KERTAS PENERANGAN

(INFORMATION SHEET)

KOD DAN NAMA EE-021-3:2012 ELECTRONIC EQUIPMENT APPLIANCE

PROGRAM / PROGRAM’S TROUBLESHOOTING, REPAIRING & MAINTENANCE
CODE AND NAME OPERATION

TAHAP / LEVEL L3

NO. DAN TAJUK UNIT

KOMPETENSI / EE-021-3-2012-C05 ELECTRONIC APPLIANCE REPAIR
COMPETENCY UNIT NO. AND MAINTENANCE
AND TITLE

1. IDENTIFY ELECTRONIC APPLIANCE REPAIR AND

MAINTENANCE REQUIREMENTS
NO. DAN PERNYATAAN 2. PERFORM ELECTRONIC APPLIANCE REPAIR AND
AKTIVITI KERJA / WORK
ACTIVITIES NO. AND MAINTENANCE
STATEMENT 3. REPORT ELECTRONIC APPLIANCE REPAIR AND
MAINTENANCE ACTIVITIES

Muka Surat / Page: 1

NO. KOD / CODE NO. EE-021-3:2012-C05/P (1/6) PM
Drp / Of: 26

TAJUK / TITLE:
PENGENALAN KEPADA MEMBAIKI DAN MENYELENGGARA PERKAKASAN
ELEKTRONIK

TUJUAN / PURPOSE:
 Muka Surat / Page: 2
NO. KOD / CODE NO.: EE-021-3:2012-C05/P (1/6)
Drp / Of: 26

Kertas Penerangan ini bertujuan untuk memberi kefahaman dan pengetahuan kepada
pelatih kenalpasti kendalian asas peralatan elektronik, jelaskan jenis-jenis kerosakan pada
peralatan elektronik dan terangkan kaedah membaikpulih peralatan elektronik
PENERANGAN / INFORMATION:
Dalam zaman serba moden ini manusia mementingkan keselesaan dalam kehidupnya.
Pelbagai jenis pekakas elektrik dan elektronik dicipta untuk memenuhi keperluan tersebut.
Setiap hari, kita menggunakan perkakasan elektrik dan elektronik seperti televisyen,
computer, pendingin hawa, peti sejuk, periuk nasi dan pelbagai jenis mesin untuk
memudahkan dan mempercepatkan proses kerja.

1. Jenis-jenis Pekakasan elektronik, Komponen dan Fungsi

1.2 KOMPONEN ELEKTRONIK

 Gelombang Micro Ketuhar adalah pekakas dapur yang memanaskan makanan

menggunakan pemanasan dielektrik. Ia juga dipanggil microwave atau micro
ketuhar jenis ini menggunakkan teknologi gelombang electromagnet untuk
memasak makanan.
 Makanan pencahayaan micro adalah sangat biasa di dapur dan menyediakan
pemanasan dan maasakan yang lebih cepat daripada ketuhar konvensional. Ia
juga cara yang popular untuk membuang daging dengan selamat.
 Ia berfungsi dengan menggunakan sinaran electromagnet dalam julat frekuensi
gelombang mikro untuk memanaskan molekul-molekul yang berkutub di dalam
makanan.
 Muka Surat / Page: 3
NO. KOD / CODE NO.: EE-021-3:2012-C05/P (1/6)
Drp / Of: 26

Rajah 1: Gelombang Ketuhar

 Radio adalah pekakas merupakan sejenis alat komunikasi yang menggunakan
gelombang elektronmagnet atau isyarat-isyarat radio untuk menghantar dan
menerima maklumat dari satu tempat ke tempat lain tanpa wayar.

Rajah 2: Radio

 KOMPUTER adalah merupakan mesin boleh diaturcara yang direka untuk

membaca dan melaksanakan urutan sesebuah senarai arahan yang
membuatkan ia melakukan operasi aritmetik dan logic berdasarkan angka binary
serta mengandungi unit logic arimetic
 Muka Surat / Page: 4
NO. KOD / CODE NO.: EE-021-3:2012-C05/P (1/6)
Drp / Of: 26

Rajah 3: Komputer

 Televisyen adalah TELEVISYEN adalah sejenis media telekomuiskasi yang

digunakan untuk memancar dan menerima gambar bergerak dan suara.

