Anda di halaman 1dari 15

MAKALAH

BAHASA SUNDA NGEUNAAN KAWIH

Wasta: REVALIANA
Kelas: X MIPA 3

Rangkuman:
 Kawih kepesindenan
 Kawih Kaulinan barudak
 Kawih Pop Sunda
 Kawih Tembang Cianjuran

SMAN 1 MANGUNJAYA
TAHUN AJARAN 2022/2023
Kawih kepesindenan

•••Sejarah•••
Istilah pasindén pésindén dina kontéks kawih kepesindén asalna tina kecap sindén anu
dibéré awalan “pa” anu hartina ahli pengrajin, jeung kecap sindén hartina sindir, Sisindir. Jadi
pasindén téh mangrupa sisindiran atawa pangrajin sindir boh dina wangun pedaran, rakitan
atawa wawangsalan.
Sisindiran sorangan diébréhkeun dina wangun tembang atawa disisipkeun dina tembang
minangka lir lagu éta sorangan. Salajuna istilah ieu sacara otomatis napel kana tokoh anu
miboga fungsi minangka panyanyi dominan dina penyajian gamelan Sunda.
Istilah kawih kepesindenan mangrupakeun salah satu sajian vokal/sekar nu jadi salah
sahiji bagian dari seni karawitan Sunda dengan menggunakan iringan gending, terutama.
Dina sajian gamelan berlaras salendro dan pelog Dina acara wayang golek.
Tapi Dina perkembangan kepesindenan osok disajikeun dina sajian kiliningan, ketuk tilu,
celempungan, jaipongan, bajidoran dan sebagainya. Istilah penyaji vokal kawih disebut
sinden nyaeta lebih mengarah Kana profesi istri nu gaduh keahlian Dina nganyanyikeun
vokal/sekar Sunda. Istilah lain sinden diantarana juru kawih jeung juru sekar. Dina istilah lain
kawih kepesindenan nyaeta salah sahiji genre vokal sunda nu disajikeun ku juru kawih jeung
ngabawakeun lagu-lagu kawih.
Kawih Kepesindenan dibedakeun jeung jenis lagu kawih nu lain na,, contona kawih
Mang Koko-an yang biasana disebut kawih kreasi baru (wanda anyar).

•••Ciri-Ciri•••
 Unsur-unsur Karawitan Unsur karawitan nya éta ngagunakeun laras-laras jeung
wangun tembang dina kawih kesindénan, nya éta jenis sekar alit jeung sekar tengahan,
sabab jenis-jenis ieu sok disebut ogé tembang jalanan jeung rumpaka kawihna
ngandung sisindiran kalawan mélodi improvisasi. bentuk anu tungtungna
ngakibatkeun ragrag catetan.
 Laras Skala laras anu kapanggih dina tembang kesindénan téh rupa-rupa pisan, hal ieu
bisa kaharti lantaran kawih kesindénan ngagunakeun iringan gamelan pélog saléndro,
sangkan bisa marengan rupa-rupa laras anu aya dina karawitan Sunda.
 Senggol Tina segi karawitan Sunda, Senggol mangrupa wirahma atawa sisipan
tambahan anu fungsina minangka hiasan tembang atawa pemanis tembang.
•••Rumpaka Kawih Jeung Tokohna•••
 Kembang gadung
(Ressy Kania Dewi)
Muji sukur ka Hyang Agung Ieu lagu Kembang, Kembang Gadung
Neda jembar hampurana Muji sukur ka Hyang Agung
Kembang Gadung, duh, kahatur Kembang Gadung, duh, kahatur
Ka sadaya kaum dangu Ka sadaya kaum, kaum, kaum dangu
Neda rahmat sapaat-Na Neda rahmat sapaat-Na
Ti Gusti Nu Maha Suci Ti Gusti Nu Maha Suci
Neda diaping, dijaring Neda diaping, dijaring
Neda sapaat pangriksa Neda sapaat pangriksa
Sareng ka para karuhun Sareng ka para karuhun
Nyanggakeun ieu pangbakti Nyanggakeun ieu pangbakti
Ulah badé iri dengki Ulah badé iri dengki
Kembang Gadung Dipirig ku rupi, rupi, rupi
Lagu, lagu buhun, Dunungan Rupi-rupi ganding
Warisan karuhun urang Lumayan panglipur manah
Karuhun urang Lumayan panglipur manah
Lah, ieung Lah, ieung
Neda kasari, katampi Neda kasari, katampi
Pangbakti ti seuweu-siwi Pangbakti ti seuweu-siwi
Pangbakti ti seuweu-siwi Pangbakti ti seuweu-siwi
 Banondari
(Detty Kurnia)
Eeeeee...
Banondari anu denok anu montok
Matak moho matak pogot, aits! iahahahaaa…
Anu geulis meni amis, nu endah matak kabita
Duh Euis.. I love you, I love you darling… (Na leres kang?)

