PENGENALAN

BAHASA MELAYU
ILMIAH DAN BUKAN
ILMIAH
WACANA AKADEMIK BAHASA MELAYU

Pengenalan
Merupakan cabang komunikasi yang berfungsi
dalam menyampaikan maklumat.
Keupayaan penulis kemahiran, pengalaman
dan pengetahuan tentang sesuatu isu.
Keupayaan pembaca merungkai dan
memahami apa yang ditulis oleh penulis.
Penulis perlu memastikan penggunaan ayat dan
makna dalam ayat selari dengan interpretasi
yang akan dibuat oleh pembaca.

Faktor Penulis tidak mampu

menulis.
Siti Hajar (2009), telah menyenaraikan 5 faktor yang
menyebabkan penulis tidak mampu menulis. Antaranya :
1. Tidak berupaya memilih dan menentukan topik.
2. Membataskan fikiran kepada satu-satu topik sahaja
3. Tidak mampu mengembangkan idea dan menghujah
pendapat.
4. Sukar menemukan bahan dan sumber rujukan yang
relevan
5. Belum mempunyai kebiasaan atau budaya menulis
dalam diri.

Retorik
Teknik
penggunaan
bahasa
dalam
menyampaikan idea.
Bertujuan untuk mempengaruhi, memujuk dan
meyakinkan
pembaca
tentang
sesuatu
perkara.
Kemahiran retorik melibatkan beberapa aspek,
iaitu penguasaan tatabahasa, penyampaian
pemikiran yang teratur dan sistematik, serta
penguasaan corak dan bentuk penulisan.

Jenis-Jenis dan Ciri-Ciri

Retorik
Pemerian

Jenis-Jenis dan Ciri-Ciri

Retorik
Pemujukan

Jenis-Jenis dan Ciri-Ciri

Retorik
Penerangan

Jenis-Jenis dan Ciri-Ciri

Retorik
Penceritaan

Jenis-Jenis dan Ciri-Ciri

Retorik
Pendedahan

Jenis-Jenis dan Ciri-Ciri

Retorik
Penghujahan

Jenis Penulisan
Penulisan Bukan Ilmiah
lebih berbentuk retorik, imaginasi, sastera dan kreativiti penulisnya
tanpa melibatkan fakta yang tepat.
Kadang kala hanya mengikut logik akal semata-mata atau digeneralisasikan dari
pengalaman seseorang sahaja.
Penulisan Ilmiah

Perkataan ilmiah membawa erti yang sama dengan akademik.

Merujuk perkara-perkara yang berhubungan dengan maklumat dan data.
Dikenali dengan beberapa istilah lain seperti penulisan bermaklumat, penulisan saintifik,
penulisan akademik dan penulisan deskriptif (Mohd. Azhar Abd. Hamis, et.al., 2001:19)
Dijalankan secara teratur dan teliti mengikut prosedur dan protokol tertentu agar dapat dibuktikan
fakta yang ditulis.
Diasaskan dengan kepercayaan bahawa setiap fenomena perlu dijelaskan dengan keterangan
tertentu, iaitu ada sebab bagi setiap kesan sesuatu fenomena dan bukan terjadi secara semula
jadi.
Setiap kesimpulan dan rumusan yang dibuat hanya boleh diterima apabila disokong oleh bukti.

Jenis-jenis Penulisan Ilmiah

Setiap penulisan ilmiah berbeza.
Perbezaan ini dapat dilihat berdasarkan ciri-ciri khusus
dan beberapa ciri-ciri umum yang lain.
Penulisan ilmiah dapat dikategorikan kepada 6 jenis
yang utama iaitu:
1. Tesis
2. Disertasi
3. Esei ilmiah
4. Buku ilmiah
5. Kertas kerja
6. Laporan

Jenis-jenis Penulisan Ilmiah

Tesis

Jenis-jenis Penulisan Ilmiah

Esei Ilmiah

Jenis-jenis Penulisan Ilmiah

Kertas Kerja

Proses Penggubalan Karya

Menurut Asmah Hj Omar (2009) terbahagi kepada 2 :
Proses Tekstual
1. Proses melakarkan buku atau
makalah.
2. Memberi struktur kepada karya.
3. meliputi proses mental kerana
proses penciptaan terus berlaku di
dalam otak kita
4. Mudah jika mendapat maklumat
yang diperlukan.
5. Dibicarakan secara am atau secara
terperinci bergantung pada
peranannya dalam konteks
keseluruhan karya itu.