Rajah 3: Televisyen

 PA SISTEM adalah sebuah sistem siar raya terdiri daripada sistem elektronik
dimana terdapat microfon, penguat pembesar suara dan peralatan yang
berkaitan.Ia digunakan untuk meningkatkan jumlah jelas suara bagi suatu tempat
yang agak besar.
 Muka Surat / Page: 5
NO. KOD / CODE NO.: EE-021-3:2012-C05/P (1/6)
Drp / Of: 26

Rajah 5: PA SISTEM
 Muka Surat / Page: 6
NO. KOD / CODE NO.: EE-021-3:2012-C05/P (1/6)
Drp / Of: 26

1.2 KOMPONEN ELEKTRONIK

-Pada litar-litar elektronik terdapat berbagai-bagai jenis komponen yang berguna.

Pada dasarnya ia mengandungi 5 jenis komponen iaitu komponen pasif dan 2
komponen aktif. Pada komponen IC,misalnya seperti microprocess, ia mengandungi
beribu-ribu transistor dan sedikit perintang didalamnya.

Komponen Elektronik

Komponen Pasif Komponen Aktif

Perintang Induktans Pesawat Tube Semua

Seperti Diod, Komponen
Triod, berjenis separuh
Pentod,dll Pengalir seperti
Diod, IC, UJT,
Kapasitor

Komponen Pasif
-Perintang, Kapasitor dan Induktor adalah dikenali sebagai komponen pasif. Bagi
Komponen pasif ini, ia menerima pengaruh tetapu ia tidak mempengaruhi atau tidak
membuat faktor gandaan di dalam isyarat elektrik. Tetapi walau bagaimana pun, ia
merupakan komponen terpenting di dalam litar.

Komponen Aktif
 Muka Surat / Page: 7
NO. KOD / CODE NO.: EE-021-3:2012-C05/P (1/6)
Drp / Of: 26

-Komponen aktif banyak digunakan pada litar-litar elektronik. Semua komponen aktif boleh
dibahagikan kepada 2 kategori iaitu jenis tiub dan jenis separuh pengalir. Komponen aktif
ini pula akan mengawal kehendak pada setiap litar.

 Kapasitor @ Pemuat berfungsi sebagai kompenen yang menyimpan cas atau

keupayaan menyimpan cas elektrik
 Proses semasa kapasitor menyimpan tenada dikenali sebagai “mengecas” ianya
melibatkan cas elektrik. Dimana cas elektrik tersebut mempunyai kekutuban yang
berlawan tetapi mempunyai magnitud yang sama di kedua-dua plat masing-masing
 Merupakan satu daripada komponen pasif.

Rajah 6: Kapasitor

 Diod Pemancar Cahaya(LED) sejenis diod semikonduktor yang menghasilkan

cahya tidak koheren bersepkterum semit apabila dikenakan voltan.
 Arus yang diperlukan sebanyak10ma dan bekalan voltan tidak melebih dari 3volt
 Mempunyai 2 kaki iaitu Katod(-) kaki rendah dan Anod(+) kaki panjang.
 Muka Surat / Page: 8
NO. KOD / CODE NO.: EE-021-3:2012-C05/P (1/6)
Drp / Of: 26

Rajah 7: Diod Pemancar Cahaya

ANOD

KATOD

Rajah 7.1: Kaki Diod Pemancar Cahaya

 Diode merupakan komponen yang menghalang atau menahan arah pergerakan

pembawa cas. Sebenarnya ia membenarkn arus elektrik mengalir dalam satu arah
tetapi menghalangnya dalamarah bertentangan.
 Diod diperbuat daripada bahan semikonduktor.
 Muka Surat / Page: 9
NO. KOD / CODE NO.: EE-021-3:2012-C05/P (1/6)
Drp / Of: 26

Rajah 8: Diode

 Transistor berfungsi sebagai peranti semikonduktor yang penting penggunaanya

dalam alatan elektronik. Ia berfungi untuk meninggikan arus, voltan dan kuasa selain
digunakan sebagai suis.
 Tansistor mempunyai 3 kutub iaitu Pemancar(Emitter), Tapak (Base) dan
Pemungut (Collector)
 Fungsi utama Transistor ialah menguatkan isyarat input.