Ngan hanjakal Euis teh teu kaopan


Gampil bendu mun kasinggung perasaan
Tutunjuk bari neuteuli, nyarios meni nyoroscos
Cerewed lir manuk Toed, duh sayang… (saur saha kang?) aits! iahahahaha…

Najan kitu diri nyai tetep narik


Imutna matak kapincut, ilatna matak tibelat
Lambey ipis lir kueh lapis, mun di gegel tangtu amis
Aduh tobat geuliiss, iaaah hahahaaa…

Asolali wa owa eng


Aso-aso-asolali wa owa eng
Asolali wa owa eng
Aso-aso-asolali wa owa eng

Engkang sembaheun abdi Narpati nugaleng


sakti (ya ya ya akang eh gagah sakti, nyai!)
Engkang teh jago ngarayu perceka mikat wanita
Teu perduli aya nu boga, Engkaaang… (eta urusan akang eh nyai)

Di dunya taya duana pameget nu kawas engkang


Waruga jalugjug jangkung, ngajedig halisna kerung
Purah ngudag-ngudag bikang, aduh engkaaang… (aeh iahahaha)

Diraksukan ku henteu matut, dilancingan oge randutdut


Kumis cokrom buuk gondrong, lir barongsay keur ngadangong
Aduh engkaaang… (eh saha nu kos barongsay nyai?)

Eeeeee…
Banondari ulah kitu cinta engkang teh saestu
Lain cinta tiruan tapi cinta nu sajati
Cinta engkang mah teknologina canggih (canggih?) geulis, iaaah hahahaaa…

Cinta engkang di jamin moal rek luntur Cintaku hanya untukmu


(masa sih?)
Dunya brana teu kabilang, neundeun duit di unggal bank
Emas inten golondongan, kop kabeh eta keur nyai…
Eits! iahahahahaa (boong kali?)

Bisi hayang pelesiran langlang jagat


Bari shoping ka unggal nagara
Ka Jepang rejeng ka Hongkong
Ka New York rejeng ka Paris
Atawa rek ka Cilingcing

Pek atuh geura balaka, kahayang pasti aya


Asal bener cinta ka akang
Aduh tobat geuliis, iahahahaaa…

Asolali wa owa eng


Aso-aso-asolali wa owa eng
Asolali wa owa eng
Aso-aso-asolali wa owa eng

Engkaaang… (akang nyai!)


Engkang teh geuningan bodo, ngarayu carana kuno
Nyombo bari ngolo-ngolo
Engkaaang… (naon akang kuno?)

Cinta barang dagangan, teu bisa di beuli-beuli, najan ayeuna keur


trend Atawa di tawar-tawar, najan di bayar ku dollar
Abadi mah da henteu hayang
Aduh engkang playboy, aduh playboy..aduh playboy
Engkaaang… (kumaha mun ku rupiah?)

Pameget mah di mana-mana ge sami


Eukeur bogoh sok kokorowot
Eukeur geugeut kekerewet
Mun bisa beunang panasaran
Engkaaang panasaran (iahh panasaran)

 Bambung Hideung
(Rika Rafika)
Bangbung Hideung bara-bara teuing diri
Leuheung bari diangge ka Sukagalih
Situ pinuh balong jero
Bebendon sareng bebendu unggal ti
Salira juag awi teh pangajul buah lantaran kitu
Sora bedil luhur mega paripaos

Teu paya lepat saeutik


Diri abi kagamparan
Eeh banondari
Nu geulis kawanti-wanti
Nu endah na malih warna puputon kembang kadaton
Jungjunan
Lamun teu kauntung tipung
Katambang beas laksana kapiduriat
Matak paeh ngabale bangke
Matak edan leuleuweungan

