Anda di halaman 1dari 40

2021

TUGAS DISKUSI KELAS 1 B KELOMPOK I


APLIKASI SYARAH DAN KRITIK DENGAN
METODE TAKHRIJ BERBASIS TEKNOLOGI
INFORMATIKA HADIS TENTANG
FITRAHNYA ANAK YANG LAHIR

ِ‫ﺗَﻄْﺒِﯿْﻖُ اﻟَﺸﱠﺮْحِ ﻋَﻠَﻰ ﻃَﺮِﯾْﻘَﺔِ اﻟـﺘﱠﺨْـﺮِﯾْﺞ‬


ِ‫ﻓِﻰ اﻟْﺤَﺪِﯾْﺚِ ﺣَﻖﱡ اﻟﻮَﻟَﺪِ ﻋَﻠَﻰ اﻟﻮَاﻟِﺪ‬

Disusun untuk memenuhi salah satu tugas mata kuliah


“Study Al-Hadits” Pascasarjana PAI IAID Tahun 2021

Disusun Oleh :

No Nama NIM
1. UJANG NURSAMSI 2111000909
2. HENA ZAHROTUL FADILLA 2111000946
3. HILMAN RIDWAN 2111000912
4. ITA PATHONAH 2111000944
5. IIS SUGIHARTI 2111000934
6. TATING SARININGSIH 2111000931

INSTITUT AGAMA ISLAM DARUSSALAM


PROGRAM PASCASARJANA
Jln Ky. Ahmad Fadlil No. 8 Ciamis-Jawa Barat, Indonesia
Tlp. +62 265 774377 Email : pascasarjana@iaid,ac.id -
pps.iaid@gmail.com URL : www.iaid.ac.id
TUGAS DISKUSI KELAS 1 B KELOMPOK 1
APLIKASI SYARAH DAN KRITIK DENGAN METODE TAHKHRIJ
BERBASIS TEKNOLOGI INFORMATIKA
HADIS TENTANG KEWAJIBAN ORANG TUA TERHADAP ANAK

ِ‫ﺗَﻄْﺒِﯿْﻖُ اﻟَﺸﱠﺮْحِ ﻋَﻠَﻰ ﻃَﺮِﯾْﻘَ ِﺔ اﻟـﺘﱠﺨْـﺮِﯾْﺞ‬


ِ‫ﻓِﻰ اﻟْﺤَﺪِﯾْﺚِ ﺣَﻖﱡ اﻟﻮَﻟَﺪِ ﻋَﻠَﻰ اﻟﻮَاﻟِﺪ‬

A. TAKHRIJUL HADIS

Rekapitulasi Mashadir Ashliyahnya sebagai berikut:


No Dilalah Mashadir Ashliyah
1 CD Al-Maktabah Musnad Al-Bazar, Tanbih al-Ghafilin li as-Samarqandi, Abu
Al-Syamilah Nuaim fi al-Hilyah, As-Sunan al-Kubro lil Baihaqi, Sy’ubul
Iman lil Baihaqi

Mashadir Ashliyah secara keseluruhan:


1. Musnad Al-Bazar ( 292 H)
2. Tanbih al-Ghafilin li as-Samarqandi ( 373 H).
3. Abu Nuaim fi al-Hilyah (430 H)
4. As-Sunan al-Kubro lil Baihaqi (458 H)
5. Sy’ubul Iman lil Baihaqi ( 458 H)
‫‪Kutipan Hadits dari al-Maktabah al-Syamilah‬‬

‫ﻣﺴﻨﺪ ﺍﻟﺒﺰﺍﺭ ) ﺝ ‪ /١٥‬ﺹ ‪(١٧٦‬‬ ‫‪١‬‬

‫‪ -٨٥٤٠‬ﺣ‪‬ﺪ‪‬ﺛﻨﺎ ﺍﳊﺎﺭﺙ ﺑﻦ ﺍﳋﻀﺮ‪ ،‬ﻗَﺎﻝ‪ :‬ﺣ‪‬ﺪ‪‬ﺛﻨﺎ ﺳ‪‬ﻌ‪‬ﺪ ﺑﻦ ﺳ‪‬ﻌ‪‬ﻴﺪ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻦ ﺃﺧﻴﻪ ﻋ‪‬ﺒﺪ ﺍﻟﻠﱠﻪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦِ ﺳ‪‬ﻌ‪‬ﻴﺪ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻦ‬

‫ﺃَﺑِﻴﻪ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻦ ﺃﺑﻲ ﻫ‪‬ﺮ‪‬ﻳﺮﺓ؛ ﺃَﻥ‪ ‬ﺭ‪‬ﺳ‪‬ﻮﻝَ ﺍ‪ ِ‬ﺻ‪‬ﻠﱠﻰ ﺍﻟﻠﱠﻪ‪ ‬ﻋ‪‬ﻠَﻴﻪ ﻭ‪‬ﺳ‪‬ﻠﱠﻢ ﻗﺎﻝ‪ :‬ﺇﻥ ﻣﻦ ﺣﻖ ﺍﻟﻮﻟﺪ ﻋﻠﻰ ﺍﻟﻮﺍﻟﺪ ﺃﻥ‬

‫ﳛﺴﻦ ﺍﲰﻪ ﻭﳛﺴﻦ ﺃﺩﺑﻪ‪.‬‬

‫ﺗﻨﺒﻴﻪ ﺍﻟﻐﺎﻓﻠﲔ ﺑﺄﺣﺎﺩﻳﺚ ﺳﻴﺪ ﺍﻻﻧﺒﻴﺎﺀ ﻟﻠﺴﻤﺮﻗﻨﺪﻱ )ﺝ ‪ /١‬ﺹ ‪(١٣٠‬‬ ‫‪٢‬‬

‫ﺣ‪‬ﺪ‪‬ﺛَﻨ‪‬ﺎ ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﺍﻟْﻔَﻀْﻞِ‪ ،‬ﺣ‪‬ﺪ‪‬ﺛَﻨ‪‬ﺎ ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﺟ‪‬ﻌ‪‬ﻔَﺮٍ‪ ،‬ﺣ‪‬ﺪ‪‬ﺛَﻨ‪‬ﺎ ﺇِﺑ‪‬ﺮ‪‬ﺍﻫ‪‬ﻴﻢ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻳ‪‬ﻮﺳ‪‬ﻒ‪ ،‬ﺣ‪‬ﺪ‪‬ﺛَﻨ‪‬ﺎ ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﺎﻭِﻳ‪‬ﺔَ‪،‬‬

‫ﻋ‪‬ﻦ‪ ‬ﺣ‪‬ﺴ‪‬ﻦِ ﺑ‪‬ﻦِ ﻋ‪‬ﻤ‪‬ﺎﺭ‪‬ﺓ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻦ‪ ‬ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦِ ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪ ‬ﺍﻟﺮ‪‬ﺣ‪‬ﻤ‪‬ﻦِ ﺑ‪‬ﻦِ ﺃَﺑِﻲ ﻟَﻴ‪‬ﻠَﻰ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻦ‪ ‬ﻋ‪‬ﻴﺴ‪‬ﻰ ﺑ‪‬ﻦِ ﻃَﻠْﺤ‪‬ﺔَ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻦ‪ ‬ﺃَﺑِﻲ‬

‫ﻫ‪‬ﺮ‪‬ﻳ‪‬ﺮ‪‬ﺓ‪ ‬ﺭ‪‬ﺿ‪‬ﻲ‪ ‬ﺍﻟﻠﱠﻪ‪ ‬ﺗَﻌ‪‬ﺎﻟَﻰ ﻋ‪‬ﻨ‪‬ﻪ‪ , ‬ﺃَﻥ‪ ‬ﺍﻟﻨ‪‬ﺒِﻲ‪ ‬ﺻ‪‬ﻠﱠﻰ ﺍﻟﻠﱠﻪ‪ ‬ﻋ‪‬ﻠَﻴ‪‬ﻪ‪ ‬ﻭ‪‬ﺳ‪‬ﻠﱠﻢ‪ , ‬ﻗَﺎﻝَ‪ " :‬ﻣ‪‬ﻦ‪ ‬ﺣ‪‬ﻖ‪ ‬ﺍﻟْﻮ‪‬ﻟَﺪ‪ ‬ﻋ‪‬ﻠَﻰ ﺍﻟْﻮ‪‬ﺍﻟ‪‬ﺪ‪ ‬ﺛَﻠَﺎَﺛﺔُ‬

‫ﺃَﺷ‪‬ﻴ‪‬ﺎﺀ‪ :‬ﺃَﻥ‪ ‬ﻳ‪‬ﺤ‪‬ﺴ‪‬ﻦ‪ ‬ﺍﺳ‪‬ﻤ‪‬ﻪ‪ ‬ﺇِﺫَﺍ ﻭ‪‬ﻟ‪‬ﺪ‪ ،‬ﻭ‪‬ﻳ‪‬ﻌ‪‬ﻠﱢﻤ‪‬ﻪ‪ ‬ﺍﻟْﻜ‪‬ﺘَﺎﺏ‪ ‬ﺇِﺫَﺍ ﻋ‪‬ﻘَﻞَ‪ ،‬ﻭ‪‬ﻳ‪‬ﺰ‪‬ﻭ‪‬ﺟ‪‬ﻪ‪ ‬ﺇِﺫَﺍ ﺃَﺩ‪‬ﺭ‪‬ﻙَ "‬

‫ﺍﺑﻮ ﻧﻌﻴﻢ ﰲ ﺍﳊﻠﻴﺔ )ﺝ ‪ /١‬ﺹ ‪(١٨٤‬‬ ‫‪٣‬‬

‫ﺣ‪‬ﺪ‪‬ﺛَﻨ‪‬ﺎ ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪ ‬ﺍ‪ ِ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦِ ﺟ‪‬ﻌ‪‬ﻔَﺮٍ‪ ،‬ﺛَﻨ‪‬ﺎ ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﺑ‪‬ﻜْﺮِ ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﺃَﺑِﻲ ﻋ‪‬ﺎﺻ‪‬ﻢٍ‪ ،‬ﺛَﻨ‪‬ﺎ ﺻ‪‬ﺎﻟ‪‬ﺢ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﺯِﻳ‪‬ﺎﺩ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺣ‪‬ﺪ‪‬ﺛَﻨ‪‬ﺎ ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪‬‬

‫ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻋ‪‬ﻠ‪‬ﻲﱟ‪ ،‬ﺛَﻨ‪‬ﺎ ﺍﻟْﺤ‪‬ﺴ‪‬ﻴ‪‬ﻦ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦِ ﺣ‪‬ﻤ‪‬ﺎﺩ‪ ،‬ﺛَﻨ‪‬ﺎ ﺍﻟْﻤ‪‬ﻐ‪‬ﲑ‪‬ﺓ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪ ‬ﺍﻟﺮ‪‬ﺣ‪‬ﻤ‪‬ﻦِ‪ ،‬ﻗَﺎﻟَﺎ‪ :‬ﺛَﻨ‪‬ﺎ ﻋ‪‬ﺜْﻤ‪‬ﺎﻥ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪‬‬

‫ﺍﻟﺮ‪‬ﺣ‪‬ﻤ‪‬ﻦِ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺣ‪‬ﺪ‪‬ﺛْﺖ‪ ‬ﻋ‪‬ﻦ‪ ‬ﺃَﺑِﻲ ﺟ‪‬ﻌ‪‬ﻔَﺮٍ ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦِ ﺇِﺳ‪‬ﻤ‪‬ﺎﻋ‪‬ﻴﻞَ‪ ،‬ﺛَﻨ‪‬ﺎ ﺍﻟْﺤ‪‬ﺴ‪‬ﻦ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻋ‪‬ﻠ‪‬ﻲﱟ ﺍﻟْﺤ‪‬ﻠْﻮ‪‬ﺍﻧ‪‬ﻲ‪َ ،‬ﺛَﻨ‪‬ﺎ ﻳ‪‬ﺰِﻳﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪‬‬

‫ﻫ‪‬ﺎﺭ‪‬ﻭﻥ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺍﻟﻠﱠﻔْﻆُ ﻟَﻪ‪ ،‬ﻗَﺎﻟُﻮﺍ‪ :‬ﺛَﻨ‪‬ﺎ ﺍﻟْﺠ‪‬ﺮ‪‬ﺍﺡ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻣ‪‬ﻨ‪‬ﻬ‪‬ﺎﻝٍ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻦِ ﺍﻟﺰ‪‬ﻫ‪‬ﺮِﻱ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻦ‪ ‬ﺳ‪‬ﻠَﻴ‪‬ﻢٍ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻮ‪‬ﻟَﻰ ﺃَﺑِﻲ ﺭ‪‬ﺍﻓ‪‬ﻊٍ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻦ‪ ‬ﺃَﺑِﻲ‬

‫ﺭ‪‬ﺍﻓ‪‬ﻊٍ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻮ‪‬ﻟَﻰ ﺍﻟﻨ‪‬ﺒِﻲ‪ ‬ﺻ‪‬ﻠﱠﻰ ﺍ‪ ُ‬ﻋ‪‬ﻠَﻴ‪‬ﻪ‪ ‬ﻭ‪‬ﺳ‪‬ﻠﱠﻢ‪ ‬ﻗَﺎﻝَ‪ :‬ﻗَﺎﻝَ ﺍﻟﻨ‪‬ﺒِﻲ‪ ‬ﺻ‪‬ﻠﱠﻰ ﺍ‪ ُ‬ﻋ‪‬ﻠَﻴ‪‬ﻪ‪ ‬ﻭ‪‬ﺳ‪‬ﻠﱠﻢ‪» :‬ﻛَﻴ‪‬ﻒ‪ ‬ﺑِﻚ‪ ‬ﻳ‪‬ﺎ ﺃَﺑ‪‬ﺎ ﺭ‪‬ﺍﻓ‪‬ﻊٍ‬

‫ﺇِﺫَﺍ ﺍﻓْﺘَﻘَﺮ‪‬ﺕ‪‬؟«‪ ،‬ﻗُﻠْﺖ‪ :‬ﺃَﻓَﻠَﺎ ﺃَﺗَﻘَﺪ‪‬ﻡ‪ ‬ﻓ‪‬ﻲ ﺫَﻟ‪‬ﻚ‪‬؟ ﻗَﺎﻝَ‪» :‬ﺑ‪‬ﻠَﻰ«‪ ،‬ﻗَﺎﻝَ‪» :‬ﻣ‪‬ﺎ ﻣ‪‬ﺎﻟُﻚ‪‬؟« ﻗُﻠْﺖ‪ :‬ﺃَﺭ‪‬ﺑ‪‬ﻌ‪‬ﻮﻥ‪ ‬ﺃَﻟْﻔًﺎ‪،‬‬

‫ﻭ‪‬ﻫ‪‬ﻲ‪ ‬ﻟ‪‬ﻠﱠﻪ‪ ‬ﻋ‪‬ﺰ‪ ‬ﻭ‪‬ﺟ‪‬ﻞﱠ‪ ،‬ﻗَﺎﻝَ‪» :‬ﻟَﺎ‪ ،‬ﺃَﻋ‪‬ﻂ‪ ‬ﺑ‪‬ﻌ‪‬ﻀًﺎ ﻭ‪‬ﺃَﻣ‪‬ﺴ‪‬ﻚ‪ ‬ﺑ‪‬ﻌ‪‬ﻀًﺎ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺃَﺻ‪‬ﻠ‪‬ﺢ‪ ‬ﺇِﻟَﻰ ﻭ‪‬ﻟَﺪ‪‬ﻙَ«‪ ،‬ﻗَﺎﻝَ‪ :‬ﻗُﻠْﺖ‪ :‬ﺃَﻭ‪‬ﻟَﻬ‪‬ﻢ‪‬‬

‫ﻋ‪‬ﻠَﻴ‪‬ﻨ‪‬ﺎ ﻳ‪‬ﺎ ﺭ‪‬ﺳ‪‬ﻮﻝَ ﺍ‪ ِ‬ﺣ‪‬ﻖ‪ ‬ﻛَﻤ‪‬ﺎ ﻟَﻨ‪‬ﺎ ﻋ‪‬ﻠَﻴ‪‬ﻬِﻢ‪‬؟ ﻗَﺎﻝَ‪» :‬ﻧَﻌ‪‬ﻢ‪ ،‬ﺣ‪‬ﻖ‪ ‬ﺍﻟْﻮ‪‬ﻟَﺪ‪ ‬ﻋ‪‬ﻠَﻰ ﺍﻟْﻮ‪‬ﺍﻟ‪‬ﺪ‪ ‬ﺃَﻥ‪ ‬ﻳ‪‬ﻌ‪‬ﻠﱢﻤ‪‬ﻪ‪ ‬ﺍﻟْﻜ‪‬ﺘَﺎﺏ‪ ،«‬ﻭ‪‬ﻗَﺎﻝَ‬
‫ﻋ‪‬ﺜْﻤ‪‬ﺎﻥ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪ ‬ﺍﻟﺮ‪‬ﺣ‪‬ﻤ‪‬ﻦِ‪ " :‬ﻛ‪‬ﺘَﺎﺏ‪ ‬ﺍ‪ ِ‬ﻋ‪‬ﺰ‪ ‬ﻭ‪‬ﺟ‪‬ﻞﱠ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺍﻟﺮ‪‬ﻣ‪‬ﻲ‪ ‬ﻭ‪‬ﺍﻟﺴ‪‬ﺒ‪‬ﺎﺣ‪‬ﺔَ‪ .‬ﺯَﺍﺩ‪ ‬ﻳ‪‬ﺰِﻳﺪ‪» :‬ﻭ‪َ‬ﺃﻥ‪ ‬ﻳ‪‬ﻮ‪‬ﺭ‪‬ﺛَﻪ‪ ‬ﻃَﻴ‪‬ﺒ‪‬ﺎ«‪،‬‬

‫ﻗَﺎﻝَ‪ :‬ﻭ‪‬ﻣ‪‬ﺘَﻰ ﻳ‪‬ﻜُﻮﻥ‪ ‬ﻓَﻘْﺮِﻱ؟ ﻗَﺎﻝَ‪» :‬ﺑ‪‬ﻌ‪‬ﺪ‪‬ﻱ«‪ .‬ﻗَﺎﻝَ ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﺳ‪‬ﻠَﻴ‪‬ﻢٍ‪ :‬ﻓَﻠَﻘَﺪ‪ ‬ﺭ‪‬ﺃَﻳ‪‬ﺘُﻪ‪ ‬ﺍﻓْﺘَﻘَﺮ‪ ‬ﺑ‪‬ﻌ‪‬ﺪ‪‬ﻩ‪ ،‬ﺣ‪‬ﺘﱠﻰ ﻛَﺎﻥ‪ ‬ﻳ‪‬ﻘْﻌ‪‬ﺪ‪،‬‬

‫ﻓَﻴ‪‬ﻘْﻌ‪‬ﺪ‪ ‬ﻓَﻴ‪‬ﻘُﻮﻝُ‪ :‬ﻣ‪‬ﻦ‪ ‬ﻳ‪‬ﺘَﺼ‪‬ﺪ‪‬ﻕُ ﻋ‪‬ﻠَﻰ ﺍﻟﺸ‪‬ﻴ‪‬ﺦِ ﺍﻟْﻜَﺒِﲑ‪ ‬ﺍﻟْﺄَﻋ‪‬ﻤ‪‬ﻰ؟ ﻣ‪‬ﻦ‪ ‬ﻳ‪‬ﺘَﺼ‪‬ﺪ‪‬ﻕُ ﻋ‪‬ﻠَﻰ ﺭ‪‬ﺟ‪‬ﻞٍ ﺃَﻋ‪‬ﻠَﻤ‪‬ﻪ‪ ‬ﺭ‪‬ﺳ‪‬ﻮﻝُ ﺍ‪ِ‬‬

‫ﺻ‪‬ﻠﱠﻰ ﺍ‪ ُ‬ﻋ‪‬ﻠَﻴ‪‬ﻪ‪ ‬ﻭ‪‬ﺳ‪‬ﻠﱠﻢ‪ ‬ﺃَﻧﱠﻪ‪ ‬ﺳ‪‬ﻴ‪‬ﻔْﺘَﻘ‪‬ﺮ‪ ‬ﺑ‪‬ﻌ‪‬ﺪ‪‬ﻩ‪‬؟ ﻣ‪‬ﻦ‪ ‬ﻳ‪‬ﺘَﺼ‪‬ﺪ‪‬ﻕُ ﻓَﺈِﻥ‪ ‬ﻳ‪‬ﺪ‪ ‬ﺍ‪ ِ‬ﻫ‪‬ﻲ‪ ‬ﺍﻟْﻌ‪‬ﻠْﻴ‪‬ﺎ‪ ،‬ﻭﻳ‪‬ﺪ‪ ‬ﺍﻟْﻤ‪‬ﻌ‪‬ﻄ‪‬ﻲ ﺍﻟْﻮ‪‬ﺳ‪‬ﻄَﻰ‪،‬‬

‫ﻭﻳ‪‬ﺪ‪ ‬ﺍﻟﺴ‪‬ﺎﺋ‪‬ﻞِ ﺍﻟﺴ‪‬ﻔْﻠَﻰ‪ ،‬ﻭ‪‬ﻣ‪‬ﻦ‪ ‬ﺳ‪‬ﺄَﻝَ ﻋ‪‬ﻦ‪ ‬ﻇَﻬ‪‬ﺮِ ﻏ‪‬ﻨ‪‬ﻰ ﻛَﺎﻥ‪ ‬ﻟَﻪ‪ ‬ﺷ‪‬ﻴ‪‬ﺒ‪‬ﺔٌ ﻳ‪‬ﻌ‪‬ﺮ‪‬ﻑ‪ ‬ﺑِﻬ‪‬ﺎ ﻳ‪‬ﻮ‪‬ﻡ‪ ‬ﺍﻟْﻘ‪‬ﻴ‪‬ﺎﻣ‪‬ﺔ‪ ،‬ﻭ‪‬ﻟَﺎ ﺗَﺤ‪‬ﻞﱡ ﺍﻟﺼ‪‬ﺪ‪َ‬ﻗﺔُ‬

‫ﻟ‪‬ﻐَﻨ‪‬ﻲﱟ‪ ،‬ﻭ‪‬ﻟَﺎﻟ‪‬ﺬ‪‬ﻱ ﻣ‪‬ﺮ‪‬ﺓ‪ ‬ﺳ‪‬ﻮِﻱﱟ؟ ﻗَﺎﻝَ‪ :‬ﻓَﻠَﻘَﺪ‪ ‬ﺭ‪‬ﺃَﻳ‪‬ﺖ‪ ‬ﺭ‪‬ﺟ‪‬ﻠًﺎ ﺃَﻋ‪‬ﻄَﺎﻩ‪‬‬

‫ﺍﻟﺴﻨﻦ ﺍﻟﻜﱪﻯ ﻟﻠﺒﻴﻬﻘﻲ ) ﺝ ‪ /١٠‬ﺹ ‪(٢٦‬‬

‫‪ - ١٩٧٤٢‬ﺣ‪‬ﺪ‪‬ﺛَﻨ‪‬ﺎ ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﺍﻟْﻘَﺎﺳ‪‬ﻢِ ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪ ‬ﺍﻟﺮ‪‬ﺣ‪‬ﻤ‪‬ﻦِ ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦِ ﺍﻟﺴ‪‬ﺮ‪‬ﺍﺝِ ‪ ,‬ﺇِﻣ‪‬ﻠَﺎﺀ‪ ،‬ﺃﻧﺒﺄ ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﺍﻟْﺤ‪‬ﺴ‪‬ﻦِ ﺃَﺣ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪‬‬

‫ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦِ ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪‬ﻭﺱٍ ﺍﻟﻄﱠﺮ‪‬ﺍﺋ‪‬ﻔ‪‬ﻲ‪ ،‬ﺃﻧﺒﺄ ﻋ‪‬ﺜْﻤ‪‬ﺎﻥ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﺳ‪‬ﻌ‪‬ﻴﺪ‪ ،‬ﺛﻨﺎ ﻳ‪‬ﺰِﻳﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪ ‬ﺭ‪‬ﺑ‪‬ﻪ‪ ،‬ﺛﻨﺎ ﺑ‪‬ﻘ‪‬ﻴ‪‬ﺔُ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻦ‪ ‬ﻋ‪‬ﻴﺴ‪‬ﻰ ﺑ‪‬ﻦِ‬

‫ﺇِﺑ‪‬ﺮ‪‬ﺍﻫ‪‬ﻴﻢ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻦِ ﺍﻟﺰ‪‬ﻫ‪‬ﺮِﻱ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻦ‪ ‬ﺃَﺑِﻲ ﺳ‪‬ﻠَﻴ‪‬ﻤ‪‬ﺎﻥ‪ ‬ﻣ‪‬ﻮ‪‬ﻟَﻰ ﺃَﺑِﻲ ﺭ‪‬ﺍﻓ‪‬ﻊٍ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻦ‪ ‬ﺃَﺑِﻲ ﺭ‪‬ﺍﻓ‪‬ﻊٍ‪ ،‬ﻗَﺎﻝَ‪ :‬ﻗُﻠْﺖ‪ :‬ﻳ‪‬ﺎ ﺭ‪‬ﺳ‪‬ﻮﻝَ ﺍ‪, ِ‬‬

‫ﺃَﻟ‪‬ﻠْﻮ‪‬ﻟَﺪ‪ ‬ﻋ‪‬ﻠَﻴ‪‬ﻨ‪‬ﺎ ﺣ‪‬ﻖ‪ , ‬ﻛَﺤ‪‬ﻘﱢﻨ‪‬ﺎ ﻋ‪‬ﻠَﻴ‪‬ﻬِﻢ‪‬؟ ﻗَﺎﻝَ‪ " :‬ﻧَﻌ‪‬ﻢ‪ ‬ﺣ‪‬ﻖ‪ ‬ﺍﻟْﻮ‪‬ﻟَﺪ‪ ‬ﻋ‪‬ﻠَﻰ ﺍﻟْﻮ‪‬ﺍﻟ‪‬ﺪ‪ ‬ﺃَﻥ‪ ‬ﻳ‪‬ﻌ‪‬ﻠﱢﻤ‪‬ﻪ‪ ‬ﺍﻟْﻜ‪‬ﺘَﺎﺑ‪‬ﺔَ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺍﻟﺴ‪‬ﺒ‪‬ﺎﺣ‪‬ﺔَ‪،‬‬

‫ﻭ‪‬ﺍﻟﺮ‪‬ﻣ‪‬ﻲ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺃَﻥ‪ ‬ﻳ‪‬ﻮ‪‬ﺭ‪‬ﺛَﻪ‪ ‬ﻃَﻴ‪‬ﺒ‪‬ﺎ "‪ ،‬ﻫ‪‬ﺬَﺍ ﺣ‪‬ﺪ‪‬ﻳﺚ‪ ‬ﺿَﻌ‪‬ﻴﻒ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻴﺴ‪‬ﻰ ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﺇِﺑ‪‬ﺮ‪‬ﺍﻫ‪‬ﻴﻢ‪ ‬ﺍﻟْﻬ‪‬ﺎﺷ‪‬ﻤ‪‬ﻲ‪ ‬ﻫ‪‬ﺬَﺍ ﻣ‪‬ﻦ‪ ‬ﺷ‪‬ﻴ‪‬ﻮﺥِ ﺑ‪‬ﻘ‪‬ﻴ‪‬ﺔَ ‪,‬‬

‫ﻣ‪‬ﻨ‪‬ﻜَﺮ‪ ‬ﺍﻟْﺤ‪‬ﺪ‪‬ﻳﺚ‪ ‬ﺿَﻌ‪‬ﻔَﻪ‪ ‬ﻳ‪‬ﺤ‪‬ﻴ‪‬ﻰ ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﲔ‪ ‬ﻭ‪‬ﺍﻟْﺒ‪‬ﺨَﺎﺭِﻱ‪ ‬ﻭ‪‬ﻏَﻴ‪‬ﺮ‪‬ﻫ‪‬ﻤ‪‬ﺎ‬

‫ﺷﻌﺐ ﺍﺍﻻﳝﺎﻥ ﻟﻠﺒﻴﻬﻘﻲ ) ﺝ ‪ /١١‬ﺹ ‪(١٣٢‬‬ ‫‪٤‬‬

‫‪ - ٨٢٩١‬ﺃَﺧ‪‬ﺒ‪‬ﺮ‪‬ﻧَﺎ ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﺍﻟْﺤ‪‬ﺴ‪‬ﻴ‪‬ﻦِ ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﺑِﺸ‪‬ﺮ‪‬ﺍﻥ‪ ،‬ﺃﻧﺎ ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﻋ‪‬ﻤ‪‬ﺮِﻭ ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﺍﻟﺴ‪‬ﻤ‪‬ﺎﻙ‪ ،‬ﻧﺎ ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪] ‬ﺹ‪ [١٣٣:‬ﻋ‪‬ﻴﺴ‪‬ﻰ‬

