Anda di halaman 1dari 5

1.

Iki syiir kanggo bantah ojo senggol lebih baik diam = Jangan
bocah lanang ojo mampang ikut bicara dan jangan
wadhon = Nebih (Apabila ibu bapak bergumam)
aken tingkah-laku perintah cepatlah
ingkang awon berangkat = Jangan Bab Ambagi Wektu (Bab
(Ini syair untuk membantah, jangan Membagi Waktu)
anak laki-laki dan menggampangkan)
perempuan = 7. Andap asor ing Dadi bocah kudu ajar bagi
Menjauhkan tingkah wong tuo najan liyo Zaman = Ojo pijer dolan
laku yang buruk) = Tetepono ojo nganti lali mangan
2. Serta nerangake koyo rojo koyo (Jadi anak harus belajar
budi kang prayogo (Rendah hati kepada membagi waktu = Jangan
= Kanggo dalan orang tua meskipun pergi bermain sampai lupa
podho mlebu ing orang lain = makan)
suwargo Tetaplah jangan Yen wayahe Sholat ojo
(Serta menerangkan seperti raja kaya) tunggu prentah = Enggal
budi yang baik = 8. Gunem alus alon tandang cekat ceket ojo
Untuk jalan menuju lirih ingkang wegah
ke surga) terang = Ojo kasar (Jika waktunya sholat
3. Bocah iku wiwit ojo misuh koyo jangan menunggu disuruh =
umur pitung tahun bujang Cepatlah bergegas jangan
= Kudu ajar thotho (Bicara halus pelan malas)
keben ora getun lembut yang jelas = Wayah ngaji wayah
(Anak itu dari umur Jangan kasar sekolah sinau = Kabeh
tujuh tahun = Harus jangan misuh mau gathek'ake kelawan
belajar akhlak agar seperti bujang) tuhu
tidak menyesal) Yen wong tuo lenggah (Waktu ngaji waktu sekolah
4. Kudu tresna ngisor siro ojo = Pisan belajar = Semua itu
maring ibune kang lungguh duwur koyo jama diperhatikan dengan
ngrumati = Kawit jujo seksama)
cilik marang bapa (Apabila orang tua duduk Kenthong subuh enggal
kang gemati dibawah kamu jangan = tangi nuli adus = Wudhu
(Harus sayang Sekali-kali duduk di atas nuli shalat khusyuk
kepada ibunya yang seperti zaman juja) ingkang bagus
merawatnya = Dari Yen wong tuo sare ojo (Bedug subuh cepatlah
kecil kepada bapak geger guyon = Lamun siro bangun terus mandi =
yang penuh kasih) nuju moco kudu alon Wudhu terus shalat khusyuk
5. Ibu bapa (Apabila orang tua tidur dengan baik )
rewangana lamon jangan rame = Apabila Rampung shalat tandang
repot = Ojo koyo kamu sedang membaca gawe opo wae = Kang
wong gembagus harus pelan) prayogo koyo nyaponi
ingkang wangkot Lamun siro liwat ono ing umahe
(Ibu bapak bantulah ngarepe = Kudu nyuwun (Selesai shalat bekerja apa
apabila sibuk = amit serto depe depe saja = Yang baik seperti
Jangan seperti (Apabila kamu lewat di menyapu rumahnya)
orang sok ganteng depannya = Harus permisi Lamun ora iyo maco-maco
yang keras kepala) dan menunduk-nunduk) Qur’an = Najan namung
6. Lamun ibu bapa Lamun ibu bapa duko sitik dadiya wiridan
