Tema 2 : Penyenggaraan dan Kesinambungan Hidup

SEL SEBAGAI UNIT

ASAS HIDUPAN
2.1 Sel – Struktur, Fungsi dan Organisasi

Sains Tingkatan 1
 Bab 2 : Sel sebagai Unit Asas Hidupan
Sel – Struktur, Fungsi dan Organisasi

Pengenalan kepada Sel – Sel dalam Badan Manusia

Sains Tingkatan 1
 unit asas bagi semua benda hidup

hanya boleh dilihat

menggunakan Sel
mikroskop

pada tahun 1665, Robert Hooke

menjadi orang pertama yang
mengkaji sel dengan
menggunakan mikroskop

Buku Rujukan
 Bab 2 : Sel sebagai Unit Asas Hidupan
Sel – Struktur, Fungsi dan Organisasi

Mikroskop

Kanta mata

Pelaras kasar
Tiub badan
Pelaras halus

Lengan
Kanta objektif
Klip

Kondenser

Cermin
Tapak

Sains Tingkatan 1
 Kanta mata - membesarkan imej spesimen

- membentuk dan membesarkan

Kanta objek
imej spesimen

Pelaras - memfokus imej spesimen

- untuk menyokong slaid

Bahagian- Pentas
mikroskop
bahagian
- memegang slaid pada
mikroskop Klip
kedudukan tetap
- mengawal jumlah cahaya
Diafragma
yang melalui slaid
- memantul cahaya supaya
Cermin
cahaya melalui slaid

Pemegang - untuk memegang mikroskop

 Bersihkan
kanta dengan
kertas tisu
sahaja

Fokus dengan
Letakkan pelaras halus apabila
mikroskop menggunakan kanta
dengan lembut objek kuasa tinggi
Langkah-
langkah
semasa
pengendalian
mikroskop
Jangan
Jangan melihat
bersihkan
slaid yang
kanta dengan
basah
kain basah

Jangan melihat
spesimen
dengan satu
mata sahaja
 Bab 2 : Sel sebagai Unit Asas Hidupan
Sel – Struktur, Fungsi dan Organisasi

Pelaras
kasar

Cara Yang Betul Menggunakan Mikroskop

1. Letakkan kanta objektif berkuasa rendah di atas pentas.

2. Lihat melaluinya dan laraskan cermin untuk membenarkan cahaya yang cukup
memasuki mikroskop.

3. Letakkan slaid yang disediakan di atas pentas dan klipkan slaid itu.

Sains Tingkatan 1
 Bab 2 : Sel sebagai Unit Asas Hidupan
Sel – Struktur, Fungsi dan Organisasi

Pelaras
kasar
Gerakkan
tiub badan
ke
kebawah
atas

Cara Yang Betul Menggunakan Mikroskop

4. Laraskan pelaras kasar mengikut arah jam sehingga ia hampir menyentuh slaid.

5. Lihat melalui kanta mata. Laraskan pelaras kasar sehingga spesimen dapat dilihat.

6. Pusingkan pelaras halus mengikut arah jam sehingga spesimen dapat dilihat dengan
lebih jelas. Gunakan kanta objektif berkuasa tinggi untuk meneliti spesimen.

Sains Tingkatan 1
 Bab 2 : Sel sebagai Unit Asas Hidupan
Sel – Struktur, Fungsi dan Organisasi

Menyediakan Slaid Sel Bawang

Satu bahagian
pada bawang
Larutan iodin

Bawang

• Potong dan keluarkan • Kupaskan selapis nipis • Letakkan lapisan

satu bahagian lapisan epidermis epidermis di atas slaid.
segiempat sama pada bawang. Tambah setitis air dan
bawang. kemudian setitis larutan
iodin pada sel bawang.

Sains Tingkatan 1
 Bab 2 : Sel sebagai Unit Asas Hidupan
Sel – Struktur, Fungsi dan Organisasi

Menyediakan Slaid Sel Bawang

Penutup Slaid yang disediakan

Kertas turas

• Tutup sel bawang • Serap larutan iodin • Perhatikan sel bawang

dengan menggunakan berlebihan pada sel di bawah mikroskop.
penutup. bawang dengan
menggunakan kertas
turas.

Sains Tingkatan 1
 Bab 2 : Sel sebagai Unit Asas Hidupan
Sel – Struktur, Fungsi dan Organisasi

Struktur Umum Sel Tumbuhan

Nukleus Vakuol

Mitokondria
Sitoplasma
Kloroplas

Dinding sel Membran sel

Sel Tumbuhan

Sains Tingkatan 1
 Bab 2 : Sel sebagai Unit Asas Hidupan
Sel – Struktur, Fungsi dan Organisasi

Struktur Umum Sel Haiwan

Nukleus
Sitoplasma

Membran sel
Mitokondria

Sel Haiwan

Sains Tingkatan 1
 Bab 2 : Sel sebagai Unit Asas Hidupan
Sel – Struktur, Fungsi dan Organisasi

Struktur Sel
Sitoplasma:
Medium bagi
Nukleus: tindak balas kimia sel.
Mengawal aktiviti sel.

