BAB 3 : PENGANGKUTAN

3.1 Sistem Pengangkutan Dalam Organisma

Keperluan Sistem Pengangkutan dalam organisma

Setiap sel memerlukan oksigen untuk

respirasi sel dan nutrient untuk mendapatkan
tenaga.

Karbon dioksida dan bahan kumuh lain yang

dihasilkan oleh sel perlu disingkirkan ke
persekitaran luar.

Proses membawa oksigen, nutrient dan

bahan keperluan lain dari persekitaran luar
masuk ke dalam sel adalah secara resapan.

Proses menyingkirkan bahan kumuh daripada

sel juga adalah secara resapan.
 Sistem Pengangkutan dalam organisma ringkas

Organisma ringkas seperti organisma unisel

tidak mempunyai sistem pengangkutan yang
khusus.

Amoeba

Bahan keperluan sel seperti oksigen dan

nutrient masuk terus ke dalam sel secara
resapan melalui membrane sel.

Paramesium Klamidomonas
Bahan kumuh seperti karbon dioksida juga
disingkirkan keluar dari sel ke persekitaran
luar secara resapan melalui membrane sel.
Sistem Pengangkutan dalam Organisma Kompleks

Organisma kompleks seperti manusia, haiwan vertebrata dan

tumbuhan multisel mempunyai sistem pengangkutan yang khusus.

Proses pertukaran bahan keperluan sel dan bahan kumuh antara

organisma kompleks dengan persekitaran luar(secara resapan)
berlaku secara perlahan dan tidak menyeluruh kerana isipadu
organisma kompleks adalah besar.
Melalui sistem pengangkutan yang khusus ini, oksigen dan nutrient
dapat diangkut ke semua sel badan dalam organisma kompleks serta
dapat menyingkirkan bahan kumuh dari semua sel badan ke
persekitaran luar.
Kepentingan Fungsi Sistem Pengangkutan dalam Manusia

Untuk menyingkirkan
Untuk menghasilkan
bahan kumuh yang
tenaga melalui respirasi
bertoksik keluar dari
sel
badan.

Mengangkut bahan keperluan sel untuk

menjalankan proses hidup dalam organisma.
BAB 3 : PENGANGKUTAN

3.2 Sistem Peredaran Darah

 Sistem Peredaran Darah Haiwan Vertebrata
REPTILIA

Kapilari darah

Atrium

Ventrikel

Kapilari sistemik
 Sistem Peredaran Darah Haiwan Vertebrata
IKAN

Kapilari darah

Ventrikel

Atrium

Kapilari sistemik
 Sistem Peredaran Darah Haiwan Vertebrata
AMFIBIA

Kapilari pulmokutaneous

Atrium

Ventrikel

Kapilari sistemik
Sistem Peredaran Darah Haiwan Vertebrata
MAMALIA DAN BURUNG

Kapilari pulmonari

Atrium

Ventrikel

Kapilari sistemik
 Perbandingan Sistem Peredaran Darah Haiwan Vertebrata
Persamaan: Terdiri daripada satu sistem yang membolehkan darah sentiasa mengalir di
dalam salur darah secara berterusan melalui jantung yang mengepam darah ke seluruh
badan kembali ke jantung.
Ciri-ciri Reptilia Ikan Amfibia Mamalia&buru

Sistem peredaran
Jenis sistem Sistem peredaran Sistem peredaran Sistem pereda
darah tertutup dan
peredaran tertutup tertutup tertutup
tunggal

Bilangan ruang 3 (Dua atrium dan 2 (Satu atrium dan 3 (Dua atrium dan 4 (Dua atrium d
dalam jantung satu ventrikel) satu ventrikel) satu ventrikel) dua ventrike

Percampuran darah Darah mengalir Percampuran darah

Keburukan beroksigen dan perlahan ke beroksigen dan Tiada
terdeoksigen bahagian badan terdeoksigen

Kurang lengkap.
Kurang lengkap.
(Terdapat Lengkap. (Tia
(Terdapat
percampuran percampuran d
percampuran darah
Fungsi darah beroksigen Tiada beroksigen da
beroksigen dan darah
dan darah darah terdeoks
terdeoksigen dalam
terdeoksigen dalam dalam ventrik
ventrikel)
ventrikel)
 Sistem Peredaran Darah Manusia
Melibatkan peredaran darah yang dipam oleh jantung ke seluruh bahagian badan dan
salur darah yang khusus iaitu arteri, kapilari dan vena.

