DAFTAR ISI

BAB I [ PENDAHULUAN ]..................................................................................2

1. BELAKANG..............................
LATAR BE ............................................
.............................
.............................
............................................
.............................. ...2
... 2

2. MASALAH............................
PERUMUSAN MA ...........................................
.............................
.............................
..............................
.........................
..........33

3. TUJUAN.............................
...........................................
.............................
..............................
.............................
.............................
.......................................
........................ 4

4. MANFAAT............................
...........................................
.............................
.............................
..............................
.............................
.............................
......................
....... 4

BAB II [ TINJAUAN
TINJAUAN PUSTAKA
PUSTAKA ]............................................. ................
........ .................
..........5
.5

1. Peng
Penger
erti
tian
an Anti
Antiok
oki
i!an ..............................
!an ............................................
.............................
..............................
.............................
...............................5
.................5

2. Jeni
Jeni"
"#e
#eni
ni Ant
Antio
iok
ki!an .............................
i!an ...........................................
.............................
..............................
.............................
................................6
..................6

a. Jenis – Jenis Antoksidan

Antoksidan Berdasark
Berdasarkan
an Sumbernya...
Sumbernya.......
.........
..........
..........
..........
..........
..........
..........
..............
.................6
........6
b. Jenis-jeni
Jenis-jeniss Antoksidan
Antoksidan Berdasarkan
Berdasarkan Fungsiny
Fungsinya.....
a..........
..........
..........
..........
..........
.........
.........
..........
...........
...............
..............7
.....7
3. Meka
Mekani
ni$e Ker#
Ker#aa Anti
Antiok
oki
i!an ............................
!an ...........................................
..............................
..................................................
................................... 

4. S%$&er
S%$&er Antiok
Antioki!
i!an
an A'a$
A'a$ii !a'a$
!a'a$ Menangk
Menangka'
a' Ra!ika Be&a ..............................................!
Ra!ika'' Be&a

". #i$amin %...........................

%.........................................
.............................
.............................
.............................
..............................
.........................................
.......................... !
2. #i$amin &............................
&...........................................
.............................
.............................
..............................
.............................
.....................................
....................... "'
3. #i$amin A...........................
A..........................................
..............................
.............................
.............................
..............................
......................................""
.......................""
4. Senya(a Feno)ik......................
Feno)ik.....................................
.............................
.............................
..............................
...............................................
................................ "2
5. An$*osianin.................
An$*osianin................................
.............................
.............................
.............................
.............................
.............................................
.............................. "2
6. +so,aon.................
+so,aon................................
.............................
.............................
.............................
.............................
..............................
...................................
.................... "3
(. Man)
Man)aa
aatt Anti
Antiok
oki
i!a
!an
n Bagi
Bagi Man%iaa ..................................................................................."3
Man%i

BAB III [ KESIMPULAN ].................................................................................15

DAFTAR PUSTAKA...........................................................................................16

"
 BAB I

PENDAHULUAN

1. LATAR BELAKANG

ese*a$an meru/akan *a) /entng dan u$ama da)am ke*idu/an manusia. Se*a$

dan bugar meru/akan dambaan seta/ orang. S$udi e/idemio)ogi menunjukkan ada

kai$an era$ an$ara s$a$us kese*a$an dan usia *ara/an *idu/ manusia dengan /o)a

konsumsi makanan. 0asyaraka$ yang banyak mengkonsumsi /ro$ein1 )emak1 gu)a dan

garam1 $ernya$a )ebi* banyak di$emukan sebagai /enderi$a /enyaki$-/enyaki$ degenerat

dibandingkan masyaraka$ yang banyak mengkonsumsi karbo*idra$1 sera$ dan i$amin.

Se)ain /o)a konsumsi masyaraka$ $er*ada/ makanan1 radika) bebas juga memi)iki

/eran /entng sebagai ak$or /enyebab berbagai /enyaki$ $ermasuk /enyaki$ degenerat

ser$a /enyaki$ asku)er. adika) bebas meru/akan mo)eku) reakt yang memi)iki e)ek$ron

$ak ber/asangan. Berbagai jenis radika) bebas memi)iki /o$ensi un$uk berin$eraksi

$er*ada/ mo)eku) bio)ogis da)am $ubu* /ro$ein1 )i/id1 dan A  yang da/a$ merusak

ser$a menyebabkan kematan se). +$u)a* a)asanya menga/a orang-orang yang )ebi*

banyak mengkonsumsi /ro$ein dan )emak akan muda* $erserang /enyaki$ degenerat.