‫ﺑ‪‬ﻦِ ﺣ‪‬ﺴ‪‬ﺎﻥٍ ﺍﻟْﻤ‪‬ﺪ‪‬ﺍﺋ‪‬ﻨ‪‬ﻲ‪ ‬ﻓ‪‬ﻲ ﺳ‪‬ﻨ‪‬ﺔ‪ ‬ﺍﺛْﻨ‪‬ﺘَﻴ‪‬ﻦِ ﻭ‪‬ﺳ‪‬ﺒ‪‬ﻌ‪‬ﲔ‪ ‬ﻭ‪‬ﻣ‪‬ﺎﺋَﺘَﻴ‪‬ﻦِ‪ ،‬ﻧﺎ ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﺍﻟْﻔَﻀْﻞِ ﺑ‪‬ﻦِ ﻋ‪‬ﻄ‪‬ﻴ‪‬ﺔَ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻦ‪ ‬ﺃَﺑِﻴﻪ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻦ‪‬‬

‫ﻋ‪‬ﻄَﺎﺀ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻦِ ﺍﺑ‪‬ﻦِ ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺎﺱٍ‪ ،‬ﺃَﻧﱠﻬ‪‬ﻢ‪ ‬ﻗَﺎﻟُﻮﺍ‪ :‬ﻳ‪‬ﺎ ﺭ‪‬ﺳ‪‬ﻮﻝَ ﺍ‪ ،ِ‬ﻗَﺪ‪ ‬ﻋ‪‬ﻠ‪‬ﻤ‪‬ﻨ‪‬ﺎ ﺣ‪‬ﻖ‪ ‬ﺍﻟْﻮ‪‬ﺍﻟ‪‬ﺪ‪ ‬ﻋ‪‬ﻠَﻰ ﺍﻟْﻮ‪‬ﻟَﺪ‪ ،‬ﻓَﻤ‪‬ﺎ ﺣ‪‬ﻖ‪ ‬ﺍﻟْﻮ‪‬ﻟَﺪ‪‬‬

‫ﻋ‪‬ﻠَﻰ ﺍﻟْﻮ‪‬ﺍﻟ‪‬ﺪ‪‬؟ ﻗَﺎﻝَ‪ " :‬ﺃَﻥ‪ ‬ﻳ‪‬ﺤ‪‬ﺴ‪‬ﻦ‪ ‬ﺍﺳ‪‬ﻤ‪‬ﻪ‪ ،‬ﻭ‪‬ﻳ‪‬ﺤ‪‬ﺴ‪‬ﻦ‪ ‬ﺃَﺩ‪‬ﺑ‪‬ﻪ‪ " ‬ﻭ‪‬ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﺍﻟْﻔَﻀْﻞِ ﺑ‪‬ﻦِ ﻋ‪‬ﻄ‪‬ﻴ‪‬ﺔَ ﺿَﻌ‪‬ﻴﻒ‪ ‬ﺑِﻤ‪‬ﺮ‪‬ﺓ‪ ،‬ﻟَﺎ‬

‫ﺗَﻔْﺮ‪‬ﺡ‪ ‬ﺑِﻤ‪‬ﺎ ﻳ‪‬ﻨ‪‬ﻔَﺮِﺩ‪ ‬ﺑِﻪ‪‬‬


‫ﺷﻌﺐ ﺍﺍﻻﳝﺎﻥ ﻟﻠﺒﻴﻬﻘﻲ ) ﺝ ‪ /١١‬ﺹ ‪(١٣٦‬‬

‫‪ - ٨٢٩٨‬ﻭ‪‬ﺣ‪‬ﺪ‪‬ﺛَﻨ‪‬ﺎ ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﺍﻟْﻘَﺎﺳ‪‬ﻢِ ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪ ‬ﺍﻟﺮ‪‬ﺣ‪‬ﻤ‪‬ﻦِ ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺍﻟﺴ‪‬ﺮ‪‬ﺍﺝ‪ ،‬ﺃﻧﺎ ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﺍﻟْﺤ‪‬ﺴ‪‬ﻦِ ﺃَﺣ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦِ‬

‫ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪‬ﻭﺱٍ ﺍﻟﻄﱠﺮ‪‬ﺍﺋ‪‬ﻔ‪‬ﻲ‪ ،‬ﻧﺎ ﻋ‪‬ﺜْﻤ‪‬ﺎﻥ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﺳ‪‬ﻌ‪‬ﻴﺪ‪ ،‬ﻧﺎ ﺯَﻳ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪ ‬ﺭ‪‬ﺑ‪‬ﻪ‪ ،‬ﻧﺎ ﺑ‪‬ﻘ‪‬ﻴ‪‬ﺔُ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻦ‪ ‬ﻋ‪‬ﻴﺴ‪‬ﻰ ﺑ‪‬ﻦِ ﺇِﺑ‪‬ﺮ‪‬ﺍﻫ‪‬ﻴﻢ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻦِ‬

‫ﺍﻟﺰ‪‬ﻫ‪‬ﺮِﻱ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻦ‪ ‬ﺃَﺑِﻲ ﺳ‪‬ﻠَﻴ‪‬ﻤ‪‬ﺎﻥ‪ ‬ﻣ‪‬ﻮ‪‬ﻟَﻰ ﺃَﺑِﻲ ﺭ‪‬ﺍﻓ‪‬ﻊٍ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻦ‪ ‬ﺃَﺑِﻲ ﺭ‪‬ﺍﻓ‪‬ﻊٍ‪ ،‬ﻗَﺎﻝَ‪ :‬ﻗُﻠْﺖ‪ :‬ﻳ‪‬ﺎ ﺭ‪‬ﺳ‪‬ﻮﻝَ ﺍ‪َ ،ِ‬ﺃﻟ‪‬ﻠْﻮ‪‬ﻟَﺪ‪ ‬ﻋ‪‬ﻠَﻴ‪‬ﻨ‪‬ﺎ ﺣ‪‬ﻖ‪‬‬

‫ﻛَﺤ‪‬ﻘﱢﻨ‪‬ﺎ ﻋ‪‬ﻠَﻴ‪‬ﻬِﻢ‪‬؟ ﻗَﺎﻝَ‪ " :‬ﻧَﻌ‪‬ﻢ‪ ،‬ﺣ‪‬ﻖ‪ ‬ﺍﻟْﻮ‪‬ﻟَﺪ‪ ‬ﻋ‪‬ﻠَﻰ ﺍﻟْﻮ‪‬ﺍﻟ‪‬ﺪ‪ ‬ﺃَﻥ‪ ‬ﻳ‪‬ﻌ‪‬ﻠﱢﻤ‪‬ﻪ‪ ‬ﺍﻟْﻜ‪‬ﺘَﺎﺑ‪‬ﺔَ ﻭ‪‬ﺍﻟﺴ‪‬ﺒ‪‬ﺎﺣ‪‬ﺔَ ﻭ‪‬ﺍﻟﺮ‪‬ﻣ‪‬ﻲ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺃَﻥ‪ ‬ﻳ‪‬ﺆ‪‬ﺩ‪‬ﺑ‪‬ﻪ‪‬‬

‫ﻃَﻴ‪‬ﺒ‪‬ﺎ " ﻋ‪‬ﻴﺴ‪‬ﻰ ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﺇِﺑ‪‬ﺮ‪‬ﺍﻫ‪‬ﻴﻢ‪ ‬ﻫ‪‬ﺬَﺍ ﻳ‪‬ﺮ‪‬ﻭِﻱ ﻣ‪‬ﺎ ﻟَﺎ ﻳ‪‬ﺘَﺎﺑ‪‬ﻊ‪ ‬ﻋ‪‬ﻠَﻴ‪‬ﻪ‪‬‬

‫‪B. TAUTSIQ HADITS‬‬

‫‪1. Unsur Hadits‬‬


‫‪a.‬‬ ‫‪Rawi Sanad‬‬
‫‪1.‬‬ ‫‪Musnad Al-Bazar‬‬

‫)‪(1‬‬ ‫ﺃﺑﻲ ﻫ‪‬ﺮ‪‬ﻳﺮﺓ‬

‫)‪(2‬‬ ‫ﺃَﺑِﻴﻪ‬

‫)‪(3‬‬ ‫ﺃﺧﻴﻪ ﻋ‪‬ﺒﺪ ﺍﻟﻠﱠﻪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦِ ﺳ‪‬ﻌ‪‬ﻴﺪ‬

‫)‪(4‬‬ ‫ﺳ‪‬ﻌ‪‬ﺪ ﺑﻦ ﺳ‪‬ﻌ‪‬ﻴﺪ‬

‫)‪(5‬‬ ‫ﺍﳊﺎﺭﺙ ﺑﻦ ﺍﳋﻀﺮ‬


‫)‪(6‬‬ ‫ﺍﻟﺒﺰﺍﺭ‬

‫‪ -‬ﺣ‪‬ﺪ‪‬ﺛﻨﺎ ﺍﳊﺎﺭﺙ ﺑﻦ ﺍﳋﻀﺮ‪ ،‬ﻗَﺎﻝ‪ :‬ﺣ‪‬ﺪ‪‬ﺛﻨﺎ ﺳ‪‬ﻌ‪‬ﺪ ﺑﻦ ﺳ‪‬ﻌ‪‬ﻴﺪ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻦ ﺃﺧﻴﻪ ﻋ‪‬ﺒﺪ ﺍﻟﻠﱠﻪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦِ ﺳ‪‬ﻌ‪‬ﻴﺪ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻦ ﺃَﺑِﻴﻪ‪،‬‬

‫ﻋ‪‬ﻦ ﺃﺑﻲ ﻫ‪‬ﺮ‪‬ﻳﺮﺓ‬


‫‪2.‬‬ ‫‪Tanbih al-Ghafilin bi Ahadis sayyid al-Anbiya wa al-Mursalin‬‬

‫‪(1).‬‬ ‫ﺃَﺑِﻲ ﻫ‪‬ﺮ‪‬ﻳ‪‬ﺮ‪‬ﺓ‪‬‬


‫)‪(2‬‬ ‫ﻋ‪‬ﻴﺴ‪‬ﻰ ﺑ‪‬ﻦِ ﻃَﻠْﺤ‪‬ﺔَ‬

‫)‪(3‬‬ ‫ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦِ ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪ ‬ﺍﻟﺮ‪‬ﺣ‪‬ﻤ‪‬ﻦِ ﺑ‪‬ﻦِ ﺃَﺑِﻲ ﻟَﻴ‪‬ﻠَﻰ‬

‫)‪(4‬‬ ‫ﺣ‪‬ﺴ‪‬ﻦِ ﺑ‪‬ﻦِ ﻋ‪‬ﻤ‪‬ﺎﺭ‪‬ﺓ‪‬‬

‫)‪(5‬‬ ‫ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﺎﻭِﻳ‪‬ﺔَ‬

‫)‪(6‬‬ ‫ﺇِﺑ‪‬ﺮ‪‬ﺍﻫ‪‬ﻴﻢ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻳ‪‬ﻮﺳ‪‬ﻒ‪‬‬

‫)‪(7‬‬ ‫ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﺟ‪‬ﻌ‪‬ﻔَﺮٍ‬

‫)‪(8‬‬ ‫ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﺍﻟْﻔَﻀْﻞِ‬

‫)‪(9‬‬ ‫ﺍﻟﻘﺸﲑﻱ‬

‫ﺣ‪‬ﺪ‪‬ﺛَﻨ‪‬ﺎ ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﺍﻟْﻔَﻀْﻞِ‪ ،‬ﺣ‪‬ﺪ‪‬ﺛَﻨ‪‬ﺎ ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﺟ‪‬ﻌ‪‬ﻔَﺮٍ‪ ،‬ﺣ‪‬ﺪ‪‬ﺛَﻨ‪‬ﺎ ﺇِﺑ‪‬ﺮ‪‬ﺍﻫ‪‬ﻴﻢ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻳ‪‬ﻮﺳ‪‬ﻒ‪ ،‬ﺣ‪‬ﺪ‪‬ﺛَﻨ‪‬ﺎ ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﺎﻭِﻳ‪‬ﺔَ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻦ‪‬‬

‫ﺣ‪‬ﺴ‪‬ﻦِ ﺑ‪‬ﻦِ ﻋ‪‬ﻤ‪‬ﺎﺭ‪‬ﺓ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻦ‪ ‬ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦِ ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪ ‬ﺍﻟﺮ‪‬ﺣ‪‬ﻤ‪‬ﻦِ ﺑ‪‬ﻦِ ﺃَﺑِﻲ ﻟَﻴ‪‬ﻠَﻰ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻦ‪ ‬ﻋ‪‬ﻴﺴ‪‬ﻰ ﺑ‪‬ﻦِ ﻃَﻠْﺤ‪‬ﺔَ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻦ‪ ‬ﺃَﺑِﻲ ﻫ‪‬ﺮ‪‬ﻳ‪‬ﺮ‪‬ﺓ‪‬‬

‫ﺭ‪‬ﺿ‪‬ﻲ‪ ‬ﺍﻟﻠﱠﻪ‪ ‬ﺗَﻌ‪‬ﺎﻟَﻰ ﻋ‪‬ﻨ‪‬ﻪ‪‬‬


‫‪3.‬‬ ‫‪Abu Nuaim fi al-Hilyah‬‬

‫‪(1).‬‬ ‫ﺃَﺑِﻲ ﺭ‪‬ﺍﻓ‪‬ﻊٍ‬

‫)‪(2‬‬ ‫ﺳ‪‬ﻠَﻴ‪‬ﻢٍ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻮ‪‬ﻟَﻰ ﺃَﺑِﻲ ﺭ‪‬ﺍﻓ‪‬ﻊٍ‬

‫)‪(3‬‬ ‫ﺍﻟﺰ‪‬ﻫ‪‬ﺮِﻱ‪‬‬

‫)‪(4‬‬ ‫ﺍﻟْﺠ‪‬ﺮ‪‬ﺍﺡ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻣ‪‬ﻨ‪‬ﻬ‪‬ﺎﻝٍ‬

‫)‪(5‬‬ ‫ﻳ‪‬ﺰِﻳﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻫ‪‬ﺎﺭ‪‬ﻭﻥ‪،‬‬

‫)‪(6‬‬ ‫ﺍﻟْﺤ‪‬ﺴ‪‬ﻦ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻋ‪‬ﻠ‪‬ﻲﱟ ﺍﻟْﺤ‪‬ﻠْﻮ‪‬ﺍﻧ‪‬ﻲ‪‬‬

‫)‪(7‬‬ ‫ﺟ‪‬ﻌ‪‬ﻔَﺮٍ ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦِ ﺇِﺳ‪‬ﻤ‪‬ﺎﻋ‪‬ﻴﻞَ‬


‫)‪(8‬‬ ‫ﻋ‪‬ﺜْﻤ‪‬ﺎﻥ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪ ‬ﺍﻟﺮ‪‬ﺣ‪‬ﻤ‪‬ﻦِ‬

‫)‪(9‬‬ ‫ﺍﻟْﻤ‪‬ﻐ‪‬ﲑ‪‬ﺓ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪ ‬ﺍﻟﺮ‪‬ﺣ‪‬ﻤ‪‬ﻦِ‬

‫)‪(10‬‬ ‫ﺍﻟْﺤ‪‬ﺴ‪‬ﻴ‪‬ﻦ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦِ ﺣ‪‬ﻤ‪‬ﺎﺩ‪‬‬

‫)‪(11‬‬ ‫ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻋ‪‬ﻠ‪‬ﻲﱟ‬

‫)‪(12‬‬ ‫ﺻ‪‬ﺎﻟ‪‬ﺢ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﺯِﻳ‪‬ﺎﺩ‪‬‬

‫)‪(13‬‬ ‫ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﺑ‪‬ﻜْﺮِ ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﺃَﺑِﻲ ﻋ‪‬ﺎﺻ‪‬ﻢٍ‬

‫)‪(14‬‬ ‫ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪ ‬ﺍ‪ ِ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦِ ﺟ‪‬ﻌ‪‬ﻔَﺮٍ‬

‫)‪(15‬‬ ‫ﺍﺑﻮ ﻧﻌﻴﻢ‬

‫ﺣ‪‬ﺪ‪‬ﺛَﻨ‪‬ﺎ ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪ ‬ﺍ‪ ِ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦِ ﺟ‪‬ﻌ‪‬ﻔَﺮٍ‪ ،‬ﺛَﻨ‪‬ﺎ ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﺑ‪‬ﻜْﺮِ ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﺃَﺑِﻲ ﻋ‪‬ﺎﺻ‪‬ﻢٍ‪ ،‬ﺛَﻨ‪‬ﺎ ﺻ‪‬ﺎﻟ‪‬ﺢ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﺯِﻳ‪‬ﺎﺩ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺣ‪ ‬ﺪَﺛﻨ‪‬ﺎ ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪‬‬

‫ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻋ‪‬ﻠ‪‬ﻲﱟ‪ ،‬ﺛَﻨ‪‬ﺎ ﺍﻟْﺤ‪‬ﺴ‪‬ﻴ‪‬ﻦ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦِ ﺣ‪‬ﻤ‪‬ﺎﺩ‪ ،‬ﺛَﻨ‪‬ﺎ ﺍﻟْﻤ‪‬ﻐ‪‬ﲑ‪‬ﺓ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪ ‬ﺍﻟﺮ‪‬ﺣ‪‬ﻤ‪‬ﻦِ‪ ،‬ﻗَﺎﻟَﺎ‪ :‬ﺛَﻨ‪‬ﺎ ﻋ‪‬ﺜْﻤ‪‬ﺎﻥ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪‬‬

‫ﺍﻟﺮ‪‬ﺣ‪‬ﻤ‪‬ﻦِ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺣ‪‬ﺪ‪‬ﺛْﺖ‪ ‬ﻋ‪‬ﻦ‪ ‬ﺃَﺑِﻲ ﺟ‪‬ﻌ‪‬ﻔَﺮٍ ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦِ ﺇِﺳ‪‬ﻤ‪‬ﺎﻋ‪‬ﻴﻞَ‪ ،‬ﺛَﻨ‪‬ﺎ ﺍﻟْﺤ‪‬ﺴ‪‬ﻦ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻋ‪‬ﻠ‪‬ﻲﱟ ﺍﻟْﺤ‪‬ﻠْﻮ‪‬ﺍﻧ‪‬ﻲ‪َ ،‬ﺛَﻨ‪‬ﺎ ﻳ‪‬ﺰِﻳﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪‬‬

‫ﻫ‪‬ﺎﺭ‪‬ﻭﻥ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺍﻟﻠﱠﻔْﻆُ ﻟَﻪ‪ ،‬ﻗَﺎﻟُﻮﺍ‪ :‬ﺛَﻨ‪‬ﺎ ﺍﻟْﺠ‪‬ﺮ‪‬ﺍﺡ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻣ‪‬ﻨ‪‬ﻬ‪‬ﺎﻝٍ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻦِ ﺍﻟﺰ‪‬ﻫ‪‬ﺮِﻱ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻦ‪ ‬ﺳ‪‬ﻠَﻴ‪‬ﻢٍ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻮ‪‬ﻟَﻰ ﺃَﺑِﻲ ﺭ‪‬ﺍﻓ‪‬ﻊٍ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻦ‪ ‬ﺃَﺑِﻲ ﺭ‪‬ﺍﻓ‪‬ﻊٍ‬
‫‪4.‬‬ ‫‪As-Sunanu Kubro lil Baihaqi‬‬

‫‪(1).‬‬ ‫ﺃَﺑِﻲ ﺭ‪‬ﺍﻓ‪‬ﻊٍ‬

‫)‪(2‬‬ ‫ﺃَﺑِﻲ ﺳ‪‬ﻠَﻴ‪‬ﻤ‪‬ﺎﻥ‪ ‬ﻣ‪‬ﻮ‪‬ﻟَﻰ ﺃَﺑِﻲ ﺭ‪‬ﺍﻓ‪‬ﻊٍ‬

‫)‪(3‬‬ ‫ﺍﻟﺰ‪‬ﻫ‪‬ﺮِﻱ‪‬‬

‫)‪(4‬‬ ‫ﻋ‪‬ﻴﺴ‪‬ﻰ ﺑ‪‬ﻦِ ﺇِﺑ‪‬ﺮ‪‬ﺍﻫ‪‬ﻴﻢ‪‬‬

‫)‪(5‬‬ ‫ﺑ‪‬ﻘ‪‬ﻴ‪‬ﺔُ‪،‬‬

‫)‪(6‬‬ ‫ﻳ‪‬ﺰِﻳﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪ ‬ﺭ‪‬ﺑ‪‬ﻪ‪‬‬


‫)‪(7‬‬ ‫ﻋ‪‬ﺜْﻤ‪‬ﺎﻥ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﺳ‪‬ﻌ‪‬ﻴﺪ‪‬‬

‫)‪(8‬‬ ‫ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﺍﻟْﺤ‪‬ﺴ‪‬ﻦِ ﺃَﺣ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦِ ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪‬ﻭﺱٍ ﺍﻟﻄﱠﺮ‪‬ﺍﺋ‪‬ﻔ‪‬ﻲ‪‬‬

‫)‪(9‬‬ ‫ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﺍﻟْﻘَﺎﺳ‪‬ﻢِ ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪ ‬ﺍﻟﺮ‪‬ﺣ‪‬ﻤ‪‬ﻦِ ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦِ ﺍﻟﺴ‪‬ﺮ‪‬ﺍﺝِ‬

‫)‪(10‬‬ ‫ﺍﻟﺒﻴﻬﻘﻲ‬

‫ﺣ‪‬ﺪ‪‬ﺛَﻨ‪‬ﺎ ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﺍﻟْﻘَﺎﺳ‪‬ﻢِ ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪ ‬ﺍﻟﺮ‪‬ﺣ‪‬ﻤ‪‬ﻦِ ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦِ ﺍﻟﺴ‪‬ﺮ‪‬ﺍﺝِ ‪ ,‬ﺇِﻣ‪‬ﻠَﺎﺀ‪ ،‬ﺃﻧﺒﺄ ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﺍﻟْﺤ‪‬ﺴ‪‬ﻦِ ﺃَﺣ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦِ‬

‫ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪‬ﻭﺱٍ ﺍﻟﻄﱠﺮ‪‬ﺍﺋ‪‬ﻔ‪‬ﻲ‪ ،‬ﺃﻧﺒﺄ ﻋ‪‬ﺜْﻤ‪‬ﺎﻥ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﺳ‪‬ﻌ‪‬ﻴﺪ‪ ،‬ﺛﻨﺎ ﻳ‪‬ﺰِﻳﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪ ‬ﺭ‪‬ﺑ‪‬ﻪ‪ ،‬ﺛﻨﺎ ﺑ‪‬ﻘ‪‬ﻴ‪‬ﺔُ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻦ‪ ‬ﻋ‪‬ﻴﺴ‪‬ﻰ ﺑ‪‬ﻦِ ﺇِﺑ‪‬ﺮ‪‬ﺍﻫ‪‬ﻴﻢ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻦِ‬

‫ﺍﻟﺰ‪‬ﻫ‪‬ﺮِﻱ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻦ‪ ‬ﺃَﺑِﻲ ﺳ‪‬ﻠَﻴ‪‬ﻤ‪‬ﺎﻥ‪ ‬ﻣ‪‬ﻮ‪‬ﻟَﻰ ﺃَﺑِﻲ ﺭ‪‬ﺍﻓ‪‬ﻊٍ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻦ‪ ‬ﺃَﺑِﻲ ﺭ‪‬ﺍﻓ‪‬ﻊٍ‪،‬‬
‫‪5.‬‬ ‫‪Sy’bul Iman‬‬

‫‪(1).‬‬ ‫ﺍﺑ‪‬ﻦِ ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺎﺱٍ‬

‫)‪(2‬‬ ‫ﻋ‪‬ﻄَﺎﺀ‪‬‬

‫)‪(3‬‬ ‫ﺃَﺑِﻴﻪ‪‬‬

‫)‪(4‬‬ ‫ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﺍﻟْﻔَﻀْﻞِ ﺑ‪‬ﻦِ ﻋ‪‬ﻄ‪‬ﻴ‪‬ﺔَ‬

‫)‪(5‬‬ ‫ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻋ‪‬ﻴﺴ‪‬ﻰ ﺑ‪‬ﻦِ ﺣ‪‬ﺴ‪‬ﺎﻥٍ ﺍﻟْﻤ‪‬ﺪ‪‬ﺍﺋ‪‬ﻨ‪‬ﻲ‪‬‬

‫)‪(6‬‬ ‫ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﻋ‪‬ﻤ‪‬ﺮِﻭ ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﺍﻟﺴ‪‬ﻤ‪‬ﺎﻙ‪‬‬

‫)‪(7‬‬ ‫ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﺍﻟْﺤ‪‬ﺴ‪‬ﻴ‪‬ﻦِ ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﺑِﺸ‪‬ﺮ‪‬ﺍﻥ‪،‬‬

‫)‪(8‬‬ ‫ﺍﻟﺒﻴﻬﻘﻲ‬

‫ﺃَﺧ‪‬ﺒ‪‬ﺮ‪‬ﻧَﺎ ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﺍﻟْﺤ‪‬ﺴ‪‬ﻴ‪‬ﻦِ ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﺑِﺸ‪‬ﺮ‪‬ﺍﻥ‪ ،‬ﺃﻧﺎ ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﻋ‪‬ﻤ‪‬ﺮِﻭ ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﺍﻟﺴ‪‬ﻤ‪‬ﺎﻙ‪ ،‬ﻧﺎ ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪] ‬ﺹ‪ [١٣٣:‬ﻋ‪‬ﻴﺴ‪‬ﻰ ﺑ‪‬ﻦِ ﺣ‪‬ﺴ‪‬ﺎﻥٍ‬

‫ﺍﻟْﻤ‪‬ﺪ‪‬ﺍﺋ‪‬ﻨﻲ‪ ‬ﻓ‪‬ﻲ ﺳ‪‬ﻨ‪‬ﺔ‪ ‬ﺍﺛْﻨ‪‬ﺘَﻴ‪‬ﻦِ ﻭ‪‬ﺳ‪‬ﺒ‪‬ﻌ‪‬ﲔ‪ ‬ﻭ‪‬ﻣ‪‬ﺎﺋَﺘَﻴ‪‬ﻦِ‪ ،‬ﻧﺎ ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﺍﻟْﻔَﻀْﻞِ ﺑ‪‬ﻦِ ﻋ‪‬ﻄ‪‬ﻴ‪‬ﺔَ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻦ‪ ‬ﺃَﺑِﻴﻪ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻦ‪ ‬ﻋ‪‬ﻄَﺎﺀ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻦِ‬

‫ﺍﺑ‪‬ﻦِ ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺎﺱٍ‬
‫‪Sy’bul Iman‬‬
‫‪(1).‬‬ ‫ﺃَﺑِﻲ ﺭ‪‬ﺍﻓ‪‬ﻊٍ‬

‫)‪(2‬‬ ‫ﺃَﺑِﻲ ﺳ‪‬ﻠَﻴ‪‬ﻤ‪‬ﺎﻥ‪ ‬ﻣ‪‬ﻮ‪‬ﻟَﻰ ﺃَﺑِﻲ ﺭ‪‬ﺍﻓ‪‬ﻊٍ‬

‫)‪(3‬‬ ‫ﺍﻟﺰ‪‬ﻫ‪‬ﺮِﻱ‪‬‬

‫)‪(4‬‬ ‫ﻋ‪‬ﻴﺴ‪‬ﻰ ﺑ‪‬ﻦِ ﺇِﺑ‪‬ﺮ‪‬ﺍﻫ‪‬ﻴﻢ‪‬‬

‫)‪(5‬‬ ‫ﺑ‪‬ﻘ‪‬ﻴ‪‬ﺔُ‬

‫)‪(6‬‬ ‫ﺯَﻳ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪ ‬ﺭ‪‬ﺑ‪‬ﻪ‪‬‬

‫)‪(7‬‬ ‫ﻋ‪‬ﺜْﻤ‪‬ﺎﻥ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﺳ‪‬ﻌ‪‬ﻴﺪ‪‬‬

‫)‪(8‬‬ ‫ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﺍﻟْﺤ‪‬ﺴ‪‬ﻦِ ﺃَﺣ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦِ ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪‬ﻭﺱٍ ﺍﻟﻄﱠﺮ‪‬ﺍﺋ‪‬ﻔ‪‬ﻲ‪‬‬