Mitokondria: Membran sel:

Menghasilkan tenaga Mengawal
untuk tindak balas. pergerakan bahan
masuk dan keluar dari sel.

Vakuol: Kloroplas:
Menyimpan air dan bahan Mengandungi pigmen hijau
mineral terlarut. Dinding sel: yang menyerap cahaya
Mengekalkan bentuk sel. matahari untuk fotosintesis.

Sains Tingkatan 1
 Tidak
Mempunyai
mempunyai
bentuk
bentuk
tetap
tetap
Unit asas
Mempunyai benda hidup Tidak
dinding sel mempunyai
berselulosa dinding sel

Mempunyai
Tidak
Mempunyai Sel protoplasma Sel
mempunyai
kloroplas Tumbuhan (sitoplasma Haiwan kloroplas
dan nukleus)
Tidak
mempunyai
Mempunyai vakuol kecuali
vakuol dalam haiwan
peringkat
Mempunyai rendah
membran sel
Menyimpan Menyimpan
kanji glikogen
 terdiri daripada satu sel sahaja

saiz badan biasanya hidup di

yang sangat dalam air atau
kecil tempat lembap

Organisma
hanya boleh Unisel Haiwan unisel
dilihat melalui • ameba
mikroskop • paramecium

Tumbuhan unisel
• yis
• euglena
• chlamydomonas

Buku Rujukan
 Orgnisma hidup yang terdiri
daripada banyak sel

Haiwan multisel:
Boleh dilihat
Organisma • ikan
dengan mata
Multisel • arnab
kasar
• burung

Tumbuhan multisel:
• hidra
• paku pakis
• spirogira

Buku Rujukan
 Bab 2 : Sel sebagai Unit Asas Hidupan
Sel – Struktur, Fungsi dan Organisasi

Organisma

Unisel Multisel

• Uni bermaksud satu. • Multi bermaksud banyak.

• Terdiri daripada satu sel.
• Tinggal dalam di tempat
yang lembap.
• Hanya boleh dilihat
melalui mikroskop.
• Terdiri daripada banyak sel.
• Kebanyakan organisma
multisel tinggal dalam air.

Paramecium Hydra Mucor

Amoeba
Chalamydomonas

Euglena
Spirogyra

Sains Tingkatan 1
 Bab 2 : Sel sebagai Unit Asas Hidupan
Sel – Struktur, Fungsi dan Organisasi

Organisma Unisel - Amoeba

Sains Tingkatan 1
 Bab 2 : Sel sebagai Unit Asas Hidupan
Sel – Struktur, Fungsi dan Organisasi

Organisma Unisel - Paramecium

Sains Tingkatan 1
 Bab 2 : Sel sebagai Unit Asas Hidupan
Sel – Struktur, Fungsi dan Organisasi

Organisma Unisel - Euglena

Sains Tingkatan 1
 Bab 2 : Sel sebagai Unit Asas Hidupan
Sel – Struktur, Fungsi dan Organisasi

Organisma Multisel - Hydra

Sains Tingkatan 1
 Bab 2 : Sel sebagai Unit Asas Hidupan
Sel – Struktur, Fungsi dan Organisasi

Organisma Multisel - Spirogyra

Sains Tingkatan 1
 Bab 2 : Sel sebagai Unit Asas Hidupan
Sel – Struktur, Fungsi dan Organisasi

Jenis-jenis Sel dalam Badan Kita

Sel saraf
Sel epitelium
• Menerima rangsangan
• Menghasilkan lapisan kulit.
dan menghantar
• Melindungi sel daripada
maklumat ke bahagian
kecederaan.
badan yang lain.

Sel otot
• Memainkan peranan Sel darah merah
penting dalam pergerakan • Mengangkut gas oksigen
melalui pengecutan dan dan karbon dioksida.
pengenduran.

Ovum Sperma
Sel darah putih
Sel pembiakan • Memainkan peranan
• Untuk menghasillkan anak penting dalam sistem
keimunan.

Sains Tingkatan 1
 Bab 2 : Sel sebagai Unit Asas Hidupan
Sel – Struktur, Fungsi dan Organisasi

Organisasi Sel Manusia

Sel Tisu Organ

Badan manusia terdiri Sel yang sama Tisu yang berlainan

daripada sel-sel yang membentuk tisu. membentuk organ.
berlainan. Setiap sel dalam tisu
melakukan fungsi
yang sama.

Organisma Sistem

Organ yang berlainan

Sistem yang berlainan membentuk sistem.
membentuk Setiap sistem
organisma. melakukan fungsi yang
khusus.

Sains Tingkatan 1
 Bab 2 : Sel sebagai Unit Asas Hidupan
Sel – Struktur, Fungsi dan Organisasi

Sel otot

Tisu otot

1. Peringkat Sel

5. Organisma 2. Peringkat Tisu

ORGANISASI
SEL Tisu epitelium
Sistem
Tisu otot
pengedaran
darah Tisu penghubung
Salur darah
(organ)

4. Peringkat Sistem 3. Peringkat Organ

Sains Tingkatan 1
 Bab 2 : Sel sebagai Unit Asas Hidupan
Sel – Struktur, Fungsi dan Organisasi

Sel di dalam Badan

Sains Tingkatan 1
 Bab 2 : Sel sebagai Unit Asas Hidupan
Sel – Struktur, Fungsi dan Organisasi

Tisu Penghubung Tisu Epitelium

• Memberikan sokongan. • Meliputi dan melindungi
• Menghubungkan tisu-tisu yang permukaan dalam dan luar
berlainan. organ.

