KHUTBAH PERTAMA

ُ ‫ َوَأ ْش َه ُد َأنَّ اَل إ َل َه ِااَّل هَّللا‬.ٌ‫اَ ْل َح ْم ُد هَّلِل ِ الَّذِى َأ َحا َط ِب ُك ِّل َشيْ ٍء عِ ْلمًا َوه َُو َع َلى ُك ِّل َشيْ ٍء َق ِد ْير‬
‫ َوَأ ْش َه ُد َأنَّ َسيِّدَ َنا م َُح َّم ًدا َع ْب ُدهُ َو َرس ُْولُه ْالبَشِ ْي ُر‬.ُ‫ْك َل ُه ِنعْ َم ْال َم ْو َلى َو ِنعْ َم ال َّنصِ ْير‬ َ ‫َوحْ َدهُ اَل شِ ِري‬
‫ص ِّل َوسّلِّ ْم َع َلى َس ِّيدِنا َ م َُح َّم ٍد َو َع َلى آلِ ِه َوَأصْ َح ِاب ِه َوال َّت ِاب ِعي َْن‬ َ ‫ اَللَّ ُه َّم‬.ُ‫ال َّن ِذ ْي ُر َوالس َِّرا ُج ْال ُم ِن ْير‬
‫ان ِإ َلى َي ْو ِم ْالمَصِ ي ِْر‬ ِ ِ‫َل ُه ْم ِباِإْلحْ س‬
‫ت َل َعلَّ ُك ْم‬
ِ ‫ب الم َُحرَّ َما‬ ِ ‫ت َواجْ ِت َنا‬ ِ ‫ ِإ َّتقُوا هَّللا َ َما اسْ َت َطعْ ُت ْم ب ِفعْ ِل ال َمأم ُْورا‬، ِ ‫ َفيَاعِ َبادَ هَّللا‬:‫َأمَّا َبعْ ُد‬
‫ُت ْفلِح ُْو َن‬
Ma’asyirol muslimin, hafidzo kumulloh…

Monggo sareng-sareng ningkataken taqwallah, ajrih dumateng ngarsanipun Allah, kanti

nindaaken sedaya printah-printah-Ipun soho nebihi sedaya awisan-awisan-Ipun. Supados
kitho sedaya manggehaken kawilujengan soho kebahagiaan wonten ing dunyo ngantos
akhiratipun.

Sampun kitha maklumi, bilih ibadah haji lan umroh meniko ambetahaken finansial engkang
mboten sekedik. Mboten sangger tyang anggadahi kemampuaan nindaaken ibadah meniko.
Luwih-luwih wonten moso pandemic Covid-19 engkang melanda ndunyo meniko ngalang-
ngalangi kaum muslimin nindaaken ibadah haji tuwin umroh. Kranten meniko, wonten
amalan-amalan alternatif engkang saget kitha tindaaken hinggo saget anggayuh ganjaran
engkang sepadan kaliyan ganjaranipun haji lan umroh. Amalan alternatif kasebat
antawisipun:

Angrawuhi majelis ilmu wonten masjid

Namung ilmu engkang saget anjagi lestarinipun syariat agami Islam.  Kranten meniko, Islam
sanget mulyaaken ilmu. Sedoyo isinipun ndunyo meniko di[pun laknat kejawi ilmu lan dzikir
datenga Allah. Islam paring pangebang-ngebang ganjaran ageng kagem tyang engkang
purun ngajaraken ilmu lan belajar ilmu. Kanjeng Nabi Muhammad saw dawuh:

َ ‫َمنْ َغدَ ا ِإ َلى ْال َمسْ ِج ِد اَل ي ُِر ْي ُد ِإاَّل َأنْ َي َت َعلَّ َم َخيْرً ا َأ ْو ي َُعلِّ َم ُه َك‬
‫ان َل ُه َكأجْ ِر َحا ٍّج َتا ٍّم حِجَّ َت ُه (رواه‬
)‫الطبراني‬
“Sopo wonge budal marang masjid, ora niyat mung belajar kesaenan utawi mulangaken
kesaenan, mongko kanggo dewekne ganjarane wong haji kang nyampurnakne hajine”. (HR.
ath-Thabrani)

