gelombang / wavelength

9 Gelombang bergerak dalam keadaan jenis tertentu. Manakah situasi yang berikut
menunjukkan contoh gelombang membujur?
Waves move in certain types of conditions. Which of the following situations shows an
example of a longitudinal wave?
A Cahaya merambat dari sebuah lampu ke skrin.

Light propagates from a lamp to a screen.
B Riak gelombang air dihasilkan oleh pencelup bergetar atas dan bawah.
Water wave ripples are produced by the dye vibrating up and down.
C Spring digerakkan ke depan dan ke belakang.
Spring is moved back and forth.
D Spring digerakkan ke atas dan ke bawah.
Spring is moved up and down.
10 Rajah 8 menunjukkan riak-riak yang dihasilkan oleh titisan-titisan air di atas permukaan
kolam.
Diagram 8 shows the ripples produced by water droplets on the surface of a pond.
Rajah 8 / Diagram 8
Pernyataan yang manakah betul berkenaan pergerakan zarah-zarah dalam air?

Which statement is correct about the movement of particles in water?
A Zarah-zarah bergerak keluar dari pusat titisan air.

The particles move out of the center of the water droplet.
B Zarah-zarah bergetar selari dengan arah perambatan gelombang.
The particles vibrate parallel to the direction of propagation of wave.
C Zarah-zarah kekal pegun.
The particles remain stationary.
D Zarah-zarah bergetar berserenjang dengan arah pergerakan gelombang.
The particles vibrate perpendicular to the direction of wave motion.

Kertas 2 (Bahagian A)
Paper 2 (Section A)
1 (a) Rajah 1 menunjukkan spring slinki yang sedang digerakkan ke depan dan ke belakang.
Diagram 1 shows a slinky spring that is being moved forward and backward.
Rajah 1 / Diagram 1
Lengkapkan pernyataan yang berikut dengan menandakan (√) di dalam kotak bagi
jawapan yang betul.
Complete the following statements by ticking (√) in the box for the correct answer.
Gelombang yang terhasil oleh spring slinki tersebut ialah

The wave produced by the slinki spring is
Gelombang melintang / transverse wave
Gelombang membujur / longitudinal wave

[1 m]
(b) Dalam Rajah 1, tandakan “X” pada mana-mana bahagian regangan gelombang tersebut.
Mark an “X” in Diagram 1 on any part of the wave stretch.
[1 m]
(c) (i) Berapakah panjang gelombang,  , dalam Rajah 1.
What is the wavelength,  , in Diagram 1.
………………………………………………………………………………………………..
[1 m]
(ii) Jika gerakan tangan berulang ke depan dan ke belakang itu menghasilkan 2
gelombang lengkap sesaat, apakah halaju gelombang tersebut, v, dalam cm s-1?
If the repeated forward and backward movements of the hand produce 2 complete
waves per second, what is the velocity of the wave, v, in cm s-1?
[2 m]

2 Rajah 2 (a) menunjukkan graf sesaran-masa bagi ayunan spring yang berterusan. Spring itu
mempunyai pemalar spring 20 N cm-1 dan digantung dengan beban 50 g.
Diagram 2 (a) shows a displacement-time graph for a continuous spring oscillation. The
spring has a spring constant of 20 N cm-1 and is suspended with a load of 50 g.
Rajah 2(a) / Diagram 2 (a)
(a) (i) Apakah maksud amplitud?

What does amplitude mean?
………………………………………………………………………………………………..
[1 m]
(ii) Berdasarkan Rajah 2(a), berapakah tempoh ayunan bagi spring itu?
Based on Diagram 2 (a), what is the period of oscillation of the spring?
………………………………………………………………………………………………..
[1 m]
(b) Jika panjang spring menjadi dua kali ganda,
If the length of the spring is doubled,
(i) tentukan pemalar spring bagi gabungan tersebut.

determine the spring constant for the combination.
………………………………………………………………………………………………..
[1 m]
(ii)
Lengkapkan ayat berikut dengan menggariskan jawapan yang betul:
Complete the following sentences by underlining the correct answer:
Frekuensi ayunan akan (bertambah / berkurang).

The frequency of the oscillation will (increase / decrease).
[1 m]

(c) Pada Rajah 2(b), lakarkan graf sesaran melawan masa bagi ayunan spring dalam
Rajah 2(a), jika spring itu tidak diayunkan berterusan.
In Diagram 2 (b), sketch a graph of displacement against time for the oscillation of the
spring in Diagram 2 (a), if the spring is not oscillated continuously.
Rajah 2(b) / Diagram 2(b)

[2 m]
Kertas 2 (Bahagian C)
Paper 2 (Section C)
1 Rajah 1.1 dan Rajah 1.2 menunjukkan surihan bagi gelombang bunyi pada skrin sebuah
osiloskop sinar katod (O.S.K.) apabila tali gitar yang berbeza ketebalan dipetik dengan
sesaran yang sama. Gelombang bunyi yang kedengaran mempunyai kelangsingan berainan.
Diagram 1.1 and Diagram 1.2 show traces of sound waves on the screen of a cathode ray
oscilloscope (C.R.O) When guitar strings of different thickness are plucked with the same
displacement. The sound waves that are heard have a different slenderness.
Rajah 1.1/ Diagram 1.1 Rajah 1.2/ Diagram 1.2
(a) Nyatakan jenis gelombang bunyi.

State the type of sound wave.
…………………………………………………………………………………………………...
[1 m]

(b) Dengan menggunakan Rajah 11.1 dan Rajah 11.2, bandingkan ketebalan tali gitar itu,
amplitud surihan pada skrin O.S.K. dan frekuensi surihan pada skrin O.S.K.
Using Figure 11.1 and Figure 11.2, compare the thickness of the guitar string, the trace
amplitude on the O.S.K. and the trace frequency on the O.S.K. screen.
Hubungkaitkan ketebalan tali gitar dengan frekuensi gelombang bunyi yang dihasilkan,
Hubungkaitkan frekuensi gelombang bunyi yang dihasilkan dengan kelangsingan bunyi.
Relate the thickness of the guitar strings to the frequency of the sound waves produced.
Relate the frequency of the sound wave produced to the pitching of the sound.
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………….
[5 m]
(c) Rajah 1.3 menunjukkan sebuah gitar yang digunakan oleh seorang pelajar di atas pentas
di dewan sekolah anda tanpa menggunakan mikrofon.
Diagram 1.3 shows a guitar used by a student on stage in your school hall without using
a microphone.
Rajah 1.3 / Diagram 1.3
(i) Terangkan bagaimana bunyi dari gitar dan nyanyian pelajar itu boleh dipindahkan
kepada pendengar-pendengar melalui udara.
Explain how the sound from the guitar and the student's singing can be transmitted
to the listeners through the air.
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………..
[4 m]

(d) Pengubahsuaian perlu dilakukan kepada gitar itu dan dinding dewan untuk memastikan
semua pendengar boleh mendengar bunyi dari gitar itu dan nyanyian. Cadang dan
terangkan bagaimana rekabentuk gitar yang akan menghasilkan kelangsingan bunyi
yang tinggi dan tidak mudah putus apabila dipetik dan dinding dewan berdasarkan
aspek-aspek berikut:
Modifications need to be done the guitar and the wall of the hall to ensure all audiences
can hear the guitar and singing. Suggest and explain how to design a guitar which can
produce high pitch and will not break easily when it is plucks and the wall of the hall based
on following aspects.
- Bahan tali / The strings material

- Ketegangan tali / The tension of the strings
- Lebar pematang / The fret width
- Saiz lubang bunyi / Size of the sound hole
- Jenis permukaan dinding / Type of surface of wall
[10 m]
Ciri -ciri Penerangan

Characteristics Explanation

5.2 PELEMBAPAN DAN RESONANS
DAMPING AND RESONANCE
1. Apabila suatu sistem yang berayun dibiarkan berayun dalam satu jangka masa yang lama,
amplitudnya akan berkurang disebabkan kehilangan tenaga. Sistem ini dikatakan mengalami
proses pelembapan.
When an oscillating system left to oscillate for a long time, the amplitude will decrease due to
loss of energy. The system is said to be damping process.
2. Bagi mengekalkan getaran, satu daya luar perlu dibekalkan.
To maintain the oscillation, an external force should be providing.
3. Apabila frekuensi tenaga luar sama dengan frekuensi asli sistem tersebut, maka sistem itu
akan bergetar dengan amplitud maksima. Keadaan ini dipanggil resonans.
When the frequency of external force same as the natural frequency of the system, it will
oscillate to the maximum amplitude. This situation is called resonance.
4. Setiap sistem yang bergetar mempunyai frekuensi aslinya sendiri seperti :
Every oscillating system has its own natural frequency such as:
Bandul Ringkas Spring Terbeban

Simple Pendulum Loaded spring
Rajah
Diagram
Formula 1 𝑔 𝑙 1 𝑘 𝑚
f = 2𝜋 √ 𝑙 atau/ or T= 2π√𝑔 f= √ atau / or T= 2𝜋√
2𝜋 𝑚 𝑘
Faktor Panjang tali dan pecutan graviti Jisim beban dan pemalar spring
mempengaruhi Length og string and gravitational Mass of load and spring constant
Factors acceleration
affecting
Hubungan (i) Apabila l bertambah, f (i) Apabila m bertambah, f
Relationship bertambah bertambah
When l increases, f decreases When m increases, f
(ii) Apabila g bertambah, f increases
bertambah (ii) Apabila k bertambah, f
When g increases, f increases bertambah
When k increases, f
increases
Nota* Jisim bandul tidak mempengaruhi Apabila spring keras, nilai k tinggi
Notes* frekuensi dan tempoh When a spring is stiff, k is high
Mass of pendulum bob does not effect Apabila spring lembut, nilai k
frequency and period rendah
When a spring is soft, k is low

Pelembapan
Damping
Rajah 5.2.1 menunjukkan spring terbeban 1. Pelembapan ialah satu situasi

berayun secara menegak. Rajah 5.2.2 pengurangan amplitud bagi satu sistem
menunjukkan graf sesaran – masa untuk yang berayun apabila kehilangan tenaga
sistem ayunan itu dalam bentuk haba.
Diagram 5.2.1 shows a loaded spring Damping is a situation decreasing in the
oscillating vertically. Diagram 5.2.2 shows amplitude of an oscillating system when
displacement-time graph for the oscillating energy is loss as heat.
system.
2. Apabila suatu sistem mengalami
pelembapan, amplitud ayunan akan
berkurang perlahan – lahan sehinggalaj
ayunan berhenti.
When a system is damped, the amplitude of
the oscillation decreases slowly until the
system stops oscillate.
3. Tempoh ayunan bagi sistem tetap sama.

Period of oscillation of the system remains
Rajah 5.2.1 / Diagram 5.2.1 the same.
Sesaran 4. Terdapat dua jenis pelembapan

Displacement There are two types of oscillation.
Pelembapan luar Pelembapan

External damping dalaman
Internal damping
Kehilangan tenaga Kehilangan tenaga
untuk mengatasi untuk mengatasi
daya geseran regangan dan
Masa Loss of energy to mempatan molekul
Time overcome frictional – molekul
force Loss of energy to
overcome the
Rajah 5.2.2 / Diagram 5.2.2 rarefaction and
compression of the
molecules
Contoh: Contoh:
Examples: Examples:
Rintangan udara Daya antara

dan rintangan air molekul
Air resistance and Inter-molecular
water resistance forces

Resonans
Resonance
1. Semasa resonans berlaku: a. Bandul X dan D mempunyai

During resonance occurs, panjang yang sama
Pendulum X and D have same
a. Sistem dipaksa berayun pada frekuensi length.
yang sama dengan frekuensi aslinya
oleh daya luar yang berkala b. Apabila bandul X berayun, semua
A system is made to oscillate at a bandul yang lain berayun dengan
frequency equivalent to its natural amplitud yang berbeza.
frequency by an external periodic force. When pendulum X ascillates, all
the pendulum starts to oscillate
b. Sistem resonans berayun pada amplitud with different amplitude.
maksima
The resonating system oscillates at its c. Tetapi panjang bandul X dan D
maximum amplitude. adalah sama, maka kedua –
duanya mempunyai frekuensi asli
c. Tenaga maksima akan dipindahkan. yang sama.
Maximum energy transferred. But the length of pendulum X and
D are teh same, so they have
2. Eksperimen Bandul Barton menunjukkan same natural frequency.
fenomena resonans.
Barton’s pendulum shows a phenomenon of d. Jadi, bandul D dikatakan
resonance mengalami resonans dan berayun
dengan ampliud yang maksima.
So, pendulum D is resonance and
oscillates with maximum
amplitude.

Kesan Resonans dalam Kehidupan Seharian
The Effects of Resonance in Daily Lives
Keruntuhan jambatan Tacoma Narrows adalah contoh

kerosakan akibat resonans. Tindakan angin menyebabkan
jambatan itu bergetar dengan amplitud yang besar akibat
daripada resonans
The Tacoma Narrows bridge collapse is an example of the
destructive potential of resonance. The action of the wind
caused the bridge to vibrate with a large amplitude as a
result of resonance.
Apabila kita mula menolak orang di atas buaian, gerakan

pada mulanya perlahan dan ia berayun dengan amplitud
yang kecil.
Apabila ayunan mencapai frekuensi asli, tolakan yang kecil
akan mengekalkan amplitud ayunan maksimum
disebabkan oleh resonans.
Another example of resonance is a swing. When we start
to push the person on the swing, the motion initially is slow,
and it swings with a small amplitude.
Seorang penyanyi opera boleh memecahkan sebiji gelas

jika menyanyi dengan suara soprano pada frekuensi tinggi
yang sama dengan frekuensi asli gelas. Dinding gelas
akan bergetar dengan amplitud yang besar apabila
resonans berlaku dan akan pecah.
An opera singer can break a wine glass if she sings with
soprano voice at a high frequency that equal to the natural
frequency of the glass. The wall of the glass vibrates with
large amplitudes when resonance occurs thus breaking the
glass.

LATIHAN
EXERCISES
Kertas 1 (Objektif)
Paper 1 (Objective)
1. Rajah 1 menunjukkan satu sistem ayunan

Diagram 1 shows an oscillating system
Rajah 1/ Diagram 1
Graf manakah yang menunjukkan hubungan yang betul antara sesaran dan masa bagi sistem
ayunan itu?
Which graph shows the correct relationship between displacement and time for the oscillating
system?
A C
B D
2. Antara kuantiti berikut yang manakah berkurang apabila suatu sistem mengalami pelembapan.
Which of the following quantity decreases when a system undergoes damping?
A Halaju C Amplitud
Velocity Amplitude
B Frekuensi D Panjang gelombang
Frequency Wavelength

Paper 2 (Section A)
1. Rajah 1.1 menunjukkan sebuah boya yang berayun menegak dan akhirnya berhenti. Rajah
1.2 menunjukkan graf sesaran-masa bagi sistem berayun itu.
Diagram 1.1 shows a buoy oscillating vertically and finally stops. Diagram 1.2 shows the
displacement-time graph for the oscillating system.
Rajah 1.1 / Diagram 1.1 Rajah 1.2/ Diagram 1.2
(a) Namakan fenomena yang dialami oleh boya tersebut ?

What is the phenomenon experienced by the buoy?
…………………………………………….………………………………………………………
[1 m]
(b) Nyatakan dua faktor yang mengakibatkan pengurangan amplitud ayunan.
State two reasons causing the amplitude of oscillation decreases.
………………………………….….………………………………………………………………
...........................................................................................................................................
[2 m]
(c) Berdasarkan graf pada Rajah 1.2,

Based on graph shown in Diagram 1.2
(i) tentukan tempoh ayunan
determine the period of oscillation
...................................................................................................................................
(ii) hitung frekuensi bagi sistem ayunan tersebut

calculate the frequency of oscillating system
...................................................................................................................................
[2 m]

2. Rajah 2 di bawah menunjukkan satu bandul Barton yang terdiri daripada lima bandul
ringkas digantung secara mendatar pada tali. Apabila A berayun, ia mengakibatkan empat
bandul yang lain turut bergetar.
Diagram 2 below shows a Barton’s pendulum which consists of five simple pendulums
hanging on a horizontal string. When A is oscillated, it will cause the other four pendulums
to oscillate.
Rajah 2/ Diagram 2
Diperhatikan bahawa empat bandul B, C, D dan E akan berayun dengan amplitud yang
berbeza tetapi dengan frekuensi yang sama.
It is observed that the four pendulums B, C, D and E will oscillate with different amplitudes
but with the same frequency.
(a) Apakah yang dimaksudkan dengan amplitud?

What is the meaning of amplitude?
…………………………………………….…………………………………………………
[1 m]
(b) (i) Pendulum manakah yang akan berayun dengan amplitud maksimum?
Which pendulum oscillates with the maximum amplitude?
...........................................................................................................................
(ii) Nyatakan sebab bagi jawapan anda di 1(b)(i)

State one reason for your answer in 1(b)(i).
...........................................................................................................................
[2 m]
(c) Namakan fenomena yang dinyatakan di (b).

Name the phenomenon stated in (b).
……………………………………………………………………………………………….....
[1 m]

5.3 PANTULAN GELOMBANG
REFLECTION OF WAVES
1. Pantulan gelombang berlaku apabila gelombang tuju terkena pemantul atau halangan.
Gelombang mengalami perubahan dalam arah perambatan gelombang.
Reflection of a wave occurs when incident wave strikes an obstacle or barrier. The wave
undergoes a change in direction of wave propagation.
2. Pantulan gelombang air boleh diperhatikan dalam sebuah tangki riak.

Reflection of water waves can be observed in a ripple tank.
3. Rajah menunjukkan gelombang tuju sebelum ia terkena halangan atau pemantul. Gelombang
pantulan adalah gelombang yang telah mengalami perubahan dalam arah perambatan
gelombang selepas pantulan.
The diagram shows the the incident waves before it strikes the obstacle or barrier. The
reflected wave is the wave which has undergone a change in direction of wave propagation
after reflection.

4. Pantulan gelombang mematuhi hukum pantulan, iaitu sudut tuju adalah sama dengan sudut
pantulan. Panjang gelombang bagi gelombang tuju adalah sama dengan panjang gelombang
pantulan.
Reflection of a wave obeys the law of reflection, which is the angle of incidence is equal to the
angle of reflection. The wavelength of the incident wave is equal to the wavelength of the
reflected wave.
5. Frekuensi bagi gelombang tuju, gelombang pantulan, dan penggetar adalah sama. Gelombang
yang dipantulkan mempunyai magnitud halaju yang sama tetapi arah yang berlainan dengan
gelombang tuju.
The frequency for incident wave, reflected wave, and vibrator is the same. The reflected wave
has the same magnitude of velocity, but the direction is different with the incident wave
Istilah Penerangan
Term Explanation
Sudut tuju, i Sudut di antara arah perambatan gelombang tuju dan normal.
Angle of incidence, i The angle between the direction of propagation of incident wave
and the normal.
Sudut pantulan, r Sudut di antara arah perambatan gelombang pantulan dan normal.
Angle of reflection, r The angle between the direction of propagation of reflected wave
and the normal.
Panjang gelombang, λ Jarak di antara dua muka gelombang berturutan.

Wavelength, λ Distance between two consecutive wavefronts.
Frekuensi, f Bilangan ayunan lengkap yang dilakukan dalam satu saat.

Frequency, f The number of complete oscillations made in a second.
Laju, v Jarak perambatan gelombang dalam satu saat, v = fλ.

Speed, v Distance travelled by a wave in one second, v = fλ.
Arah perambatan Arah gelombang yang berserenjang dengan muka gelombang.

gelombang Wave direction perpendicular to the wavefront.
Direction of
propagation of waves

Langkah-langkah untuk melukis corak gelombang pantulan air.
Steps to draw reflected water waves pattern
Aplikasi Pantulan Gelombang dalam Kehidupan Harian

Application of Reflection of Waves in Daily Lives
Endoskop terdiri daripada sekumpulan fiber optik.

Cahaya diletakkan pada satu hujung dan ia
mengalami banyak pantulan dalam penuh. Ia
digunakan untuk memeriksa organ-organ dalaman
pesakit.
Endoscope is made up of a narrow bunch of optical
fibres. Light is put in at one end and it undergoes
multiple total internal reflection. It is used to examine
the internal organs of patients.

