UNIVERSITY TUN HUSSEIN ONN MALAYSIA

CENTRE FOR DIPLOMA STUDIES

PROPOSAL REPORT FOR FYP 1

PEMANTAUAN KEMAJUAN DI TAPAK PEMBINAAN KETIKA

FASA-FASA PEMBINAAN MENGGUNAKAN TEKNOLOGI UAV

MUHAMMAD AFIQ FAWWAZ BIN FAHMIZAM (AA201107)

AHMAD SYAZWAN BIN JEFRI (AA200686)

MUHAMMAD HAFIZ BIN SHAHROM (AA200086)

SIGNATURE AND OFFICIAL

NAME OF MAIN SUPERVISOR
STAMP

0
 PROF MADYA TS MASIRI

PROF. MADYA Ts. MASIRI BIN KAAMIN KAAMIN

Prof Madya
Pusat Pengajian Diploma
Universiti Tun Hussein Onn

DATE: 18 JANUARY 2022 Malaysia

LIST OF TABLE

Table 2.1 Spesifikasi UAV Phantom 4 pro V2.0 17

1
Table of Contents
PENGENALAN 4

1.1 Latar Belakang Kajian 4

1.2 Pernyataan Masalah 5

1.3 Objektif Kajian 8

1.4 Skop Kajian 8

1.5 Signifikan kajian 9

CHAPTER 2 9

KAJIAN LITERATUR 9

2.1 Pengenalan 9

2.2 Kegiatan Dalam Projek Pembinaan 10

2.3 Pemantauan Kemajuan Projek 11

2.4 Kaedah Pemantauan Kemajuan. 11

2.5 Kepentingan Pemantauan Kemajuan 12

2.6 Proses Pemantauan Kemajuan Tapak Pembinaan Secara Manual 12

2.6.1 Cabaran Pemeriksaan Tapak Pembinaan Bangunan Secara Manual 13

2.7 UAV (Kenderaan Udara Tanpa Pemandu) 14

2.7.1 Teknologi UAV 15

2.7.2 Klasifikasi UAV 16

2.7.3 UAV Fotogrametri 18

2.8 Perisian Pemprosesan Imej UAV 19

2.9 Penggunaan UAV Dalam Projek Pembinaan 20

2
 2.9.1 Pemeriksaan Dan Pemantauan 20

2.9,2 Fotografi Udara 20

2.9.3 Pemetaan 20

2.9.4 Pengumpulan Data 21

2.10 Penggunaan UAV Dalam Kejuruteraan Awam (Industri Pembinaan) 21

2.11 Kelebihan Pemeriksaan Tapak Pembinaan Menggunakan UAV 23

BAB 3 25

METODOLOGI 25

3.1 Pengenalan 25

3.2 Perancangan Penerbangan 27

3.3 Rakaman Imej 28

3.4 Pemprosesan Imej 31

3.4.1 Point Cloud 31

3.4.2 Digital Surface & Terrain Model 31

3.4.3 Orthomosaic 32

3.4.4 Pengiraan Isipadu 32

3.4.5 Garisan Kontur 32

3.5 Analisis Data 33

REFERENCES 34

3
 BAB 1

PENGENALAN

1.1 Latar Belakang Kajian

Pembinaan merupakan sebuah industri yang sangat besar dan luas. Ia terdiri daripada
perlbagai organisasi yang melibatkan banyak pihak secara langsung atau tidak langsung
(Cooke dan Williams, 2009). Setiap perkara yang berlaku dalam sesebuah projek yang
merangkumi produktiviti kerja dan kemajuan perlu dipantau dan dikawal dengan kerap.
(Soman et al., 2017). Hal ini kerana, dengan adanya perancangan yang tepat yang
merangkumi perkara-perkara berikut iaitu pemeriksaan projek, pengurusan projek dan

4
penjadualan kerja dapat membantu meminimumkan penggunaan masa, wang dan sumber.
(Zainuddin & A.Z, 2015)

Salah satu tugas yang paling penting dalam pengurusan projek pembinaan adalah memantau
dan mengawal kemajuan projek. Untuk mengenal pasti sama ada tarikh akhir dapat dicapai
dan belanjawan projek secara terkawal, setiap ahli yang terlibat dalam projek perlu
mengetahui kemajuan semasa projek untuk membolehkan kemajuan projek pada yang
sebenarnya tapak pembinaan berbanding dengan kemajuan projek yang dirancang. (Zubair et
al., 2006) Di zaman yang serba moden ini, semakin bertambah sistem pemantauan automatik.
Oleh sebab itu, adalah penting bagi pengurus syarikat untuk memilih sistem pemantauan
kerana ia memainkan peranan yang sangat penting. (Hastak 1998)

Penggunaan teknologi dan sistem robotik seperti teknologi UAV untuk pemantauan dan
pemeriksaan struktur mungkin merupakan cara yang berkesan untuk meningkatkan
kecekapan dan ketepatan penilaian integriti struktur. UAV, adalah pesawat kecil yang sangat
mudah dikendalikan yang dapat terbang di dalam dan di luar bangunan. Majoriti UAV
diterbangkan dari jauh oleh pengendali untuk pemantauan dan penyelenggaraan struktur
dalam projek pembinaan. (Zainuddin & A.Z, 2015). Selain itu, UAV sama dengan pesawat
yang berangkat dan mendarat secara vertikal, dapat mengapung di udara pada ketinggian
yang sangat rendah, dan dapat terbang ke arah belakang dan ke arah sisi. (Valavanis, 2008).

Penyelidik dan ahli teknologi telah membuat pertimbangan bagi penggunaan teknologi UAV
untuk tujuan laporan dan pengumpulan maklumat dengan membentuk peraturan penggunaan
UAV di ruang angkasa. Contohnya negara Amerika Syarikat yang menubuhkan
peraturanperaturan tersebut pada tahun 2015 (Culver ,2014)

1.2 Pernyataan Masalah

Salah satu peranan penyelia tapak pembinaan adalah untuk menjalankan tinjauan harian untuk
memantau kerja yang dilakukan di tapak kerja. Walau bagaimanapun, pemantauan kemajuan

5
biasa untuk tapak bangunan berskala besar sangat sukar dan memakan masa yang lama.
(Irizarry et al., 2012) Memandangkan keputusan yang rasional perlu dibuat oleh mereka yang
terlibat dalam pengurusan pembinaan bagi setiap isu yang timbul dalam sesuatu projek
contohnya mendapatkan maklumat yang tepat berkenaan dengan kerja yang sedang
dijalankan di tapak pembinaan. Prestasi pembinaan akan berada dalam keadaan yang tidak
menentu kerana kesilapan semasa membuat pemantauan di tapak pembinaan boleh
menyukarkan pengumpulan maklumat yang betul dan tepat pada masanya. (Park & Brilakis,
2016).

Biasanya, penyelia tapak akan melakukan beberapa tinjauan mengenai projek yang akan
dijalankan untuk memastikan aspek penting seperti keadaan tapak pembinaan yang dipilih,
kualiti, keselamatan dan kekuatan bangunan dalam keadaan yang sangat baik supaya
bangunan itu berjaya dibina tanpa sebarang masalah. Pemantau tapak pembinaan akan
mendapatkan maklumat tentang kadar kemajuan terkini serta penggunaan sumber semasa
untuk memantau keadaan ketika fasa-fasa pembinaan sedang dijalankan . Maklumat daripada
laporan kemajuan tapak harian dan minit mesyuarat akan dikumpulkan secara manual dan
dikemas kini dalam komputer untuk menilai laporan tersebut. (Memon et al., 2006).

Kaedah manual untuk pemantauan sesebuah projek iaitu merakam gambar pada tapak
pembinaan adalah dengan menggunakan kamera digital biasa yang kurang kebolehannya
untuk melihat tapak pembinaan terutamanya pada struktur bangunan yang terlalu tinggi dan
tapak pembinaan yang amat luas. (Zakwan & Zainudin, 2015). Isu yang tidak dapat
diselesaikan oleh jurutera tapak atau penyelia tapak pada masa ini ialah had pemantauan pada
titik capaian tinggi dan keseluruhan tapak pembinaan (Kaamin et al., 2017). Penyelia tapak
pembinaan perlu bergerak dari satu tempat ke satu tempat yang lain untuk mengambil gambar
ataupun melakukan kerja pemantauan semasa, ia mungkin akan sukar apabila ia dipraktikkan
dalam kerja-kerja pembinaan yang berskala besar. (Zakwan & Zainudin, 2015)

Walaupun dalam pembinaan projek kecil, projek ditangguhkan dan mesti menanggung kos
projek yang berlebihan kerana kaedah pemantauan menggunakan kamera digital biasa yang
melibatkan banyak perkara contohnya, data perlu diambil menggunakan mata kasar manusia
dan perlu direkodkan atau dicatat di dalam laporan kerja harian dan ia mungkin melibatkan
banyak campur tangan pekerja-pekerja lain, di mana ia kurang tepat dan memakan masa.

6
(Omar & Nehdi, 2016). Kaedah ini memerlukan penyelia tapak untuk terus melakukan
kemajuan pemantauan dengan memantau fasa-fasa pembinaan di setiap lokasi yang berbeza
di tapak pembinaan secara mengambil gambar menggunakan kamera digital biasa untuk
mendokumentasikan kemajuan tersebut supaya kelewatan dan penggunaan kos yang
berlebihan dapat dielakkan. (Yang et al., 2015)

Selain itu, penyelia tapak pembinaan sentiasa mempunyai isu semasa yang melibatkan
pengehadan pemantauan pada titik capaian tinggi, tempat yang sukar untuk dijejaki untuk kita
mengambil imej yang jelas dan terperinci seperti keadaan yang agak bahaya hingga
menyebabkan ia tidak boleh dilalui atas faktor keselamatan, dan keseluruhan pandangan
tapak pembinaan yang luas. (Kaamin et al., 2017)

UAV pula adalah antara teknologi semasa yang dianggap sesuai untuk menggantikan
pemantauan kemajuan projek secara manual. Teknologi UAV membolehkan pengumpulan
sejumlah besar data grafik di tapak bangunan dalam masa yang singkat, serta pemantauan
kemajuan yang lebih kerap di tapak pembinaan berskala besar dalam masa nyata (Bang et al.
2017). Keupayaan teknologi UAV untuk mengumpul data di kawasan yang berbahaya dan
mustahil untuk dicapai oleh kakitangan di tapak bangunan telah menjadi penggerak di sebalik
penggunaannya dalam projek pembinaan. Satu lagi sebab penggunaan UAV adalah untuk
memudahkan aktiviti pemantauan sepanjang proses pembinaan dengan menggunakan kapasiti
UAV untuk membawa kamera dan menangkap video berkualiti tinggi untuk tujuan
pemantauan projek (Ofper, 2014). Tambahan pula, memandangkan UAV itu dikendalikan
secara automatik menggunakan pengesan dan perisian canggih, serta pelan sistem kedudukan
sejagat penerbangan (GPS) telah diprogramkan dalam keadaan stabil, pelbagai tugas dapat
dikendalikan oleh UAV dengan usaha minimum untuk mendapatkan gambaran kemajuan di
tapak pembinaan dalam kedudukan yang betul. (Devriendt & Bonne, 2014). UAV juga boleh
digunakan sebagai platform untuk mengumpul tawaran imej pemodelan rupa bumi berskala
besar yang berkesan, cekap dan tepat. (Hudzietz & Saripalli, 2012)

7
1.3 Objektif Kajian

i. Mengenalpasti kaedah-kaedah pemantauan dalam fasa-fasa pembinaan bangunan

dikawasan tapak pembinaan

ii. Menghasilkan imej ortofot kawasan kajian menggunakan teknik UAV fotogrametri

iii. Menganalisis secara visual pemantauan dan kemajuan kerja di kawasan projek
pembinaan.

1.4 Skop Kajian

Kajian ini memberi tumpuan kepada pemeriksaan tapak pembinaan untuk mengenal pasti
setiap langkah yang berlaku dan mengesahkan bahawa setiap pembinaan tapak boleh diukur.
Analisis kaedah ini adalah berdasarkan data fotogrametri digital yang diterima oleh
Kenderaan Udara Tanpa Pemandu (UAV) Phantom 4 pro v 2.0 . Phantom 4 pro v 2.0 ini
digunakan bersama perisian Pix4D capture untuk merakam imej kawasan tapak pembinaan
yang telah dipilih iaitu Taman Impiana Jalan Kulai Sedenak batu 26 di Johor yang masih
dalam proses pembinaan. Untuk siasatan ini, UAV akan diterbangkan mengikut kawasan
pembinaan tapak dari atas permukaan tanah. Perisian Pix4D digunakan untuk menangkap
imej bangunan dan perisian untuk memproses imej pula adalah Pix4Dmapper. Perisian ini
akan menghasilkan ortofoto untuk menggambarkan keseluruhan kawasan pembinaan untuk
memudahkan pemeriksaan visual dan kemajuan kerja. Seterusnya, teknik UAV fotogrametri
global mapper digunakan untuk menganalisis imej ortofoto terebut.