Dzikir ba’dane shalat Shubuh hinggo shalat Dhuha

Supados ngasilaken ganjaran engkang sepadan kalian haji lan umroh, kitha kedah dzikir milai
ba’da sholat Shubuh hinggo wekdal manjingipun sholat Dhuha, lajeng dipun tutup kalian
sholat sunnah kalih rokaat. Amalan meniko saget andatengaken ganjaran kados
ganjaranipun haji lan umroh, Rasulalloh Muhammad saw dawuh:

‫ت َل ُه‬
ْ ‫ْن َكا َن‬ َ ‫اع ٍة ُث َّم َق َعدَ َي ْذ ُك ُر هَّللا َ َح َّتى َت ْطلُ َع ال َّشمْ سُ ُث َّم‬
ِ ‫صلَّى َر ْك َع َتي‬ َ ‫صلَّى ْال َغدَ ا َة فِي َج َم‬
َ ْ‫َمن‬
)‫َكَأجْ ِر َحجَّ ٍة َوعُمْ َر ٍة َتا َّم ٍة َتا َّم ٍة َتا َّم ٍة (رواه الترمذي‬
 “Sopo wonge sholat Shubuh kanthi jamaah, banjur lungguh dzikir nyebut Alloh hinggo
metune serngenge, banjur sholat rong rokaat, mongko dewekne oleh ganjarane haji lan
umroh, sempurno, sempurno, sempurno.” (HR. Tirmidzi)

Mbantu nyukupi hajate sedulure

Termasuk ibadah sosial engkang ganjaranipun sepadan kalian haji lan umroh inggih meniko
paring pambiyantu dateng tyang sanes engkang ambetahaken bantuan. Amalan meniko
saget andatengken ganjaran sami kalian ganjaranipun haji lan umroh. Kanjeng Nabi
Muhammad saw dawuh:
 َ ‫ِين َأ ْلفِ َم َلكٍ َح َّتى َي ْفر‬
َ ‫ َفِإ َذا َف َر َغ ُكت‬,‫ُغ‬
 ُ‫ِب َله‬ َ ‫اج ِة َأخِي ِه َأ َظلَّ ُه هَّللا ُ ِب َخمْ َس ٍة َو َس ْبع‬
َ ‫َمنْ َم َشى فِي َح‬
)‫َأجْ ُر َحجَّ ٍة َوعُمْ َر ٍة (رواه الخرائطى‬
“Sopo wae paring pambiyantu marang sedulure, Alloh bakal ngiyup-ngiyupi
kalian 75.000 malaikat hinggo rampung anggone paring pambiyantu. Yen dewekne wes
rampung anggone paring pambiyantu, ditulis kanggo dewekne ganjaran haji lan umroh.” (HR.
al-Khara’ithi)

Budal awal sholat Jum’at lan nunggu sholat Asar kanti jamaah

Ma’asyirol muslimin, hafidzo kumulloh…

Sholat Jum’at anggadahi keutamaan langkung ageng dipun banding sholat-sholat wajib
lintinipun. Kathah dalil engkang anjelasaken meniko. Ing antawipun hadist nyebataken bilih
sholat Jum’at meniko hajinipun tyang-tyang fakir. Sholat Asar ugi anggadahi keutamaan
engkang ageng. Sebab, sholat Asar meniko sholat al-wustho engkang anggadahi penekanan
khusus wonten Al-Qur’an.

Wenawi kitha bidal awal kagem sholat Jum’at dipun lajengaken nenggo sholat Asaripun,
ganjaranipun sepadan kalian haji lan umroh.