Proses Mental
1. Berlaku seiring
2. Proses otak diturunkan kepada
organ artikulasi .
3. Penulis seolah-olah bercakap
pendengar maya
4. Penulis menilai sendiri dari segi
fakta atau bahasa.
5. Memindahkan apa yang ada di
dalam otaknya (abstrak ) kepada
bentuk fizikal (tulisan).
6. Berlaku proses pentaakulan .
7. Mencari jawapan berdasarkan
pengetahuan sedia ada.

Format dan Prosedur Penulisan

Pemahaman tentang format dan prosedur
penulisan dapat membantu pelajar
menghasilkan penulisan yang bermutu
dan bersistematik.
Menjadi garis panduan yang memandu
pelajar teknik menulis yang teratur dan
tersusun.

Langkah Format dan Prosedur

1. Penentuan Topik
Merangkumi 3 kategori yang perlu
dipenuhi bagi menentukan topik dalam
penulisan ilmiah. Antaranya ialah:
i. Ruang lingkup
ii. Jumlah perkataan dan ayat
iii. Kumpulan sasaran

Langkah Format dan Prosedur

2. Pemilihan Tajuk
Mengikut skop topik yang ingin dibincangkan.
Memudahkan penulis mengumpul data dan
maklumat yang berkaitan.
Tajuk mestilah ringkas dan tidak melebihi 15
patah perkataan.
Tidak boleh diletakkan tanda noktah.
Mesti dapat menggambarkan keseluruhan
penulisan.

Langkah Format dan Prosedur

3. Pengumpulan Maklumat
Terbahagi kepada dua, iaitu maklumat
yang tersedia atau maklumat yang dibina
sendiri melalui kajian.
Langkah permulaan dapatkan
seberapa banyak maklumat daripada
pelbagai sumber.
Peringkat kedua lakar kerangka supaya
maklumat dapat disusun dengan baik.

Langkah Format dan Prosedur

4. Pembinaan Kerangka
Mempunyai 3 perenggan utama, iaitu
pengenalan, isi, dan penutup.
Pengenalan latar belakang atau pendahuluan
tentang topik secara ringkas.
Isi mengandungi sub topik-sub topik yang
diperincikan dan berkesinambungan antara satu
sama lain
Penutup rumusan yang menunjukkan
pengakhiran sesebuah penulisan.

Langkah Format dan Prosedur

5. Pemilihan dan Penggunaan Kosa Kata
Aspek penting bagi menentukan
ketepatan makna sesuatu perkataan.
6. Senarai Rujukan dan Nota Rujukan
Senarai rujukan bahan khusus yang
menyokong penulisan.
Nota rujukan catatan bahan atau kerja
yang sukar diperoleh dan amat terhad di
paparkan kepada khalayak umum.

Langkah Format dan Prosedur

7. Menulis Rujukan
Senaraikan semua bahan yang digunakan
dalam penulisan pada bahagian akhir
penulisan.
8. Membuat Kutipan Teks
Digunakan bagi menyokong fakta dan
hujah-hujah penulisan.

Kerangka atau Draf Penulisan

Ilmiah
Bergantung pada jenis penulisan ilmiah
yang hendak dihasilkan.
Kerangka umum merupakan garis
panduan penyusunan isi kandungan
sebelum penulisan dilakukan.

