Anda di halaman 1dari 12

TUGAS BAHASA BALI

KASUSASTRAAN BALI MODERN


KELOMPOK I

OLEH :
31. MEILINDA SETIA DEWI
32. NIKE INTIYARI
33. NOVYARI JAYANTI
34. KEKE SURYA DEWANTARI
35. PANJI PRASETYA
36. PRIMA DARMA PATNI
37. PURNAMI RAHAYU
38. PUTRI SAWITRI
39. PUTRI WIJAYANTi
40. SEPTIANDANI PUTRI

PANGAKSAMA
OM SWASTIYASTU
Malarapan sangkaning asung kertha waranugraha Ida Sang Hyang Parama
Kawi prasida titiang muputang karya tulis puniki sane mamurda KASUSASTRAAN BALI
MODERN

Karya tulis puniki kakaryanin luwit ngaryanin tugas sane kaicen olih
Guru bidang study Bahasa Bali .

Sasuwen titiang ngaryanin karya tulis puniki titiang


sakelompok polih dukungan saking temen temen sami ,kasarengin karya tulis
puniki titiang sakelompok ngaturang suksma ping banget , rauhin makasami
sane nuntun titiang sane nyarengin titiang ngaryanin karya tulis puniki .

OM SANTIH, SANTIH , SANTIH , OM

DAFTAR ISI

HALAMAN JUDUL .............................................i


PANGAKSAMA

...............................................ii

DAFTAR ISI

................................................iii

BAB I
1.1 Latar belakang
1.2 Rumusan masalah

BAB II
2.1 Pembahasan

BAB III
3.1 Kesimpulan
3.2 Daftar pusaka

BAB I
1.1 LATAR BELAKANG

Indik watesan wewidangan ,wirasa , pamiteges , utawi definisikasusastraan Bali rauh


mangkin durung wenten sane pastika pisan . Yening selehin , kruna tiron kasusastraan
mawit saking kruna sastra saha maweweh pangater su miwah konfiks ka an . Kruna
sastra mateges ajah-ajah , pangater su mateges luih / becik , miwah konfiks ka an
nyinahang artos kawentenan.
Dadosnyane, kasusastraan mateges kawentenan ajah-ajah sane luih utawi becik
.Malarapan teges kruna kasusastraan punika , kasusastraan Bali inggih punika saluir ajahajah utawi kaweruhan sane becik , pakaryan para wagmine ring Bali sane kasurat mabasa
Bali, inggian nganggen aksara Bali miwah huruf Latin .
Selanturnyane , manut para wagmine sane sampun nyelehin kasusastraan Bali , sane
kabaos sastra Bali neneten je sane nganggen basa Bali kemaon ,taler kabaos saluir
tetamian sasuratan ,inggian sane nganggen basa Bali,basa Kawi utawi Jawa Kuno makadi
kakawin ,parwa parwa ,sloka , palawakia , miwah kidung .
Saking bebaosan ring ajeng prasida antuk nyutetang piteges Sastra Bali punika . Sane
kabaos kasusastraan Bali inggih punika saluir reriptan pangweruhan utawi pangajah
ajah mautama ,sane kasurat mabasa Bali miwah kawi tur katami rauh mangkin , inggian
sane kasurat nganggen aksara Bali miwah huruf Latin .

1.2 RUMUSAN MASALAH


a)
b)
c)
d)

Napi kasusastraan bali punika ?


Napi tatujon nyelehin susastra Bali punika ?
Napi mangten jimbar kakuub kasusastraan Bali punika ?
Akuda wenten wangun kasusastraan Bali punika ?

BAB II
2.1 PAMITEGES KASUSANSTRAAN BALI :

Kasusastraan mawit saking kruna sastra saha maweweh pangater su - miwah


konfiks ke- an . kruna sastra mateges ajah-ajah,pangater su- mateges luih / becik ,miwah
konfiks ka an nyinahang artos kawentenan.
Dadosnyane , kasusatraan mateges kawentenan ajah-ajah sane luih utawi
becik.Malarapan teges kruna kasusastraan punika , kasusastraan bali inggih punika saluir
ajah-ajah utawi kaweruhan sane becik ,pakaryan para wagmine ring Bali sane kasurat mabasa
Bali ,inggian nganggen aksara Bali miwah huruf latin

2.2 TATUJON NYELEHIN SUSASTRA BALI

Parajana Baline mangkin sampun sumuyug ngamaosang program rajeg Bali.