8aian 2'"21 7!3 menya$akan ba*(a adika) bebas berasa) dari da)am

endogen mau/un )uar $ubu* eksogen. ea9te :;y-gen S/e9ies :S1 radika) bebas

endogen1 $erben$uk saa$ /roses me$abo)isme aerobik dan reaksi sekunder $ransisi )ogam

se/ert 9o//erdan besi1 sedangkan radika) bebas eksogen da/a$ berasa) dari asa/ rokok1

/o)usi1 sinar u)$raio)e$1 radiasi /engion1 d)).

erusakan se) yang diakiba$kan o)e* /a/aran radika) bebas da/a$ diminima)isasi

dengan antoksidan. amun bi)a keseimbangan an$ara /roduksi radika) bebas dengan

sis$em /er$a*anan antoksidan di da)am $ubu* tdak seimbang maka akan menimbu)kan

2
s$res oksidat. S$res oksidat ber/eran da)am tmbu)nya berbagai /enyaki$ in,amasi a$au

degenerat se/ert A)<*eimer1 =arkinson1 a$erosk)erosis1 ar$rits reuma$oid1 kanker1 dan

/roses /enuaan dini8aian1 2'"2. a)am kondisi s$res oksidat $amba*an asu/an

antoksidan sanga$ di/er)ukan o)e* $ubu* un$uk meng*amba$ $erjadinya reaksi beran$ai

dari /emben$ukan radika) bebas se*ingga memban$u mengurangi>men9ega* kerusakan

oksidat.

Asu/an antoksidan da/a$ di/ero)e* dari )uar $ubu*1 sa)a* sa$unya ada)a* dengan

makanan yang kaya akan ka9ang-ka9angan1 sayur dan bua* ser$a berkebiasaan minum

$e* *ijau.?ust1 2'"2

Antoksidan meru/akan senya(a yang da/a$ meng*amba$ reaksi oksidasi1

dengan 9ara mengika$ radika) bebas dan mo)eku) yang sanga$ reakt. Sa)a* sa$u

ben$uk senya(a oksigen reakt ada)a* radika) bebas1 senya(a ini $erben$uk di da)am

$ubu* dan di/i9u o)e* berma9am-ma9am ak$or @inarsi1 2''7. Sadikin 2''"

ber/enda/a$ ba*(a serangan radika) bebas $er*ada/ mo)eku) seke)i)ingnya akan

menyebabkan $erjadinya reaksi beran$ai1 yang kemudian meng*asi)kan senya(a radika)

baru. am/ak reakti$as senya(a radika) bebas mu)ai dari kerusakan se) a$au jaringan1

/enyaki$ au$oimun1 /enyaki$ degenerat1 *ingga kanker. :)e* karena i$u $ubu*

memer)ukan subs$ansi /entng1 yakni antoksidan yang da/a$ memban$u me)indungi

$ubu* dari serangan radika) bebas dengan meredam dam/ak negat senya(a radika)

bebas $ersebu$ aryadi1 "!!7.

2. PERUMUSAN MASALAH
". A/a 0anaa$ dari ant oksidan bagi sis$em $ubu* manusia 

2. Bagaimana mekanisme antoksidan bekerja da)am $ubu* 

3. A/a eek radika) bebas da)am $ubu* bi)a tdak dimanajemen dengan baik 

4. Bagaimana =enggo)ongan Jenis antoksidan 

3
3. TUJUAN
=enu)isan maka)a* ini ber$ujuan un$uk menamba* (a(asan dan /enge$a*uan1