Rajah 9: Transistor

Rajah 9.1: Kaki Transistor

 Muka Surat / Page: 10
NO. KOD / CODE NO.: EE-021-3:2012-C05/P (1/6)
Drp / Of: 26

 Perintang ialah sejenis komponen elektronik dua terminal yang mengawal arus
melaluinya dalam sesuatu litar
 Merupakan Komponen Pasif
 Tidak mempunyai polariti
 Semakin tinggi nilai rintangan semakin rendah arus yang mengalir melaluinya
 ;Perintang terdapat 2 jenis iaitu perintang tetap dan perintang boleh laras.
 Kerosakan biasa pada perintang ialah terdapat kebocoran, terpintas dan terbuka.

Rajah 10: Perintang

 Muka Surat / Page: 11
NO. KOD / CODE NO.: EE-021-3:2012-C05/P (1/6)
Drp / Of: 26

Rajah 11: Jadual Perintang

 Litar bersepadu @ Intergrated Circuit dikenali sebagai litar terkamil

 Komponen ini sangat meluas kegunaanya didalam telefon bimbit, komputer, dan
televisyen
 IC diperbuat daripada bahan separa pengalir yang terdiri daripada gabungan
beberapa komponen elektronik seperti kapasitor, transistor, perintang, diod dalam
satu set

Kebaikan Litar Bersepadu

-Bersaiz Kecil
-Kebolehupayaan Tinggi
-Lebih Ekonomi

Keburukan Litar Bersepadu

-Tidak tahan pada haba
-Tidak sesuai pada litar yang rumit
-Sensitif

Rajah 12: Litar Bersepadu

 Muka Surat / Page: 12
NO. KOD / CODE NO.: EE-021-3:2012-C05/P (1/6)
Drp / Of: 26

1.3 Keadaan Pekakasa Elektronik seperti Berikut;

 Good /Baik
 Faulty @ Kerosakan Penuh
 Intermittent @ Kerosakan dalaman

1.31 Good / Baik

-Keadaan dimana Litar dan Komponen Berfungsi dengan keadaan yang baik.

1.3.2 Faulty @ Kerosakkan Penuh

-Keadaan dimana Hampir Keseluruhan Litar dan Komponen tidak lagi dapat berfungsi dan
memerlukan pembaikan penuh terhadap litar tersebut.

1.3.3 Intermittent @ Kerosakan dalaman

-Keadaan dimana terdapat beberapa komponen yang tidak berfungsi dan rosak yang hang
perlu menukar komponen tersebut sahaja,
 Muka Surat / Page: 13
NO. KOD / CODE NO.: EE-021-3:2012-C05/P (1/6)
Drp / Of: 26

2. Jenis-jenis kerosakan Pekakasan Elektronik

 Komponen
 Motor
 Papan Litar
 Intergated Circuit

2.1 Kerosakan pada Komponen

-Jika terdapat kerosakan pada komponen boleh dilhat kesan terbakar, bau hangit
dan boleh merasakan haba panas menjadi salah satu sebab dimana sesuatu litar
gagal berfungi, Tindakan dengan menukar komponen tersebut perlu dilakukan bagi
mengesan sekiranya terdapat kerosakan pada bahagian yang lain.

Rajah 13: Kerosakan Pada Komponen

2.2 Kerosakan pada Motor

 Muka Surat / Page: 14
NO. KOD / CODE NO.: EE-021-3:2012-C05/P (1/6)
Drp / Of: 26

-Jika terdapat kerosakan pada motor boleh dilhat kesan terbakar, bau hangit dan boleh
merasakan haba panas menjadi salah satu sebab dimana sesuatu litar gagal berfungsi.
Kegagalan selalu dapat dilihat jika motor tidak berpusing laju atau tidak bergerak
menunjukkan terdapat kerosakan dalam pada motor tersebut, perlu menukar dengan motor
yang baharu.

Rajah 14: Kerosakan Pada Motor

2.3 Kerosakan pada Intergrated Circuit

-Jika terdapat kerosakan pada IC boleh dilhat kesan terbakar, bau hangit dan boleh
merasakan haba panas menjadi salah satu sebab dimana sesuatu litar gagal berfungsi. Hal
ini, perlu dititk berat disebabkan sesuatu program atau litar gagal dihidupkan disebab
terdapat kerosakan pada intergrated circuit memainkan peranan pada keseluruhan litar.
 Muka Surat / Page: 15
NO. KOD / CODE NO.: EE-021-3:2012-C05/P (1/6)
Drp / Of: 26

Rajah 15: Kerosakan Pada Intergrated Circuit

2.4 Kerosakan pada Litar

-Jika terdapat kerosakan pada bahagin badan litar boleh dilhat kesan terbakar, bau hangit
dan boleh merasakan haba panas menjadi salah satu sebab dimana sesuatu litar gagal
berfungsi Jika jadi hal ini, selalu litar perlu ditukar atau dibuat pembaharuan tidak lagi boleh
digunapakai.