‫)‪(9‬‬ ‫ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﺍﻟْﻘَﺎﺳ‪‬ﻢِ ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪ ‬ﺍﻟﺮ‪‬ﺣ‪‬ﻤ‪‬ﻦِ ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺍﻟﺴ‪‬ﺮ‪‬ﺍﺝ‪،‬‬

‫)‪(10‬‬ ‫ﺍﻟﺒﻴﻬﻘﻲ‬

‫ﻭ‪‬ﺣ‪‬ﺪ‪‬ﺛَﻨ‪‬ﺎ ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﺍﻟْﻘَﺎﺳ‪‬ﻢِ ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪ ‬ﺍﻟﺮ‪‬ﺣ‪‬ﻤ‪‬ﻦِ ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺍﻟﺴ‪‬ﺮ‪‬ﺍﺝ‪ ،‬ﺃﻧﺎ ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﺍﻟْﺤ‪‬ﺴ‪‬ﻦِ ﺃَﺣ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦِ ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪‬ﻭﺱٍ‬

‫ﺍﻟﻄﱠﺮ‪‬ﺍﺋ‪‬ﻔﻲ‪ ،‬ﻧﺎ ﻋ‪‬ﺜْﻤ‪‬ﺎﻥ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﺳ‪‬ﻌ‪‬ﻴﺪ‪ ،‬ﻧﺎ ﺯَﻳ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪ ‬ﺭ‪‬ﺑ‪‬ﻪ‪ ،‬ﻧﺎ ﺑ‪‬ﻘ‪‬ﻴ‪‬ﺔُ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻦ‪ ‬ﻋ‪‬ﻴﺴ‪‬ﻰ ﺑ‪‬ﻦِ ﺇِﺑ‪‬ﺮ‪‬ﺍﻫ‪‬ﻴﻢ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻦِ ﺍﻟﺰ‪‬ﻫ‪‬ﺮِﻱ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻦ‪‬‬

‫ﺃَﺑِﻲ ﺳ‪‬ﻠَﻴ‪‬ﻤ‪‬ﺎﻥ‪ ‬ﻣ‪‬ﻮ‪‬ﻟَﻰ ﺃَﺑِﻲ ﺭ‪‬ﺍﻓ‪‬ﻊٍ‪ ،‬ﻋ‪‬ﻦ‪ ‬ﺃَﺑِﻲ ﺭ‪‬ﺍﻓ‪‬ﻊٍ‬

‫‪Jadi rawi sanad Secara keseluruhan Adalah‬‬


‫‪No‬‬ ‫‪Nama Rawi‬‬

‫)‪(1‬‬ ‫ﺃَﺑِﻲ ﻫ‪‬ﺮ‪‬ﻳ‪‬ﺮ‪‬ﺓ‪‬‬

‫)‪(2‬‬ ‫ﺃَﺑِﻲ ﺭ‪‬ﺍﻓ‪‬ﻊٍ‬

‫)‪(3‬‬ ‫ﺍﺑ‪‬ﻦِ ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺎﺱٍ‬

‫)‪(4‬‬ ‫ﺃَﺑِﻲ ﺳ‪‬ﻠَﻴ‪‬ﻤ‪‬ﺎﻥ‪ ‬ﻣ‪‬ﻮ‪‬ﻟَﻰ ﺃَﺑِﻲ ﺭ‪‬ﺍﻓ‪‬ﻊٍ‬


‫)‪(5‬‬ ‫ﻋ‪‬ﻄَﺎﺀ‪‬‬

‫)‪(6‬‬ ‫ﻋ‪‬ﻴﺴ‪‬ﻰ ﺑ‪‬ﻦِ ﻃَﻠْﺤ‪‬ﺔَ‬

‫)‪(7‬‬ ‫ﺃَﺑِﻴﻪ‬

‫)‪(8‬‬ ‫ﺃﺧﻴﻪ ﻋ‪‬ﺒﺪ ﺍﻟﻠﱠﻪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦِ ﺳ‪‬ﻌ‪‬ﻴﺪ‬

‫)‪(9‬‬ ‫ﺍﻟﺰ‪‬ﻫ‪‬ﺮِﻱ‪‬‬

‫)‪(10‬‬ ‫ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦِ ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪ ‬ﺍﻟﺮ‪‬ﺣ‪‬ﻤ‪‬ﻦِ ﺑ‪‬ﻦِ ﺃَﺑِﻲ ﻟَﻴ‪‬ﻠَﻰ‬

‫)‪(11‬‬ ‫ﺍﻟْﺠ‪‬ﺮ‪‬ﺍﺡ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻣ‪‬ﻨ‪‬ﻬ‪‬ﺎﻝٍ‬

‫)‪(12‬‬ ‫ﻳ‪‬ﺰِﻳﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻫ‪‬ﺎﺭ‪‬ﻭﻥ‪‬‬

‫)‪(13‬‬ ‫ﺍﻟْﺤ‪‬ﺴ‪‬ﻦ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻋ‪‬ﻠ‪‬ﻲﱟ ﺍﻟْﺤ‪‬ﻠْﻮ‪‬ﺍﻧ‪‬ﻲ‪،‬‬

‫)‪(14‬‬ ‫ﺃَﺑِﻲ ﺟ‪‬ﻌ‪‬ﻔَﺮٍ ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦِ ﺇِﺳ‪‬ﻤ‪‬ﺎﻋ‪‬ﻴﻞَ‬

‫)‪(15‬‬ ‫ﺳ‪‬ﻌ‪‬ﺪ ﺑﻦ ﺳ‪‬ﻌ‪‬ﻴﺪ‬

‫)‪(16‬‬ ‫ﻋ‪‬ﻴﺴ‪‬ﻰ ﺑ‪‬ﻦِ ِﺇﺑ‪‬ﺮ‪‬ﺍﻫ‪‬ﻴﻢ‪‬‬

‫)‪(17‬‬ ‫ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﺍﻟْﻔَﻀْﻞِ ﺑ‪‬ﻦِ ﻋ‪‬ﻄ‪‬ﻴ‪‬ﺔَ‬

‫)‪(18‬‬ ‫ﻋ‪‬ﻴﺴ‪‬ﻰ ﺑ‪‬ﻦِ ِﺇﺑ‪‬ﺮ‪‬ﺍﻫ‪‬ﻴﻢ‪‬‬

‫)‪(19‬‬ ‫ﺣ‪‬ﺴ‪‬ﻦِ ﺑ‪‬ﻦِ ﻋ‪‬ﻤ‪‬ﺎﺭ‪‬ﺓ‪‬‬

‫)‪(20‬‬ ‫ﺍﳊﺎﺭﺙ ﺑﻦ ﺍﳋﻀﺮ‬

‫)‪(21‬‬ ‫ﻋ‪‬ﺜْﻤ‪‬ﺎﻥ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪ ‬ﺍﻟﺮ‪‬ﺣ‪‬ﻤ‪‬ﻦِ‪،‬‬

‫)‪(22‬‬ ‫ﺑ‪‬ﻘ‪‬ﻴ‪‬ﺔُ‬

‫)‪(23‬‬ ‫ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﺎﻭِﻳ‪‬ﺔَ‬


‫)‪(24‬‬ ‫ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻋ‪‬ﻴﺴ‪‬ﻰ ﺑ‪‬ﻦِ ﺣ‪‬ﺴ‪‬ﺎﻥٍ ﺍﻟْﻤ‪‬ﺪ‪‬ﺍﺋ‪‬ﻨ‪‬ﻲ‪‬‬

‫)‪(25‬‬ ‫ﺍﻟْﻤ‪‬ﻐ‪‬ﲑ‪‬ﺓ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪ ‬ﺍﻟ ‪‬ﺮﺣ‪‬ﻤ‪‬ﻦِ‪،‬‬

‫)‪(26‬‬ ‫ﺯَﻳ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪ ‬ﺭ‪‬ﺑ‪‬ﻪ‪‬‬

‫)‪(27‬‬ ‫ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﻋ‪‬ﻤ‪‬ﺮِﻭ ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﺍﻟﺴ‪‬ﻤ‪‬ﺎﻙ‪‬‬

‫)‪(28‬‬ ‫ﺍﻟْﺤ‪‬ﺴ‪‬ﻴ‪‬ﻦ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪ِ ‬ﻦ ﺣ‪‬ﻤ‪‬ﺎﺩ‪‬‬

‫)‪(29‬‬ ‫ﺍﻟﺒﺰﺍﺭ‬

‫)‪(30‬‬ ‫ﺇِﺑ‪‬ﺮ‪‬ﺍﻫ‪‬ﻴﻢ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻳ‪‬ﻮﺳ‪‬ﻒ‪‬‬

‫)‪(31‬‬ ‫ﻋ‪‬ﺜْﻤ‪‬ﺎﻥ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﺳ‪‬ﻌ‪‬ﻴﺪ‪‬‬

‫)‪(32‬‬ ‫ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﺍﻟْﺤ‪‬ﺴ‪‬ﻴ‪‬ﻦِ ﺑ‪‬ﻦ‪ِ ‬ﺑﺸ‪‬ﺮ‪‬ﺍﻥ‪،‬‬

‫)‪(33‬‬ ‫ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﺟ‪‬ﻌ‪‬ﻔَﺮٍ‬

‫)‪(34‬‬ ‫ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﺍﻟْﺤ‪‬ﺴ‪‬ﻦِ ﺃَﺣ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦِ ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪‬ﻭﺱٍ ﺍﻟﻄﱠﺮ‪‬ﺍﺋ‪‬ﻔ‪‬ﻲ‪‬‬

‫)‪(35‬‬ ‫ﺍﻟﺒﻴﻬﻘﻲ‬

‫)‪(36‬‬ ‫ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻋ‪‬ﻠ‪‬ﻲﱟ‬

‫)‪(37‬‬ ‫ﺻ‪‬ﺎﻟ‪‬ﺢ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﺯِﻳ‪‬ﺎﺩ‪‬‬

‫)‪(38‬‬ ‫ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﺑ‪‬ﻜْﺮِ ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﺃَﺑِﻲ ﻋ‪‬ﺎﺻ‪‬ﻢٍ‬

‫)‪(39‬‬ ‫ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪ ‬ﺍ‪ ِ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪ِ ‬ﻦ ﺟ‪‬ﻌ‪‬ﻔَﺮٍ‬

‫)‪(40‬‬ ‫ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﺍﻟْﻔَﻀْﻞِ‬

‫)‪(41‬‬ ‫ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﺍﻟْﻘَﺎﺳ‪‬ﻢِ ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪ ‬ﺍﻟﺮ‪‬ﺣ‪‬ﻤ‪‬ﻦِ ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦِ ﺍﻟﺴ‪‬ﺮ‪‬ﺍﺝِ‬

‫)‪(42‬‬ ‫ﺍﻟﻘﺸﲑﻱ‬
‫‪a. Matan‬‬

‫‪Matan‬‬ ‫‪Mashadir Ashliyah‬‬ ‫‪No‬‬

‫ﺇﻥ ﻣﻦ ﺣﻖ ﺍﻟﻮﻟﺪ ﻋﻠﻰ ﺍﻟﻮﺍﻟﺪ ﺃﻥ ﳛﺴﻦ ﺍﲰﻪ ﻭﳛﺴﻦ ﺃﺩﺑﻪ‪.‬‬ ‫ﻣﺴﻨﺪ ﺍﻟﺒﺰﺍﺭ‬ ‫‪1‬‬

‫" ﻣ‪‬ﻦ‪ ‬ﺣ‪‬ﻖ‪ ‬ﺍﻟْﻮ‪‬ﻟَﺪ‪ ‬ﻋ‪‬ﻠَﻰ ﺍﻟْﻮ‪‬ﺍﻟ‪‬ﺪ‪ ‬ﺛَﻠَﺎﺛَﺔُ ﺃَﺷ‪‬ﻴ‪‬ﺎﺀ‪ :‬ﺃَﻥ‪ ‬ﻳ‪‬ﺤ‪‬ﺴ‪‬ﻦ‪ ‬ﺍﺳ‪‬ﻤ‪‬ﻪ‪ ‬ﺇِﺫَﺍ‬ ‫ﺗﻨﺒﻴﻪ ﺍﻟﻐﺎﻓﻠﲔ ﺑﺄﺣﺎﺩﻳﺚ ﺳﻴﺪ‬
‫‪2‬‬
‫ﻭ‪‬ﻟ‪‬ﺪ‪ ،‬ﻭ‪‬ﻳ‪‬ﻌ‪‬ﻠﱢﻤ‪‬ﻪ‪ ‬ﺍﻟْﻜ‪‬ﺘَﺎﺏ‪ ‬ﺇِﺫَﺍ ﻋ‪‬ﻘَﻞَ‪ ،‬ﻭ‪‬ﻳ‪‬ﺰ‪‬ﻭ‪‬ﺟ‪‬ﻪ‪ ‬ﺇِﺫَﺍ ﺃَﺩ‪‬ﺭ‪‬ﻙَ "‬ ‫ﺍﻻﻧﺒﻴﺎﺀ‬

‫»ﻛَﻴ‪‬ﻒ‪ ‬ﺑِﻚ‪ ‬ﻳ‪‬ﺎ ﺃَﺑ‪‬ﺎ ﺭ‪‬ﺍﻓ‪‬ﻊٍ ﺇِﺫَﺍ ﺍﻓْﺘَﻘَﺮ‪‬ﺕ‪‬؟«‪ ،‬ﻗُﻠْﺖ‪ :‬ﺃَﻓَﻠَﺎ ﺃَﺗَﻘَﺪ‪‬ﻡ‪ ‬ﻓ‪‬ﻲ‬

‫ﺫَﻟ‪‬ﻚ‪‬؟ ﻗَﺎﻝَ‪» :‬ﺑ‪‬ﻠَﻰ«‪ ،‬ﻗَﺎﻝَ‪» :‬ﻣ‪‬ﺎ ﻣ‪‬ﺎﻟُﻚ‪‬؟« ﻗُﻠْﺖ‪ :‬ﺃَﺭ‪‬ﺑ‪‬ﻌ‪‬ﻮﻥ‪ ‬ﺃَﻟْﻔًﺎ‪،‬‬

‫ﻭ‪‬ﻫ‪‬ﻲ‪ ‬ﻟ‪‬ﻠﱠﻪ‪ ‬ﻋ‪‬ﺰ‪ ‬ﻭ‪‬ﺟ‪‬ﻞﱠ‪ ،‬ﻗَﺎﻝَ‪» :‬ﻟَﺎ‪ ،‬ﺃَﻋ‪‬ﻂ‪ ‬ﺑ‪‬ﻌ‪‬ﻀًﺎ ﻭ‪‬ﺃَﻣ‪‬ﺴ‪‬ﻚ‪ ‬ﺑ‪‬ﻌ‪‬ﻀًﺎ‪،‬‬

‫ﻭ‪‬ﺃَﺻ‪‬ﻠ‪‬ﺢ‪ ‬ﺇِﻟَﻰ ﻭ‪‬ﻟَﺪ‪‬ﻙَ«‪ ،‬ﻗَﺎﻝَ‪ :‬ﻗُﻠْﺖ‪ :‬ﺃَﻭ‪‬ﻟَﻬ‪‬ﻢ‪ ‬ﻋ‪‬ﻠَﻴ‪‬ﻨ‪‬ﺎ ﻳ‪‬ﺎ ﺭ‪‬ﺳ‪‬ﻮﻝَ ﺍ‪ ِ‬ﺣ‪ ‬ﻖ‬

‫ﻛَﻤ‪‬ﺎ ﻟَﻨ‪‬ﺎ ﻋ‪‬ﻠَﻴ‪‬ﻬِﻢ‪‬؟ ﻗَﺎﻝَ‪» :‬ﻧَﻌ‪‬ﻢ‪ ،‬ﺣ‪‬ﻖ‪ ‬ﺍﻟْﻮ‪‬ﻟَﺪ‪ ‬ﻋ‪‬ﻠَﻰ ﺍﻟْﻮ‪‬ﺍﻟ‪‬ﺪ‪ ‬ﺃَﻥ‪ ‬ﻳ‪‬ﻌ‪‬ﻠﱢﻤ‪‬ﻪ‪‬‬

‫ﺍﻟْﻜ‪‬ﺘَﺎﺏ‪ ،«‬ﻭ‪‬ﻗَﺎﻝَ ﻋ‪‬ﺜْﻤ‪‬ﺎﻥ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪ ‬ﺍﻟﺮ‪‬ﺣ‪‬ﻤ‪‬ﻦِ‪ " :‬ﻛ‪‬ﺘَﺎﺏ‪ ‬ﺍ‪ ِ‬ﻋ‪‬ﺰ‪‬‬

‫ﺴﺒ‪‬ﺎﺣ‪‬ﺔَ‪ .‬ﺯَﺍﺩ‪ ‬ﻳ‪‬ﺰِﻳﺪ‪» :‬ﻭ‪‬ﺃَﻥ‪ ‬ﻳ‪‬ﻮ‪‬ﺭ‪‬ﺛَﻪ‪ ‬ﻃَﻴ‪‬ﺒ‪‬ﺎ«‪ ،‬ﻗَﺎﻝَ‪:‬‬


‫ﻭ‪‬ﺟ‪‬ﻞﱠ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺍﻟﺮ‪‬ﻣ‪‬ﻲ‪ ‬ﻭ‪‬ﺍﻟ ‪‬‬
‫ﺍﺑﻮ ﻧﻌﻴﻢ ﰲ ﺍﳊﻠﻴﺔ‬
‫ﻭ‪‬ﻣ‪‬ﺘَﻰ ﻳ‪‬ﻜُﻮﻥ‪ ‬ﻓَﻘْﺮِﻱ؟ ﻗَﺎﻝَ‪» :‬ﺑ‪‬ﻌ‪‬ﺪ‪‬ﻱ«‪ .‬ﻗَﺎﻝَ ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﺳ‪َ‬ﻠﻴ‪‬ﻢٍ‪ :‬ﻓَﻠَﻘَﺪ‪ ‬ﺭ‪‬ﺃَﻳ‪‬ﺘُﻪ‪‬‬

‫ﺍﻓْﺘَﻘَﺮ‪ ‬ﺑ‪‬ﻌ‪‬ﺪ‪‬ﻩ‪ ،‬ﺣ‪‬ﺘﱠﻰ ﻛَﺎﻥ‪ ‬ﻳ‪‬ﻘْﻌ‪‬ﺪ‪ ،‬ﻓَﻴ‪‬ﻘْﻌ‪‬ﺪ‪ ‬ﻓَﻴ‪‬ﻘُﻮﻝُ‪ :‬ﻣ‪‬ﻦ‪ ‬ﻳ‪‬ﺘَﺼ‪‬ﺪ‪‬ﻕُ ﻋ‪‬ﻠَﻰ‬

‫ﺍﻟﺸ‪‬ﻴ‪‬ﺦِ ﺍﻟْﻜَﺒِﲑ‪ ‬ﺍﻟْﺄَﻋ‪‬ﻤ‪‬ﻰ؟ ﻣ‪‬ﻦ‪ ‬ﻳ‪‬ﺘَﺼ‪‬ﺪ‪‬ﻕُ ﻋ‪‬ﻠَﻰ ﺭ‪‬ﺟ‪‬ﻞٍ ﺃَﻋ‪‬ﻠَﻤ‪‬ﻪ‪ ‬ﺭ‪‬ﺳ‪‬ﻮ ُﻝ‬

‫ﺍ‪ ِ‬ﺻ‪‬ﻠﱠﻰ ﺍ‪ ُ‬ﻋ‪‬ﻠَﻴ‪‬ﻪ‪ ‬ﻭ‪‬ﺳ‪‬ﻠﱠﻢ‪ ‬ﺃَﻧﱠﻪ‪ ‬ﺳ‪‬ﻴ‪‬ﻔْﺘَﻘ‪‬ﺮ‪ ‬ﺑ‪‬ﻌ‪‬ﺪ‪‬ﻩ‪‬؟ ﻣ‪‬ﻦ‪ ‬ﻳ‪‬ﺘَﺼ‪‬ﺪ‪‬ﻕُ ﻓَﺈِﻥ‪‬‬

‫ﻳ‪‬ﺪ‪ ‬ﺍ‪ ِ‬ﻫ‪‬ﻲ‪ ‬ﺍﻟْﻌ‪‬ﻠْﻴ‪‬ﺎ‪ ،‬ﻭﻳ‪‬ﺪ‪ ‬ﺍﻟْﻤ‪‬ﻌ‪‬ﻄ‪‬ﻲ ﺍﻟْﻮ‪‬ﺳ‪‬ﻄَﻰ‪ ،‬ﻭﻳ‪‬ﺪ‪ ‬ﺍﻟﺴ‪‬ﺎﺋ‪‬ﻞِ ﺍﻟﺴ‪‬ﻔْﻠَﻰ‪،‬‬

‫ﻭ‪‬ﻣ‪‬ﻦ‪ ‬ﺳ‪‬ﺄَﻝَ ﻋ‪‬ﻦ‪ ‬ﻇَﻬ‪‬ﺮِ ﻏ‪‬ﻨ‪‬ﻰ ﻛَﺎﻥ‪ ‬ﻟَﻪ‪ ‬ﺷ‪‬ﻴ‪‬ﺒ‪‬ﺔٌ ﻳ‪‬ﻌ‪‬ﺮ‪‬ﻑ‪ ‬ﺑِﻬ‪‬ﺎ ﻳ‪‬ﻮ‪‬ﻡ‪ ‬ﺍﻟْﻘ‪‬ﻴ‪‬ﺎﻣ‪‬ﺔ‪،‬‬

‫ﻭ‪‬ﻟَﺎ ﺗَﺤ‪‬ﻞﱡ ﺍﻟﺼ‪‬ﺪ‪‬ﻗَﺔُ ﻟ‪‬ﻐَﻨ‪‬ﻲﱟ‪ ،‬ﻭ‪‬ﻟَﺎ ﻟ‪‬ﺬ‪‬ﻱ ﻣ‪‬ﺮ‪‬ﺓ‪ ‬ﺳ‪‬ﻮِﻱﱟ؟ ﻗَﺎﻝَ‪ :‬ﻓَﻠَﻘَﺪ‪ ‬ﺭ‪‬ﺃَﻳ‪‬ﺖ‪‬‬
‫ﺭ‪‬ﺟ‪‬ﻠًﺎ ﺃَﻋ‪‬ﻄَﺎﻩ‪‬‬

‫ﺃَﻟ‪‬ﻠْﻮ‪‬ﻟَﺪ‪ ‬ﻋ‪‬ﻠَﻴ‪‬ﻨ‪‬ﺎ ﺣ‪‬ﻖ‪ , ‬ﻛَﺤ‪‬ﻘﱢﻨ‪‬ﺎ ﻋ‪‬ﻠَﻴ‪‬ﻬِﻢ‪‬؟ ﻗَﺎﻝَ‪ " :‬ﻧَﻌ‪‬ﻢ‪ ‬ﺣ‪‬ﻖ‪ ‬ﺍﻟْﻮ‪‬ﻟَﺪ‪ ‬ﻋ‪‬ﻠَﻰ‬
‫ﺍﻟﺴﻨﻦ ﺍﻟﻜﱪﻯ ﻟﻠﺒﻴﻬﻘﻲ‬ ‫‪4‬‬
‫ﺍﻟْﻮ‪‬ﺍﻟ‪‬ﺪ‪ ‬ﺃَﻥ‪ ‬ﻳ‪‬ﻌ‪‬ﻠﱢﻤ‪‬ﻪ‪ ‬ﺍﻟْﻜ‪‬ﺘَﺎﺑ‪‬ﺔَ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺍﻟﺴ‪‬ﺒ‪‬ﺎﺣ‪‬ﺔَ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺍﻟﺮ‪‬ﻣ‪‬ﻲ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺃَﻥ‪ ‬ﻳ‪‬ﻮ‪‬ﺭ‪‬ﺛَﻪ‪ ‬ﻃَﻴ‪‬ﺒ‪‬ﺎ‬

‫‪ ،‬ﻗَﺪ‪ ‬ﻋ‪‬ﻠ‪‬ﻤ‪‬ﻨ‪‬ﺎ ﺣ‪‬ﻖ‪ ‬ﺍﻟْﻮ‪‬ﺍﻟ‪‬ﺪ‪ ‬ﻋ‪‬ﻠَﻰ ﺍﻟْﻮ‪‬ﻟَﺪ‪ ،‬ﻓَﻤ‪‬ﺎ ﺣ‪‬ﻖ‪ ‬ﺍﻟْﻮ‪‬ﻟَﺪ‪ ‬ﻋ‪‬ﻠَﻰ ﺍﻟْﻮ‪‬ﺍﻟ‪‬ﺪ‪‬؟‬

‫ﻗَﺎﻝَ‪ " :‬ﺃَﻥ‪ ‬ﻳ‪‬ﺤ‪‬ﺴ‪‬ﻦ‪ ‬ﺍﺳ‪‬ﻤ‪‬ﻪ‪ ،‬ﻭ‪‬ﻳ‪‬ﺤ‪‬ﺴ‪‬ﻦ‪ ‬ﺃَﺩ‪‬ﺑ‪‬ﻪ‪ " ‬ﻭ‪‬ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﺍﻟْﻔَﻀْﻞِ ﺑ‪‬ﻦِ‬

‫ﻋ‪‬ﻄ‪‬ﻴ‪‬ﺔَ ﺿَﻌ‪‬ﻴﻒ‪ ‬ﺑِﻤ‪‬ﺮ‪‬ﺓ‪ ،‬ﻟَﺎ ﺗَﻔْﺮ‪‬ﺡ‪ ‬ﺑِﻤ‪‬ﺎ ﻳ‪‬ﻨ‪‬ﻔَﺮِﺩ‪ ‬ﺑِﻪ‪‬‬


‫ﺷﻌﺐ ﺍﺍﻻﳝﺎﻥ ﻟﻠﺒﻴﻬﻘﻲ‬ ‫‪5‬‬
‫‪ ،‬ﺃَﻟ‪‬ﻠْﻮ‪‬ﻟَﺪ‪ ‬ﻋ‪‬ﻠَﻴ‪‬ﻨ‪‬ﺎ ﺣ‪‬ﻖ‪ ‬ﻛَﺤ‪‬ﻘﱢﻨ‪‬ﺎ ﻋ‪‬ﻠَﻴ‪‬ﻬِﻢ‪‬؟ ﻗَﺎﻝَ‪ " :‬ﻧَﻌ‪‬ﻢ‪ ،‬ﺣ‪‬ﻖ‪ ‬ﺍﻟْﻮ‪‬ﻟَﺪ‪ ‬ﻋ‪‬ﻠَﻰ‬

‫ﺍﻟْﻮ‪‬ﺍﻟ‪‬ﺪ‪ ‬ﺃَﻥ‪ ‬ﻳ‪‬ﻌ‪‬ﻠﱢﻤ‪‬ﻪ‪ ‬ﺍﻟْﻜ‪‬ﺘَﺎﺑ‪‬ﺔَ ﻭ‪‬ﺍﻟﺴ‪‬ﺒ‪‬ﺎﺣ‪‬ﺔَ ﻭ‪‬ﺍﻟﺮ‪‬ﻣ‪‬ﻲ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺃَﻥ‪ ‬ﻳ‪‬ﺆ‪‬ﺩ‪‬ﺑ‪‬ﻪ‪ ‬ﻃَﻴ‪‬ﺒ‪‬ﺎ "‬

‫ﻋ‪‬ﻴﺴ‪‬ﻰ ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﺇِﺑ‪‬ﺮ‪‬ﺍﻫ‪‬ﻴﻢ‪ ‬ﻫ‪‬ﺬَﺍ ﻳ‪‬ﺮ‪‬ﻭِﻱ ﻣ‪‬ﺎ ﻟَﺎ ﻳ‪‬ﺘَﺎﺑ‪‬ﻊ‪ ‬ﻋ‪‬ﻠَﻴ‪‬ﻪ‪‬‬

‫‪1. Daftar Rawi Sanad‬‬


‫‪a. Tarjamah‬‬

‫‪Lahir Wafat‬‬ ‫‪Rutbah Jarh Ta’dil‬‬ ‫‪Thabaqah‬‬


‫‪No‬‬ ‫‪Rawi Sanad‬‬ ‫‪Lahi‬‬
‫‪Wafa‬‬
‫‪r‬‬ ‫‪Jarh‬‬ ‫‪Ta’dil‬‬ ‫‪Tahdzib‬‬ ‫‪S-T‬‬
‫)‪t (H‬‬
‫)‪(H‬‬
‫ﺻﺤﺎﺑﻰ ﻛﺎﻥ ﺣﺎﻓﻈﺎ‬