8
1.5 Signifikan kajian

Hasil kajian ini akan menekankan penggunaan kenderaan udara tanpa pemandu (UAV) atau
teknologi UAV dalam pemeriksaan tapak pembinaan semasa fasa pembinaan bangunan.
Teknologi UAV dapat merakam sejumlah besar data grafik dalam masa nyata di tapak
pembinaan dan memantau kemajuan di tapak bangunan berskala besar dalam masa nyata
dengan lebih kerap. (Bang et al., 2017). Selain itu, kerana UAV dikawal secara automatik
oleh perisian dan pelan penerbangan GPS, ia boleh melakukan pelbagai tugas dengan usaha
yang minimum, seperti mengambil gambar kemajuan di tapak pembinaan di tempat yang
tepat. (Devriendt & Bonne, 2014). Selain itu, keupayaan UAV untuk mengumpulkan data di
lokasi yang tidak selamat atau mustahil untuk dicapai oleh pekerja pembinaan boleh
digunakan untuk mengenal pasti keretakan atau kecacatan di tapak pembinaan, dan ia adalah
kemajuan dalam akses maklumat jauh. (Rushdi et al., 2016). Penggunaan teknologi UAV
juga akan meningkatkan keselamatan. Semua data boleh diperolehi dengan mudah, tepat, dan
lebih kerap dengan teknologi UAV. Penyelidikan ini akan menjadi permulaan penyiasatan
jangka panjang mengenai kesukaran yang mengelilingi pengumpulan data yang salah dan
tidak konsisten semasa pemeriksaan bangunan visual. (Ullah et al., 2019)

CHAPTER 2

KAJIAN LITERATUR

9
2.1 Pengenalan

Bab ini membincangkan mengenai pemeriksaan tapak bangunan ketika dalam fasa-fasa
pembinaan , UAV (kenderaan udara tanpa pemandu), alat komunikasi, pengukuran beban,
pemasaran dan promosi, keselamatan dan insurans, menunjukkan kemajuan kerja di tapak
pembinaan kepada pelanggan. Ulasan mengenai bab ini akan merangkumi gambaran
keseluruhan kerja dalam bidang ini. Penyelidikan ini akan bermula dengan kegiatan dalam
projek pembinaan, pemantauan kemajuan projek, pengenalan dan aplikasi UAV dalam
kejuruteraan awam dan perkara-perkara yang perlu dijaga semasa pembinaan sedang
dijalankan. Tujuan dalam kajian ini adalah untuk menyampaikan kepada pembaca tentang
gambaran keseluruhan proses atau perkara yang berlaku semasa pembinaan sedang berjalan.
Pembaca juga akan tahu tentang perkara-perkara yang perlu dipantau dan dikawal dalam
pemeriksaan bangunan. Selepas itu, pembaca akan didedahkan kepada pengetahuan UAV
yang boleh membantu dalam kerja-kerja proses pembinaan yang sedang berjalan. Dalam
gambaran keseluruhan, pembaca akan mengetahui lebih lanjut mengenai penggunaan
teknologi UAV untuk pemeriksaan tapak kawasan pembinaan ketika dalam fasa-fasa
pembinaan

2.2 Kegiatan Dalam Projek Pembinaan

Projek pembinaan adalah satu proses panjang yang melibatkan pelbagai peringkat yang perlu
disiapkan agar projek itu berjalan dengan baik. Setiap prosedur adalah unik dan rumit, yang
merumitkan proses pembinaan untuk projek. Pembinaan melibatkan persediaan rapi sebelum
projek dimulakan bagi mengelakkan kontraktor mengalami kerugian. Faktor kejayaan dalam
projek pembinaan ialah input yang ditemui dalam sistem pengurusan pemanduan yang
menyumbang kepada kejayaan proses tersebut. (Davies, 2002).

Setiap satu daripada lima fasa utama mempunyai set aktiviti tersendiri yang disesuaikan
dengan tuntutan tempoh tersebut. Fasa pertama pembinaan ialah fasa konsep, yang
merupakan langkah awal kitaran hayat projek pembinaan. (Kamal (2013) Fasa ini adalah
kritikal untuk proses bimbingan kerana semasa fasa inilah pelanggan akan menentukan
masalah, keperluan dan skop projek, serta kos, masa dan kualitinya, serta jenis perolehan,

10
kawalan projek, rancangan pelaksanaan projek, dan cadangan pendanaan awal. (Kadir, 1995).
Sesebuah projek pembinaan terbahagi kepada enam fasa penting antaranya pra-projek,
perancangan dan reka bentuk, pemilihan kontraktor operasi projek dan yang terakhir ialah
penutupan dan penamatan projek. Dalam perkara ini, pemantauan dan pengawalan pula
mempunyai lima aspek utama yang terlibat iaitu kewangan, kemajuan kerja, pengurusan
keselamatan kerja, pengurusan kualiti dan pengurusan alam sekitar. Semua perkara tersebut
menjadi salah satu tanggungjawab kontrak bagi kegiatan di tapak pembinaan Ketika fasa
operasi projek sedang berlangsung. (Bennett, 2007).

2.3 Pemantauan Kemajuan Projek

Pemantauan merupakan suatu kegiatan memeriksa kemajuan sebenar dan penggunaan sumber
sebenar berbanding dengan apa yang telah dirancang. (Harris dan McCaffer, 2013). Menurut
hinze (2011), tujuan pemantauan adalah untuk menjejaki tarikh mula dan tamat aktiviti
sepanjang projek Ia juga merupakan suatu tindakan untuk mengubah hasil pada masa akan
datang mengatur semula projek supaya mengikut jadual yang telah dirancang supaya lebih
terkawal. (Harris dan McCaffer, 2013)

Setiap produktiviti dan kemajuan yang berlaku dalam projek perlu dipantau dan dikawal
setiap hari kerana kejayaan sesuatu projek itu diukur dengan keupayaannya untuk
menggurangkan penggunaan kadar masa dan kos sebelum belanjawan dilakukan. (Soman et
al., 2017) Laporan kemajuan projek yang tepat dan kerap boleh menghasilkan diagnosis
penting untuk status projek yang membolehkan setiap jabatan yang berbeza dalam sesuatu
projek membuat keputusan yang sesuai terhadap tindakan pembetulan yang diperlukan untuk
melindungi projek dan memastikan projek itu dapat disediakan (Saad, 2000). Semua projek
sangat bergantung pada sistem pemantauan yang boleh dipercayai untuk memberikan
petunjuk jika projek itu menghadapi masalah atau mungkin menghadapi masalah pada masa
akan datang. (Memon et al. 2006). Prestasi pembinaan akan berada dalam keadaan yang tidak
menentu kerana kesilapan semasa membuat pemantauan di tapak pembinaan boleh
menyukarkan untuk mengumpul maklumat yang betul dan tepat pada masanya (Park dan
Brilakis, 2016)

11
2.4 Kaedah Pemantauan Kemajuan.

Terdapat dua jenis teknik pemantauan kemajuan di tapak pembinaan iaitu kaedah pemantauan
kemajuan manual dan kaedah pemantauan kemajuan secara automatik. Ini disokong oleh
kenyataan yang dibuat oleh Omar dan Nehdi (2016), yang menunjukkan bahawa teknik
pemantauan dan penilaian dalam projek pembinaan adalah kurang teratur merujuk kepada
pendekatan pemantauan manual dan kaedah pemantauan kemajuan yang digunakan baru-baru
ini adalah lebih automatik dan bersepadu. Kaedah manual untuk pemantauan sesebuah projek
iaitu merakam gambar pada tapak pembinaan adalah dengan menggunakan kamera digital
biasa sukar untuk mencapai kedudukan bangunan yang tinggi dan kawasan pembinaan yang
luas. (Zakwan & Zainudin, 2015). Dalam memantau kemajuan, adalah penting untuk
menggunakan teknik yang berkesan dan cekap untuk mencapai kualiti. Namun begitu, banyak
projek terus bergantung pada kaedah konvensional untuk memantau kemajuan dan
melaksanakan pemeriksaan. Ia telah mengakibatkan beberapa kelemahan dalam membuat
keputusan, seperti dokumentasi yang tidak mencukupi. Akibatnya, data dan maklumat yang
diperlukan tidak dapat diperolehi. Keadaan ini secara berterusan meningkatkan tekanan ke
atas pengurus projek untuk mempercepatkan penghantaran produk dan mengurangkan kos
yang berkaitan tanpa mengorbankan kualiti produk. (Zakwan & Zainudin, 2015)

2.5 Kepentingan Pemantauan Kemajuan

Laporan kemajuan adalah peranan penting pihak pengurusan dalam menyiapkan projek
pembinaan dengan berkesan. Selepas itu, ketepatan maklumat yang diterima daripada kerja
yang disiapkan di tapak pembinaan akan digunakan untuk membandingkan dan membezakan
kerja-kerja yang telah dilakukan di tapak bangunan. Data boleh dikumpul dengan memantau
secara kerap untuk menggangar kuantiti kerja yang telah dilaksanakan pada hari tersebut.
(Moselhi dan El-Omari, 2008). Sesebuah perojek yang inginkan kejayaan perlu bergantung
pada sistem pemantauan yang boleh dipercayai untuk memberikan petunjuk jika terdapat
masalah atau berkemungkinan menghadapi masalah pada masa akan datang kelak. (Memon et
al. ,2006).

12
Kelewatan yang berlaku ketika mengesan kesalahan bagi kerja-kerja yang telah dilaksanakan
di tapak pembinaan akan menyebabkan 10% daripada kos keseluruhan projek dibelanjakan
untuk tujuan membetulkan kesilapan yang berlaku. (Nahangi dan Haas, 2014). Perancangan
untuk membetulkan segala kesilapan yang berlaku boleh dilakukan dengan cekap dan
berkesan apabila penilaian yang diperolehi daripada hasil pemantauan kemajuan di tapak
pembinaan dapat dibuat dengan segera (Omar, Nehdi, 2016)

2.6 Proses Pemantauan Kemajuan Tapak Pembinaan Secara Manual

Perancang mesti mengumpulkan maklumat mengenai kadar kemajuan terkini dan penggunaan
sumber semasa untuk mengemas kini model komputer dan memantau kemajuan. Maklumat
akan dikumpulkan dari kemajuan laporan harian dan minit mesyuarat seterusnya dikemas kini
dalam komputer dengan menganalisis laporan ini. (Memon et al., 2006). Semua maklumat
yang dikumpulkan dari laporan kemajuan tapak harian perlu dianalisis dengan betul untuk
membolehkan pengeluaran laporan mengenai kos, kemajuan dan kualiti pembinaan projek
(Shiau dan Wang, 2003). Kaedah manual iaitu mengambil gambar pada tapak pembinaan
dengan menggunakan kamera digital biasa yang kurang kebolehannya untuk melihat tapak
pembinaan terutamanya pada struktur bangunan yang terlalu tinggi dan tapak pembinaan
yang amat luas. Isu yang tidak dapat diselesaikan oleh jurutera tapak atau penyelia tapak pada
masa ini ialah had pemantauan pada titik capaian tinggi dan keseluruhan tapak pembinaan.
(Zakwan & Zainudin, 2015)

Kaedah untuk memantau kemajuan projek secara manual bermula dengan membentuk senarai
semak semua aktiviti yang perlu dijalankan di tapak bina. Pemantauan kemajuan projek
melibatkan pengukuran segera projek dijalankan dan membandingkan pengukuran yang telah
dibuat dengan tarikh yang diperlukan. Proses pemantauan kemajuan akan bermula apabila
kontraktor membentuk senarai semak semua aktiviti yang perlu dilaksanakan di tapak bina
sebelum kerja pembinaan bermula. Untuk projek berskala kecil, senarai semak akan di isi
oleh kontraktor sendiri. Manakala untuk projek berskala besar, laporan itu harus difailkan
oleh jurutera tapak. Gambar-gambar kemajuan kerja akan diambil dan dilampirkan bersama-
sama dengan laporan. Perancangan menggunakan perisian seperti microsoft project dan
Primavera untuk mengemas kini data yang diperolehi. Laporan itu kemudiannya akan

13
dihantar kepada pengurus projek untuk dikemukakan kepada wakil pelanggan untuk tujuan
tuntutan wang.
(Memon et al., 2006).