Cermin sisi dan cermin pandang belakang digunakan
untuk melihat kereta di belakang dan di dua sisi
kereta ketika memotong, mengundur, mengubah
arah dan memakir kereta. Cermin ini memantulkan
gelombang cahaya dari kenderaan atau benda lain
ke mata pemandu.
Side mirror and rear view mirror are used to view cars
behind and two sides of the car when overtaking,
reversing, turning and parking the car. These mirrors
reflect light waves from other vehicles or objects into
the driver’s eyes.
Di tempat berhampiran pantai dengan rumah dan

bangunan, gelombang laut yang membawa tenaga
kinetik yang banyak menyebabkan kerosakan yang
besar dan berterusan terhadap harta benda. Oleh itu,
dinding konkrit atau dinding penghalang dibina untuk
memantulkan gelombang laut dan melindungi harta
benda daripada musnah.
In places near seaside with houses and buildings,
sea waves that carry large amounts of kinetic energy
often cause huge and continuous damages to the
properties. Therefore, concrete walls or barrier walls
are built to reflect sea waves and protect the
properties from destroy.
Sonar
a. Sonar merupakan teknologi d. Bagaimana gelombang ultrasonik digunakan

pemantulan gelombang bunyi. untuk mengukur kedalaman dan mengesan
Sonar is a reflected technology of objek:
sound wave. How the ultrasonic wave used to measure
b. Gelombang yang digunakan ialah depth and detect objects:
gelombang ultrasonik .
The wave used is ultrasonic wave i. Penjana memancarkan gelombang ultrasonik
c. Kegunaan gelombang ultrasonik Generator emits ultrasonic wave
ialah: ii. Gelombang akan dipantulkan oleh objek atau
The use of ultrasonic wave is: dasar laut.
(i) Menentukan kedalaman Generator emits ultrasonic wave
Measure depth of the sea iii. Hidrofon menerima gelombang pantulan dan
(ii) Mengesan kedudukan objek menukarkannya kepada isyarat elektrik.
di dalam laut seperti ikan, Hydrophone receives the reflected wave abd
batu karang dan kapal karam. converts to electrical pulse
Locate the position of object iv. Sela masa antara pemancaran dan
under the sea such as fish, penerimaan gelombang ditentukan.
coral and shipwreck. The time interval between the emiiting and
receiving wave is determined.
v. Kedalaman atau kedudukan objek dikira
menggunakan formula:

The depth or position of object can be
calculated using formula:
𝑣𝑡
𝑑=
2
Di mana / where
d = kedalaman /depth
v = halaju / velocity
t = sela masa/ time interval
LATIHAN
EXERCISES
Kertas 1 (Objektif)
Paper 1 (Objective)
1. Rajah yang manakah menunjukkan fenomena pantulan gelombang?

Which of the diagrams shows the phenomenon of wave reflection?
A C
B D

2. Rajah 1 menunjukkan sebuah kapal sedang menghantar isyarat ultrasonik ke dasar laut.
Diagram 1 shows a ship is sending out a pulse of ultrasound to the seabed.
Rajah 1/ Diagram 11
Jika gelombang ultrabunyi yang dipantulkan diterima selepas 0.36 s, apakah kedalaman laut
itu?
[Anggap: halaju bunyi dalam air laut = 1500 m s-1]
If the reflected ultrasound is received 0.36 s later, what is the depth of the sea? [assume: the
speed of sound in sea water = 1500 m s-1]
A 9.3 m C 540 m
B 270 m D 4166 m
3. Kuantiti manakah yang berubah setelah gelombang dipantulkan?

Which quantity changes after the wave is being reflected?
A Laju C Arah perambatan gelombang

Speed Direction of propagation of wave
B Frekuensi D Panjang gelombang
Frequency Wavelength
4. Gelombang bunyi dipantulkan daripada dinding konkrit.

Perbandingan manakah yang betul bagi gelombang bunyi terpantul dengan gelombang bunyi
tuju?
A sound wave reflected from a concrete wall.
Which comparison is correct about the reflected sound wave and the incident sound wave?
A Laju bagi gelombang tuju dengan C Sudut tuju gelombang adalah lebih besar
gelombang terpantul adalah daripada sudut pantulan gelombang
sama The angle of the incident wave is greater than the
The speed of the incident wave angle of the reflected wave
and the reflected wave is the
same
B Frekuensi gelombang tuju adalah D Panjang gelombang bagi gelombang tuju adalah
lebih kecil daripada gelombang lebih pendek daripada gelombang terpantul
terpantul. The wavelength of the incident wave is shorter
The frequency of the incident than the reflected wave
wave is less than the reflected
wave

5. Sebuah kapal memancar satu denyutan gelombang ultrasonik ke dasar laut dan menerima
gema
0.12 s kemudian. Laju gelombang ultrasonik dalam air laut ialah 1500 m s–1. Berapakah
kedalaman laut itu?
A ship transmits an ultrasonic wave pulse to the seabed and receives an echo 0.12 s later. The
speed of the ultrasonic waves in sea water is 1500 m s–1. What is the depth of the sea?
A 90 m C 333 m
B 180 m D 360 m
Paper 2 (Section A)
1. Rajah 1 menunjukkan suatu susunan radas untuk menyiasat pantulan gelombang bunyi.
Diagram 1 shows an apparatus set-up to investigate the reflection of sound wave.
Rajah 1/ Diagram 1
(a) Apakah jenis gelombang bunyi?

What type of wave is a sound wave?
…………………………………………….…………………………………………………
[1 m]
(b) (i) Nyatakan jenis bahan untuk X dan Y.

State the type of material of X and Y.
Tanda ( √ ) jawapan yang betul dalam kotak yang disediakan.
Tick ( √ ) the correct answer in the box provided.
X – papan lapis, Y – papan lembut

X- papan lapis, Y- papan lembut
X – papan lembut, Y – papan lapis

X- softboard, Y- plywood
[1 m]

(ii) Beri dua sebab bagi jawapan anda di 2 (b)(1).
Give two reasons for your answer in 2 (b )(i).
Alasan untuk X
Reason for X
......................................................................................................................
Alasan untuk Y
Reason for Y
......................................................................................................................
[2 m]
(iii) Sudut, i = 40o, tentukan sudut pantulan, r.

The angle of incident, i = 40°, determine the angle of reflection, r.
............................................................................................................................
[1 m]
2. Rajah 2 menunjukkan satu tangki riak yang digunakan untuk menghasilkan gelombang satah.
Diagram 2 shows a ripple tank used to produce plane waves
Rajah 2 / Diagram 2
Rajah 2.1 dan Rajah 2.2 menunjukkan gelombang air merambat dan melanggar pehadang.
Diagram 2.1 and Diagram 2.2 show the water waves propagate and strike an obstacle.

(a) Apakah yang dimaksudkan dengan sudut tuju?
What is the meaning of angle of incidence?
…………………………………………….…………………………………………………………...
[1 m]
(b) Berdasarkan rajah 2.1 dan rajah 2.2:
Based on the Diagram 2.1 and Diagram 2.2:
(i) Bandingkan sudut α1 dan α2.
Compare the angle α1 and α2.
.....................................................................................................................................
[1 m]
(ii) Bandingkan sudut β1 dan β2.
Compare the angle β1 and β2.
.....................................................................................................................................
[1 m]
(iii) Berdasarkan jawapan anda di 6(b)(i) dan 6(b)(ii), nyatakan hubungan antara sudut
tuju dan sudut pantulan.
Based on the answer in 6(b) (i) and 6(b) (ii), state the relationship between angle of
incidence and angle of reflection.
.....................................................................................................................................
[1 m]
(iv) Namakan hukum yang terlibat.

Name the law involved.
.....................................................................................................................................
[1 m]
(c) Frekuensi motor ditingkatkan, apakah yang terjadi pada
Frekuensi motor ditingkatkan, apakah yang terjadi pada
(i) jarak di antara muka gelombang?
the distance between the wave fronts?
.....................................................................................................................................
[1 m]
(ii) laju gelombang?
the speed of the wave?
.....................................................................................................................................
[1 m]
(d) Namakan satu aplikasi bagi pantulan gelombang.
Name one application of the reflection of waves.
…………………………………………….………………………………………………………......
[1 m]

5.4 PEMBIASAN GELOMBANG
REFRACTION OF WAVES
Rajah di bawah menunjukkan gelombang laut yang menuju ke arah pantai. Perhatikan
gelombang itu dan bandingkan bentuknya ketika jauh dari pantai dengan Ketika
menghampiri pantai.
Diagram below shows sea water waves traveling towards a shore. Observe the waves
and compare their shape when they are away from the shore and when they approach
shore.
Pembiasan gelombang menyebabkan

muka gelombang mengikut bentuk
pantai apabila ia menghampiri pantai.
Wave refraction causes wave fronts to

parallel the shape of the coastline as
they approach shore.
AKTIVITI 1/ACTIVITY 1
Sekeping kaca berbentuk segiempat direndamkan dalam tangki riak untuk mewujudkan
perbezaan kedalaman air.
A square glass slab is placed in the ripple tank so as to created different depths of water.
Apa berlaku kepada gelombang yang

merambat ke kawasan berlainan
kedalaman air?
Kawasan cetek
What happens to waves as they
propagate to different depth of water?
kaca
Kawasan Kawasan
dalam dalam
Bandingkan/Compare
frekuensi gelombang air di kawasan air dalam dan Kawasan air
cetek. sama / same
the frequency of the water waves in deep area and shallow area.
panjang gelombang di Kawasan dalam dan cetek. v: dalam > cetek
the speed of waves in deep and shallow area. v: Deep > shallow
panjang gelombang di Kawasan dalam dan cetek. v: dalam > cetek
the wavelengths in deep area and shallow area. v: Deep > shallow

Kaitkan/Relate
kedalaman air dengan laju gelombang air berkadar terus
the depth of water to the speed of water waves Directly proportional
kedalaman air dengan panjang gelombang air berkadar terus
the depth of water to the wavelength of the waves Directly proportional
laju gelombang dengan panjang gelombang berkadar terus
the speed of water waves to the wavelength of the waves Directly proportional
Pembiasan gelombang ialah perubahan arah perambatan gelombang yang disebabkan

oleh perubahan halaju gelombang apabila gelombang itu merambat dari satu medium ke
medium yang lain.
Refraction of waves is the change in direction of propagation waves caused by the
change in the velocity of waves when the waves propagate from one medium to another.
cetek/shallow
dalam/deep
Laju gelombang air dipengaruhi oleh
kedalaman air
Speed of water wave is influenced by depth

of water.
Laju gelombang cahaya dipengaruhi oleh

ketumpatan bahan optik.
Speed of light wave is influenced by optical

density of medium.
Laju gelombang bunyi dipengaruhi oleh

ketumpatan udara
Speed of sound wave is influenced by density

of air.

Tulis persamaan yang
melibatkan pembiasan
gelombang.
Write an equation for

refraction of waves.
Kawasan dalam/ Kawasan cetek/ Kawasan dalam/

deep region shallow region deep region
Ciri-ciri Air bergerak dari air Air bergerak dari air cetek ke air
Characteristics dalam ke air cetek dalam
Water waves passes Water waves passes from shallow

from deep water to water to deep water
shallow water
Sudut tuju dan sudut
biasan i>r i<r
Incident angle and
refracted angle
Laju berkurang bertambah
speed decreases increases
Panjang gelombang berkurang bertambah
Wavelength decreases increases
Frekuensi tidak berubah tidak berubah
Frequency unchanged unchanged
Arah perambatan mendekati garis normal menjauhi garis normal
Direction of towards normal away from normal
propagation

(a) Bagaimana arah perambatan (b) Bagaimana arah perambatan
gelombang air berubah apabila ia bergerak gelombang air berubah apabila ia bergerak
daripada kawasan air dalam ke kawasan air daripada kawasan air cetek ke kawasan air
cetek? dalam?
How does the direction of waves change How does the direction of waves change
when passing from deep to the shallow when passing from shallow to deep water?
water?
Kawasan Kawasan cetek Kawasan

Kawasan cetek
dalam dalam
shallow region shallow region
deep region deep region
Bias mendekati garis normal Bias menjauhi garis normal
Refract towards normal line Refract away from normal line
1. Lukis garisan sempadan yang memisahkan

kawasan dalam dankawasan cetek. Labelkan
kawasan-kawasan itu.
Draw a boundary line to separate deep and

shallow regions. Label the regions.
2. Lukis satu garis untuk mewakiili arah perambatan

gelombang tuju. Tandakan dengan anak panah.
Draw a line to represent the direction of

propagation of incident waves. Mark with an
arrow.

3. Lukis garis normal di titik O.
Draw a normal line at point O.
4. Daripada titik O, lukis garisan untuk mewakili

arah perambatan gelombang yang dibiaskan.
Apabila gelombang merambat daripada Kawasan
dalam ke cetek, gelombang dibisakan bengkok
ke arah garis normal.
From point O, draw a line to represent the

direction of propagation of refracted waves.
When waves propagate from deep to shallow
regions, the refracted waves bend towards the
normal line.
5. Lukis garis normal di titik P
Draw the normal line at point P
6. Daripada titik P, lukis satu garisan untuk mewakili

arah perambatan gelombang dibiaskan. Apabila
gelombang merambat daripada kawasan cetek ke
dalam, gelombang dibiaskan bengkok menjauhi
garis normal.
From point P, draw a line to represent the

direction of propagation of refracted waves. When
waves propagate from the shallow to the deep
regions, the refracted wave bends away from the
normal line.

7. Lukis garisan yang berserenjang dengan arah
perambatan gelombang tuju dan gelombang
biasan untuk mewakili muka gelombang.
Draw lines which are perpendicular to the direction

of propagation of incident and refracted waves.
These lines represent the wave fronts.
8. Pastikan panjang gelombang di kawasan dalam

lebih besar daripada panjang gelombang di
kawasan cetek.
Make sure that the wavelength in the deep

regions is bigger than the wavelength in the
shallow regions.
Kaedah melukis rajah pembiasan gelombang

AKTIVITI 2/ACTIVITY 2 Method to draw a diagram to show the refraction of waves
(a) Lukis garis lurus yang mewakili arah perambatan
Pembiasan gelombang air gelombang tuju.
menggunakan tangki riak Draw a line to represent the direction of
propagation of the incident waves.
Refraction of water waves
use a ripple tank (b) Lukis garis normal, N, yang berserenjang dengan
sempadan dua Kawasan.
Draw the normal line, N, at the boundary between
two areas.
(c) Lukis garis lurus yang mewakili arah perambatan

gelombang yang dibiaskan.
Draw the line to represent the direction of
propagation of the refracted waves.
(d) Lukis muka gelombang yang dibiaskan.

Draw the refracted waves fronts.

Kawasan cetek/ Kawasan dalam/
Kawasan dalam/ shallow region deep region
deep region
Kawasan dalam/ Kawasan cetek/

shallow region Kawasan dalam/
deep region
deep region
Kawasan dalam/ Kawasan cetek/ Kawasan dalam/

deep region shallow region deep region

Kawasan cetek/
shallow region
Kawasan dalam/ Kawasan dalam/
Kawasan cetek/
shallow region
Kawasan dalam/ Kawasan dalam/

Membincangkan fenomena semula jadi pembiasan gelombang
To discuss the natural phenomena of refraction of waves
1. Pergerakan muka gelombang air dari tengah laut ke arah pantai telah
ditunjukkan pada Rajah di bawah.
Movement of sea water wave front from the open sea towards the seashore is
shown in Diagram below.
Teluk /
Bay
Tanjung/
Tanjung/ Cape
Cape
Kawasan cetek/ Kawasan dalam/

shallow region deep region
Halaju rendah/ Halaju tinggi/
Lower speed Higher speed
Air bergerak dari kawasan dalam ke

kawasan cetek.
The water waves travels from deep to

(a) Mengapakah gelombang menjadi
shallow region.
lebih rapat antara satu sama lain
dan mengikut bentuk pantai apabila
Gelombang air bias mendekati garis
menghampiri pantai?
normal
Why the waves become closer to
The water wave refracted towards
each other and follow the shape of
normal line.
the shoreline when they are
approaching the beach?
Laju gelombang air berkurang.
Mengapakah gelombang menjadi
lebih rapat antara satu sama lain dan The speed of the wave decreases.
mengikut bentuk pantai apabila
menghampiri pantai?

Banyak tenaga tertumpu di kawasan
tanjung menyebabkan amplitud ombak
lebih tinggi.
More energy is converged at the cape

(b) Mengapakah air di tanjung
area. Therefore, water at the has high
berombak tinggi?
amplitude
Why the water at the cape has high
wave?
Tenaga disebarkan ke Kawasan lebih luas.
Amplitud air menjadi kecil dan menjadi tenang.
The energy of the water wave spreads to a wider

area.
The amplitude of the water wave is low. So the

water at the bay is calm.
(c) Mengapakah air di teluk
adalah tenang?
Why the water at the bay is

calm?

Membandingkan pembiasan gelombang bunyi pada waktu siang dengan waktu malam
Compare the refraction of sound waves during warm day and cold night
Laju bunyi dalam udara panas lebih

tinggi.
1. Bandingkan laju gelombang bunyi
dalam udara panas dengan udara Speed of sound in warm air is greater
sejuk. Mengapa?
Compare the speed of sound waves in

warm air with cold air. Why? Suhu udara tinggi, molekul udara dapat
lebih tenaga kinetik dan bergerak lebih
laju.
Temperature in warm air greater, air
molecules gain more kinetic energy and
move faster
1. Laju bunyi di udara panas lebih tinggi.

Sound waves travel faster in warm air
2. Terangkan mengapa bunyi 2. Pada waktu siang, udara berhampiran

tidak boleh didengar pada jarak permukaan bumi lebih panas.
yang jauh pada waktu siang On a hot day, the layer of air near the
yang panas. surface to be warmer.
Explain why sound cannot be 3. Bunyi bergerak daripada udara kurang

heard over a longer distance on tumpat ke udara lebih tumpat. Laju bunyi
a hot day. berkurang.
Sound travels from hot to cold air. The
speed of sound decreases.
4. Bunyi dibias mendekati garis normal.

Sound is refracted towards normal line.
5. Bunyi semakin menjauhi bumi.

So sound refracted away from the Earth

1. Waktu malam, lapisan udara
berhampiran bumi lebih sejuk.
3. Terangkan mengapa bunyi
boleh didengar dengan jelas At night, the ground cools. Air layer near
pada jarak yang jauh pada the ground colder.
waktu malam yang sejuk.
2. Bunyi bergerak daripada udara sejuk
Explain why sound can be ke udara panas. Laju bunyi berkurang.
heard clearly over a longer Sound travels from cold to hot air. The
distance on a cold night.
speed of sound increases.
3. Bunyi bias menjauhi garis normal.

Sound refracted away from the normal
line.
4. Bunyi semakin menghampiri bumi dan

dapat didengar dengan jelas.
Sound waves moving towards the Earth.

LATIHAN
EXERCISES
Kertas 1 (Objective)
Paper 1 (Objective)
1 Rajah di bawah menunjukkan gelombang air merambat dari Kawasan X ke kawasan Y.

Diagram below shows a water waves move from region X to region Y.
Water waves
Gelombang air
Region X
Kawasan X Region Y
Kawasan Y
Rajah 1/ Diagram 1
Antara pernyataan berikut, yang manakah benar?
Which of the following statements is correct?
A Gelombang itu bergerak lebih laju di kawasan Y

The waves move faster in region Y
B Laju gelombang itu adalah malar apabila bergerak dari kawasan X ke kawasan Y The
speed of the waves is constant when it moves from region X to region Y
C Gelombang itu mempunyai frekuensi lebih besar di kawasan X
The waves have a bigger frequency at region X
D Gelombang itu mempunyai 44mplitude lebih tinggi di kawasan Y
The waves have a higher amplitude at region Y
2 Rajah di bawah menunjukkan perambatan gelombang air dari kawasan X to Y.

Diagram below shows the propagation of water waves from region X to Y.
X Y
vX
Vx
vY
Vy
Rajah 2/ Diagram 2
Yang manakah pernyataan-pernyataan mengenai kedalaman, D dan laju, v dalam kawasan X
dan Y adalah benar?
Which of the following statement about depth, D and speed, v in region X and Y is true?