‫‪1‬‬ ‫ﺃَﺑِﻲ ﻫ‪‬ﺮ‪‬ﻳ‪‬ﺮ‪‬ﺓ‪‬‬ ‫‪57/58/‬‬


‫ﻣﺘﺜﺒﺘﺎ ﺫﻛﻴﺎ ﻣﻔﺘﻴﺎ ‪،‬‬ ‫‪ S‬ﺻﺤﺎﺑﻰ‬
‫‪59‬‬
‫ﺻﺎﺣﺐ ﺻﻴﺎﻡ ﻭ ﻗﻴﺎﻡ‬

‫‪2‬‬ ‫ﺃَﺑِﻲ ﺭ‪‬ﺍﻓ‪‬ﻊٍ‬

‫‪3‬‬ ‫ﺍﺑ‪‬ﻦِ ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺎﺱٍ‬ ‫‪68‬‬

‫ﺃَﺑِﻲ ﺳ‪‬ﻠَﻴ‪‬ﻤ‪‬ﺎﻥ‪ ‬ﻣ‪‬ﻮ‪‬ﻟَﻰ‬


‫‪4‬‬
‫ﺃَﺑِﻲ ﺭ‪‬ﺍﻓ‪‬ﻊٍ‬
‫‪5‬‬ ‫ﻋ‪‬ﻄَﺎﺀ‪‬‬ ‫‪114‬‬

‫‪6‬‬ ‫ﻋ‪‬ﻴﺴ‪‬ﻰ ﺑ‪‬ﻦِ ﻃَﻠْﺤ‪‬ﺔَ‬ ‫‪100‬‬

‫‪7‬‬ ‫ﺃَﺑِﻴﻪ‬

‫ﺃﺧﻴﻪ ﻋ‪‬ﺒﺪ ﺍﻟﻠﱠﻪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦِ‬


‫‪8‬‬
‫ﺳ‪‬ﻌ‪‬ﻴﺪ‬

‫‪9‬‬ ‫ﺍﻟﺰ‪‬ﻫ‪‬ﺮِﻱ‪‬‬ ‫‪94‬‬ ‫ﺛﻘﺔ ﻣﻜﺜﺮ‬ ‫ﻣﻦ اﻟﻮﺳﻄﻰ ﻣﻦ اﻟﺘﺎﺑﻌﯿﻦ‬ ‫‪T1‬‬

‫ﻣ‪‬ﺤ‪ ‬ﻤﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦِ ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪‬‬


‫‪10‬‬ ‫‪148‬‬
‫ﺍﻟﺮ‪‬ﺣ‪‬ﻤ‪‬ﻦِ ﺑ‪‬ﻦِ ﺃَﺑِﻲ ﻟَﻴ‪‬ﻠَﻰ‬

‫ﺍﻟْﺠ‪‬ﺮ‪‬ﺍﺡ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻣ‪‬ﻨ‪‬ﻬ‪‬ﺎﻝٍ ‪11‬‬

‫ﻳ‪‬ﺰِﻳ ‪‬ﺪ ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻫ‪‬ﺎﺭ‪‬ﻭﻥ‪12 ‬‬

‫ﺍﻟْﺤ‪‬ﺴ‪‬ﻦ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻋ‪‬ﻠ‪‬ﻲﱟ‬


‫‪13‬‬
‫ﺍﻟْﺤ‪‬ﻠْﻮ‪‬ﺍﻧ‪‬ﻲ‪،‬‬

‫ﺃَﺑِﻲ ﺟ‪‬ﻌ‪‬ﻔَﺮٍ ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦِ‬


‫‪14‬‬
‫ﺇِﺳ‪‬ﻤ‪‬ﺎﻋ‪‬ﻴﻞَ‬

‫ﺳ‪‬ﻌ‪‬ﺪ ﺑﻦ ﺳ‪‬ﻌ‪‬ﻴﺪ ‪15‬‬

‫ﻋ‪‬ﻴﺴ‪‬ﻰ ﺑ‪‬ﻦِ ﺇِﺑ‪‬ﺮ‪‬ﺍﻫ‪‬ﻴﻢ‪16 ‬‬

‫ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪ ‬ﻦ ﺍﻟْﻔَﻀْﻞِ ﺑ‪‬ﻦِ ‪17‬‬ ‫‪180‬‬


‫ﻋ‪‬ﻄ‪‬ﻴ‪‬ﺔَ‬

‫ﻋ‪‬ﻴﺴ‪‬ﻰ ﺑ‪‬ﻦِ ﺇِﺑ‪‬ﺮ‪‬ﺍﻫ‪‬ﻴﻢ‪18 ‬‬

‫ﺣ‪‬ﺴ‪‬ﻦِ ﺑ‪‬ﻦِ ﻋ‪‬ﻤ‪‬ﺎﺭ‪‬ﺓ‪19 ‬‬ ‫‪>148‬‬

‫ﺍﳊﺎﺭﺙ ﺑﻦ ﺍﳋﻀﺮ ‪20‬‬

‫ﻋ‪‬ﺜْﻤ‪‬ﺎﻥ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪‬‬


‫‪21‬‬
‫ﺍﻟﺮ‪‬ﺣ‪‬ﻤ‪‬ﻦِ‪،‬‬

‫ﺑ‪‬ﻘ‪‬ﻴ‪‬ﺔُ ‪22‬‬

‫ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﺎﻭِﻳ‪‬ﺔَ ‪23‬‬ ‫‪194‬‬

‫ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻋ‪‬ﻴﺴ‪‬ﻰ ﺑ‪‬ﻦِ‬


‫‪24‬‬ ‫‪274‬‬
‫ﺣ‪‬ﺴ‪‬ﺎﻥٍ ﺍﻟْﻤ‪‬ﺪ‪‬ﺍﺋ‪‬ﻨ‪‬ﻲ‪‬‬

‫ﺍﻟْﻤ‪‬ﻐ‪‬ﲑ‪‬ﺓ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪‬‬


‫‪25‬‬
‫ﺍﻟﺮ‪‬ﺣ‪‬ﻤ‪‬ﻦِ‪،‬‬

‫ﺯَﻳ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪ ‬ﺭ‪‬ﺑ‪‬ﻪ‪26 ‬‬

‫ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﻋ‪‬ﻤ‪‬ﺮِﻭ ‪‬ﺑﻦ‪ ‬ﺍﻟﺴ‪‬ﻤ‪‬ﺎﻙ‪27 ‬‬ ‫‪344‬‬

‫ﺍﻟْﺤ‪‬ﺴ‪‬ﻴ‪‬ﻦ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪‬‬


‫‪28‬‬
‫ﺑ‪‬ﻦِ ﺣ‪‬ﻤ‪‬ﺎﺩ‪‬‬
‫ﺍﻟﺒﺰﺍﺭ ‪29‬‬

‫ﺇِﺑ‪‬ﺮ‪‬ﺍﻫ‪‬ﻴﻢ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻳ‪‬ﻮﺳ‪‬ﻒ‪30 ‬‬ ‫‪>194‬‬

‫ﻋ‪‬ﺜْﻤ‪‬ﺎﻥ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﺳ‪‬ﻌ‪‬ﻴﺪ‪31 ‬‬

‫ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﺍﻟْﺤ‪‬ﺴ‪‬ﻴ‪‬ﻦِ ﺑ‪‬ﻦ‪‬‬


‫‪32‬‬ ‫‪415‬‬
‫ﺑِﺸ‪‬ﺮ‪‬ﺍﻥ‪،‬‬

‫ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﺟ‪‬ﻌ‪‬ﻔَﺮٍ ‪33‬‬ ‫‪>194‬‬

‫ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﺍﻟْﺤ‪‬ﺴ‪‬ﻦِ ﺃَﺣ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪‬‬

‫ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦِ ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪‬ﻭﺱٍ ‪34‬‬


‫ﺍﻟﻄﱠﺮ‪‬ﺍﺋ‪‬ﻔ‪‬ﻲ‪‬‬

‫ﺍﻟﺒﻴﻬﻘﻲ ‪35‬‬

‫ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻋ‪‬ﻠ‪‬ﻲﱟ ‪36‬‬

‫ﺻ‪‬ﺎﻟ‪‬ﺢ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﺯِﻳ‪‬ﺎﺩ‪37 ‬‬

‫ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﺑ‪‬ﻜْﺮِ ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﺃَﺑِﻲ‬


‫‪38‬‬
‫ﻋ‪‬ﺎﺻ‪‬ﻢٍ‬

‫‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪‬‬
‫ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪ ‬ﺍ ِ‬
‫‪39‬‬
‫ﺑ‪‬ﻦِ ﺟ‪‬ﻌ‪‬ﻔَﺮٍ‬
‫ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪ ‬ﺪ ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﺍﻟْﻔَﻀْﻞِ ‪40‬‬

‫ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﺍﻟْﻘَﺎﺳ‪‬ﻢِ ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪‬‬

‫ﺍﻟﺮ‪‬ﺣ‪‬ﻤ‪‬ﻦِ ﺑ‪ ‬ﻦ ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦِ ‪41‬‬


‫ﺍﻟﺴ‪‬ﺮ‪‬ﺍﺝِ‬

‫ﺍﻟﻘﺸﲑﻱ ‪42‬‬

‫)‪b. Tarjamah Rawi (Print Out dari CD Al-Maktabah al-Syamilah‬‬

‫ﺍﻻﺳﻢ ‪ :‬ﺃﺑﻮ ﻫﺮﻳﺮﺓ ﺍﻟﺪﻭﺳﻰ ﺍﻟﻴﻤﺎﻧﻰ ) ﺣﺎﻓﻆ ﺍﻟﺼﺤﺎﺑﺔ ‪ ،‬ﺍﺧﺘﻠﻒ ﻓﻰ ﺍﲰﻪ ﻭ ﺍﺳﻢ ﺃﺑﻴﻪ‬

‫ﺍﺧﺘﻼﻓﺎ ﻛﺜﲑﺍ (‬

‫ﺍﻟﻄﺒﻘﺔ ‪ : ١ :‬ﺻﺤﺎﺑﻰ‬

‫ﺍﻟﻮﻓﺎﺓ ‪ ٥٧ :‬ﻫـ ) ‪ ٥٨‬ﺃﻭ ‪ ٥٩‬ﻫـ ﻗﻴﻞ ﺫﻟﻚ (‬

‫ﺭﻭﻯ ﻟﻪ ‪ :‬ﺥ ﻡ ﺩ ﺕ ﺱ ﻕ ) ﺍﻟﺒﺨﺎﺭﻱ ‪ -‬ﻣﺴﻠﻢ ‪ -‬ﺃﺑﻮ ﺩﺍﻭﺩ ‪ -‬ﺍﻟﱰﻣﺬﻱ ‪ -‬ﺍﻟﻨﺴﺎﺋﻲ ‪-‬‬

‫ﺍﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ (‬

‫ﺭﺗﺒﺘﻪ ﻋﻨﺪ ﺍﺑﻦ ﺣﺠﺮ ‪ :‬ﺻﺤﺎﺑﻰ‬

‫ﺭﺗﺒﺘﻪ ﻋﻨﺪ ﺍﻟﺬﻫﱯ ‪ :‬ﺻﺤﺎﺑﻰ ‪ ،‬ﻛﺎﻥ ﺣﺎﻓﻈﺎ ﻣﺘﺜﺒﺘﺎ ﺫﻛﻴﺎ ﻣﻔﺘﻴﺎ ‪ ،‬ﺻﺎﺣﺐ ﺻﻴﺎﻡ ﻭ ﻗﻴﺎﻡ‬

‫ﺍﻻﺳﻢ ‪ :‬ﺃﺑﻴﻪ ) ﻭﺍﻟﺪ ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ ﺍﻟﻠﺠﻼﺝ ﺍﻟﺴﻠﻤﻰ ‪ ،‬ﻭ ﺟﺪ ﳏﻤﺪ ﺑﻦ ﺧﺎﻟﺪ (‬

‫ﺍﻟﻄﺒﻘﺔ ‪ : ١ :‬ﻟﻪ ﺻﺤﺒﺔ‬

‫ﺭﻭﻯ ﻟﻪ ‪ :‬ﺩ ) ﺃﺑﻮ ﺩﺍﻭﺩ (‬


‫ﺭﺗﺒﺘﻪ ﻋﻨﺪ ﺍﺑﻦ ﺣﺠﺮ ‪ :‬ﱂ ﻳﺴﻢ ) ﺻﻮﺏ ﺍﳊﺎﻓﻆ ﺃﻥ ﺍﲰﻪ ﺍﻟﻠﺠﻼﺝ ‪ ،‬ﻭ ﻛﺎﻧﺖ ﻟﻪ ﺻﺤﺒﺔ (‬

‫ﺭﺗﺒﺘﻪ ﻋﻨﺪ ﺍﻟﺬﻫﱯ ‪. . . . :‬‬

‫ﺍﻻﺳﻢ ‪ :‬ﻋﺒﺪ ﺍ‪ ‬ﺑﻦ ﺳﻌﻴﺪ ﺑﻦ ﺟﺒﲑ ﺍﻷﺳﺪﻯ ﺍﻟﻮﺍﻟﺒﻰ ﻣﻮﻻﻫﻢ ﺍﻟﻜﻮﻓﻰ ) ﺃﺧﻮ ﻋﺒﺪ ﺍﳌﻠﻚ‬

‫ﺑﻦ ﺳﻌﻴﺪ ﺑﻦ ﺟﺒﲑ ﻭ ﻛﺎﻥ ﺍﻷﻛﱪ (‬

‫ﺍﻟﻄﺒﻘﺔ ‪ : ٦ :‬ﻣﻦ ﺍﻟﺬﻳﻦ ﻋﺎﺻﺮﻭﺍ ﺻﻐﺎﺭﺍﻟﺘﺎﺑﻌﲔ‬

‫ﺭﻭﻯ ﻟﻪ ‪ :‬ﺥ ﻡ ﺕ ﺱ ) ﺍﻟﺒﺨﺎﺭﻱ ‪ -‬ﻣﺴﻠﻢ ‪ -‬ﺍﻟﱰﻣﺬﻱ ‪ -‬ﺍﻟﻨﺴﺎﺋﻲ (‬

‫ﺭﺗﺒﺘﻪ ﻋﻨﺪ ﺍﺑﻦ ﺣﺠﺮ ‪ :‬ﺛﻘﺔ ﻓﺎﺿﻞ‬

‫ﺭﺗﺒﺘﻪ ﻋﻨﺪ ﺍﻟﺬﻫﱯ ‪ :‬ﺛﻘﺔ ﺧﻴﺎﺭ‬

‫ﺍﻻﺳﻢ ‪ :‬ﺳﻌﺪ ﺑﻦ ﺳﻌﻴﺪ ﺑﻦ ﺃﺑﻰ ﺳﻌﻴﺪ ﺍﳌﻘﱪﻯ ﺍﳌﺪﻧﻰ ‪ ،‬ﺃﺑﻮ ﺳﻬﻞ ) ﺃﺧﻮ ﻋﺒﺪ ﺍ‪ ‬ﺑﻦ‬

‫ﺳﻌﻴﺪ ‪ ،‬ﻭ ﻛﺎﻥ ﺍﻷﺻﻐﺮ (‬

‫ﺍﻟﻄﺒﻘﺔ ‪ : ٨ :‬ﻣﻦ ﺍﻟﻮﺳﻄﻰ ﻣﻦ ﺃﺗﺒﺎﻉ ﺍﻟﺘﺎﺑﻌﲔ‬

‫ﺭﻭﻯ ﻟﻪ ‪ :‬ﻕ ) ﺍﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ (‬

‫ﺭﺗﺒﺘﻪ ﻋﻨﺪ ﺍﺑﻦ ﺣﺠﺮ ‪ :‬ﻟﲔ ﺍﳊﺪﻳﺚ‬

‫ﺭﺗﺒﺘﻪ ﻋﻨﺪ ﺍﻟﺬﻫﱯ ‪ :‬ﻟﲔ ﻗﺪﺭﻯ‬

‫ﺍﳊﺎﺭﺙ ﺑﻦ ﺍﳋﻀﺮ‬

‫ﺍﻻﺳﻢ ‪ :‬ﺃﺑﻮ ﺭﺍﻓﻊ ﺍﻟﻘﺒﻄﻰ ‪ ،‬ﻣﻮﱃ ﺍﻟﻨﺒﻰ ﺻﻠﻰ ﺍ‪ ‬ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢ ‪ ،‬ﻳﻘﺎﻝ ﺍﲰﻪ ﺇﺑﺮﺍﻫﻴﻢ ‪ ،‬ﻭ‬

‫ﻳﻘﺎﻝ ﺃﺳﻠﻢ ‪ ،‬ﻭ ﻳﻘﺎﻝ ﺛﺎﺑﺖ ‪ ،‬ﻭ ﻳﻘﺎﻝ ﻫﺮﻣﺰ‬

‫ﺍﻟﻄﺒﻘﺔ ‪ : ١ :‬ﺻﺤﺎﺑﻰ‬
‫ﺍﻟﻮﻓﺎﺓ ‪ :‬ﻓﻰ ﺃﻭﻝ ﺧﻼﻓﺔ ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻰ ﺍﻟﺼﺤﻴﺢ ﺑـ ﺍﳌﺪﻳﻨﺔ‬

‫ﺭﻭﻯ ﻟﻪ ‪ :‬ﺥ ﻡ ﺩ ﺕ ﺱ ﻕ ) ﺍﻟﺒﺨﺎﺭﻱ ‪ -‬ﻣﺴﻠﻢ ‪ -‬ﺃﺑﻮ ﺩﺍﻭﺩ ‪ -‬ﺍﻟﱰﻣﺬﻱ ‪ -‬ﺍﻟﻨﺴﺎﺋﻲ ‪-‬‬

‫ﺍﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ (‬

‫ﺭﺗﺒﺘﻪ ﻋﻨﺪ ﺍﺑﻦ ﺣﺠﺮ ‪ :‬ﺻﺤﺎﺑﻰ‬

‫ﺭﺗﺒﺘﻪ ﻋﻨﺪ ﺍﻟﺬﻫﱯ ‪ :‬ﺻﺤﺎﺑﻰ ) ﻗﺎﻝ ‪ :‬ﻣﻮﱃ ﺍﻟﻨﺒﻰ ﺻﻠﻰ ﺍ‪ ‬ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢ ‪ ،‬ﻛﺎﻥ ﻟﻠﻌﺒﺎﺱ‬

‫ﺃﻭﻻ (‬

‫ﺳ‪‬ﻠَﻴ‪‬ﻢٍ‪ ،‬ﻣ‪‬ﻮ‪‬ﻟَﻰ ﺃَﺑِﻲ ﺭ‪‬ﺍﻓ‪‬ﻊٍ‬

‫ﺍﻻﺳﻢ ‪ :‬ﺃﲪﺪ ﺑﻦ ﺃﺑﻰ ﺑﻜﺮ ‪ :‬ﺍﻟﻘﺎﺳﻢ ﺑﻦ ﺍﳊﺎﺭﺙ ﺑﻦ ﺯﺭﺍﺭﺓ ﺑﻦ ﻣﺼﻌﺐ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﺍﻟﺮﲪﻦ ﺑﻦ‬

‫ﻋﻮﻑ ﺍﻟﻘﺮﺷﻰ ‪ ،‬ﺃﺑﻮ ﻣﺼﻌﺐ ﺍﻟﺰﻫﺮﻯ ﺍﳌﺪﻧﻰ ﺍﻟﻔﻘﻴﻪ‬

‫ﺍﳌﻮﻟﺪ ‪ ١٥٢ :‬ﻫـ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ‬

‫ﺍﻟﻄﺒﻘﺔ ‪ : ١٠ :‬ﻛﺒﺎﺭ ﺍﻵﺧﺬﻳﻦ ﻋﻦ ﺗﺒﻊ ﺍﻷﺗﺒﺎﻉ‬

‫ﺍﻟﻮﻓﺎﺓ ‪ ٢٤٢ :‬ﻫـ‬

‫ﺭﻭﻯ ﻟﻪ ‪ :‬ﺥ ﻡ ﺩ ﺕ ﺱ ﻕ ) ﺍﻟﺒﺨﺎﺭﻱ ‪ -‬ﻣﺴﻠﻢ ‪ -‬ﺃﺑﻮ ﺩﺍﻭﺩ ‪ -‬ﺍﻟﱰﻣﺬﻱ ‪ -‬ﺍﻟﻨﺴﺎﺋﻲ ‪-‬‬

‫ﺍﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ (‬

‫ﺭﺗﺒﺘﻪ ﻋﻨﺪ ﺍﺑﻦ ﺣﺠﺮ ‪ :‬ﺻﺪﻭﻕ ﻓﻘﻴﻪ ﻋﺎﺑﻪ ﺃﺑﻮ ﺧﻴﺜﻤﺔ ﻟﻠﻔﺘﻮﻯ ﺑﺎﻟﺮﺃﻯ‬

‫ﺭﺗﺒﺘﻪ ﻋﻨﺪ ﺍﻟﺬﻫﱯ ‪ :‬ﻗﺎﺿﻰ ﺍﳌﺪﻳﻨﺔ ﻭ ﻋﺎﳌﻬﺎ‬

‫ﺍﳉﺮﺍﺡ ﺑﻦ ﻣﻨﻬﺎﻝ‪ ،‬ﺃﺑﻮ ﺍﻟﻌﻄﻮﻑ ﺍﳉﺰﺭﻱ‪.‬‬

‫ﻋﻦ ﺍﻟﺰﻫﺮﻱ‪.‬‬

‫ﻗﺎﻝ ﺃﲪﺪ‪ :‬ﻛﺎﻥ ﺻﺎﺣﺐ ﻏﻔﻠﺔ‪.‬‬


‫ﻭﻗﺎﻝ ﺍﺑﻦ ﺍﳌﺪﻳﲏ‪ :‬ﻻ ﻳﻜﺘﺐ ﺣﺪﻳﺜﻪ‪.‬‬

‫ﻭﻗﺎﻝ ﺍﻟﺒﺨﺎﺭﻱ ﻭﻣﺴﻠﻢ‪ :‬ﻣﻨﻜﺮ ﺍﳊﺪﻳﺚ‪.‬‬

‫ﻭﻗﺎﻝ ﺍﻟﻨﺴﺎﺋﻲ ﻭﺍﻟﺪﺍﺭﻗﻄﲏ‪ :‬ﻣﱰﻭﻙ‪.‬‬

‫ﻭﻗﺎﻝ ﺍﺑﻦ ﺣﺒﺎﻥ‪ :‬ﻛﺎﻥ ﻳﻜﺬﺏ ﰲ ﺍﳊﺪﻳﺚ‪ ،‬ﻭﻳﺸﺮﺏ ﺍﳋﻤﺮ‪.‬‬

‫ﻣﺎﺕ ﺳﻨﺔ ﺳﺒﻊ )‪ (٢‬ﻭﺳﺘﲔ ﻭﻣﺎﺋﺔ‪.‬‬

‫ﺍﻻﺳﻢ ‪ :‬ﻳﺰﻳﺪ ﺑﻦ ﻫﺎﺭﻭﻥ ﺑﻦ ﺯﺍﺫﻯ ‪ ،‬ﻭ ﻗﻴﻞ ﺍﺑﻦ ﺯﺍﺫﺍﻥ ﺑﻦ ﺛﺎﺑﺖ ‪ ،‬ﺍﻟﺴﻠﻤﻰ ﻣﻮﻻﻫﻢ ‪ ،‬ﺃﺑﻮ‬

‫ﺧﺎﻟﺪ ﺍﻟﻮﺍﺳﻄﻰ ) ﻗﻴﻞ ﺇﻥ ﺃﺻﻠﻪ ﻣﻦ ﲞﺎﺭﻯ (‬

‫ﺍﳌﻮﻟﺪ ‪ ١١٧ :‬ﻫـ ‪ ،‬ﻭ ﻗﻴﻞ ‪ ١١٨‬ﻫـ‬

‫ﺍﻟﻄﺒﻘﺔ ‪ : ٩ :‬ﻣﻦ ﺻﻐﺎﺭ ﺃﺗﺒﺎﻉ ﺍﻟﺘﺎﺑﻌﲔ‬

‫ﺍﻟﻮﻓﺎﺓ ‪ ٢٠٦ :‬ﻫـ‬

‫ﺭﻭﻯ ﻟﻪ ‪ :‬ﺥ ﻡ ﺩ ﺕ ﺱ ﻕ ) ﺍﻟﺒﺨﺎﺭﻱ ‪ -‬ﻣﺴﻠﻢ ‪ -‬ﺃﺑﻮ ﺩﺍﻭﺩ ‪ -‬ﺍﻟﱰﻣﺬﻱ ‪ -‬ﺍﻟﻨﺴﺎﺋﻲ ‪-‬‬

‫ﺍﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ (‬

‫ﺭﺗﺒﺘﻪ ﻋﻨﺪ ﺍﺑﻦ ﺣﺠﺮ ‪ :‬ﺛﻘﺔ ﻣﺘﻘﻦ ﻋﺎﺑﺪ‬

‫ﺭﺗﺒﺘﻪ ﻋﻨﺪ ﺍﻟﺬﻫﱯ ‪ :‬ﺃﺣﺪ ﺍﻷﻋﻼﻡ ‪ ،‬ﻗﺎﻝ ﺃﲪﺪ ‪ :‬ﺣﺎﻓﻆ ﻣﺘﻘﻦ ‪ ،‬ﻭ ﻗﺎﻝ ﺍﺑﻦ ﺍﳌﺪﻳﻨﻰ ‪ :‬ﻣﺎ‬

‫ﺭﺃﻳﺖ ﺃﺣﻔﻆ ﻣﻨﻪ ‪ ،‬ﻭ ﻗﺎﻝ ﺍﻟﻌﺠﻠﻰ ‪ :‬ﺛﺒﺖ ﻣﺘﻌﺒﺪ‬

‫ﺍﻻﺳﻢ ‪ :‬ﺍﳊﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻰ ﺑﻦ ﳏﻤﺪ ﺍﳍﺬﱃ ﺍﳋﻼﻝ ‪ ،‬ﺃﺑﻮ ﻋﻠﻰ ‪ ،‬ﻭ ﻗﻴﻞ ﺃﺑﻮ ﳏﻤﺪ ‪ ،‬ﺍﳊﻠﻮﺍﻧﻰ‬

‫ﺍﻟﺮﳛﺎﻧﻰ ) ﻧﺰﻳﻞ ﻣﻜﺔ (‬

‫ﺍﻟﻄﺒﻘﺔ ‪ : ١١ :‬ﺃﻭﺳﺎﻁ ﺍﻵﺧﺬﻳﻦ ﻋﻦ ﺗﺒﻊ ﺍﻷﺗﺒﺎﻉ‬


‫ﺍﻟﻮﻓﺎﺓ ‪ ٢٤٢ :‬ﻫـ ﺑـ ﻣﻜﺔ‬

‫ﺭﻭﻯ ﻟﻪ ‪ :‬ﺥ ﻡ ﺩ ﺕ ﻕ ) ﺍﻟﺒﺨﺎﺭﻱ ‪ -‬ﻣﺴﻠﻢ ‪ -‬ﺃﺑﻮ ﺩﺍﻭﺩ ‪ -‬ﺍﻟﱰﻣﺬﻱ ‪ -‬ﺍﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ (‬

‫ﺭﺗﺒﺘﻪ ﻋﻨﺪ ﺍﺑﻦ ﺣﺠﺮ ‪ :‬ﺛﻘﺔ ﺣﺎﻓﻆ ﻟﻪ ﺗﺼﺎﻧﻴﻒ‬

‫ﺭﺗﺒﺘﻪ ﻋﻨﺪ ﺍﻟﺬﻫﱯ ‪ :‬ﺛﺒﺖ ﺣﺠﺔ‬

‫ﺍﻻﺳﻢ ‪ :‬ﳏﻤﺪ ﺑﻦ ﺇﲰﺎﻋﻴﻞ ﺑﻦ ﺳﺎﱂ ﺍﻟﺼﺎﺋﻎ ﺍﻟﻜﺒﲑ ‪ ،‬ﺃﺑﻮ ﺟﻌﻔﺮ ﺍﻟﺒﻐﺪﺍﺩﻯ ﺛﻢ ﺍﳌﻜﻰ‬

‫ﺍﳌﻮﻟﺪ ‪ ١٨٨ :‬ﻫـ‬

‫ﺍﻟﻄﺒﻘﺔ ‪ : ١١ :‬ﺃﻭﺳﺎﻁ ﺍﻵﺧﺬﻳﻦ ﻋﻦ ﺗﺒﻊ ﺍﻷﺗﺒﺎﻉ‬

‫ﺍﻟﻮﻓﺎﺓ ‪ ٢٧٦ :‬ﻫـ ﺑـ ﻣﻜﺔ‬

‫ﺭﻭﻯ ﻟﻪ ‪ :‬ﺩ ) ﺃﺑﻮ ﺩﺍﻭﺩ (‬

‫ﺭﺗﺒﺘﻪ ﻋﻨﺪ ﺍﺑﻦ ﺣﺠﺮ ‪ :‬ﺻﺪﻭﻕ‬

‫ﺭﺗﺒﺘﻪ ﻋﻨﺪ ﺍﻟﺬﻫﱯ ‪. . . . :‬‬

‫ﺍﻻﺳﻢ ‪ :‬ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﺍﻟﺮﲪﻦ ﺑﻦ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺑﻦ ﻋﺒﻴﺪ ﺍ‪ ‬ﺍﻟﻘﺮﺷﻰ ﺍﻟﺘﻴﻤﻰ ﺍﳊﺠﺎﺯﻯ ﺍﳌﺪﻧﻰ‬

