LKS BERBASIS KETERAMPILAN PROSES SAINS

INDIKATOR

3.1.1. Menjelaskan 3 keterampilan proses penyelidikan IPA

3.1.2. Menjelaskan Kegunaan mempelajari IPA
3.1.3. Menyebutkan objek yang dipelajari dalam IPA
3.1.4. Memahami kegunaan satuan baku dalam pengukuran
3.1.5. Mengkonversi satuan dalam SI (SistemInternasional)
3.1.6. Menjelaskan pengertian besaran pokok dan besaran turunan
3.1.7. Menyebutkan macam-macam besaran pokok beserta satuannya
4.1.1. Menyajikan hasil pengamatan, inferensi, dan mengomunikasikan
hasil
4.1.2. Melakukan pengukuran dengan satuan tidak baku
4.1.3. Melakukan pengukuran besaran besaran panjang,massa, waktu
dengan alat ukur yang sering dijumpai dalam kehidupan sehari-hari

AYO PIKIRKAN!

Berapa jarak planet

bumi dengan
matahari?

Gambar (1) bumi;Gambar (2) Matahari

(sumber:islamsaintek.blogspot.com)

Kegiatan 1: Diskusikan soal di bawah ini!

Materi: Penyelidikan IPA.

TUJUAN PENGAMATAN
 Membuat hipotesis (dugaan) dan mengujinya

Alat dan bahan

1. Kertas Tisu : Secukupnya

2. Spidol : secukupnya
3. Gelas bekas air mineral : 1 buah
4. Air : 1 buah
5. Gunting : 1 buah
6. Penggaris : 1 buah

Cara Kerja

1. Memotong kertas tisu dengan ukuran 4 cm x 12 cm.

2. Menggambar atau member garis dengan spidol (atau pena) hitam 2cm dari ujung kertas tisu tersebut.
3. Mengambil gelas bekas air mineral dan mengisi dengan air setinggi 1 cm
4. Membuat perkiraan, apa yang akan terjadi pada garis hitam tersebut setelah dicelupkan di air
5. Mencelupkan kertas tisu ke dalam air, dengan posisi garis berada sedikit di atas permukaan air
6. Mengamati perubahan yang terjadi pada kertas tisu dan garis hitam.
7. Mencatat hasil pengamatan

Pertanyaan penelitian

Buatlah sebuah pertanyaan berkaitan dengan apa yang akan kamu amati!

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

Jawaban Sementara

Buatlah jawaban sementara dari pertanyaan penelitian yang kamu buat sebelumnya!

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................
 Hasil Pengamatan

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

Kesimpulan

Apakah hasil pengamatanmu sesuai dengan jawaban sementara yang kamu buat!

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

KILAS INFO

Lup, kaca pembesar atau suryakanta adalah sebuah lensa cembung

yang mempunyai titik fokus yang dekat dengan lensanya. Benda yang
akan diperbesar terletak di dalam titik fokus lup itu atau jarak benda
ke lensa lup tersebut lebih kecil dibandingkan jarak titik fokus lup ke
lensa lup tersebut.

Gambar 3. Lup
Sumber: https://www.lazada.co.id

Kegiatan 2 : Diskusikan kegiatan di bawah

ini,kemudian presentasikan di depan kelas!

Proses dalam penyelidikan IPA

 Manfaat keterampilan penyelidikan dalam IPA:

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

..........................................................................................................................................................................

Kegiatan 3 : Lakukan pengamatan di bawah ini!

STORYLINE

“’indra ingin mengetahui panjang dari beberapa fasilitas alat belajar yang ada di dalam kelas seperti
papan tulis, meja guru, meja siswa, buku, dsb, akan tetapi indra tidak memiliki alat ukur untuk mengukur
panjang, menurut kalian apakah indra dapat melakukan pengukuran meskipun tidak mempunyai alat
ukur?”

Apabila bisa, maka isilah prosedur pengamatan di bawah ini!

TUJUAN PENGAMATAN

Buatlah tujuan pengamatan yang sesuai dengan storyline diatas1

................................................................................................................................................................

Pertanyaan penelitian
Buatlah pertanyaan berdasarkan apa yang akan kamu amati!

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................
 ...................................................................................................................................................................

Cara kerja

Buatlah cara kerja sesuaikan dengan apa yang akan kamu lakukan dalam proses pengamatan!

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

Hasil Pengamatan

Buat lah table pengamatan sesuai data yang kamu peroleh dari hasil pengamatanmu!

Analisa data

Bandingkan hasil pengukuranmu dengan hasil pengukuran temanmu, catat persamaan dan perbedaannya!

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................

...................................................................................................................................................................
 Kesimpulan
1. Jika hasil pengukuran dkomunikasika ke orang lain, apakah orang lain tersebut memperoleh
pemahaman yang sama?

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

2. Berdasarkan hasil pengukuran, hal penting apakah yang harus dirumuskan bersama?
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................................

Kegiatan 4 : Kerjakan kegiatan di bawah ini

bersama teman sebangkumu!

LET’S DO IT!

Amati benda di sekitarmu, tuliskan ide sebanyak-banyaknya, besaran apa saja yang dapat diukur pada benda terseb

Benda yang di amati Besaran yang dapat diukur Besaran yang tidak dapat
diukur
KILAS INFO

KILAS INFO

Kg Km

hg hm

dag dam

m m

dg dm

cg cm

mg mm

Kegiatan 5 : Diskusikan kegiatan di bawah ini

bersama teman sebangkumu!

LET’S DO IT!

Kerjakan konversi satuan di bawah ini!