Matak paeh ngabale bangke


Matak edan leuleuweungan
Matak paeh ngabale bangke
Matak edan leuleuweungan
Aduh alah iyeung da leuleuweungan
Aso-aso lali wao-wao waeng
Aso-aso lali wao-wao waeng
Aya ucap paribasa
Sarung bantal mungguh cipruk
Seep saputangan hiji

Ceurik balas ku nalangsa


Abdi nalangsa
Nguping hujan tengah wengi
Diimah keueung sorangan
Nguping hujan tengah wengi

Diimah keueung sorangan


Nyagigir asa gigireun
Nangkarak asa luhureun
Nyagigir asa gigireun
Nangkarak asa luhureun
Aduh alah iyeung asa luhureun

Aso-aso lali wao-wao waeng


Aso-aso lali wao-wao waeng
Jung nangtung asa lalanjung
Gek diuk asa tiguling
Leumpang asa da ngalong kewang.

Kawih Kaulinan Barudak


•••Sejarah•••
Kaulinan barudak nyaeta mangrupakeun jenis kaulinan anu sering dilakukeun ku
barudak sunda. Diurang sunda, “kaulinan” hartosna‘kaulinan’, “barudak” hartosna
‘murangkalih’. Barudak asal - asalna tina budak anu hartosna budak.
•••Ciri-Ciri•••
 Sifatna anu sederhana
 Dimainkeun na bisa individu Atawa berkelompok
 Dimainkeun ku barudak lalaki Jeung awewe
 Ngandung unsur kesenian
 Dimainkeun na aya nu bari nyanyi Aya oge anu henteu.

•••Rumpaka Kawih Jeung Tokohna•••


 Ayang-Ayang Gung
(Raden Hadji Moehamad Moesa)
Ayang-ayang gung, gung...
Gung goongna rame, me...
Menak Ki Mas Tanu, nu...
Nu jadi Wadana, na...
Na ha mana kitu, tu...
Tukang olo-olo, lo...
Loba anu giruk, ruk...
Ruket jeung kumpeni, ni...
Niat jadi pangkat, kat...
Katon kagorengan, ngan...
Ngantos Kangjeng Dalem, lem...
Lempa-lempi lempong...
Jalan ka Batawi ngelempong!

 Oray-Orayan
(Mang Koko)
Oray-orayan, luar leor mapay sawah.
Tong kasawah, sawahna keur sumedeng beukah
Mending ge ka leuwi, di leuwi loba nu mandi
Saha nu mandi? anu mandina pandeuri
 Eundeuk-Eundeukan
(H.Usep Romli H.M)
Eundeuk-eundeukkan lagoni
Meunang peucang sahiji
Leupas deui ku aki
Beunang deui ku nini
Eundeuk-eundeukkan lagoni

Kawih Pop Sunda


•••Sejarah•••
Pop Sunda mangrupa salasahiji genre musik anu miboga eksistensi hakekatna
minangka wujud usaha pikeun ngalestarikeun warisan budaya Tatar Sunda. Presentasi musik
dina pop Sunda béda jeung musik Sunda umumna anu ngan ngagunakeun instrumen tapi
kolaborasi sareng alat musik barat (diatonis).
Seuseueurna lagu-lagu nyaritakeun kanyataan kahirupan anu aya di Indonesia jaman
modern, boh lagu jeung téma cinta, masarakat, kritik jeung jsb. Urang Sunda miboga
idéntitas khas anu dipintonkeun ku seni.

•••Ciri-Ciri•••
 Ngagunakeun 7 nada diatonik (do re mi fa sol la si do).
 Lirik na Gampang dicerna sarta aspek melodi anu babari dipelajari na.
 Teu kaiket ku guru lagu Jeung guru wilangan

•••Rumpaka Kawih Jeung Tokohna•••


 Mojang Priangan
(Nining Meida)
Angkat ngagandeuang
Bangun taya karingrang
Nganggo sinjang dilamban
Mojang Priangan