Kados dawuh pangandikanipun nabi Muhammad saw:

َ‫ِإنَّ لِ ُك ْم فِى ُك ِّل ُجم َُع ٍة َحجَّ ًة وّ عُمْ َر ًة ّف ْال َحجَّ ُة ْال َه ِجي َْرةُ ل ِْل ُجم َُع ِة َو ْالعُمْ َرةُ ا ْنت َِظا ُر ْال َعصْ ِر َبعْ د‬
)‫ْال ُجم َُع ِة (رواه البيهقى‬
“Temen, kanggo siro kabeh saben dino Jum’at ono haji lan umroh. Haji yo iku budal awal
sholat Jum’at. Umroh yo iku nunggu sholat Asar sak wise shalat Jum’at.” (HR. Baihaqi)

Bidal dateng masjid kanthi sesuci

Bidal dateng masjid kagem sholat fardhu kanthi anggdahi wudhu, kitho berhak nampi
ganjaran kados ganjaranipun tyang engkang haji. Menawi bidal dateng masjid kagem sholat
sunnah, kitho berhak nampi ganjaran kados ganjranipun tyang engkang umroh. Menawi kitho
sampurnaaken kanthi sholat sunnah bakdanipun sholat wajib, kitho termasuk golongnipun
tyang-tyang mulyo (‘illiyyin). Rasul Muhammad saw dawuh:

‫ َو َمنْ َخ َر َج ِإ َلى‬.‫صاَل ٍة َم ْك ُتو َب ٍة َفَأجْ ُرهُ َكَأجْ ِر ْال َحا ِّج ْالمُحْ ِر ِم‬
َ ‫َمنْ َخ َر َج ِمنْ َب ْي ِت ِه ُم َت َطهِّرً ا ِإ َلى‬
َ ‫صاَل ةٌ َع َلى َأ َث ِر‬
‫صاَل ٍة اَل َل ْغ َو َب ْي َن ُه َما‬ َ ‫ َو‬.‫يح الض َُّحى اَل َي ْنصِ ُب ُه ِإاَّل ِإيَّاهُ َفَأجْ ُرهُ َكَأجْ ِر ْالمُعْ َتم ِِر‬ ِ ‫َتسْ ِب‬
)‫ِك َتابٌ فِي عِ لِّ ِّيي َْن (رواه أبو داود‬
“Sopo wonge metu soko omahe kanthi sesuci arep nindaake sholat wajib, ganjarane koyo
ganjarane wong kang haji. Sopo wonge metu arep sholat Dhuha, ora metu kejobo mung
kanggo sholat Dhuha, ganjarane koyo ganjarane wong kang umroh. Sholat sak wuse sholat
kang ora disisipi penggawe ora guno, ditulis kaggo dewekne sebutan ‘illiyyin (kitab catatan
kanggo wong-wong kang berbakti).” (HR. Abu Dawud)

Sedekah kanthi rahasia

Sedekah engkang kitho tindaaken kanthi rahasia utawi ndelik berpotensi andatengaken
ganjaran engkang langkung ageng tinimbang haji lan umroh. Senohoso engkang kitha
sedekahaken nilainipun langkung alit tinimbang biaya haji lan umroh. Bisyr bin al-Haritsah
anjelasaken sebabipun:

َ ‫اَلصَّدَ َق ُة َأ ْف‬
َ ‫ َذ‬:‫ ُث َّم َقا َل‬.ِ‫ض ُل م َِن ْال َح ِّج َو ْالعُمْ َر ِة َوال ِج َهاد‬
‫اك َيرْ َكبُ َو َيرْ ِج ُع َو َي َراهُ ال َّناسُ َو َه َذا‬
)‫يُعْ طِ ى سِ رًّ ا اَل َي َراهُ ِإاَّل هَّللا ُ َع َّز َو َج َّل (رواه أبو نعيم‬
“Sedekah langkun utami tinimbang haji, umrah, lan jihad. Sebab, tyang engkang bidal haji,
umrah, lan jihad bidal nitih kendaraan lan wangsul, sedeng tyang-tyang podo nyekseaken.
Sedeng tyang engkang sedekah piyambake paring kathi rahasia, oro ono kang ningali kejobo
munga Allo.” (HR. Abu Nu’aim)

