Anda di halaman 1dari 15

PENGANTAR FIQIH

MUAMALAH

H. Sigit Purnawan Jati, S.Si


(Kepala Pusat Studi Ekonomi Islam
STEI Hamfara Yogyakarta)
PENGERTIAN FIQIH
MUAMALAH

Fiqih Muamalah terdiri dari dua kata : (1) Fiqih,


dan (2 ) Muamalah.

Fiqih secara bahasa (etimologis) : al-fahmu


(memahami)

Fiqih secara istilah (terminologis) : ilmu tentang


hukum-hukum syara' yang amaliah yang digali
dari dalil-dalilnya yang terperinci.

‫العلم بالحأكام الشرعية العملية المستنبطة من أدلتها التفصيلية‬


PENGERTIAN FIQIH
MUAMALAH
Muamalah scr terminologis : Hukum-hukum syara’
yang berkaitan dengan urusan dunia.

(al ahkam al-syar’iyah al muta’alliqah bi amri ad-


dunya) (Al-Mu’jamul Wasith, II/628)

Yang dimaksud “urusan dunia” : interaksi antara


manusia dengan manusia lain, ex : jual beli,
syirkah, ijarah.

FIQIH MUAMALAH : ilmu tentang hukum-hukum


syara’ yang menyangkut interaksi satu manusia
dengan manusia lain.
PENGERTIAN FIQIH
MUAMALAH
Muamalah scr terminologis : Hukum-hukum syara’
yang berkaitan dengan urusan2 duniawi.
‫المعاملتا في الفقه الحأكام الشرعية المتعلقة‬
‫بالمور الدنيوية = الحأكام الشرعية المنظمة‬
‫لتعامل الناس في الدنيا‬
(al ahkam al-syar’iyah al muta’alliqah bi amri ad-
dunya) (Al-Mu’jamul Wasith, II/628)
CAKUPAN FIQIH MUAMALAH
Fiqih Muamalah mencakup : Segala hukum-hukum
syara’ yang berkaitan dengan pengelolaan harta
benda (tasharruf fi al-maal).

Maka, fiqih muamalah sering disebut juga FIQIH


MUAMALAH MALIYAH.

Tidak termasuk cakupan Fiqih Muamalah :


1. Hukum-hukum Ibadah, ex sholat, haji.
2. Hukum-hukum Uqubat (Jinayat), ex qishash.
3. Hukum-hukum Munakahat, ex talak, ruju.
4. Hukum-Hukum Siyasah, ex hukum khilafah.
BAB-BAB FIQIH MUAMALAH
Bai’ Syirkah Syuf’ah

Salam Wakalah Qiradh


(Mudharabah)
Rahn Ariyah Musaqah

Taflis Ghashab Muzara’ah


BAB-BAB FIQIH MUAMALAH
Mukhabarah Hibah & Washiat
Hadiah

Ijarah Luqathah Musabaqah

Ihyaul Mawat Ji’alah Shaid

Wakaf Faraidh Wadhi’ah


BAB-BAB FIQIH MUAMALAH
Hajru Kafalah “Zakat”

Shulhu Samsarah & “Diyat”


Dalalah
Iqrar “Shadaqah” “Kaffarah”

Dhoman “Nafaqah” “Ghanimah”


dsb
BAGAIMANA LAHIRNYA
FIQIH MUAMALAH
Fiqih Muamalah lahir (berasal) dari IJTIHAD yg
dilakukan mujtahid dari DALIL-DALIL SYAR’I
(Sumber Hukum).

IJTIHAD : mengerahkan segala kemampuan untuk


menggali hukum syara’ dari dalil-dalil syar’inya
yang terperinci

(Al-Ijtihad : badzlul wus’i fi istinbath al-ahkam al-


syar’iyyah min adillatiha at-tafshiliyah.)
BAGAIMANA LAHIRNYA
FIQIH MUAMALAH
METODE IJTIHAD :
1. Memahami fakta permasalahan.
2. Memahami nash-nash syara’ yang terkait
permasalahan
3. Mengistimbath hukum syara’ dari nash syara’
untuk permasalahan yg ada.