2.6.1 Cabaran Pemeriksaan Tapak Pembinaan Bangunan Secara Manual

Pemantauan kemajuan di tapak pembinaan bukanlah sesuatu yang semudah itu kerana ia
melibatkan banyak maklumat dan diperolehi daripada pelbagai sumber serta dibentangkan
dalam pelbagai bentuk berkaitan dengan pelbagai fungsi seperti pembinaan kaedah
pembinaan, penjadualan, pengurusan sumber, perubahan kos dan pesanan dan kawalan
kualiti. Di samping itu, penilaian perlu di buat terhadap sebarang perubahan dan kesilapan
semasa pembinaan sedang berjalan adalah sukar untuk dikesan dan direkodkan (Omar dan
Nehdi, 2016). 30% hingga 50% masa dibelanjakan oleh penyelia pembinaan untuk
menganalisis maklumat yang diperoleh walaupun biasanya maklumat yang diperlukan untuk
analisis tersebut tidak wujud dan ini telah menyebabkan tindakan pembetulan tidak dapat
dilaksanakan tepat pada masanya kemudian melangkau masa mengambil langkah-langkah
kawalan yang betul yang disebabkan oleh ketidakcekapan dalam mengumpul dan
menganalisis maklumat. Oleh itu, pelaksanaan projek pembinaan mengikut masa dan kos
yang dirancang memerlukan pemantauan menyeluruh. (Soman et al. 2017)

Pemeriksaan yang cekap dan berkesan telah menjadi keutamaan yang sangat tinggi pada masa
kini kerana semakin ramai orang yang mengambil bahagian dalam projek pembinaan yang
bersaiz mega kerana pemantauan sistematik dan maklumat kawalan aliran adalah perkara
yang paling penting dalam kitaran hidup pembinaan projek untuk menggambarkan kerja yang
akan dilakukan, membantu membuat keputusan, dan menganalisis kemajuan fizik. (Memon et
al., 2006). Selain itu, memantau kemajuan dengan menggunakan kamera digital biasa telah
menyebabkan keupayaan untuk melihat tapak pembinaan terutamanya pada struktur
bangunan yang terlalu tinggi dan tapak pembinaan yang amat luas tidak dapat dijalankan. Isu
ini merupakan isu yang tidak dapat diselesaikan oleh jurutera tapak atau penyelia tapak pada
masa ini. (Zakwan & Zainudin, 2015)

14
2.7 UAV (Kenderaan Udara Tanpa Pemandu)

Kenderaan udara tanpa pemandu (UAV) adalah pesawat yang direka untuk beroperasi tanpa
juruterbang manusia di atas kapal, mengikut piawaian sistem kenderaan tanpa pemandu
antarabangsa (UVS). (UVS International - Sistem Perintis Jauh : Menggalakkan Kerjasama
& Koordinasi Antarabangsa,2020). Pada masa lalu, objektif dan penggunaan ketenteraan
mendorong pembangunan sistem dan platform UAV. Objektif ketenteraan utama adalah
pemeriksaan tanpa pemandu, pengawasan, pengintaian, dan pemetaan kawasan bermusuhan.
Pengalaman pertama dengan UAV dalam aplikasi geomatik adalah tiga dekad yang lalu,
tetapi hanya akhir-akhir ini bahawa UAV di kawasan geomatik menjadi platform yang
meluas untuk pengumpulan data. Colomina et al. 2008; Eisenbeiss 2009)

Teknologi UAV mula mendapat banyak perhatian pada tahun 2014 apabila Amazon
mencadangkan penghantaran barangan kepada pelanggan menggunakan UAV dan beberapa
syarikat hartanah telah membuat video promosi menggunakan UAV walaupun penerbangan
UAV pada asalnya dikenali untuk tujuan ketenteraan (O'Donnell, 2017). Lebih daripada 1400
permohonan untuk menggunakan UAV bagi tujuan komersial telah direkodkan dan sebanyak
102 permohonan untuk penggunaan UAV dalam pembinaan industri telah diluluskan setakat
31 Ogos 2015 di bawah pengecualian Seksyen 333 Akta Pemodenan dan Pembaharuan FAA
2012 (FMRA). Industri pembinaan tidak ketinggalan menggunakan teknologi UAV untuk
membuat pemantauan tepat pada masanya dan mendapatkan gambar dan video berkualiti
tinggi untuk tujuan dokumentasi maju walaupun jumlah penggunaan UAV dalam industri
pembinaan berada di tempat kedua terakhir. Walau bagaimanapun, perkembangan
pembaharuan dijangka akan membawa kepada peningkatan penggunaan UAV dalam industri
pembinaan dari masa ke masa akan datang (Tatum dan Liu, 2017).

UAV adalah pesawat yang boleh terbang tanpa memerlukan juruterbang dalam pesawat untuk
menavigasi arah penerbangannya kerana ia hanya perlu dikawal menggunakan alat kawalan
jauh atau lebih banyak diprogramkan pergerakannya terlebih dahulu supaya ia boleh terbang
keras atau tidak. Di samping itu, UAV juga merujuk kepada pesawat yang berlepas dan
mendarat secara menegak, boleh terapung di udara pada ketinggian yang sangat rendah dan
boleh terbang ke belakang serta ke tepi (Valavanis, 2008). Keupayaan teknologi UAV untuk
mengumpul data di kawasan berbahaya dan kawasan yang sukar dicapai pekerja binaan telah
menjadi penggerak dalam penggunaan teknologi UAV untuk projek pembinaan. Aspek lain

15
dalam penggunaan UAV mungkin termasuk memudahkan pemantauan operasi fotografi
sepanjang proses pembinaan dengan menggunakan keupayaan UAV yang dilengkapi kamera
dan mampu merakam video berkualiti tinggi untuk tujuan pengurusan projek (Ofper, 2014)

2.7.1 Teknologi UAV

UAV selalunya terdiri daripada quadcopter, yang merangkumi empat sayap berputar, motor,
gear pendaratan, bateri, kamera dan kawalan yang menyambungkan kamera kepada
komponen yang memastikannya stabil (Sanson, 2019). Bateri UAV juga mempunyai sistem
pengurusan kuasa yang membolehkan UAV berlegar sehingga 25 minit atau lebih,
bergantung pada kapasiti bateri. Sistem rumit dalam UAV terdiri daripada enam sub-
komponen utama yang beroperasi seiring untuk mencapai prosedur pemerhatian berkualiti
tinggi menggunakan UAV. (Pastor (2006).

Kontraktor menggunakan UAV untuk menjejak, menangkap rancangan, menjalankan

penyelidikan, memantau dan menjalankan tapak bangunan dengan lebih berkesan dan selamat
(Burton, 2020). Banyak program telah dibangunkan untuk mengendalikan UAV, termasuk
DJI Go, UAV Deploy, dan Pix4D. (Goodman, 2020). Sebelum memilih perisian yang boleh
diterima untuk mengendalikan UAV, adalah penting untuk memilih model UAV yang sesuai
untuk kerja yang sedang dijalankan, sama seperti untuk menentukan sama ada UAV itu sayap
tetap atau berputar. Menurut Higgins (2017), adalah penting untuk menyelidik jenis dan sifat
UAV yang sesuai untuk kegunaan tertentu sebelum membuat pembelian.

2.7.2 Klasifikasi UAV

Ciri UAV yang boleh dilihat termasuk kaedah pelepasan dan pendaratan yang sesuai,
penggunaan teknologi UAV, dan tempoh penerbangan (hayat bateri). Kontraktor harus
mengutamakan belanjawan untuk penggunaan teknologi UAV dalam projek pembinaan, dan
mereka harus bekerjasama dengan subkontraktor yang membekalkan perkhidmatan UAV
untuk mendapatkan pengetahuan yang luas tentang teknologi robotik ini. (William,2020).

16
UAV dilengkapi dengan pelbagai pelbagai komponen contohnya kamera yang berkualiti
tinggi, bateri dan banyak lagi (Liu et al., 2014).

Menurut Watson (2016), adalah penting untuk pembinaan mendapat peralatan yang baik
supaya proses pembinaan dapat berjalan dengan jayanya. Antara UAV yang mempunyai ciri
ciri yang baik untuk memantau kemajuan ialah DJI Phantom 4 pro V2.0. Data di bawah
menunjukkan ciri- ciri yang terdapat pada dan UAV DJI Phantom 4 pro v2.0. (Phantom 4 Pro
V2.0 - DJI, 2022)

Rajah 2.1 Phantom 4 pro V2.0

Pengeluar DJI
Berat 1.375kg
Masa penerbangan 30 minit

(maksimum)
Kelajuan 31 m/s s-mod
maksimum

17
 Kelebihan 1. Ia mudah untuk terbang dan termasuk ciri seperti pengelakan
halangan, tolak untuk terbang dan visual penjejakan.
2. Kamera Phantom 4 Pro V2.0 mempunyai lensa sudut lebar
f/2.8 yang dioptimumkan, memastikan gambar dan video
terperinci secara konsisten kekal terang dan tajam sambil
mengekalkan ketepatan warna.
3. Keupayaan push to fly membolehkan pengguna memilih
tempat pada peranti pintar mereka di mana mereka mahu
UAV pergi dan UAV akan terbang secara automatik ke
tempat itu untuk merakam.
4. Menampilkan penderia CMOS 1 inci yang boleh merakam
video 4K/60fps dan foto 20MP serta mempunyai fungsi
pulang ke rumah masing-masing.
5. Dilengkapi dengan sistem penghantaran OcuSync 2.0 HD
memastikan sambungan dan kebolehpercayaan yang stabil.
6. Mempunyai lima arah pengesan halangan memastikan
keselamatan tambahan, dan alat kawalan jauh khusus dengan
skrin terbina dalam memberikan ketepatan dan kawalan yang
lebih baik.
7. 30 minit masa penerbangan

Kekurangan 1. Pengelakan halangan hanya berkesan apabila UAV terbang

terus ke hadapan, memandangkan kamera berada di
hadapan UAV.
2. Tidak sesuai untuk penerbangan yang lebih sukar dan
berbahaya apabila terbang berhampiran dengan struktur dan
orang ramai.
Jadual 2.1, Spesifikasi UAV Phantom 4 pro V2.0

2.7.3 UAV Fotogrametri

Kaedah fotogrametri telah digunakan selama 150 tahun. Pada masa kini, fotogrametri
mengalami pencapaian baharu daripada kaedah analog kepada kaedah digital masa kini.

18
Perkembangan ketara dalam bidang peranti penderiaan telah dilihat beberapa tahun
kebelakangan ini. UAV telah menjadi alternatif yang sangat berguna berbanding dengan
fotoragmetri dahulu dengan pencapaian yang telah dibuat dalam pemprosesan imej (Schenk,
T. 2005).

Pada masa kini, keperluan untuk pendekatan fotogrametri untuk aplikasi pemetaan telah
meningkat hasil daripada komersialnya sistem pesawat tanpa pemandu (UAV), yang
dahulunya kebanyakannya digunakan untuk operasi ketenteraan (Tahar dan Ahmad, 2012).
Pembangunan reka bentuk yang pantas telah menyebabkan peningkatan kajian dan
pembuatan pelbagai jenis UAV yang memberi manfaat kepada bidang fotogrametri
(Breckenridge dan Dakins, 2011; Chao et al., 2010). Gabungan fotogrametri dan sistem UAV
menghasilkan kaedah yang mengatasi kaedah konvensional. Penggunaan UAV untuk
mengambil gambar udara pada ketinggian rendah dan kamera digital format yang bersaiz
kecil untuk menutup kawasan bersaiz sederhana adalah amat praktikal dan sesuai kerana
objek yang tidak boleh dilihat dalam gambar udara menggunakan kaedah konvensional atau
imej satelit boleh dilihat dengan jelas dalam UAV. Selain itu, majoriti UAV diterbangkan
pada altitud rendah, di bawah litupan awan. Oleh itu, masalah litupan awan pada imej udara
UAV tidak wujud. Kebimbangan gambar awan yang menutup gambar diperolehi pada
kedua-dua gambar udara menggunakan kaedah konvensional dan menggunakan imej satelit.
Penutup awan ini mengaburkan pelbagai item dalam gambar. (Tahar dan Ahmad, 2012).
Selain itu, output pemetaan yang dihasilkan oleh sistem UAV adalah tepat, mampu mencapai
ketepatan planimetrik dan resolusi ketinggian sehingga milimeter (d'Oleire-Oltmanns et al.,
2012; Zongjian, 2008).

Pemprosesan imej boleh dilakukan melalui perisian tertentu. Antara perisian UAV yang ada
sekarang ialah Agisoft Photoscan Professional, Pix4D, EnsoMosaic, MAVinci, dan Menci.
Imej digital yang dirakam daripada UAV biasanya diproses menggunakan kaedah baharu dan
struktur gerakan yang cekap. Selain itu, struktur 3D juga boleh dihasilkan daripada satu siri
imej bertindih. Kualiti kamera digital dan kanta yang digunakan juga adalah sangat penting
untuk pemprosesan imej supaya imej yang dihasilkan dapat diimbas dengan mudah (Schenk,
T. 2005).

2.8 Perisian Pemprosesan Imej UAV

19
Pix4D ialah sebuah syarikat yang terletak di Switzerland dan ditubuhkan pada trahun 2011.
Pix4D merupakan sebuah perisian yang pakar dalam pemetaan UAV. Ia membangunkan satu
set produk perisian yang menggunakan fotogrametri (“photogrammetry | cartography |
Britannica,” 2022) dan algoritma penglihatan komputer untuk mengubah imej DSLR, fisheye,

RGB, haba dan pelbagai spektrum kepada peta 3D dan pemodelan 3D. (Rumpler et al., 2014)

Perisian Pix4D boleh digunakan untuk pelbagai jenis industri dan sains, termasuk
perlombongan, pertanian, geodesi, kejuruteraan awam, pengurusan sumber asli dan
perkhidmatan kecemasan.( Car, M., Jurić Kaćunić, D., & Librić, L. 2016,)

Perincian ini juga boleh menghasilkan pengukuran garisan dan poligaris (garisan putus),
penciptaan keratan membujur dan rentas, lakaran kontur, pengukuran terus kawasan dan
isipadu di dalam model. Semua perkara tersebut boleh dieksport ke pelbagai format untuk
dihasilkan. Selain itu, ia juga boleh mencipta awan titik tiga dimensi, peta orthomosaik dan
ortofoto sebenar, model bertekstur tiga dimensi, model permukaan digital dan peta NDVI
(indeks tumbuh-tumbuhan perbezaan normal) daripada gambar udara atau darat menegak dan
serong. Ia menggunakan prosedur pemprosesan dan penentukuran data automatik sepenuhnya
untuk setiap tangkapan untuk mencapai tahap ketepatan yang mencukupi. Selain itu, ia juga
mempunyai "mod Semakan Pantas" untuk memeriksa kualiti rakaman serta-merta di
lapangan. (PIX4Dmapper: Professional photogrammetry software for drone mapping, 2020)
selain daripada aplikasi pix4Dcapture, antara aplikasi lain yang dihasilkan oleh Pix4D yang
membantu dalam proses pemetaan atau fotogramteri ialah Pix4D mapper (SeventhQueen,
2018).

2.9 Penggunaan UAV Dalam Projek Pembinaan

20
2.9.1 Pemeriksaan Dan Pemantauan

Pemantauan semasa proses pembinaan adalah penting untuk memastikan proses berjalan
dengan baik dan prosedur ini penting untuk mengelakkan kelewatan sesuatu projek (Lawson,
2018). Sistem UAV yang dilengkapi dengan kamera dan keupayaan rakaman video
membolehkan pihak yang terlibat dalam pembinaan, seperti jurutera atau pengurus projek
memantau kerja yang sedang dijalankan tanpa melawati kawasan yang diperhatikan secara
fizikal serta mencapai keseluruhan kawasan kajian yang luas.