‫) ﺃﺧﻮ ﻣﻌﺎﺫ ﺑﻦ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﺍﻟﺮﲪﻦ ﺍﻟﺘﻴﻤﻰ (‬

‫ﺍﻟﻄﺒﻘﺔ ‪ : ٥ :‬ﻣﻦ ﺻﻐﺎﺭ ﺍﻟﺘﺎﺑﻌﲔ‬

‫ﺭﻭﻯ ﻟﻪ ‪ :‬ﺥ ﺩ ﺕ ) ﺍﻟﺒﺨﺎﺭﻱ ‪ -‬ﺃﺑﻮ ﺩﺍﻭﺩ ‪ -‬ﺍﻟﱰﻣﺬﻱ (‬

‫ﺭﺗﺒﺘﻪ ﻋﻨﺪ ﺍﺑﻦ ﺣﺠﺮ ‪ :‬ﺛﻘﺔ‬

‫ﺭﺗﺒﺘﻪ ﻋﻨﺪ ﺍﻟﺬﻫﱯ ‪ :‬ﻭﺛﻘﻪ ﺃﺑﻮ ﺣﺎﰎ‬

‫ﺍﻻﺳﻢ ‪ :‬ﺍﳌﻐﲑﺓ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﺍﻟﺮﲪﻦ ﺑﻦ ﺍﳊﺎﺭﺙ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﺍ‪ ‬ﺑﻦ ﻋﻴﺎﺵ ﺑﻦ ﺃﺑﻰ ﺭﺑﻴﻌﺔ ﺍﻟﻘﺮﺷﻰ‬

‫ﺍﳌﺨﺰﻭﻣﻰ ‪ ،‬ﺃﺑﻮ ﻫﺎﺷﻢ ﻭ ﻳﻘﺎﻝ ﺃﺑﻮ ﻫﺸﺎﻡ ‪ ،‬ﺍﳌﺪﻧﻰ‬


‫ﺍﳌﻮﻟﺪ ‪ ١٢٤ :‬ﺃﻭ ‪ ١٢٥‬ﻫـ‬

‫ﺍﻟﻄﺒﻘﺔ ‪ : ٨ :‬ﻣﻦ ﺍﻟﻮﺳﻄﻰ ﻣﻦ ﺃﺗﺒﺎﻉ ﺍﻟﺘﺎﺑﻌﲔ‬

‫ﺍﻟﻮﻓﺎﺓ ‪ ١٨٦ :‬ﺃﻭ ‪ ١٨٨‬ﻫـ‬

‫ﺭﻭﻯ ﻟﻪ ‪ :‬ﺥ ﺩ ﺱ ﻕ ) ﺍﻟﺒﺨﺎﺭﻱ ‪ -‬ﺃﺑﻮ ﺩﺍﻭﺩ ‪ -‬ﺍﻟﻨﺴﺎﺋﻲ ‪ -‬ﺍﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ (‬

‫ﺭﺗﺒﺘﻪ ﻋﻨﺪ ﺍﺑﻦ ﺣﺠﺮ ‪ :‬ﺻﺪﻭﻕ ﻓﻘﻴﻪ ﻛﺎﻥ ﻳﻬﻢ‬

‫ﺭﺗﺒﺘﻪ ﻋﻨﺪ ﺍﻟﺬﻫﱯ ‪ :‬ﻗﺎﻝ ﺍﻟﺰﺑﲑ ‪ :‬ﻋﺮﺽ ﻋﻠﻴﻪ ﺍﻟﺮﺷﻴﺪ ﻗﻀﺎﺀ ﺍﳌﺪﻳﻨﺔ ﻭ ﺟﺎﺋﺰﺓ ﺃﺭﺑﻌﺔ‬

‫ﺁﻻﻑ ﺩﻳﻨﺎﺭ ﻓﺎﻣﺘﻨﻊ ‪ ،‬ﻭ ﻛﺎﺕ ﻓﻘﻴﻪ ﺃﻫﻞ ﺍﳌﺪﻳﻨﺔ ﺑﻌﺪ ﻣﺎﻟﻚ‬

‫ﺍﻟْﺤ‪‬ﺴ‪‬ﻴ‪‬ﻦ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦِ ﺣ‪‬ﻤ‪‬ﺎﺩ‪‬‬

‫ﺍﻻﺳﻢ ‪ :‬ﺃﲪﺪ ﺑﻦ ﺣﺮﺏ ﺑﻦ ﳏﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﻠﻰ ﺑﻦ ﺣﻴﺎﻥ ﺑﻦ ﻣﺎﺯﻥ ﺑﻦ ﺍﻟﻐﻀﻮﺑﺔ ﺍﻟﻄﺎﺋﻰ ‪ ،‬ﺃﺑﻮ‬

‫ﻋﻠﻰ ﻭ ﻳﻘﺎﻝ ﺃﺑﻮ ﺑﻜﺮ ‪ ،‬ﺍﳌﻮﺻﻠﻰ‬

‫ﺍﳌﻮﻟﺪ ‪ ١٧٣ :‬ﻫـ‬

‫ﺍﻟﻄﺒﻘﺔ ‪ : ١٠ :‬ﻛﺒﺎﺭ ﺍﻵﺧﺬﻳﻦ ﻋﻦ ﺗﺒﻊ ﺍﻷﺗﺒﺎﻉ‬

‫ﺍﻟﻮﻓﺎﺓ ‪ ٢٦٣ :‬ﻫـ ﺑـ ﺃﺫﻧﺔ‬

‫ﺭﻭﻯ ﻟﻪ ‪ :‬ﺱ ) ﺍﻟﻨﺴﺎﺋﻲ (‬

‫ﺭﺗﺒﺘﻪ ﻋﻨﺪ ﺍﺑﻦ ﺣﺠﺮ ‪ :‬ﺻﺪﻭﻕ‬

‫ﺭﺗﺒﺘﻪ ﻋﻨﺪ ﺍﻟﺬﻫﱯ ‪ :‬ﺻﺪﻭﻕ‬

‫ﺍﻻﺳﻢ ‪ :‬ﺻﺎﱀ ﺑﻦ ﺯﻳﺎﺩ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﺍ‪ ‬ﺑﻦ ﺍﳉﺎﺭﻭﺩ ﺍﻟﺴﻮﺳﻰ ‪ ،‬ﺃﺑﻮ ﺷﻌﻴﺐ ﺍﳌﻘﺮﻯﺀ ) ﺳﻜﻦ‬

‫ﺍﻟﺮﻗﺔ (‬

‫ﺍﻟﻄﺒﻘﺔ ‪ : ١٠ :‬ﻛﺒﺎﺭ ﺍﻵﺧﺬﻳﻦ ﻋﻦ ﺗﺒﻊ ﺍﻷﺗﺒﺎﻉ‬


‫ﺍﻟﻮﻓﺎﺓ ‪ ٢٦١ :‬ﻫـ‬

‫ﺭﻭﻯ ﻟﻪ ‪ :‬ﺱ ) ﺍﻟﻨﺴﺎﺋﻲ (‬

‫ﺭﺗﺒﺘﻪ ﻋﻨﺪ ﺍﺑﻦ ﺣﺠﺮ ‪ :‬ﺛﻘﺔ‬

‫ﺭﺗﺒﺘﻪ ﻋﻨﺪ ﺍﻟﺬﻫﱯ ‪ :‬ﺛﻘﺔ‬

‫‪ - ٣٣‬ﺃَﺣ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦِ ﺍﻟْﺤ‪‬ﺴ‪‬ﻴ‪‬ﻦِ ﺑ‪‬ﻦِ ﺣ‪‬ﻔْﺺٍ ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﺟ‪‬ﻌ‪‬ﻔَﺮٍ ﻳ‪‬ﻌ‪‬ﺮ‪‬ﻑ‪ ‬ﺑِﺄُﺣ‪‬ﻤ‪‬ﻮﻟَﺔَ ﻛَﺜ‪‬ﲑ‪ ‬ﺍﻟْﺈِﻃْﻌ‪‬ﺎﻡِ‬

‫ﻭ‪‬ﺍﻟْﻤ‪‬ﻌ‪‬ﺮ‪‬ﻭﻑ‪ ‬ﻭ‪‬ﺍﻟﺼ‪‬ﺪ‪‬ﻗَﺎﺕ‪ ،‬ﺗُﻮ‪‬ﻓﱢﻲ‪ ‬ﻓ‪‬ﻲ ﺭ‪‬ﺑِﻴﻊِ ﺍﻟْﺄَﻭ‪‬ﻝِ ﺳ‪‬ﻨ‪‬ﺔَ ﺃَﺭ‪‬ﺑ‪‬ﻊٍ ﻭ‪‬ﺳ‪‬ﺘﱢﲔ‪ ‬ﻭ‪‬ﻣ‪‬ﺎﺋَﺘَﻴ‪‬ﻦِ ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻯ ﻋ‪‬ﻦ‪ ‬ﺃَﺑِﻲ‬

‫ﻧُﻌ‪‬ﻴ‪‬ﻢٍ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺧ‪‬ﻠﱠﺎﺩ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺍﻟْﻘَﻌ‪‬ﻨ‪‬ﺒِﻲ‪ ،‬ﻭ‪‬ﻋ‪‬ﻦ‪ ‬ﺟ‪‬ﺪ‪‬ﻩ‪ ‬ﺍﻟْﺤ‪‬ﺴ‪‬ﻴ‪‬ﻦِ ﺑ‪‬ﻦِ ﺣ‪‬ﻔْﺺٍ‪ ،‬ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻯ ﻋ‪‬ﻨ‪‬ﻪ‪ ‬ﺍﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﺃَﺑِﻲ ﻋ‪‬ﺎﺻ‪‬ﻢٍ‪،‬‬

‫ﻭ‪‬ﺍﻟْﺄَﺧ‪‬ﺮ‪‬ﻡ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﺑ‪‬ﻜْﺮِ ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﺃَﺑِﻲ ﺩ‪‬ﺍﻭ‪‬ﺩ‪‬‬

‫ﺍﻻﺳﻢ ‪ :‬ﺃﲪﺪ ﺑﻦ ﺣﺮﺏ ﺑﻦ ﳏﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﻠﻰ ﺑﻦ ﺣﻴﺎﻥ ﺑﻦ ﻣﺎﺯﻥ ﺑﻦ ﺍﻟﻐﻀﻮﺑﺔ ﺍﻟﻄﺎﺋﻰ ‪ ،‬ﺃﺑﻮ‬

‫ﻋﻠﻰ ﻭ ﻳﻘﺎﻝ ﺃﺑﻮ ﺑﻜﺮ ‪ ،‬ﺍﳌﻮﺻﻠﻰ‬

‫ﺍﳌﻮﻟﺪ ‪ ١٧٣ :‬ﻫـ‬

‫ﺍﻟﻄﺒﻘﺔ ‪ : ١٠ :‬ﻛﺒﺎﺭ ﺍﻵﺧﺬﻳﻦ ﻋﻦ ﺗﺒﻊ ﺍﻷﺗﺒﺎﻉ‬

‫ﺍﻟﻮﻓﺎﺓ ‪ ٢٦٣ :‬ﻫـ ﺑـ ﺃﺫﻧﺔ‬

‫ﺭﻭﻯ ﻟﻪ ‪ :‬ﺱ ) ﺍﻟﻨﺴﺎﺋﻲ (‬

‫ﺭﺗﺒﺘﻪ ﻋﻨﺪ ﺍﺑﻦ ﺣﺠﺮ ‪ :‬ﺻﺪﻭﻕ‬

‫ﺭﺗﺒﺘﻪ ﻋﻨﺪ ﺍﻟﺬﻫﱯ ‪ :‬ﺻﺪﻭﻕ‬

‫ﺍﻻﺳﻢ ‪ :‬ﺻﺎﱀ ﺑﻦ ﺯﻳﺎﺩ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﺍ‪ ‬ﺑﻦ ﺍﳉﺎﺭﻭﺩ ﺍﻟﺴﻮﺳﻰ ‪ ،‬ﺃﺑﻮ ﺷﻌﻴﺐ ﺍﳌﻘﺮﻯﺀ ) ﺳﻜﻦ‬

‫ﺍﻟﺮﻗﺔ (‬

‫ﺍﻟﻄﺒﻘﺔ ‪ : ١٠ :‬ﻛﺒﺎﺭ ﺍﻵﺧﺬﻳﻦ ﻋﻦ ﺗﺒﻊ ﺍﻷﺗﺒﺎﻉ‬


‫ﺍﻟﻮﻓﺎﺓ ‪ ٢٦١ :‬ﻫـ‬

‫ﺭﻭﻯ ﻟﻪ ‪ :‬ﺱ ) ﺍﻟﻨﺴﺎﺋﻲ (‬

‫ﺭﺗﺒﺘﻪ ﻋﻨﺪ ﺍﺑﻦ ﺣﺠﺮ ‪ :‬ﺛﻘﺔ‬

‫ﺭﺗﺒﺘﻪ ﻋﻨﺪ ﺍﻟﺬﻫﱯ ‪ :‬ﺛﻘﺔ‬

‫‪ - ١٩١‬ﺃَﺣ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪ ‬ﺍﻟﻠﱠﻪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦِ ﺃَﺣ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦِ ﺩ‪‬ﻟَﻴ‪‬ﻞٍ ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﺍﻟْﺤ‪‬ﺴ‪‬ﻴ‪‬ﻦِ ﺍﻟْﻤ‪‬ﻌ‪‬ﺪ‪‬ﻝُ ﺍﻟﺘﱠﻴ‪‬ﻤ‪‬ﻲ‪ ‬ﺗَﻴ‪‬ﻢِ ﺍﻟﺮ‪‬ﺑ‪‬ﺎﺏِ‪،‬‬

‫ﻛَﺎﻥ‪ ‬ﻳ‪‬ﺴ‪‬ﺄَﻝُ ﻋ‪‬ﻦِ ﺍﻟﺸ‪‬ﻬ‪‬ﻮﺩ‪ ‬ﺳ‪‬ﺘﱢﲔ‪ ‬ﺳ‪‬ﻨ‪‬ﺔً‪ ،‬ﺃُﻣ‪‬ﻪ‪ ‬ﻟُﺒ‪‬ﺎﺑ‪‬ﺔَ ﺑِﻨ‪‬ﺖ‪ ‬ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦِ ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪ ‬ﺍﻟﻠﱠﻪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦِ ﺍﻟْﺤ‪‬ﺴ‪‬ﻦِ‪ ،‬ﺃَﺟ‪‬ﺎﺯَ‬

‫ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﺑ‪‬ﻜْﺮِ ﺑ‪ ‬ﻦ ﺃَﺑِﻲ ﻋ‪‬ﺎﺻ‪‬ﻢٍ ﺷ‪‬ﻬ‪‬ﺎﺩ‪‬ﺗَﻪ‪ ‬ﻭ‪‬ﻟَﻪ‪ ‬ﺑِﻀْﻊ‪ ‬ﻋ‪‬ﺸ‪‬ﺮ‪‬ﺓ‪ ‬ﺳ‪‬ﻨ‪‬ﺔ‪ ،‬ﻭ‪‬ﻭ‪‬ﻟ‪‬ﻲ‪ ‬ﺍﻟْﻘَﻀَﺎﺀ‪ ‬ﺳ‪‬ﻨ‪‬ﲔ‪ ،‬ﺗُﻮ‪‬ﻓﱢﻲ‪ ‬ﺳ‪‬ﻨ‪‬ﺔَ‬

‫ﺳ‪‬ﺒ‪‬ﻊٍ ﻭ‪‬ﻗ‪‬ﻴﻞَ‪ :‬ﺳ‪‬ﻨ‪‬ﺔَ ﺛَﻤ‪‬ﺎﻥٍ ﻭ‪‬ﺛَﻠَﺎﺛ‪‬ﲔ‪ ‬ﻭ‪‬ﺛَﻠَﺎﺛ‪‬ﻤ‪‬ﺎﺋَﺔ‪ ،‬ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻯ ﻋ‪‬ﻦ‪ ‬ﺃَﺣ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦِ ﻳ‪‬ﻮﻧُﺲ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺇِﺑ‪‬ﺮ‪‬ﺍﻫ‪‬ﻴﻢ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦِ ﻓَﻬﺪ‪،‬‬

‫ﻭ‪‬ﻏَﻴ‪ِ ‬ﺮﻫ‪‬ﻤ‪‬ﺎ‬

‫‪ -‬ﻋﺒﺪ ﺍ‪ ‬ﺑﻦ ﳏﻤﺪ ﺑﻦ ﺟﻌﻔﺮ ﺃﺑﻮ ﺍﻟﻘﺎﺳﻢ ﺍﻟﻘﺰﻭﻳﲏ ﺍﻟﻔﻘﻴﻪ ﺍﻟﺸﺎﻓﻌﻲ )‪ (٢‬ﻭﱄ ﻗﻀﺎﺀ‬

‫ﺩﻣﺸﻖ ﻧﻴﺎﺑﺔ ﻋﻦ ﳏﻤﺪ ﺑﻦ ﺍﻟﻌﺒﺎﺱ ﺍﳉﻤﺤﻲ ﻭﻭﱄ ﻗﻀﺎﺀ ﺍﻟﺮﻣﻠﺔ ﻭﺳﻜﻦ ﻣﺼﺮ ﻭﺣﺪﺙ ﻋﻦ‬

‫ﻳﺰﻳﺪ ﺑﻦ ﳏﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﺍﻟﺼﻤﺪ ﻭﻳﻮﻧﺲ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﺍﻷﻋﻠﻰ ﻭﳏﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﻮﻑ ﻭﺃﺑﻲ ﺣﻔﺺ‬

‫ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﻣﻘﻼﺹ ﻭﳏﻤﺪ ﺑﻦ ﺇﺳﺤﺎﻕ ﺍﻟﺼﻐﺎﻧﻲ ﻭﺍﺑﺮﺍﻫﻴﻢ ﺑﻦ ﺳﻠﻴﻤﺎﻥ ﺑﻦ ﺣﺒﺎﻥ ﻭﺍﻟﺮﺑﻴﻊ ﺑﻦ‬

‫ﺳﻠﻴﻤﺎﻥ ﻭﳏﻤﺪ ﺑﻦ ﺍﺻﺒﻎ ﺑﻦ ﺍﻟﻔﺮﺝ‬

‫ﺍﻻﺳﻢ ‪ :‬ﺳﻴﻒ ﺑﻦ ﺳﻠﻴﻤﺎﻥ ‪ ،‬ﻭ ﻳﻘﺎﻝ ‪ :‬ﺍﺑﻦ ﺃﺑﻰ ﺳﻠﻴﻤﺎﻥ ‪ ،‬ﺍﳌﺨﺰﻭﻣﻰ ﻣﻮﻻﻫﻢ ‪ ،‬ﺃﺑﻮ‬

‫ﺳﻠﻴﻤﺎﻥ ﺍﳌﻜﻰ ) ﺳﻜﻦ ﺍﻟﺒﺼﺮﺓ (‬

‫ﺍﻟﻄﺒﻘﺔ ‪ : ٦ :‬ﻣﻦ ﺍﻟﺬﻳﻦ ﻋﺎﺻﺮﻭﺍ ﺻﻐﺎﺭﺍﻟﺘﺎﺑﻌﲔ‬

‫ﺍﻟﻮﻓﺎﺓ ‪ ١٥٠ :‬ﻫـ ﺃﻭ ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺑـ ﻣﻜﺔ‬

‫ﺭﻭﻯ ﻟﻪ ‪ :‬ﺥ ﻡ ﺩ ﺱ ﻕ ) ﺍﻟﺒﺨﺎﺭﻱ ‪ -‬ﻣﺴﻠﻢ ‪ -‬ﺃﺑﻮ ﺩﺍﻭﺩ ‪ -‬ﺍﻟﻨﺴﺎﺋﻲ ‪ -‬ﺍﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ (‬


‫ﺭﺗﺒﺘﻪ ﻋﻨﺪ ﺍﺑﻦ ﺣﺠﺮ ‪ :‬ﺛﻘﺔ ﺛﺒﺖ ﺭﻣﻰ ﺑﺎﻟﻘﺪﺭ‬

‫ﺭﺗﺒﺘﻪ ﻋﻨﺪ ﺍﻟﺬﻫﱯ ‪ :‬ﻗﺎﻝ ﺍﻟﻨﺴﺎﺋﻰ ‪ :‬ﺛﻘﺔ ﺛﺒﺖ‬

‫ﺍﻻﺳﻢ ‪ :‬ﻋﻴﺴﻰ ﺑﻦ ﺇﺑﺮﺍﻫﻴﻢ ﺍﻟﺸﻌﲑﻯ ‪ ،‬ﺃﺑﻮ ﺇﺳﺤﺎﻕ ﻭ ﻳﻘﺎﻝ ﺃﺑﻮ ﻋﻤﺮﻭ ﻭ ﻳﻘﺎﻝ ﺃﺑﻮ ﳛﻴﻰ ‪،‬‬

‫ﺍﳌﻌﺮﻭﻑ ﺑﺎﻟﱪﻛﻰ ‪ ،‬ﺍﻟﺒﺼﺮﻯ ‪ ،‬ﻣﻮﱃ ﺑﻨﻰ ﻫﺎﺷﻢ‬

‫ﺍﻟﻄﺒﻘﺔ ‪ : ١٠ :‬ﻛﺒﺎﺭ ﺍﻵﺧﺬﻳﻦ ﻋﻦ ﺗﺒﻊ ﺍﻷﺗﺒﺎﻉ‬

‫ﺍﻟﻮﻓﺎﺓ ‪ ٢٢٨ :‬ﻫـ‬

‫ﺭﻭﻯ ﻟﻪ ‪ :‬ﺩ ) ﺃﺑﻮ ﺩﺍﻭﺩ (‬

‫ﺭﺗﺒﺘﻪ ﻋﻨﺪ ﺍﺑﻦ ﺣﺠﺮ ‪ :‬ﺻﺪﻭﻕ ﺭﲟﺎ ﻭﻫﻢ‬

‫ﺭﺗﺒﺘﻪ ﻋﻨﺪ ﺍﻟﺬﻫﱯ ‪ :‬ﻭﺛﻖ‬

‫ﺍﻻﺳﻢ ‪ :‬ﺑﻘﻴﺔ ﺑﻦ ﺍﻟﻮﻟﻴﺪ ﺑﻦ ﺻﺎﺋﺪ ﺑﻦ ﻛﻌﺐ ﺑﻦ ﺣﺮﻳﺰ ﺍﻟﻜﻼﻋﻰ ﺍﳊﻤﲑﻯ ﺍﳌﻴﺘﻤﻰ ‪ ،‬ﺃﺑﻮ‬

‫ﳛﻤﺪ ﺍﳊﻤﺼﻰ‬

‫ﺍﳌﻮﻟﺪ ‪ ١١٠ :‬ﻫـ‬

‫ﺍﻟﻄﺒﻘﺔ ‪ : ٨ :‬ﻣﻦ ﺍﻟﻮﺳﻄﻰ ﻣﻦ ﺃﺗﺒﺎﻉ ﺍﻟﺘﺎﺑﻌﲔ‬

‫ﺍﻟﻮﻓﺎﺓ ‪ ١٩٧ :‬ﻫـ‬

‫ﺭﻭﻯ ﻟﻪ ‪ :‬ﺧﺖ ﻡ ﺩ ﺕ ﺱ ﻕ ) ﺍﻟﺒﺨﺎﺭﻱ ﺗﻌﻠﻴﻘﺎ ‪ -‬ﻣﺴﻠﻢ ‪ -‬ﺃﺑﻮ ﺩﺍﻭﺩ ‪ -‬ﺍﻟﱰﻣﺬﻱ ‪-‬‬

‫ﺍﻟﻨﺴﺎﺋﻲ ‪ -‬ﺍﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ (‬

‫ﺭﺗﺒﺘﻪ ﻋﻨﺪ ﺍﺑﻦ ﺣﺠﺮ ‪ :‬ﺻﺪﻭﻕ ﻛﺜﲑ ﺍﻟﺘﺪﻟﻴﺲ ﻋﻦ ﺍﻟﻀﻌﻔﺎﺀ‬

‫ﺭﺗﺒﺘﻪ ﻋﻨﺪ ﺍﻟﺬﻫﱯ ‪ :‬ﺍﳊﺎﻓﻆ ‪ ،‬ﻭﺛﻘﻪ ﺍﳉﻤﻬﻮﺭ ﻓﻴﻤﺎ ﲰﻌﻪ ﻣﻦ ﺍﻟﺜﻘﺎﺕ ‪ ،‬ﻭ ﻗﺎﻝ ﺍﻟﻨﺴﺎﺋﻰ ‪:‬‬

‫ﺇﺫﺍ ﻗﺎﻝ ‪ :‬ﺣﺪﺛﻨﺎ ﻭ ﺃﺧﱪﻧﺎ ﻓﻬﻮ ﺛﻘﺔ‬


‫ﺍﻻﺳﻢ ‪ :‬ﻳﺰﻳﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﺭﺑﻪ ﺍﻟﺰﺑﻴﺪﻯ ‪ ،‬ﺃﺑﻮ ﺍﻟﻔﻀﻞ ﺍﳊﻤﺼﻰ ‪ ،‬ﺍﳌﺆﺫﻥ ‪ ،‬ﺍﳌﻌﺮﻭﻑ‬

‫ﺑﺎﳉﺮﺟﺴﻰ‬

‫ﺍﳌﻮﻟﺪ ‪ ١٦٨ :‬ﻫـ‬

‫ﺍﻟﻄﺒﻘﺔ ‪ : ١٠ :‬ﻛﺒﺎﺭ ﺍﻵﺧﺬﻳﻦ ﻋﻦ ﺗﺒﻊ ﺍﻷﺗﺒﺎﻉ‬

‫ﺍﻟﻮﻓﺎﺓ ‪ ٢٢٤ :‬ﻫـ‬

‫ﺭﻭﻯ ﻟﻪ ‪ :‬ﻡ ﺩ ﺱ ﻕ ) ﻣﺴﻠﻢ ‪ -‬ﺃﺑﻮ ﺩﺍﻭﺩ ‪ -‬ﺍﻟﻨﺴﺎﺋﻲ ‪ -‬ﺍﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ (‬

‫ﺭﺗﺒﺘﻪ ﻋﻨﺪ ﺍﺑﻦ ﺣﺠﺮ ‪ :‬ﺛﻘﺔ‬

‫ﺭﺗﺒﺘﻪ ﻋﻨﺪ ﺍﻟﺬﻫﱯ ‪ :‬ﺍﳊﺎﻓﻆ‬

‫ﺍﻻﺳﻢ ‪ :‬ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺑﻦ ﺳﻌﻴﺪ ﺑﻦ ﻛﺜﲑ ﺑﻦ ﺩﻳﻨﺎﺭ ﺍﻟﻘﺮﺷﻰ ﻣﻮﻻﻫﻢ ‪ ،‬ﺃﺑﻮ ﻋﻤﺮﻭ ﺍﳊﻤﺼﻰ ‪ ،‬ﻣﻮﱃ‬

‫ﺑﻨﻰ ﺃﻣﻴﺔ ) ﻭﺍﻟﺪ ﻋﻤﺮﻭ ﺑﻦ ﻋﺜﻤﺎﻥ ﻭ ﳛﻴﻰ ﺑﻦ ﻋﺜﻤﺎﻥ (‬

‫ﺍﻟﻄﺒﻘﺔ ‪ : ٩ :‬ﻣﻦ ﺻﻐﺎﺭ ﺃﺗﺒﺎﻉ ﺍﻟﺘﺎﺑﻌﲔ‬

‫ﺍﻟﻮﻓﺎﺓ ‪ ٢٠٩ :‬ﻫـ‬

‫ﺭﻭﻯ ﻟﻪ ‪ :‬ﺩ ﺱ ﻕ ) ﺃﺑﻮ ﺩﺍﻭﺩ ‪ -‬ﺍﻟﻨﺴﺎﺋﻲ ‪ -‬ﺍﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ (‬