20 cm = dam
200 km= m
400 hg kg
100 ml liter
Carilah macam-macam alat ukur yang sering digunakan dalam kehidupan sehari-hari beserta fungsinya dan print dalam b
Susunalah hasil pengamatanmu dalm bentuk tabel yang berisi data nama alat ukur, besaran yang diukur, dan satuannya.
Bandingkan laporanmu dengan anggota kelompok lain!
Kegiatan 6 : Lakukan kegiatan di bawah ini!

Kegiatan 7 : Sebutkan yang termasuk dalam

besaran pokok dan turunan ke dalam table di
bawah ini!

NO BESARAN POKOK BESARAN TURUNAN

 STORYLINE

Alib ingin mengetahui ukuran panjang dan berat benda-benda yang dimilikinya seperti pensil,
pulpen,correction pen, penghapus, kotak pensil, dan buku. Bantu lah temanmu Alib untuk melakukan
pengukuran dengan menggunakan alat ukur yang tepat, kemudian buat lah table pengamatan untuk
hasil pengukuranmu!
 LKS BERBASIS KETERAMPILAN PROSES SAINS

INDIKATOR

3.2.1. Menyajikan hasil pengamatan, mengidentifikasi, dan

mengomunikasikan hasil observasinya.
3.2.2. Menjelaskan bendabenda di sekitar yang bersifat alamiah.
3.2.3. Menjelaskan bendabenda di sekitar yang bersifat buatan manusia.
3.2.4. Menjelaskan bendabenda yang bersifat kompleks dan bersifat
sederhana.
3.2.5. Menjelaskan ciri-ciri makhluk hidup.
3.2.6. Menjelaskan ciri-ciri mahkluk hidup di sekitarnya.
3.2.11. Mengelompokkan makhluk hidup berdasarkan prinsip
klasifikasi.
4.2.1. Melakukan Pengamatan terhadap makhluk hidup dan benda tak
hidup.
4.2.2. Melakukan Pengamatan terhadap berbagai makhluk hidup di
sekitarnya.

AYO PIKIRKAN!

Mengapa kucing dan

harimau memiliki banyak
ciri yang sama?
 Gambar (4) harimau;Gambar (5) kucing
(sumber:islamsaintek.blogspot.com)

Kegiatan 9: Isilah table di bawah ini dengan

jawaban yang tepat!

Dari hasil pengamatanmu adakah benda-benda yang mempunyai ciri yang sama?

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

kesimpulan

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................
Kegiatan 7: Amati lah dan cari tahu informasi
mengenai tumbuhan di bawah ini!

Gambar 6 (a)Bayam;
(b)Kacang tanah;(c)
Kentang;(d)Kedelai;
(e)Melati;(f)Kacang
panjang;(g)kamboja;(h)
Sawi;(i)cemara;(j)Ketela
pohon;(k)kol;
(sumber:Kemendibud,201
7)

1. Jelaskan ciri-ciri dari:

a. Akar serabut/tunggang
b. Batang bercabang/tidak bercabang
c. Tulang daun menyirip/menjari/sejajar
2. Jelaskan ciri-ciri dari tumbuhan diatas!

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................

................................................................................................................................................................
 Kegiatan 8: Kelompokkan tumbuhan pada gambar
di atas ke dalam kegiatan di bawah ini!

JENIS AKAR

SERABUT: TUNGGANG:

Lo’

JENIS BATANG

BERCABANG: TIDAK BERCABANG:

JENIS TULANG DAUN

SEJAJAR: MENYIRIP: MENJARI:

Kegiatan 9: Lakukan pengamatan berikut ini!

PIRAMIDA MAKANAN

Gambar 7 (a)capung;

HASIL PENGAMATA
Jelaskan ciri-ciri dari set

ANALISA DATA

Hewan apa saja yang memiliki ciri yang sama!

Kelompokkan hewan yag memiliki ciri yang sama!

KESIMPULAN

Kegiatan 10: Buatlah kunci dikotom dan kunci

determinasi berdasarkan tumbuhan di bawah ini
r:Kemendibud,2017)

1. a. Tumbuhan yang berspora ………………………………………………………………………………………………………………………..

b. Tumbuhan yang tidak berspora…………………………………………………………………………………………………………………

2. a. Tumbuhan yang berbatang jelas………………………………………………………………………………………………………………..

b. Tumbuhan yang tidak berbatang jelas……………………………………………………………………………………………………….

3. a. Berbiji tutup……………………………………………………………………………………………………………………………………………….

b. Berbiji terbuka……………………………………………………………………………………………………………………………………………

4. a Biji berkeping dua……………………………………………………………………………………………………………………………………….

b. Biji berkeping satu……………………………………………………………………………………………………………………………………..

Siapkan sebuah karton, kertas origami, dan spidol,kemudian buat lah kunci determinasi dan dan kunci
dikotom bersama kelompokmu!

Kegiatan : Ayo lakukan kegiatan di bawah ini bawah

ini

1. Jelaskan ciri-ciri dari kelompok hewan di atas!

Porifera:

Ubur-ubur:

Cacing pita:

Cacing gelang:
 Cacing tanah:

Cumi-cumi:

Siput:

Bintang Laut:

Kepiting

Lebah:

2. Kelompokkan Hewan tersebut kedalam kelompok:

Porifera:

Coelenterata

Platyhelminthes

Nemathelminthes

Annelida

Mollusca

Arthropoda

Echinodermata?
1. Jelaskan ciri-ciri dari kelompok hewan di atas!
Ikan mujair:

Bandeng:

Katak:

Ayam:

Bebek:

Kura-kura:

Ular:

Kelelawar:

Kuda:

2. Kelompokkan Hewan tersebut kedalam kelompok:

Porifera:

Coelenterata

Platyhelminthes

Nemathelminthes

Annelida

Mollusca

Arthropoda

Echinodermata?