Kepentingan Jantung

Aorta
Atrium kiri
Atrium kanan

Ventrikel kiri
Ventrikel kanan

1. Mengangkut bahan-bahan penting yang diperlukan oleh tubuh.

2. Menyingkir bahan-bahan kumuh daripada badan.

Sistem Peredaran Darah Manusia
Struktur dan Fungsi Jantung Manusia

Struktur keratan membujur jantung manusia

 Sistem Peredaran Darah Manusia
Struktur Jantung Manusia dan peredaran Darah Melalui Jantung

Vena kava
Aorta
Membawa darah
Menghantar darah
terdeoksigen daripada sel
beroksigen ke semua
badan ke jantung
bahagian badan

Vena pulmonari Arteri Pulmonari

Membawa darah beroksigen Menghantar darah
dari peparu ke jantung terdeoksigen daripada
jantung ke peparu.

Atrium kanan
Mengandungi darah Atrium kiri
terdeoksigen Mengandungi darah
beroksigen
Injap trikuspid
Menghalang darah mengalir
kembali ke ventrikel kanan
Ventrikel kiri
Mengepam darah
Ventrikel kanan beroksigen ke semua
Septum bahagian badan kecuali
Mengepam darah Memisahkan bahagian kiri
terdeoksigen daripada peparu.
dan kanan jantung
jantung ke peparu.
Peredaran Darah Melalui
Jantung
 Peredaran Darah Dalam Tubuh Manusia

Atrium Injap Ventrikel

Vena kava Injap sabit
kanan triskuspid kanan

Injap Vena Arteri

Atrium kiri Peparu
bikuspid pulmonari pulmonari

Ventrikel
Injap sabit Aorta Seluruh bahagian badan
kiri
 Topik 2 Sistem Peredaran Darah Manusia dan Pengangkutan
Sistem Pengangkutan Dalam Manusia

Salur Darah

Vena Arteri

Kapilari

Darah Darah
terdeoksigen beroksigen
 Struktur dan Fungsi Salur Darah Utama
Struktur dan Fungsi arteri, kapilari dan vena
Ciri-ciri Arteri Vena Kapilari

Lumen Lumen
Keratan rentas
kecil Lumen sangat
besar kecil

Tiada kecuali arteri

Injap Ada Tiada
pulmonari
Nadi Ada Tiada Tiada

Tekanan darah Sangat tinggi Rendah Sangat rendah

Kadar aliran darah Laju Perlahan Sangat perlahan

Darah beroksigen Darah terdeoksigen
Jenis darah Darah beroksigen dan
(kecuali arteri (kecuali vena
dihantar darah terdeoksigen
pulmonari) pulmonari)
Menghubungkan arteri
Membawa darah Membawa darah dan vena,
beroksigen dari terdeoksigen dari membenarkan
Fungsi
jantung ke seluruh semua bahagian pertukaran bahan
bahagian badan badan ke jantung antara sel darah dan
 Sistem Peredaran Darah Ganda Dua

Laluan Aliran Darah di dalam Sistem Peredaran

Peredaran
pulmonari

Jantung

Arteri
Peredaran
sistemik
Vena

Kapilari
 Sistem Pengangkutan Dalam Manusia Terdiri daripada 55% plasm
dan 45% sel darah
Perbandingan Antara Darah
Darah Beroksigen dan Darah Darah
beroksigen Terdeoksigen terdeoksigen

Tinggi Kepekatan Oksigen Rendah

Kepekatan Karbon
Rendah Tinggi
dioksida

Dibawa oleh semua arteri Dibawa oleh semua vena

Salur darah yang
kecuali arteri kecuali vena
membawa
pulmonari pulmonari

Merah terang Warna darah Merah gelap

Dibawa dari jantung ke Dibawa dari semua

semua bahagian Tempat diangkut bahagian badan ke
badan jantung
Mengalir perlahan di
Mengalir laju di bawah Kelajuan dan
bawah tekanan
tekanan tinggi tekanan
rendah
Menyingkirkan karbon
Mengangkut oksigen ke
Fungsi dioksida dari semua
semua tisu
tisu badan
 Denyutan Jantung

• Berlaku semasa ventrikel mengendur dan injap

sabit pada aorta dan arteri pulmonari tertutup.
• Bunyi ‘dub’ dihasilkan.
• Distolik- bacaan tekanan darah yang masuk ke
jantung.