Umat-imut, lucu
Sura-seuri, nyari
Larak-lirik, keupat
Mojang Priangan

Diraksukan kabaya
Nambihan cahayana
Dangdosan sederhana
Mojang Priangan

Diraksukan kabaya
Nambihan cahayana
Dangdosan sederhana
Mojang Priangan

Mojang anu donto


Matak sono nu nempo
Mun tepung sono ka
Mojang Priangan
Gareulis, maranis
Disinjang, lalenjang
Éstu surup mun leumpang
Mojang Priangan

Di gigirna gé lenggik
Ti hareupna gé sieup
Di tukangna gé lenjang
Mojang Priangan

Diraksukan kabaya
Nambihan cahayana
Dangdosan sederhana
Mojang Priangan

Diraksukan kabaya
Nambihan cahayana
Dangdosan sederhana
Mojang Priangan

Pami émut sok nyari


Matak resep ningali
Kurindakna kataji
Mojang Priangan

 Es Lilin
(Nining Meida)
Es lilin mah didorong-dorong
dibantun mah dibantun ka Sukajadi
abdi isin ceuceu samar kaduga
sok sieun mah aduuh henteu ngajadi

Es lilin mah ceuceu buatan Bandung


dicandakna geuningan ka Cipaganti
abdi isin jungjunan duh bararingung
sok inggis mah aduuh henteu ngajadi

Itu saha dunungan nu nungtun munding


digantelan geuning ku saputangan
itu saha dunungan ku ginding teuing
sing horeng mah aduh geuning jungjunan

Es lilin mah ceuceu dikalapaan


raosna mah geuningan kabina-bina
abdi alim dunungan paduduaan
sok sieun mah dibantun kamana-mana

Kamana mah dunungan ngaitkeun cingcin


ka kaler mah aduuh katojo bolat
kamana mah dunungan ngaitkeun pikir
sakieu mah aduuh panas hatena.
 Budak Jalanan
(Kustian)
Ceuk batur mah kuring téh budak jalanan
Gawé ukur ngamén dina kandaraan
Sabenerna haté ngarasa nalangsa
Puguh hirup ragap taya, kolot teu apal dirupa
Jeung deui duka di mana

Mun panas, kapanasan


Mun hujan, kahujanan
Mun reup peuting ngadon saré di émpéran
Da puguh hirup di jalan, henteu boga petempatan
Pikeun pangbalikan

Ti mana, ti mana, atuh ti mana?


Diri kuring ti mana atuh asalna?
Kumaha, kumaha, atuh kumaha?
Diri kuring na kumaha mimitina?
Ya Allah, paparin abdi pituduh
Na di mana kolot abdi téh ayana?

Ceuk batur mah kuring téh budak jalanan


Gawé ukur ngamén dina kandaraan
Sabenerna haté ngarasa nalangsa
Puguh hirup ragap taya, kolot teu apal dirupa
Jeung deui duka di mana

Mun panas, kapanasan


Mun hujan, kahujanan
Mun reup peuting ngadon saré di émpéran
Da puguh hirup di jalan, henteu boga petempatan
Pikeun pangbalikan
Ti mana, ti mana, atuh ti mana?
Diri kuring ti mana atuh asalna?
Kumaha, kumaha, atuh kumaha?
Diri kuring na kumaha mimitina?
Ya Allah, paparin abdi pituduh
Na di mana kolot abdi téh ayana?

Ti mana, ti mana, atuh ti mana?


Diri kuring ti mana atuh asalna?
Kumaha, kumaha, atuh kumaha?
Diri kuring na kumaha mimitina?
Ya Allah, paparin abdi pituduh
Na di mana kolot abdi téh ayana?

Ti mana, ti mana, atuh ti mana?


Diri kuring ti mana atuh asalna?
Kumaha, kumaha, atuh kumaha?
Diri kuring na kumaha mimitina?
Ya Allah, paparin abdi pituduh...