Kedalaman Laju
Depth Speed
A DX > DY VX > VY
B DX < DY VX > VY
C DX > DY VX < VY
D DX < DY VX < VY
3 Rajah di bawah menunjukkan jika gelombang air bergerak dari kawasan dalam dengan halaju
45 m s-1 dan di kawasan air cetek 25 m s-1. Kirakan panjang gelombang kawasan air cetek bila
panjang gelombang di kawasan air dalam ialah 10 cm.
Diagram below shows if the water waves propagate in deep with velocity 45 m s-1 and in
shallow region 25 m s-1. Calculate the wavelength of water wave in shallow region when the
wavelength in deep region is 10 cm.
Rajah 3/ Diagram 3
A 0.18 m s-1 C 2.35 m s-1

B 5.56 m s-1 D 11.25 m s-1
4 Rajah di bawah menunjukkan gelombang air dalam tangki riak. Laju gelombang itu 12cms-1di
R. Jarak antara 2 puncak berubah dari 3.0cm kepada 1.5cm selepas gelombang melepasi
sempadan PQ.
The Diagram below shows a water wave in a ripple tank. The wave has a speed of 12cms-1 at
R. The distance between crests changes from 3.0 to 1.5cm as the waves crosses boundary
PQ.
P
R S
3.0 cm 3.0 cm 1.5 cm

Q
1.5 cm
Rajah 4/ Diagram 4
Berapakah laju gelombang itu di S?

What is the speed of the wave at S?
A 3.0 m s-1 C 12 m s-1

B 6.0 m s-1 D 24 m s-1

5 Rajah di bawah menunjukkan gelombang satah merambat melalui kawasan dengan
kedalaman yang berbeza di dalam sebuah tangki riak.
Diagram below shows plane waves propagating at different depths in a ripple tank.
Rajah 5/ Diagram 5
Jika kelajuan gelombang air di kawasan dalam ialah 15 cm s -1, berapakah kelajuan di
kawasan cetek?
If the speed of water waves in the deep area is 15 cm s -1, what is its speed in the shallow
area?
A 7.5 m s-1 C 15 m s-1

B 8.3 m s-1 D 30 m s-1
6 Rajah (a) menunjukkan satu sinar cahaya merambat dari medium X ke medium Y manakala
Rajah (b) menunjukkan satu sinar cahaya merambat dari medium X ke medium Z.
Diagram (a) shows a ray of light passing from medium X to medium Y while Diagram (b)
shows a ray of light passing from medium X to medium Z.
Rajah (a)/ Diagram (a) Rajah (b)/ Diagram (b)
Rajah 6 / Diagram 6
Susun ketumpatan optik medium mengikut susunan menaik .
Arrange the optical density for the medium in ascending order.
A Z, X, Y C Z, Y, X
B Y, X, Z D X, Y, Z

7 Rajah di bawah menunjukkan gelombang air merambat daripada kawasan dalam ke kawasan
cetek
Diagram below shows water waves propagate from a deep area to a shallow area.
Kawasan dalam Kawasan cetek
Deep area Shallow area
Kepingan kaca
Glass sheet
Rajah 7/ Diagram 7
Apakah jarak gelombang bagi gelombang air itu dalam kawasan cetek?
What is the wavelength of the water waves in the shallow area?
A 0.6 cm C 2.4 cm
B 1.5 cm D 6.7 cm
8D Rajah di bawah menunjukkan muka gelombang merambat menuju pantai dari laut.
Adalah diperhatikan laut lebih tenang di teluk berbanding di tanjung.
Diagram below shows wave fronts that move towards the beach from the sea.
\ It is observed that the sea is calmer at the bay than at the cape.
Tanjung
Cape
Pantai
Laut Beach
Sea
Teluk
Bay
Kepingan kaca
Glass sheet
Rajah 8/ Diagram 8
Fenomena ini dikenali
The phenomenon is known as
A Pantulan C Pembelauan
Reflection Diffraction
B Pembiasan D Interferens
Refraction Interference

Kertas 2( Bahagian A)
Paper 2 ( Section A)
1 Raj Rajah 1 di bawah menunjukkan muka gelombang satah yang terhasil apabila satu
gelombang air bergerak dari kawasan P ke kawasan Q. Frekuensi gelombang itu ialah 10
Hz.
Diagram 1 below shows the plane wave fronts produced when water wave moves from
region P to region Q. The frequency of waves is 10 Hz.
Rajah
0.06 m
Kawasan P
Region P
Kawasan Q
Region Q
Sempadan
Boundary
Rajah 1/ Diagram 1
(a) Apakah maksud muka gelombang?
What is the meaning of wavefronts?
………………………………………………………………………………………………………….
[1 m]
(b) (i) Kawasan manakah yang lebih dalam?

Which region is deeper?
………………………………………………………………………………………………………….
[1 m]
(ii) Beri satu sebab bagi jawapan di 1 (b)(i).

Give one reason for the answer in 1 (b)(i).
………………………………………………………………………………………………………….
[1 m]
(c) Hitung laju gelombang di kawasan Q.

Calculate the speed of waves in region Q.
[2 m]

2 Rajah 2 di bawah menunjukkan pandangan sisi bagi gelombang air yang merambat
dari kawasan P ke kawasan Q.
Diagram 2 below shows the side view of water waves that are propagated from region
P to region Q.
Rajah 2/ Diagram 2
(a) Apakah maksud gelombang?
What is meant by wave?
………………………………………………………………………………………………………….
[1 m]
(b) Bandingkan panjang gelombang di P dan Q.

Compare the wavelength at P and Q.
………………………………………………………………………………………………………….
[1 m]
(c) Laju Laju gelombang di kawasan Q adalah 37.5 cm s -1. Kirakan laju gelombang di
kawasan P
Speed of wave at Q is 37.5 cm s -1. Calculate the wave speed at P.
[3 m]

(d) Hu Huraikan bagaimana panjang gelombang air laut berubah apabila kedalaman laut
berubah.
Describe how the wavelength at sea changes as the depth of sea change.
………………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………………….
[2 m]
KERTAS 2 (Bahagian C)
Paper 2 (Section C)
1. Rajah 1.1 menunjukkan seorang budak lelaki sedang memukul gendang yang menghasilkan
bunyi yang boleh didengar oleh seorang lelaki.
Diagram 1.1 shows a boy beating a drum that produces sound which can be heard by a man.

(a) (i) Apakah jenis gelombang bagi gelombang bunyi?
What type of wave is the sound wave?
………………………………………………………………………………………………………
[1 m]
(ii) Terangkan bagaimana bunyi dihasilkan oleh gendang itu dan dapat didengar oleh telinga
manusia.
Explain how the sound is produced by the drum and can be heard by the human’s ear.
……………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………..
[4 m]

(b) Rajah 1.2 menunjukkan gelombang bunyi dihasilkan oleh sebuah keretapi yang jauh pada
waktu malam.
Diagram 1.2 shows sound wave produced by a distant train at night.
Rajah 1.2/Diagram 1.2
Bunyi dapat didengar lebih kuat pada waktu malam berbanding pada waktu siang.
The sound can be heard louder at night compared to daytime.
(i) Berdasarkan Rajah 1.2, bandingkan panjang gelombang bunyi antara kawasan sejuk
dengan kawasan panas.
Based on Diagram 1.2, compare the wavelength of sound waves between the cold region
and the warm region.
…………………………………………………………………………………………………….
[1 m]
(ii) Berdasarkan Rajah 1.2, bandingkan sudut antara kawasan sejuk dengan kawasan panas.
Based on Diagram 1.2, compare the angles between the cold region and the warm region.
……………………………………………………………………………………………………
[1 m]
(iii) Hubungkait panjang gelombang dengan kelajuan gelombang bunyi antara kawasan sejuk
dengan kawasan panas.
Relate the wavelength with the speed of the sound waves between the cold region and the
warm region.
…………………………………………………………………………………………………..
[1 m]

(iv) Berdasarkan sudut antara kawasan sejuk dan kawasan panas, nyatakan arah perambatan
gelombang bunyi dari kawasan sejuk ke kawasan panas.
Based on the angles between the cold region and the warm region, state the direction of
propagation of sound wave from the cold region to the warm region.
…………………………………………………………………………………………………..
[1 m]
(v) Nyatakan konsep fizik yang berkaitan.
State the relevant physics concept.
…………………………………………………………………………………………………..
[1 m]
(c) Rajah 1.3 menunjukkan satu sistem komunikasi yang terlibat dalam penghantaran maklumat
antara dua lokasi yang jauh.
Diagram 1.3 shows a communication system involved in transmitting information between two
distant locations.
Diagram 1.3/ Rajah 1.3
Gelombang dipancarkan dari pemancar dan diterima oleh penerima tersebut. Walau
bagaimanapun isyarat yang diterima tidak jelas.
Anda dikehendaki memberi beberapa cadangan untuk mereka bentuk satu sistem komunikasi
yang dapat menambahbaik kualiti penghantaran isyarat.
Wave is transmitted from the transmitter and received by the receiver. However, the signal
received is not clear.
You are required to give some suggestions to design a communication system which can
improve the quality of signal transmission.
Menggunakan pengetahuan tentang gelombang, terangkan cadangan anda berdasarkan

aspek-aspek berikut:
Using the knowledge on waves, explain your suggestions based on the following aspects:

(i) Jenis gelombang yang dipancarkan
Type of wave transmitted
(ii) Frekuensi gelombang
Frequency of the wave
(iii) Diameter penerima
Diameter of the receiver
(iv) Kaedah yang terlibat yang membolehkan gelombang itu merambat dalam jarak yang lebih
jauh
The method involved which enable the wave to propagate in a longer distance
(v) Lokasi pemancar dan penerima
Location of the transmitter and receiver
[10 m]
Ciri-ciri / Characteristics Reason / Penerangan
10 (a)
2. Rajah 2.1 menunjukkan pandangan sisi dua 53anjan riak. Apabila motor pada
pencelup kayu dihidupkan, pencelup kayu berayun di permukaan air dan menghasilkan
gelombang air.
Diagram 2.1 shows the side view of two ripple tanks. When the motors on the wooden
dippers are switched on, the wooden dippers oscillate on the surface of the water and
produce water waves.
Motor
Motor Pencelup Kawasan P Pencelup Kawasan Q
Motor
Motor Dipper Region P Dipper Region Q
Plat kaca Air

Air Plat kaca
Glass plate Water
Water Glass plate
Rajah 2.1/ Diagram 2.1

Rajah 2.2 menunjukkan pandangan atas perambatan gelombang ke kawasan P dan Q.
Diagram 2.2 shows the top view of the propagation of the waves into region P and Q.
Kawasan P Kawasan Q
Region P Region Q
Sudut sisihan Sudut sisihan

Pencelup Angle of deviation Pencelup
Angle of deviation
Dipper Dipper
(a) (i) What is the meaning of wavelength?

Apa yang dimaksudkan dengan panjang gelombang?
…………………………………………………………………………………………………
.
[1 m]
(ii) (ii) Berdasarkan Rajah 2.1 dan Rajah 2.2, bandingkan panjang gelombang, perubahan
kelajuan gelombang, kedalaman air, sudut sisihan apabila gelombang bergerak ke
kawasan P dan Q dan mengaitkan perubahan kelajuan gelombang dengan sudut
sisihan.
Based on Diagram 2.1 and Diagram 2.2, compare the wavelength of the waves, the
change of speed of the waves, the depth of water, the angle of deviation when the
waves move into region P and into region Q and relate the change of speed of
wave to the angle of deviation.
…………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………
[5 m]

(b (b) Rajah 2.3 menunjukkan bandul Barton yang terdiri daripada lima bandul ringkas
tergantung pada tali mendatar.
Diagram 2.3 shows a Barton’s pendulums which consists of five simple pendulums
hanging on a horizontal string.
Resonan ditunjukkan melalui bandul Barton. Dengan menggunakan konsep fizik,

terangkan fenomena resonan.
Resonance is demonstracted using Barton’s pendulums. Using the physical concept,
explain the phenomenon resonance.
…………………………………………………………………………………………………...
……………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………………
[4 m]
(c) Rajah 2.4 menunjukkan satu kawasan pantai yang belum dibangunkan di mana sebuah
tempat percutian yang baru yang terdiri daripada rumah penginapan dan jeti akan
dibina.
Diagram 2.4 shows an undeveloped coastal region where a new holiday resort
consisting of chalets and a jetty is to be build.

Dengan menggunakan pengetahuan anda tentang gelombang, cadangkan dan
terangkan bagaimana tempat percutian akan dibina berdasarkan
aspek-aspek berikut :
Using your knowledge about waves, suggest and explain how the holiday resort is to be
build based on the following aspects:
(i) Lokasi rumah penginapan.

The location of the chalets.
(ii) Lokasi jeti.
The location of the jetty.
(iii) Bahan yang digunakan untuk pembinaan tempat percutian.
Materials used for the building of the resort.
(iv) Ciri-ciri untuk membolehkan pelancong menikmati air yang tenang.
Features to enable tourist enjoying calm water.
(v) Ciri-ciri keselamatan lain yang relevan.
Others relevant safety features.
[10 m]
Ciri-ciri / Characteristics Reason / Penerangan

5.5 PEMBELAUAN GELOMBANG
DIFFRACTION OF WAVES
A Pembelauan gelombang air
Diffraction of water waves
1. Pembelauan gelombang adalah penyebaran gelombang melalui satu bukaan atau bergerak
mengelilingi suatu halangan.
Diffraction of waves is the spreading out of wave when travels through a gap or move around
an obstacle.
2. Ciri-ciri gelombang pembelauan
Characteristics of diffracted waves
Ciri gelombang Perubahan Sebab

Characteristics of Changes Reason
waves
Panjang gelombang, λ Tidak berubah Sama kedalaman/laju tidak berubah
Wavelength, λ Unchanged Same depth/ speed unchanged
Frekuensi Tidak berubah Sama sumber
Frequency Unchanged Same source
Laju Tidak berubah Sama kedalaman
Speed Unchanged Same depth
Arah Berubah Muka gelombang tersebar/bergerak
Direction Changed mengelilingi
Wavefronts spread out/move around
Tenaga Berkurang Tenaga disebarkan
Energy Decreases Energy spread
Amplitud Berkurang Gelombang tersebar ke kawasan
Amplitude Decreases yang lebih luas
Waves spread out to a larger region
3. Kesan pembelauan akan menjadi lebih jelas hanya jika:

The effect of diffraction is obvious only if:
a) saiz bukaan atau penghalang cukup kecil.
the size of the aperture or obstacle is small.
b) panjang gelombang cukup kecil
the wavelength is small.
4. Pembelauan maksimum atau lebih jelas berlaku apabila saiz celah atau penghalang lebih kecil
daripada panjang gelombang bagi gelombang tuju.
Maximum or obvious diffraction occurs when the size of the aperture or obstacle is less than
the wavelength of the incident wave.

5. Lukis gelombang yang dibelaukan selepas melalui celah atau halangan
Draw diffracted waves after passing gap or barrier
a) Celah besar/ Wide gap
b) Celah kecil/ Narrow gap
c) Halangan besar/ Large barrier
d) Halangan kecil/ Small barrier

B Pembelauan gelombang cahaya
Diffraction of light waves
1. Pembelauan gelombang cahaya berlaku apabila cahaya melalui satu celah kecil atau lubang
jarum yang kecil.
Diffraction of light waves occurs when the light waves pass through a small slit or a small pin
hole.
2. Pinggir cerah yang lebar di tengah menunjukkan cahaya dibelaukan melalui celah yang lebar.
The wide middle bright fringe shows that the light waves have diffracted through a wide slit.
3. Jika celah menjadi lebih lebar, corak pembelauan menjadi kurang jelas.
If the slit becomes wider, diffraction pattern becomes less obvious.
4. Gelombang cahaya mempunyai panjang gelombang paling pendek berbanding gelombang air
dan gelombang bunyi. Oleh itu pembelauan cahaya memerlukan celah yang sangat kecil.
Light waves have shortest wavelength compared to water and sound waves. Therefore, to
diffract light the gap need to be extremely small.
5. Pembelauan maksimum berlaku apabila saiz celah lebih kecil atau sama dengan panjang
gelombang [a ≤ λ].
The maximum diffraction occurs when the size of the gap is smaller or about the same size as
the wavelength [ a ≤ λ].

C Pembelauan gelombang bunyi
Diffraction of sound waves
1. Rajah menunjukkan seorang budak bergerak menghampiri satu penjuru dinding. Sebuah radio
diletakkan di sebelah penjuru lain dinding tersebut dan di luar penglihatannya.
Diagram shows a boy is approaching towards the corner of a wall. A radio is placed on the
other corner of the wall and its beyond his vision.
2. Budak itu dapat mendengar bunyi yang dihasilkan oleh radio sebelum sampai di penjuru
dinding itu.
The boy is able to hear the sound of the radio before he reaches the corner of the wall.
3. Ini kerana bunyi daripada radio itu tersebar mengelilingi penjuru dinding disebabkan oleh
belauan gelombang bunyi.
This is because the sound of the radio spreads around the corner of the wall due to diffraction
of sound.
4. Bunyi mempunyai panjang gelombang terpanjang berbanding air dan cahaya. Apabila panjang
gelombang bertambah, pembelauan bertambah. Maka gelombang bunyi paling mudah untuk
dibelau.
Sound has the longest wavelength compared to water and light. When the wavelength
increases, diffraction increases. Therefore, sound waves is most easily diffracted

LATIHAN
EXERCISES
Kertas 1 (Objektif)
Paper 1 (objective)
1. Rajah 1 menunjukkan gelombang air melalui satu celah.
Diagram 1 shows water waves passing through a gap.
Rajah 1/ Diagram 1
Fenomena manakah yang menerangkan perambatan gelombang itu?
Which phenomenon explains the propagation of the waves?
A Pantulan
Reflection
B Pembiasan
Refraction
C Pembelauan
Diffraction
D Interferens
Interference
2. Apakah kuantiti yang berkurangan apabila suatu gelombang merambat melalui satu celah?
What quantity decreases when a wave propagates through a gap?
A Laju.
Speed
B Frekuensi
Frequency
C Amplitud
Amplitude
D Panjang gelombang
Wavelength
3. Antara berikut,yang manakah ciri-ciri gelombang mengalami perubahan selepas

pembelauan?
Which of the following characteristics of waves have changed after diffraction?
A Arah perambatan
Direction of propagation
B Laju
Speed
C Panjang gelombang
Wavelength
D Frekuensi
Frequency

4. Rajah 2 menunjukkan gelombang air merambat melalui suatu celah yang kecil.
Diagram 2 shows a water wave propagating through a small gap.
Rajah 2/ Diagram 2
Ciri gelombang terbelau manakah yang betul?

Which property of the diffracted wave is correct?
A Amplitud berkurang
The amplitude is decreased
B Panjang gelombang berkurang
The wavelength is decreased
C Kelajuan berkurang
The speed is decreased
D Frekuensi bertambah
The frequency is decreased
5. Rajah 3 menunjukkan satu tembok penahan.

Diagram 3 shows a retaining wall.
Rajah 3/ Diagram 3
Apakah fungsi bukaan di antara tembok penahan ombak?
What is the function of gap between the retaining wall?
A Untuk mengurangkan panjang gelombang
To decrease a wavelength
B Untuk mengurangkan halaju gelombang
To decrease a speed of wave
C Untuk mengurangkan amplitud gelombang
To decrease an amplitude of wave
D Untuk mengurangkan frekuensi gelombang
To decrease a frequency of wave

6. Rajah 4 menunjukkan fenomena ombak laut melalui satu celah.
Diagram 4 shows a phenomena of sea wave when passes through a gap.
Laut
Sungai
Q
P
Rajah 4/ Diagram 4
Dengan menganggap kedalaman air di laut sama dengan kedalaman air di sungai, antara
berikut manakah yang mewakili gelombang dari P ke Q?
Assuming that the depth of water at sea is equal to the depth at river, which wave pattern
represent the wave from P to Q?