2.9,2 Fotografi Udara

Mengambil imej dari ruang udara adalah penting untuk industri pembinaan dalam pelbagai
cara, termasuk tangkapan pengiklanan dan filem, foto yang diambil semasa proses
pembinaan, foto pemantauan kerja dan foto atas sebab dokumentasi. Majoriti organisasi
pembinaan telah beralih daripada kren dan helikopter memihak kepada UAV yang dilengkapi
kamera berkualiti tinggi untuk tujuan merakam gambar dan pembangunan rakaman video
(Danielak, 2018). UAV mungkin memberikan beberapa kelebihan seperti pengurangan kos
dan penjimatan masa. Saiz UAV yang kecil dan kemudahan operasi boleh menyumbang
kepada cara imej tapak bangunan dirakam. UAV juga boleh menangkap imej dari pelbagai
perspektif dan menyumbang kepada penciptaan imej yang imaginatif dan menarik secara
visual.

2.9.3 Pemetaan

Di antara pengumpulan data dan pengurusan data, pendekatan pemetaan standard (kajian)
memerlukan pelaburan yang besar dan kerja manusia. UAV boleh melaksanakan tugas
dengan lebih pantas dan pada kos yang lebih murah daripada kaedah konvensional dengan
menangkap imej dan video beresolusi tinggi. UAV yang dilengkapi dengan penderia LiDAR,
sebaliknya, boleh melakukan carian kerja yang sama atau lebih baik dengan masa yang

21
sedikit sehingga 60% hingga 70%. Selain itu, jika tapak struktur berbahaya atau sukar untuk
diperiksa, UAV boleh menjalankan tugas itu tanpa membahayakan manusia. (Walter,
2020).UAV memberikan data untuk pengeluaran 3D dan peta orthomosaik tapak pembinaan
melalui pengawasan dan pemeriksaan udara yang boleh dipercayai. Topografi memudahkan
penangkapan, pengemaskinian dan pengumpulan peta tapak secara sistematik termasuk
kontur dan topografi sebagai peta dalam talian untuk melihat objek dengan mudah. Pemetaan
3D juga membolehkan kawalan yang lebih baik ke atas projek, komunikasi tetap dengan
pihak berkepentingan, dan pengenalpastian struktur yang menyalahi undang-undang oleh
kerajaan. Semuanya pada sebahagian kecil daripada kos dan masa yang dikaitkan dengan
pendekatan sebelumnya. (Construction Site Monitoring using Unmanned Aerial Vehicle,
2020)

2.9.4 Pengumpulan Data

Terdapat tugas mengumpul data di mana UAV boleh digunakan dalam membina kerana ia
dilengkapi dengan teknologi LiDAR (pengesanan jauh) yang mampu menyelesaikan tinjauan
dengan cepat. Selain itu, alat bantuan di dalam UAV juga membantu menukarkan imej
2dimensi kepada imej 3-dimensi (Tatum, 2017). LiDAR UAV PE membantu fotogrametri
untuk memeriksa kawasan itu dengan teliti dan cipta model 3D yang lebih terperinci. UAV
boleh digunakan untuk mencipta model tiga dimensi bagi sesuatu kawasan yang lebih luas.
Jenis perisian yang digunakan adalah penting dan akan memberi impak yang ketara
(Desjardins, 2016)

2.10 Penggunaan UAV Dalam Kejuruteraan Awam (Industri Pembinaan)

Pembinaan bangunan adalah bahagian penting dalam sektor pembinaan Malaysia, yang
bertanggungjawab terhadap kira-kira 67.6% daripada semua aktiviti pembinaan (CIDB,
2008). Hasil daripada isu-isu global baru ini, penekanan yang lebih besar terhadap
pembangunan keupayaan diperlukan. Membuat keputusan strategik memerlukan
pembangunan sistem atau teknologi baru yang mampu mengukur kejayaan projek dan

22
membantu kontraktor dan pengurus dalam mendapatkan kelebihan daya saing. Adalah
penting bagi sesiapa yang bekerja di sektor pembinaan untuk menggunakan kaedah penilaian
yang lebih berkesan dan komprehensif untuk mencari kesukaran dan pendekatan kreatif untuk
menyelesaikan projek yang berjaya.

Terdapat tiga peringkat untuk projek itu. Peringkat pertama adalah peringkat penghantaran,
seperti yang ditunjukkan dalam Rajah 2.3, yang menggambarkan peringkat ini. Peringkat ini
memberi tumpuan kepada pengurusan projek tugas dan membuat keputusan yang termaklum.
Langkah berikut adalah untuk menilai sistem selepas ia telah dihantar, serta faedah kepada
organisasi yang terhasil (faedah direct). Tahap ketiga memerlukan pengiraan faedah mel
kepada kumpulan orang yang lebih besar (faedah tidak langsung) (Atkinson, 1999)

Rajah 2.3: Peringkat Kejayaan Projek (Atkinson, 1999)

Tinjauan harian untuk memantau kerja-kerja yang dilaksanakan di tapak pembinaan adalah
salah satu tanggungjawab penyelia tapak pembinaan. Walau bagaimanapun, pemantauan
kemajuan adalah konvensional untuk tapak pembinaan berskala besar tidak mudah dan
memerlukan peruntukan masa yang lebih lama (Irizarry et al. 2012). Kemunculan sistem
pemantauan kemajuan automatik dan bersepadu telah memberikan beberapa faedah kepada
pengurusan kualiti, pemantauan kemajuan, dan peningkatan produktiviti, yang merupakan
antara ciri yang paling penting dalam sistem pengurusan pembinaan. (Omar dan Nehdi 2016).

23
UAV adalah antara teknologi hari ini yang dianggap sesuai untuk menggantikan pemantauan
kemajuan yang dilakukan secara manual kerana ketidakcekapan dalam mengumpul banyak
data pictorial di tapak pembinaan dalam masa yang singkat dan memantau kemajuan di tapak
pembinaan berskala besar dalam masa nyata dengan lebih kerap (Bang et al. 2017). Selain itu,
pelbagai tugas boleh dikendalikan oleh UAV dengan usaha minimum untuk mendapatkan
gambaran kemajuan di tapak pembinaan pada kedudukan yang tepat memandangkan UAV itu
dikawal secara automatik menggunakan pengesan dan perisian canggih serta pelan
penerbangan sistem kedudukan global (GPS) telah diprogramkan untuk berada dalam
keadaan stabil (Devriendt dan Bonne, 2014)

2.11 Kelebihan Pemeriksaan Tapak Pembinaan Menggunakan UAV

Gambar berkualiti tinggi dari ruang udara tapak pembinaan yang diambil oleh UAV dapat
dengan jelas memaparkan kawasan mana yang sedang berjalan paling banyak, kawasan mana
yang memerlukan tindakan tambahan dan kawasan mana yang memerlukan lebih banyak
bahan binaan untuk membantu pengurusan projek memutuskan penyimpanan bahan binaan
yang sesuai dan langkah-langkah yang boleh diambil untuk mengelakkan apa-apa yang boleh
menjejaskan penyiapan projek tepat pada masanya berdasarkan maklumat awal yang
diterima. (Austin, 2015). Maklumat lanjut serta perincian boleh diperolehi dengan
menggunakan UAV kerana keupayaannya untuk terbang rendah dan dekat berbanding
pesawat tradisional atau kamera digital yang digunakan dalam kerja pemantauan kemajuan
manual (Snow , 2016)

UAV membolehkan kerja pemantauan dijalankan dengan selamat tanpa perlu terdedah untuk
melakukan pendakian berbahaya kerana UAV boleh diterbangkan mengelilingi kawasan itu
untuk ditinjau dengan kos yang menjimatkan kerana tiada kos diperlukan untuk menyediakan
perancah atau platform bergerak serta pada masa yang sama menyediakan rakaman langsung
dengan kualiti yang tinggi kepada kakitangan pembinaan yang berada di bawah. (Salji, 2016).
Penggunaan UAV untuk pemantauan kerja melibatkan kos pekerja yang rendah kerana
kelebihannya dalam melakukan pemantauan yang lebih kerap dalam sehari, mengurangkan
risiko kepada kakitangan dan memudahkan akses berbanding pemantauan yang dilakukan
secara manual. Keupayaan teknologi UAV untuk menangkap sejumlah besar data grafik

24
dalam tempoh masa yang singkat telah memudahkan beberapa tugas yang berkaitan dengan
projek pembinaan, seperti pemantauan, yang sering dilakukan secara manual oleh penyelia
tapak pembinaan. (2017, Bang)

UAV dalam pemeriksaan tapak pembinaan boleh menjadi alat yang berharga untuk pasukan
projek. Juruterbang dengan kepakaran terdahulu boleh menggunakan UAV untuk mengenal
pasti sebarang masalah pembinaan atau teknikal di tapak kerja, dan UAV juga boleh
digunakan untuk alasan pemeriksaan untuk menjamin bahawa matlamat projek dipenuhi.
Sekiranya pembinaan semula dan pelarasan pelan, penggunaan UAV dapat menjimatkan
ribuan ringgit.

UAV juga boleh menjadi lebih selamat kerana ia boleh menjejak tempat atau kawasan di
tapak bangunan yang boleh membahayakan ketika menilai kerosakan. UAV juga boleh
digunakan untuk terbang di sekitar tapak pembinaan dan melihat sejauh mana ia menyerupai
pelan atau model pembinaan, UAV dapat membantu dalam penciptaan model 3D terperinci
projek pembinaan baru, dan UAV dapat membantu melihat apa yang kelihatan seperti di atas
bumbung pencakar langit yang sedang dalam pembinaan. ( Muda, J. 2019).

UAV dapat menjimatkan masa dan mengurangkan kebimbangan kesihatan dan keselamatan
dengan melakukan pemeriksaan visual di lokasi yang berisiko tinggi di tapak pembinaan .
Imej udara boleh ditangkap dari keselamatan kabin tapak dan kemudian disampaikan dengan
segera dan berkesan kepada pasukan projek dalam kualiti HD. Pemeriksaan tapak boleh
dilakukan lebih kerap dan meliputi kawasan yang lebih besar dengan lebih cekap. (Ayemba,
D. 2018).

25
 BAB 3

METODOLOGI

3.1 Pengenalan

Bab ini membincangkan dan menerangkan tentang kerangka kerja metodologi. Kajian ini
juga terdiri daripada empat fasa iaitu perancangan penerbangan, rakaman imej, pemprosesan
imej, dan analisis data. Rajah 3.1 menunjukkan carta alir yang menjadi rujukan dalam kajian
ini.

Pada mulanya, perancangan penerbangan telah dijalankan bagi mengendalikan UAV dengan
sempurna tanpa kemalangan. Rakaman imej yang direkodkan semasa penerbangan amat
penting untuk fasa seterusnya. Penentuan laluan penerbangan pada fasa awal juga boleh
memudahkan proses pemprosesan imej. Semasa proses mengumpul data, kondisi UAV
sentiasa diperhatikan seperti kapasiti bateri yang tinggal ketika penerbangan dijalankan
mahupun masa yang dipilih untuk menjalankan penyelidikan.

Fasa seterusnya adalah mengumpul data terdiri daripada proses merakam imej di kawasan
kajian dengan menggunakan UAV. Terdapat beberapa ciri yang disediakan yang boleh
membantu untuk memudahkan proses rakaman imej seperti perisian Pix4D Capture. Selain
itu, adalah pemprosesan imej iaitu memilih imej yang mencukupi untuk kegunaan selanjutnya
menggunakan perisian Pix4D Mapper lalu imej-imej ini adalah diproses dan ditukar kepada
model 3D. Perisian Global Mapper digunakan di dalam fasa analisis data yang digunakan
untuk mengira isipadu dan sebagainya.

26
 MULA

MENGENALPASTI
MASALAH

PERANCANGAN PENERBANGAN

• Phantom 4 Pro

RAKAMAN IMEJ

• Pix4D Capture Software

PEMPROSESAN IMEJ

• Pix4D Mapper Software

ANALISIS DATA

• Global Mapper Software

TAMAT

Rajah 3.1 Carta Alir Metodologi

27
3.2 Perancangan Penerbangan

Penyelidikan ini dijalankan di Taman Impiaa, Jalan Sedenak, Kulai, Batu 26. UAV yang
diterbangkan untuk penyelidikan ini adalah Phantom 4 Pro. Setiap perancangan penerbangan
mempunyai cara yang berbeza, bergantung kepada objektif yang diperoleh. Perancangan
penerbangan akan dibahagikan kepada dua (2) peringkat iaitu sebelum penerbangan dan
semasa penerbangan. Peringkat sebelum penerbangan akan menjadi perancangan dan
persediaan yang memperoleh kawasan perancangan penerbangan. Peringkat semasa dalam
penerbangan akan menjadi pengumpulan imej yang memperoleh imej tangkapan UAV dan
pemeriksaan untuk sebarang kecacatan pada gambar. Pemilihan masa untuk penerbangan
juga dilihat untuk mengelakkan berlakunya sebarang ralat untuk imej yang diproses.

3.3 Rakaman Imej

Rakaman imej adalah fasa yang penting bagi penyelidikan ini. Hal ini demikian kerana imej
yang diperoleh merupakan data yang amat diperlukan sebelum diproses kepada ortofoto. Fasa
ini menggunakan perisian Pix4D Capture yang fungsinya adalah menjana point clouds, model
permukaan, rupa bumi digital, model bertekstur, ortofoto dan banyak lagi. Perisian Pix4D
Capture ini menjana laluan penerbangan bagi UAV.