Yening punika kapikayunin majanten pacang prasida karasayang mungguing nilai-nilai
budaya miwah susastra Baline patut kapikukuhang duaning Bali patut kawangun madasar
wawasan budaya saha kasinarin antuk agama Hindu. Yening susastra Baline prasida
kapikakukuhang majanten pacang prasida taler mikukuhang budaya Baline . Maiketan ring
punika ,prasida katurang tatujon mlajahin utawi nyelehin kasusastraan Baline kadi ring sor
puniki .
1) Mangda sida nguningin nilai-nilai budaya adiluhung sane pacang mawiguna
pinaka srana sajeroning nglimbakang budaya Baline
2) Mangda nenten anggen tetimbang midabdabin kabudayaan Baline sajeroning
ngarepin aab jagate mangkin
3) Kaanggen nincapang rasa bangga druena makrama Bali
4) Kaanggen buatan nincapang seni,ilen-ilen ,miwah unen-unen ring Bali
5) Mangda prasida ngamolihang daging-daging tatwa agama saha nincapang
sradha bhaktine sajeroning ngrajegang agama Hindu Baline .

2.3 JIMBAR KAAKUUB KASUSASTRAAN BALI

Rauh mangkin paindikan jimbar kakuub kasusastraan Baline kantun marma utawi
durung prasida kapastiang .Yening uratiang saking basa sane kaanggen nyurat utawi maosang
susastra punika wenten nganggen basa Bali ,basa Kawi ( Jawa Kuno ),taler wenten nganggen
basa Bali Tengahan utawi Jawi Tengahan .
Yening uratiang saking masa kawentenannyane ,kasusastraan Bali kapah dados kalih
soroh lauripun : (1) Susastra Bali Purwa miwah (2)Susastra Bali Anyar .Susastra Bali Purwa
malih kapah dados : (a)gancaran (b)palawakya miwah (c)tembang .Susastra Bali Anyar taler
kepah dados kalih (a)prosa miwah (b)puisi bali .
Yening selehin saking tatacara nglimbakang utawi tatakrama mlajahin susastra
punika ,kasusastraan Baline taler kapah dados kekalih inggih punika :
Susastra tutur miwah susastra sasuratan .Sane ngranjing ring susastra tutur luiripun :
(a)gegendingan ,(b)satua satua ,(c)paribahasa Bali .Sane ngranjing ring sastra sasuratan
minakadi : (1) sane mawangun tembang ( geguritan , kidung , kakawin .) (2) Mawangun
Puisi Bali anyar , (3) Sane mawangun gancaran utawi fiksi ( cerpen ,novel,miwah drama ).

2.4 WANGUN KASUSASTRAAN BALINE

1. Kasusastraan Bali Anyar


Wangunnyane :
a) Gancaran ( prosa )
Gancaran inggih punika : kakawin utawi kekarangan sane bebas sane wenten
kaiket antuk uger uger.
Upami :
- Nemu Karma olih I Wayan Gabiah
- Malancaran Ka Sasak olih Gede Srewana
- Katemu Ring Tampak Siring olih Made Sanggra
- Tukang Gambar, Sekar Emas olih Made Sanggra

b) Puisi Anyar

Upami :
a)
b)
c)
d)
e)
f)
g)

Sasih Karo Ring Bali olih Made Taro


Galang Bulan olih K.Putru
Mati Nguda olih Putu Sedana
Idup lan Mati olih Made Sanggra
Bali olih Ngurah Yupa
Pura Agung Jagat Nata olih Wayan Rugeg Nataran
Margarana olih I Wayan Rugeg Nataran

Conto Puisi Anyar kaambil saking Paguneman Basa / Kasusastraan Bali tahun 1976 sane
majudul Galang Bulan olih Made Sanggra

GALANG BULAN
Sangkaning talus dulur
Keduluran doning keledangan
Dangan makardi
Ngardi ayuning galang pada
Pada ayu mulaning sarat
Sarat kayun
Bakti siniwi apan punika
I sasih mangawe girang
Girang ipun
Gadang daunnyane mangawe
Ngawe sukaning ati
Ati suci pinda widi
Kawidining sinar bulan
Olih : Kaputru

Inggih asapunika indik kasusastraan Bali Anyar .akeh malih conto-conto karya sastra Bali
Anyar sane sampun kamedalang olih para sastrawan sastrawan Bali .