7. Corak belauan manakah yang betul apabila gelombang melalui satu halangan?
Which diffraction pattern is correct when waves pass through an obstacle?
8. Rajah 5 menunjukkan gelombang air bergerak menuju satu celah

Diagram 5 shows water wave passing through a gap.
Rajah 5/ Diagram 5
Gerakan gelombang itu melalui celah itu akan menyebabkan perubahan dalam
Propagation of wave passing through a gap will be exchange at
A Amplitud
Amplitude
B Frekuensi
Frequency
C Laju gelombang
Speed of wave
D Panjang gelombang
Wavelength

Paper 2 (Section A)
1. Rajah 1 menunjukkan gelombang air mengalami pembelauan selepas melalui satu celah
sempit antara dua penghadang konkrit
Diagram 1 shows the water wave experiences diffraction after passing through a narrow gap
between two concrete barriers.
Rajah 1/ Diagram 1
(a) Apakah yang dimaksudkan dengan pembelauan?
What is the meaning of diffraction?
…………………………………………………………………………………………………
[1 m]
(b) Apakah yang terjadi kepada panjang gelombang air selepas memasuki celah sempit itu?
What happen to the wavelength of water wave after passing through the narrow gap?
………………………………………………………………………………………………..
[1 m]
(c) Pada Rajah 1.2, lukis corak gelombang selepas melalui benteng apabila saiz celah itu
bertambah.
On Diagram 1.2, draw the wave pattern after passing through the barriers as the size of
gap is increased.

[1 m]

(d) Hitung panjang gelombang air yang masuk jika halaju gelombang air adalah 50 ms-1 dan
frekuensi gelombang adalah 23 Hz.
Calculate the wavelength of the incoming water if the velocity of the water wave is
50 ms-1 and the wave frequency is 23 Hz.
[2 m]
2. Rajah 2.1 menunjukkan gelombang air bergerak melalui sebatang kayu balak yang terapung
di atas permukaan air.
Diagram 2.1 shows a water waves passing through a log that floats in water.

Rajah 2.2 menunjukkan seorang pelajar berdiri pada satu sudut bangunan pada kedudukan
B yang masih dapat mendengar bunyi daripada pembesar suara di kedudukan A.
Diagram 2.2 shows a student standing at one corner of a building at B who can hear the
sound from a loudspeaker at A.
B

Berdasarkan Rajah 2.1 dan Rajah 2.2,
Based on Diagram 2.1 and Diagram 2.2,
(a) apakah yang terjadi kepada gelombang selepas melepasi kayu balak dan sudut
bangunan itu?
what happens to the wave after passing round the log and the corner of the building?
……………………………………………………………………………………………
[1 m]
(b) apakah yang terjadi kepada amplitud gelombang itu selepas melepasi kayu balak dan
sudut bangunan itu? Terangkan jawapan anda.
What happens to the amplitude of the waves after passing round the log and the corner
of the building? Explain your answer.
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
[2 m]
(c) namakan fenomena gelombang yang berhubungkait dengan Rajah 2.1 dan Rajah 2.2.
name the phenomenon that is related to Diagram 2.1 and Diagram 2.2.
…………………………………………………………………………………………….
[1 m]
(d) apakah akan terjadi kepada laju gelombang air selepas melalui kayu balak itu?
What will happen to the speed of the water waves after passing through the log?
……………………………………………………………………………………………..
[1 m]

Kertas 2 (Bahagian B)
Paper 2 (Section B)
1 Rajah 1.1 menunjukkan ombak sedang bergerak menuju ke sebuah pelabuhan.

Diagram 1.1 shows waves moving towards a harbour.
(a ) (i) Apakah maksud pembelauan?

What is the meaning of diffraction?
………………………………………………………………………………………………
[1 m]
(ii) Lukis corak gelombang bagi ombak itu selepas melalui laluan masuk pelabuhan.
Draw the wave pattern through the entrance of the harbour.
[1 m]
(b) Laluan masuk itu dijadikan lebih lebar untuk membenarkan lebih banyak kapal memasuki
pelabuhan.
Apakah kesan terhadap
The entrance is made wider to allow more ships to enter the harbour.
What is the effect on
(i) gelombang yang melalui laluan masuk itu?
the wave passing through the entrance?
…………………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………………
[2 m]

(ii) pelabuhan itu?
the harbour?
……………………………………………………………………………………………..
[1 m]
(c) Rajah 1.2 menunjukkan satu lagi pengubahsuaian kepada pelabuhan untukmengatasi
masalah laluan kapal-kapal yang bertambah. Corak gelombang yang dihasilkan di laluan
masuk adalah seperti ditunjukkan dalam Rajah 1.2
Diagram 1.2 shows another modification to the harbour to overcome the heavy sea traffic
problem.
(i) Corak gelombang yang terbentuk adalah disebabkan oleh superposisi gelombang-
gelombang dari dua sumber yang koheren.
Apakah maksud sumber yang koheren?
The wave pattern formed is caused by the superposition of vaves from two coherent
sources.
What is the meaning of coherent sources?
…………………………………………………………………………………………..
[1 m]
(ii) Huraikan gerakan dua buah kapal yang serupa yang berada di A dan B.
Terangkan jawapan anda.
Describe the movement of two similar ships that are located at A and B.
Explain your answer.
…………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………..
[4 m]

(d) Sebuah pelabuhan hendak dibina di satu lokasi yang baru. Lokasi baru dicadangkan sama
ada di teluk atau di tanjung.
Empat model struktur binaan tembok penahan diberi.
Jadual 1 menunjukkan lokasi dan ciri-ciri bagi empat tembok penahan itu.
A new harbour is to be built at a new location. The suggested new location is either at a bay
or at a cape.
Four models for the structure of the retaining wall are given.
Table 1 show the location of the characteristics of the four retaining walls.
Jadual 1
Table 1

Terangkan lokasi yang terbaik dan kesesuaian setiap ciri dalam jadual 1. Tentukan jenis
tembok yang paling sesuai digunakan. Beri sebab untuk pilihan anda.
Explain the best location and the suitability of each characteristic in Table 1. Determine the
most suitable retaining wall to be used. Give reasons for your choice.
CIRI-CIRI SEBAB
CHARACTERISTICS REASON
[10 m]

5.6 INTERFERENS GELOMBANG
INTERFERENCE OF WAVES
Prinsip superposisi/ Principle of superposition

Prinsip superposisi menyatakan bahawa apabila dua gelombang bertindih, amplitud paduan
adalah sama dengan jumlah amplitud kedua-dua gelombang tunggal tersebut.
When two waves overlap, the resultant amplitude is equal to the sum of the amplitude of the two
individual waves.
Interferens Gelombang/ Interference of Waves

1. Interferens ialah superposisi dua sumber yang koheren.
Interferens is the superposition of two coherent sources.
2. Gelombang koheren adalah gelombang yang mempunyai frekuensi yang sama, panjang
gelombang yang sama dan dengan beza fasa yang tetap.
Coherent waves are waves with the same frequency, the same wavelength and with constant
phase difference.
3. Apabila dua gelombang bertindih, interferens akan terhasil sama ada interferens membina
atau interferens memusnah.
When the two waves are superposed, interference will occur. It will either be constructive
interference or destructive interference.
Interferens Membina Interferens Memusnah

Constructive interference Destructive interference
• Berlaku apabila puncak bertemu puncak atau • Berlaku apabila puncak bertemu lembangan
lembagan bertemu lembangan dan dan menghasilkan amplitud sifar.
menghasilkan amplitud maksimum. When crest meet trough and produce zero
When crest meet crest or trough meet trough amplitude.
and produce maximum amplitude.

Interferens Gelombang Air/ Interference of Water Waves
Interferens Gelombang Cahaya/ Interference of Light Waves
Interferens Gelombang Bunyi/ Interference of Sound Waves
Penjana isyarat audio

Audio signal generator

Corak Gelombang Interferens/ Interference Waves Pattern
Rumus Interferens Young

Young’s Inteference Formula
λ Panjang gelombang
Wavelength
a Jarak antara dua sumber koheren
Distance between two coherent sources
x Jarak antara dua garis nod atau antinod yang berturutan
Distance between teo consecutive nodal lines or antinodal lines
D Jarak berserenjang dari dua sumber ke titik untuk pengukuran x
Perpendicular distance from the two sources to the point of measurement of x

Menyelesaikan Masalah yang Melibatkan Interferens Gelombang
Solve Problems Involving Interference of Wave
1. Rajah menunjukkan corak pinggir yang terbentuk dalam eksperimen dwicwlah apabila cahaya
monokromatik digunakan. Jarak antara celah ialah 0.5 mm dan skrin adalah sejauh 3.0 m dari
dwicelah itu.
The diagram shows the fringe pattern obtained in a slit experiment when a monochromatic light is
used. The double slits are 0.5 mm apart and the screen is 3.0 m away from the double slits.
Berapakah Panjang gelombang cahaya monokromatik itu?

What is the wavelength of the monochromatic light?
𝑎𝑥
a=0.5 mm = 0.5x10-3 m 𝜆= 𝐷
(0.5 𝑥 10−3 )𝑥(0.28𝑥10−25 )
D = 3.0 m 𝜆= 3.0
x = 1.4÷5 =0.28 cm λ = 4.67 x 10-7 m
= 0.28 x 10-2 m
2. Dalam eksperimen interferens gelombang bunyi, pendengar berada pada karak 5.0 m dari dua
pembesar suara. Jarak antara dua pembesar suara ialah 2.0 m. Pembesar suara disambung
kepada penjana berfrekuensi audio untuk menghasilkan gelombang bunyi pada frequency 0.8kHz.
In an experiment on the interference of sound waves, a listener is at 5.0 m from the two
loudspeakers. The distance between the two loudspeaker is 2.0 m. The loudspeakers are
connected to an audio-frequency generator to produce sound waves at a frequency of 0.8 kHz.
Hitungkan/ calculate
a) Panjang gelombang bunyi jika halaju bunyi ialah 320 ms-1
The wavelength of the sound waves if the speed of sound is 320 ms-1
b) Jarak antara dua Kawasan bunyi kuat yang berturutan
The distance between two successive loud regions
Jawapan/ Answer
𝑎𝑥
a) v=fλ b) 𝜆 = 𝐷
2𝑥
320 = 0.8 x 103 λ 0.4 = 5
λ = 0.4 m x = 1.0 m

LATIHAN
EXERCISES
KERTAS 1 (OBJEKTIF)
Paper 1 (Objective)
1. Rajah 1 menunjukkan satu interferens gelombang bunyi yang dihasilkan oleh dua
pembesar suara yang koheren.
Diagram 1 shows an interference of sounds wave emitted from two loud speakers which
are coherence.
Rajah 1/ Diagram 1
Interferens membina berlaku di
Constructive interference occurs at
A. R dan T C. P dan S
B. Q dan R D. T dan Q
2. Rajah 2 menunjukkan corak interferens gelombang cahaya.

Diagram 2 shows the interference pattern of light waves.
Rajah 2/ Diagram 2
Apakah yang berlaku kepada jarak antara dua garisan nodal yang berturutan, jika jarak di
antara S1 dan S2 ditambah?
What happens to the diatance between two consecutive nodal lines, if the distance
between S1 and S2 is increased?
A. Tidak berubah C. Berkurang
Unchanged Decreases
B. Bertambah
Increases

3. Rajah 3 menunjukkan fenomena interferens gelombang air.
Diagram 3 shows the phenomenon of interference of water waves.
Rajah 3/ Diagram 3
Berapakah panjang gelombang bagi gelombang air tersebut?

What is the wavelength of the water waves?
A. 0.8 cm C. 3.2 cm
B. 1.6 cm D. 5.0 cm
4. Rajah 4 menunjukkan corak pinggir yang dihasilkan di atas skrin dalam eksperimen
dwicelah Young.
Diagram 4 shows a fringe pattern formed on a screen in Young’s double-slit experiment.
Rajah 4/ Diagram 4
Jarak di antara dwicelah dan skrin ialah 1 m dan panjang gelombang cahaya yang
digunakan ialah 5 × 10- 7 m. Berapakah jarak di antara dua celah?
The distance between double slit and screen is 1 m and the wavelength of light is given
as 5 × 10- 7 m. What is the distance between two slits?
A. 5.0 × 10 -5 m C. 5.0 × 10 -3 m
B. 1.0 × 10 -5 m D. 1.0 × 10 -3 m

5. Dalam eksperimen dwi-celah Young, jalur merah terbentuk pada skrin apabila sumber
cahaya merah digunakan. Apa yang dapat diperhatikan apabila sumber cahaya merah
digantikan dengan sumber cahaya biru?
In a Young's double slit experiment, red fringes are formed on the screen when a red-light
source is used. What will be observed if the red-light source is replaced by a blue light
source?
A. Bilangan jalur berkurangan C. kecerahan jalur bertambah

Number of fringes decreases Brightness of the fringes increases
B. Jarak antara jalur berkurang D. Jarak antara jalur bertambah
Distance between fringes decreases Distance between fringes increases
6. Rajah 5.1 menunjukkan satu susunan radas eksperimen dwicelah Young. Rajah 5.2
menunjukkan corak interferens yang dihasilkan oleh tiga sumber cahaya monokromatik
berbeza X, Y dan Z.
Diagram 5.1 shows an apparatus set-up of Young’s double slit experiment. Diagram 5.2
shows the interference pattern produced on the screen by three different monochromatic
light sources X, Y and Z.
Apakah warna X, Y dan Z?

What are the colours of X, Y and Z?
X Y Z
A. Hijau/ Green Merah/ Red Kuning/ Yellow
B. Merah/ Red Biru/ Blue Kuning/ Yellow
C. Merah/ Red Kuning/ Yellow Biru/ Blue
D. Biru/ Blue Kuning/ Yellow Merah/ Red

KERTAS 2 (BAHAGIAN A)
Paper 2 (Section A)
1 Rajah 6 menunjukkan dua pembesar suara yang serupa diletakkan pada jarak pemisahan
0.6 m dan disambungkan ke sebuah penjana frekuensi audio yang sama.
Diagram 6 shows two similar loudspeakers which are placed 0.6 m apart and connected to
the same audio frequency generator.
Rajah 6/ Diagram 6
(a) Gariskan jawapan yang betul.

Underline the correct answer.
Gelombang bunyi ialah gelombang ( membujur, melintang).

Sound waves are (longitudinal, transverse) waves.
[1 m]
(b) Mengapakah pembesar suara tersebut disambungkan kepada penjana yang sama?
Why the loudspeakers connected to the same generator?
………………………………………………………………………………………….…….........
............................................................................................................................................
[1 m]
(c) Jarak di antara tiga kedudukan bunyi kuat yang berturutan ialah 3.5 m. Hitungkan
panjang gelombang bagi gelombang bunyi tersebut.
The distance between three consecutive positions of loud sound is 3.5 m. Calculate the
wavelength of the sound wave.
[3 m]

(d) Namakan fenomena gelombang dalam Rajah 6.
Name the wave phenomena in Diagram 6.
………………………………………………………………………………………….……
[1 m]
2 Rajah 7.1 dan Rajah 7.2 menunjukkan corak pinggir yang dihasilkan apabila cahaya
monokromatik yang sama melalui dwicelah.
Diagram 7.1 and Diagram 7.2 show fringes formed when identical monochromatic lights
pass through the double slits.
(a) Apakah yang dimaksudkan dengan cahaya monokromatik?

What is the meaning of monochromatic light?
………………………………………………………………………………………….…….........
............................................................................................................................................
[1 m]
(b) Terangkan bagaimana pinggir-pinggir terbentuk di atas skrin.

Explain how fringes are formed on the screen.
………………………………………………………………………………………….…….........
............................................................................................................................................
[2 m]

(c) Menggunakan Rajah 7.1 dan Rajah 7.2:
Using Diagram 7.1 and Diagram 7.2:
(i) Bandingkan jarak di antara dua celah, a.
Compare the distance between the slits, a.
………………………………………………………………………………………….……
[1 m]
(ii) Compare the wavelength of the light, λ, that passes through the double slits.
Bandingkan panjang gelombang, λ, yang melalui dwicelah.
………………………………………………………………………………………….……
[1 m]
(iii) Compare the distance between the double slits and the screen, D.
Bandingkan jarak di antara dwicelah dengan skrin, D
………………………………………………………………………………………….……
[1 m]
Bandingkan jarak di antara pinggir-pinggir, x.

(iv) Compare the distance between the fringes, x.
………………………………………………………………………………………….……
[1 m]
(d) Menggunakan jawapan anda di 7(c), nyatakan hubungan antara x dengan a.

Using your answers in 7(c), state the relationship between x and a.
………………………………………………………………………………………….…….........
[1 m]
(e) Dalam eksperimen interferens dwicelah dengan cahaya biru, jarak antara skrin dan
dwicelah ialah 1.2 m dan pisahan antara celah ialah 2 x 10-4 m. Pinggir-pinggir cerah
dan gelap terbentuk pada skrin. [Diberi: panjang gelombang cahaya biru = 4.0 x 10-7m]
In a double slit interferens experiment with blue light the distance between the screen
and double slits is 1.2 m and slit separation is 2 x 10-4 m. Bright and dark fringes are
seen on the screen. [Given: the wavelength of blue light = 4.0 x 10-7 m]
Hitung nilai x/ Calculate x
[2 m]

5.7 GELOMBANG ELEKTROMAGNET
ELECTROMAGNETIC WAVES
Definisi Gelombang Elektromagnet Formula
Definition of Electromagnetic Waves Formula Unit SI
Maksud Simbol SI Unit
Symbol Meaning
Gelombang di mana medan elektrik dan magnet
c = Laju
berayun serenjang dengan satu sama lain ms-1
Speed
Waves in which electric and magnetic fields c=fλ
f = Frekuensi
oscillate perpendicular to each other Hz
Frequency
λ = Panjang gelombang
m
Wavelength
Direction of Ciri-Ciri Gelombang Elektromagnet
Electric field propagation Characteristics Of Electromagnetic Waves
i. Gelombang melintang
Transverse waves
Magnetic ii. Tidak memerlukan medium untuk perambatan
field Does not require a medium for propagation
iii. Boleh merambat melalui vakum
Can be propagated trough vacuum
Wavelength iv. Laju dalam vakum = 3x108 ms-1
Speed in vacuum = 3x108 ms-1
Gelombang Elektromagnet v. Mengalami pantulan, pembiasan, pembelauan
Electromagnetic Waves dan interferens
Experiencing reflection, refraction, defending
and interference
Spektrum Elektromagnet
Electromagnetic Spectrum
Smart Info:
✓ Tenaga yang dibawa oleh gelombang elektromagnet berkadar terus dengan frekuensinya
The energy carried by an electromagnetic wave is directly proportional to its frequency
✓ Spektrum selanjar bermaksud tiada sempadan yang tertentu mengasingkan dua jenis
gelombang yang bersebelahan
Continuous spectrum means no specific boundary separating two adjacent types of waves

Aplikasi Gelombang Elektromagnet
Electromagnetic Waves Applications
Jenis gelombang Aplikasi
Type of wave Applications
• komunikasi radio jarak jauh • TV dan radio tempatan
long distance radio Local TV and radio
communication • komunikasi tanpa
• mesin gelombang-milimeter wayar (Bluetooth,
untuk mengimbas Wifi, zigBee, Z-wave)
Gelombang radio penumpang di lapangan wireless communication
Radio waves terbang (Bluetooth,
millimeter-waves machine for Wifi, zigBee, Z-wave)
scanning passengers at the
airport
• komunikasi antarabangsa • pengesanan radar
(satelit) pesawat dan
international communications pemerangkap laju
(satellite) detection of aircraft radar
Gelombang mikro
• rangkaian telefon bimbit and speed traps
Microwaves
mobile phone network • memasak (ketuhar
gelombang mikro)
cooking (microwave)
• memasak (Oven, grill, • rawatan sakit otot
pembakar roti) muscle pain treatment
cooking (Oven, grill, toaster) • alat kawalan jauh
• penglihatan malam remote control
(teropong dan kamera
Inframerah inframerah)
Infrared night vision (binoculars and
infrared camera)
• pengeringan cat pada kereta
car paint drying
• penglihatan • cahaya laser
vision digunakan untuk
Cahaya nampak • fotografi memotong logam,
Visible light photography mengukur tanah,
• fotosintesis dalam tumbuhan hantar maklumat
hijau melalui gentian optik
photosynthesis in green plants laser light is used to cut
metals,
measure soil, send
information through
optical fibers
• mengeraskan tampalan gigi • penulenan air minuman
harden the toothpaste purification of drinking
• mengesan wang palsu water
detect counterfeit money • pensterilan
Ultraunggu
• rawatan penyakit kuning pada peralatan
Ultraviolet
bayi pembedahan dan
treatment of jaundice in infants makanan
sterilization of
surgical and food

equipment
• perangkap serangga
insect traps
• mengesan keretakan atau • imbas bagasi di lapangan

patah tulang terbang
Sinar-X detect cracks or fractures luggage scan at the airport
• pemeriksaan sambungan • menentukan keaslian
X-ray
kimpalan lukisan
welding inspection determine the authenticity
of the drawing
• bunuh sel-sel kanser dalam • Pensterilan
radioterapi peralatan
kills cancer cells in radiotherapy pembedahan dan
• membuat makanan tahan perubatan secara
Sinar gama
lebih lama dalam industri pukal
Gamma rays makanan Sterilization of
make food last longer in the surgical and
food industry medical equipment
in bulk
LATIHAN
EXERCISE
Kertas 1 (Objektif)
Paper 1 (Objective)
1. Antara yang berikut, manakah ialah ciri sepunya bagi komponen spektrum elektromagnet
dalam vakum?
Which of the following is the common characteristic of the components for electromagnetic
spectrum in vacuum?
A Semua mempunyai kelajuan yang C Semua mempunyai frekuensi yang sama

sama All have same frequency
All have same speed
B Semua mempunyai cas positif D Semua mempunyai panjang gelombang
All have positive charged yang sama
All have same wavelength
2. Antara senarai yang berikut, manakah mempunyai panjang gelombang dalam urutan menurun?
Which of the following lists has their wavelengths arranged in descending order?
A Sinar gama, cahaya nampak, C Gelombang mikro, sinar gama,

gelombang mikro, gelombang radio gelombang radio, cahaya nampak
Gamma rays, visible light, microwaves, Microwaves, gamma rays, radio waves,
radio waves visible light
B Cahaya nampak, sinar gama, D Gelombang radio, gelombang mikro,
gelombang radio, gelombang mikro cahaya nampak, sinar gama
Visible light, gamma rays, radio waves, Radio waves, microwaves, visible light,
microwaves gamma rays