Ma’asyirol muslimin, hafidzo kumulloh…

‫‪Mekatenlah amalan-amalan alternatif engkang saget andatengaken ganjaran kados haji dan‬‬
‫‪umrah. Banyak jalan menuju roma. Tidak ada rotan akarpun jadi. Ing tengah keterbatasan lan‬‬
‫‪alangan pandemi Covid-19 hinggo mboten saget nindakake ibadah haji lan umrah, Rasulullah‬‬
‫‪sampun paring petunjuk amalan-amalan alternatif engkang saget andatengaken ganjaran‬‬
‫‪ageng kados ganjaranipun haji lan umroh. Monggo dipun maksimalaken kesempatan meniko.‬‬

‫ان الرَّ ِجي ِْم‪ ۞ ,‬‬ ‫ْط ِ‬‫ون ‪َ ،‬أع ُْو ُذ ِباهَّلل ِ م َِن ال َّشي َ‬ ‫َوهللاُ ُسب َْحا َن ُه َو َت َعا َلى َيقُ ْو ُل َو ِب َقولِه َي ْه َتدي ْال ُمهْت ُد َ‬
‫ت ل َِغ ٍد ۖ َوا َّتقُوا هَّللا َ ۚ ِإنَّ هَّللا َ َخ ِبي ٌر ِب َما َتعْ َملُ َ‬
‫ون‬ ‫ظرْ َن ْفسٌ َما َق َّد َم ْ‬ ‫َياَأ ُّي َها الَّذ َ‬
‫ِين آ َم ُنوا ا َّتقُوا هَّللا َ َو ْل َت ْن ُ‬
‫ت َو ِّ‬
‫الذ ْك ِر ْال َح ِكي ِْم‪َ .‬و َت َق َّب َل‬ ‫آن ْال َعظِ ي ِْم‪َ ،‬و َن َف َع ِنيْ َوِإيَّا ُك ْم ِب َما ِف ْي ِه م َِن ْاآل َيا ِ‬ ‫ار َك هللاُ لِيْ َو َل ُك ْم فِي ْالقُرْ ِ‬ ‫َب َ‬
‫ت َخ ْي ُر الرَّ ا ِح ِمي َْن‬ ‫اغ ِفرْ َوارْ َح ْم َواَ ْن َ‬ ‫ِم ِّنى َو ِم ْن ُك ْم ِتاَل َو َت ُه ِإ َّن ُه ه َُو ْال َغفُ ْو ُر الرَّ ِح ْي ُم‪َ .‬وقُ ْل َربِّ ْ‬
‫‪KHUTBAH KEDUA‬‬
‫ص ِّل َو َسلِّ ْم َع َلى‬ ‫أح ٌد‪ .‬اَللَّ ُه َّم َ‬ ‫ص َمدِ‪ .‬اَلَّذِى َل ْم َيل ِْد َو َل ْم ي ُْو َل ْد َو َل ْم َي ُكنْ َل ُه ُكفُ ًوا َ‬ ‫اَ ْل َحمْ ُد هَّلِل ِ ْال َوا ِح ِد ال َّ‬
‫َس ِّي ِد َنا م َُح َّم ٍد ال َّن ِبيِّ ْال َك ِري ِْم ْال ُم َمجَّ دِ‪َ .‬و َع َلى آلِ ِه َوأصْ َح ِاب ِه الَّ ِذي َْن َش َّي ُد ْوا ال َّدي َْن ِب َع ْز ٍم َق ِويٍّ َو َع ِزي ِْز‬
‫ْال َمدَ ِد‬