‫ﺭﺗﺒﺘﻪ ﻋﻨﺪ ﺍﺑﻦ ﺣﺠﺮ ‪ :‬ﺛﻘﺔ‬

‫ﺭﺗﺒﺘﻪ ﻋﻨﺪ ﺍﻟﺬﻫﱯ ‪ :‬ﺛﻘﺔ‬

‫‪ - ٢٠٥‬ﺃَﺣ‪‬ﻤ‪‬ﺪ ﺑ‪‬ﻦ ﳏﻤﺪ ﺑ‪‬ﻦ ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪‬ﻭﺱ ﺑ‪‬ﻦ ﺳ‪‬ﻠَﻤ‪‬ﺔَ‪ ،‬ﺃﺑﻮ ﺍﻟْﺤ‪‬ﺴ‪‬ﻦ ﺍﻟﻌ‪‬ﻨ‪‬ﺰِﻱ‪ ‬ﺍﻟﻄﱠﺮ‪‬ﺍﺋﻔﻲ‪‬‬

‫ﺍﻟﱠﻨ‪‬ﻴﺴﺎﺑﻮﺭﻱ‪] .‬ﺍﳌﺘﻮﻓﻰ‪ ٣٤٦ :‬ﻫـ[‬

‫ﺳ‪‬ﻤ‪‬ﻊ‪ :‬ﺍﻟﺴﺮﻱ ﺑﻦ ﺧﺰﳝﺔ‪ ،‬ﻭﳏﻤﺪ ﺑﻦ ﺃﺷﺮﺱ ﺍﻟﺴ‪‬ﻠَﻤﻲ‪ ،‬ﻭﻋﺜﻤﺎﻥ ﺑ‪‬ﻦ ﺳﻌ‪‬ﻴِﺪ ﺍﻟﺪ‪‬ﺍﺭِﻣﻲ‪،‬‬

‫ﻭﲨﺎﻋﺔ‪.‬‬
‫ﻭﻛﺎﻥ ﻓﻴﻤﺎ ﻗﺎﻝ ﺍﳊﺎﻛﻢ‪ :‬ﺻﺪﻭﻗﺎً؛ ﲰﻌﺘﻪ ﻳ‪‬ﻘُﻮﻝُ‪ :‬ﺃَﻗَﻤ‪‬ﺖ‪ ‬ﺑﺒﻐﺪﺍﺩ ﺳﻨﺔ ﺃﺭﺑﻊٍ ﻭﲦﺎﻧﲔ ﻋ‪‬ﻠَﻰ‬

‫ﺍﻟﺘﺠﺎﺭﺓ‪ ،‬ﻓﻠﻢ ﺃﲰﻊ ﲠﺎ ﺷﻴﺌًﺎ‪.‬‬

‫ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻯ ﻋ‪‬ﻨ‪‬ﻪ‪ :‬ﺃﺑﻮ ﻋ‪‬ﻠ‪‬ﻲ‪ ‬ﺍﳊﺎﻓﻆ ﻭﺍﻧﺘﺨﺐ ﻋ‪‬ﻠَﻴ‪‬ﻪ‪ ،‬ﻭﺃﺑﻮ ﺍﻟْﺤ‪‬ﺴ‪‬ﻴ‪‬ﻦ ﺍﳊَﺠ‪‬ﺎﺟﻲ‪ ،‬ﻭﺍﺑﻦ ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺶ‬

‫ﺍﻟﺰﻳﺎﺩﻱ‪ ،‬ﻭﺍﳊﺎﻛﻢ‪ ،‬ﻭﺃﺑﻮ ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ ﺍﻟﺮ‪‬ﺣ‪‬ﻤ‪‬ﻦ ﺍﻟﺴ‪‬ﻠَﻤﻲ‪ ،‬ﻭﺁﺧﺮﻭﻥ‪.‬‬

‫ﺗُﻮ‪‬ﻓّﻲ ﻓ‪‬ﻲ ﺭﻣﻀﺎﻥ‪ ،‬ﻭﺻﻠّﻰ ﻋ‪‬ﻠَﻴ‪‬ﻪ‪ ‬ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﺍﻟﻮﻟﻴﺪ ﺍﻟﻔﻘﻴﻪ‪.‬‬

‫ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﺍﻟْﻘَﺎﺳ‪‬ﻢِ ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪ ‬ﺍﻟﺮ‪‬ﺣ‪‬ﻤ‪‬ﻦِ ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦِ ﺍﻟﺴ‪‬ﺮ‪‬ﺍﺝِ‬

‫ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪ ‬ﺍ‪ ِ‬ﺑﻦ‪ ‬ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺎﺱٍ ﺍﻟﺒ‪‬ﺤ‪‬ﺮ‪ ‬ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﺍﻟﻌ‪‬ﺒ‪‬ﺎﺱِ ﺍﳍَﺎﺷ‪‬ﻤ‪‬ﻲ‪) * ‬ﻉ(‬

‫ﺣ‪‬ﺒ‪‬ﺮ‪ ‬ﺍﻷُﻣ‪‬ﺔ‪ ،‬ﻭ‪‬ﻓَﻘ‪‬ﻴ‪‬ﻪ‪ ‬ﺍﻟﻌ‪‬ﺼ‪‬ﺮِ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺇِﻣ‪‬ﺎﻡ‪ ‬ﺍﻟﺘﱠﻔْﺴ‪‬ﻴ‪‬ﺮِ‪ ،‬ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﺍﻟﻌ‪‬ﺒ‪‬ﺎﺱِ ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪ ‬ﺍ‪ ،ِ‬ﺍﺑ‪‬ﻦ‪‬‬

‫ﻡ‪ ‬ﺭ‪‬ﺳ‪‬ﻮ‪‬ﻝِ ﺍ‪- ِ‬ﺻ‪‬ﻠﱠﻰ ﺍﻟﻠﱠﻪ‪ ‬ﻋ‪‬ﻠَﻴ‪‬ﻪ‪ ‬ﻭ‪‬ﺳ‪‬ﻠﱠﻢ‪ - ‬ﺍﻟﻌ‪‬ﺒ‪‬ﺎﺱِ ﺑﻦِ ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪ ‬ﺍﳌُﻄﱠﻠ‪‬ﺐِ ﺷ‪‬ﻴ‪‬ﺒ‪‬ﺔَ ﺑﻦِ ﻫ‪‬ﺎﺷ‪‬ﻢٍ‪،‬‬

‫ﻭ‪‬ﺍﺳ‪‬ﻤ‪ ‬ﻪ ﻋ‪‬ﻤ‪‬ﺮ‪‬ﻭ ﺑﻦ‪ ‬ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪ ‬ﻣ‪‬ﻨ‪‬ﺎﻑ‪ ‬ﺑﻦِ ﻗُﺼ‪‬ﻲ‪ ‬ﺑﻦِ ﻛ‪‬ﻼ‪‬ﺏِ ﺑﻦِ ﻣ‪‬ﺮ‪‬ﺓ‪ ‬ﺑﻦِ ﻛَﻌ‪‬ﺐِ ﺑﻦِ ﻟُﺆ‪‬ﻱ‪ ‬ﺑﻦِ ﻏَﺎﻟ‪‬ﺐِ ﺑﻦِ‬

‫ﻓ‪‬ﻬ‪‬ﺮٍ ﺍﻟﻘُﺮ‪‬ﺷ‪‬ﻲ‪ ،‬ﺍﳍَﺎﺷ‪‬ﻤ‪‬ﻲ‪ ،‬ﺍﳌَﻜﱢﻲ‪ ،‬ﺍﻷَﻣ‪‬ﻴ‪‬ﺮ‪- ‬ﺭ‪‬ﺿ‪‬ﻲ‪ ‬ﺍ‪ ُ‬ﻋ‪‬ﻨ‪‬ﻪ‪.- ‬‬

‫ﻣ‪‬ﻮ‪‬ﻟ‪‬ﺪ‪‬ﻩ‪ :‬ﺑِﺸ‪‬ﻌ‪‬ﺐِ )‪ (١‬ﺑ‪‬ﻨ‪‬ﻲ ﻫ‪‬ﺎﺷ‪‬ﻢٍ‪ ،‬ﻗَﺒ‪‬ﻞَ ﻋ‪‬ﺎﻡِ ﺍﳍ‪‬ﺠ‪‬ﺮ‪‬ﺓ‪ ‬ﺑِﺜَﻼ‪‬ﺙ‪ ‬ﺳ‪‬ﻨ‪‬ﻴ‪‬ﻦ‪.‬‬

‫ﺻ‪‬ﺤ‪‬ﺐ‪ ‬ﺍﻟﻨ‪‬ﺒِﻲ‪- ‬ﺻ‪‬ﻠﱠﻰ ﺍﻟﻠﱠﻪ‪ ‬ﻋ‪‬ﻠَﻴ‪‬ﻪ‪ ‬ﻭ‪‬ﺳ‪‬ﻠﱠﻢ‪ - ‬ﻧَﺤ‪‬ﻮﺍً ﻣ‪‬ﻦ‪ ‬ﺛَﻼ‪‬ﺛﲔ‪ ‬ﺷ‪‬ﻬ‪‬ﺮﺍً‪ ،‬ﻭ‪‬ﺣ‪‬ﺪ‪‬ﺙ‪ ‬ﻋ‪‬ﻨ‪‬ﻪ‪ ‬ﺑِﺠ‪‬ﻤ‪‬ﻠَﺔ‪‬‬

‫ﺻ‪‬ﺎﻟ‪‬ﺤ‪‬ﺔ‪.‬‬

‫ﻭ‪‬ﻋ‪‬ﻦ‪ :‬ﻋ‪‬ﻤ‪‬ﺮ‪ ،‬ﻭ‪‬ﻋ‪‬ﻠ‪‬ﻲﱟ‪ ،‬ﻭ‪‬ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﺎﺫ‪ ،‬ﻭ‪‬ﻭ‪‬ﺍﻟ‪‬ﺪ‪‬ﻩ‪ ،‬ﻭ‪‬ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪ ‬ﺍﻟﺮ‪‬ﺣ‪‬ﻤ‪‬ﻦِ ﺑﻦِ ﻋ‪‬ﻮ‪‬ﻑ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺃَﺑِﻲ ﺳ‪‬ﻔْﻴ‪‬ﺎﻥ‪ ‬ﺻ‪‬ﺨْﺮِ ﺑﻦِ‬

‫ﺣ‪‬ﺮ‪‬ﺏٍ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺃَﺑِﻲ ﺫَﺭﱟ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺃُﺑ‪‬ﻲ‪ ‬ﺑﻦِ ﻛَﻌ‪‬ﺐٍ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺯَﻳ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑﻦِ ﺛَﺎﺑِﺖ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺧ‪‬ﻠْﻖٍ‪.‬‬

‫ﻭ‪‬ﻗَﺮ‪‬ﺃَ ﻋ‪‬ﻠَﻰ‪ :‬ﺃُﺑ‪‬ﻲﱟ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺯَﻳ‪‬ﺪ‪.‬‬

‫ﻗَﺮ‪‬ﺃَ ﻋ‪‬ﻠَﻴ‪‬ﻪ‪ :‬ﻣ‪‬ﺠ‪‬ﺎﻫ‪‬ﺪ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺳ‪‬ﻌ‪‬ﻴ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑﻦ‪ ‬ﺟ‪‬ﺒ‪‬ﻴ‪‬ﺮٍ‪ ،‬ﻭ‪‬ﻃَﺎﺋ‪‬ﻔَﺔٌ‪.‬‬


‫ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻯ ﻋ‪‬ﻨ‪‬ﻪ‪ :‬ﺍﺑ‪‬ﻨ‪‬ﻪ؛ ﻋ‪‬ﻠ‪‬ﻲ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺍﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﺃَﺧ‪‬ﻴ‪‬ﻪ‪‬؛ ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪ ‬ﺍ‪ ِ‬ﺑﻦ‪ ‬ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪ ،‬ﻭ‪‬ﻣ‪‬ﻮ‪‬ﺍﻟ‪‬ﻴﻪ‪‬؛ ﻋ‪‬ﻜْﺮِﻣ‪‬ﺔُ‪ ،‬ﻭ‪‬ﻣ‪‬ﻘْﺴ‪‬ﻢ‪،‬‬

‫ﻭ‪‬ﻛُﺮ‪‬ﻳ‪‬ﺐ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪ ‬ﻧَﺎﻓ‪‬ﺬٌ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺃﻧَﺲ‪ ‬ﺑﻦ‪ ‬ﻣ‪‬ﺎﻟ‪‬ﻚ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﺍﻟﻄﱡﻔَﻴ‪‬ﻞِ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﺃُﻣ‪‬ﺎﻣ‪‬ﺔَ ﺑﻦ‪ ‬ﺳ‪‬ﻬ‪‬ﻞٍ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺃَﺧ‪‬ﻮ‪‬ﻩ‪‬؛‬

‫ﻛَﺜ‪‬ﻴ‪‬ﺮ‪ ‬ﺑﻦ‪ ‬ﺍﻟﻌ‪‬ﺒ‪‬ﺎﺱِ‪ ،‬ﻭ‪‬ﻋ‪‬ﺮ‪‬ﻭ‪‬ﺓ‪ ‬ﺑﻦ‪ ‬ﺍﻟﺰ‪‬ﺑ‪‬ﻴ‪‬ﺮِ‪ ،‬ﻭ‪‬ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﻴ‪‬ﺪ‪ ‬ﺍ‪ ِ‬ﺑﻦ‪ ‬ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪ ‬ﺍ‪ ،ِ‬ﻭ‪‬ﻃَﺎﻭ‪‬ﻭ‪‬ﺱ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﺍﻟﺸ‪‬ﻌ‪‬ﺜَﺎﺀ‪‬‬

‫ﺟ‪‬ﺎﺑِﺮ‪ ،‬ﻭ‪‬ﻋ‪‬ﻠ‪‬ﻲ‪ ‬ﺑﻦ‪ ‬ﺍﳊُﺴ‪‬ﻴ‪‬ﻦِ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺳ‪‬ﻌ‪‬ﻴ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑﻦ‪ ‬ﺟ‪‬ﺒ‪‬ﻴ‪‬ﺮٍ‪ ،‬ﻭ‪‬ﻣ‪‬ﺠ‪‬ﺎﻫ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑﻦ‪ ‬ﺟ‪‬ﺒ‪‬ﺮٍ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺍﻟﻘَﺎﺳ‪‬ﻢ‪ ‬ﺑﻦ‪ ‬ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪‬؛‬

‫ﻭ‪‬ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﺻ‪‬ﺎﻟ‪‬ﺢٍ ﺍﻟﺴ‪‬ﻤ‪‬ﺎﻥ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﺭ‪‬ﺟ‪‬ﺎﺀ‪ ‬ﺍﻟﻌ‪‬ﻄَﺎﺭِﺩ‪‬ﻱ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﺍﻟﻌ‪‬ﺎﻟ‪‬ﻴ‪‬ﺔ‪ ،‬ﻭ‪‬ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﻴ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑﻦ‪ ‬ﻋ‪‬ﻤ‪‬ﻴ‪‬ﺮٍ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺍﺑ‪‬ﻨ‪‬ﻪ‪‬؛ ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪‬‬

‫ﺍ‪ ،ِ‬ﻭ‪‬ﻋ‪‬ﻄَﺎﺀ‪ ‬ﺑﻦ‪ ‬ﻳ‪‬ﺴ‪‬ﺎﺭٍ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺇِﺑ‪‬ﺮ‪‬ﺍﻫ‪‬ﻴ‪‬ﻢ‪ ‬ﺑﻦ‪ ‬ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪ ‬ﺍ‪ ِ‬ﺑﻦِ ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺃَﺭ‪‬ﺑ‪‬ﺪ‪‬ﺓ‪ ‬ﺍﻟﺘﱠﻤ‪‬ﻴ‪‬ﻤ‪‬ﻲ‪- ‬‬
‫__________‬
‫ﻡ‪ ‬ﺭ‪‬ﺳ‪‬ﻮ‪‬ﻝِ ﺍ‪- ِ‬ﺻ‪‬ﻠﱠﻰ ﺍﻟﻠﱠﻪ‪ ‬ﻋ‪‬ﻠَﻴ‪‬ﻪ‪ ‬ﻭ‪‬ﺳ‪‬ﻠﱠﻢ‪ - ‬ﺍﻟﻌ‪‬ﺒ‪‬ﺎﺱِ ﺑﻦِ ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪ ‬ﺍﳌُﻄﱠﻠ‪‬ﺐِ ﺷ‪‬ﻴ‪‬ﺒ‪‬ﺔَ ﺑﻦِ ﻫ‪‬ﺎﺷ‪‬ﻢٍ‪،‬‬

‫ﻭ‪‬ﺍﺳ‪‬ﻤ‪ ‬ﻪ ﻋ‪‬ﻤ‪‬ﺮ‪‬ﻭ ﺑﻦ‪ ‬ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪ ‬ﻣ‪‬ﻨ‪‬ﺎﻑ‪ ‬ﺑﻦِ ﻗُﺼ‪‬ﻲ‪ ‬ﺑﻦِ ﻛ‪‬ﻼ‪‬ﺏِ ﺑﻦِ ﻣ‪‬ﺮ‪‬ﺓ‪ ‬ﺑﻦِ ﻛَﻌ‪‬ﺐِ ﺑﻦِ ﻟُﺆ‪‬ﻱ‪ ‬ﺑﻦِ ﻏَﺎﻟ‪‬ﺐِ ﺑﻦِ‬

‫ﻓ‪‬ﻬ‪‬ﺮٍ ﺍﻟﻘُﺮ‪‬ﺷ‪‬ﻲ‪ ،‬ﺍﳍَﺎﺷ‪‬ﻤ‪‬ﻲ‪ ،‬ﺍﳌَﻜﱢﻲ‪ ،‬ﺍﻷَﻣ‪‬ﻴ‪‬ﺮ‪- ‬ﺭ‪‬ﺿ‪‬ﻲ‪ ‬ﺍ‪ ُ‬ﻋ‪‬ﻨ‪‬ﻪ‪.- ‬‬

‫ﻣ‪‬ﻮ‪‬ﻟ‪‬ﺪ‪‬ﻩ‪ :‬ﺑِﺸ‪‬ﻌ‪‬ﺐِ )‪ (١‬ﺑ‪‬ﻨ‪‬ﻲ ﻫ‪‬ﺎﺷ‪‬ﻢٍ‪ ،‬ﻗَﺒ‪‬ﻞَ ﻋ‪‬ﺎﻡِ ﺍﳍ‪‬ﺠ‪‬ﺮ‪‬ﺓ‪ ‬ﺑِﺜَﻼ‪‬ﺙ‪ ‬ﺳ‪‬ﻨ‪‬ﻴ‪‬ﻦ‪.‬‬

‫ﺻ‪‬ﺤ‪‬ﺐ‪ ‬ﺍﻟﻨ‪‬ﺒِﻲ‪- ‬ﺻ‪‬ﻠﱠﻰ ﺍﻟﻠﱠﻪ‪ ‬ﻋ‪‬ﻠَﻴ‪‬ﻪ‪ ‬ﻭ‪‬ﺳ‪‬ﻠﱠﻢ‪ - ‬ﻧَﺤ‪‬ﻮﺍً ﻣ‪‬ﻦ‪ ‬ﺛَﻼ‪‬ﺛﲔ‪ ‬ﺷ‪‬ﻬ‪‬ﺮﺍً‪ ،‬ﻭ‪‬ﺣ‪‬ﺪ‪‬ﺙ‪ ‬ﻋ‪‬ﻨ‪‬ﻪ‪ ‬ﺑِﺠ‪‬ﻤ‪‬ﻠَﺔ‪‬‬

‫ﺻ‪‬ﺎﻟ‪‬ﺤ‪‬ﺔ‪.‬‬

‫ﻭ‪‬ﻋ‪‬ﻦ‪ :‬ﻋ‪‬ﻤ‪‬ﺮ‪ ،‬ﻭ‪‬ﻋ‪‬ﻠ‪‬ﻲﱟ‪ ،‬ﻭ‪‬ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﺎﺫ‪ ،‬ﻭ‪‬ﻭ‪‬ﺍﻟ‪‬ﺪ‪‬ﻩ‪ ،‬ﻭ‪‬ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪ ‬ﺍﻟﺮ‪‬ﺣ‪‬ﻤ‪‬ﻦِ ﺑﻦِ ﻋ‪‬ﻮ‪‬ﻑ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺃَﺑِﻲ ﺳ‪‬ﻔْﻴ‪‬ﺎﻥ‪ ‬ﺻ‪‬ﺨْﺮِ ﺑﻦِ‬

‫ﺣ‪‬ﺮ‪‬ﺏٍ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺃَﺑِﻲ ﺫَﺭﱟ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺃُﺑ‪‬ﻲ‪ ‬ﺑﻦِ ﻛَﻌ‪‬ﺐٍ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺯَﻳ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑﻦِ ﺛَﺎﺑِﺖ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺧ‪‬ﻠْﻖٍ‪.‬‬

‫ﻭ‪‬ﻗَﺮ‪‬ﺃَ ﻋ‪‬ﻠَﻰ‪ :‬ﺃُﺑ‪‬ﻲﱟ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺯَﻳ‪‬ﺪ‪.‬‬

‫ﻗَﺮ‪‬ﺃَ ﻋ‪‬ﻠَﻴ‪‬ﻪ‪ :‬ﻣ‪‬ﺠ‪‬ﺎﻫ‪‬ﺪ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺳ‪‬ﻌ‪‬ﻴ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑﻦ‪ ‬ﺟ‪‬ﺒ‪‬ﻴ‪‬ﺮٍ‪ ،‬ﻭ‪‬ﻃَﺎﺋ‪‬ﻔَﺔٌ‪.‬‬

‫ﺭ‪‬ﻭ‪‬ﻯ ﻋ‪‬ﻨ‪‬ﻪ‪ :‬ﺍﺑ‪‬ﻨ‪‬ﻪ؛ ﻋ‪‬ﻠ‪‬ﻲ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺍﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﺃَﺧ‪‬ﻴ‪‬ﻪ‪‬؛ ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪ ‬ﺍ‪ ِ‬ﺑﻦ‪ ‬ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪ ،‬ﻭ‪‬ﻣ‪‬ﻮ‪‬ﺍﻟ‪‬ﻴﻪ‪‬؛ ﻋ‪‬ﻜْﺮِﻣ‪‬ﺔُ‪ ،‬ﻭ‪‬ﻣ‪‬ﻘْﺴ‪‬ﻢ‪،‬‬

‫ﻭ‪‬ﻛُﺮ‪‬ﻳ‪‬ﺐ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪ ‬ﻧَﺎﻓ‪‬ﺬٌ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺃﻧَﺲ‪ ‬ﺑﻦ‪ ‬ﻣ‪‬ﺎﻟ‪‬ﻚ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﺍﻟﻄﱡﻔَﻴ‪‬ﻞِ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﺃُﻣ‪‬ﺎﻣ‪‬ﺔَ ﺑﻦ‪ ‬ﺳ‪‬ﻬ‪‬ﻞٍ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺃَﺧ‪‬ﻮ‪‬ﻩ‪‬؛‬
‫ﻛَﺜ‪‬ﻴ‪‬ﺮ‪ ‬ﺑﻦ‪ ‬ﺍﻟﻌ‪‬ﺒ‪‬ﺎﺱِ‪ ،‬ﻭ‪‬ﻋ‪‬ﺮ‪‬ﻭ‪‬ﺓ‪ ‬ﺑﻦ‪ ‬ﺍﻟﺰ‪‬ﺑ‪‬ﻴ‪‬ﺮِ‪ ،‬ﻭ‪‬ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﻴ‪‬ﺪ‪ ‬ﺍ‪ ِ‬ﺑﻦ‪ ‬ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪ ‬ﺍ‪ ،ِ‬ﻭ‪‬ﻃَﺎﻭ‪‬ﻭ‪‬ﺱ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﺍﻟﺸ‪‬ﻌ‪‬ﺜَﺎﺀ‪‬‬

‫ﺟ‪‬ﺎﺑِﺮ‪ ،‬ﻭ‪‬ﻋ‪‬ﻠ‪‬ﻲ‪ ‬ﺑﻦ‪ ‬ﺍﳊُﺴ‪‬ﻴ‪‬ﻦِ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺳ‪‬ﻌ‪‬ﻴ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑﻦ‪ ‬ﺟ‪‬ﺒ‪‬ﻴ‪‬ﺮٍ‪ ،‬ﻭ‪‬ﻣ‪‬ﺠ‪‬ﺎﻫ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑﻦ‪ ‬ﺟ‪‬ﺒ‪‬ﺮٍ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺍﻟﻘَﺎﺳ‪‬ﻢ‪ ‬ﺑﻦ‪ ‬ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪‬؛‬

‫ﻭ‪‬ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﺻ‪‬ﺎﻟ‪‬ﺢٍ ﺍﻟﺴ‪‬ﻤ‪‬ﺎﻥ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﺭ‪‬ﺟ‪‬ﺎﺀ‪ ‬ﺍﻟﻌ‪‬ﻄَﺎﺭِﺩ‪‬ﻱ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺃَﺑ‪‬ﻮ ﺍﻟﻌ‪‬ﺎﻟ‪‬ﻴ‪‬ﺔ‪ ،‬ﻭ‪‬ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﻴ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑﻦ‪ ‬ﻋ‪‬ﻤ‪‬ﻴ‪‬ﺮٍ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺍﺑ‪‬ﻨ‪‬ﻪ‪‬؛ ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪‬‬

‫ﺍ‪ ،ِ‬ﻭ‪‬ﻋ‪‬ﻄَﺎﺀ‪ ‬ﺑﻦ‪ ‬ﻳ‪‬ﺴ‪‬ﺎﺭٍ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺇِﺑ‪‬ﺮ‪‬ﺍﻫ‪‬ﻴ‪‬ﻢ‪ ‬ﺑﻦ‪ ‬ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪ ‬ﺍ‪ ِ‬ﺑﻦِ ﻣ‪‬ﻌ‪‬ﺒ‪‬ﺪ‪ ،‬ﻭ‪‬ﺃَﺭ‪‬ﺑ‪‬ﺪ‪‬ﺓ‪ ‬ﺍﻟﺘﱠﻤ‪‬ﻴ‪‬ﻤ‪‬ﻲ‪- ‬‬
‫__________‬

‫ﺍﻻﺳﻢ ‪ :‬ﻋﻄﺎﺀ ﺑﻦ ﺩﻳﻨﺎﺭ ﺍﳍﺬﱃ ﻣﻮﻻﻫﻢ ‪ ،‬ﺃﺑﻮ ﺍﻟﺮﻳﺎﻥ ﻭ ﻗﻴﻞ ﺃﺑﻮ ﻃﻠﺤﺔ ‪ ،‬ﺍﳌﺼﺮﻯ‬

‫ﺍﻟﻄﺒﻘﺔ ‪ : ٦ :‬ﻣﻦ ﺍﻟﺬﻳﻦ ﻋﺎﺻﺮﻭﺍ ﺻﻐﺎﺭﺍﻟﺘﺎﺑﻌﲔ‬

‫ﺍﻟﻮﻓﺎﺓ ‪ ١٢٦ :‬ﻫـ‬

‫ﺭﻭﻯ ﻟﻪ ‪ :‬ﺑﺦ ﺩ ﺕ ) ﺍﻟﺒﺨﺎﺭﻱ ﰲ ﺍﻷﺩﺏ ﺍﳌﻔﺮﺩ ‪ -‬ﺃﺑﻮ ﺩﺍﻭﺩ ‪ -‬ﺍﻟﱰﻣﺬﻱ (‬

‫ﺭﺗﺒﺘﻪ ﻋﻨﺪ ﺍﺑﻦ ﺣﺠﺮ ‪ :‬ﺻﺪﻭﻕ ‪ ،‬ﺇﻻ ﺃﻥ ﺭﻭﺍﻳﺘﻪ ﻋﻦ ﺳﻌﻴﺪ ﺑﻦ ﺟﺒﲑ ﻣﻦ ﺻﺤﻴﻔﺔ‬

‫ﺭﺗﺒﺘﻪ ﻋﻨﺪ ﺍﻟﺬﻫﱯ ‪ :‬ﻭﺛﻘﻪ ﺃﺑﻮ ﺩﺍﻭﺩ‬

‫ﺍﻻﺳﻢ ‪ :‬ﺃﺑﻴﻪ ) ﻭﺍﻟﺪ ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ ﺍﻟﻠﺠﻼﺝ ﺍﻟﺴﻠﻤﻰ ‪ ،‬ﻭ ﺟﺪ ﳏﻤﺪ ﺑﻦ ﺧﺎﻟﺪ (‬