3. Antara yang berikut, manakah ialah aplikasi bagi gelombang mikro?
Which of the following is the application of microwaves?
A Digunakan dalam alat kawalan jauh C Digunakan untuk membunuh sel kanser
Used in remote controls Used to kill cancerous cells
B Digunakan dalam ketuhar untuk D Digunakan untuk mengesan retakan
memasak dalam struktur bangunan
Used in oven for cooking Used to detect cracking in building
structure
4. Antara ciri yang berikut, yang manakah menjadikan gelombang mikro sesuai digunakan dalam
komunikasi satelit?
Which of the following characteristics of microwaves make them suitable to be used in satellite
communication?
A Gelombang mikro adalah neutral C Gelombang mikro mempunyai panjang

They are neutral gelombang yang panjang
They have a long wavelength
B Gelombang mikro mempunyai D Gelombang mikro memerlukan medium
frekuensi tinggi untuk merambat
They have a high frequency They need a medium to propagate
Paper 2 (Section A)
1. Rajah 1 menunjukkan sebahagian gelombang elektromangnet, K, L, M, N dan O, yang disusun

berdasarkan frekuensi dan panjang gelombang. Tenaga gelombang meningkat daripada kiri ke
kanan dan gelombang merambat pada laju yang sama di dalam vakum.
Diagram 1 shows a group of electromagnetic waves, K, L, M, N and O, which are arranged
accordingly based on their frequencies and wavelengths. The energy of the wave is increasing from
the left to the right and the waves propagate at same speed in a vacuum.
Rajah 1
Diagram 1
(a) Nyatakan jenis gelombang yang ditunjukkan pada Rajah 1.

State the type of wave shown in Diagram 1.
…………………………………………………………………………………………………………….
[1 m]

(b) Perhatikan Rajah 1 dan nyatakan perubahan daripada kiri ke kanan ke atas
Observe Diagram 1 and state the changes from the left to the right on
i. frekuensi gelombang
the frequency of the waves
….……………………………………………………………………………………………….....
[1 m]
ii. panjang gelombang
the wavelength of the waves
….……………………………………………………………………………………………….....
[1 m]
(c) Nyatakan hubungan antara frekuensi dengan panjang gelombang.
State the relationship between the frequency and the wavelength.
….………………………………………………………………………………………………..............
[1 m]
(d) Berikan dua fenomena yang boleh dipaparkan oleh sernua jenis gelombang seperti yang
ditunjukkan pada Rajah 1.
Give two phenomena that can be displayed by all types of waves as shown in Diagram 1
….………………………………………………………………………………………………..............
….………………………………………………………………………………………………..............
[2 m]
(e) Sinaran gelombang yang manakah yang ditunjukkan pada Rajah 1 boleh menyebabkan
kanser?
Radiation of which wave shown in Diagram 1 can possibly cause cancer?
….………………………………………………………………………………………………..............
[1 m]
2. Rajah 2 menunjukkan spektrum elektromagnet. K dan L mewakili dua gelombang elektromagnet.

Diagram 2 shows the electromagnetic spectrum. K and L represent two electromagnetic
waves.
Cahaya
Sinar Gelombang
Sinar gama Sinar-X nampak
K inframerah L radio
Gamma rays X-rays Visible
Infrared rays Radio waves
light
Rajah 2/ Diagram 2
(a) Namakan gelombang elektromagnet K dan L.
Name the electromagnetic waves K and L.
K : .………………………………………………………………………………………………………
L : .………………………………………………………………………………………………………
[2 m]

(b) Bandingkan kelajuan gelombang radio dengan cahaya nampak dalam vakum.
Compare the speed of radio waves with the visible light in vacuum.
….………………………………………………………………………………………………..............
[1 m]
(c) Nyatakan dua perbezaan antara gelombang bunyi dan gelombang elektromagnet.
State two differences between a sound wave and an electromagnetic wave.
….………………………………………………………………………………………………..............
….………………………………………………………………………………………………...............
[2 m]
(d) Namakan gelombang elektromagnet yang digunakan untuk situasi berikut.

Name the electromagnetic waves that are used for the following situations.
Penggunaan Gelombang elektromagnet

Usage Electromagnetic waves
Radioterapi (i)
Radiotherapy
Komunikasi satelit (ii)

Satellite communication
[2 m]

BAB 6 : CAHAYA DAN OPTIK
CHAPTER 6 : LIGHT AND OPTICS
6.1 PEMBIASAN CAHAYA

REFLECTION OF LIGHT
6.1.1 PEMBIASAN CAHAYA

REFRACTION OF LIGHT
❖ Pembiasan cahaya merupakan satu fenomena yang berlaku apabila cahaya merambat
melalui 2 medium berlainan ketumpatan optic.
Refraction of light is a phenomenon when light propagates through 2 mediums with
different optical densities
❖ Pembiasan cahaya bermaksud pembengkokan cahaya apabila cahaya merambat melalui
dua medium berlainan ketumpatan optic disebabkan oleh perubahan halaju cahaya
Refraction of light is the bending of light when it passes through medium with different
optical densities due to the change of velocity of light.
❖ Pembiasan cahaya yang berlaku adalah seperti berikut:
Refraction of light occurs as below:
a. Sinar akan terbias menjauhi garis

normal jika merambat daripada
medium lebih tumpat ke medium
kurang tumpat
The light refract away from normal

line when travel from denser to the
less dense medium.
b. Sinar akan terbias mendekati garis

normal jika merambat dari medium
kurang tumpat ke medium lebih
tumpat.
The light refract towards normal line

when travel from less density to
denser medium
c. Sinar tidak dibiaskan jika merambat

sepanjang garis normal.
Light does not refract when travel

along normal line

6.1.2 INDEKS BIASAN
REFRACTIVE INDEX
❖ Indeks biasan, n, menentukan darjah pembengkokan alur cahaya apabila cahaya merambat
dari vakum ke suatu medium
Refractive index, n, shows the degree of bending of the light rays when travel from vacuum
through a medium
❖ Indeks biasan di takrifkan sebagai nisbah laju cahaya di dalam vakum kepada laju cahaya di
dalam medium
𝑙𝑎𝑗𝑢 𝑐𝑎ℎ𝑎𝑦𝑎 𝑑𝑖 𝑑𝑎𝑙𝑎𝑚 𝑣𝑎𝑘𝑢𝑚 𝑐

n= 𝑙𝑎𝑗𝑢 𝑐𝑎ℎ𝑎𝑦𝑎 𝑑𝑖 𝑑𝑎𝑙𝑎𝑚 𝑚𝑒𝑑𝑖𝑢𝑚
= 𝑣
di mana c = 3 x 108 ms-1
Refractive indexs is defined as ratio of velocity of light in a vacuum towards velocity of

light in a medium
𝑣𝑒𝑙𝑜𝑐𝑖𝑡𝑦 𝑜𝑓 𝑙𝑖𝑔ℎ𝑡 𝑖𝑛 𝑣𝑎𝑐𝑢𝑢𝑚 𝑐
n= 𝑣𝑒𝑙𝑜𝑐𝑖𝑡𝑦 𝑜𝑓 𝑙𝑖𝑔ℎ𝑡 𝑖𝑠 𝑎 𝑚𝑒𝑑𝑖𝑢𝑚
= 𝑣
whereas c = 3 x 108 ms-1
6.1.3 HUKUM SNELL

SNELL’ S LAW
❖ Hukum pembiasan cahaya bagi cahaya yang merambat antara 2 medium adalah :
Law of refraction of light for the light that propagates between 2 medium states that
• Sinar tuju, sinar biasan dan garis normal bertemu pada satu titik dan berada pada
satah yang sama
incidence ray, refractive ray and normal line are lie in a same plane
Di mana / Where
• Hukum Snell :
Snell’s Law
n1 sin θ1 = n2 sin θ2 n1 = indeks biasan medium 1
maka refractive index medium 1
whereas n2 = sin θ1 n2 = indeks biasan medium 2
n1 sin θ2 refractive index medium 2
θ1 = sudut tuju dalam medium 1
Apabila medium 1 adalah udara incident angle in medium 1
When medium 1 is air θ2 = sudut biasan dalam medium2
n1 = 1 refraction ansgle in medium 2
n = sin i i = sudut tuju dalam udara
sin r incident angle in air
r = sudut biasan dalam medium
refraction angle in a medium

6.1.4 DALAM NYATA DAN DALAM KETARA
REAL DEPTH AND APPARENT DEPTH
Fenomena dalam nyata dan dalam ketara.

1. Dalam nyata ialah jarak objek dari
Real depth and apparent depth phenomenon.
permukaan air.
Real depth is a distance of object
from a surface of water.
2. Dalam ketara ialah jarak imej dari

permukaan air.
Apparent depth is a distance of image
from surface of water.
3.Hubungan antara indeks biasan

dengan dalam nyata dan dalam ketara
di beri oleh persamaan:
The relationship between
Refractive index real depth and
apparent depth is state as equation
below:
Sekeping duit siling kelihatan lebih dekat dengan
permukaan air 𝐷𝑎𝑙𝑎𝑚 𝑛𝑦𝑎𝑡𝑎
A coin appears closer to the surface of water. n=
𝐷𝑎𝑙𝑎𝑚 𝑘𝑒𝑡𝑎𝑟𝑎
𝑅𝑒𝑎𝑙 𝑑𝑒𝑝𝑡ℎ
n=
𝐴𝑝𝑝𝑎𝑟𝑒𝑛𝑡 𝑑𝑒𝑝𝑡ℎ
𝐻
n=
ℎ

LATIHAN
EXERCISE
Kertas 1 (Objektif)
Paper 1 (Objective)
1. Rajah 1 di bawah menunjukkan satu sinar cahaya merambat dari air ke udara. Indeks
biasan air ialah 1.33.
The Diagram 1 below shows a light ray propagating from water to air. The refractive
index of water is 1.33.
Rajah 1/ Diagram 1
Berapakah sudut biasan?
What is the angle of refraction?
A 22.1° C 48.8°
B 41.7° D 60.0°
2 Rajah 2 menunjukkan sinar cahaya diarahkan ke blok kaca.

Diagram 2 shows a ray of light directed to a glass block.
Rajah 2/ Diagram 2
Pernyataan manakah yang betul?
Which statement is correct?
A Sudut tuju sama dengan sudut biasan
The incident angle is equal to the refracted angle
B Cahaya merambat lebih laju apabila memasuki blok kaca

The light travels faster as it enters the glass block
C Cahaya terbias mendekati normal apabila memasuki blok kaca

The light refracts towards normal as it enters the glass block
D Kecerahan cahaya bertambah apabila ia merambat di dalam blok kaca

The brightness of light increases as it travels in the glass block

3. Rajah 3 di bawah menunjukkan keadaan perkataan PHYSICS dilihat melalui suatu kanta
pembesar.
Diagram 3 below shows the appearance of the word PHYSICS as seen through a
magnifying lens.
Rajah 3/ Diagram 3
Fenomena cahaya manakah yang menerangkan situasi ini?

Which light phenomenon explains this situation?
A Pantulan C Pembiasan
Reflection Refraction
B Pembelauan D Pantulan dalam penuh
Diffraction Total Internal Reflection
4 Rajah 4 di bawah menunjukkan kedudukan ketara seekor ikan dilihat oleh seorang
pemerhati yang berdiri di pinggir sebuah tasik.
Diagram 4 below shows the apparent position of a fish as seen by an observer standing
by a lake.
Rajah 4/ Diagram 4
Antara titik A, B, C dan D, yang manakah kedudukan sebenar ikan itu?

At which point, A, B, C or D, is the actual position of the fish?
5 Halaju cahaya dalam udara ialah 3.0 × 108 m s-1.

Berapakah halaju cahaya dalam sebuah blok kaca dengan indeks biasan 1.60?
The velocity of light in air is 3.0 × 108 m s-1.
What is the velocity of light in a glass block of refractive index 1.60?
A 5.6 × 10-10 m s-1 C 4.8 × 108 m s-1

B 5.3 × 10-9 m s-1 D 1.9 × 108 m s-1

6 Jadual 1 di bawah menunjukkan indeks biasan bagi air dan kaca.
Table 1 below shows the refractive indices of water and glass.
Jadual / Table 1
Berdasarkan maklumat dalam Jadual di atas, sinar cahaya, A, B, C atau D, yang

manakah dalam Rajah 5 di bawah adalah betul?
Based on the information in Table above, which light ray, A, B, C or D, in Diagram 5
below is correct?
Rajah 5/ Diagram 5
7. Rajah 6 di bawah menunjukkan satu sinar cahaya melalui satu bongkah kaca.
Indeks biasan bagi kaca itu ialah 1.54.
Diagram 6 below shows a ray of light passing into a glass block.
The refractive index of the glass is 1.54.
Rajah 6/ Diagram 6
Berapakah sudut tuju?
What is the angle of incidence?
A 19.7° C 54.7°
B 33.7° D 58.0°

8 Rajah 7 di bawah menunjukkan lintasan cahaya merambat dari udara ke cecair X.
Diagram 7 below shows the path of light travelling from air into liquid X.
Rajah 7/ Diagram 7
Berapakah indeks biasan cecair X?
What is the refractive index X?
A 0.17 C 1.68
B 1.46 D 2.00
9. Rajah 8 menunjukkan satu objek, O, berada di bawah sebuah blok kaca dan imejnya, I,
diperhatikan dari kedudukan tegak di atas blok kaca itu.
Diagram 8 shows an object, O, that lies underneath a glass block and its image, I, is
observed from a position directly above the glass block.
Rajah 8/ Diagram 8
Indeks biasan, n, ditentukan oleh
The refractive index, n is determined by
A. 𝑄 C 𝑄+𝑅
n=𝑅 n= 𝑅
B. 𝑅 D. 𝑄+𝑅
n= 𝑄+𝑅 n = 𝑄

10. Rajah 9 menunjukkan seorang budak kelihatan pendek apabila berenang di kolam.
Kedalaman air kolam. Kedalaman air kolam ialah 1.2m Indeks biasan air ialah 1.33.
Diagram 9 shows a boy appearing shorter when he is in a swimming pool. The depth of
the water in the pool is 1.2m. The reflective index of water is 1.33.
Rajah 9 / Diagram 9
Berapakah dalam ketara bagi kolam itu?

What is the apparent depth of the pool?
A 0.1m C 0.9m
B 0.3m D 1.1m
Kertas 2 ( bahagian A)
Paper 2 (Section A)
1 Rajah 10.1 menunjukkan sebatang pembaris kelihatan bengkok di dalam air.

Diagram 10.1 shows a ruler appeared bend in water.
Rajah 10.1
Diagram 10.1
(a) (i) Namakan fenomenon cahaya yang terlibat.

Name the light phenomenon involved.
……………………………………………………………………………….………...
[1 m]

(ii) Terangkan bagaimana fenomenon cahaya dalam (a)(i) berlaku.
Explain how the light phenomenon in (a)(i) happened.
………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………….
[2 m]
(b) Rajah 10.2 menunjukkan seorang lelaki menembak seekor ikan yang
diperhatikannya di dalam air. Tembakannya tidak mengena ikan tersebut.
Diagram 10.2 shows a man shooting a fish as seen by him in water. His shooting
does not hit the fish.

(i) Beri satu sebab mengapa tembakannya tidak mengena ikan tersebut.
Give one reason why his shooting fails to hit the fish.
…………………………………………………………………………………….
[1 m]
Pada Rajah 10.2
On Diagram 10.2,
(ii) lukis dua sinar cahaya untuk menentukan kedudukan sebenar ikan itu.
draw two light rays to determine the actual position of the fish.
[2 m]
(iii) tanda dengan X kedudukan sebenar ikan itu.
mark with X the actual position of the fish
[1 m]
( c) Beri satu cadangan bagaimana untuk menembak ikan dengan tepat.

Give one suggestion how to shoot the fish accurately.
……………………………………………………………………………………………….
[1 m]

(d) Laju cahaya di dalam udara dan dalam air adalah 3.0 × 108 m s–1 dan
2.25 × 108 m s–1, masing-masing.
The speed of light in air and in water are 3.0 × 108 m s–1 and 2.25 × 108 m s–1,
respectively.
Hitung:
Calculate:
(i) Indeks biasan air.
The refractive index of water.
[2 m]
(ii) Kedalaman sebenar ikan tersebut dalam air apabila kedalaman ketara
adalah 1.8 m
The real depth of fish in water when the apparent depth is 1.8 m.
[2 m]
2. Rajah 11.1 dan Rajah 11.2 menunjukkan kedudukan imej yang dilihat oleh pemerhati
apabila dua syiling yang serupa diletakkan dibawah dua blok kaca yang berlainan. blok
kaca itu mempunyai ketebalan yang sama tetapi indeks biasan yang berbeza.
Diagram 11.1 and Diagram 11.2 shows the positions of the image seen by the observer
when two identical coins are placed under two different glass block. The glass block has
different thickness but same refractive index.
Rajah 11.1
Diagram 11.1
Rajah 11.2
Diagram 11.2

(a) Tandakan (√) jawapan yang betul pada kotak yang disediakan .Indeks biasan boleh
ditentukan melalui:
Tick (√) the correct answer in the box provided. The refractive index of the glass
can be determined by:
𝐷𝑎𝑙𝑎𝑚 𝑁𝑦𝑎𝑡𝑎 𝑅𝑒𝑎𝑙 𝐷𝑒𝑝𝑡ℎ

𝐷𝑎𝑙𝑎𝑚 𝐾𝑒𝑡𝑎𝑟𝑎 𝐴𝑝𝑝𝑎𝑟𝑒𝑛𝑡 𝐷𝑒𝑝𝑡ℎ
𝐷𝑎𝑙𝑎𝑚 𝐾𝑒𝑡𝑎𝑟𝑎 𝐴𝑝𝑝𝑎𝑟𝑒𝑛𝑡 𝐷𝑒𝑝𝑡ℎ

𝐷𝑎𝑙𝑎𝑚 𝑁𝑦𝑎𝑡𝑎 𝑅𝑒𝑎𝑙 𝐷𝑒𝑝𝑡ℎ
[1 m]
(b) Perhatikan Rajah 11.1 dan Rajah 11.2
Obseve Diagram 11.1 and Diagram 11.2
(i) Bandingkan dalam nyata duit syiling itu
Compare the real depth of the coin.
…………………………………………………………………………………………
[1 m]
(ii) Bandingkan dalam ketara duit syiling itu yang dilihat oleh pemerhati.
Compare the apparent depth of the coin seen by the observer.
………………………………………………………………………………………….
[1 m]
(iii) Hubungkaitkan dalam nyata dengan dalam ketara
Relate the real depth to the apparent depth.
………………………………………………………………………………………….
[1 m]
(iv) Namakan fenomena cahaya yang terlibat.
Name the light phenomenon involved.
…………………………………………………………………………………………
[1 m]
(c) Rajah 11.3 menunjukkan rajah sinar yang tidak lengkap
Diagram 11.3 shows incomplete ray diagram.
Lengkapkan rajah sinar untuk menunjukkan bagaimana imej dibentuk
Complete the ray diagram to show how the image is formed.
[3 m]

3. Rajah 12.1 menunjukkan satu sinar cahaya bergerak dari udara ke dalam cecair A.
Rajah 12.2 menunjukkan satu sinar cahaya bergerak dari udara ke dalam cecair B
Diagram 12.1 shows a ray of light entering from air into liquid A
Diagram 12.2 shows a ray of light entering from air into liquid B
Rajah 12.1/ Diagram 12.1 Rajah 12.2 / Diagram 12.2
(a) (i) Bandingkan laju cahaya dalam cecair dengan laju cahaya dalam udara.
Compare the speed of light in the liquid and the speed of light in the air.
……………………………………………………………………………………
[1 m]
(ii) Nyatakan ciri sepunya bagi pembengkokan sinar cahaya dalam Rajah 12.1
dan Rajah 12.2.
State the common characteristic for the bending of light in Diagram 12.1 and
Diagram 12.2.
…………………………………………………………………………………….
[1 m]
(iii) Nyatakan hubungan antara perubahan laju dengan arah pembengkokan arah
sinar cahaya apabila sinar cahaya dari satu medium ke medium yang lain.
State the relationship between change in the speed of light and the direction of
bending of light when the light moves from one medium to another medium.
…………………………………………………………………………………………..
[1 m]
(iv) Namakan fenomena yang ditunjukkan dalam Rajah 12.1 dan Rajah 12.2.
Name the phenomenon shows in Diagram 12.1 and Diagram 12.2.
……………………………………………………………………………………..
[1 m]

(b) Rajah 12.3 menunjukkan satu titik P pada dasar satu kolam kelihatan pada titik Q
kepada seorang pemerhati.
Diagram 12.3 shows a point P at the bottom of a swimming pool appears to be the
point Q to the observer.
(i) Lengkapkan Rajah 12.3 dengan melukis sinar cahaya untuk menunjukkan
bagaimana imej titik P kelihatan pada titik Q.
Complete Diagram 12.3 by drawing the light rays to shows how the image of
the point Q is formed.
[2 m]
(ii) Hitung indeks biasan air dalam kolam renang itu.