Rajah 16: Kerosakan Pada Litar

3 Kaedah-kaedah membaikpulih peralatan elektronik

3.1 Peralatan Penyelenggaraan dan Pembaikian Seperti Berikut

 TestPen
 Multimeter
 Playar Muncung Tirus
 Playar Pemotong
 Skrew Driver
 Soldering Iron
 Muka Surat / Page: 16
NO. KOD / CODE NO.: EE-021-3:2012-C05/P (1/6)
Drp / Of: 26

 Desoldering Sucker

3.1.1Testpen @ Pena Ujian merupakan alat penguji bagi seorang juruteknik. Ia digunakan
untuk menguji kewujudan arus dalam sesebuah litar.

Rajah 17: Pena Ujian @ TestPen

3.1.2 Multimeter merupakan alat penguji dan mengukur nilai voltan, arus dan rintangan
yang terdapat didalam sesebuah litar
-Terdapat 2 jenis multimeter iaitu analog dan digital
-Ia juga boleh menjadi alat tangan yang berguna bagi individu utuk mencari kerosakan dan
kerja perkhidmatan lapangan atau istrumen, dimana ia mampu mengukur pada tahap yang
tinggi.
 Muka Surat / Page: 17
NO. KOD / CODE NO.: EE-021-3:2012-C05/P (1/6)
Drp / Of: 26

Rajah 18: Multimeter

3.1.3 Soldering Iron @ alat pemateri merupakan alat untuk kerja-kerja kecil dan
sederhana untuk memasanga atau mencabut komponen elektrik atau elektronik
-Digunakan untuk mencairkan timah/lead dengan mencantumkan 2 kepingan logam
yang hendak dicantumkan.

Rajah 19: Soldering Iron

3.1.4 Desoldering Tools(Sucker) adalah alatan dimana ia digunakan untuk

membuang timah yang tidak dikehendaki dengan cara menyedut keluar timah
selepas ianya dicairkan.
 Muka Surat / Page: 18
NO. KOD / CODE NO.: EE-021-3:2012-C05/P (1/6)
Drp / Of: 26

Rajah 20: Desoldering Sucker

3.1.5 Playar Muncung Tirus merupakan alatan tangan yang boleh digunakan untuk
membengkok dan memotong dawai halus kaki komponen dan memegang atau mencapai
komponen elektronik.

Rajah 21: Playar Muncung Tirus

3.1.6 Playar Pemotong merupakan alatan tangan yang boleh digunakan untuk memotong
dawai halus dan kaki komponen elektronik.

Rajah 22: Playar Pemotong

 Muka Surat / Page: 19
NO. KOD / CODE NO.: EE-021-3:2012-C05/P (1/6)
Drp / Of: 26

3.1.7 Pemutar skru merupakan alatan tanganDigunakan bagi memasang dan membuka
skru. Alat ini terdiri daripada sebatang bilah yang berfungsi megetatkan atau
melonggarkan.

Rajah 23: Pemutar Skru

3.1.8 Timah Pateri merupakan sejenis Bahan aloi campuran timah dan plumbum dimana
ianya digunakan bagi mencantumkan hujug wayar atau kaki komponen pada litar.

Rajah 24: Timah Pateri

 Muka Surat / Page: 20
NO. KOD / CODE NO.: EE-021-3:2012-C05/P (1/6)
Drp / Of: 26

3.2 Tempat atau lokasi untuk kerja membaiki dan menyelenggara:

 Rumah
 Pejabat
 Kilang
 Bengkel

3.3 Cara Penggunaan Buku Manual Membaiki dan Datasheet Komponen dan
Gambarajah Litar dan Langkah-langkah Keselamatan.

3.3.1 Buku Manual merupakan satu dokumen dimana dibangunkan oleh pengeluar produk
bagi tujuan pemasangan dan penyelenggaran dan terdapat jenis-jenis model didalam
manual tersebut memudahkan pengguna menyelesaikan sesuatu permasalahan yang
dihadapinya.ianya juga mengandungi langkah-langkah untuk proses membaikpulih
perkakas elektronik yang meliputi seluruh aspek pada setiap bahagian dalam litar.
 Muka Surat / Page: 21
NO. KOD / CODE NO.: EE-021-3:2012-C05/P (1/6)
Drp / Of: 26

Rajah 25: Contoh Buku Manual Membaiki Penghawa Dingin

3.3.2 Datasheet @Lembaran data merupakan satu dokumen dimana dibangunkan oleh
pengeluar semikonduktor bagi sesuatu komponen yang lebih speksifikasi. Didalam
dokumen tersebut terdapat karakterisitk, tahap pencapaian, dan penerangan secara
ringkas sesuatu komponen.