sebagai /ertmbangan da)am menggunakan su/)emen kese*a$an beru/a antoksidan

dan begaimana 9ara mem/rosesnya

4. MANFAAT
a. a/a$ menge$a*ui sia$ dan kinerja antoksidan

b. a/a$ memban$u menen$ukan /i)i*an jenis yang akan digunakan sesuai dengan

)a$ar be)akang keadaan /engguna

4
 BAB II

TINJAUAN PUSTAKA

1. Penge!"#n An!"$%&"'#n

Antioki!an a!a'a* en+a,a +ang $e$-%n+ai tr%kt%r $o'ek%' +ang !a-at

$e$&erikan e'ektronn+a !engan %$a"%$a ke-a!a $o'ek%' ra!ika' &e&a tan-a
tergangg% a$a eka'i )%ngin+a !an !a-at $e$%t% reaki &erantai !ari ra!ika' &e&a
/K%$a'aningi*0 2. Antioki!an !a-at $e'in!%ngi e'"e' !ari ker%akan +ang
!ie&a&kan o'e* $o'ek%' ti!ak ta&i' +ang !ikena' e&agai ra!ika' &e&a. Antioki!an
!a-at $en!onorkan e'ektronn+a ke-a!a $o'ek%' ra!ika' &e&a0 e*ingga !a-at
$enta&i'kan ra!ika' &e&a !an $eng*entikan reaki &erantai. onto* antioki!an antara
'ain 5 karoten0 'iko-en0 6ita$in 0 6ita$in E /Sie0 1778.Antioki!an !ike'o$-okkan
$en#a!i antioki!an en9i$ !an 6ita$in. Antioki!anen9i$ $e'i-%ti %-eroki!a
!i$%tae /S:;0 kata'ae !an glutathion peroxidases /GSH.Pr<. Antioki!an 6ita$in
$e'i-%ti a')a toko)ero' /6ita$in E0 &eta karoten !an aa$ akor&at /6ita$in .
Antioki!an 6ita$in 'e&i* -o-%'er e&agai antioki!an !i&an!ingkan en9i$. Antioki!an
+ang ter$a%k ke !a'a$ 6ita$in !an )itoki$ia !ie&%t )'a6onoi!. F'a6onoi! $e$i'iki
ke$a$-%an %nt%k $ere!a$ $o'ek%' ti!ak ta&i' +ang !ie&%t ra!ika' &e&a. Para -ene'iti
!i the U.S. Department of Agriculture’s /US;A= Arkansas Children’s Nutrition Center in
Little Rock $e'ak%kan t%!i -er&an!ingan antara &%a* ki,i0 angg%r $era* !an tro&eri0
*ai' $en%n#%kkan antioki!an !a'a$ &%a* ki,i a!a'a* +ang -a'ing $%!a* !i$eta&o'i$e
!an !iera- ke !a'a$ a'iran !ara*.

5
2. Jen"&()en"& An!"$%&"'#n

#. Jen"& * Jen"& An!"$%&"'#n Be'#&#%#n S+,-en#

Men%r%t A$aro,i9 /20 S%$&er"%$&er antioki!an !a-at !ike'o$-okkan
$en#a!i !%a ke'o$-ok0 +ait% antioki!an intetik /antioki!an +ang !i-ero'e* !ari *ai'
intea reaki ki$ia !an antioki!an a'a$i /antioki!an *ai' ektraki &a*an a'a$i.
Men%r%t K%$a'aningi* /20 ter!a-at tiga #eni antioki!an +ait% > 1.
Antioki!an +ang !i&%at o'e* t%&%* kita en!iri +ang &er%-a en9i$"en9i$. 2. Antioki!an
a'a$i +ang !i-ero'e* !ari *e,an !an t%$&%*an. 3. Antioki!an intetik +ang !i&%at !ari
&a*an"&a*an ki$ia.
Antioki!an intetik a!a'a* antioki!an +ang !i-ero'e* !ari *ai' intei reaki
ki$ia. Sen+a,a )eno' inteti e-erti B%ti' *i!rokianio' /BHA !an B%ti' *i!rokito'%en
/BHT &%kan antioki!an +ang &aik0 e&a& -a!a -e$a-aran +ang 'a$a !a-at
$en+e&a&kan e)ek negati) ter*a!a- kee*atan erta $eningkatkan ter#a!in+a
karinogenei /Ro*$an !an Ri+anto0 24. Antioki!an a'a$i a!a'a* antioki!an *ai'
ektraki &a*an a'a$. Antioki!an a'a$i e-erti ?"toko)ero' !an aa$ akor&at0 $e$i'iki
e)ek a$-ing $er%gikan +ang 'e&i* kei'0 teta-i akti6itan+a 'e&i* tinggi !ari-a!a
antioki!an intetik /Miran!a0 2(.
Be&era-a onto* antioki!an intetik +ang !ii#inkan -engg%naan+a %nt%k $akanan
!an -engg%naann+a te'a* ering !ig%nakan0 +ait% &%ti' *i!roki anio' /BHA0 &%ti'
*i!roki to'%en /BHT0 -ro-i' ga'at /PG0 tert"&%ti' *i!oki @%inon /TBH0 N;GA !an
toko)ero'. Antioki!an"antioki!an tere&%t $er%-akan antioki!an a'a$i +ang te'a*
!i-ro!%ki eara inteti %nt%k t%#%an ko$eria'.
Antioki!an a'a$i !i !a'a$ $akanan !a-at &eraa' !ari /a en+a,a antioki!an +ang
%!a* a!a !ari at% ata% !%a ko$-onen $akanan0 /& en+a,a antioki!an +ang ter&ent%k
!ari reaki"reaki e'a$a -roe -engo'a*an0 / en+a,a antioki!an +ang !iio'ai !ari
%$&er a'a$i !an !ita$&a*kan ke $akanan e&agai &a*an ta$&a*an -angan /Pratt0 1772.
Sen+a,a antioki!an +ang !iio'ai !ari %$&er a'a$i a!a'a* +ang &eraa' !ari
t%$&%*an +ait% toko)ero'0 6ita$in 0 &etakaroten0 )'a6onoi!0 !an en+a,a )eno'ik. o'ai
antioki!an a'a$i te'a* !i'ak%kan !ari t%$&%*an +ang !a-at !i$akan0 teta-i ti!ak e'a'%