DIASTOL

• Berlaku semasa ventrikel mengencut dan injap

trikuspid dan bicuspid tertutup.
• Bunyi ‘lup’ dihasilkan.
• Sistolik- bacaan tekanan darah yang keluar dari
jantung.

SISTOL
PENGUKURAN TEKANAN DARAH
Tekanan darah - tekanan yang dikenakan
terhadap pembuluh arteri semasa peredaran
darah disebabkan oleh denyutan jantung.

Tekanan darah diukur menggunakan alat

sfigmomanometer.

Bacaan tekanan darah yang normal

120 (Sistol) / 75 (diastol)

Kategori tekanan Tekanan darah Tekanan darah

darah tinggi sistolik(mmHg) diastolic(mmHg)

Optima <120 < 80

Normal < 130 < 85

Normal tinggi 130-139 85-89

Tekanan darah 90-99
140-159
tinggi Peringkat 1
Tekanan darah
160-179 100-109
tinggi Peringkat 2
Tekanan darah
> > 180 > >110
tinggi Peringkat 3
KADAR DENYUTAN NADI
Denyutan nadi – pergerakan turun naik yang
dapat dirasai pada arteri akibat daripada
denyutan jantung.
Hanya dapat dirasai di pergelangan tangan
Faktor-faktor yang dan di leher sahaja.
mempengaruhi kadar Antara situasi yang meningkatkan kadar
denyutan nadi
denyutan nadi:
-Menjalani aktiviti fizikal
-Berada dalam keadaan yang mencemaskan

Jantina Umur Kesihatan Badan

Lelaki normal: 70-72 Individu yang sihat

denyutan/minit Kadar denyutan mempunyai kadar
Perempuan normal: nadi bagi belia ialah denyutan nadi yang
78-82 denyutan/minit 200 denyutan per rendah ketika rehat
Saiz jantung minit. Ini menjadikan
perempuan yang lebih Kadar denyutan jantung lebih cekap
kecil mempengaruhi bagi warga emas untuk mengepam
kadar degupan yang semakin berkurang lebih banyak darah
tinggi. kerana faktor usia. dalam setiap
denyutan.
 Kepentingan Mengekalkan Jantung yang Sihat

Memastikan sel badan

Mengelakkan penyakit
mendapat bekalan oksigen
jantung
dan nutrien yang cukup
BAB 3 : PENGANGKUTAN

3.3 Darah Manusia

 Darah Manusia
Pengenalan Kepada Darah
Manusia
Terdiri daripada sel darah dan platlet terampai dalam cecair yang
dipanggil plasma
Sel darah merah = 45% daripada isi padu darah
Plasma = 55% daripada isi padu darah
Sel darah putih dan platlet = (< 1%)

Plasma darah terdiri daripada kira-kira 90% air dan 10% bahan
terlarut mengalir ke seluruh bahagian badan.

Bahan terlarut tersebut termasuklah nutrient, gas karbon dioksida,

enzim, hormon dan bahan kumuh.

Komponen darah lazimnya diasingkan dengan menggunakan kaedah emparan.

 Darah Manusia
Komponen Darah dan Fungsinya

Plasma 5 000 000 000 Sel darah

• Cecair kuning merah
pucat • Tiada nukleus
• 90% air • Bentuk: cakera dwicekung
• 10% bahan larut • Mengangkut oksigen
seperti nutrien,
garam mineral, 1 cm3
protein darah dan 8 000 000 Sel darah putih
darah
hormon mengandungi
• Mempunyai nukleus
• Membawa bahan
• Bentuk tidak tetap
larut
• Melindungi badan
daripada penyakit
Sel darah dan 250 000 000 Platelet
platlet = • Dihasilkan di sumsum
tulang
• Tiada nukleus
• Membantu pembekuan
darah, memperbaiki sel
rosak
 Darah Manusia
Antigen dalam sel darah merah
• Darah manusia dikelaskan kepada empat kumpulan darah iaitu A, B, AB dan
O mengikut jenis antigen dalam sel darah merah.