Jenis penulisan Ilmiah

1.Tesis/ disertasi

Kerangka Umum
i. Pengakuan
ii. Penghargaan
iii. Abstrak
iv. Kandungan
v. Senarai jadual
vi. Senarai rajah
vii. Senarai singkatan
1.0 Pendahuluan
. Latar belakang
. Pernyataan masalah
. Objektif kajian
. Soalan kajian
. Kepentingan kajian
. Definisi konsep
2.0 Tinjauan kajian berkaitan
3.0 Metodologi kajian.
4.0 Hasil Kajian dan perbincangan
5.0 Implikasi dan cadangan
6.0 Penutup
7.0 Rujukan
8.0 Lampiran (Jika Ada)

Jenis penulisan Ilmiah Kerangka Umum

2. Kertas Kerja
Persidangan Atau
Seminar

3. Esei Ilmiah

Tajuk
Nama Penceramah
Nama Institusi
Abstrak (Sinopsis/ringkasan)
Pengenalan
Perkaedahan
Keputusan
Perbincangan
Bahan Rujukan
Lampiran
1.0 Pengenalan
2.0 Isi kandungan (Sub Topik)
2.1 Sub topik 1
2.2 Sub topik 2
2.3 Sub topik 3
2.4 Sub topik 4
2.5 Sub topik 5
3.0 Penutup
4.0 Bibliografi
5.0 Lampiran (Jika Ada)

Jenis penulisan Ilmiah Kerangka Umum

4. Buku Ilmiah

Bahagian Awalan
Halaman separa judul.
Judul siri, frontispis, kosong.
Halaman judul
Halaman hak cipta
Dedikasi
Epigraf
Jadual kandungan
Senarai ilustrasi/jadual
Kata pengantar
Prakata dan penghargaan
Singkatan
Senarai kes
Bahagian teks
Bab 1
Pendahuluan
Isi
Ringkasan bab/penutup
Bab 2
Pendahuluan
Isi
Ringkasan bab/penutup
Bahagian Akhiran/rujukan
Lampiran
Catatan/nota
Glosari/senarai istilah
Bibliografi
Indeks
Biodata penulis

Jenis penulisan Ilmiah Kerangka Umum

5. Kertas Kerja Projek

Ilmiah

1. Tajuk
2. Rasional
3. Objektif/Matlamat
4. Justifikasi
5. Perlaksanaan
5.1 Jangka masa/ Tarikh/ Tempat
5.2 Penyertaan/ kumpulan sasaran
5.3 Perasmian
5.4 Tetamu kehormat
6. Tentatif Program
7. Struktur Organisasi
7.1 Jawatan kuasa induk
7.2 Jawatankuasa pelaksana
7.3 Jawatankuasa kerja
8. Kewangan
9. Hasil pembelajaran insaniah
10. Penutup

Jenis penulisan Ilmiah Kerangka Umum

6. Laporan

Pengenalan
a. Tugas menyediakan
laporan
b. Tujuan
c. Skop
d. Batasan
e. Latar belakang sejarah
f. Sumber dan kaedah
mengumpul data
g. Definisi
Badan laporan
Penutup
Bahagian sesudah laporan

Plagiat
Bermaksud menyalin perkataan,
maklumat atau idea orang lain tanpa
memberi penghargaan kepada sumber
asalnya.
Plagiarisme ialah penggunaan idea atau
hasil kerja orang lain tanpa memberi
penghargaan dalam akademik (Mckenzie,
J. (2013).
Plagiarisme telah diperakui sebagai satu
kesalahan akademik yang serius.

contoh plagiarisme yang diberikan oleh Mckenzie, J. (2013)

Menggambarkan hasil kerja orang lain sebagai hasil kerja sendiri:

Teknik Menggunakan Maklumat

Kutipan Langsung

Kesimpulan
Bab ini membuka perspektif pelajar
untuk mendalami secara asas
tentang penulisan yang merangkumi
pengenalan kepada penulisan, jenisjenis penulisan, ciri-ciri khusus
penulisan ilmiah, dan format dan
prosedur penulisan.