Rakaman imej adalah pendekatan sistematik untuk mengumpul dan mengukur maklumat
daripada pelbagai sumber untuk mendapatkan gambaran yang lengkap dan tepat tentang
kawasan tersebut. Ketika perancangan penerbangan telah dijalankan di tapak, kawasan untuk
menerbangkan UAV mesti sesuai untuk tujuan berlepas dan mendarat perlu dikenal pasti.
Sebelum menerbangkan UAV, kipas mesti dipasang dengan betul pada UAV. Kemudian,
pasangkan bateri yang mana bateri itu berkemungkinan tahan lama 20 minit untuk masing-
masing terbang di udara.

Telefon pintar atau mana-mana peranti seperti tab mesti disambungkan kepada alat kawalan
jauh kepada UAV sebelum mengaktifkan DJI Go atau Pix4DCapture. DJI Go adalah untuk
memastikan bahawa kamera UAV dikawal dan disambungkan ke Global Positioning System
(GPS) supaya UAV boleh terbang seperti yang diarahkan. Coordinate Calibration Setup
dilaksanakan untuk memastikan GPS diterima oleh UAV itu. Ia akan memudahkan

28
pengendalian sokongan pengemudi sistem penerbangan. Konsep keselamatan UAV dialam
perisian yang digunakan disebut sebagai ‘Return Home’ yang mana akan menjamin
pendaratan selamat oleh UAV apabila tempat Coordinate Calibration Setup telah dilakukan
pada mulanya. Ini boleh diuji dalam DJI Go sebelum membuka perisian Pix4DCapture.

Misi yang berbeza untuk kajian yang berbeza. Aplikasi Pix4D Capture ini dilengkapi lima
misi berbeza mengikut fleksibiliti yang bersesuaian seperti yang ditunjukkan di rajah 3.1.

Rajah 3.1 Pilihan misi didalam Pix4D Capture

Secara lazimnya, kawasan biasa mempunyai frontal overlap dengan nilai 75% dan side
overlap 60% manakala bagi kawasan hutan atau ladang besar memerlukan paras ketinggian
penerbangan UAV lebih tinggi yang mana 85% bagi frontal overlap dan 70% side overlap. Di
samping itu, bagi thermal image ialah 90% bagi kedua-dua frontal overlap dan side overlap.
UAV akan secara automatiknya akan mengikut laluan penerbangan yang ditetapkan selari
dengan kawasan yang ingin dipantau. Oleh sebab itu, penerbangan tapak kajian ini
menggunakan 80% frontal overlap dan 70% side overlap sesuai dengan ketinggian UAV dari
aras tanah dengan tapak kajian seperti yang ditunjukkan di rajah

29
 Rajah 3.2 tetapan yang kami gunakan sepanjang menjalankan pemantauan di tapak
pembinaan

Rajah 3.3

Mulakan misi dan pantau secara langsung menggunakan paparan peta dan paparan kamera.
Mapview menyediakan telemetri langsung dan termasuk maklumat seperti ketinggian

30
penerbangan dan kelajuan penerbangan atau menonton secara langsung dengan paparan
kamera seperti yang ditunjukkan di rajah 3.3.

Rajah 3.4 Laluan UAV untuk merakam imej

Juruterbang menyemak senarai semak termasuk bateri UAV yang mencukupi, satelit
GPS UAV, misi dimuat naik ke dron, UAV melalui laluan grid, kamera sedia dan suis
mod penerbangan kedudukan adalah betul untuk memulakan misi. Penerbangan UAV
mestilah di bawah pemerhatian juruterbang dan juruterbang mesti mengetahui
sebarang kegagalan penerbangan. Cuaca mesti sesuai untuk penerbangan UAV dan
waktu yang paling sesuai adalah pada waktu pagi dengan pendedahan yang
mencukupi. Dalam sesi penerbangan, hayat bateri UAV boleh bertahan selama 20
minit untuk merangkumi keseluruhan kawasan kajian. Jumlah masa untuk selesai
merakam imej kira-kira 10 hingga 18 minit dan ketinggian penerbangan ditetapkan
90m dari aras tanah untuk menghasilkan saiz peta yang sesuai.

3.4 Pemprosesan Imej

Dalam kajian ini, Pix4D Mapper adalah perisian yang akan digunakan dalam usaha
menghasilkan imej ortofoto dan Digital Model Permukaan (DSM) daripada imej dirakam
oleh UAV. Pix4D Mapper mempunyai ciri yang secara automatik memaparkan pusat imej
pada Map view. Imej yang dipilih akan diproses melalui tiga langkah utama iaitu
penghujahan awal, penghujahan titik dan Ortofoto. Semasa pemprosesan awal, perisian
Pix4D Mapper akan mengambil maklumat penuh iaitu imej yang dirakam Pix4D Capture.

Pix4D Mapper akan memulakan penentukuran dan dikendalikan secara automatik.

Seterusnya, penghujahan titik yang dimana ketumpatan titik awan akan ditentukan. Ianya
bermaksud menapis serta melicinkan awan titik yang telah dirakam. Langkah terakhir, ialah
penjanaan ortofoto yang akan memadamkan objek bergerak dengan garis jahitan diedit secara
langsung memilih imej yang paling sesuai. Kaedah ini mengekalkan jarak tapak pembinaan
yang dipantau dan dengan itu imej akan diperbetulkan secara ortofoto dimana digunakan
sebagai pengukuran.

31
Ia juga merupakan sebuah perisian fotogrammetri yang dapat mengubah imej yang diperolehi
daripada UAV kepada peta 2D atau 3D secara automatik dengan tepat. Antara output
pemprosesan data UAV yang menggunakan Pix4Dmapper adalah seperti berikut:

3.4.1 Point Cloud

Point cloud ialah pembinaan semula imej secara digital dan lokasi yang tepat bagi setiap titik.
Ia juga memaparkan data dalam warna RGB atau class colour seperti yang ditunjukkan di
rajah 3.4.

Rajah 3.5 Point cloud dihasilkan bagi kawasan kajian

3.5 Analisis Data

Data-data yang telah diperolehi dikeluarkan dan dianalisis untuk mengetahui kemajuan di
tapak pembinaan. Data akan dianalisis menggunakan perisian Global Mapper berdasarkan
imej ortofoto yang telah diproses. Perisian ini sempurna untuk menggambarkan, mengedit
dan menganalisis data point cloud dalam sebarang format. Hal ini demikian kerana, perisian
ini menyokong point cloud hampir semua saiz. Kita dapat mengenal pasti kerosakan atau
ketidaksempurnaan yang berlaku ketika projek pembinaan sedang dijalankan dengan data-
data yang diperoleh.

32
Global mapper dilengkapi dengan fungsi analisis yang canggih antaranya mempunyai ruang
paparan, model garis tapak, pengukuran isi padu, penjanaan kontur dan banyak lagi. Ia juga
memberi penekanan khusus terhadap rupa bumi dan pemprosesan data 3D.

3.4.2 Digital Surface & Terrain Model (DSM)

Pix4Dmapper juga mampu menghasilkan nilai ketinggian setiap cebisan maklumat yang
paling kecil dalam sesuatu imej (piksel) dengan adanya objek atas tanah atau tanpa sebarang
objek atas tanah seperti yang ditunjukkan di rajah 3.6.

Rajah 3.6 Imej DSM yang dihasilkan dari Pix4D Mapper

3.4.3 Orthomosaic
Setiap peta yang beresolusi tinggi yang diletakkan geolokasi pada setiap imej asal akan
ditayangkan pada permukaan digital. Seterusnya orthomosaic ini akan diproses melalui
Pix4D Capture seperti yang ditunjukkan di rajah 3.7.

33
 Rajah 3.7 Imej Orthomosaic yang diperoleh merangkumi luas keseluruhan kawasan kajian

3.4.4 Pengiraan Isipadu

Setiap imej boleh dikira isi padunya dengan tepat. Ketinggian tapak juga boleh dilaraskan
sepenuhnya mengikut keperluan. Kawasan yang aktif dengan kerja tanah akan dipilih sebagai
kawasan yang dikira isi padunya seperti ditunjukkan di rajah 3.8 dan contoh pengiraan isi
padu ditunjukkan di rajah 3.9.

Rajah 3.8 Pemilihan kawasan aktif kerja tanah

34
Rajah 3.9 Pengiraan isipadu kawasan aktif kerja tanah

35
 BAB 4

ANALISIS DATA DAN HASIL KEPUTUSAN

4.1 Pengenalan

Bab ini akan membincangkan penemuan dan hasil yang dicapai daripada penerbangan UAV
selama kira-kira 3 bulan di tapak pembinaan yang terletak di Kulai. Semua penemuan telah
direkodkan berdasarkan analisis yang telah dijalankan dalam tempoh masa. Analisis ini
terdiri daripada model 2D yang dijana di Tapak Pembinaan yang terletak di Kulai, Johor
dengan menindih imej dari setiap bulan untuk menentukan perkembangan yang diperolehi
pada kawasan pembinaan dari bulan pertama sehingga bulan ketiga. Selain itu, melalui kajian
ini juga perkembangan kemajuan tapak pembinaan yang merangkumi hasil kerja dan
kedalaman kawasan tanah yang digali dapat dikenal pasti dengan perisian yang digunakan.

4.2 Kaedah analisis

Untuk kaedah analisis dalam penyelidikan ini, aplikasi pemetaan Pix4D dan Global Mapper
telah digunakan untuk menentukan perkembangan yang berlaku ditapak pembinaan tersebut.
Melalui perisian Pix4D mapper, ia akan menjana model 2D dengan menggabungkan semua
gambar yang ditangkap menggunakan UAV dan seterusnya menjadi foto ortomosaik atau
ortofoto yang tepat dengan menggambarkan permukaan bumi. Selepas memproses imej,
Penambahan GCP menjadi langkah seterusnya dalam memproses data. Akhir sekali,
Perkembangan yang berlaku di kawasan pembinaan dibandingkan dari bulan pertama hingga
bulan ketiga dengan menggunakan perisian Global mapper. Melalui perisian Global Mapper
pula, model permukaan digital DSM), model rupa bumi digital (DTM) dan isi padu tanah
yang digali diperolehi dengan kelebihan yang terdapat dalam aplikasi tersebut. Ketika kerja
tanah berlangsung di kawasan tersebut. Gambar di bawah menunjukkan gambar yang
diperolehi daripada UAV pada bulan pertama penerbangan.

36
4.3 Analisis data dan gambar

Analisis dimulakan dengan mengumpulkan gambar-gambar yang telah dirakam oleh UAV
untuk dipindahkan ke dalam Pix4Dmapper untuk memulakan pemprosesan imej bertindih
antara satu sama lain untuk menghasilkan kualiti model 3D dengan tepat dan beresolusi lebih
tinggi. Dengan adanya imej yang beresolusi tinggi pengiraan isi padu tanah yang digali dan
perkembangan tapak pembinaan dapat ditentukan dengan tepat. Rajah 4.1 menunjukkan
sebahagian daripada imej yang digunakan dalam menghasilkan model gambar 3D . Gambar
gambar tersebut kemudiannya akan digabung dan menghasilkan imej orthomosaic dengan
resolusi tinggi. Rajah 4.2 menunjukkan imej orthomosaic yang dihasilkan.

Rajah 4.1

37
 Rajah 4.2 imej yang dirakam menggunakan UAV

Kawasan tapak pembinaan dibahagai kepada dua bahagian seperti yang ditunjukkan dalam
rajah 4.3 iaitu kawasan yang kurang aktif dan kawasan yang aktif. Kawasan bahagian A
merupakan kawasan yang masih dalam kerja tanah dan tanpa sebarang aktiviti pembinaan
dikawasan tersebut. Manakala kawasan bahagian B merupakan kawasan yang aktif dan
sedang dalam pembinaan rumah dua tingkat. Untuk bahagian A analisis yang dilakukan
adalah melihat isipadu kerja tanah yang dilakukan manakala untuk bahagian B analisis yang
dilakukan adalah melihat perkembangan kerja yang dilakukan dikawasan tersebut dari bulan
April hingga bulan Jun penerbangan UAV.

Kawasan kurang aktif

Kawasan aktif aktiviti

kerja tanah

Kawasan aktif pembinaan

38
Rajah 4.3 menunjukkan pembahagian kawasan bahagian kajian.

39
Perkembangan yang terdapat pada tapak pembinaan adalah dianalisis pada imej yang
menggunakan double grid kerana kawasan tersebut adalah kawasan yang aktif
pembinaannya. Imej dibawah menunjukkan perkembangan yang berlaku dikawasan tersebut
pada bulan pertama penerbangan UAV sehingga bulan ketiga penerbangan UAV.

(1) (2)

Rajah 4.4 imej menunjukkan keadaan kawasan aktif pembinaan pada bulan April

(1) (2)

Rajah 4.5 imej menunjukkan keadaan kawasan aktif pembinaan pada bulan Mei

40
 (1) (2)

Rajah 4.6 Imej menunjukkan keadaan kawasan aktif pembinaan pada bulan Jun

4.4 Analisis ortomosaic bulan ke bulan

Berdasarkan keseluruhan gambar sepanjang 3 bulan yang dirakam menggunakan UAV ,

perbezaan setiap satu imej dari bulan April hingga bulan Jun boleh divisualisasikan mengikut
peratusan. Dalam kajian ini, imej yang dirakam dapat dilihat dari pandangan atas.

