Anda di halaman 1dari 5

MATERI DRAMA BAHASA BALI

A. Drama Bali Moderen


1. Teges Drama Bali Modéren
Drama inggih punika karya sastra indik kahuripan manusa sané madaging bebaosan ri
sajeroning para pragina miwah kasolahang ring ajeng para pamiarsanyané (Budianta,dkk,
2002). Ring kasusastraan Bali modéren, drama pinaka silih tunggil karya sastra sané akéh polih
panglilmbak saking sastra Indonésia miwah sastra Barat. Drama ring kasusastraan Bali modéren
kakaryanin manut kahanan sosial krama sané nganutin panglimbak jagat, sakéwanten
wénten taler drama Bali modéren sané kakaryanin saking nedun (adaptasi) saking crita-crita Bali
tradisional sané modifikasi. Akéh sané maosang drama modéren puniki mapaiketan sareng seni
teater.
Yéning selehin saking kawéntenan drama ring kasusastraan Bali modéren, drama puniki
sayan nglimbak duk kawéntenang séwamara sané kamargiang Balai Penelitian Bahasa Singaraja
ring warsa 1977. Raris wusan séwamara punika kamedalang cakepan sané mamurda Kembang
Rampe Kasusastraan Bali Anyar, wewidangan 2. Cakepan puniki madaging makudang-kudang
naskah drama sané dados jayanti ring séwamara punika. Kawéntenan drama Bali modéren
nénten dados kapasahang ring kawéntenan sewamara-sewamara sané sampun kamargiang olih
pamréntah punika. Santukan saking séwamara puniki raris medal pangawi naskah drama Bali
modéren, miwah medal sekaa drama sané nénten wantah nglimbakang drama tradisional
kémanten.

2. Cecirén Drama Bali modéren


Drama Bali modéren madué cecirén sané minayang drama Bali modéren ring drama Bali
tradisional. Céciréné puniki dados bantang rikala jagi makarya drama Bali modéren. Cécirén
drama ring sastra Bali modéren inggih punika:
a. Nganggé naskah jangkep
b. Nganggén sutradara
c. Busana campuran( adat Bali lan modern)
d. Tabuh campuran tradisional Bali lan musik modern
e. Daging cerita ngeninin indik kahanan jagate mangkin
f. Basa sané kaanggén basa campuran
g. Genah masolah( setting pamentasan): bebas nganutin daging cerita

3. Tata Cara Nyolahang Drama Bali Modéren


Mangda becik lelampahan drama sané jagi kabaktayang, patut mlajahin indik tata cara
(teknik) maktayang drama. Pamargin latian nyolahang drama patut tegepin sareng sekaa drama
sané sareng masolah. Patut wénten rerincikan dudonan latian minakadi: ngungguhang genah
latihan, dina napi latihan, mangda sami pragina (pemain) rauh, mangda kaperluang sami sané
pacang manggé sampun kawéntenang miwah ngraosang parindikan satuané (naskah) sané
pacang kalampahang.
Punika mawinan patut pisan wénten latihan sané nganutin kadi puniki.
a. Latian I (kapertama)
 Latian ngwacén naskah mangdané para pragina (pemain) uning indik tokoh miwah
penokohan sané pacang kaigelang utawi kasolahang.
 Mangda para pragina tatas uning ring lelintihan satua dramané punika.
 Latian ngwacén ring tengahing ati miwah ngwacén nganggé suara keras.
b. Latian II (kaping kalih)
 Latian ngwacén nganutin watek solah tokoh sané jagi kasolahang.
Upami: Ngraos nganutin panees (tekanan)
 Ngraos nganutin solah (situasi) gedeg galak, sedih, bangras, miwah sané lianan
 Ngraos nganutin tabuh (logat) sané patut
 Latian ngwacén miwah ngraos mangda anut sakadi sarahina nanging marupa madra-
ma-drama.
c. Latian III (kaping tiga)
 Latian ngraos nanging nénten nganggén naskah utawi ngapalang lelampahan satua
 Latian nganggén gerak-gerik, nganutin naskah drama
 Latian malinggih utawi ngatur genah kalangan (penempatan posisi ruangan)
d. Latian IV (kaping pat)
 Latian nganggén busana kadi mungguh ring lelampahan drama
 Wusan puniki raris masesolahan ring tengahing kalanga (panggung)
e. Masesolahan miwah malelampahan drama.

