4.8. Menginterpretasi gancaran Bali 4.8.1 Mengintegrasikan amanat novel dalam kehidupam
modern (Novel) dan gancaran 4.8.2 Merumuskan nilai-nilai luhur dalam gancaran
tradisioanl (Itihasa
MALANCARAN KA SASAK
(Kacarita sareng tiga I Dayu Priya, I Madé Serati, muwah I Sari sampun rauh ring Sasak,
marerepan ring pasanggrahan Suranadi). Sampun setengah solas.I Madé negak ring natah kamaré
makebat tikeh, ngambiar sareng I Sari. I Dayu ring ranjangé, sampun nganggén piyama. I Madé
tengkejut, tan nahanan pisan ngeton Ida yan pacang sirep;“Bika, cara kadituané sajan-sajan Ida. Buin
cara Janiné saja-sajaan.I Dayu ngeh ring pliat I Madéné.“Ngon Madé, oho, ngon? Yan tuman suba
kéné, timpal yangé ané ajak akamar di Bandung ngaénang yang piyama di Bandung, jani nu masih
titip-titipine.”“Sira ? Corry Aldres?” ”Oho, ia suba. Aruh, yang onyah orahange, tawang! Bani sing
nganggon kamen pules…., Béé I Madé pantalonné silaanga, sing usak,oo?”
“Banggayang benjang titiang masalin.” “Sing ngaba piyama, kéto dé?” “Makta kalih setél,
banggayang sampun ja titiang sapuniki..méh ten pules napi titiang… jelmané nika usak pesan
dabdabanné!” “Tawange sing ada anak muani bareng dini, sangkal ia bagbag-begbeg uli tuni,
tawang, Dé. Buine ada sing buin tamu lénan!” “aruh, gedegé!” Madohosan I Madé.
………… Malih ajahané I Dayu ica. “Mara kéto I Madé alah panjak Yangé masila tiding
betén, mai ja dini bareng dini negak, mai Dé!” “Banggayang deriki Tu, aruh, pantes titiang nyanding
ratu irika?” “Jelé asane timpal betén. Yang nyegir pedidi.”“Tan pantes kenten Ratu nyegir? Ida Ayu,
malih mawang….” “Makenkén buin, dong, da ja Made ngitungan keto-keto! Kaden sing ada keneh
mipitang ane keto-keto! Kadén Made suba nawang Ajin Yange. Yang tahen mipit keto? Nang
orahang!” “Mangkin ratu, ten uning ngalap rawes guyu….naaa, maaan mulihang….”“Nah Dé, utas
suba utang Madéné Kereng pesané I Maée muntil-muntil rawes.”“Sapunika sampun ratu. Wénten
sameton Ratu minang, Ratu ten kayun , jani anak suba nagih ajak masanding deriki, pang tulah
titiang,” I Dayu ica, I Sari sareng makebris.“Panggus Beli Madé… tulah!”
“Sing nulahin apa Yang. Betara kéto Yang…. Aruh api nyama, lamun sing cumpu Yang!
Mangsikina jangklekang Ida, kaling Yang batak mingkalih, mamindon tekén Ida…méh tuah
maketelun sing tolih ida suba.”Dados Ida kadeange…..kemanten, sira sih paarab idané?” “Ida Madé
Warmadéwa…..”“Bih, luwung parab Idané mangkin sampun akuda Ida madué rabi?” “Bééééé,
Madé…..ento suba pamucuk unduké keneh Yangé tawang…..akuda nah, tegarang
Dé akuda,?”“…….Tawang, anaké di Gria madué rabi……patpat?” “Bééé, lebihan tekén
patpat.” “Méh Nyen. Saja Luh?” “Lebihan sajaan ba, Beli Madé!” “Bik, lebihan tekén patpat ““Sing!
Nah buin ta, Dé madé buin !” “Aruh, akuda madué rabi Ida? Akutus? Méh nyen!” “Paak suba, dé
nah bin acepok nah!” “ Adasa?” “Sing! Lebihan jani baan Madé,.” “Asia, ba!” “Mimih bes asiané,
ratuuu, kenkénang Ida koné?”Asapunika I Madé ngon. “Aruh, data takonang Madé, paturu bajang
data raosang.” Ida kémad pisan tur karang uluné ( galengé) sané abinida arasida, mangda ten sinah
kamadidané.“To suba makrana Yang sing nyak ngiring kayun Ida…. Mimi, yén nyak Yang….”
“…..ten dados nomer daso ratu?” asapunika I Madé nugtugang rawos I Dayuné.“Aruh Madé nyak
sing Yang dadi nomer. Bes dadi nomer. Sing caraanga jelma nyen Yang dadi nomor dogén, nomer
sepuluh. Api Yang luh masih je Yang apang caraanga jelma. Ngéngkén Yang kanti ileh-ileh ka Jawa
masekolah mara teked di Gria masih kantetin anak Len ojoge. Pin je Yang daa tua”“Meh nyen
anaké marupa sekadi ratu ngantos daha tua!” “ Nah keto umpama.” “Yakti,pedalem masih ratu bes
dadi nomer dasa nyen enggih; yéning batak patpat, lelima ida madué rabi, titiang tan pacang
pariboya. Anak madué pantes caro iragané iriki.”“apa kaorang, dé ibané ten pari boya…..”“Béé,
jabag pesané ida ngansan.”“Men Madé juari je ya nyabagin.” “Titiang nyang jabag ring Ida,
dados?”“bé, kadena ragané ngesai matata ngerawes. Dadi! Madé dogén dadi nyabagin Yang. Bes
Yang meutang urip, to, yén sing Madé nyaup Yang meh dadi jaja, pekas Yang lilig
motor.”“Inggiiiiih! Punika mekrana ratu dados jabagin titiang?”“Men apa ? idepang yang mayah
utang tekén ma…..?” “Sing nampi, !”“Ica I Dayu. Imadé taler kedék sami.
………………................................……………………………………………………………
…………………………………………
Kaketus Saking Novel
“ Mlancaran Kasasak”
olih Gede Sarwana