Anda di halaman 1dari 3

KASUSASTRAAN BALI XII

kasusastraan mawit saking kruna lingga Sastra ( ajah-ajaha/ kaweruhan), polih pengater[su]
maartos luih /beci, polih konfik ke-an maartos kawentenan. Dadosne kesusastraan meteges
kawentenan ajah-ajahan utawi kawruhan sane luih utawi becik tur mabuat. panglimbak
Kesusatraan Bali salihan katami marupa kasusatran kuna, sané nganggé basa: Jawa Kuna, Kawi,
Jawi Tengahan, Bali Kawi, taler wénten sané nganggé basa Melayu miwah Sasak.
Kesusastraan Bali duk abad 9 kantos mangkin sekadi: weda,agama,wariga, itihasa,
babad,usada,tantri mst, lantur embasne kasusastraan Bali ayar minakadi : carita cutet, panjang,
lelampahan, puisi Bali ayar.
Tetujon nyelehin kasusastran Bali kadi ring sor puniki:Ngewikanin nilai-nilai budaya adilihung,
anggen tetimbang midabdabin budaya bali ngarepin aab jagat, Nincapang rasa bangga,
nincapang srada bhakti ring Ida.
Pepalihan kasusastran Bali kepah :
1. manut Jaman : Kasusastran purwa lan Ayar
2. manut pengelimbak : kasusastran gantian/lisan lan sesuratan
3. manut wangun: Tembang, gancaran, palewakia, prosa(cerpen, novel) lelampahan
Kasusastraan Tembang : Sekar rare, sekar alit, sekar madya, sekar agung
sekar rare(gegendingan): gending rare, gending jejangeran, gending sangiang
Pada lingsa Tembang macapat akéhnyané wénten 10 soroh makadi :
a. Pupuh Sinom : 8a, 8i, 8a, 8i, 8i, 8u, 8a, 8i, 4u, 8a.
b. Pupuh Ginada : 8a, 8i, 8a, 8u, 8a, 4i, 8a.
c. Pupuh Durma : 12a, 8i, 6a, 8a, 8i, 5a, 7i.
d. Pupuh Dangdang : 10i, 10a, 8e, 7u, 9i, 7a, 6u, 8a, 12i, 7a.
e. Pupuh Pangkur : 8a, 11i, 8u, 7a, 12u, 8a, 81.
f. Pupuh Ginanti : 8u, 8i, 8a, 8i, 8a, 8i.
g. Pupuh Semarandana : 8i, 8a, 8o, 8a, 8a, 8u, 8a.
h. Pupuh Pucung : 4u, 8u, 6a, 8i, 4u, 8a.
i. maskumambang : 4a, 8i, 6a, 8i, 8a.
j. mijil : 10i, 6o, 10e, 10i, 6i, 8u
Sekar Madya (Kidung utawi Tembang Tengahan), punika taler marupa kakawian utawi karangan
sane kawangun antuk sekar madia makadi kidung Tantri, kidung Sri Tanjung, miwah sane
lianan. Kidung punika yening tetesin malih wenten sane marupa :
• Kidung sane ngangge tembang macapat. Basa sane kaanggen marupa basa tengahan
sakewanten kawangun antuk tembang macapat makadi : Kidung Ranggalawe, Kidung Sri
Tanjung, Kidung Pamancangah Dalem, Kidung Amad Muhamad, Kidung Kaki Tua, msl.
• Kidung sane nganggen kidung sujati makadi : Malat, Wargasari, Alis-alis Ijo, Tantri, msl.
Pidabdab 5 Sekar Agung /kekawin
Sekar Agung (Kekawin, Tembang Gede utawi Wirama) inggih punika kakawian utawi karangan
sane kawangun antuk wirama makadi:
• Kekawin Ramayana olih Empu Yogi Swara.
• Kekawin Bharata Yudha olih Empu Sedah miwah Empu Panuluh.
• Kekawin Arjuna Wiwaha olih Empu Kanwa.
• Kekawin Sutasoma olih Empu Tantular.
• Kekawin Siwaratri Kalpa olih Empu Tanakung.
Uger – uger Sekar Agung utawi Kekawin
1. Guru mateges suara abot ,suara panjang
2. Laghu inggih punika suara ingan , suara bawak
3. Wretta inggih punika kecap wanda / gabogan wanda sajeroning acarik
4. Matra inggih punika wangun guru lagu sajeroning acarik
5. Gaoa inggih punika pasang jajar guru lagu sané kapasangang tiga -tiga
Kasusastraan Bali Anyar Kasusatraan Bali anyar inggih punika kasusastraan sané nganutin
pamargin panglimbakang kasusastraan Indonesia baru . nanging kawéntenannyané, tan
sawibuh kasusastraan Indonesia. Yadyastun asapunika, macihna kasusastraan Baliné kantun
maurip ngantos mangkin. Sakadi sampun kabaosang ring ajeng Kasusastraan Bali Anyar
kakawitin duk warsa 1931, kaciriang antuk novel “ Nemu Karma “ olih I Wayan Gobyah
Kasusastraan Bali Anyar kawangun antuk : Novel ( roman ), Cerpen Bali Anyar, Puisi Bali Anyar,
miwah Drama Bali Anyar.
1. Novel Bali Anyar minakadi : Novel Nemu Karma ( 1931 ) olih I Wayan Gobiah, Malancara Ka
Sasak ( 1935 – 1939 ) olih I Gede Srawana ring majalah Djatajoe,
2. Cerpen Bali Anyar minakadi :Ketemu Ring Tampak Siring olih I Made Sanggra, Leak Lemahan
olih Djelantik Santa, Godeg olih Komang Adnyana
3. Puisi Bali Anyar minakadi : Sasih Karo Ring Bali olih I Made Taro, Galang Bulan olih K. Putra,
Mati Nguda olih Putu Sedana.
4. Drama Bali Anyar minakadi :Kirana ( Drama Anak – Anak Th. 2005 ) olih I Nyoman Wanda
( Pondok Temu Wutu Br. Teges Gianyar ) Gusti Ayu Klantir (1999) olih A Wijat S. Ardi ring buku
”Gending Girang Sisi Pakerisan“