4.4.1 Bulan April (kawasan bahagian 1(1))

Rajah 4.7 menunjukkan kawasan tapak pembinaan bahagian 1(1) pada bulan April

Rajah 4.8: menunjukkan kawasan A1, kawasan tersebut masih dalam kerja tanah dan
terdapat kawasan yang ditanda sebelum kerja pengorekkan dilakukan

41
Rajah 4.9: Menunjukkan kawasan B1, kawasan tersebut telah dipasang kerja acuan
(formwork) untuk pembinaan lantai tetapi kerja acuan (formwork) belum disimen.

Rajah 4.10: Menunjukkan kawasan C1, sebahagian kerja acuan (formwork) telah
disimen dan sebahagian kawasan lantai telah siap proses menyimen. Kerja Acuan
(formwork) dikawasan tersebut sudah siap dipasang sepenuhnya.

42
 Rajah 4.11 : Menunjukkan kawasan D1, lantai dikawasan tersebut telah siap disimen
dan tiang beam telah didirikan pada kawasan tersebut.

4.4.2 Bulan Mei (kawasan bahagian 1(1))

Rajah 4.12 menunjukkan kawasan tapak pembinaan bahagian 1(1) pada bulan Mei

Rajah 4.13 menunjukkan kawasan A1, Kerja pengorekkan tanah pada kawasan
tersebut sudah selesai.

43
 Rajah 4.14 menunjukkan kawasa B1, kerja acuan (formwork) telah selesai disimen
sepenuhnya

Rajah 4.15 menunjukkan kawasan C1, Kawasan lantai telah siap sepenuhnya disimen

Rajah 4.16 menunjukkan kawasan D1, Proses membuat lantai tingkat 2 telah dijalankan.

44
4.4.3 Bulan Jun (kawasan bahagian 1(1))

Rajah 4.17 menunjukkan kawasan tapak pembinaan bahagian 1(1) pada bulan Jun

Rajah 4.18 menunjukkan kawasan A1, Kerja acuan (formwork) untuk proses
membuat langai telah dipasang pada kawasan tersebut.

(a) (b)

45
Rajah 4.19: menunjukkan kawasan B1 (a) kawasan kerja acuan masih belum disimen
namun telah dalam proses menambak tanah. Dan (b) kerja acuan (formwork) telah
disimen

(a) (b)
Rajah 4.20 menunjukkan kawasan C1. (a) Sebahagian kawasan telah didirikan tiang
beam dan (b) kawasan yang lain telah sempurna pross menyimennya namun masih
belum dipasang tiang beam untuk pembinaan aras kedua.

Rajah 4.21 menunjukkan kawasan D1, Proses membuat lantai tingkat 2 telah selesai
sepenuhnya.

46
 Untuk keseluruhan kawasan bahagian 1, jelas bahawa kemajuan dalam kawasan D1
ialah kawasan yang paling aktif dari bulan April hingga Bulan jun di mana hampir
kesemua peratusan kerja tertumpu pada kawasan D1. Rajah 4.22 hingga Rajah 4.24
menunjukkan imej kawasan paling aktif di kawasan tersebut.

Rajah 4.22 menunjukkan pada bulan April kawasan D1 sedang dalam pembinaan untuk
mendirikan tiang beam sebelum meneruskan dengan kerja membangun aras kedua

47
Rajah 4.23 menunjukkan pada bulan Mei kawasan D1 , pembinaan dikawasan tersebut
diteruskan dengan pembinaan lantai bagi aras kedua. Kelihatan kerja acuan (formwork) telah
dipasang tetapi belum disimen

Rajah 4.24 menunjukkan pada bulan terakhir iaitu bulan Jun, kawasan D1 sudah siap
proses pembinaan lantai. Kawasan lantai aras dua telah disimen sepenuhnya.

48
4.4.4 Bulan April (kawasan bahagian 1(2))

Rajah 4.25 menunjukkan kawasan tapak pembinaan bahagian 1(2) pada bulan April

Rajah 4.26 menunjukkan kawasan A2 , kerja pengorekkan pada kawasan tersebut telah
selesai untuk proses memasukkan pad footing

49
Rajah 4.27 menunjukkan kawasan B2, Tiada kerja yang dijalankan. Hanya kawasan tanah
yang telah dibahagi kawasannya

(a) (b)

Rajah 4.28 menunjukkan kawasan C2, (a) tiada kerja yang dilakukan dikawasan itu terdapat
kawasan yang Kerja acuannya (formwork) telah disusun di kawasan tersebut namun belum
dipasang kerja acuannya

50
Rajah 4.29 menunjukkan kawasan D2, Kerja acuan (formwork) di kawasan tersebut telah
disimen tetapi kawasan lantai belum disimen

Rajah 4.30 menunjukkan kawasan E2, Kawasan kerja acuan (formwork) telah siap ditambak
dengan tanah namun belum selesai proses menyimen kawasan tersebut

51
Rajah 4.31 menunjukkan kawasan F2 , Proses membuat lantai telah selesai dilakukan di
kawasan tersebut.

Rajah 4.32 menunjukkan kawasan G2, Proses membuat lantai telah selesai dilakukan di
kawasan tersebut. Alatan untuk memasang acuan tiang beam telah diletakkan bersebelahan
kawasan tersebut

4.4.5 Bulan Mei (kawasan bahagian 1(2))

Rajah 4.33 menunjukkan kawasan tapak pembinaan bahagian 1(2) pada bulan Mei

52
Rajah 4.34 menunjukkan kawasan A2, Hampir keseluruhan kawasan telah selesai kerja tanah
dan sedang dalam proses pemasangan pad footing.

Rajah 4.35 menunjukkan kawasan B2, Kerja acuan (formwork) telah dipasang pada kawasan
tersebut tetapi belum disimen.

53
 (a) (b)

Rajah 4.36 menunjukkan kawasan C2, (a) Kerja pengorekkan tanah sedang dijalankan.
Kawasam tanah dikorek berdasarkan bentuk kerja acuan (formwork).dan (b) Kerja acuan
(formwork) yang berada bersebelahan kawasan kerja tanah dilakukan telah disimen

Rajah 4.37 menunjukkan kawasan D2, Kawasan lantai telah sempurna disimen

Rajah 4.38 menunjukkan kawasan E2, Kerja memasang acuan tiang beam sedang dilakukan

54
Rajah 4.39 menunjukkan kawasan F2, Proses memasang tiang beam telah diap dilakukan

Rajah 4.40 menunjukkan kawasan G2, Tingkat dua perumahan telah didirikan dan sedang
dalam proses pembinaan lantai tingkat yang kedua

4.4.6 Bulan Jun (kawasan bahagian 1(2))

Rajah 4.41 menunjukkan kawasan tapak pembinaan bahagian 1(2) pada bulan Jun

55
Rajah 4.42 menunjukkan kawasan A2, Kerja pemasangan pad footing hampir selesai

Rajah 4.43 menunjukkan kawasan B2 , Kawasan kerja acuan (formwork) telah ditambak
dengan tanah sebelum disimen

56
Rajah 4.44 menunjukkan kawasan C2, (a) Kerja tanah telah selesai.dan diteruskan dengan
pemasangan kerja acuan (formwork) dikawasan itu.san (b) Kerja acuan (formwork) kawasan
telah siap disimen.

Rajah 4.45 menunjukkan kawasan D2, Kawasan sedang dalam proses mendirikan tiang beam
untuk pembinaan tingkat yang kedua.

Rajah 4.46 menunjukkan kawasan E2, Kerja acuan tiang beam telah selesai pembinaannya.

57
Rajah 4.47 menunjukkan kawasan F2, Kerja acuan (formwork) lantai bagi tingkat dua sedang
dilaksanakan.

Rajah 4.48 menunjukkan kawasan G2, Kerja memasang besi bagi lantai slab telah siap
dipasang tetapi belum disimen

58
Untuk keseluruhan kawasan bahagian 2, jelas bahawa kemajuan dalam kawasan G2 ialah
kawasan yang paling aktif dari bulan April hingga Bulan Jun di mana hampir kesemua
peratusan kerja tertumpu pada kawasan G1. Rajah 4.49 hingga Rajah 4.51 menunjukkan imej
kawasan paling aktif di kawasan G2.

Rajah 4.49 menunjukkan kawasan G2 pada bulan April, sedang dalam pembinaan untuk
mendirikan tiang beam. Kawasan tersebut sudah selesai pembinaan lantai .

Rajah 4.50 menunjukkan kawasan G2 pada bulan Mei, dimana tapak pembinaan kerja acuan
(formwork) bagi aras dua telah dibina .

59
Rajah 4.52 menunjukkan kawasan G2 pada bulan Jun, kawasan tersebut telah dibina
formwork bagi pembinaan lantai aras ke-2. Namun proses menyimen belum dilakukan di
kawasan tersebut.

Berdasarkan imej keseluruhan dari bulan April hingga bulan Jun, ia menunjukkan peratusan
kemajuan projek semakin meningkat dan berterusan dalam Bulan pertama hingga bulan
ketiga. Untuk keseluruhan projek, jelas bahawa kemajuan dalam kawasan G2 bagi kawasan
dua dan D1 bagi kawasan satu adalah kawasan yang paling aktif dari Bulan April hingga
bulan Jun, di mana hampir kesemua kerja tertumpu pada kawasan tersebut. Kawasan
bahagian 1 dan 2 menunjukkan banyak perkembangan yang berlaku di sepanjang
pengumpulan data selama 3 bulan. Setiap bahagian di dalam kawasan tersebut menunjukkan
peratusan kerja yang semakin meningkat walaupun terdapat kawasan yang perlahan
kemajuannya. Namun, setiap bulan ke bulan terdapat kemajuan yang dapat direkodkan.

Kesimpulannya, berdasarkan maklumat visual ini terdapat banyak perbezaan dilihat,

berbanding dengan kemajuan asal tapak projek, di mana UAV boleh memberi impak positif
bagi projek pembinaan Ia juga menjadi Satu penyelesaian untuk komponen penting
pengurusan projek yang berjaya dan membolehkan keputusan membuat pembetulan tepat
pada masanya.

60
4.5 Pengiraan data isi padu menggunakan Global Mapper

Rajah 4.53 menunjukkan peta pada penerbangan pertama yang akan ditukar dalam format
DSM menggunakan Pix4D Mapper supaya pengiraan isi padu dapat dilakukan. Lokasi
penerbangan pertama adalah Taman Impiana, Jalan Sedenak, Kulai Johor dan ia juga
dilakukan pada tempat yang sama untuk penerbangan yang kedua dan yang ketiga. Di dalam
rajah yang 4.53 ada tempat yang ditandakan menggunakan petak hitam di mana tempat
tersebut yang akan diukur untuk dijadikan data. Data akan dapat diperoleh daripada Global
Mapper. Jumlah panjang atau perimeter ialah 482.77 m. Jumlah panjang atau perimeter amat
penting untuk kekal sama supaya ketepatan kawasan kajian tidak berubah untuk menentukan
data jumlah isi padu.

KAWASAN PENGGALIAN
TANAH

(a) (b)

Rajah 4.53 (a) menunjukkan kawsan penggalian tanah yang akan diproses melalui Global
Mapper manakala rajah 4.53 (b) menunjukkan rajah yang lebih terperinci

61
Rajah 4.54 menunjukkankawasan penggalian tanah dalam format DSM yang telah ditukar
daripada 2D menjadi 3D

62
 Jadual 4.1 data perbandingan antara bulan April, Mei dan Julai

BULAN JUMLAH ISIPADU PERBEZAAN ISIPADU

APRIL 30754.75 m3 -

MEI 29504.697 m3 1250.053 m3

JUN 29381.762 m3 122.935 m3

Pada penerbangan pertama iaitu pada 8 April 2022 kami telah melakukan pemantauan tapak
pembinaan di Taman Impiana, Jalan Sedenak, Kelapa Sawit, Kulai, Johor menggunakan dron
dan aplikasi pix4Dcapture untuk mengambil data. Daripada data yang diperoleh kami
mengambil data jumlah isi padu, Jumlah isipadu ialah isi padu tanah yang terdapat di
kawasan pemantauan. ialah 30754.75 m3.Pada penerbangan kedua kami melakukan
pemantauan tapak pembinaan di tempat yang sama untuk mengambil data. Berdasarkan
jadual jumlah isipadu yang diperoleh ialah 29504.697 m3. Berdasarkan data yang diperoleh
pada penerbangan yang lepas 8 April 2022 jumlah isi padu ialah 30754.75 m3. Data yang
diperoleh pada penerbangan kedua berkurang sebanyak 1250.053 m3. Ini menunjukkan
kawasan tapak pembinaan aktif kerana kerja-kerja pengorekan tanah sedang giat dijalankan.
Pada penerbangan ketiga bertarikh 6 Jun 2022. Kami melakukan pemantauan tapak
pembinaan buat kali terakhir di tempat yang sama. . Data jumlah isipadu bagi penerbangan
ketiga ialah 29381.762 m3. Perbezaan jumlah daripada penerbangan kedua adalah sebanyak
122.935 m3. Perbezaan jumlah ispadu daripada penerbangan kedua kepada penerbangan
ketiga agak kurang jika ingin dibandingkan perbezaan jumlah isipadu penerbangan pertama
ke penerbangan kedua. Ini mungkin kerana cuaca yang tidak menentu mengakibatkan kerja-
kerja pengorekan tanah tidak dapat dijalankan. Namun begitu, kita dapat mengetahui bahawa
kerja-kerja pembinaan di kawasan pembinaan tersebut masih dijalankan. Jangka masa kami
pergi mengambil data untuk penerbangan pertama, kedua dan ketiga di kawasan tapak
pembinaan lebih kurang sebulan. Kami tidak dapat melakukan jangka masa genap sebulan
kerana kekangan masa dan jarak kawasan tapak pembinaan dengan lokasi penginapan kami
sangat jauh iaitu di Kolej Kediaman Pagoh. Walaubagaimanapun, data yang diperoleh sangat
memberangsangkan ia menunjukkan bahawa ia merupakan kawasan tapak pembinaan yang
aktif
63
 (a)

(b)

(c)

Rajah 4.55, menunjukkan perbezaan kawasan penggalian dalam peta 3D (a)April, (b) Mei
dan (c)Jun

Rajah 4.55 menunjukkan bahawa imej DSM digunakan untuk mengenal pasti isi padu tanah
yang dikorek sepanjang kerja tanah dilakukan. Perbandingan menunjukkan isi padu tanah
semakin berkurang dari bulan April hingga Jun.