Contoh Tisu

Tisu Saraf Tisu Otot

• Menghantar impuls dan gerak • Melekat pada tulang.
balas. • Membantu pergerakan melalui
pengecutan dan pengenduran.

Sains Tingkatan 1
 Bab 2 : Sel sebagai Unit Asas Hidupan
Sel – Struktur, Fungsi dan Organisasi

Buah Pinggang Jantung

• Mengeluarkan air • Mengepam darah.

dan bahan kumuh Contoh-contoh
lain dari darah. Organ

Perut Hati

• Memproses dan • Menuraskan

mengangkut bahan berbahaya
makanan. dari darah.

Sains Tingkatan 1
 Bab 2 : Sel sebagai Unit Asas Hidupan
Sel – Struktur, Fungsi dan Organisasi

Sistem dalam Tubuh Manusia dan Fungsinya

Tengkorak
Sistem perkumuhan

• Mengawal Tulang
keseimbangan Ginjal
kandungan air dan
garam.
Sistem rangka

• Sistem sokongan
badan dan
melindungi organ
badan.
• Sebagai rangka
untuk otot.

Sains Tingkatan 1
 Bab 2 : Sel sebagai Unit Asas Hidupan
Sel – Struktur, Fungsi dan Organisasi

Sistem dalam Tubuh Manusia dan Fungsinya

Mulut
Sistem limfa
Esofagus
• Mengekalkan
Perut
keseimbanagn Usus kecil
bendalir. Usus
• Memainkan besar
peranan penting Sistem Pencernaan
dalam sistem
keimunan. • Memecah
Limfa makanan menjadi
molekul teringkas.
• Makanan yang
tidak dicerna
disingkirkan
sebagai najis.

Sains Tingkatan 1
 Bab 2 : Sel sebagai Unit Asas Hidupan
Sel – Struktur, Fungsi dan Organisasi

Sistem dalam Tubuh Manusia dan Fungsinya

Otak
Sistem otot
Kulit Saraf tunjang
• Mengekalkan postur
badan. Saraf
• Memudahkan
pergerakan.
Sistem saraf
Otot
• Menghantar,
menerima dan
memproses impuls.
Sistem integumen

• Melindungi badan
daripada kekeringan.
• Mengawal suhu
badan.

Sains Tingkatan 1
 Bab 2 : Sel sebagai Unit Asas Hidupan
Sel – Struktur, Fungsi dan Organisasi

Sistem dalam Tubuh Manusia dan Fungsinya

Hidung
Salur darah
Peparu
Jantung

Sistem peredaran
darah
• Menghantar nutrien, Sistem respirasi
oksigen, dan air ke
seluruh tubuh.
• Melakukan
pertukaran gas
oksigen dan karbon
dioksida dengan
persekitaran.

Sains Tingkatan 1
 Bab 2 : Sel sebagai Unit Asas Hidupan
Sel – Struktur, Fungsi dan Organisasi

Sistem dalam Tubuh Manusia dan Fungsinya

Pituitari
Tiroid

Adrenal
Pankreas

Ovari
Sistem endokrin

• Menghasilkan dan
merembeskan
hormon.
• Pengawalaturan
pertumbuhan badan
dan metabolisme.

Sains Tingkatan 1
 Bab 2 : Sel sebagai Unit Asas Hidupan
Sel – Struktur, Fungsi dan Organisasi

Sistem dalam Tubuh Manusia dan Fungsinya

Sistem pembiakan
lelaki

• Menghasilkan
sperma dan
Ovari Testis hormon seks
Zakar
lelaki.
Sistem pembiakan
perempuan

• Menghasilkan ovum
dan hormon seks
perempuan.

Sains Tingkatan 1
 Badan manusia terdiri daripada
berjuta-juta sel

Sel membentuk tisu,

organ dan sistem bagi Setiap sel mempunyai
membolehkan badan fungsi yang khusus
Manusia
dapat berfungsi
sebagai
dengan baik
organisma
yang
kompleks Manusia adalah unik
Manusia diberi
kebijaksanaan yang kerana boleh
membolehkan dia menggunakan bahasa
berfikir dan pemikiran

Manusia juga unik kerana

mempunyai perasaan ingin
tahu tentang diri mereka

Buku Rujukan
 Bab 2 : Sel sebagai Unit Asas Hidupan
Sel – Struktur, Fungsi dan Organisasi

Keupayaan Otak Manusia

• Menentukan
• Mencipta idea
perkara yang
dan melakukan
betul atau
fungsi khusus
salah • Memahami dan
menyelesaikan
masalah

Sains Tingkatan 1
TAMAT