Kawih Tembang Cianjuran


•••Sejarah•••
Di tempat lahirna, Cianjur, sabenerna ngaran kasenian ieu téh mamaos. Kasenian
Mamaos nyaéta kasenian vokal Sunda kalawan pakakas musik Kacapi indung, Kacapi
yakink, suling, jeung/atawa rebab.
Mamaos ngawujud dina jaman bupati Cianjur RAA. Kusumaningrat (1834-1864).
Bupati Kusumaningrat dina ngarang tembang mindeng ayana dina ngadegna Pancaniti.
Kusabab kitu anjeunna katelah Kangjeng Pancaniti. Mimitina mamaos ditembangkeun ku
lalaki. Nepi ka triwulan kahiji abad ka-20, mamaos bisa dipelajari ku awéwé. Hal ieu
dibuktikeun ku munculna juru mamaos wanoja, saperti Rd. Siti Sarah, Rd. Anah Ruhanah,
Ibu Imong, Ibu O'oh, Ibu Resna, sareng Nyi Mas Saodah.
Bahan mamaos asalna tina rupa-rupa seni sora Sunda, saperti pantun, beluk
(mamaca), gamelan, jeung tembang macapat Jawa, nyaéta pupuh. Tembang-tembang
mamaos anu dicokot tina seni vokal anu disebut guguritan atawa tembang Papantunan, atawa
disebut oge tembang Pajajaran, dicokot tina ngaran karaton Sunda jaman baheula.
Sedengkeun tembang anu asalna tina bahan pupuh disebut tembang. Duanana ngarujuk kana
Aturan Rumpak (téks). Sedengkeun duanana téhnik vokal ngagunakeun bahan olahan vokal
basa Sunda. Sanajan kitu, dina ahirna, dua téhnik nyieun rumpaka ieu digabungkeun. Seueur
tembang Papantunan anu didamel nurutkeun aturan pupuh.
Dina awal kaciptana, Cianjuran mangrupa revitalisasi seni Pantun. Kacapi jeung
téhnik midangkeunana masih kénéh écés tina seni Pantun. Kitu deui tembang-tembangna méh
sagemblengna tina kasenian Pantun. Munculna tembang ogé dicokot tina carita Pantun
Mundinglaya Dikusumah.
Dina mangsa pamaréntahan bupati RAA. Prawiradiredja II (1864-1910) seni mamaos
mimiti sumebar ka wewengkon séjén. Rd. Etje Madjid Natawiredja (1853–1928) mangrupa
salah sahiji tokoh mamaos anu boga peran dina sumebarna ieu. Anjeunna sering diajak ngajar
mamaos ka kacamatan di Priangan, diantarana ku bupati Bandung RAA. Martanagara (1893-
1918) jeung RAA. Wiranatakoesoemah (1920-1931 & 1935-1942). Nalika mamaos sumebar
ka wewengkon-wewengkon séjénna sarta tembang-tembang maké pola pupuh geus réa pisan,
masarakat di luar Cianjur (jeung sababaraha paguyuban di Cianjur) disebut mamaos kalayan
ngaran tembang Sunda atawa Cianjuran, sabab kasenian ieu unik sarta asalna ti Cianjur. Kitu
deui nalika radio NIROM Bandung taun 1930-an nyiarkeun kasenian ieu disebut tembang
Cianjuran.

•••Ciri-Ciri•••
o Biasana sok ngagunakeun alat musik petik kecapi
o Berirama Sekar Tandak
o Bentuk puisi na bebas bisa sisindiran atawa Pupuh.

•••Rumpaka Kawih Jeung Tokohna•••


 KAPATI-PATI
(Lagu: Bakang Abubakar)
(Rumpaka: Wahyu Wibisana)
Angsana Wastukancana
Kembangna konéng laleutik
Marayak di tengah jalan
Pangawuran Dayang Sumbi
Bray balébat salah wanci
Dina suku langit Bandung
Di buruan Gedong Papak
Hiliwir angin malati
Malatina keur nyeungitan Kota Kembang.

 EROS
(Sanggian: Ibu Saodah)
(Rumpaka: Wahyu Wibisana)
Mahoni di Cipaganti
Tanjakan jalan ka Lémbang
Ngasona di Gegerkalong
Jauh kénéh ka Burangrang
Ari rét ka Manglayang
Aya gupay tinu jauh
Méga sutra lir salempay.

 JANGJI ASIH
(Sanggian: Apung Supena Wiratmadja)
Dina mumunggang, eulis
Carita urang munggaran
Nyawang Bandung nu alum keur halimunan
Ngagalindeng eulis, lagu kamelang duaan
Jangji asih subaya silih bélaan
- Ukur impian keur urang duaan
Bandung siga ngagupayan

Anda mungkin juga menyukai