prentah enggal becik meneng = Ojo melu (Apabila tidak membacalah
tandang = Ojo padon ugo ojo nggreneng Al Qur’an = Meskipun
(Apabila ibu bapak marah hanya sedikit jadikan
wiridan) kejam jangan judes = Biar = Alim iku ghampang
Budal ngaji awan bengi tak disebut gila oleh teman) uwah mulah-maleh
sekabehe = Toto kromo lan (Jabatan mudah lepas kaya
adabe podho wae Bab Mulih Saking boleh hilang = Pintar itu
(Pergi mengaji siang malam mudah berubah-rubah)
Pamulangan (Bab Pulang
semuanya = Sopan santun Arikolo siro madhep ring
dan adabnya sama saja dari Sekolahan) wong liyo = Kudu ajer ojo
mrengut koyo boyo
Bab Ing Pamulangan (Bab Bubar saking pamulangan (Ketika kamu menghadap
Di Sekolahan) enggal mulih = Ojo orang lain = Harus ramah
mumpar-mampir dolan jangan cemberut seperti
Lamon arep budhal selak ngelih buaya)
menyang pamulangan = (Selesai dari sekolahan
Thoto-thoto engkang rajin cepatlah pulang = Jangan Bab Karo Guru (Bab
kang resik-an singgah-singgah bermain dengan Guru)
(Apabila mau pergi ke keburu lapar)
sekolahan = Bersiap-siap Tekan oemah noeli salin Marang guru kudhu thuhu
yang rajin yang bersih) sandhangane = Koedoe lan ngabekti = Sekabehhe
Nuli pamit ibu bapak kanti pernah rajin rapi aturanne prentah bagus di turuti
salam = Jawab ibu bapak (Sampai rumah terus ganti (Terhadap guru harus patuh
'alaikumussalam baju = Harus rajin rapi dan berbakti = Semua
(Terus pamit ibu bapak sesuai aturannya) perintah baik diikuti)
dengan salam = Jawab ibu Piwulange ngertenono
bapak a’laikum salam) Bab Ono Ing Ngomah (Bab kanthi ngudi = Nasihate
Disangoni akeh sithik tetepono ingkang merdi
kudu trimo = Supoyo ing Ada di Rumah) (Pelajarane pahami dengan
tembe dadi wong utomo sungguh-sungguh =
(Diberi uang saku banyak Karo dhulur konco Nasihatnya dikerjakan
sedikit diterima = Supaya engkang rukun bagus = dengan baik  )
nanti jadi orang mulia) Ojokoyo kucingbelang Larangane tebihono kanthi
Ono pamulangan kudhu rebut tikus yekti = Supaya ing tembe
tansyah gati = Nompo (Sama saudara teman yang siro dadi mukti
piwulangan ilmu kang rukun baik = Jangan seperti (Larangannya jauhi dengan
wigathi kucing rebutan tikus) nyata = Supaya nanti kamu
(Di sekolahan harus Dadi tuo kudu weruho ing jadi mulia )
memperhatikan = Menerima sepuhe = Dadi enom kudu
pelajaran ilmu yang rumongso bocahe Bab Ono Tamu (Bab Ada
penting) (Jadi tua harus mengerti ke- Tamu)
Ono kelas ojo ngantuk ojo tua-annya = Jadi muda
guyon = Wayah ngaso harus merasa ke-anak- Tatkalane ibu romo
keno ojo nemen guyon annya) nompo tamu = Ojo
(Di kelas jangan mengantuk Lamun bapa alim pangkat biyayak'an tingkah
jangan bercanda = Waktu sugih joyo = Siro ojo polahamu.