Calculate the refractive index of water in the swimming pool.
[2 m]

6.2 PANTULAN DALAM PENUH
TOTAL INTERNAL REFLECTION
1. Apabila sinar cahaya memasuki dari medium lebih tumpat (kaca) ke medium kurang tumpat
(udara), ia akan dibiaskan menjauhi garis normal
When light enters from a denser medium (glass) to less dense medium (air), it is bent or
refracted away from the normal.
2. Sinar pantulan yang lemah juga dapat dikesan
A small part of the incident ray is reflected inside the glass.
3. Apabila sudut tuju, i meningkat, sudut biasan,r juga meningkat.

As the angle of incidence, i increases, the angle of refraction, r also increases.
4. Apabila sudut biasan mencapai 90o sinar dibiaskan di sepanjang sempadan permukaan kaca
dan udara
When the angle of refraction reaches 90o, the light is refracted along the boundary
5. Sudut tuju dalam medium berketumpatan tinggi dipanggil sudut genting,c .
This angle of incidence in the denser medium is called the critical angle, c.
6. Sudut genting ialah sudut tuju dalam medium yang berketumpatan optik tinggi apabila sudut
biasan dalam medium berketumpatan optik rendah sama dengan 90o
The critical angle is defined as the angle of incidence in the denser medium when the angle of
refraction in the less dense medium is 90o.
Incident ray reflected ray
1
Indeks biasan =
sin 𝑐
Refractive index
7. Apabila sudut tuju melebihi sudut genting, tiada sinar biasan. Cahaya dipantulkan sepenuhnya
ke dalam kaca.
The angle of incidence is increased further so that it is greater than the critical angle, the light
is not refracted anymore but is internally reflected.

8. Fenomena ini dipanggil pantulan dalam penuh
This phenomenon is called total internal reflection
9. Pantulan dalam penuh hanya berlaku apabila cahaya merambat dari medium berketumpatan
optik tinggi ke medium berketumpatan optik rendah.
Total internal reflection occurs when a light ray passes from a denser medium towards a less
dense medium with the angle of incidence greater than the critical angle of the medium.
SYARAT BERLAKUNYA PANTULAN DALAM PENUH:

a. Cahaya mesti merambat dari medium yang lebih tumpat ke medium yang kurang tumpat.
light ray enters from a denser medium towards a less dense medium
b. Sudut tuju mesti melebihi sudut genting, c (i>c)

light ray enters from a denser medium towards a less dense medium
FENOMENA SEMULAJADI PANTULAN DALAM PENUH DALAM KEHIDUPAN HARIAN
1. Logamaya/ Mirage
2. Pembentukan Pelangi/
Formed of Rainbow
3. Priskop berprisma /
Prism periscope

LATIHAN
EXERCISE
Kertas 1 (Objektif)
Paper 1 (Objective)
1 Sudut genting bagi suatu bongkah kaca semibulatan ialah 42º. Rajah manakah yang
menunjukkan pantulan dalam penuh?
A critical angle of a semicircle glass block is 42º. Which diagram shows a total internal
reflection?
A C
41° 42 °
B D
42 ° 45 °
2 Sudut genting bagi sempadan kaca-udara ialah c.

Rajah yang manakah menunjukkan laluan sinar cahaya yang betul?
The critical angle for a glass-air boundary is c.
Which diagram shows the correct path of the light ray?
A C
B D

3 Rajah 3 menunjukkan suatu sinar cahaya merambat dalam satu blok yang lutsinar. Apakah
sudut genting bagi blok itu?
Diagram 3 shows a ray of light propagating in a transparent in a transparent block. What is the
critical angel of the block?
Rajah 3/ Diagram 3
o
A 25 C 45 o
B 35 o D 55 o
4 Rajah 4 menunjukkan sinar X ditujukan ke dalam blok kaca. Sudut genting kaca itu ialah 42 o.
Ke manakah arah sinar X merambat dari titik Y?
Diagram 4 show a ray, X is directed into a glass block. The critical angel of the block is
42 o. Which direction do the light travel from point Y?
Rajah 4 / Diagram 4
5 Rajah 5 menunjukkan suatu sinar cahaya P merambat dari air ke udara dengan sudut tuju 39 o .
Jika sudut genting air ialah 39 o pilih lintasan cahaya yang betul selepas melalui titik O?
Diagram 5 shows a light ray P travelling from water to air at an angle of incidence of 39 o . If the
critical angle of water is 39 o choose the correct path of light after passing through point O
Rajah 5 / Diagram 5
A OQ C OR
B OS D OT

6 Rajah 6 menunjukkan cahaya merambat melalui satu kabel gentian optik.
Diagram 6 shows a light ray travelling through a fiber optic cable
Rajah 6 / Diagram 6
Antara yang berikut, manakah mengaitkan hubungan antara ketumpatan bahan X dan bahan Y
dengan betul?
Which of the following relate the density of material X and material Y correctly?
A Keumpatan X > Ketumpatan of Y C Ketumpatan X = Ketumpatan Y

Density of X > Density of Y Density of X = Density of Y
B Ketumpatan X < Ketumpatan Y
Density of X < Density of Y
7 Rajah 7 menunjukkan satu sinar cahaya P ditujukan kepada satu bongkah kaca semibulatan.
Sudut genting kaca itu ialah 42 o . Ke arah manakah sinar itu bergerak dari titik O?
Diagram 7shows a light ray, P is directed to the centre O of semicircular glass block. The critical
angle of the glass is 42 o. In which direction does the light move from point O
45
Rajah 7 / Diagram 7

8 Rajah 8 menujukkan lintasan cahaya yang dipancar ke dalam sebuah kaca plumbum.
Berapakah sudut genting bagi kaca tersebut?
Diagram 8 shows a light ray enters the lead glass with an angle. What is the critical angle of the
lead glass?
Rajah 8 / Diagram 8
A 35 o C 50 o
B 39 o D 69 o
Paper 2 (Section A)
9 Rajah 9 menunjukkan satu sinar cahaya ditujukan secara normal ke sisi AB bagi sebuah
prisma kaca. Diberi bahawa indeks biasan bagi prisma itu ialah 1.5
Diagram 9 shows a light ray which directs normally at the side AB of a glass prism. Given
that the refractive index of the prism is 1.5
Rajah 9 / Diagram 9
(a) Berdasarkan rajah,

Based on diagram,
(i) Berapakah sudut tuju bagi sinar pada AB

(i) What is the angle of incidence of the ray at AB
……………………………………………………………………………………………………
[1 m]

(ii) Berapakah sudut tuju pada AC?
What is the angle of incidence at AC?
……………………………………………………………………………………………………
[1 m]
(iii) Hitungkan sudut genting pada prisma kaca
Calculate the critical angle of the glass prism
[2 m]
(b) Apakah yang akan terjadi kepada sinar cahaya selepas mengena permukaan AC
What would happen to the light ray after it strikes the surface A
……………………………………………………………………………………………………
[1 m]
(c) Namakan satu peralatan yang menggunakan konsep Fizik yang dinyatakan dalam (b)
Name one instrument which uses the physics concept mentioned in (b)
…………………………………………………………………………………………………
[1 m]
10 Rajah 10.1 menunjukkan sinar tuju pada bongkah kaca yang mempunyai sudut genting 42°.
Diagram 10.1 shows a light ray incident on a glass block that has a critical angle of 42°.
(a) Apakah yang dimaksudkan dengan sudut kritikal?

What is the meaning of critical angle?
……………………………………………………………………………………………
[1 m]
(b) (i) Pada rajah 10.1 lengkapkan lintasan sinar untuk menunjukkan bagaimana sinar
tersebut keluar dari blok kaca.
On Diagram 10.1 complete the ray path to show how the ray emerge from the
glass block.
[1 m]

(ii) Hitung index biasan blok kaca.
Calculate the refractive index of the glass block
[2 m]
(iii)
Nyatakan fenomena cahaya yang terjadi dalam blok kaca.
State the light phenomenon that happen in glass block
……………………………………………………………………………………………
[1 m]
(c) Rajah 10.2 menunjukkan keratan rentas gentian optik yang digunakan dalam
perhubungan.
Diagram 10.2 shows the cross section of an optical fibre used in communication

Gentian optik diperbuat daripada dua jenis kaca. Satu jenis adalah untuk teras
dalam satu jenis lagi untuk pembalut luar. Anda dikehendaki memberi beberapa
cadangan untuk mereka bentuk gentian kaca yang boleh membawa banyak
maklumat.
Optical fibres are made of two types of glass. One type is
for the inner core and the other type is for the outer cladding. You are required to
give some suggestions in designing an optical fibre which can carry more
information.
Berikan cadangan anda berdasarkan aspek-aspek berikut:

Give your suggestions based on the following aspects:
Indeks biasan kaca bagi teras dalam berbanding dengan pembalut luar.
(i)
The refractive index of glass for the inner core compared to the outer cladding.
……………………………………………………………………………………………..
[1 m]
Sebab
Reason
………………………………………………………………………………………………
[1 m]

(ii) Sifat gentian optik yang membolehkan ia membawa banyak maklumat.
The property of optical fibres that enable them to carry more informatio.
……………………………………………………………………………………………..
[1 m]
Sebab
Reason
………………………………………………………………………………………………
[1 m]
(iii) Sifat gentian optik yang membolehkan ia dibengkok dengan mudah
The property of optical fibres that enable them to bend easily
……………………………………………………………………………………………..
[1 m]
Sebab
Reason
………………………………………………………………………………………………
[1 m]
Paper 2 (Section B)
11 (a) (i) Apakah yang dimaksudkan pantulan dalam penuh?

What is meant by total internal reflection?
……………………………………………………………………………………………………
[1 m]
(ii) Jelaskan bagaimana sinaran cahaya laser boleh bergerak melalui gentian optic
dengan kehilangan tenaga yang paling minimum.
Explain how a beam of laser light can travel through an optical fibre with minimum
energy loss
……………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………..
…………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………….
[4 m]

(b) Indeks biasan blok kaca adalah 1.50.

The refractive index of glass block is 1.50.
Hitungkan
(i) Sudut genting bagi bongkah kaca
Calculate
(i) the critical angle of the glass block
[2 m]
(ii) Lukiskan lintasan betul bagi NO dan QO selepas melalui O

Draw the correct paths of NO and QO after the rays passing O
[1 m]
(iii) Hitungkan sudut biasan sinar cahaya PO

Calculate the angle of refraction of the light ray PO
[2 m]

(c) Rajah 11.2 menunjukkan seorang doktor menggunakan endoskop. Endoskop adalah
alat perubatan yang digunakan untuk memeriksa saluran percernaan seseorang.
Dengan menggunakan endoskop, doktor dapat melihat gambar saluran pencernaan
pada monitor TV berwarna.
Diagram 11.2 shows a doctor using an endoscopy. Endoscopy is a medical device used
to examine a person's digestive tract. Using an endoscope, the doctor can view pictures
of your digestive tract on a colour TV monitor.
Anda diminta untuk mengkaji ciri-ciri endoskopi yang digunakan dalam bidang ini
seperti yang ditunjukkan dalam jadual 11
You are asked to investigate the characteristics of endoscope for use in this field as
shown in Table 11.
Bilangan kanta Panjang fokus

Muncung udara /
panduan cahaya di kanta objektif
Endoskop Kelenturan air di hujung distal
hujung distal
Focal length of
Endoscope Flexibility Air/water nozzle at
Number of light guide objective
distal end
lens at distal end lens(mm)
Tinggi Satu Ada

P 0.2
High One With
Rendah Satu Tiada
Q 0.5
Low One Without
Tinggi Dua Ada
R 4.0
High Two With
Rendah Dua Tiada
S 5.0
Low Two Without
Tinggi Dua Ada
T 0.2
High Two With
Jadual 11 / Table 11

Terangkan kesesuaian setiap ciri endoskopi dalam Jadual 11 untuk digunakan dalam
perubatan. Tentukan endoskopi yang paling sesuai yang mampu menghasilkan
gambar yang jelas dan besar.Beri alasan untuk pilihan anda.
Explain the suitability of each characteristic of endoscope in Table 11 for use in

medicine. Determine the most suitable endoscope that is capable to produce clear and
large image.Give reasons for your choice.
Ciri-ciri Penerangan
Characteristics Reason
[10 m]

LATIHAN
EXERCISE
Kertas 1 (Objektif)
Paper 1 (Objective)
1. Rajah 1 menunjukkan pembentukan imej sebuah objek oleh kanta cembung. Jika tinggi
objek dan tinggi imej masing-masing adalah 3 cm dan 6 cm, berapakah jarak objek
Diagram 1 shows the formation of an image of an object by a convex lens. If the height of the
object and the height of the image are 3 cm and 6 cm, respectively, what is the distance of the
object
Rajah 1 / Diagram 1
A 5 cm C 8 cm
B 6 cm D 10 cm
2. Antara yang berikut, yang manakah menunjukkan ciri-ciri imej yang dilihat di bawah kanta
pembesar?
Which of the following shows the characteristics of an image seen under a magnifying glass?
A Nyata dan tegak C Maya dan tegak

Real and upright Virtual and upright
B Nyata dan songsang D Maya dan songsang
Real and inverted Virtual and inverted
3. Rajah 2 menunjukkan sebuah objek pada kedudukan O.

Diagram 2 shows an object at position O.
Rajah 2 / Diagram 2
Antara kedudukan A, B, C dan D, di manakah imej akan terbentuk?

Between positions A, B, C and D, where will the image be formed?

4. Suatu objek diletakkan di sebelah kiri sebuah cekung seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 3.
Apakah ciri-ciri imej yang dibentuk oleh kanta itu?
An object is placed to the left of a concave as shown in Diagram 3. What are the characteristics
of the image formed by the lens?
Kanta cekung
Concave lens
Rajah 3 / Diagram 3
A Nyata, tegak, lebih besar daripada C Maya, tegak, lebih kecil daripada objek
objek Virtual, upright, smaller than object
Real, upright, bigger than object
B Nyata, songsang, lebih besar daripada D Maya, songsang, lebih kecil daripada
objek objek
Real, inverted, bigger than object Virtual, inverted, smaller than object
5. Rajah yang manakah menunjukkan gambar rajah sinar yang betul unluk pemhentukan imej, I
bagi suatu objek, O, dengan menggunakan sebuah kanta cembung?
Which diagram shows the correct ray diagram for image formation, I for an object, O, by using
a convex lens?
A C
B D
6. Di manakah satu objek harus diletak di depan satu kanta cembung supaya ia
bertindak sebagai kanta pembesar? Jarak fokus kanta cembung itu ialah f.
Where an object should be placed in front of a convex lens so that it
act as a magnifying glass? The focal length of the convex lens is f.
A sama dengan 2f C kurang daripada f

equal to 2F less than 2f
B lebih daripada 2f D antara f dan 2f
more than 2f between f and 2f

7. Rajah 4 menunjukkan satu rajah sinar.
Diagram 4 shows a ray diagram.
imej
Image
Objek
Object
F F
Rajah 4 / Diagram 4
Ini ialah sebuah rajah sinar bagi
This is a ray diagram for
A Mesin fotostat C Kanta pembesar

Photostat machine Magnifying glass
B Projektor D Teleskop
Projector Telescope
8. Gambar rajah sinar dalam Rajah 5 menunjukkan bagaimana suatu imej terhasil dari suatu
kanta cembung. Jika tinggi objek dan imej masing-masing 2 cm dan 1 cm, apakah nilai L?
The ray diagram in Diagram 5 shows how an image results from a convex lens. If the heights of
the object and the image are 2 cm and 1 cm, respectively, what is the value of L?
Rajah 5 / Diagram 5
A 1 cm C 4 cm
B 2 cm D 14 cm

Paper 2 (Section A)
1. Rajah 6 menunjukkan sebuah objek, P dengan ketinggian 2 cm diletakkan di hadapan kanta

cembung, Q. Panjang fokus lensa cembung adalah 10 cm.
Diagram 6 shows an object, P with a height of 2 cm placed in front of a convex lens, Q. The focal
length of a convex lens is 10 cm.
Kanta cembung Q
Convex lens Q
Rajah 6/ Diagram 6
(a) Lengkapkan rajah sinar dalam Rajah 6 untuk menghasilkan imej bagi objek P
Complete the ray diagram in Diagram 7 to produce an image of the object P
[3 m]
(b) Nyatakan satu ciri imej yang terbentuk.
State one characteristic of the image formed.
….………………………………………………………………………………………………..............
[1 m]
(c) Sekiranya objek diletakkan pada jarak 5 cm dari lensa, hitung
If the object is placed at a distance of 5 cm from the lens, calculate
i. jarak imej
image distance
[2 m]
ii. pembesaran linear imej

linear magnification of the image
[2 m]

2. Rajah 7 menunjukkan sinar cahaya selari merambat ke arah kanta P. F adalah titik fokus kanta.
Diagram 7 shows a parallel ray of light propagating towards the lens P. F is the focal point of the
lens.
Kanta P
Lens P
Rajah 7/ Diagram 7
(a) Kanta P adalah.....
The lens P is ........
Tandakan (√) pada jawapan yang betul

Tick (√) the correct answer
Kanta cembung
Convex lens
Kanta cekung
Concave lens
[1 m]
(b) Berapakah panjang fokus kanta P

What is the focal length of the lens P
….………………………………………………………………………………………………..............
[1 m]
(c) Apa yang berlaku pada panjang fokus kanta jika kanta yang lebih tebal digunakan?
What happens to the focal length of the lens if a thicker lens is used?
….………………………………………………………………………………………………..............
[1 m]
(d) Namakan fenomena cahaya yang membolehkan sinar selari difokuskan pada titik F.
Name the phenomenon of light that allows parallel rays to be focused at point F.
….………………………………………………………………………………………………..............
[1 m]

Paper 2 (Section C)
3. Rajah 3.1 dan Rajah 3.2 menunjukkan sinar selari menuju permukaan kanta P dan Q
dengan titik fokus F.
Diagram 3.1 and Diagram 3.2 show parallel rays heading towards the lens surfaces P
and Q with focal points F.
Rajah 3.1 Rajah 3.2

Diagram 3.1 Diagram 3.2
(a) (i) Apakah yang dimaksudkan dengan titik fokus?