Pengelasan kumpulan darah manusia

 Antibodi dalam Plasma Darah
• Plasma darah mengandungi antibodi.
• Jenis antibodi yang wujud dalam plasma darah ialah antibodi Anti-A dan
antibodi Anti-B.

Jenis antigen Jenis antibodi

Jenis Darah
(Di permukaan sel darah merah) ( Dalam plasma darah)

A A Anti-B

B B Anti-A

AB A dan B -

O - Anti-A dan Anti-B

• Antibodi akan menyerang antigen yang sepadan dengannya dan

menyebabkan penggumpalan darah berlaku.
• Hal ini boleh menyebabkan kematian.

Buat rumusan daripada jadual

di atas
Darah Manusia
Kumpulan Darah dan Kesesuaian Tranfusi Darah
• Darah manusia dikelaskan kepada 4 kumpulan iaitu A,
B, AB dan O

Keserasian Kumpulan Darah yang

Berlainan

Kumpulan darah
penerima A B AB O
Kumpulan
darah penderma

AB

Sesuai
Tidak sesuai
 Darah Manusia

Kepentingan Menderma Darah

Proses pemindahan darah daripada penderma kepada penerima di panggil

transfusi

Menyelamatkan nyawa

Membantu pesakit
BAB 3 : PENGANGKUTAN

3.4 Pengangkutan Dalam Tumbuhan

 Sistem Pengangkutan Di Dalam Tumbuhan
Transpirasi

Tumbuhan pada waktu pagi Tumbuhan pada waktu tengahari

Apa terjadi apabila

tumbuhan layu?

Tumbuhan kehilangan air

Transpirasi
Proses di mana tumbuhan
kehilangan air dalam bentuk
wap air daripada daun ke
persekitaran
 Sistem Pengangkutan Di Dalam Tumbuhan
Transpirasi

Proses di mana tumbuhan kehilangan air dalam bentuk wap air

daripada daun ke persekitaran secara penyejatan.

Daun merupakan bahagian tumbuhan yang menjadi tempat berlakunya

kehilangan air yang banyak mellaui proses transpirasi.

Stoma Terbuka Stoma Tertutup

Sel pengawal melengkung Sel pengawal lurus

Stoma Stoma
terbuka tertutup
Sel
epidermis
Stoma terbuka pada waktu siang Stoma tertutup pada waktu malam
untuk membenarkan pertukaran gas untuk mengurangkan kehilangan air
karbon dioksida dan oksigen. melalui proses transpirasi.
 Sistem Pengangkutan Di Dalam Tumbuhan
Sistem Pengangkutan di dalam
Tumbuhan
Terdiri daripada satu lapisan sel epidermis tunggal yang menyaluti kedua-dua
permukaan atas dan bawah daun, iaitu epidermis atas dan epidermis bawah.
Sel epidermis merembeskan kutikel berlilin yang menyaluti permukaan luar daun
untuk mengurangkan kehilangan air secara transpirasi.

Kutikel Keratan rentas batang

Keratan rentas daun Empulur

Floem
Epidermis
atas
Xilem
Epidermis

Epidermis Keratan rentas akar

bawah
Stoma Epidermis
Endodermis
Xilem
Floem
Sistem Pengangkutan Di Dalam Tumbuhan
Pelembakan (Gutasi)

Kehilangan air daripada tumbuhan dalam bentuk cecair melalui

hidatod yang sentiasa terbuka pada pinggir daun.

Gutasi lazimnya berlaku pada waktu malam atau ketika kelembapan

udara yang tinggi.

