III
MEKANISME REAKSI
OLEH: Suyono
FMIPA Kim
Mekanisme Reaksi
Orde Reaksi
Eksperimen
Koef. Reaksi
Gb.Mr
bersesuaian
tdk bersesuaian
Snap shot
Keadaan dasar keadaan transisi keadaan akhir
(ground state)
(transition state)
Koef. Reaksi
Reaksi Keseluruhan
Konsep kemolekul
A + B = C
Reaktan produk
Tdk menggambarkan jalan reaksi yg sebenarnya
Kemolekulan
Reaksi Unimolekul
CH 3CH 4 Cl C 2 H 4 HCl
Reaksi Bimolekul
NO2 NO3 N 2 O5
H 2 I 2 2 HI
ReaksiTermolekul
2 NO O2 2 NO2
Penentuan MR
Cara Kinetik
Tdk sesuai
RMR salah
Data
Hk. Laju r = k [ ] [ ]
r (C, T, kat)
Orde : ,
Kemolekulan
Rancangan MR
Pembuktian scr Teoritis
Sesuai, mk
RMR MR
Contoh 1
A .....
k1
k2
Cl
orto
+
Cl2
meta
Contoh 2
para
A ......
k1
B ......
A B k1 P
k2
Contoh 3
k2
Contoh 4
k1
B ........
k2
k1
A B P
k1
B C
BC
A
k1
k-1
k2
Reaksi berlawanan
A
B
k2
k2
Reaksi overall:
Karakter X yg ke 1
[B]
[A]
[ ]
[X]
t1
t2
dx
0
dt
Karakter X yg ke 2
[B]
[A]
[ ]
Cl2
COCl2
kemolekulan
2
orde reaksi (eksperimen) total: 5/2
Hk. Laju: r = keksp [CO] [Cl2]3/2 ..(1)
RMR:(i) Cl2
k1
(ii) Cl + CO + M
(iii) COCl + Cl2
........... K 1
2Cl
k2
k3
COCl + M
COCl2 + Cl
............... K2
d [COCl 2 ]
r
k 3 [COCl ][Cl 2 ].....................(2)
dt
Dari Rx (ii):
[COCl ][ M ]
[COCl ]
K2
d [COCl 2 ]
r
k 3 K 2 [Cl ][CO ][Cl 2 ].......(4)
dt
1
2
1
2
Contoh 2
Terdapat reaksi overall yg secara umum
dituliskan sbb:
A + B + C = P + Q
Data eksperimen yang didapat adalah:
Reaksi berorde 2
Laju pengurangan A = laju pembentukan P
k1
(
i
).
A
X
RMR I:
(ii ). X C k2 P Q
RMR II:
(i ). A B k1 X
(ii ). X C k2 Q
(iii ). X C k3 P
k1 [ A][ B ]...............(7)
dt
Orde 2
d [ P]
k 2 [ x][c].................(8)
dt
Zat antara
k 3 [ X ][C ]................(12)
dt
d [ x]
0 k1 [ A][ B ] k 2 [ x][C ] k 3 [ x][C ]
dt
k 2 [ x][C ] k 3 [ x ][C ] k1 [ A][ B ]
[ x ][C ] k 2 k 3 k1 [ A][ B ]
k1 [ A][ B ]
[ x]
...................(13)
(k 2 k 3 )[C ]
[ A][ B ]...............(14)
dt
(k 2 k 3 )
Orde 2
Soal Latihan
Reaksi
2 NO O2 2 NO2
r k[ NO ] 2 [O2 ]
RMR
(i) 2NO
k1
(ii) N2O2 + O2
N2O2
k2
2NO2
Pertanyaan:
a) Apakah RMR ini benar
b) Apakah RMR ini benar, jika reaksi (i) bukan
kesetimbangan
;
1
d [ P]
k[C ][ A] 2
dt
(i ). A k1 2M 1
(ii ).M 1 C k2 P M 2
(iii ).M 2 A k3 P M 1
(iv).M 1 M 1 k 4 A
Laju keseluruhan
Laju inisiasi
k1
R HO2
k1
CH 3 CHO........i
CH 3 CH 3 CHO
CH 3 CO
2CH 3
k4
k3
k2
CH 4 CH 3 CO
CH 3 CO
C 2 H 6 ........................(t )
. P
Laju Rx keseluruhan
Laju tahap permukaan (inisiasi)
k1
d [CH 4 ]
rtotal
k2
dt
k4
rinisiasi k1 [CH 3 CHO ]
1
2
CH 3CHO
3/ 2
k1
k 2
k4
1
2
[CH 3 CHO ]3 / 2
k1 [CH 3 CHO ]
k 2 [CH 3 CHO ]
( k1. k 4 )
1
2
1
2
Tukar Menukar H
a) CH3 + CH3CHO CH4 + CH3CO
b) H + CH4 H2 + CH3
2.
3.
4.
Biasa: 2CH3
C2H6
C2H6
2HBr
1
Data Eksp:
d [ HBr ] k[ H 2 ][ Br2 ] 2
[ HBr ]
dt
1 k'
[ Br2 ]
Rekaan MR:
propagasi
d [CH 3 Br ]
dt
1
2
a
k .I [CH 4 ]
m[ HBr ]
p 1
[ Br2 ]
1
2
RMR:
1.Br2 v
k1
2 Br
2.Br CH 4
k2
3.CH 3 Br2
k3
4.CH 3 HBr
5.2 Br M
k5
CH 3 HBr
CH 3 Br
k4
CH 4 Br
Br2 M
Pemikiran I:
(i) A
(ii) AB*
Pemikiran II:
(i) A
(ii) AM
B
M
M
B
k1
k-1
k2
k-2
k1
k-1
k2
k-2
AB*
AB
AM
AB
Rekombinasi Radikal
A
+
B
=
AB
(radikal)
(radikal)
(produk)
Pemikiran I:
k
1) A + B k AB*
k
2) AB* + M k AB + M
Dgn pend. Steady State
d [ AB] k1k 2 ( A)( B)( M ) k1k 2 ( AB)( M )
dt
k1 k 2 ( M )
1
-1
-2
Pemikiran II:
k
1) A + M
AM
k
k
2) AM + B k AB + M
Dgn pend. Steady State
d [ AB] k1k 2 ( A)( B)( M ) k1k 2 ( AB)( M )
dt
k 1 k 2 ( B)
1
-1
-2
sama dg kiri
d[AB]/dt = k1k2 [A][B][M]/(k-1+k2[B])
Kuant k1 dan k2 di I berbeda dg di II
dt
k 2 (M )
d ( AB) k1 k 2 ( A)( B )( M )
dt
k 2 ( B)
r k1 ( A)( B)
r k1 ( A)( M )
d [ AB] k1 k 2 ( A)( B )( M )
dt
k 1
dt
k 1
Peruraian Unimolekuler
Mekanisme Lindemann
=
Produk
A = gas
d [ A]
d ( produk )
dt
dt
Pemikiran I:
(i) A +
A
A*
k
(ii) A*
produk
Pemikiran II:
(i) A +
M(g)
A*
k1
k-1
(ii)
k1
M(g)
k-1
k
A*
produk
Fakta pendukung yg harus ditemukan untuk pembenaran setiap
pemikiran?
2