What is a focal point?
……………………………………………………………………………………….
[1 m]
(ii) Menggunakan Rajah 3.1 dan Rajah 3.2, bandingkan ketebalan, panjang
fokus dan kuasa kanta tersebut. Hubungkaitkan ketebalan kanta dengan
panjang fokus untuk membuat satu deduksi tentang hubungan antara
ketebalan dengan kuasa kanta.
Using Diagram3.1 and Diagram 3.2, compare the thickness, focal length,
and power of the lens. Relate the thickness of the lens to the focal length to
make a deduction about the relationship between thickness and power of
the lens.
………………………………………………………………………………………
………..…………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………
………..…………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………
[5 m]

(b) i Rajah 3.3 menunjukkan kanta P digunakan sebagai kanta pembesar.
Diagram 3.3 shows a lens P used as a magnifying lens.
Pada kedudukan manakah objek patut diletakkan supaya kanta P bertindak

sebagai kanta pembesar?
At what position should the object be placed so that the lens P acts as a
magnifying lens?
………………………………………………………………………………………
[1 m]
ii Lukiskan rajah sinar untuk menunjukkan pembentukan imej yang terbentuk

oleh kanta P dalam Rajah 3.3.
Draw a ray diagram to show the image formation formed by the lens P in
Diagram 3.3.
[3 m]

(c) Rajah 3.4 menunjukkan sebuah mikroskop majmuk.
Figure 3.4 shows a compound microscope.
Menggunakan konsep fizik yang sesuai, cadang dan terangkan pengubahsuaian

atau cara yang boleh dilakukan untuk meningkatkan keberkesanannya bagi
menghasilkan imej yang terang dan jelas. Pengubahsuaian anda boleh
berdasarkan kepada aspek-aspek berikut:
Using appropriate physics concepts, suggest and explain modifications or ways
that can be made to increase its effectiveness in producing a vivid and clear
image. Your modification can be based on the following aspects:
i. Pemilihan kanta sebagai kanta objek dan kanta mata

Selection of lenses as object lenses and eye lenses
ii. Kedudukan objek
Object position
iii. Kedudukan kanta mata
The position of the eyepiece
iv. Jarak antara kanta objek dan kanta mata
The distance between the object lens and the eyepiece
v. Keadaan tempat penyimpan mikroskop
The condition of the microscope storage area
[10 m]
CIRI-CIRI PENJELASAN
CHARACTERISTICS EXPLANATION

6.4 FORMULA KANTA NIPIS
THIN LENS FORMULA
1. Persamaan kanta:
Lens equation:
a) Persamaan kanta menghubungkan panjang fokus (f), jarak objek (u) dan jarak imej (v).
Lens equations relate focal length (f), object distance (u) and image distance (v).
2. Persamaan kanta:
Lens equation:
1 =1 + 1
f u v
di mana f = panjang focus

where f = focus length
u = jarak objek
u = object distance
v = jarak imej
v = image distance
3. Tanda yang perlu dipatuhi dalam formula kanta untuk kanta cembung dan kanta cekung:
Signs that must be obeyed in lens formula for convex and concave lens:
Simbol Tanda
Symbol Sign
Kanta cembung Kanta cekung
Convex lens Concave lens
f Positif (+) Negatif (-)
Positive (+) Negative (-)
u Positif (+) Positif (+)
Positive (+) Positive (+)
v Positif (+) untuk imej nyata Negatif (-)
Positive (+) for real image Negative (-)
Negatif (-) untuk imej maya

Negative (-) for virtual image
P Positif (+) Negatif (-)

Positive (+) Negative (-)

4. Eksperimen mengkaji hubungan antara jarak imej dengan jarak objek.
Experiment to investigate the relationship between image distance and object distance.
Skrin putih
White screen
Kanta cembung
Convex lens
Mentol
Light bulb Objek
Object
Pembaris meter
Metre ruler
5. Jadual data yang boleh diperolehi daripada eksperimen di atas :

Tabulate table from the above experiment:
u/cm v/cm 1/u / cm-1 1/v / cm-1

20
40
60
80
100
6. Analisis graf 1/v melawan 1/u :

Graph analysis from graph 1/v against 1/u:
1/ v (cm-1) Daripada persamaan :

From equation:
y = mx + c,
1=-1+ c
v u
1 +1 = 1
v u f jadi ; c = 1
so ; f
1/u (cm-1)

7. Formula pembesaran linear, m
Linear magnification formulae, m
m=v dan = hi Di mana ; m = pembesaram linear

u ho Where ; m = linear magnification
v = jarak imej
v = image distance
u = jarak objek
u = object distance
hi = tinggi imej
hi = height of image
ho = tinggi objek
ho = height of object
8. Kuasa kanta , P ;
Power of lens, P;
P=1m or 100 cm Di mana ; P = kuasa kanta

f f Where , P = power of lens
f = panjang fokus
f = focus length

LATIHAN
EXERCISE
Kertas 1 (Objektif)
Paper 1 (Objective)
1 Sebuah objek diletakkan 15cm dari pusat optik sebuah kanta penumpu. Panjang fokus
kanta penumpu ialah 10 cm. Antara berikut, yang manakah menerangkan imej yang akan
dibentuk?
An object is placed 15 cm from the optical centre of a converging lens. The focal length of
the converging lens is 10cm. Which of the following describes the image that will be formed?
A Nyata , tegak, dikecilkan C Nyata, songsang, dibesarkan

Real, upright, diminished Real, inverted, magnified
B Maya, tegak, dikecilkan D Maya, songsang, dibesarkan

Virtual, upright, diminished Virtual, inverted, magnified
2 Sebuah objek diletakkan 5cm di hadapan sebuah kanta cembung yang mempunyai
panjang fokus 10 cm. Apakah nilai m, pembesaran imej?
An object is placed 5 cm in front of a convex lens whoch has a focal length of 10 cm. What
is the value of m, the magnification of the image?
A 0.5 C 2
B 1.5 D 5
3 Satu objek diletakkan 40 cm jauh daripada sebuah kanta penumpu dengan panjang fokus 4
cm. Apakah jenis imej yang dihasilkan.
An object is placed 40 cm away from a converging lens of focal length 4 cm. What type of
image is produced?
A Nyata, songsang, dikecilkan C Maya, tegak, dikecilkan
Real, inverted, diminished Virtual, upright, diminished
B Nyata, songsang, dibesarkan D Maya, tegak, dibesarkan

Real, inverted, magnified Virtual, upright, magnified
4 Apabila satu objek diletakkan 20 cm di hadapan sebuah kanta cembung, sebuah imej
dibentuk 20 cm di belakang kanta. Berapakah panjang fokus kanta itu?
When an object is placed 20 cm in front of convex lens, an image is formed 20 cm behind the
lens. What is the focal length of the lens?
A 5 cm C 15 cm
B 10 cm D 20 cm

5 Diberi u ialah jarak objek, v ialah jarak imej dan f ialah panjang focus. Antara berikut, yang
manakah benar tentang kanta nipis?
Given that u is the distance of the object, v is the distance of the image and f is the focal
length. Which of the following is true about thin lenses?
A f= uv C 1 = u v_
u+v f u+v
B f= 1__ D 1 = 1__
u+v f u+v
6 Suatu objek berada 25 cm di hadapan sebuah kanta cembung dengan panjang fokus 10 cm.
Berapakah jarak imej yang terhasil?
An object is 25 cm in front of convex lens with a focal length of 10 cm. What is the distance
of the image formed?
A 16.7 cm C 25.0 cm
B 20.0 cm D 35.0 cm
Paper 2 (Section A)
1 Sebuah kanta cembung dengan panjang fokus 10 cm dipegang sejauh 30 cm dari

sebuah objek. Berapakah :
A convex lens with a focal length of 10 cm is held for 30 cm from an object. What is:
a) Jarak imej
Image distance?
[2 m]
b) Pembesaran linear kanta itu?
The linear magnification of the lens?
c) Jarak imej dan pembesaran linear imej jika kanta itu digantikan dengan
sebuah kanta cekung. [2 m]
The distance and the linear magnification of image if the lens is replaced by a
concave lens.
[3 m]

2 Rajah 2 / Diagram 2
Rajah 2 menunjukkan jarak di antara objek dengan imej ialah 32 cm apabila suatu objek
diletakkan di hadapan sebuah kanta cekung yang mempunyai panjang fokus 10 cm seperti
yang ditunjukkan pada rajah di atas.
Diagram 2 shows the distance between the object and the image is 32 cm when an object is
placed in front of a concave lens which has a focal length of 10 cm as shown in the figure
above.
a) Apakah maksud imej maya?

What is mean by virtual image?
……………………………………………………………………………….. [1 m]
. b) Cari nilai x.
Find the value of x.
[3 m]
c) Cari jarak objek dan imej?
Find the distance of the object and the image?
[2 m]

6.5 PERALATAN OPTIK
OPTICAL INSTRUMENTS
1. Mikroskop Majmuk
Compound Microscope
a) Terdiri daripada dua keping kanta cembung dengan panjang fokus yang pendek. Kanta
objek dengan panjang fokus, fo dan kanta mata dengan panjang fokus, fm. Panjang fokus fo
kurang daripada panjang fokus fm.
Made up of two convex lenses with short focal lengths. Objective lens has focal length, fo
and eyepiece lens has focal length, fe. Focal length fo is less than focal length fe.
b) Jarak di antara kanta objek dengan kanta mata > fo + fm.

Distance between objective lens and eyepiece lens > fo + fe.
c) Jarak objek adalah di antara fo dengan 2fo. Kanta objek membentuk imej pertama, I1 yang
nyata, songsang dan diperbesar. Imej I1 menjadi objek untuk kanta mata.
Object distance is between fo and 2fo. Objective lens forms the first image, I1 which is real,
inverted and magnified. I1 lies between Fe and the optical centre of the eyepiece lens and
becomes the object for the eyepiece lens.

d) Kanta mata berfungsi sebagai kanta pembesar. I1 terletak di antara Fm dengan pusat optik
kanta mata. Kanta mata membentuk imej akhir, I2 yang maya, diperbesar dan masih
songsang berbanding dengan objek O.
Eyepiece lens functions as a magnifying glass. Eyepiece lens forms the final image, I2
which is virtual, magnified and inverted compared to object O.
e) Lazimnya, kanta mata dilaraskan supaya imej akhir, I2 terletak pada titik dekat mata
pemerhati supaya keadaan penglihatan yang paling jelas dapat dicapai.
Normally, eyepiece lens is adjusted so that the final image, I2 is at the near point of the
observer’s eye to achieve the clearest vision.
2. Teleskop
Telescope
a) Teleskop terdiri daripada dua keping kanta cembung. Kanta objek dengan panjang fokus, fo
yang panjang. Kanta mata dengan panjang fokus, fm yang pendek.
Made up of two convex lenses. Objective lens has a long focal length, fo and eyepiece lens
has a short focal length, fe.
b) Jarak di antara kanta objek dengan kanta mata ialah fo + fm.
Distance between objective lens and eyepiece lens is fo + fe.

c) Sinar-sinar selari dari suatu objek yang jauh akan ditumpukan pada satah fokus kanta objek
untuk membentuk imej pertama, I1 yang nyata, songsang dan diperkecil.
Parallel rays from a distant object can be focused on the focal plane of the objective lens to
form the first image, I1 which is real, inverted and diminished.
d) Imej pertama, I1 bertindak sebagai objek bagi kanta mata.

The first image, I1 acts as the object for the eyepiece lens.
e) Kanta mata membentuk imej akhir, I2 yang maya, songsang dan diperbesar berbanding
dengan objek
Eyepiece lens forms the final image, I2 which is virtual, magnified and inverted compared to the
object.
f) Lazimnya, imej I2 terletak di infiniti. Keadaan ini dinamakan pelarasan normal.

Normally, image I2 is located at infinity. This is known as normal adjustment.
g) Pelarasan normal untuk teleskop boleh dilakukan dengan melaraskan jarak di antara kanta
objek dengan kanta mata sebagai L = fo + fm. Keadaan ini membolehkan imej akhir terbentuk
di infiniti untuk penglihatan yang paling selesa.
Normal adjustment of telescope can be done by adjusting the distance between the objective
lens and the eyepiece lens, L = fo + fe. This enables the final image to be formed at infinity for
a comfortable vision.
h) Pembesaran teleskop pada pelarasan normal, M ialah M = fo

fm
Magnification of telescope at normal adjustment, M is M = fo
fe.

Kertas 1 (Objektif)
Paper 1 (Objective)
1 Seorang murid dibekalkan dengan dua kanta dengan panjang fokus 80 cm dan 10 cm
untuk membina sebuah teleskop astronomi ringkas.
Manakah antara pengubahsuaian berikut yang menghasilkan suatu imej yang lebih
besar dan lebih jelas?
A student is provided with two lenses with focal lengths of 80 cm and 10 cm to make a
simple astronomical telescope
Which of the following modification will be able to produce a larger and clearer image?
A Gunakan kanta cekung untuk C Gunakan kanta cembung untuk kanta
kanta objek dengan panjang objek yang berkuasa rendah
fokus 100 cm Use convex lens for objective lens with
Use concave lens for objective lower power
lens with focal length 100 cm
B Gunakan kanta cekung untuk D Gunakan kanta cembung untuk kanta
kanta objek dengan panjang mata yang berkuasa rendah
fokus 60 cm Use convex lens for eyepiece with lower
Use concave lens for objective power
lens with focal length 60 cm
2 Rajah 1 menunjukkan gambar rajah sinar bagi teleskop astronomi dalam pelarasan
normal.
Diagram 1 shows a ray diagram for an astronomical telescope with normal adjustment.
Apakah ciri-ciri imej akhir yang dihasilkan berbanding imej pertama?

What is the characteristics of final image formed compared to the first image ?
A maya dan tegak C nyata dan songsang
virtual and upright real and inverted
B maya dan songsang D nyata dan tegak
virtual and inverted real and upright

3. Rajah 2 menunjukkan sebuah teleskop astronomi dalam pelarasan normal.
Diagram 2 shows an astronomical telescope at normal adjustment.
Rajah 2 / Diagram 2
Berapakah jarak pelarasan normal teleskop astronomi itu?
What is the normal adjustment of the astronomical telescope?
A 45 cm C 65 cm
B 55 cm D 75 cm
4. Pasangan kanta yang manakah boleh digunakan untuk membina sebuah teleskop?
Which pair of lenses can be used to construct a telescope?
A Dua kanta cekung dengan jarak C Dua kanta cekung dengan jarak fokus 10 cm
fokus 6 cm dan 9 cm dan 80 cm
Two concave lenses with focal Two concave lenses with focal lengths of 10
lengths of 6 cm and 9 cm cm and 80 cm
B Dua kanta cembung dengan jarak D Kanta cembung dengan jarak fokus 6 cm
fokus 10 cm dan 80 cm dan kanta cekung dengan jarak fokus 9 cm
Two convex lenses with focal A convex lens with focal lengths of 6 cm and
lengths of 10 cm and 80 cm a concave with focal length 9 cm
5. Apakah ciri-ciri imej terakhir yang dibentuk oleh sebuah mikroskop majmuk
berbandingkan dengan objek?
What is the characteristic of final image formed by a compound microscope compared to
the object?
A Nyata, tegak dan sama saiz C Nyata, songsang dan lebih besar daripada
dengan objek. objek.
Real, upright and same size as Real, inverted and bigger than the object.
the object.
B Maya, tegak dan sama saiz D Maya, songsang dan lebih besar daripada
dengan objek. objek.
Virtual, upright and same size as Virtual, inverted and bigger than the
the object. object.

6. Rajah 3 menunjukkan sebuah teleskop astronomi. Panjang fokus kanta objektif dan
kanta mata bagi teleskop tersebut masing-masing adalah fo dan fe. Panjang tiub
teleskop itu adalah L.
Diagram 3 shows an astronomical telescope. The focal length of the objective lens and
eyepiece lens of the telescope are fo and fe respectively. The length of the tube of the
telescope is L.
Manakah yang betul untuk hubungan antara L, fo dan fe bagi teleskop astronomi pada
pelarasan normal?
Which of the relationship between L, fo and fe is correct for the astronomical telescope at
normal adjustment?
A L < fo + fe C L > fo + fe
B L = fo + fe D L = fo - fe
7. Rajah 4 menunjukkan kedudukan dua kanta bagi sebuah mikroskop majmuk.

Diagram 4 shows the position of two lenses of a compound microscope.
Rajah 4 / Diagram 4

Penyataan manakah benar bagi mikroskop majmuk dalam pelarasan normal?
Which statement is correct for a compound microscope at normal adjustment?
A imej bagi kanta objek terbentuk C imej bagi kanta objek terbentuk di antara
pada Fo Fo dan Fm
image for objective lens formed image for objective lens formed between
at Fo Fo and Fm
B imej bagi kanta objek terbentuk D imej bagi kanta objek terbentuk di antara
pada Fm Fm dan kanta mata
image for objective lens formed image for objective lens formed between
at Fm Fm and eyepiece
8. Rajah 5 menunjukkan susunan dua buah kanta cembung P dan Q pada pelarasan
normal dalam sebuah teleskop astronomi. Kuasa kanta P ialah 5 D dan kanta Q ialah
25 D.
Diagram 5 shows the arrangement of two convex lenses P and Q of an astronomical
telescope at normal adjustment. The power of lens P is 5 D and lens Q is 25 D.
Hitungkan jarak antara dua kanta P dan Q itu.

Calculate the distance between lenses P and Q.
A 5 cm C 24 cm
B 20 cm D 30 cm

9. Rajah 6 menunjukkan susunan bagi kanta objektif, Lo dan kanta mata, Le dalam sebuah
mikroskop.
Diagram 6 shows an arrangement of objective lens, Lo and eyepiece, Le in a
microscope.
Rajah 6 / Diagram 6
Apakah syarat-syarat yang diperlukan bagi kedua-dua kanta untuk menghasilkan imej
akhir yang besar, songsang dan maya?
What are the required conditions for both lenses to produced large, inverted and virtual
final image?
Jarak fokus, f Pelarasan normal
Focal length, f Normal adjustment
A fe > fo D = fe + fo
B fe > fo D > fe + fo
C fe < fo D < fe + fo
D fe < fo D = fe + fo
10. Antara pernyataan berikut manakah betul mengenai telescope astronomi?

Which of the following statement is true about the telescope?
A Kanta objektif dan kanta mata C Pelarasan normal > jarak fokas kanta
adalah kanta cekung mata + jarak focus kanta objektif
The objective lens and eyepiece Normal adjustment > focal length of
are concave lens eyepiece + focal length of objective lens
B Kuasa kanta objektif < kuasa D Pelarasan normal < jarak fokas kanta
kanta mata mata + jarak focus kanta objektif
Power of objective lens < power Normal adjustment < focal length of
of eyepiece eyepiece + focal length of objective lens

Paper 2 (Section A)
1. Rajah 8.1 menunjukkan rajah sinar bagi kanta cembung

Diagram 8.1 shows a ray diagram of convex lens.
a) Takrifkan fenomena pembiasan cahaya.

Define a phenomenon of refraction of light.
…………………………………………………………………………………………………
[1 m]
b) Hitung
Calculate
(i) Kuasa kanta
Power of lens.
[1 m]
(ii) Jarak imej, v.
Distance of image, v.
[2 m]
c) Lengkapkan rajah sinar di atas untuk menunjukkan bagaimana imej terbentuk.