‫ت َو َترْ كِ ْال َم ْن ِهيَّاتِ‪َ .‬ق ْد‬ ‫أمَّا َبعْ ُد‪َ :‬ف َياأ ُّي َها ْال َحاضِ ر ُْو َن! ُأ ْوصِ ْي ُك ْم َون ْفسِ ى ِب َت ْق َوى هَّللا ِ ِب ِفعْ ِل ْال َمْأم ُْو َرا ِ‬
‫أرى ِم ْن ُك ْم ِاأّل‬ ‫ظ ُر فِى أسْ مَاِئ ُك ْم ِب َها َمآْل ن‪َ .‬و َل ِكنْ َما َ‬ ‫ب ْالجُمْ ِع َّي ِة َو َكَأ ِّنى أ ْن ُ‬ ‫أ ْش َب َع َل ُك ْم أ ْن َوا ُع ْال ُخ َط ِ‬
‫ان‪َ .‬و َما‬ ‫وصاَل ِح ْال َج َن ِ‬ ‫ال َ‬ ‫ْق‪َ .‬قلَّ َما ُت َغ ِّي ُر أعْ َما َل ُك ْم ت ِْل َك ْال ُخ َطبُ ِا َلى َترْ ِق َي ِة اأْل عْ َم ِ‬ ‫َع َلى جُ م ُْو ٍد َع ِري ِ‬
‫صر ُْوا َواَ ِف ْيقُ ْوا ُث َّم أحْ سِ ُن ْوا ‪ ،‬اِنَّ‬ ‫ت لِ َيمْ َت َّد َف َل ْم َيمْ َتد ِْد‪ّ .‬ف َت َب َّ‬‫ار ْد‪ .‬يُضْ َربُ ُك َّل َو ْق ٍ‬ ‫ِّ‬
‫ا ُ َمثلُ ُك ْم ِااَّل َك ْال َح ِد ْي ِد ْال َب ِ‬
‫هَّللا َ ُيحِبُّ ْالمُحْ سِ ِني َْن‬
‫ْت َع َلى َس ِّي ِد َنا ِإب َْرا ِه ْي َم َو َع َلى ِ‬
‫آل‬ ‫صلَّي َ‬
‫آل َس ِّي ِد َنا م َُح َّم ٍد َك َما َ‬ ‫ص ِّل َع َلى َس ِّي ِد َنا م َُح َّم ٍد َو َع َلى ِ‬ ‫اَل ٰلّ ُه َّم َ‬
‫ت َع َلى َس ِّي ِد َنا ِإب َْرا ِه ْي َم‬ ‫ار ْك َ‬ ‫آل َس ِّي ِد َنا م َُح َّم ٍد َك َما َب َ‬ ‫اركْ َع َلى َس ِّي ِد َنا م َُح َّم ٍد َو َع َلى ِ‬ ‫َس ِّي ِد َنا ِإب َْرا ِه ْي َم َو َب ِ‬
‫آل َس ِّي ِد َنا ِإب َْرا ِه ْي َم‪ِ ،‬فيْ ْال َعا َل ِمي َْن ِإ َّن َك َح ِم ْي ٌد َم ِج ْي ٌد‬ ‫َ‪.‬و َع َلى ِ‬
‫ت اَأْلحْ َيا ِء ِم ْن ُه ْم َواَأْلمْ َواتِ‪ .‬إ َّن َك َس ِم ْي ٌع‬ ‫والمُْؤ ِم ِني َْن َو ْالمُْؤ ِم َنا ِ‬ ‫ت ْ‬ ‫اغ ِفرْ ل ِْلمُسْ لِ ِمي َْن َو ْالمُسْ لِ َما ِ‬ ‫اَل ٰلّ ُه َّم ْ‬
‫اغ ِفرْ اِل ُ َم ِة م َُح َّمدٍ‪َ .‬وارْ َح ْم ُأ َّم َة م َُح َّمدٍ‪.‬‬ ‫اجاتِ‪ . .‬اَل ٰلّ ُه َّم ْ‬ ‫ِ‪،‬و َقاضِ ى ْال َح َ‬ ‫َق ِريْبٌ ُم ِجيْبُ ال َّد َع َوات َ‬
‫ٰ‬ ‫ُأ‬