‫ﺍﻟﻄﺒﻘﺔ ‪ : ١ :‬ﻟﻪ ﺻﺤﺒﺔ‬

‫ﺭﻭﻯ ﻟﻪ ‪ :‬ﺩ ) ﺃﺑﻮ ﺩﺍﻭﺩ (‬

‫ﺭﺗﺒﺘﻪ ﻋﻨﺪ ﺍﺑﻦ ﺣﺠﺮ ‪ :‬ﱂ ﻳﺴﻢ ) ﺻﻮﺏ ﺍﳊﺎﻓﻆ ﺃﻥ ﺍﲰﻪ ﺍﻟﻠﺠﻼﺝ ‪ ،‬ﻭ ﻛﺎﻧﺖ ﻟﻪ ﺻﺤﺒﺔ (‬

‫ﺭﺗﺒﺘﻪ ﻋﻨﺪ ﺍﻟﺬﻫﱯ ‪. . . . :‬‬

‫ﺍﻻﺳﻢ ‪ :‬ﳏﻤﺪ ﺑﻦ ﺍﻟﻔﻀﻞ ﺑﻦ ﻋﻄﻴﺔ ﺑﻦ ﻋﻤﺮ ﺍﻟﻌﺒﺴﻰ ﻣﻮﻻﻫﻢ ‪ ،‬ﺃﺑﻮ ﻋﺒﺪ ﺍ‪ ، ‬ﺍﻟﻜﻮﻓﻰ ﻭ‬

‫ﻳﻘﺎﻝ ﺍﳌﺮﻭﺯﻯ ) ﻧﺰﻳﻞ ﲞﺎﺭﻯ (‬


‫ﺍﻟﻄﺒﻘﺔ ‪ : ٨ :‬ﻣﻦ ﺍﻟﻮﺳﻄﻰ ﻣﻦ ﺃﺗﺒﺎﻉ ﺍﻟﺘﺎﺑﻌﲔ‬

‫ﺍﻟﻮﻓﺎﺓ ‪ ١٨٠ :‬ﻫـ ﺑـ ﲞﺎﺭﻯ‬

‫ﺭﻭﻯ ﻟﻪ ‪ :‬ﺕ ﻕ ) ﺍﻟﱰﻣﺬﻱ ‪ -‬ﺍﺑﻦ ﻣﺎﺟﻪ (‬

‫ﺭﺗﺒﺘﻪ ﻋﻨﺪ ﺍﺑﻦ ﺣﺠﺮ ‪ :‬ﻛﺬﺑﻮﻩ‬

‫ﺭﺗﺒﺘﻪ ﻋﻨﺪ ﺍﻟﺬﻫﱯ ‪ :‬ﺗﺮﻛﻮﻩ‬

‫ﻣ‪‬ﺤ‪‬ﻤ‪‬ﺪ‪ ‬ﺑ‪‬ﻦ‪ ‬ﻋ‪‬ﻴﺴ‪‬ﻰ ﺑ‪‬ﻦِ ﺣ‪‬ﺴ‪‬ﺎﻥٍ ﺍﻟْﻤ‪‬ﺪ‪‬ﺍﺋ‪‬ﻨ‪‬ﻲ‪‬‬

‫‪ - ٢٣٣٩‬ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺑﻦ ﺃﲪﺪ ﺑﻦ ﺍﻟﺴﻤﺎﻙ‪ ،‬ﺃﺑﻮ ﻋﻤﺮﻭ ﺍﻟﺪﻗﺎﻕ‪.‬‬

‫• ﻗﺎﻝ ﺍﻟﺪ‪‬ﺍﺭ‪‬ﻗُﻄْﻨ‪‬ﻲ‪ :‬ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺑﻦ ﺃﲪﺪ ﺑﻦ ﺍﻟﺴﻤﺎﻙ ﺍﻟﺪﻗﺎﻕ‪ ،‬ﺷﻴﺨﻨﺎ ﺃﺑﻮ ﻋﻤﺮﻭ‪ ،‬ﻛﺘﺐ ﻋﻦ‬

‫ﺍﻟﻌﻄﺎﺭﺩﻱ‪ ،‬ﻭﺍﳊﺴﻦ ﺑﻦ ﻣﻜﺮﻡ‪ ،‬ﻭﻋﺒﺪ ﺍﻟﺮﲪﻦ ﺑﻦ ﳏﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﻨﺼﻮﺭ‪ ،‬ﻭﻣﻦ ﺑﻌﺪﻫﻢ ﻣﻦ‬

‫ﺍﻟﺸﻴﻮﺥ‪ ،‬ﻭﺃﻛﺜﺮ ﺍﻟﻜﺘﺎﺏ‪ ،‬ﻭﻛﺘﺐ ﺍﻟﻜﺘﺐ ﺍﻟﻄﻮﺍﻝ ﺍﳌﺼﻨﻔﺎﺕ ﲞﻄﻪ‪ ،‬ﻭﻛﺎﻥ ﻣﻦ ﺍﻟﺜﻘﺎﺙ‪.‬‬

‫»ﺍﳌﺆﺗﻠﻒ ﻭﺍﳌﺨﺘﻠﻒ« ‪.١٢٤٥ ٣‬‬

‫• ﻭﻗﺎﻝ ﺍﻟﺴ‪‬ﻠَﻤ‪‬ﻲ‪ :‬ﻗﺎﻝ ﺍﻟﺪ‪‬ﺍﺭ‪‬ﻗُﻄْﻨ‪‬ﻲ‪ :‬ﺳ‪‬ﻤ‪‬ﻌ‪‬ﺖ‪ ‬ﺃﺑﺎ ﻋﻤﺮﻭ ﺍﺑﻦ ﺍﻟﺴﻤﺎﻙ ﻳﻘﻮﻝ ﻭﺟﻪ ﺇﱄ ﺍﳊﺴﲔ‬

‫ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺍﻟﻌﺒﺎﺱ ﺍﻟﻨﻮﲞﱵ‪ ،‬ﻭﻗﺪ ﻛﻨﺖ ﻗﻀﻴﺖ ﻟﻪ ﺣﺎﺟﺔ‪ ،‬ﺃﻭ ﺣﻮﺍﺋﺞ‪ ،‬ﻓﻘﺎﻝ‪ :‬ﺍﺑﻌﺚ ﺇﱃ‬

‫ﺃﺑﻲ ﺍﳊﺴﲔ ﺍﺑﻦ ﺃﺑﻲ ﻋﻤﺮ ﻟﻴﻘﺒﻞ ﺷﻬﺎﺩﺗﻚ‪ ،‬ﻓﻘﻠﺖ ﻻ ﺃﻧﺸﻂ ﻟﺬﺍﻙ‪ ،‬ﺃﻧﺎ ﺃﺷﻬﺪ ﻋﻠﻰ ﺭﺳﻮﻝ‬

‫ﺍ‪ - ‬ﺻﻠﻰ ﺍ‪ ‬ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢ ‪ -‬ﻭﺣﺪﻱ‪ ،‬ﻓﺘﻘﺒﻞ ﺷﻬﺎﺩﺗﻲ‪ ،‬ﻻ ﺃﺣﺐ ﺃﻥ ﺃﺷﻬﺪ ﻋﻠﻰ ﺍﻟﻌﺎﻣﺔ‬

‫ﻭﻣﻌﻲ ﺁﺧﺮ‪. (٤٣٦) .‬‬

‫• ‪ -‬ﻋﺜﻤﺎﻥ ﺑﻦ ﺃﺑﻲ ﺍﻷﺧﻴﻞ ﺍﻟﺴﻠﻔﻲ‪ ،‬ﻣﻦ ﺃﻫﻞ ﲪﺺ‪ ،‬ﻭﺍﺳﻢ ﺃﺑﻲ ﺍﻷﺧﻴﻞ ﺧﺎﻟﺪ ﺑﻦ ﻋﻤﺮﻭ‬

‫ﺑﻦ ﺧﺎﻟﺪ‪.‬‬
. (٢٣٤٥) ‫ ﺑﺮﻗﻢ‬،‫ﻳﺄﺗﻲ ﺇﻥ ﺷﺎﺀ ﺍ‬

‫ﺮﺍﻥ‬‫ﺸ‬‫ﺍﺑﻦ ﺑ‬

(‫ ﻡ‬١٠٢٤ - ٩٤٠ = ‫ ﻫـ‬٤١٥ - ٣٢٨)

‫ ﻣﻦ ﺭﺟﺎﻝ‬:‫ ﺑﻦ ﺑﺸﺮﺍﻥ ﺍﻷﻣﻮﻱ ﺃﺑﻮ ﺍﳊﺴﲔ ﺍﻟﺒﻐﺪﺍﺩﻱ ﺍﳌﻌﺪﻝ‬‫ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﳏﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﺒﺪ ﺍ‬

‫ ﰲ ﺩﺍﺭ ﺍﻟﻜﺘﺐ ﻣﺼﺮ‬،‫ ﺥ " ﺟﺰﺀ ﻣﻨﻪ‬- ‫ ﻣﻦ ﺁﺛﺎﺭﻩ " ﺍﻟﻔﻮﺍﺋﺪ‬.‫ﺍﳊﺪﻳﺚ ﻣﻮﻟﺪﻩ ﻭﻭﻓﺎﺗﻪ ﺑﺒﻐﺪﺍﺩ‬

C. Jenis Hadits
1. Jumlah Rawi
Berdasarkan jumlah rawi, jenis Hadits terbagi pada Mutawatir dan Ahad. Hadits Mutawatir adalah
Hadits yang jumlah rawinya banyak, dengan syarat mahsus (inderawi), tidak ada kesan dusta,
minimal 4 (empat) orang rawi setiap thabaqah. Hadits Ahad adalah Hadits yang jumlah rawinya
tidak banyak : 3 (tiga) per thabaqah (Masyhur), 2 (dua) per thabaqah (‘Aziz), 1 (satu) per thabaqah
(Gharib).
Berdasarkan kriteria tersebut, Hadits tentang ‘Kewajiban orang tua terhadap anak” adalah Hadits
Ahad, dalam thabaqah Shahabat hanya 3 rawi.

2. Matan

Dari segi idhafah matan, Hadits terbagi pada : Marfu’ (idhafah kepada Nabi SAW), Mauquf
(idhafah kepada Shahabat), Maqthu’ (idhafah kepada Tabi’in), dan Qudsi (idhafah kepada Allah
SWT yang bukan Al-Qur’an). Berdasarkan bentuk matan, Hadits terbagi pada : Qauli (ucapan), Fi’li
(perbuatan), Taqriri (ketetapan). Dari segi tanda idhafah dan bentuk matan, Hadits terbagi pada :
Haqiqi (eksplisit) dan Hukmi (implisit).

Berdasarkan kriteria tersebut, Hadits tentang “Kewajiban orang tua terhadap anak” adalah
termasuk Hadits Marfu’ Qauli Haqiqi, yakni Hadits yang matannya idhafah kepada Nabi SAW,
bentuknya berupa ucapan, dengan tanda idhafah dan bentuk matannya jelas eksplisit :

‫ ﺇﻥ ﻣﻦ ﺣﻖ ﺍﻟﻮﻟﺪ ﻋﻠﻰ ﺍﻟﻮﺍﻟﺪ‬:‫ﻠﱠﻢ ﻗﺎﻝ‬‫ﺳ‬‫ﻠَﻴﻪ ﻭ‬‫ ﻋ‬‫ﻠﱠﻰ ﺍﻟﻠﱠﻪ‬‫ِ ﺻ‬‫ﻮﻝَ ﺍ‬‫ﺳ‬‫ ﺭ‬‫ﺃَﻥ‬
3. Sanad

Dari segi persambungan sanad, Hadits terbagi pada muttashil dan munfashil. Hadis Muttashil
adalah Hadits yang sanadnya bersambung, yakni rawi murid dan guru yang ada pada sanad bertemu
(liqa), karena hidup sezaman, setempat, dan seprofesi Hadits. Hadits Munfashil adalah Hadits yang
sanadnya terputus; putus rawi pertama (Mursal), putus mudawin dan gurunya (Mu’allaq), putus 1
rawi (Munqathi’), putus dua rawi dalam dua thabaqah yang berturut-turut (Mu’dhal).
Berdasarkan kriteria tersebut, maka Hadits tentang “Kewajiban orang tua terhadap anak”
termasuk Hadits Muttashil, sebab dari sanad tersebut terdapat seluruh thabaqah meliputi mudawin,
gurunya para tabi’in sampai rawi shahabat.

Dari segi keadaan sanad, Hadits terbagi pada : Mu’an’an ( ‫) ﻋﻦ‬, Muannan ( ّ‫ان‬ta’kid), ‘Ali (jumlah
rawi sedikit), Nazil (jumlah rawi banyak), Musalsal (ada persamaan rawi dalam sanad), Mudabbaj
(ada dua rawi dalam sanad yang saling meriwayatkan).

Berdasarkan kriteria tersebut, maka Hadits tentang “Kewajiban orang tua terhadap anak”
termasuk Hadits Mu’an’an karena terdapat sighah ‘an dalam sanad. Hadits ini termasuk Hadits
Nazil karena jumlah rawinya banyak (42 orang rawi), rata-rata perthabaqah 42 : 8 = 5 orang lebih.

Dengan menggunakan kaidah taqsim kualifikasi, khususnya dari segi jumlah rawinya, Hadits
tentang “Kewajiban orang tua terhadap anak” termasuk Hadits Ahad, berarti masuk pada
kualifikasi Hadits yang hujjah zhanny, baik wurud maupun dalalahnya.

A. Kualitas Hadits

Kualitas Hadits terbagi pada : Maqbul (diterima sebagai hujjah) dan Mardud (ditolak sebagai
hujjah). Sebutan Hadits Maqbul adalah Shahih dan Hasan, sedangkan sebutan Hadits Mardud
adalah Dha’if. Hadits Maqbul Shahih : rawinya ‘adil (taqwa dan muru’ah) dan tam dhabith (shudur
dan kitab), sanadnya muttashil (liqa), matannya marfu’ (idhafah kepada Nabi SAW), tidak ada ‘illat
(penambahan, pengurangan, penggantian), dan tidak janggal (tidak bertentangan dengan Al-Qur’an
dan akal sehat). Hadits Maqbul Hasan syarat dan kriterianya adalah sama dengan Maqbul Shahih,
kecuali rawinya hanya sampai qalil dhabith (agak dhabith dari kekuatan daya hafalnya). Hadits
Mardud Dha’if adalah bila satu atau lebih dari syarat Hadits Maqbul Shahih atau Hasan tidak
terpenuhi. Apabila Hadits terdapat Syahid dan atau Muttabi’, maka kualitasnya naik dari Mardud
Dha’if menjadi Maqbul Hasan Lighairihi, sepanjang bukan Hadits Dha’if Maudhu’, Matruk, dan
Munkar; bila Hadits tersebut merupakan Hadits Maqbul Hasan Lidzatihi naik menjadi Hadits
Maqbul Shahih Lighairihi.

Berdasarkan syarat dan kriteria tersebut, maka kualitas Hadits tentang “Kewajiban orang tua
terhadap anak” dapat dijelaskan sebagai berikut :
1. Bila menggunakan tash-hih tasyaddud termasuk Hadits Mardud Dha’if ditolak sebagai
hujjah, karena ada rawi yang kualitasnya matruk, yakni ‘Isa bin Ibrahim Al-Hasyimi dan
ada yang majhul, dan dha’if.
2. Bila menggunakan tash-hih tawasuth melalui cara memilah sanad antara sanad yang bebas
dari rawi matruk dan sanad yang ada rawi matruknya, maka
a. Untuk sanad ‘Isa bin Ibrahim Al-Hasyimi termasuk Hadits Mardud Dha’if, karena
sebagai pendusta. Sanad ini hanya satu, yakni riwayat As-Sunan Al-Kubra lil Baihaqi

D. Tathbiq Hadits

Hadits Maqbul, yakni Hadits yang berkualitas diterima sebagai hujjah dengan sebutan Shahih atau
Hasan, baik Lidzatihi atau Lighairihi, ada yang ma’mul bih (dapat diamalkan) dan ada juga yang
ghair ma’mul bihi (tak dapat diamalkan).
Kaidahnya adalah :
1. Bila Hadits maqbul itu hanya satu atau banyak namun sama (lafzhi atau ma’nawi), maka
yang muhkam (jelas, tegas) ma’mul, dan yang mutasyabih (tidak jelas) ghair ma’mul.
2. Bila Hadits maqbul itu banyak dan tanaqudh (berbeda) atau ta’arudh (berlawanan), maka
ditempuh thariqah jam’u, tarjih, nasakh, dan tawaquf.
Berdasarkan kriteria tersebut, maka Hadits tentang “Kewajiban orang tua terhadap anak”, bila
dikategorikan sebagai Hadits Mardud Dha’if yang Matruk maka ditolak sebagai hujjah dan tidak
dipertimbangkan lagi untuk pengamalannya.

E. Mufradat dan Maksud Lafazh Hadits

‫ﻦ‬‫ ﻋ‬،َ‫ﺔ‬‫ﺎﻭِﻳ‬‫ﻌ‬‫ﻮ ﻣ‬‫ﺎ ﺃَﺑ‬‫ﺛَﻨ‬‫ﺪ‬‫ ﺣ‬،‫ﻒ‬‫ﻮﺳ‬‫ ﻳ‬‫ﻦ‬‫ ﺑ‬‫ﻴﻢ‬‫ﺍﻫ‬‫ﺮ‬‫ﺎ ﺇِﺑ‬‫ﺛَﻨ‬‫ﺪ‬‫ ﺣ‬،ٍ‫ﻔَﺮ‬‫ﻌ‬‫ ﺟ‬‫ﻦ‬‫ ﺑ‬‫ﺪ‬‫ﻤ‬‫ﺤ‬‫ﺎ ﻣ‬‫ﺛَﻨ‬‫ﺪ‬‫ ﺣ‬،ِ‫ ﺍﻟْﻔَﻀْﻞ‬‫ﻦ‬‫ ﺑ‬‫ﺪ‬‫ﻤ‬‫ﺤ‬‫ﺎ ﻣ‬‫ﺛَﻨ‬‫ﺪ‬‫ﺣ‬

‫ﻲ‬‫ﺿ‬‫ ﺭ‬‫ﺓ‬‫ﺮ‬‫ﻳ‬‫ﺮ‬‫ ﺃَﺑِﻲ ﻫ‬‫ﻦ‬‫ ﻋ‬،َ‫ﺔ‬‫ﻦِ ﻃَﻠْﺤ‬‫ﻰ ﺑ‬‫ﻴﺴ‬‫ ﻋ‬‫ﻦ‬‫ ﻋ‬،‫ﻠَﻰ‬‫ﻦِ ﺃَﺑِﻲ ﻟَﻴ‬‫ﻦِ ﺑ‬‫ﻤ‬‫ﺣ‬‫ ﺍﻟﺮ‬‫ﺪ‬‫ﺒ‬‫ﻦِ ﻋ‬‫ ﺑ‬‫ﺪ‬‫ﻤ‬‫ﺤ‬‫ ﻣ‬‫ﻦ‬‫ ﻋ‬،‫ﺓ‬‫ﺎﺭ‬‫ﻤ‬‫ﻦِ ﻋ‬‫ﻦِ ﺑ‬‫ﺴ‬‫ﺣ‬

‫ ﺃَﻥ‬:‫ﺎﺀ‬‫ﻴ‬‫ ﺛَﻠَﺎﺛَﺔُ ﺃَﺷ‬‫ﺪ‬‫ﺍﻟ‬‫ﻠَﻰ ﺍﻟْﻮ‬‫ ﻋ‬‫ﻟَﺪ‬‫ ﺍﻟْﻮ‬‫ﻖ‬‫ ﺣ‬‫ﻦ‬‫ " ﻣ‬:َ‫ ﻗَﺎﻝ‬, ‫ﻠﱠﻢ‬‫ﺳ‬‫ ﻭ‬‫ﻪ‬‫ﻠَﻴ‬‫ ﻋ‬‫ﻠﱠﻰ ﺍﻟﻠﱠﻪ‬‫ ﺻ‬‫ﺒِﻲ‬‫ ﺍﻟﻨ‬‫ ﺃَﻥ‬, ‫ﻪ‬‫ﻨ‬‫ﺎﻟَﻰ ﻋ‬‫ ﺗَﻌ‬‫ﺍﻟﻠﱠﻪ‬
" َ‫ﻙ‬‫ﺭ‬‫ ﺇِﺫَﺍ ﺃَﺩ‬‫ﻪ‬‫ﺟ‬‫ﻭ‬‫ﺰ‬‫ﻳ‬‫ ﻭ‬،َ‫ﻘَﻞ‬‫ ﺇِﺫَﺍ ﻋ‬‫ﺘَﺎﺏ‬‫ ﺍﻟْﻜ‬‫ﻪ‬‫ﻠﱢﻤ‬‫ﻌ‬‫ﻳ‬‫ ﻭ‬،‫ﺪ‬‫ﻟ‬‫ ﺇِﺫَﺍ ﻭ‬‫ﻪ‬‫ﻤ‬‫ ﺍﺳ‬‫ﻦ‬‫ﺴ‬‫ﺤ‬‫ﻳ‬
1. Mufradat

Dari hasil pencarian tersebut maka arti dari mufradat hadits sebagai berikut:

Tetap dan Wajib


‫ﺣﻖ‬ =
‫ ﻋﻠﻴﻪ ﺍﻥ ﻳﻔﻌﻞَ ﻛﺬﺍ‬‫ﺣﻖ‬ = Wajib baginya

‫ﺍﻟﻮﻟﺪ‬ = Bayi, anak, bisa laki-laki atau perempuan

‫ﺪ‬‫ﺍﻟ‬‫ﺍﻟْﻮ‬ = Ayah, Bapak, atau orang tua

‫ﻦ‬‫ﺴ‬‫ﺤ‬‫ ﻳ‬‫ﺃَﻥ‬ ‫ﻦ ﻩ‬‫ﺃﺣﺴﻦ ﻭ ﺣﺴ‬ = menjadikan baik, memperbaiki, mempercantik

= merupakan bentuk fiil mudhari yang dimasuki lafad ‫ ﺍﻥ‬salahsatu amil

nawasib, di ambil dari fiil madi ‫ﺃﺣﺴﻦ‬

nama
‫ﻪ‬‫ﻤ‬‫ﺍﺳ‬
‫ﻲ‬‫ ﺍﻻُِﺳﻢ ﺝ ﺍﲰﺎﺀ ﻭ ﺃﺳﺎﻡ ﻭ ﺃﺳﺎﻣ‬lafad mufrad yang jama’nya ‫ﺍﲰﺎﺀ‬
=

/‫ ﺃﺳﺎﻡ‬/‫ﻲ‬‫ﺃﺳﺎﻣ‬
Melahirkan
‫ﺪ‬‫ﻟ‬‫ﻭ‬
‫ ﺍﻷﻧﺜﻰ‬‫ﺍ ﻭ ﻭِﻻﺩﺓ‬‫ﺪ‬‫ﻮﻟ‬‫ ﻭ ﻣ‬‫ ﻭ ﻭِﻻﺩﺓ‬‫ﺓ‬‫ﺪ‬‫ـﻟ‬‫ﻭﻟَﺪ ـ‬
=
Merupakan bentuk fiil madhi, yang menggunakan redaksi mabdni
mafu’ul atau majhul artinya apabila sudah dilahirkan

Mendidik
‫ﻪ‬‫ﻠﱢﻤ‬‫ﻌ‬‫ﻳ‬
=
‫ ﻫﺬّﺑﻪ‬: ‫ﻩ‬ ‫ﻋﻠّﻢ‬

Bentul Fiil Mudhari yang diambil dari fiil madhi ‫ﻋﻠّﻢ‬

‫ﺘَﺎﺏ‬‫ﺍﻟْﻜ‬ = ‫ﺮﻳﻒ‬‫ﺘَﺎﺏ ﺍﻟﺸ‬‫ﺍﻟﻜ‬ = kitab suci al-qur'an


‫ ﺍﻟﻌﺰﻳﺰ‬‫ﺍﻟﻜﺘﺎﺏ‬ = al-quran

َ‫ﻘَﻞ‬‫ﻋ‬
= ‫ﻓﻬِﻤﻪ‬ : ‫ ﺃﻭ ﺍﻷﻣﺮ‬‫ﻋﻘَﻞ ﺍﻟﺸﻲﺀ‬ = memahami, mengerti

Bentuk Fiil Madhi artinya mengerti tentang sesuatu atau memahami

‫ﻪ‬‫ﺟ‬‫ﻭ‬‫ﺰ‬‫ﻳ‬ (‫ )ﺃﻭ ﲠﺎ ﺃﻭ ﳍﺎ‬‫ ﺍﻣﺮﺃﺓ‬‫ﺝ ﻩ‬‫ﺯﻭ‬ = mengawinkan


=
Bentuk Fiil Mudhari dari fiil Madhi lafadz ‫ﺝ‬‫ ﺯﻭ‬artinya mengawinkan
dengan seorang perempuan

َ‫ﻙ‬‫ﺭ‬‫ﺃَﺩ‬ ‫ﻟَﺪ‬‫ﺃﺩﺭﻙ ﺍﻟﻮ‬ = mencapai akil baligh, telah cukup umur


=
Bentuk Fiil madhi yang artinya ketika sudah dewasa, baligh, cukup
umur

2. Maksud Lafazh

Berdasarkan uraian di atas, maka dapat dipahami bahwa maksud hadis di atas merupakan tanggung
jawab, atau kewajiban orang tuanya terhadap anaknya. Pendidikan orang tua terhadap anak diawali
dari pemberian nama yang baik, mendidik Al-Quran baik bacaan atau pemahamannya maksudnya
pendidikan keagamaan, dan ketika dewasa dan cukup umur segera ditikahkan.

F. Munasabah dan Asbab Wurud

1. Munasabah dengan Al-Qur’an


Al-Quran menjelaskan kewajiban orang tua terhadap anaknya. Dalam hal ini, Al-Quran secara tegas
menjelaskan wajib mendidik anaknya diawali dari pemberian nama yang baik, pendidikan agaama
kesopanan, keterampilan sampai menikahkannya. Orang tua harus takut ketika mendapatkan
anaknya lemah dalam segala bidang khusus ilmu agama.

﴾٩﴿ ‫ﺍ‬‫ﻳﺪ‬‫ﺪ‬‫ﻟًﺎ ﺳ‬‫ﻘُﻮﻟُﻮﺍ۟ ﻗَﻮ‬‫ﻟْﻴ‬‫ ﻭ‬‫ﺘﱠﻘُ ۟ﻮﺍ ٱﻟﻠﱠﻪ‬‫ ﻓَﻠْﻴ‬‫ﻬِﻢ‬‫ﻠَﻴ‬‫ﺎﻓُﻮﺍ۟ ﻋ‬‫ٰﻔًﺎ ﺧ‬


‫ﻌ‬‫ﺔً ﺿ‬‫ﻳ‬‫ ﺫُﺭ‬‫ﻬِﻢ‬‫ﻠْﻔ‬‫ ﺧ‬‫ﻦ‬‫ﻛُﻮﺍ۟ ﻣ‬‫ ﺗَﺮ‬‫ ﻟَﻮ‬‫ﻳﻦ‬‫ ٱﻟﱠﺬ‬‫ﺨْﺶ‬‫ﻟْﻴ‬‫ﻭ‬
Dan hendaklah takut (kepada Allah) orang-orang yang sekiranya mereka meninggalkan keturunan
yang lemah di belakang mereka yang mereka khawatir terhadap (kesejahteraan)nya. Oleh sebab itu,
hendaklah mereka bertakwa kepada Allah, dan hendaklah mereka berbicara dengan tutur kata yang
benar.
﴾١٣﴿ ‫ﻴﻢ‬‫ﻈ‬‫ ﻋ‬‫ﻙَ ﻟَﻈُﻠْﻢ‬‫ﺮ‬‫ ٱﻟﺸ‬‫ ﺇِﻥ‬‫ﺮِﻙْ ﺑِٱﻟﻠﱠﻪ‬‫ ﻟَﺎ ﺗُﺸ‬‫ﻰ‬‫ﻨ‬‫ٰﺒ‬
‫ۥ ﻳ‬‫ﻈُﻪ‬‫ﻌ‬‫ ﻳ‬‫ﻮ‬‫ﻫ‬‫ۦ ﻭ‬‫ﻪ‬‫ﻨ‬‫ٱﺑ‬‫ﻟ‬‫ٰﻦ‬
‫ﺇِﺫْ ﻗَﺎﻝَ ﻟُﻘْﻤ‬‫ﻭ‬
Dan (ingatlah) ketika Lukman berkata kepada anaknya, ketika dia memberi pelajaran kepadanya, "Wahai
anakku! Janganlah engkau mempersekutukan Allah, sesungguhnya mempersekutukan (Allah) adalah benar-
benar kezaliman yang besar."
Dalam ayat ini Allah menegaskan pentingnya mempersiapkan masa depan anak turuna di masa
akan datang. Dalam hal ini orang tua harus takut ketika mempunyai anak yang lemah dalam segala
bidang, khusus pendidikan agama. Orang tua harus mewanti-wanti anaknya agar selalu mengesakan
Allah tidak boleh menyekutuann-Nya. Hal ini menunjukan penanaman akidah yang benar kepada
anak.