Puisi Bali Anyar


Puisi Bali Anyar inggih punika kriya sastra Bali sané kaiket antuk wirama turmaning kasusun
sané marupa carik utawi bait, ragam puniki ngambil unsur utawi nilai-nilai sastra Bali traditional
Rupa sane anyar punika nglimbakang kawentenan pakibeh saking puisi barat.
Yan selehin panglimbak miwah sejarahnyane, kawéntenan Puisi Bali Anyar ritatkala warsa 1959
ngantos warsa 1969 (periode1990), Puisi Bali Anyar polih rered sue pisan inggih punika
sawetara 9 tiban, daweg embasnyané puisi sané mamurda ” basa bali” antuk suntari PR.
6.1 Tatikes Ngwacén Puisi Bali Anyar
6.2 Sarana ngwangun Puisi Bali Anyar Kria sastra puisi Bali anyar madué kalih unsur inggih
punika unsur intrinsik miwah éktrinsik:
a. Unsur Intrinsik Puisi Bali sakadi :
 Murda (judul) manut ring daging puisiné. dados marupa peséngan, genah, kahanan, miwah
katerangan.
 Unteng (Tema) manyihnayang paundukan tema sane kasurat pabesen, sane karauhang ring
pamiarsa (pendengar).
 Suara (Sajak, Irama) suara sane becik ritatkala kawacén utawi kapirengan.
 Wirasa (Emosi) inggih punika basa sané becik turmaning anutang ring daging puisi.
 Wangun puisi (Tifografi ) inggih punika wangun utawi bentuk puisi sane kasurat,olih sang
pangawi wenten sane kasurat, pepolosan kemaon wenten sane tawah-tawah.
 Baris lengkara (Larik) inggih punika lengkara ring puisi mangda becik tur lengut.
 Kosa basa inggih punika patut pisan kauningin, awinan kosa basa pacang mresidayang
ngwéhin puisi punika mangda sida kamanahang, miwah kawirasayang daging ipun wenten
puisi sane nganggen basa Bali Kasar, Alus Sor, Madia, miwah Singgih.
b. Unsur Ekstrinsik Puisi Bali Inggih punika ngunggahang indik kehanan sang pengawi saha
madaging pabesen,miwah tetujon sané kaaptiang
 Puisi Bali Anyar minakadi • Sasih Karo Ring Bali olih I Made Taro. • Galang Bulan olih K. Putra.
• Paid Tiang olih I Wayan Paing,msl.

Anda mungkin juga menyukai