2. Kasusastraan Bali Purwa


Wangunnyane :
1. Gancaran ( prosa )
Upami :
a) Satwa Ni Diah Tantri olih I Made Pasek
b) Mahabrata olih Bhagawan Byasa
c) Peribahasa Bali olih I Ketut Ginarsa
d) Tunjung Mekar olih I Ketut Sukrata
e) Basita Peribahasa olih I Wayan Simpen A.B

2. Puisi Purwa (Tembang )


Pepalihan tembang manut pepalihan I Gusti Kt. Ranuh
1) Gegendingan
a. Gending rare gending sane kaanggen nyihnayang rasa seneng alit-alite
rikala maplalian .
Upami :
- Juru pencar
- Jenggot uban
- Made cenik
- Mati delod pasih
- Jaring guling
b. Gending jejangeran gending sane madaging tatuek hiburan ring alit-alite
miwah ring para yowanane ,gending janger inggih punika saluir gegendingan
sane lumrah kaanggen ring unen-unen sane mawasta janger kecak .
Upami :
- Putri Ayu
- Siap Sangkur
- Mejejangeran
c. Gending sangiang
Upami :
- Puspa panganjali
- Kukus arum
- Suaran kumbang

2) Tembang macepat ( sinom pangkur )


Tembang macepat akeh ipun dasa soroh sakadi :
Ring sor puniki kaaturang padalingsa makudang kudang pupuh
1) Pupuh sinom 8a,8i,8a,8i,8i,8u,8a,8i,4u,8a
2) Pupuh semarandana 8i.8a,8o,8a,8a,8u,8a
3) Pupuh ginada 8a,8i,8a,8u,8a,4i,8a
4) Pupuh ginanti 8u,8i,8a,8i,8a,8i
5) Pupuh durma 12a,8i,6a,8a,8i,5a,8i
6) Pupuh dangdang 10i,10a,8e,8u,8i,8a,6u,8a,12i,8a
7) Pupuh maskumambang 4a,8i,6a,8i,8a
8) Pupuh mijil 10i ,6a,10e,10i,6i,6i,6u
9) Pupuh pangkur 8a,11i,8u,8a,12u,8a,8i
10) Pupuh pucung 4u,8u,6a,8i,4u,8a

Tembang macepat punika pacang ngawangun gaguritan .


Geguritan inggih punika : kekawin utawi kekarangan sane kawangun antuk tembang macepat
Upami :
-

Geguritan Jaya Prana nganggen tembang gianda


Geguritan Basur nanggen tembang ginada olih Kidalang Tangsub
Geguritan Bagus Umbara nganggen pupuh ginada
Geguritan Pakangraras nganggen pupuh ginada
Geguritan Sampik Ingtai nganggen tembang macepat campuraan olih Ida

Kt.Sari
Geguritan Megantaha nganggen macepat campuran
Geguritan Gunawati nganggen macepat campuran
Geguritan Durma nganggen macepat campuran
Gaguritan Bungkling nganggen macepat campuran
Peparikan Salya nganggen macepat campuran

3) Kidung (Tembang Tengaha,Sekar madya )


Kidung utawi Tembang Tengahan utawi Sekar Madia, punika taler marupa
kakawian utawi karangan sane kawangun antuk sekar madia makadi kidung Tantri,
kidung Sri Tanjung, miwah sane lianan. Kidung punika yening tetesin malih wenten
sane marupa :

o Kidung sane ngangge tembang macapat. Basa sane kaanggen marupa basa
tengahan sakewanten kawangun antuk tembang macapat makadi :
1. Kidung Ranggalawe.
2. Kidung Sri Tanjung.
3. Kidung Pamancangah Dalem.
4. Kidung ahmad muhammad
5. Kidung kaki tua ,miwah sane lianan
o Kidung sane nganggen kidung sujati makadi :
1. Malat.
2. Wargasari.
3. Alis-alis Ijo.
4. Tantri, miwah sane lianan.

4) Kekawin ( Tembang Gede, Sekar Ageng )

Kekawin utawi Tembang Gede utawi Sekar Agung utawi Wirama inggih punika
kakawian utawi karangan sane kawangun antuk wirama makadi:
o Kekawin Ramayana olih Empu Yogi Swara.
o Kekawin Bharata Yudha olih Empu Sedah miwah Empu Panuluh.
o Kekawin Arjuna Wiwaha olih Empu Kanwa.
o Kekawin Sutasoma olih Empu Tantular.

o Kekawin Siwaratri Kalpa olih Empu Tanakung.


o Kekawin Semarandhana olih Empu Darmaja.
o Kekawin Gatotkaca Sraya olih Empu Panuluh.
o Kekawin Writtasancaya olih Empu Tanakung.
o Kekawin Negarakethagama olih Empu Prapanca.
o Kekawin Kresnayana olih Empu Triguna, miwah sane lianan.
Inggih amunika dumun saking titiang antuk "penjelasan" Kasusastran Bali Purwa lan
kepah-kepahannyane. Dumogi mawiguna

Anda mungkin juga menyukai