istirahat boleh bercanda kumalungkung maring (Ketika ibu bapak menerima
jangan berlebihan) wong liyo tamu = Jangan kurangajar
Karo konco odjo bengis (Apabila bapak pintar tingkah lakumu)
odjo judhes = Mundhak berpangkat kaya raya = Ojo nyoewoen dhuwet
diwadhani konco oera Kamu jangan semena-mena wedang lan pangaanan =
waras terhadap orang lain) Rewel beqo koyo oratau
(Dengan teman jangan Pangkat ghampang mangan
minggad sugih keno muleh (Jangan minta uang air
minum dan makanan = (Anak Islam ini zaman perwiro
Rewel seperti tidak pernah harus waspada = Jangan (Semua pada membela
makan ) sampai terlena daripada bangsa dan Negara = Sama
Lamoen buthuh kudu nanti menyesal) memakai ikat kepala pantas
sabar disik = Nganti tamu Luru ilmu iku perlu jika perwira)
mundur dhadi siro bechik nanging budi = Adab Gujeng surban sasat
(Apabila butuh harus sabar Islam kudu tansah gujeng Imam Bonjol = Sak
dulu = Sampai tamu pulang dipersudi kancane he anaku ojo
jadi kamu baik) (Menuntut ilmu itu penting tholol
Ari kolo podo bubarn tapi akhlak = Adab Islam (Tertawa sorban tertawa
tamune = Ojo noeli harus selalu diutamakan) Imam Bonjol = Teman-
rerebutan turahanne Akeh bocah pinter nanging temannya he anakku jangan
(Apabila semua pulang ora bagus = Budhi bodoh)
tamunya = Jangan eus pekertine sebab do Timbang gundhul opo ora
rebutan sisanya) gembagus luwih apik bagus =
Koyo kething rerebutan (Banyak anak pintar tapi Ngagem tutup sirah koyo
najis tibho = Ghawe malu tidak baik = Akhlaknya raden bagus
lamoen didheleng wong karena sombong) (Daripada tak menutup
njobo Ring wong tuo gak kepala apa tidak lebih baik
(Seperti rebutan najis jatuh ngergani gak ngajeni = = Memakai penutup kepala
= Membuat malu jika Sajak pinter dewe longko seperti raden mas)
dilihat orang luar) kang madhani Kolo-kolo pamer rambut
Kejobo yen bapak dhawuh (Kepada orang tua tak sak karepmu = Nanging
he anak’ku = Iku turahe menghargai tak kudu eling papan
wong alim kyaiku menghormati = Sok pandai sesrawunganmu
(Kecuali jika bapak berkata sendiri tak ada yang (Kadang-kadang riya’
he anakku = Itu sisanya menyamai) rambut terserah = Tapi
orang pintar kyaiku) Jare iku carane pun sak harus ingat tempat
Bagi roto sak dulurmu puniko = Ora ngono dudu berkumpulmu)
keben kabeh = Ketularan antelik merdeko Kumpul mudho bedo karo
alim, sugih bondho akeh (Katanya itu caranya seperti mpul Kyai-ne = Nuju
(Bagi rata saudaramu itu = Tidak begitu bukan sholat gak podho
supaya semua = Keulaan merdeka) mlancong nujune
pintar, kaya harta banyak) Ngagem blangkon serban (Kumpul muda beda dengan
Niat ira nuprih berkahe sarung dadi gujeng = Jare kumpul Kyainya = Waktu
wong mulyo = Ora niat ora kebangsaan ingkang shalat tidak sama bepergian
rebut turahe wong liyo majeng tujuannya)
(Niatmu mendapat (Memakai blangkon sorban Ora nuli mlancong
berkahnya orang mulia = sarung jadi tertawa = gundhul sholat gundhul =
Tidak niat rebutan sisa Katanya tidak bangsa yang Sowan moro tuwo gundhul
orang lain) maju) nguyuh gundhul
Sawang iku pengeran (Tidak kemudian pergi  tak
Dipanogoro = Imam bonjol menutup kepala  shalat  tak
Bab Sikap Lan Lagak Tengku Umar kang menutup kepala    =
(Bab Sikap dan Tingkah kuncoro Silaturrahim mertua  tak
Laku) (Lihatlah itu Pangeran menutup kepala  kencing  tak
Diponegoro = Imam Bonjol menutup kepala  )
Anak Islam iki mongso Teuku Umar yang tegas)
kudu awas = Ojo nganthi Kabeh podho belo bongso Bab Cita-cita Luhur (Bab
leno mengko mundak lan negoro = Podho Cita-cita Mulia)