B. Drama Bali Tradisional


1. Ngwacén Téks Drama Bali Tradisional
Indayang wacén téks drama ring puniki mangda alit-alité uning indik drama Bali tradisional!

(Caritayang ring puri Dhaha, ring jaba tengah puriné panyeroané I Dadap sedek iteh mareresik
saget rauh Putri Raja sareng sawitran Idané I Manik Lara)

I Dadap : Ratu Déwa Agung istri, sapasira ngiringang Cokoridéwa?


Putri Raja : I Bli Madé, timpal tiangé.
I Dadap : O…..kénten?
Patih Agung : Ratu Déwa Agung istri, sira puniki? Sira Wastan ipun?
Putri Raja : Né tuah timpal gelahé paman. Madé Manik Lara adanné
Patih Agung : Ih Cai Manik Lara, sinah wong alas cai ya? Tegakang iban cainé! Di puriné,yen
kadén cai benya?
Manik Lara : Inggih nawegang, nunas ampura titiang Ratu Déwa Agung.
Patih Agung : Ratu Déwa Agung petang iba!!! Sing kena ben ci jeneng jlema?
I Dadap : Ih Manik Lara, tingalin anaké malu jenengné. Yén kéne jenengné, Gusti Patih
suba adanné. Gusti Patih keto abeté!
Patih Agung : Ih Dap, eda lumbara bunguté mapeta!
I Dadap : Inggih ampura! Iwang titiang. Mawinan yén sampun marasa madué linggih
singgih, sampunang mabaos sane kasar!
Putri Raja : Saja to paman. To nguda kasar kaketo paman ngraos?
Patih Agung : Ratu Déwa Agung Istri, pacang napi cokor idéwa makta jadma pacul kadi niki
ka puri? Cokor idéwa kadén putri luwih, putran tedung jagaté iriki?
Putri Raja : Paman, sing pesan paman ngelah pangrasa? Kénkén patutné iraga marep kén
sesamén manusa? Bes majaegan ia manusa, kadirasa buron patut sayangin
patut tresnain.
Patih Agung : Ratu Déwa Agung. Titiang prakanggé iriki,patih senapati agung titiang iriki.
Sampun akeh tis panesé sané naén rasayang titiang. Mawinan purun titiang
matur pawungu.
Putri Raja : Gelah sing mapisalah tekén tegak pamané. Sakéwala pangidih gelahé, eda
paman kasar tekén anak lén! Yéning paman kasar tekén sawitran gelahé, patuh
tekén paman tusing bakti marep paukudan gelah.
Patih Agung : Inggih-inggih, titiang nunas ampura Ratu Déwa Agung.
Permaisuri : (rauh raris matakén) Wih, cening. Cening ayu…Unduk apa ento keratang
cening ngajak I Paman Agung?
I Dadap : Puniki Ratu Déwa Agung, Ida Déwa Agung Istri, putran cokor idéwa mairingan
anak lanang rauh ka puri.
Permaisuri : O…….Kéto? Men nyén né ajak idéwa ning?
Putri Raja : Nawegang Ibu, niki wantah I Bli Madé, timpal tiangé sané ajak tiang nunas
ajah ring pasraman. Bli Madé Manik Lara wastan ipun. Bli Madé, niki sampun
ibun tiangé. Matur anaké Bli!
Manik Lara : Ratu Déwa Agung, durus aksi sembah baktin titiang! Ampurayang pisan
yéning panangkilan titiangé mawinan biuta ring puri! Titiang wit saking
panepisirin jagat druéné. Titiang mawasta Made Manik Lara, Ratu.
Permaisuri : O…..Kéto? Nah sing ja kénkén.gelah madué panjak liu. Dini ditu. Yén suba
nyak adung sang ngawe rat lawan panjaké makejang, kadén mula ento ané
ulatiang ? ih Murni?
Luh Murni : Inggih titiang Ratu Déwa Agung.
Permaisuri : Jeg bengong nyai ningalin anak bagus?
Luh Murni : Inggih Ratu. Titiang kantun bajang tingting, sampun kantos amah barak ten
polih tunangan. Sira minab ten seneng nyingakin anak lanang bagus?
Permaisuri : Saja ja keto. Kema gaénang I Madé kopi malu!
Luh Murni : Inggih-inggih, titiang ngiringang.
Manik Lara : Sampunang Ratu, matur suksma, titiang nénten ngawédang.
Luh Murni : Napi gaénang tiang Bli Madé, teh nggih?
Permaisuri : Cening Ayu, men kénkén unduk ceningé nunas ajah di pesraman? suba
patutné suud jani?
Putri Raja : Sampun Ibu, nika mawinan titiang budal saha ngajak Bli Madé mariki,
mangda ipun uning puriné driki. Ibu, I Bli Madé puniki nénten kantun
maderbé rerama. Pedalem tiang ipun, sapunapi yening banggiang iriki ipun
mamarekan?
Permaisuri : Dadi cening. Luung masi yén ia nyak. Apang ada ané sadina-dina mareresik
di taman.