Rajah 26: Datasheet @ Lembaran Data Komponen

3.3.3 Gambarajah Litar boleh ditakrifka sebagai gambar yang menunjukkan sesuatu
dengan cara yang mudah menggunakkan simbol. Ianya mewakili komponen asas, peranti
atau objek lain yang menggunakan abstrak, simbol yang sering diseragamkan dan
digariskan. Didalam terdapat butiran-butiran komponen penting bagi tujuan rujukan.
 Muka Surat / Page: 22
NO. KOD / CODE NO.: EE-021-3:2012-C05/P (1/6)
Drp / Of: 26

Rajah 27: Gambarajah Litar Skematik

Rajah 28: Gambarajah Litar Pa Sistem

 Muka Surat / Page: 23
NO. KOD / CODE NO.: EE-021-3:2012-C05/P (1/6)
Drp / Of: 26

3.3.4 Menerangkan Prosedur dan langkah-langkah keselamatan kepada para pelajar

seperti dibawah:

 Menggunakan Peralatan yang betul

 Pastikan alatan dalam keaadaan bersih dan tidak berkarat
 Pastikan suis ditutup selepas digunakan
 Memakai sarung tangan semasa soldering dan bahan kimia
 Memakai Pelindung mata semasa Kerja-kerja Pembaikian
 Mengemas Tempat-tempat kerja selepas dilakukan
 Mengasingkan sekiranya menggunakan bahan kimia
 Memastikan penggunaan bekalan Kuasa yang betul
 Muka Surat / Page: 24
NO. KOD / CODE NO.: EE-021-3:2012-C05/P (1/6)
Drp / Of: 26

SOALAN / QUESTION:

1. Terangkan secara ringkas definisi bagi Perintang

___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
2. Jelaskan apakah itu Kemuatan
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

3. Nyatakan empat (4) bahagian jalur pada Perintang

i) ______________________________________________________________
ii) ______________________________________________________________
iii) ______________________________________________________________
iv) ______________________________________________________________

4. Berikan dua (2) komponen kaki Transistor

i) ______________________________________________________________
ii) ______________________________________________________________
iii) ______________________________________________________________

5. Nyatakan lima (3) kebaikan Intergrated Circuit (IC)

i) ______________________________________________________________
ii) ______________________________________________________________
iii) ______________________________________________________________
 Muka Surat / Page: 25
NO. KOD / CODE NO.: EE-021-3:2012-C05/P (1/6)
Drp / Of: 26

6. Terangkan secara ringkas kegunaan pena uji @ Test Pen:

___________________________________________________________________
___________________________________________________________________
___________________________________________________________________

7. Nyatakan fungsi Utama Transistor:

___________________________________________________________________

8. Nyatakan dua (2) jenis Multimeter:

i) ______________________________________________________________
ii) ______________________________________________________________

9. Berikan tiga (3) kaki komponen Transistor:

i) ______________________________________________________________
ii) ______________________________________________________________
iii) ______________________________________________________________

10. Nyatakan dua (2) jenis pekakasan elektronik:

i) ______________________________________________________________
ii) ______________________________________________________________
 Muka Surat / Page: 26
NO. KOD / CODE NO.: EE-021-3:2012-C05/P (1/6)
Drp / Of: 26

RUJUKAN / REFERENCES:

1. Eric Kleinert (2012). Troubleshooting and Repairing Major Appliances. New Yord United
States, 22 OCT 2020, 2.30 PM

2. Christopher Robertson, (2008).Fundamental Electrical and Electronic Principles . oxford.

United Kingdom, 21 OCT 2020, 6.00 PM

3. Datta, D. N. (2010). DIGITAL ELECTRONICS AND MICROPROCESSORS. Kolkata: New

Central Book Agency (P) Ltd. 23 OCT 2020, 11.15 AM