tiwas ngagem destar pantes yen
Anak Islam kudu cita-cita hakim, patih, aparat dan masa depan tak bisa ditebak
luhur = Keben dunyo bupati) yang berkharisma)
akhirate bisa makmur Butuh dokter, butuh Abu Bakar Shidiq iku
(Anak Islam harus cita-cita Mister ingkang pinter = bakul masar = Nanging
mulia = Biar dunia Ilmu agamo kang nuntun noto masyarakat ora sasar
akhiratnya bisa bahagia) laku bener (Abu Bakar Shidiq itu
Cukup ilmu umume lan (Butuh dokter, butuh master pedagang pasar = Namun
agamane = Cukup dunyo yang pintar = Ilmu agama menata masyarakat tidak
kanthi bekti pangerane yang menuntun ke jalan kesasar  )
(Cukup ilmu umumnya dan yang benar) Ali Abu Thalib bakul kayu
agamanya = Cukup dunia Butuh guru lan Kyai kang bakar = Nanging tangkas
sampai taat Tuhannya) linangkung = Melu ngatur yen dadi paglima besar
Biso mimpin sakdulure lan negarane ora ketung (Ali Abu Thalib pedagang
bangsane = Tumuju ring (Butuh guru dan kyai yang kayu bakar = Namun cakap
raharjo lan kamulyane bijaksana = Ikut mengatur kalau jadi panglima besar)
(Bisa memimpin saudaranya negaranya tidak terhitung) Wahid Hasyim santri
dan bangsanya = Menuju Iku kabeh sopo maneh pondok gak sekolah = Dadi
sejahtera dan kang ngayai = Lamun ora menteri karo liyan ora
kemuliaannya) anak kito kang nyaguhi kalah
Iku kabeh ora gampang (Itu semua siapa lagi yang (Wahid Hasyim santri
leksanane = Lamun ora mengerjakan = Kalau tidak pondok tidak sekolah = Jadi
kawit cilik tak-citane anak kita yang menteri dengan yang lain
(Itu semua tida mudah menyanggupi) tidak kalah)
melaksanakannya = Apabila Kejobo yen sira kabeh Kabeh mau gumantung ing
tidak dari kecil dicita- ridlo mbuntut = Selawase sejo luhur = Kanthi ngudi
citakan) angon wedus nyekel pecut ilmu serto laku jujur
Cita-cita kudu dikanthi (Kecuali jika kamu semua (Semua tadi tergantung
gumregut = Ngudhi ilmu ridha jadi pengekor= pada keinginan mulia =
serto pakerti kang patut Selamanya menggembala Dengan menuntut ilmu serta
(Cita-cita harus kambing megang cemeti) prilaku jujur)
bersemangat = Bersungguh- Siro ridho nggocik cikar Tekan kene pungkasane
sungguh ilmu serta akhlak selamine = Kafir ira syi’ir iki = Larik'ane wolu
yang pantas) menthul-menthul limo kurang siji
Kito iki bakal tininggal lungguhanne (Sampai sini penutupannya
wong tuwo = Ora keno ora (Kamu ridha menjalankan syi’ir ini = Barisannya
kito mesthi nuwo pedati selamanya = Kafir delapan lima kurang satu)
(Kita ini akan ditinggal kamu duduk di kursi Mugo-mugo sejo kito
orang tua = Tak boleh tidak goyang) sinembadan = Dening
kita pasti menua) Ora selo angon wedhus Allah ingkang nurunake
Lamun kito podho katekan numpak cikar = Asal cita- udan
sejane = Ora liwat sira cita ilmu biso nenggar (Semoga harapan kita
kabeh pemimpine (Tidak santai menggembala dikabulkan = Oleh Allah
(Apabila kita sama kambing naik pedati = yang menurunkan hujan)
kedatanngan waktunya = Asalkan cita-cita ilmu bisa Pinaringan taufiq sarto
Tidak lewat kamu semua tergapai) hidayah = Dunyo akhirate
pemimpinnya) Nabi kito kolo timur sehat wal 'afiyah.
Negaramu butuh menteri pangon mendo = Ing (Diberikan taufiq serta
butuh mufti = Butuh kadi, tembene pangon jalmo hidayah = Dunia akhiratnya
patih, setten lan bupati kang sembodo sehat wal‘aiyat)
(Negaramu butuh menteri (Nabi kita kala masih kecil Amin- amin - amin - amin -
butuh ulama’ = Butuh penggembala kambing = Di amin - amin =
Falhamdulillahirabbil-'ala
min.

Anda mungkin juga menyukai