1. Teges Drama Tradisional

Drama tradisioanal ring Bali wantah drama sané sampun katami saking nguni ring Bali.
Drama tradisional puniki akéhan nyaritayang indik kawéntenan ring puri (istana sentris).
Lelampahan sané kaambil akéhan saking carita Panji sané kantun nganutin agem-ageman saking
Jawi. Drama tradisional puniki akéhan sané madaging gending utawi nembang sambil masolah.
Dadosné, tiosan ring wikan masolah, sekaa drama Bali tradisional puniki wikan taler ring
matatembangan. Santukan sampun panglimbak jagat sané sayan modéren, drama Bali
tradisional puniki nénten malih kasenengin utawi sayan rered kawéntenannyané. Wénten
makudang-kudang drama Bali tradisional sekadi Arja, Gambuh, Prembon, Wayang Wong, miwah
sané tiosan.

2. Cecirén Drama Tradisional

Drama tradisional madué makudang-kudang cecirén sané minayang ring drama modéren.
Cecirén ring drama tradisional inggih punika:

 Naskah merupa ringkesan ring asapunapiné nénten nganggén naskah


 Nénten nganggé sutradara
 Busana adat Bali
 Tabuh Bali tradisional
 Daging cerita ngeninin indik kahanan puri utawi aab jagaté nguni
 Basa sané kaanggén Basa Bali miwah Kawi
 Genah masolah (setting pamentasan): panggung tradisional

3. Anggah-ungguhing Basa Nyolahang Drama Tradisional

Santukan marupa drama tradisional sané kantun karaket antuk kawéntenan cerita-cerita panji
utawi cerita indik kahanan puri, sampun pastika anggah-ungguhing basa sané kaanggén
nganutin anggah-ungguhing basa Bali kadi tradisional. Makudang-kudang tata-titi basa sané
kaanggén rikala nyolahang drama tradisional, inggih punika:
 Parekan miwah parekan miwah panyeroan miwah panyeroan nganggé basa andap
miwah basa kasar
 Parekan / panyeroan matur ring pepatih nganggén basa alus miwah madya
 Parekan/ panyeroan matur ring sang prabu nganggén basa alus
 Pepatih ring sang prabu nganggé basa alus
 Pepatih ring parekan nganggé basa andap
 Prabu ring parekan nganggé basa kapara miwah kasar
 Prabu ring para sametoné nganggé basa alus miwah andap
 Rikalaning kroda sami sering nganggé basa kasar.

Anda mungkin juga menyukai