64
 (a)

(b)

(c)

Rajah 4.56, menunjukkan perbezaan slope di kawasan penggalian untuk tiga bulan (a) April,
(b) Mei dan (c) Jun

65
Untuk membuat kesimpulan, fotogrametri UAV boleh digunakan untuk mencari isipadu kerja
tanah yang dilakukan serta perkembangan yang berlaku pada kawasan tapak pembinaan.
Hasil yang diperolehi sangat membantu pengurusan pembinaan untuk mencapai hasil
pembinaan yang berkualiti. Dengan menggunakan penerbangan UAV juga, ia boleh menjadi
alternatif untuk melihat perkembangan pembinaan kerana UAV berpotensi untuk
menghasilkan gambar yang beresolusi tinggi

Akhir sekali, tujuan pemantauan pembinaan adalah untuk menyediakan maklumat tentang
keadaan terkini operasi yang sedang berjalan supaya pengurus boleh mengawal
perkembangan yang berlaku. Kemajuan pembinaan boleh dianalisis dan jadual projek boleh
disemak secara automatik melalui pemerhatian daripada imej visual dan video. Semua ini
memerlukan pengalaman di tapak pembinaan dan pembelajaran teknologi ke dalam rangka
kerja penyelesaian.

66
 BAB 5

KESIMPULAN DAN CADANGAN

5.1 Kesimpulan

Dalam penyelidikan ini, penggunaan Micro Unmanned Aerial Vehicles (UAV)

berpotensi untuk menggantikan kaedah tradisional fotografi dengan alternatif yang
lebih mudah dan cepat untuk melakukan pemantauan aktiviti tapak pembinaan.
Penyelidikan ini berupaya menghasilkan pandangan keseluruhan kawasan tapak
pembinaan terutamanya untuk melihat secara terperinci setiap kemajuan yang berlaku
selama tiga bulan yang dilakukan secara berkala. Hal ini secara tidak langsung
memudahkan jurutera tapak serta penyelia tapak dalam penyediaan laporan kemajuan
tapak pembinaan dan memastikan kelancaran projek. Di samping itu, bantuan UAV
ini juga dapat meneliti kawasan-kawasan yang sedang aktif dan pemetaan 3D dapat
dihasilkan supaya mencapai objektif kajian yang telah ditetapkan. Penyelidikan ini
semestinya memudahkan dan mempercepatkan pengurusan projek tersebut serta
membuktikan penggunaan UAV sebagai satu alternatif perdana dalam pemantauan
secara visual.

5.2 Perbincangan

Setiap penyelidikan yang dijalankan semestinya akan menghadapi beberapa isu

semasa ujian sedang dijalankan. Isu-isu ini boleh dikategorikan kepada beberapa
aspek termasuk cara kendalian UAV, masa, cuaca dan juga peranti. Hal ini demikian
kerana wayar penyambung antara peranti dengan alat kawalan jauh UAV tidak dapat
menyokong perisian DJI PRO 4 serta Global Mapper. Sebelum itu, perancangan
penerbangan seharusnya diteliti kerana kapasiti bateri bagi UAV biasanya hanya
mampu bertahan kurang 30 minit bagi setiap penerbangan yang dilakukan. Wayar
penyambung antara peranti dengan alat kawalan jauh UAV tidak dapat menyokong
perisian DJI PRO 4 serta Global Mapper. Di samping itu, pengambilan gambar atau
data juga terjejas akibat keadaan cuaca yang kurang baik lebih-lebih lagi ketika angin

67
 kuat yang menolak UAV dari laluan yang telah ditetapkan. Peranti komputer riba
tidak mempunyai grafik yang cukup tinggi untuk mempercepatkan pemprosesan data
yang diambil.

5.3 Cadangan

Cadangan penambahbaikan bagi penyelidikan masa hadapan dapat diwujudkan untuk

memastikan kelancaran menjalankan sesuatu projek melibatkan UAV. Antara
cadangan tersebut ialah :

 Kapasiti bateri UAV ditambah untuk mempertingkatkan masa penerbangan

 Wayar yang menyambungkan peranti dengan alat kawalan jauh UAV perlu
menyokong perisian DJI GO 4 dan Global Mapper
 Penyediaan peranti iaitu komputer riba yang mempunyai grafik yang tinggi untuk
menyokong dan mempercepatkan pemprosesan data
 Perancangan penerbangan dirancang sebaik mungkin

68
REFERENCES

Abdul-Kadir, M. R., & Price, A. D. F. (1995). Conceptual phase of construction projects.

International Journal of Project Management, 13(6), 387-393.
Amin Rezaian, “Time-Cost-Quality-Risk of Construction and Development Projects or

Investment,” Department of Civil, Gorgan Branch, Islamic Azad University, IDOSTI

Publications, Iran. (2011).
Anderson, K and Gaston, KJ 2013. ˈLightweight unmanned aerial vehicles will revolutionize
spatial ecologyˈ. Frontiers in Ecology and the Environment, vol. 11, no.3, pp. 138–
146.
Atkinson, R. (1999). Project management: cost, time and quality, two best guesses and a
phenomenon, its time to accept other success criteria. International Journal of Project
Management, 17(6), 337–342. https://doi.org/10.1016/s0263-7863(98)00069-6

Austin, K. (2015). Drones Being Used For Monitoring Construction Workers. Retrieved from
Net Orbit Blog website: http://www.net-orbit.com/blog/dronesbeing-used-
forhttp://www.net-orbit.com/blog/dronesbeing-used-for-monitoring-construction-
workers/monitoring-construction-workers/
Ayemba, D. (2018). Utilizing drone technology in construction. Construction Review Online.

Ayob, I. (2017, August 01). The Adoption of Drone Technology in Construction

Bang, S., Kim, H., & Kim, H. (2017). UAV-based automatic generation of high-resolution
panorama at a construction site with a focus on preprocessing for image stitching.
Automation in Construction, 84, 70–80.
https://doi.org/10.1016/j.autcon.2017.08.031

Breckenridge, R. P. dan Dakins, M. E. (2011). Evluation of Bare Ground on Rangelands

Using Unmanned Aerial Vehicles: A Case Study. GIScience & Remote Sensing,
48(1), 74-85.

Brilakis, I., Lourakis, M., Sacks, R., Savarese, S., Christodoulou, S., Teizer, J., &

69
 Makhmalbaf, A. (2010). Toward automated generation of parametric BIMs based on
hybrid video and laser scanning data. Advanced Engineering Informatics, 24(4),
456465.
Car, M., Jurić Kaćunić, D., & Librić, L. (2016, May). Volume measurements of rockfalls
using Unmanned Aerial Vehicles. In Proceedings of the 4th International Conference
on Road and Rail Infrastructure–CETRA.
Chao, H., Cao, Y. dan Chen, Y. (2010). Autopilots for small unmanned aerial vehicles: a
survey. International Journal o f Control, Automation and Systems, 8(1), 36-44

CIDB (Construction Industry Development Board), 2008. Construction Statistics. CIDB,

Malaysia

Colomina I, Aigner E, Agea A, Pereira M, Vitoria T, Jarauta R, Pascual J, Ventura J, Sastre J

Brechbühler de Pinho G, Derani A, Hasegawa J (2007) The uVISION project for
helicopter-UAV photogrammetry and remote-sensing. Proc. of the 7th International
Geomatic Week, Barcelona, Spain

Construction Site Monitoring using Unmanned Aerial Vehicle. (2020). Equinoxsdrones.com.

https://www.equinoxsdrones.com/blog/construction-site-monitoring-using-
unmannedhttps://www.equinoxsdrones.com/blog/construction-site-monitoring-using-
unmanned-aerial-vehicleaerial-vehicle
Culver, K. B. (2014). From battlefield to newsroom: Ethical implications of drone technology
in journalism. Journal of mass media ethics, 29(1), 52-64

Danielak, M. (2018). The benefits of employing drones in construction. Dicapai pada Mac 25,
2020 dari https://www.constructiondive.com/news/the-benefits-of-employinghttps://
www.constructiondive.com/news/the-benefits-of-employing-drones-in-construction
516713/drones-in-construction 516713/.
Desjardins, J. (2016). Here's how commercial drones grew out of the battlefield. Dicapai pada

April 6, 2020 dari https://www.businessinsider.com/a-history-of- commercial-drones-

2016-12

70
Devriendt, L., & Bonne, J. (2014). EuroCOW 2014, the European Calibration and Orientation
Workshop. Remote Sensing and Spatial Information Sciences, 12–14.
https://doi.org/10.5194/isprsarchives-XL-3-W1-39-2014

d'Oleire-Oltmanns, S., Marzolff, I., Peter, K. D. dan Ries, J. B. (2012). Unmanned aerial
vehicle (UAV) for monitoring soil erosion in Morocco. Remote Sensing, 4(11),
33903416.
Eschmann, C., Kuo, C.-M., Kuo, C.-H., & Boller, C. (n.d.). Unmanned Aircraft Systems
for Remote Building Inspection and Monitoring.
http://publications.rwthhttp://publications.rwth-aachen.de/record/565142/files/Full
paper.pdfaachen.de/record/565142/files/Full%20paper.pdf
FIZZ. (2020). PIX4Dmapper. Geo-Matching.com.
https://geohttps://geo-matching.com/photogrammetric-imagery-processing-software/
pix4dmappermatching.com/photogrammetric-imagery-processing-software/pix4dmapper
Gheisari, M., Irizarry, J., & Walker, B. N. (2014). UAS4SAFETY: The Potential of
Unmanned Aerial Systems for Construction Safety Applications. Construction

Research Congress 2014. https://doi.org/10.1061/9780784413517.184

Global Mapper | GeOilEnergy. (2021). Geoilenergy.com.

https://www.geoilenergy.com/en/software/geosoluciones/global-mapper

Global Mapper. (2021, September 30). Blue Marble Geographics.

https://www.bluemarblegeo.com/global-mapper/

Golparvar-Fard, M, Peña-Mora, F, Savarese, S, “D4AR – A 4 - Dimensional Augmented

Reality Model for Automating Construction Progress Monitoring Data Collection,

Processing and Communication,” Journal of Information Technology in Construction,

14. 129–153, (2009)

Greenfeld, J. (n.d.). Evaluating the Accuracy of Digital Orthophoto Quadrangles (DOQ) in

the Context of Parcel-Based GIs. https://www.asprs.org/wphttps://www.asprs.org/wp-

71
 content/uploads/pers/2001journal/february/2001_feb_199-205.pdfcontent/uploads/
pers/2001journal/february/2001_feb_199-205.pdf
Guest. (2020). Penggunaan Argis, global mapper - PDFCOFFEE.COM. Pdfcoffee.com;
PDFCOFFEE.COM. https://pdfcoffee.com/penggunaan-argis-global-mapper-pdf-
free.html

Harris, F., & McCaffer, R. (2013). Modern construction management. John Wiley & Sons.

Hastak, M. (1998). Advanced automation or conventional construction process?. Automation

in construction, 7(4), 299-314.
Higgins, A. (2019) Robotics in Construction: A Brief History of Automation in the Industry.
BIM360 Autodesk. Dicapai pada Mac 13, 2020 dari
https://connect.bim360.autodesk.com/drones-for-construction-management
Hinze, J.W., (1998), Construction Planning and Scheduling, Prentice Hall Upper Saddle

River, New Jersey Columbus, Ohio.

Hood, J., Ladner, L., & Champion, R. (n.d.). Image Processing Techniques for Digital
Orthophotoquad Production. Retrieved December 16, 2021, from
https://www.asprs.org/wp-content/uploads/pers/1989journal/sep/1989_sep_1323-
1329.pdf

Hook, J. (2016, November). Using Drones for Site Inspection. Retrieved August 4, 2019,
from https://www.buildsoft.com.au/blog/using-drones-for-site-inspections
http://sonify.psych.gatech.edu/~walkerb/publications/pdfs/2012ITCONSTRUCTION-

IrizarryGheisariWalker.pdf

Hudzietz, B. P., & Saripalli, S. (2012). AN EXPERIMENTAL EVALUATION OF 3D

TERRAIN MAPPING WITH AN AUTONOMOUS HELICOPTER. The

International Archives of the Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial

Information Sciences, XXXVIII-1/C22, 137–142.

https://doi.org/10.5194/isprsarchives-xxxviii-1-c22-137-2011

72
 Industry. Retrieved from Leave a Nest website:

https://en.lne.st/2017/08/01/theadoption-of-drone-technology-in-construction-industry

Inspection. Skylogic Research2016.

Irizarry, J., Gheisari, M., & Walker, B. N. (2012). USABILITY ASSESSMENT OF UAVE
TECHNOLOGY AS SAFETY INSPECTION TOOLS. Journal of Information
Technology in Construction (ITcon), 17(17), 194–212.
http://sonify.psych.gatech.edu/~walkerb/publications/pdfs/2012ITCONSTRUCTION-
IrizarryGheisariWalker.pdf

issues for construction. In 121st ASEE Annual Conference and Exposition (pp. 1- 16).