6
!ari &agian +ang !a-at !i$akan. Antioki!an a'a$i tere&ar !i &e&era-a &agian tana$an0
e-erti -a!a ka+%0 k%'it ka+%0 akar0 !a%n0 &%a*0 &%nga0 &i#i !an er&%k ari /Pratt0 1772.
Sen+a,a antioki!an a'a$i t%$&%*an %$%$n+a a!a'a* en+a,a )eno'ik ata% -o'i)eno'ik
+ang !a-at &er%-a go'ongan )'a6onoi!0 t%r%nan aa$ ina$at0 k%$arin0 toko)ero' !an
aa$"aa$ organik -o'i)%ngiona'. Go'ongan )'a6onoi! +ang $e$i'iki akti6ita
antioki!an $e'i-%ti )'a6on0 )'a6ono'0 io)'a6on0 katekin0 )'a6ono' !an ka'kon. Se$entara
t%r%nan aa$ ina$at $e'i-%ti aa$ ka)eat0 aa$ )er%'at0 aa$ k'orogenat0 !an 'ain"'ain
/Nakatani01772.

-. Jen"&()en"& An!"$%&"'#n Be'#&#%#n F+ng&"n#

Berkaitan !engan )%ngin+a0 en+a,a antioki!an !i k'ai)ikaikan !a'a$
'i$a ti-e antioki!an0 +ait%>
1. Primar antioxidants0 +ait% en+a,a " en+a,a )eno' +ang $a$-% $e$%t% rantai
reaki -e$&ent%kan ra!ika' &e&a aa$ 'e$ak. ;a'a$ *a' ini $e$&erikan ato$
*i!rogen +ang &eraa' !ari g%g% *i!roki en+a,a )eno' e*ingga ter&ent%k
en+a,a +ang ta&i'. Sen+a,a antioki!an +ang ter$a%k ke'o$-ok ini0 $ia'n+a
BHA0 BHT0 PG0 TBH0 !an toko)ero'.
2. !xgen sca"engers0 +ait% en+a,a " en+a,a +ang &er)%ngi e&agai -engikat
okigen e*ingga ti!ak $en!%k%ng reaki oki!ai. ;a'a$ *a' ini0 en+a,a tere&%t
akan $enga!akan reaki !engan okigen +ang &era!a !a'a$ ite$ e*ingga #%$'a*
okigen akan &erk%rang. onto* !ari en+a,a C en+a,a ke'o$-ok ini a!a'a*
6ita$in  /aa$ akor&at0 akor&i'-a'$inat0 aa$ eritor&at0 !an %')it.
3. Secondar antioxidants0 +ait% en+a,a"en+a,a +ang $e$-%n+ai ke$a$-%an
%nt%k &er!eko$-oii *i!ro-eroki!a $en#a!i -ro!ak ak*ir +ang ta&i'. Ti-e
antioki!an ini -a!a %$%$n+a !ig%n akan %nt%k $enta&i'kan -o'io'e)in rein.
onto*n+a0 aa$ tio!i-ro-ionat !an !i'a%ri'tio-ro-ionat.
4. Antioxidati"e #n$ime0 +ait% en9i$ +ang &er)%ngi $enega* ter&ant%kn+a ra!ika'
&e&a. onto*n+a g'%koe oki!ae0 %-eroki!ae !i$%tae/S:;0 g'%tation
-eroki!ae0 !an ka'a'ae.

7
 (. Chelators se%uestrants0 +ait% en+a,a " en+a,a +ang $a$-% $engikat 'oga$
e-erti &ei!an te$&aga +ang $a$-% $engkata'i reaki oki!ai 'e$ak. Sen+a,a
+ang ter$a%k !i!a'a$n+a a!a'a* aa$ itrat0 aa$ a$ino0 et*+'ene!ia$inetetra
aeti! ai!/E;TA0 !an )o)o'i-i!.