‫صال ٍِح‬ ‫َوَأصْ لِحْ َّم َة م َُح َّمدٍ‪ .‬واسْ ُترْ اِل ُ َم ِة م َُح َّمدٍ‪ .‬اَللّ ُه َّم ا ْنصُرْ ُه ْم َع َلى َأعْ دَ ِ‬
‫اِئه ْم َو َو ِّف ْق ُه ْم ل َِع َم ٍل َ‬
‫‪َ .‬ين َف ُع ُه ْم فِى ُد ْن َيا ُه ْم َوُأ ْخ َرا ُه ْم‬
‫ت َو ْال َم َعاصِ ى‬ ‫اَل ٰلّ ُه َّم َأصْ لِحْ وُ اَل َة ُأم ُْو ِر َنا َو ُع َل َماَئ َنا َو ُز َع َماَئ َنا َواجْ َع ْل ِه َّم َت ُه ْم فِى ا َِزا َل ِة ْال ُم ْن َك َرا ِ‬
‫الطاع ُْون وّ َق َر َن‬ ‫َواهْ ِد ِه ْم َس ِب ْي َل الرَّ َشادِ‪ .‬اللَّ ُه َّم ارْ َفعْ َو ْاد َفعْ َع َّنا ْال َباَل َء َو ْال َغاَل َء َو ْال َو َبا َء َو َّ‬
‫ف ْالم ُْخ َتلِ َف َة َوال َّشدَ اِئدَ َو ْالم َِح َن‪َ ،‬ما َظ َه َر ِم ْن َها َو َما َب َط َن‪ِ ،‬منْ‬ ‫َو ْال َفحْ َشا َء َو ْال ُم ْن َك َر َو ْال َب ْغ َي َوال ُّسي ُْو َ‬
‫ان ْالمُسْ لِ ِمي َْن َعام ًَّة‪ِ ،‬إ َّن َك َع َلى ُك ِّل َشيْ ٍء َق ِد ْيرٌ‪ .‬اللَّ ُه َّم ِإ َّنا َنسْ َألُ َك ْال َع ْف َو‬ ‫َب َل ِد َنا َه َذا َخاص ًَّة َو ِمنْ ب ُْلدَ ِ‬
‫ْن َوال ُّد ْن َيا َواآْل خ َِر َة‪َ .‬ر َّب َنا آ ِت َنا فِى ال ُّد ْنيأ َح َس َن ًة‪َ ,‬وفِى أآلخ َِر ِة‬ ‫وال َعا ِف َي َة َو ْالم َُعا َفا َة ال َّداِئ َم َة فِى ال ِّدي ِ‬ ‫ْ‬
‫ار‪َ .‬و ْال َحمْ ُد هَّلِل ِ َربِّ ْالعّالّ ِمي َْن‬ ‫اب ال َّن ِ‬ ‫َح َس َن ًة‪َ ,‬و ِق َنا َع َذ َ‬
‫ْأ‬
‫ان َوِإ ْي َتا ِء ذِي ْالقُرْ َبى و َي ْن َهى َع ِن ال َفحْ َشا ِء َو ْال ُم ْن َك ِر‬ ‫هللا َي ُم ُر ِب ْال َع ْد ِل َواإْل حْ َس ِ‬ ‫عِ َبادَ هَّللا ِ‪ .‬إنَّ َ‬
‫ِظ ُك ْم َل َعلَّ ُك ْم َت َذ َّكر ُْو َن‪َ .‬فاذ ُكرُوا هَّللا َ ْال َعظِ ْي َم َي ْذ ُكرْ ُك ْم‪َ .‬وا ْش ُكر ُْوهُ َع َلى ن َِع ِم ِه َي ِز ْد ُك ْم‪.‬‬ ‫َوال َب ْغي‪َ ،‬يع ُ‬
‫ِ‬
‫ْ‬ ‫َأ‬
‫هللا ك َب ُر‬‫َواسْ َئ لُ ْوهُ ِمنْ فضْ لِ ِه يُْؤ ِتك ْم‪َ .‬ولذِك ُر ِ‬
‫ْ‬ ‫َ‬ ‫ُ‬ ‫َ‬