SYARAT IJTIHAD :
1. Memahami fakta permasalahan
2. Memahami Bahasa Arab.
3. Memahami ilmu-ilmu syariah (ex ulumul
Qur`an, tafsir Qur`an, ulumul hadits, hadits,
ushul fiqih)
BAGAIMANA APLIKASI
FIQIH MUAMALAH

ADA TIGA PELAKSANA :


1. Individu (ex jual beli, dll)
2. Institusi (ex Syirkah, dll)
3. Negara Khilafah (ex Zakat, Jizyah, dll)

SYARAT PELAKSANAAN SCR BAIK


DLM MASYARAKAT :
 HARUS ADA SISTEM HUKUM ISLAM
(TANPA SISTEM HUKUM YG LAIN)
BAGAIMANA APLIKASI
FIQIH MUAMALAH
ADA TIGA UNSUR SISTEM HUKUM :
1. Substansi Hukum (ex hukum Islam, Hukum
Sipil, Hukum Adat)
2. Institusi Hukum (ex polisi, kejaksaan,
pengadilan, dll)
3. Budaya Hukum (ex kebiasaan, cara berpikir,
opini, dll)

DI INDONESIA BERLAKU SINKRETISME


SISTEM HUKUM (=> SYIRIK) :
1. Sistem Hukum Sipil (Barat)
2. Sistem Hukum Islam
3. Sistem Hukum Adat.
CONTOH LITERATUR
FIQIH MUAMALAH
1. Sulaiman Rasyid, Fiqh Islam.
2. Shalah Ash-Shawi & Abdullah Mushlih, Fikih
Ekonomi Keuangan Islam.
3. Yusuf Qaradhawi, Halal dan Haram dalam
Islam
4. Imam Ibnu Hajar Asqalani, Bulughul Maram
5. Imam Shan’ani, Subulus Salam
6. Imam Qurthubi, Tafsir Al-Qurthubi
7. Imam Abdurrahman Al-Jaziri, Al-Fiqh Ala
Mazahib al-Arba’ah
8. Imam Ibnu Qudamah, Al-Mughni
9. Imam Syaukani, Nailul,Authar
CONTOH LITERATUR
FIQIH MUAMALAH
10. Yasir bin Toha Ali Karawaih, Al-Mu’amalat Al-
Maliyah Al-Mu’ashirah fi Al-Fikr Al-Iqtishadi
al-Islami
11. Sa’ad bin Turky Al-Khatslan, Fiqih Muamalat
al-Muashirah
12. Abdul Aziz Al-Khayyath, Asy-Syarikat al-
Islamiyah
13. Yusuf Al-Qaradhawi, Fiqh az-Zakat
14. Ali Ahmad As-Salus, Mausu’ah Al-Qadhaya Al-
Fiqhiyah Al-Muashirah.
CURRICULUM
Nama
VITAE
: H. Sigit Purnawan Jati, S.Si
Tpt/tgl lahir : Grobogan (Jateng), 31 Mei 1969
Alamat : Jl Mangkuyudan 30 Mantrijeron, Yogya
Pekerjaan : 1. Dosen tetap STEI HAMFARA Yogya
2. Dosen tidak tetap FISIPOL UPN Veteran Yogya
3. Dosen FE UGM (Program Kuliah Non Kurikuler)
4. Pengasuh Ma’had Taqiyuddin an-Nabhani Yogya
5. Pengelola situs www.khilafah1924.org

Pendidikan : 1. SD – SMA = Pekalongan (1976-1988)


2. S1 = IPB Bogor (1997)
3. S2 = Magister Studi Islam UII Yogya

4. Pesantren Nurul Imdad Bogor (1989-1991)


5. Pesantren Al-Azhar Bogor (1992-1994)

Pengalaman org. : 1. Ketua Umum Badan Kerohanian Islam IPB


(1990 - 1991)
2. Hizbut Tahrir Indonesia (1992 – sekarang)

Anda mungkin juga menyukai