3. Me%#n"&,e Ke)# An!"$%&"'#n

Antioki!an a!a'a* &a*an ta$&a*an +ang !ig%nakan %nt%k $e'in!%ngi ko$-onen"

ko$-onen $akanan +ang &eri)at ti!ak #en%* /$e$-%n+ai ikatan rangka-0 ter%ta$a
'e$ak !an $in+ak. Meki-%n !e$ikian antioki!an !a-at -%'a !ig%nakan %nt%k
$e'in!%ngi ko$-onen 'ain e-erti 6ita$in !an -ig$en0 +ang &an+ak $engan!%ng ikatan
rangka- !i !a'a$ tr%kt%rn+a /Ke''+0 22.
Mekani$e ker#a antioki!an eara %$%$ a!a'a* $eng*a$&at oki!ai 'e$ak.
Unt%k $e$-er$%!a* -e$a*a$an tentang $ekani$e ker#a antioki!an -er'% !i#e'akan
'e&i* !a*%'% $ekani$e oki!ai 'e$ak. Men%r%t Sitor% /2D0 :ki!ai 'e$ak ter!iri
!ari tiga ta*a- %ta$a0 +ait% iniiai0 -ro-agai0 !an ter$inai. Pa!a ta*a- iniiai ter#a!i
-e$&ent%kan ra!ika' aa$ 'e$ak0 +ait% en+a,a t%r%nan aa$ 'e$ak +ang &eri)at ti!ak
ta&i' !an angat reakti) aki&at !ari *i'angn+a at% ato$ *i!rogen /reaki 1. Pa!a ta*a-
e'an#%tn+a0 +ait% -ro-agai0 ra!ika' aa$ 'e$ak akan &ereaki !engan okigen
$e$&ent%k ra!ika' -eroki /reaki 2. Ra!ika' -eroki 'e&i* 'an#%t akan $en+erang aa$
'e$ak $eng*ai'kan *i!ro-eroki!a !an ra!ika' aa$ 'e$ak &ar% /reaki 3.
niiai > RH C C R  H /1
Pro-agai > R  :2 C C R:: /2
R::  RH C C R::H  R /3

Hi!ro-eroki!a +ang ter&ent%k &eri)at ti!ak ta&i' !an akan ter!egra!ai 'e&i*
'an#%t $eng*ai'kan en+a,a"en+a,a kar&oni' rantai -en!ek e-erti a'!e*i!a !an keton
+ang &ertangg%ng #a,a& ata )'a6or $akanan &er'e$ak.
Antioki!an +ang &aik akan &ereaki !engan ra!ika' aa$ 'e$ak egera ete'a*
en+a,a tere&%t ter&ent%k. ;ari &er&agai antioki!an +ang a!a0 $ekani$e ker#a erta


ke$a$-%ann+a e&agai antioki!an angat &er6ariai. Seringka'i0 ko$&inai &e&era-a
#eni antioki!an $e$&erikan -er'in!%ngan +ang 'e&i* &aik /inergi$e ter*a!a-
oki!ai !i&an!ing !engan at% #eni antioki!an a#a. Se&agai onto* aa$ akor&at
eringka'i !ia$-%r !engan antioki!an +ang $er%-akan en+a,a )eno'ik %nt%k
$enega* reaki oki!ai 'e$ak. ;a'a$ -roe $e'%$-%*kan ra!ika' &e&a0 6ita$in E
$en#a!i -e'o-or !iik%ti o'e* 6ita$in  !an !engan &ant%an en+a,a g'%tat*ion0
&etakaroten0 eng0 $angan0 !an e'eni%$ akan $e$%!a*kan -e'%$-%*an ra!ika' &e&a.
/Pratt0 177.

4. S+,-e An!"$%&"'#n A/#," '#/#, Men#ng%#/ R#'"%#/ Be-#&

Men%r%t S*a*i!i /1771 !a'a$ K%$a'aningi* /20 a!a &an+ak &a*an -angan +ang
!a-at $en#a!i %$&er antioki!an a'a$i e-erti re$-a*"re$-a*0 !e!a%nan0 te*0 kokoa0 &i#i"
&i#ian0 ere'ia0 &%a*"&%a*an0 a+%r"a+%ran0 !an t%$&%*ana'ga 'a%t. ;ari e$%a %$&er"
%$&er tere&%t0 &e&era-a $aa$ antioki!an +ang -enting terkan!%ng !i!a'a$n+a +ait%
e&agai &erik%t.

1. 0"!#,"n E

ita$in E ata% Toko)ero' ti!ak 'ar%t !a'a$ air teta-i 'ar%t !a'a$ 'e$ak ata% $in+ak.
Ter!a-at D /!e'a-an &ent%k 6ita$in E +ait% 4 /e$-at toko)ero' a')a0 &eta0 ga$$a0 !an !e'ta
erta 4 /e$-at tokotrieno'. ;ari !e'a-an &ent%k tere&%t +ang &er$an)aat &agi akti6ita
&io'ogi !a'a$ t%&%* a!a'a* a')a +ang !ite$%kan !a'a$ !ara* !an #aringan t%&%* +ang
&er)%ngi e&agai antioki!an -ri$er +ang !a-at $engak*iri rentetan reaki ra!ika' &e&a.
T#-e/ 2.1 S+,-e 0"!#,"n E Be'#&#%#n U%+#n S#)" 
N:. B##n #ng#n U%+#n &#)" K#n'+ng#n M#n##!
0"!.E  T$%$e$/
,g7
Te'%r0 %t%* 0 egar 1 &%tir &ear 0DD Men8eg# %#n%e
1
Min+ak #ag%ng 1 !$ 107
2
3 Min+ak 9ait%n 1 !$ 10 Men8eg#