Gutasi tidak sama

dengan titisan embun.
Titisan embun
terbentuk daripada
proses kondensasi
wap air di atmosfera
kepada air.
 Sistem Pengangkutan Di Dalam Tumbuhan

Fungsi Stoma

Membenarkan pertukaran
gas oksigen dan karbon Menyingkirkan wap air
dioksida semasa proses semasa proses transpirasi
fotosintesis dan respirasi

Sel mesofil
Transpirasi
berlaku dengan
Salur xilem
lebih cepat
Ruang udara
sekiranya Molekul air
tumbuhan itu Sel pengawal
mempunyai Stoma
banyak stoma.
 Sistem Pengangkutan Di Dalam Tumbuhan
Penyesuaian tumbuhan untuk mengurangkan kehilangan air

Mempunyai daun Menggugurkan

Daun berlilin Menggulungkan daun
yang kecil daun
 Sistem Pengangkutan Di Dalam Tumbuhan

Suhu Keamatan
persekitaran cahaya

Semakin tinggi
Semakin tinggi suhu, Faktor yang keamatan cahaya,
semakin tinggi kadar Mempengaruhi Kadar semakin tinggi kadar
transpirasi Transpirasi transpirasi

Pergerakan
Kelembapan
udara

Pergerakan udara Kadar tranpirasi

yang laju berkurang dengan
meningkatkan kadar kelembapan
transpirasi
Struktur dan Fungsi Komponen dalam Berkas Vaskular pada Tumbuhan

Xilem dan Floem

Empulur Epidermis
Floem Endodermis
Xilem
Xilem Floem
Epidermis

Keratan rentas batang Keratan rentas akar

Xilem Floem

Lokasi Di dalam berkas vaskular Di luar berkas vaskular

Dinding yang tebal dan kuat Sel pengiring

Ciri-ciri
Mengandungi lignin Di susun dalam tiub

Mengangkut air dan garam Mengangkut glukosa

Fungsi mineral terlarut daripada daripada daun ke seluruh
akar ke batang dan ke daun bahagian tumbuhan
 Sistem Pengangkutan Di Dalam Tumbuhan

Laluan Air dan Makanan dalam Sistem

Pengangkutan Dalam Tumbuhan

Epidermis atas 5.Air tersejat

dari sel ke
4.Air dan mineral
Salur xilem diangkut
dalam udara sekeliling.
dalam tiub xilem.
daun
Daun
Salur xilem dalam
batang
3.Air dan mineral ditolak masuk
ke tiub xilem oleh tekanan. Epidermis
1.Air dan mineral terlarut bawah
memasuki rerambut akar dari Stoma
tanah secara osmosis.
Rerambut Sel
Wap air pengawal
akar
6.Wap air dibebaskan menerusi
stoma-stoma.
2.Air bergerak dari sel ke sel melalui
osmosis.
 Sistem Pengangkutan Di Dalam Tumbuhan

Menarik air dan Menyejukkan

Kepentingan
mineral terlarut dari tumbuhan pada cuaca
transpirasi
akar ke daun panas

Menyingkirkan air
Mengekalkan
berlebihan dari
kesegahan sel
tumbuhan
 BAB 3 : PENGANGKUTAN

3.5 Sistem Peredaran Darah dalam Haiwan dan

Sistem Pengangkutan dalam Tumbuhan
Sistem Peredaran Darah dalam SistemPengangkutan dalam
Haiwan Tumbuhan
Persamaan

Kedua-duanya ialah sistem pengangkutan

Kedua-duanya mengangkut air, nutrient dan

bahan terlarut.

Kedua-duanya wujud dalam organisma kompleks.

Perbezaan

Sistem bertiub dengan Sistem bersalur tanpa pam atau

Struktur
jantung dan injap injap
Tiga jenis salur iaitu Jenis salur Dua jenis salur iaitu salur xylem
arteri, kapilari dan vena. pengangkutan dan floem
Arteri, kapilari dan vena Xilem dan floem tidak bersambung
disambung menjadi satu Sambungan antara
dan merupakan dua salur yang
salur yang berterusan salur pengangkutan
berasingan
Sel darah Nama tisu yang
Floem dan xilem
terlibat
Oksigen dan karbon
Gas yang terlibat Tidak mengangkut gas
dioksida
Tidak dipengaruhi Pengaruh faktor Dipengaruhi faktor persekitaran
persekitaran
TAMAT

Disediakan oleh,
SSZ SABS 2019