James, R and Robson, S 2012, ˈStraight forward reconstruction of 3D surfaces and

topography with a camera: accuracy and geoscience applicationˈ. Journal of
Geophysical Research, vol.117, pp. 1-17.

Kaamin, M., Razali, S. N. M., Ahmad, N. F. A., Bukari, S. M., Ngadiman, N., Kadir, A. A.,

& Hamid, N. B. (2017). The application of micro UAV in construction project. AIP

Conference Proceedings. https://doi.org/10.1063/1.5005403

Kamal, M. F. M., Hassan, F., Ismail, Z., & Mohd Affandi, H. (2013). Conceptual framework
of construction project management major activities. Advances in Education
Research: Psychology, Management and Social Sciences, 165-170.

Lawson, S. (2017, March 28). 7 Ways Drones Are Improving The Construction Industry.
Retrieved from DroneGuru website: http://www.droneguru.net/7- ways-drones-
arehttp://www.droneguru.net/7- ways-drones-are-improving-the-construction-
industry/improving-the-construction-industry/
Li, N, Zhou, D, Duan, Z, Wang, S and Cui, Y 2010, ˈApplication of unmanned airship
image system and processing techniques for identifying of fresh water wetlands at a
community scaleˈ. In: Proceedings of IEEE 18th Geoinformatics International
Conference. Beijing: IEEE. South African Journal of Geomatics, Vol. 5. No. 2,
73
 September 2016

Lock, D. (1993). Handbook of Engineering Management, Butterworth-Heinemann, Oxford,

United Kingdom, Chapter 20 and 27

Matthews, N. dan Noble, T. (2008). Aerial and close-range photogrammetric technology:

providing resource documentation, interpretation, and preservation. Technical Note,

428, 42.

Memon, A. (2019). DIGITALIZING CONSTRUCTION MONITORING (DCM):AN

OVERVIEW OF MALAYSIAN CONSTRUCTION INDUSTRY AND PROPOSING
PROTOTYPE SOFTWARE. Psu.edu.

http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/summary?doi=10.1.1.95.8730

Mokhtar, M., Kaamin, M., Ngadiman, N., & Hamid, N. B. (2018). The application of UAV
and CSP1 matrix for building inspection at mosques in 1rea of Pagoh - Muar,
Johor. AIP Conference Proceedings. https://doi.org/10.1063/1.5055503

Molla D. (2015, March 23). Drones for AEC: How every stage of a building project can
benefit from drone technology. Retrieved November 08, 2017, from
https://www.bdcnetwork.com/blog/drones-aec-how-every-stage-buildingproject-
canhttps://www.bdcnetwork.com/blog/drones-aec-how-every-stage-buildingproject-
can-benefit-drone-technologybenefit-drone-technology
Nahangi, M., & Haas, C. T. (2014). Automated 3D compliance checking in pipe

Ngadiman, N., Kaamin, M., Sahat, S., Mokhtar, M., Ahmad, N. F. A., Kadir, A. A., & Razali,
S. N. M. (2018). Production of orthophoto map using UAV photogrammetry: A case
study in UTHM Pagoh campus. AIP Conference Proceedings.
https://doi.org/10.1063/1.5055514

O’Donnell, S. (2017). A short history of unmanned aerial vehicles. Media Centre Blog,

Jun, 16.

74
Odido, D., & Madara, D. (2013). Emerging technologies: use of Unmanned Aerial Systems in
the realisation of Vision 2030 Goals in the Counties. International Journal of Applied,
3(8).
Omar, T., & Nehdi, M. L. (2016). Data acquisition technologies for construction progress
tracking. Automation in Construction, 70, 143-155.
Omar, T., & Nehdi, M. L. (2016). Data acquisition technologies for construction progress
tracking. Automation in Construction, 70, 143–155.
https://doi.org/10.1016/j.autcon.2016.06.016

Opfer, N. D., & Shields, D. R. (2014, June). Unmanned aerial vehicle applications and I

Opfer, N. D., & Shields, D. R. (2014, June). Unmanned aerial vehicle applications and I
issues for construction. In 121st ASEE Annual Conference and Exposition (pp. 1-16).
Park, M.-W., & Brilakis, I. (2016). Continuous localization of construction workers via
integration of detection and tracking. Automation in Construction, 72, 129–142.
https://doi.org/10.1016/j.autcon.2016.08.039

Pastor, E., Lopez, J., & Royo, P. (2006, October). A hardware/software architecture for UAV
payload and mission control. In 2006 ieee/aiaa 25TH Digital Avionics Systems
Conference (pp. 1-8). IEEE.

Pastor, E., Lopez, J., & Royo, P. (2007). UAV payload and mission control
hardware/software architecture. IEEE Aerospace and Electronic Systems Magazine,
22(6), 3-8.

Peterman, V and Mesarič, M 2012, ˈLand Survey from Unmanned Aerial Vehicleˈ.
International Archives of the Photogrammetry, Remote Sensing and Spatial Information
Sciences, Melbourne, Australia, vol. XXXIX-B1,pp. 447-451. Phantom 4 Pro V2.0 - DJI.
(2022). DJI Official. https://www.dji.com/phantom-4-pro-v2

PIX4Dcapture: Free drone flight planning mobile app. (2014). Pix4D.

https://www.pix4d.com/product/pix4dcapture

75
PIX4Dmapper: Professional photogrammetry software for drone mapping. (2020). Pix4D.
https://www.pix4d.com/product/pix4dmapper-photogrammetry-software Rathinam, S,
Almeida, S, Kim, Z, Jackson, S, Tinka, A, Grossman, W, and Sengupta, R
2007, ˈAutonomous Searching and Tracking of a River Using an UAVˈ. In:

Proceedings of American Control Conference, New York: IEEE, pp. 359–364.

RIBA, R. (2007). Outline plan of work 2007.

Rumpler, M., Daftry, S., Tscharf, A., Prettenthaler, R., Hoppe, C., Mayer, G., & Bischof, H.

(2014). Automated End-to-End Workflow for Precise and Geo-accurate

Reconstructions using Fiducial Markers. ISPRS Annals of Photogrammetry, Remote

Sensing and Spatial Information Sciences, II-3, 135–142.

https://doi.org/10.5194/isprsannals-ii-3-135-2014

Rushdi, M. S. A., Tennakoon, T. M. A., Perera, K. A. A., Wathsalya, A. M. H., &

Munasinghe, S. R. (2016). Development of a small-scale autonomous UAV for
research and development. 2016 IEEE International Conference on Information and
Automation for Sustainability (ICIAfS). https://doi.org/10.1109/iciafs.2016.7946541

Saad, I. M. H. (2000). The Project Reporter: Multimedia Progress Reporting for Construction

Projects. Construction Congress VI. https://doi.org/10.1061/40475(278)126

Saari, H, T. Antila, C. Holmlund, J. Mäkynen, K. Ojala, H. Toivanen, I. Pellikka, S.

Tuominen, L. Pesonen, J. Heikkilä, “Unmanned Aerial Vehicle (UAV) Operated

Spectral Camera System for Forest and Agriculture Applications,” Proc. SPIE 8174,

(2011)

Saari, H, T. Antila, C. Holmlund, J. Mäkynen, K. Ojala, H. Toivanen, I. Pellikka, S.

Tuominen, L. Pesonen, J. Heikkilä,

76
Sansons, J. S. (2019). Drone Use in the Construction Industry Leads to Integration into the

Current Civil and Construction Engineering Technology Curriculum.

Proceedings of the 2019 Conference for Industry and Education Collaboration.

Shahbazi, M, Théau, J and Ménard, P 2014, ˈRecent applications of unmanned aerial imagery
in natural resource managementˈ. GIScience & Remote Sensing, pp. 1-27.
Shiau, Y. C., & Wang, W. C. (2003). Daily report module for construction management
information system. In Proceedings of the 20th International Symposium on
Automation and Robotics in Construction (pp. 603-609).

Snow, C. (2016). The Truth About Drones in Construction and Infrastructure

Snow, C. (2016). The Truth About UAVes in Construction and Infrastructure

Soman, R. K., Raphael, B., & Varghese, K. (2017). A System Identification Methodology to
monitor construction activities using structural responses. Automation in
Construction, 75, 79–90. https://doi.org/10.1016/j.autcon.2016.12.006

Soman, R. K., Raphael, B., & Varghese, K. (2017). A System Identification Methodology to
monitor construction activities using structural responses. Automation in
Construction, 75, 79–90. https://doi.org/10.1016/j.autcon.2016.12.006

Schenk, T. (2005). Introduction to photogrammetry. The Ohio State University,

Columbus, 106.

spool fabrication. Advanced Engineering Informatics, 28(4), 360-369.

Tahar, K. N. dan Ahmad, A. (2012). A simulation study on the capabilities of rotor wing
unmanned aerial vehicle in aerial terrain mapping. International Journal o f Physical
Sciences, 7(8), 1300-1306.

Tatum, M. C., & Liu, J. (2017). Unmanned Aircraft System Applications in

Construction. Procedia Engineering, 196, 167–175.

77
 https://doi.org/10.1016/j.proeng.2017.07.187

Tkáč, M., & Mésároš, P. (2019). Utilizing drone technology in the civil engineering. Selected
Scientific Papers - Journal of Civil Engineering, 14(1), 27–37.
https://doi.org/10.1515/sspjce-2019-0003

“Unmanned Aerial Vehicle (UAV) Operated Spectral Camera System for Forest and

Agriculture Applications,” Proc. SPIE 8174, (2011)

Ullah, H., Gopalakrishnan Nair, N., Moore, A., Nugent, C., Muschamp, P., & Cuevas, M.
(2019). 5G Communication: An Overview of Vehicle-to-Everything, UAVes, and
Healthcare Use-Cases. IEEE Access, 7, 37251–37268.

https://doi.org/10.1109/access.2019.2905347

USABILITY ASSESSMENT OF DRONE TECHNOLOGY AS SAFETY INSPECTION

TOOLS. Journal of Information Technology in Construction (ITcon), 17(17), 194–

212.

UVS International – Remotely Piloted Systems : Promoting International Cooperation &

Coordination. (2020). Uvs-International.org. https://uvs-international.org/

Valavanis, K. P. (Ed.). (2008). Advances in unmanned aerial vehicles: state of the art and the
road to autonomy (Vol. 33). Springer Science & Business Media. .
Vergouw, B., Nagel, H., Bondt, G., & Custers, B. (2016). Drone Technology: Types,

Payloads, Applications, Frequency Spectrum Issues and Future

Developments. Information Technology and Law Series, 21–45.
https://doi.org/10.1007/978-94-6265-132-6_2

Walter, K. (2020, April 28). Mengapa peningkatan drone dalam pembinaan. Victor Mochere;
Victor Mochere. https://victor-mochere.com/ms/why-the-rise-of-drones-inconstruction
wannoorshidah. (2017, July 11). ISU DALAM PENGURUSAN PROJEK PEMBINAAN.
Upm.edu.my.

78
 https://www.upm.edu.my/berita/isu_dalam_pengurusan_projek_pembinaan-35719
Watson M. (2016, November 08). The Best 5 Drones for Construction. Retrieved from
Construct Digital website: http://construct-digital.uk/latest/top-6-dronesconstruction/

Wolf, P. dan Dewitt, B. (2000). Elements of Photogrammetry with GIS applications: The Mc

Graw-Hill Companies, 3rd Edition, USA.

Yana Mazwin Mohmad Hassim, & Fathin Najiha Mohd Saiful. (2020). Sistem Maklumat
Pemantauan Tapak Pembinaan. Applied Information Technology and Computer
Science, 1(1), 8–14.

https://publisher.uthm.edu.my/periodicals/index.php/aitcs/article/view/423

Yang, J., Park, M.-W., Vela, P. A., & Golparvar-Fard, M. (2015). Construction performance
monitoring via still images, time-lapse photos, and video streams: Now, tomorrow,
and the future. Advanced Engineering Informatics, 29(2), 211–224.
https://doi.org/10.1016/j.aei.2015.01.011

Young, J. (2019). The use of drones in construction Inspection and general building.

Retrieved August 4, 2019.

ZAKI BIN ZULKIFLI. (2021, November 17). Tugas Penyelia Tapak - Site Supervisor.
Blogspot.com. http://teknologi-bahanbinaan.blogspot.com/2012/09/tugas-
penyeliahttp://teknologi-bahanbinaan.blogspot.com/2012/09/tugas-penyelia-tapak-
site-supervisor.htmltapak-site-supervisor.html
Zakwan, A., & Zainudin, B. (2015). APPLICATION OF UAVE IN VISUAL INSPECTION
FOR CONSTRUCTION PROJECT Faculty of Civil Engineering and Earth Resources
UN! VERSITI MALAYSIA PAI{ANG.
http://umpir.ump.edu.my/id/eprint/10839/1/ADAM%20ZAKWAN%20B%20ZAINU
DIN.PDF

Zongjian, L. (2008). UAV for mapping—low altitude photogrammetric survey. International

Archives of Photogrammetry and Remote Sensing, Beijing, China. 37, 1183-1186.

Zubair Ahmed Memon, Muhd Zaimi Abd. Majid and Mushairry Mustaffar, “A Systematic

79
 Approach for Monitoring Evaluating the Construction Project Progress,” Faculty of
Civil Engineering, Universiti Teknologi Malaysia, (2006)..
Zweig, CL, Burgess, MA, Pecival, HF, and Kitchens, WM 2015, ˈUse of Unmanned Aircraft

Systems to Delineate Fine-Scale Wetland Vegetation Communitiesˈ. Wetlands, vol.

35, pp.303-309.

80