!
 &e#ng#n )#n!+ng
4 Min+ak kaang tana* 1 !$ 10
( Min+ak ke!e'ai 1 !$ 10(
Men8eg# &!$%e
 J% to$at  on 'ar%tan 04

8 A-e' !engan k%'it 1 &%a* e!ang 0D1

Men8eg#
D Mangga 1 &%a* e!ang 2032
$&!e$$$&"&

7 Mentega 1 !$ 3
Me,-#ng%"!%#n
1 Kaang tana*0 kering 1 on 20(
&"&"!e, ",+n"!#&

11 A'-%kat 1 &%a* e!ang 2032

12 A-arag% &ek% 4 -otong 101(

Men"ng%#!%#n
13 Ba+a$ 12 %- 0(3
%e&+-+#n
14 Kentang $ani 1 &%a* e!ang (073
Men)#g# 
1( To$at $era* 1 &%a* 042
/#,-+ng

1 Taoge 1 gr 118 C 2

2. 0"!#,"n 9

ita$in  $er%-akan antioki!an +ang tangg%*. a $e$&ant% $en#aga kee*atan e'0

$eningkatan -en+era-an 9at &ei0 !an $e$-er&aiki ite$ keke&a'an t%&%*. Bagi -ria0
antioki!an ini $e$-er&aiki $%t% -er$a0 !engan ara $enega* ra!ika' &e&a $er%ak
'a-ian -e$&%ngk% -er$a. A%-an 6ita$in  ter&ata $en#a!i a'a* at% )aktor -enent%
ke%&%ran. ;i a$-ing &er)%ngi e&agai antioki!an0 6ita$in  $e$i'iki )%ngi $en#aga !an
$e$e'i*ara kee*atan -e$&%'%*"-e$&%'%* ka-i'er0 kee*atan gigi !an g%i. ita$in 
$e$&ant% -en+era-an 9at &ei !an !a-at $eng*a$&at nitroa$in0 9at -e$i% kanker. ita$in
 #%ga $e$&ant% -en+e$&%*an '%ka. ita$in  %!a* $enga'a$i -erke$&angan0 a$-ai
ekarang a!a 3 generai 6ita$in . Generai -erta$a a!a'a* aa$ akor&at0 generai ke!%a
a!a'a* 6ita$in  -en+angga ata% &%))er0 !an generai ketiga a!a'a* Eter" I. Ke&%t%*an
6ita$in  +ang !ian#%rkan a!a'a* e&ear 3 C  $g -er *ari. Se!angkan rata"rata ke%k%-an
6ita$in  %nt%k ke'%arga a!a'a* e&ear (308  202 $g. S%$&er %ta$a 6ita$in  a!a'a* !ari
&%a*"&%a*an !an a+%r"a+%ran0 e!angkan &a*an $akanan yang berasa) dari *e(ani /ada
umunya tdak meru/akan sumber yang kaya akan i$amin &.

"'
 Tabel 2.2 Buah-buahan Sumber Vitamin C

Tabel 2.3 Sumber Vitamin C dari Sayuran

3. 0"!#,"n A

ita$in A a!a'a* iti'a* %$%$ %nt%k %at% ke'o$-ok en+a,a +ang $e$i'iki
akti6ita &io'ogi !ari retino' !an $er%-akan 9at gi9i eenia' %nt%k -eng'i*atan0 re-ro!%ki0
-ert%$&%*an0 !i)ereniai e-ite'i%$0 !an ekrei 'en!irgeta*. S%$&er %ta$a 6ita$in A a!a'a*
-ig$en karotenoi! /%$%$n+a ?"karoten !an retini' eter !ari *e,an. Sen+a,a ini !i%&a*
$en#a!i retino' !an !ieteri)ikai !engan aa$ 'e$ak rantai -an#ang. Hai' !ari retini' eter
!ia&or-i &era$a 'a$ak !an !itran-ortaikan
ke *ati %nt%k !ii$-an. Kata karoten &eraa' !ari kata Latin +ang &erarti ,orte' /carrot0
+ait% -ig$en ,arna k%ning !an oran+e -a!a &%a* !an a+%ran. Sa'a* at% anggota en+a,a
karoten +ang &an+ak !ikena' a!a'a* 5"karoten0 +ait% en+a,a +ang akan !ikon6erikan #a!i
6ita$in A /retino' o'e* t%&%*. t% e&a&n+a0 5"karoten ering !ie&%t -ro"6ita$in A