‫ﻴﻢ‬‫ﻠ‬‫ ﻋ‬‫ﻊ‬‫ﺳ‬‫ ٰﻭ‬‫ٱﻟﻠﱠﻪ‬‫ۦ ﻭ‬‫ﻪ‬‫ﻦ ﻓَﻀْﻠ‬‫ ﻣ‬‫ ٱﻟﻠﱠﻪ‬‫ﻬِﻢ‬‫ﻐْﻨ‬‫ ﻳ‬‫ﺍٓﺀ‬‫ﻜُﻮﻧُﻮﺍ۟ ﻓُﻘَﺮ‬‫ ﺇِﻥ ﻳ‬‫ﻜُﻢ‬‫ﺎٓﺋ‬‫ﺇِﻣ‬‫ ﻭ‬‫ﻛُﻢ‬‫ﺎﺩ‬‫ﺒ‬‫ ﻋ‬‫ﻦ‬‫ ﻣ‬‫ﲔ‬‫ﺤ‬‫ٰﻠ‬
‫ٱﻟﺼ‬‫ ﻭ‬‫ﻨﻜُﻢ‬‫ٰ ﻣ‬
‫ﻰ‬‫ٰﻤ‬
‫ﻮﺍ۟ ٱﻟْﺄَﻳ‬‫ﺤ‬‫ﺃَﻧﻜ‬‫ﻭ‬

﴾٣٢﴿
Dan nikahkanlah orang-orang yang masih membujang di antara kamu, dan juga orang-orang yang
layak (menikah) dari hamba-hamba sahayamu yang laki-laki dan perempuan. Jika mereka miskin,
Allah akan memberi kemampuan kepada mereka dengan karunia-Nya. Dan Allah Mahaluas
(pemberian-Nya), Maha Mengetahui. An-Nur[24]:32
Dalam Surat An-Nur[24]:32 menjelaskan kewajiban seorang wali atau orang tua untuk menikahkan
anaknya dengan pasangan yang bertutur sikap baik. Karena orang tualah yang hak menikahkan
anaknya dan menjadi wali nikah. Maka dengan ini, anak akan mendapatkan keturunan dan kasih
sayang yang baik dari pasangannya.

2. Asbab Wurud

‫ ﻗﺪ ﻋﻠﻤﻨﺎ ﺣﻖ ﺍﻟﻮﺍﻟﺪ ﻋﻠﻰ ﺍﻟﻮﻟﺪ ﻓﻤﺎ ﺣﻖ ﺍﻟﻮﻟﺪ ﻋﻠﻰ ﻭﺍﻟﺪﻩ‬‫ ﻗﺎﻟﻮﺍ ﻳﺎ ﺭﺳﻮﻝ ﺍ‬:‫)ﻫﺐ ﻋﻦ ﺍﺑﻦ ﻋﺒﺎﺱ( ﻗﺎﻝ‬

‫ﻓﺬﻛﺮﻩ‬
Menurut Al-Munawi dalam kitab Faid al-Kodir hadis ini diriwayatkan oleh Ibn Abas, Para
shahabat sudah mengetahui kewajiban anak terhadap orang tuanya, lalu apa kewajiban orang tua
terhadap anaknya?

G. Istinbath Hukum dan Hikmah

Dalam kitab At-Taisir bi Syarh al-Jami’ ash-Shaghir dijelaskan sebagai berikut:

‫ﺭﻙ( ﺃَﻱ ﺑﻠﻎ )ﻭﻳﻌﻠﻤﻪ‬‫ﻴﻪ ﺑﺎﺳﻢ ﺣﺴﻦ )ﻭﻳﺰﻭﺟﻪ ﺇِﺫﺍ ﺃﺩ‬‫ﻤ‬‫ﺴ‬‫ﻤﻪ( ﺍﻱ ﻳ‬‫ﺪﻩ ﺃَﻥ ﳛﺴﻦ ﺍﺳ‬‫ﺍﻟ‬‫ﻟَﺪ ﻋﻠﻰ ﻭ‬‫)ﺣﻖ ﺍﻟْﻮ‬
‫ﺍﻟْﻜﺘﺎﺏ( ﻳ‪‬ﻌ‪‬ﻨ‪‬ﻲ ﺍﻟْﻘُﺮ‪‬ﺁﻥ ﻭ‪‬ﳛ‪‬ﺘَﻤﻞ ﺇِﺭ‪‬ﺍﺩ‪‬ﺓ ﺍﻟْﺨﻂ )ﺣﻞ ﻓﺮ ﻋ‪‬ﻦ ﺃﺑﻲ ﻫ‪‬ﺮ‪‬ﻳ‪‬ﺮ‪‬ﺓ( ‪) //‬ﺑِﺈِﺳ‪‬ﻨ‪‬ﺎﺩ ﺿَﻌ‪‬ﻴﻒ( ‪//‬‬

‫)ﺣﻖ ﻛَﺒِﲑ ﺍﻻﺧﻮﺓ ﻋﻠﻰ ﺻ‪‬ﻐ‪‬ﲑﻫﻢ‪ ‬ﻛﺤﻖ ﺍﻟْﻮ‪‬ﺍﻟ‪‬ﺪ ﻋﻠﻰ ﻭ‪‬ﻟَﺪﻩ( ﺃَﻱ ﻓ‪‬ﻲ ﻭﺟﻮﺏ ﺍﺣﱰﺍﻣﻪ ﻭﺗﻌﻈﻴﻤﻪ ﻭﺗﻮﻗﲑﻩ‬

‫ﻭﺍﺳﺘﺸﺎﺭﺗﻪ )ﻫ‪‬ﺐ ﻋ‪‬ﻦ ﺳﻌﻴﺪ ﺑﻦ ﺍﻟﻌ‪‬ﺎﺻ‪‬ﻲ( ‪) //‬ﺑﺎﺳﻨﺎﺩ ﺿَﻌ‪‬ﻴﻒ( ‪//‬‬

‫)ﺣﻖ ﺍﻟْﻮ‪‬ﻟَﺪ ﻋﻠﻰ ﺍﻟْﻮ‪‬ﺍﻟ‪‬ﺪ ﺃَﻥ ﳛﺴﻦ ﺍﺳ‪‬ﻤﻪ ﻭ‪‬ﳛﺴﻦ ﺃﺩﺑﻪ( ﺑِﺄَﻥ ﻳ‪‬ﺄْﺧ‪‬ﺬﻩ‪ ‬ﲟﺒﺎﺩﺉ ﺍﻟْﺂﺩ‪‬ﺍﺏ ﺍﻟﺸ‪‬ﺮ‪‬ﻋ‪‬ﻴ‪‬ﺔ ﻟﻴﺄﻧﺲ ﲠ‪‬ﺎ ﻭﻳﻨﺸﺄ‬

‫ﻋ‪‬ﻠَﻴ‪‬ﻬ‪‬ﺎ )ﻫ‪‬ﺐ ﻋ‪‬ﻦ ﺍﺑ‪‬ﻦ ﻋ‪‬ﺒ‪‬ﺎﺱ( ‪) //‬ﺑﺎﺳﻨﺎﺩ ﻭﺍﻩ ﺑﻞ ﻗﻴﻞ ﻣ‪‬ﻮ‪‬ﺿُﻮﻉ( ‪//‬‬

‫)ﺣﻖ ﺍﻟْﻮ‪‬ﻟَﺪ ﻋﻠﻰ ﻭ‪‬ﺍﻟ‪‬ﺪﻩ ﺃَﻥ ﳛﺴﻦ ﺍﺳ‪‬ﻤﻪ( ﻓَﻠَﺎ ﻳ‪‬ﺴ‪‬ﻤ‪‬ﻴﻪ ﺑِﻤ‪‬ﺎ ﻳﺘﻄﲑ ﺑﻨﻔﻴﻪ ﺃَﻭ ﺑﺎﺛﺒﺎﺗﻪ ﻓَﺈِﻧﱠﻪ‪ ‬ﻣ‪‬ﻜْﺮ‪‬ﻭﻩ )ﻭ‪‬ﳛﺴﻦ ﻣ‪‬ﻮ‪‬ﺿ‪‬ﻌﻪ(‬

‫ﻓ‪‬ﻲ ﻧﺴﺦ ِﺑﺎﻟْﻮ‪‬ﺍﻭ ﻭ‪‬ﻓ‪‬ﻲ ﺑ‪‬ﻌ‪‬ﻀﻬ‪‬ﺎ ﺑﺎﻟﺮﺍﺀ ﺃَﻱ ﺭﺿﺎﻋﻪ )ﻭ‪‬ﳛﺴﻦ ﺃﺩﺑﻪ( ﺑِﺄَﻥ ﻳﺪﺭ ﺑِﻪ‪ ‬ﺑﺎﻻﺧﻼﻕ ﺍﳊﻤﻴﺪﺓ ﻭﻳﻌﻠﻤﻪ ﺍﻟْﻘُﺮ‪‬ﺁﻥ‬

‫ﻭﻟﺴﺎﻥ ﺍﻟْﻌ‪‬ﺮ‪‬ﺏ ﻭ‪‬ﻣ‪‬ﺎ ﻟَﺎ ﺑ‪‬ﺪ ﻣ‪‬ﻨ‪‬ﻪ‪ ‬ﻣﻦ ﺃَﺣ‪‬ﻜَﺎﻡ ﺍﻟﺪ‪‬ﻳﻦ )ﻫ‪‬ﺐ ﻋ‪‬ﻦ ﻋ‪‬ﺎﺋ‪‬ﺸ‪‬ﺔ( ‪) //‬ﺑﺎﺳﻨﺎﺩ ﺿَﻌ‪‬ﻴﻒ ﺟﺪﺍ ﻛَﻤ‪‬ﺎ ﻗَﺎﻟَﻪ‬

‫ﳐﺮﺟﻪ( ‪//‬‬
‫‪Inti kandungan dari Hadits di atas tentang kewajiban orang tua terhadap anaknya menurut Al-‬‬
‫‪Manawi, di dalam kitab At-Taisir bi Syarh al-Jami’ ash-Shaghir adalah:‬‬
‫;‪1. Memberikan nama yang baik dan mengandung arti yang baik pula‬‬
‫‪2. Mengajarkan Al-Quran, baik cara membacanya, memahaminya, mengamalkannya bahkan‬‬
‫;‪cara menulisnya‬‬
‫;‪3. Dalam mengajarkan Al-Quran harus dididik tentang kaidah Arabiyahnya‬‬
‫‪4. Orang tua harus mendidik anaknya urusan hukum-hukum agama, baik aqidah, ibadah dan‬‬
‫;‪akhlaq‬‬
‫;‪5. Orang tua harus menikahkan anaknya terhadap pasangan yang baik dari segi agamanya‬‬
‫‪Dalam kitab Faid al-Qadir dijelaskan sebagai berikut:‬‬

‫‪ - ٦٤٧٧‬ﺣﻖ‪ ‬ﺍﻟﻮ‪‬ﻟَﺪ‪ ‬ﻋﻠﻰ ﺍﻟﻮﺍﻟ‪‬ﺪ‪ ‬ﺃﻥ‪ ‬ﻳ‪‬ﺤ‪‬ﺴ‪‬ﻦ‪ ‬ﺍﺳ‪‬ﻤ‪‬ﻪ‪ ‬ﻭﳛﺴﻦ ﺃﺩﺑﻪ‬

‫)ﻫﺐ( ﻋﻦ ﺍﺑﻦ ﻋﺒﺎﺱ‪.‬‬

‫‪) - ٣٧٤٥‬ﺣﻖ ﺍﻟﻮﻟﺪ ﻋﻠﻰ ﺍﻟﻮﺍﻟﺪ ﺃﻥ ﳛﺴﻦ ﺍﲰﻪ( ﻓﻼ ﻳﺴﻤﻴﻪ ﺑﺎﺳﻢ ﻣﺴﺘﻜﺮﻩ ﻛﺤﺮﺏ ﻭﻣﺮﺓ ﻭﺣﺰﻥ ﻗﺎﻝ‬

‫ﺻﺎﺣﺐ ﺍﻟﻘﺎﻣﻮﺱ ﰲ ﺳﻔﺮ ﺍﻟﺴﻌﺎﺩﺓ‪ :‬ﺃﻣﺮ ﺍﻷﻣﺔ ﺑﺘﺤﺴﲔ ﺍﻷﲰﺎﺀ ﻓﻴﻪ ﺗﻨﺒﻴﻪ ﻋﻠﻰ ﺃﻥ ﺍﻷﻓﻌﺎﻝ ﻳﻨﺒﻐﻲ ﺃﻥ ﺗﻜﻮﻥ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺒﺔ ﻟﻸﲰﺎﺀ ﻷﳖﺎ ﻗﻮﺍﻟﺒﻬﺎ ﺩﺍﻟﺔ ﻋﻠﻴﻬﺎ ﻻ ﺟﺮﻡ ﺍﻗﺘﻀﺖ ﺍﳊﻜﻤﺔ ﺍﻟﺮﺑﺎﻧﻴﺔ ﺃﻥ ﻳﻜﻮﻥ ﺑﻴﻨﻬﻤﺎ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﻭﺍﺭﺗﺒﺎﻁ‬

‫ﻭﺗﺄﺛﲑ ﺍﻷﲰﺎﺀ ﰲ ﺍﳌﺴﻤﻴﺎﺕ ﻭﺍﳌﺴﻤﻴﺎﺕ ﰲ ﺍﻷﲰﺎﺀ ﻇﺎﻫﺮ ﺑﲔ ﻭﺇﻟﻴﻪ ﺃﺷﺎﺭ ﺍﻟﻘﺎﺋﻞ ﺑﻘﻮﻟﻪ‪:‬‬

‫ﻭﻛﻠﻤﺎ ﺃﺑﺼﺮﺕ ﻋﻴﻨﺎﻙ ﺫﺍ ﻟﻘﺐ‪ . . .‬ﺇﻻ ﻭﻣﻌﻨﺎﻩ ﺇﻥ ﻓﻜﺮﺕ ﰲ ﻟﻘﺒﻪ‬

‫)ﻭﳛﺴﻦ ﺃﺩﺑﻪ( ﻗﺎﻝ ﺍﳌﺎﻭﺭﺩﻱ‪ :‬ﻭﺍﻟﺘﺄﺩﻳﺐ ﻳﻠﺰﻡ ﻣﻦ ﻭﺟﻬﲔ ﺃﺣﺪﳘﺎ ﻣﺎ ﻟﺰﻡ ﺍﻟﻮﺍﻟﺪ ﻟﻠﻮﻟﺪ ﰲ ﺻﻐﺮﻩ ﻭﺍﻟﺜﺎﻧﻲ ﻣﺎ ﻟﺰﻡ‬

‫ﺍﻹﻧﺴﺎﻥ ﰲ ﻧﻔﺴﻪ ﻋﻨﺪ ﻛﱪﻩ ﻓﺎﻷﻭﻝ ﻳﺄﺧﺬ ﻭﻟﺪﻩ ﲟﺒﺎﺩﺉ ﺍﻵﺩﺍﺏ ﻟﻴﺄﻧﺲ ﲠﺎ ﻭﻳﻨﺸﺄ ﻋﻠﻴﻬﺎ ﻓﻴﺴﻬﻞ ﻋﻠﻴﻪ ﻗﺒﻮﳍﺎ ﻋﻨﺪ‬

‫ﺍﻟﻜﱪ ﻗﺎﻝ ﺍﳊﻜﻤﺎﺀ‪ :‬ﺑﺎﺩﺭﻭﺍ ﺑﺘﺄﺩﻳﺐ ﺍﻷﻃﻔﺎﻝ ﻗﺒﻞ ﺗﺮﺍﻛﻢ ﺍﻹﺷﺘﻐﺎﻝ ﻭﺗﻔﺮﻕ ﺍﻟﺒﺎﻝ ﻭﺍﻟﺜﺎﻧﻲ ﺃﺩﺑﺎﻥ ﺃﺩﺏ ﻣﻮﺍﺿﻌﺔ‬

‫ﻭﺍﺻﻄﻼﺡ ﻭﺃﺩﺏ ﺭﻳﺎﺿﺔ ﻭﺍﺻﻄﻼﺡ ﻗﺎﻝ‪ :‬ﻭﻻ ﻳﺆﺧﺬ ﺗﻘﻠﻴﺪﺍ ﻋﻠﻰ ﻣﺎ ﺍﺳﺘﻘﺮ ﻋﻠﻴﻪ ﺍﺻﻄﻼﺡ ﺍﻟﻌﻘﻼﺀ ﻭﺍﻟﺜﺎﻧﻲ ﻣﺎ‬

‫ﻻ ﳚﻮﺯ ﰲ ﺍﻟﻌﻘﻞ ﺃﻥ ﻳﻜﻮﻥ ﲞﻼﻓﻪ ﻭﺃﻣﺜﻠﺘﻪ ﻛﺜﲑﺓ ﻭﻗﺎﻝ ﺍﻟﻐﺰﺍﱄ‪ :‬ﺍﻟﺼﱯ ﺃﻣﺎﻧﺔ ﻋﻨﺪ ﺃﺑﻴﻪ ﻭﻗﻠﺒﻪ ﺟﻮﻫﺮﺓ ﻧﻔﻴﺴﺔ‬

‫ﺳﺎﺫﺟﺔ ﺧﺎﻟﻴﺔ ﻋﻦ ﻛﻞ ﻧﻘﺶ ﻭﺻﻮﺭﺓ ﻭﻫﻮ ﻗﺎﺑﻞ ﻟﻜﻞ ﻧﻘﺶ ﻭﻣﺎﺋﻞ ﺇﱃ ﻛﻞ ﻣﺎ ﳝﺎﻝ ﺑﻪ ﺇﻟﻴﻪ ﻓﺈﻥ ﻋﻮﺩ ﺍﳋﲑ ﻭﻋﻠﻢ‬

‫ﻧﺸﺄ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺷﺎﺭﻙ ﰲ ﺛﻮﺍﺑﻪ ﺃﺑﻮﻳﻪ ﻭﺇﻥ ﻋﻮﺩ ﺍﻟﺸﺮ ﻭﺃﳘﻞ ﺷﻘﻲ ﻭﻫﻠﻚ ﻭﻛﺎﻥ ﺍﻟﻮﺯﺭ ﰲ ﺭﻗﺒﺔ ﺍﻟﻘﻴﻢ ﺑﻪ ﻭﺍﻟﻮﱄ ﻋﻠﻴﻪ‬

‫‪Inti‬‬ ‫‪kandungan dari Hadits di atas menurut Faid al-Qadir adalah:‬‬

‫‪1. Memberikan nama harus dengan nama yang baik tidak boleh dengan nama yang tidak‬‬
‫;‪disenangi‬‬
‫‪2. Dalam memberikan nama yang baik memberikan peringatan bahwa kelakuan seseorang‬‬
‫;‪harus sesuai dengan namanya‬‬
‫‪3. Nama yang baik akan memberikan reaksi postif dan mengandung hikmah yang luar‬‬
‫;‪biasa‬‬
‫;‪4. Mengajarkan al-Quran berarti harus mendidiknya dengan pendidikan yang baik‬‬
‫‪5. Pendidikan harus dilihat dari dua sisi, yaitu pendidikan ketika masih kecil dan‬‬
‫;‪pendidikan ketika sudah dewasa‬‬
‫‪6. Pendidikan masa anak yaitu dididik taatakrama kesopanan yang baik agar menjelang‬‬
‫;‪dewasa menjadi anak yang baik‬‬
‫‪7. Menurut hukama didikan anak dari masa kecil sebelum datang kesibukan dan sebelum‬‬
‫;‪meninggal dunia‬‬
8. Pendidikan ketika dewasa mencakup dua hal yaitu memahami situasi kondisi dan
ketangkasan atau pekerjaan;
9. Menurut Al-Ghazali: anak adalah amanah bagi orang tuanya, bagaikan kertas putih yang
belum ada tulisannya, maka tulislah sesuatu yang baik agar agar anaknya menjadi orang
yang baik dan orang tuanya akan mendapatkan pahala kebaikannya.

Dalam kitab Nailul Authar asy-Syaukani menjelaskan sebagai berikut:

‫ﻩ‬‫ﺎﺩ‬‫ﻨ‬‫ﺇِﺳ‬‫« ﻭ‬‫ﻲ‬‫ﻣ‬‫ﺍﻟﺮ‬‫ﺔَ ﻭ‬‫ﺎﺣ‬‫ﺒ‬‫ﺍﻟﺴ‬‫ﺔَ ﻭ‬‫ﺘَﺎﺑ‬‫ ﺍﻟْﻜ‬‫ﻪ‬‫ﻠﱢﻤ‬‫ﻌ‬‫ ﻳ‬‫ ﺃَﻥ‬‫ﺪ‬‫ﺍﻟ‬‫ﻠَﻰ ﺍﻟْﻮ‬‫ ﻋ‬‫ﻟَﺪ‬‫ ﺍﻟْﻮ‬‫ﻖ‬‫ﻊٍ »ﺣ‬‫ﺍﻓ‬‫ ﺃَﺑِﻲ ﺭ‬‫ﻳﺚ‬‫ﺪ‬‫ ﺣ‬‫ﻦ‬‫ ﻣ‬‫ﻲ‬‫ﻘ‬‫ﻬ‬‫ﻴ‬‫ﻯ ﺍﻟْﺒ‬‫ﻭ‬‫ﺭ‬‫ﻭ‬

‫ﺎ‬‫ﻬ‬‫ﻠَﺎﺣ‬‫ﺇِﺻ‬‫ ﻭ‬‫ﺎﺩ‬‫ ﺍﻟْﺠِﻬ‬‫ﻲ ﺁﻟَﺎﺕ‬‫ﻞَ ﻓ‬‫ﻤ‬‫ ﺍﻟْﻌ‬‫ﻠَﻰ ﺃَﻥ‬‫ﻴﻞٌ ﻋ‬‫ﻟ‬‫ ﺩ‬‫ﻴﻪ‬‫( ﻓ‬‫ ﺇﻟَﺦ‬. . .‫ﺪ‬‫ﺍﺣ‬‫ﻢِ ﺍﻟْﻮ‬‫ﻬ‬‫ﻞُ ﺑِﺎﻟﺴ‬‫ﺧ‬‫ﺪ‬‫ )ﻳ‬:‫ﻟُﻪ‬‫ ﻗَﻮ‬‫ﻴﻒ‬‫ﺿَﻌ‬

‫ﺎﻧَﺔ‬‫ ﺑِﺈِﻋ‬‫ﺏِ ﺇﻟَﻰ ﺍﻟﻠﱠﻪ‬‫ﺾِ ﺍﻟﺘﱠﻘَﺮ‬‫ﺤ‬‫ﻤ‬‫ ﻟ‬‫ﻚ‬‫ ﺫَﻟ‬‫ﻜُﻮﻥ‬‫ ﻳ‬‫ ﺃَﻥ‬‫ﻁ‬‫ﺮ‬‫ ﺑِﺸ‬‫ﻦ‬‫ﻟَﻜ‬‫ ﻭ‬،َ‫ﺔ‬‫ﻨ‬‫ ﺍﻟْﺠ‬‫ﻪ‬‫ﻠ‬‫ ﻓَﺎﻋ‬‫ﻘَﺎﻕ‬‫ﺤ‬‫ﺘ‬‫ﻲ ﺍﺳ‬‫ ﻓ‬‫ﺎﺩ‬‫ﺎ ﻛَﺎﻟْﺠِﻬ‬‫ﻫ‬‫ﺍﺩ‬‫ﺪ‬‫ﺇِﻋ‬‫ﻭ‬

.‫ﺮ‬‫ ﺍﻟْﺨَﻴ‬‫ﻪ‬‫ﺘ‬‫ﻌ‬‫ﻨ‬‫ﻲ ﺻ‬‫ ﻓ‬‫ﺐ‬‫ﺘَﺴ‬‫ﺤ‬‫ﻱ ﻳ‬‫ﺬَﺍ ﻗَﺎﻝَ ﺍﻟﱠﺬ‬‫ﻬ‬‫ﻟ‬‫ ﻭ‬،‫ﻳﻦ‬‫ﺪ‬‫ﺎﻫ‬‫ﺠ‬‫ﺍﻟْﻤ‬

Inti kandungan dari Hadits di atas Nailul Authar asy-Syaukani adalah


1. Mendidik anak menunjukan bahwa pekerjaan itu akan menjadikan sabab masuk surga;
2. Mendidik anak harus murni tujuan mendekatkan diri kepada Allah
Berdasarkan istinbath hukum dan syarah dari Hadits tentang ”Kewajiban orang tua terhadap anak”,
maka hikmah yang dapat diambil dari Hadits tersebut adalah sebagai berikut:
1. Orang tua wajib mendidik anaknya dari seja kecil sampai dewasa;
2. Pendidikan anak diawali dari memberi nama yang baik;
3. Pendidikan agama dan adab kesopanan merupakan pendidikan yang harus diwariskan orang
tua kepada anak;
4. Adab dan kesopanan sejak kecil akan menjadi modal nanti kelak dewasa;
5. Mendidik anak harus didasari hanya semata karena Allah.

H. Problematika (Musykilat) Tafhim dan Tathbiq

Hadits tersebut dengan jelas menerangkan tentang kewajiban orang tua terhadap anaknya, dimana
Rasulullah SAW mengintruksikan kepada segenap orang tua tentang pentingnya mendidik anak.
Tetapi yang menjadi problematika pada tafhim atau pemahaman dan tathbiq atau pengamalan
Hadits tersebut adalah:
1. Problem yang berhubungan dengan Hadits tersebut adalah terbatasnya pemahaman tentang
penekanan kepada orang tua tentang pentingnya mendidik anak, banyak orang tua yang
tidak mendidik anaknya tentang aturan agama.
2. Pendidikan anak tidak diawali dari keluarganya sendiri,
3. Orang tua banyak yang mengutamakan pendidikan agar anak pintar tidak dididik tentang
aturan agama dan tatakrama kesopanan yang baik.

I. Khulashah dan Natijah (Kesimpulan dan Implikasi)

1. Kesimpulan

a. Hadits tentang ”Kewajiban orang tua terhadap anak”, setelah ditakhrij, esensinya
otentik. Secara lughah merupakan khabar atau informasi; secara istilah idhafah
kepada Nabi SAW, secara dilalah termaktub pada kitab Hadits Mashadir Ashliyah
(Musnad Al-Bazar, Tanbih al-Ghafilin li as-Samarqandi, Abu Nuaim fi al-Hilyah,
As-Sunan al-Kubro lil Baihaqi, Sy’ubul Iman lil Baihaqi), dan secara arkan lengkap
matan dengan rawi dan sanadnya (48 orang).
b. Kehujjahan Hadits tersebut, dengan kaidah taqsim dari segi jumlah rawi termasuk
Hadits Ahad, sehingga hujjah secara zhanni, dengan kualitas Hadits tersebut
Maqbul Shahih Lidzatihi. Berdasarkan kaidah tathbiq Maqbul yang ma’mul, artinya
dapat diamalkan karena muhkam yang matannya jelas dan tegas.
c. Kandungan hukum dari Hadits tentang “”Kewajiban orang tua terhadap anak”,”
merupakan perintah yang wajib dita’ati bahwa Anak adalah amanah Allah yang
harus dijaga dengan sebaik-baiknya termasuk di dalamnya tentang pendidikan
agama.
d. Problem yang berhubungan dengan Hadits tersebut kurangnya kesadaran orang tua
atas pentingnya mendidik anak.

2. Implikasi

Pendidikan anak diawali dari keluarganya sendiri, pendidikan dari seja kecil oleh orang tua
di rumah akan menjadikan modal di masa depan. Orang sukses pasti di belakangnya ada
orang tua yang baik.

Anda mungkin juga menyukai