Complete the ray diagram to show how the image is formed.
[3 m]

d) Sebuah mikroskop majmuk mengandungi satu kanta objektif dan satu kanta mata.
Jarak fokus kanta objektif itu adalah fo dan jarak fokus kanta mata fe.
Jadual 8 adalah menunjukkan tiga jarak objek dan jarak antara dua kanta yang berbeza.
A compound microscope contains an objective lens and an eyepiece lens. The focal
length of the objective lens is fo and the focal length of the eyepiece lens is fe.
Table 8 show three different distances of object and different distances of object and
different distances between the two lenses.
Susunan Jarak objek Uo Jarak antara kanta Jarak antara imej yang
Arrangement dari kanta mata. objek dan kanta terbentuk oleh kanta
Object distance, mata,d objek dengan kanta mata,
Uo from objectives Distance between Ui
lens. objective lens and Distance between the
eyepiece lens, d image formed by the
objective lens and the
eyepieces lens, Ui
J Uo< fo d < (fo + fe) Ui > fe
K Uo = fo d = (fo + fe) Ui = fe
L fo < Uo < 2fo d > (fo + fe) Ui < fe
Jadual 8/ Table 8
Berdasarkan Jadual 8, nyatakan susunan yang manakah sesuai untuk membina sebuah
mikroskop majmuk. Nyatakan alasan untuk pilihan anda.
Based on Table 8, state the suitable arrangement to build a simple compound
microscope. Give a reason for the suitable arrangement.
(i) Jarak objek, Uo / Object distance, Uo
……………………………………………………………………………………………
Alasan/ Reason
……………………………………………………………………………………………
[2 m]
(ii) Jarak, d/ Distance, d
……………………………………………………………………………………………

Alasan/ Reason
……………………………………………………………………………………………
[2 m]
(iii) Berdasarkan jawapan anda di (d)(i) dan (ii), pilih susunan yang sesuai.
Based on your answer in (d) (i) and (ii), choose most suitable arrangement.
…………………………………………………………………………………………………
[1 m]
2. Rajah 8.1 menunjukkan satu objek, O diletakkan di hadapan suatu kanta cembung. Panjang
fokus kanta ialah 6 cm.
Diagram 8.1 shows an object O is placed in front of a convex lens. Focal length of the lens is
6 cm.

a) Apakah yang dimaksudkan dengan panjang fokus?
What is the meaning of focal length?
…………………………………………………………………………………………………
[1 m]
b) (i) Lukis rajah sinar pada Rajah 8.1 untuk menunjukkan bagaimana imej terbentuk.
Draw the ray diagram on Diagram 8.1 to show how the image is formed.
[3 m]

(ii) Nyatakan dua ciri imej yang terbentuk dalam Rajah 8.1.
State two characteristics of the image formed in Diagram 8.1.
……………………………………………………………………………………………….
[1 m]
c) Rajah 8.2 menunjukkan satu teleskop astronomi.

Diagram 8.2 shows an astronomical telescope.

Jadual 8 menunjukkan empat kanta yang boleh digunakan untuk membina teleskop
tersebut.
Table 8 shows four lenses that can be used to build the telescope.
Kanta Jenis kanta Panjang fokus, f / cm Diameter kanta
Lens Type of lens Focal length, f / cm Diameter of lens
P Convex 100 Big / Besar

Cembung
Q Convex 25 Big / Besar
Cembung
R Concave 100 Small / Kecil
Cekung
S Concave 25 Small / Kecil
Cekung
Jadual 8 / Table 8

Berdasarkan Jadual 8, nyatakan ciri-ciri kanta yang sesuai untuk digunakan sebagai
kanta objektif.
Based on Table 8, state the suitable characteristics of the lens to be used as objective
lens.
d) (i) Jenis kanta / Type of lens
……………………………………………………………………………………………
Alasan/ Reason
……………………………………………………………………………………………
[2 m]
(ii) Panjang fokus, f/ Focal length, f
……………………………………………………………………………………………
Alasan/ Reason
……………………………………………………………………………………………
[2 m]
(iii) Diameter/ Diameter
……………………………………………………………………………………………
Alasan/ Reason
……………………………………………………………………………………………
[2 m]
d) Berdasarkan jawapan anda di 8 (c), pilih kanta yang paling sesuai digunakan
sebagai kanta objektif.
Based on your answer in 8 (c), choose the most suitable lens to be used as an
objective lens.
…………………………………………………………………………………………………
[1 m]

Paper 2 (Section B)
3. Azri membina sebuah periskop cermin daripada bekas makanan. Rajah 9 menunjukkan rajah
periskop tersebut.
Azri want to build up a mirror periscope using food containers. Diagram 9 shows the
diagram of the periscope.
(a) Apakah maksud sudut genting?

What is the meaning of critical angle?
……………………………………………………………………………………………………….
[1 m]
(b) Terangkan bagaimanakah periskop prisma menghasilkan imej yang tajam dan cerah
berbanding periskop cermin seperti Rajah 9.
Explain how prism periscope produced a clear and sharp image than a mirror periscope in
Diagram 9.
…………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………….
[3 m]

(c) Lukiskan susunan periskop prisma dan lintasan cahayanya?
Draw an arrangement of prism periscope and its ray path?
[3 m]
d) Hitung indeks biasan prism iaitu jika sudut genting c = 42 ˚.

Calculate the refractive index of the prism if critical angle c = 42 ˚
[2 m]
(e) Rajah 9.2 menunjukkan sebuah teleskop. Azri membeli sebuah teleskop untuk projek
astronominya yang baru.
Diagram 9.2 show a telescope. Azri buy a new telescope for his new astronomical project.

Jadual 9.1 menunjukkan sebuah teleskop astronomi berdasarkan ciri – ciri baru, anda
dikehendaki menolong Azri untuk memilih sebuah teleskop yang paling sesuai untuk
projeknya.
Table 9.1 shown a type of astronomical with a new feature, helps Azri to choose
appropriate and suitable telescope for his new project.
Teleskop Ketebalan Jarak antara Panjang fokus kanta Jenis kanta
Telescope kanta objek kanta objek dan mata fe dan kanta objek.
Thickness kanta mata,d objek fo. Types of
of objective Distance between Focal length of objective lens.
lens objective lens and eyepiece lens fe and
eyepiece lens, d objective lens fo.
W Nipis d < (fo + fe) fe < fo Cekung
Thin Concave
X Tebal d < (fo + fe) fe = fo Cembung
Thick Convex
Y Nipis d = (fo + fe) fe < fo Cembung
Thin Convex
Z Tebal d > (fo + fe) fe > fo Cekung
Thick Concave
Jadual 9.1/ Table 9.1
Buat pilihan teleskop yang sesuai berdasarkan aspek yang diberikan.
Choose a suitable telescope based on the following aspect that given.
(i) Ketebalan kanta objek
Thickness of objective lens
(ii) Jarak antara kanta objek dengan kanta mata, d
Distance between objective lens and eyespieces lens, d
(iii) Jarak antara imej yang terbentuk oleh kanta objek dengan kanta mata
Distance between the image formed by the objective lens and the
eyepieces lens
(iv) Jenis kanta objektif.
Type of objective lens.

Ciri – ciri Alasan
Characteristics Reason
[10 m]

u mewakili jarak objek dari kutub cermin,P
u represents object distance from the pole of spherical mirror, P

Kertas 1 (Objektif)
Paper 1 (Objective)
1. Rajah 1 menunjukkan pembentukan imej cermin cekung. Ciri-ciri imej yang

terbentuk ialah
Diagram1 shows the formation of concave mirror image. The characteristic of
image form is
Rajah 1/ Diagram 1
I Nyata / Real III Tegak / Upright

II Maya / Virtual IV Songsang / Inverted
A I dan III C II dan III

I and III II and III
B I dan IV D II dan IV
I and IV II and IV
2. Rajah 2 menunjukkan sebuah cermin cekung. Jarak di antara P dan F ialah

Diagram 2 shows a concave mirror. The distance between P and F is
Rajah 2/ Diagram 2

A Panjang fokus cermin C Diameter sfera di mana cermin tersebut
Mirror focal length dipotong
The diameter of the sphere from which
the mirror is cut
B Jejari sfera dari mana cermin D Garisan yang menghubungkan kutub
tersebut dipotong cermin dengan pusat lengkungan
The radius of the sphere from The line connecting the mirror poles to
which the mirror is cut the center of the arch
3. Antara aplikasi berikut, yang manakah tidak menggunakan cermin cembung?

Which of the following applications does not use a convex mirror
A Cermin solek C Cermin pandang belakang kenderaan

Makeup mirror Vehicle rearview mirror
B Cermin keselamatan jalan raya D Cermin keselamatan dalam bangunan
Road safety mirrors Indoor safety mirror
4. Antara rajah sinar berikut, yang manakah menunjukkan pantulan cahaya yang betul
untuk sebuah cermin melengkung?
Which of the following ray diagrams shows the correct light reflection for a curved
mirror?
A C
B D

5. Yang manakah antara gabungan berikut adalah betul mengenai kegunaan cermin?
Which of the following combinations is correct regarding the usage of mirrors?
Pemantul lampu suluh Cermin doktor gigi

Flashlight reflector Dentist mirror
A Cermin cekung Cermin cekung
Concave mirror Concave mirror
B Cermin cekung Cermin cembung
Concave mirror Convex mirror
C Cermin cembung Cermin cekung
Convex mirror Concave mirror
D Cermin cembung Cermin cembung
Convex mirror Convex mirror
6. Rajah 3 menunjukkan lintasan sinar cahaya dipantulkan oleh sebuah cermin cekung.
Diagram 3 shows the trajectory of light rays reflected by a concave mirror.
Cermin cekung
Sinar cahaya Concave mirror
Ray light
24 m
Rajah 3/ Diagram 3
Berapakah jejari kelengkungan cermin cekung ini?

What is the radius of curvature of this concave mirror?
A 12 cm C 36 cm
B 24 cm D 48 cm

7. Rajah 4 menunjukkan suatu objek O di hadapan sebuah cermin cembung, T ialah
pusat kelengkungan cermin itu.
Diagram 4 shows an object O in front of a convex mirror, T being the center of the
curvature of the mirror.
Rajah 4/ Diagram 4
Imej terbentuk di
Image formed at
A J C L
B K D M
8. Rajah 5 menunjukkan satu cermin melengkung.

Diagram 5 shows a curved mirror.
F = Titik fokus / Focus point

C = Pusat melengkung / Centre of curvature
Rajah 5/ Diagram 5
I P III R
II Q IV S
Pada kedudukan manakah objek berada, jika imej yang dihasilkan adalah songsang.
At which position is the object located if the resulting image is inverted.
A I dan II C I, II dan III

I and II I, II and II
B I dan III D II, III dan IV
I and III II, III and IV

9. Rajah 6 menunjukkan dua buah kereta X dan Y sedang bergerak pada arah yang
bertentangan melalui selekoh tajam.
Diagram 6 shows two cars X and Y sis moving towards one another at a sharp turn.
Rajah 6/ Diagram 6
Antara yang berikut, jenis cermin yang manakah paling sesyai untuk diletakkan pada
kedudukan P suapaya pemandu keret X boleh melihat kereta Y?
Which of the following is the most suitable type of mirror to place at position P so that
driver X can see car Y?
A Cermin satah C Cermin cembung

Plane mirror Convex mirror
B Cermin cekung
Concave mirror
10. Rajah 7 menunjukkan sebuah cermin cekung.

Diagram 7 show a curved mirror.
Rajah 7/ Diagram 7
Yang manakah menunjukkan hubungan yang betul di antara jarak objek, u dan
panjang fokus f?
Which of the following shows the correct relationship between object distance, u and
focal length f
A u>f C u = 2f
B u=f D u > 2f

Paper 2 (Section A)
1. Rajah 1 menunjukkan gambarajah sinar bagi sebuah cermin untuk menunjukkan pembentukan
imej I bagi sebuah objek, O.
Diagram 1 shows a ray diagram of a mirror to show the formation of image I of an object, O.
Rajah 1/ Diagram 1
(a) Namakan jenis cermin yang digunakan?

Name the type of mirror used?
….…………………………………………………………………………………………………..
[ 1 m]
(b) Nyatakan fenomena cahaya yang terlibat dalam menghasilkn imej I.

State the light phenomena involved in producing image I.
….…………………………………………………………………………………………………..
[ 1 m]
(c) Berikan satu ciri imej I.
Give one characteristic of image,I.
….…………………………………………………………………………………………………..
[ 1 m]
(d) Apakah yang akan terjadi kepada saiz imej I apabila objek,O diletakkan di C.
What will happen to the size of image,I when the object,O is placed at C.
….…………………………………………………………………………………………………..
[ 1 m]

2. Cermin untuk bercukur dan cermin meja solek adalah antara aplikasi cermin cekung
seperti yang ditunjukkan pada a Rajah 2.
Shaving mirrors and dressing table mirrors are among the applications of concave mirrors
as shown in Diagram 2.
Rajah 2 / Diagram 2
(a) Pada rajah 2, lukiskan satu rajah sinar untuk menunjukkan bagaimana imej objek itu
terbentuk.
On diagram 2, draw a ray diagram to show how the image of the object is formed.
[ 3 m]
(b) Dengan menggunakan cermin pada rajah 2, sebuah lampu suluh yang terang boleh
dihasilkan. Bagaimana anda lakukannya berdasarkan aspek-aspek berikut:
By using the mirror in diagram 2, a bright flashlight can be produced. How do you do
it based on the following aspects.
(i) Kedudukan mentol/ Position the bulb.
…………………………………………………………………………………………..
Sebab/ Reason.
…………………………………………………………………………………………..
[ 2 m]
(ii) Diameter cermin/ Diameter of mirror.
…………………………………………………………………………………………..
Sebab/ Reason.
…………………………………………………………………………………………..
[ 2 m]
(iii) Bilangan bateri/ Number of batteries.
………………………………………………………………………………………….
Sebab/ Reason.
…………………………………………………………………………………………..
[ 2 m]

Paper 2 (Section C)
1 Rajah 1.1 dan Rajah 1.2 menunjukkan sinar cahaya dari dua objek yang serupa dipantulkan
oleh cermin X dan cermin Y. Kedua-dua cermin itu menghasilkan imej maya, F ialah panjang
fokus dan C ialah pusat kelengkungan bagu setiap cermin itu.
Diagram 1.1 and diagram 1.2 show light rays from two similar objects reflected by mirror X and
mirror Y. Both mirrors produce virtual images, F is the focal length and C is the center of
curvature for each mirror.
Cermin X
Mirror X
Cermin Y
Imej
Objek Imej
(a) (i) Apakah yang dimaksudkan dengan titik fokus?

What is the meaning of focal point?
………………………………………………………………………………………………….
[1 m]

(ii) Berdasarkan rajah 1.1 dan rajah 1.2, bandingkan panjang fokus, kelengkungan
cermin dan tinggi imej yang dihasilkan. Hubungkaitkan tinggi imej dengan panjang
fokus dan kelengkungan cermin.
Based on diagram 1.1 and diagram 1.2, compare the focal length, mirror curvature
and height of image produced. Relate the height of the image to the focal length and
curvature of the mirror.
………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………….
………………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………
[5 m]
(c)
Rajah 1.3 menunjukkan dua buah kereta R dan S yang bergerak dalam arah bertentangan
di antara satu sama lain melalui selekoh tajam. Sebuah cermin diletakkan di X.
Diagram 1.3 shows two cars R and S moving in opposite directions from each other
through a sharp bends. A mirror is placed at X.
(i) Namakan jenis cermin pada kedudukan X

Name the type of mirror placed at position X
………………………………………………………………………………………
[1 m]

(ii) Terangkan bagaimana cermin itu dapat membantu pemandu R melihat kereta
S.
Explain how the mirror can help driver R see car S.
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
[3 m]
(d) Sebagai seorang ahli pengakap anda bercadang untuk mereka sebuah dapur solar yang
boleh mendidihkan air menggunakan pancaran matahari secara terus. Cadangkan reka
bentuk sebuah dapur solar yang boleh mendidihkan air secara singkat. Dalam penerangan
anda berikan penekanan kepada jenis cermin yang digunakan, kedudukan bekas air, bahan
yang digunakan untuk bahagian dalam komponen dapur, diameter dapur solar dan warna
yang dicatkan pada bahagian luar
As a scout member you are planning to design a solar stove that can boil water using direct
sunlight. Suggest a design of a solar stove that can boil water in short time. In the
description, you need to emphasize the type of mirror used, the position of the water
container, the material used for the interior of the kitchen components, the diameter of the
solar stove and the colour painted on the outside of the solar stove.
CIRI-CIRI SEBAB
CHARACTERISTICS REASON
[10 m]
______________________________________ TAMAT __________________________________________
______________________________________ END __________________________________________

FIZIK T4 Fasa 3

Diunggah oleh

Informasi Dokumen

Hak Cipta

Format Tersedia

Bagikan dokumen Ini

Bagikan atau Tanam Dokumen

Opsi Berbagi

Apakah menurut Anda dokumen ini bermanfaat?

Apakah konten ini tidak pantas?

Hak Cipta:

Format Tersedia

FIZIK T4 Fasa 3

Diunggah oleh

Hak Cipta:

Format Tersedia

# jpnmelakajenamakerajaanno1

NAMA MURID : ..............................................................

NAMA KELAS :...............................................................

NAMA GURU :...............................................................

“PENDIDIKAN BERKUALITI, INSAN TERDIDIK, NEGARA SEJAHTERA”

SENARAI NAMA AHLI PANEL PEMBINA DAN PENTERJEMAH

NAMA GURU PANEL NAMA SEKOLAH

MOHD AZIF BIN SHUKOR (Guru Sumber) SMK PAYA RUMPUT

JULIANA BINTI JUNUS SMK TUN TUAH

AINUL MARZIAH BINTI MOHAMED SMK TELOK MAS.

SITI RAZILAH BINTI OTHMAN SMK TINGGI MELAKA

HASMALIZA BINTI ABDUL MALEK SMK MUNSHI ABDULLAH

LEE PEI YING SMK AYER KEROH

MOHD RADHI BIN ZAINI SMK ISKANDAR SHAH

MOHD NAZRI BIN TUMIRAN SM TEKNIK MELAKA

NORSYAKIRAH BINTI ALIAS SMK TINGGI PEREMPUAN MELAKA

NADIAH BINTI SHEIKH ABD KADIR SMK PAYA RUMPUT

SITI KHATIJAH BINTI YASIM SMK AYER KEROH

NAMA GURU PENTERJEMAH NAMA SEKOLAH

TEW MEI YIN (Ketua Penterjemah) SMK NOTRE DAME CONVENT

PHAN LI ZHEN SMK ST FRANCIS

KOK SEE MAI SMK TINGGI ST DAVID

CHIA PAU LING SMK NOTRE DAME CONVENT

PEH KOK HUA SMK TINGGI CINA MELAKA

THAM LEE YAN SMK YOK BIN

ONG YO WEE SMK INFANT JESUS CONVENT

EDISI PERTAMA 2021

“PENDIDIKAN BERKUALITI, INSAN TERDIDIK, NEGARA SEJAHTERA”

5.1 ASAS GELOMBANG

1. Gelombang dihasilkan oleh sistem yang bergetar atau berayun.

3. Contoh penghasilan gelombang

i. Getaran pada air yang tenaga menghasilkan gelombang air.

ii. Getaran pada bahan mekanikal menghasilkan gelombang bunyi.

| MODUL KSSM FIZIK TINGKATAN 4 1

GELOMBANG PROGRESIF GELOMBANG PEGUN

Gelombang apabila profil Gelombang apabila profil gelombang

Contoh: gelombang daripada Contoh: gelombang daripada petikan

Merambat sebagai gelombang

GELOMBANG MEKANIK GELOMBANG ELEKTROMAGNET

Terdiri daripada getaran zarah-zarah Terdiri daripada ayunan medan elektrik

| MODUL KSSM FIZIK TINGKATAN 4 2

GELOMBANG MELINTANG GELOMBANG MEMBUJUR

Terdiri daripada kawasan puncak dan Terdiri daripada kawasan mampatan

Contoh : gelombang radio, gelombang

| MODUL KSSM FIZIK TINGKATAN 4 3

Istilah Simbol Definisi Unit SI

| MODUL KSSM FIZIK TINGKATAN 4 4

1. Graf sesaran lawan masa

Maklumat yang diperolehi:

2. Graf Sesaran lawan jarak

Maklumat yang diperolehi

| MODUL KSSM FIZIK TINGKATAN 4 5

Berapakah amplitud dan panjang gelombang bunyi itu?

Amplitud, A (mm) Panjang gelombang, λ (cm)

Manakah bandul yang berayun paling perlahan?

| MODUL KSSM FIZIK TINGKATAN 4 6

A tenaga bertambah C laju akan bertambah

Di manakah kedudukan gabus itu selepas 0.5 s?

Berapakah frekuensi getaran itu?

| MODUL KSSM FIZIK TINGKATAN 4 7

| MODUL KSSM FIZIK TINGKATAN 4 8

Kuantiti manakah yang dapat diperolehi oleh pelajar tersebut?

A Amplitud / amplitude C Laju / speed

| MODUL KSSM FIZIK TINGKATAN 4 9