""
/%$&er 6ita$in A.
Tabel 2.4 Sumber Vitamin A

4. Sen#:# Fen$/"%

Sen+a,a )eno'ik a!a'a* en+a,a antioki!an a'a$i +ang &er%-a )'a6onoi!0 t%r%nan
aa$ ina$at0 k%$arin0 toko)ero'0 !an aa$"aa$ organik. Ko$-onen en+a,a )eno'ik
&eri)at -o'ar !n $e$i'iki )%ngi antara 'ain e&agai -enangka- ra!ika' &e&a !an
-ere!a$ ter&ent%kn+a okingen ing'et. Sen+a,a )eno'ik !a-at 'ar%t !a'a$ air. T%$&%*"
t%$&%*an +ang ter$a%k en+a,a )eno'ik !an angat &ag% e&agai antioki!an karena
$e$i'iki aro$a !an raa +ang $en+egarkan0 antara 'ain> Ja*e / Zingiber Officinale 0
Ba,ang P%ti* / Allium Sativum 0 K%n+it / Curcuma Sp 0 !an Te* / Camellia Sp .

5. An!$&"#n"n

Ant*oianin a!a'a* en+a,a )'a6onoi! +ang $er%-akan eke'o$-ok 9at ,arna

&er,arna ke$era*an +ang 'ar%t !a'a$ air !an tere&ar angat '%a !i !%nia t%$&%*"
t%$&%*an. :'e* karena it%0 !a-at #%ga !ig%nakan e&agai -e,arna a'a$i +ang tere&ar
'%a !a'a$ t%$&%*an /&%nga0 &%a*"&%a*an0 !an a+%ran. Pig$en +ang &er,arna k%at
!an 'ar%t !a'a$ air a!a'a* -en+e&a& *a$-ir e$%a ,arna $era*0 oran+e0 %ng%0 !an &ir%.
A-'ikai ant*oianin e&agai -e,arna $akanan !an $in%$an da/a$ di)akukan /ada /8

renda* se/ert un$uk minuman ringan1 minuman bera)ko*o)1 manisan1 saos1 /ike)1

makanan beku a$au ka)engan ser$a yog*ur$. Jenis $umbu*an dan bua* yang banyak

mengandung <a$ an$*osianin ada)a* bi Ja)ar ngu  Ipomea Batatas Var Ayamurasaki 

dan S$roberi.

"2
6. I&$/#;$n

o)'a6on !a-at !ite$%kan -a!a kaang"kaangan ter%ta$a ke!e'ai +ang !i+akini

$e$i'iki i)at etrogenik0 antikarinogenik0 antioteo-oroiitik0 antioki!an0 !an !a-at
#%ga $e$-er&aiki in!ro$a $eno-o%e. Pa!a o'a*an ke!e'ai +ait% tempe $e$i'iki
kan!%ngan en+a,a io)'a6on !engan akti6ita antioki!an !an anti *e$o'itik0 en+a,a
tere&%t ia'a* +ang !ie&%t !engan )aktor 20 geniten0 !an !ai!9ein.

(. M#n##! An!"$%&"'#n B#g" M#n+&"#

1. Men%n!a Pen%aan
Ban+ak -ene'itian $en%n#%kkan &a*,a antioki!an angat e)ekti) %nt%k $eng*a$&at
$%n%'n+a tan!a"tan!a -en%aan !ini0 e-erti keri-%t !an gari"gari *a'% !i ,a#a*.
Antioki!an $a$-% $en#aga tekt%r k%'it0 !an $e'in!%ngin+a !ari ker%akan aki&at
-a-aran inar U.
2. Meng%atkan $%nita T%&%*
Antioki!an !i&%t%*kan %nt%k $eng%atkan ite$ keke&a'an t%&%*0 e*ingga 'e&i*
ke&a' !ari in)eki 6ir% !an &akteri +ang !a-at $eni$&%'kan -en+akit.
3. Me'a,an Stre :ki!ati)
;iet ka+a antioki!an akan $enekan e)ek &%r%k +ang !iti$&%'kan o'e* ra!ika' &e&a0
e*ingga &era!a -a!a tingkatan +ang ti!ak &er&a*a+a.
4. Me'a,an Se' Kanker
Be&era-a -ene'itian $en%n#%kkan &a*,a !engan $ena$&a* a%-an antioki!an0 akan
$en%r%nkan riiko kanker -a!a -ria.
(. Menega* Gangg%an -a!a Mata
Ti!ak *an+a $e'in!%ngi #ant%ng0 antioki!an tern+ata #%ga e)ekti) %nt%k $enega*
gangg%an $ata e-erti katarak0 g'%ko$a0 !an !egenerai $ak%'a. Per&an+ak $akanan
+ang $engan!%ng antioki!an tinggi0 %nt%k $enega* riiko ke&%taan !an -en+akit
$ata 'ainn+a.

"3
. Menega* Pen+akit Jant%ng !an Ko'etero' Tinggi
Antioki!an !a-at $enekan -roe oki!ai ko'etero'. o$en= Hea't* St%!+
$ene$%kan &a*,a ,anita +ang $engkon%$i 6ita$in E !engan r%tin0 $e$i'iki
riiko ren!a* ter*a!a- erangan #ant%ng !an -en+akit kar!io6ak%'ar 'ainn+a.
8. Menega* Pera!angan
Antioki!an !a-at &ertin!ak e&agai anti in)'a$ai. Aa$ a'-*a 'i-oi a!a'a* #eni
antioki!an +ang $e$i'iki i)at anti -era!angan. Makanan +ang ka+a antioki!an
&erg%na %nt%k $e'anarkan irk%'ai !ara* !an $eta&o'i$e e'.
D. Menega* Pen+akit ;egenerati)
Antioki!an #%ga &er$an)aat %nt%k $enega* &e&era-a -en+akit !egenerati) +ang
ering !ikaitkan !engan %ia0 e-erti a'9*ei$er0 !an gangg%an ko gniti)

"4
 BAB III

KESIMPULAN

1. Antioki!an !a-at $e$-er'a$&at ter#a!in+a ker%akan e' +ang !ie&a&kan o'e*

akti)ita ra!ika' &e&a !engan ara $e$&erikan e'ektronn+a !engan %$a"%$a
%nt%k $e$%t% rantai reaki ra!ika' &e&a ke-a!a $o'ek%' ra!ika' &e&a tan-a
tergangg% a$a eka'i )%ngin+a.
2. Jeni antioki!an !i&e!akan &er!aarkan %$&er !an )%ngi antioki!an. Jeni
antioki!an &er!aarkan %$&ern+a !i&e!akan $en#a!i !%a +ait% antioki!an
intetik !an antioki!an a'a$i. Jeni antioki!an &er!aarkan )%ngin+a !i&e!akan
$en#a!i 'i$a +ait%0 antioki!an -i$er0 antioki!an ek%n!er0 a6enger
antioki!an0 antioki!an en9i$0 !an *e'ator e@%etrant.
3. S%$&er antioki!an a'a$i &ia !i!a-atkan !ari re$-a*"re$-a*0 !e!a%nan0 te*0
kokoa0 &i#i"&i#ian0 ere'ia0 &%a*"&%a*an0 a+%r"a+%ran0 !an t%$&%*ana'ga 'a%t.
4. Antioki!an $e$i'iki &an+ak $an)aat &agi $an%ia0 &e&era-a !iantaran+a a!a'a*
$en%n!a -en%aan0 $eng%atkan i$%n t%&%*0 $enega* -era!angan0 $e'a,an e'
kanker !an $eng%rangi reiko -en+akit #ant%ng erta A'9ai$er.

"5
 DAFTAR PUSTAKA

A+%0 G.E.H. 212. &akalah 'i$i ( )at Antioksidan Dan Perananna* /on'ine0
/*tt->g%tia+%en!ang*artanti.&'og-ot.o.i!0 !iake -a!a 17 J%'+ 218.
Sat+a0 Har6ian.;. 212. Peranan Antioksidan #ndogen dan #ksogen
terhadap +esehatan. PT Ka'&e Far$a> Jakarta 6o'. 37 no. 10 t*. 212
Siagian0 a'&iner. 22. ,ahan -amahan &akanan. Fak%'ta Kee*atan Ma+arakat
Uni6erita S%$atera Utara.

So)ia0 ;. 2. Antioksidan dan Radikal ,eas. Sit% e& Ki$ia n!oneia
/on'ine0 /*tt-> ,,,.*e$itr+.org0 !iake 2 No6e$&er 21(.
T%$ina*0 S.1777.  Penega*an Kanker ;engan Antioki!an0 er$in ;%nia Ke!okteran0
Pata Pene'itian Pen+akit Ti!ak Men%'ar0Ba!an Pene'itian ;an Penge$&angan
Kee*atan0 ;e-arte$en Kee*atan R0Jakarta0 1220 21C23
a#i RA0 S%grani A. F'a6onoi!. Un*a. Makaar. 27 > 1"24

"6