Tuladha:
1. Seselan -um-
Tuladha :
Atur + (-um) = Matur (Bilang)
B. menawa tembung lingga sing kawiwitane aksara p- lan b- owah dadi k- lan g-
Apabila kata dasar yang berwalan huruf p- dan b- berubah menjadi huruf k- dan g-
Tuladha :
Pinter + (-um) = Kuminter ( Sok pintar)
Bagus + (-um) = Gumagus (Sok tampan)
b. Seselan
2. Seselan -in-
Menawa disisipi tembung lingga sing wiwitane aksara vocal, owah dadi ing-
Apabila disisipi kata dasar yang berawalan dengan hutuf vocal, maka berubah
menjadi ing-
Tuladha :
Idak + (-in-) = Ngidak (Menginjak)
Tuladha:
Gandhul + (-er) = Grandhul
Titi + (-el-) = Teliti
b. Seselan
Tuladha:
mlaku-mlaku (jalan-jalan)
bapak-bapak (bapak-bapak)
kanca-kanca (teman-teman)
abang-abang (merah-merah)
bocah-bocah (anak-anak)
Tuladha:
bola-bali (berulang-ulang)
wira-wiri (mondar-mandir)
mloya-mlayu (berlarian)
Tembung Rangkep Dwilingga
Tuladha:
yaiku tembung kang dirangkep wanda / suku kata ana ing ngarep dhewe
Tuladha:
yaiku tembung kang dirangkep wanda/suku kata ana ing mburi dhewe
Tuladha:
a. dak-
b. ko-
c. di-
4. Tembung Tanggap
Kata Pasif
a. Ater-ater dak-
Tuladha:
Tuladha:
c. Ater-ater di-
Tuladha:
Diperang dadi: 2
Tuladha:
1. dakpani
2. kosilihi
3. digoleki
Tembung Tanggap ke-kriya
yaiku tembung kriya tanggap (kata kerja pasif) mawa panambang –ake
Tuladha:
1. dakpakakake
2. kosilihake
3. dibalekake
4. Tembung Tanduk
Kata Aktif
a. m-
m- + pangan = mangan (makan)
b. n-
n- + tata = nata (menata)
c. ng-
ng- + karang = ngarang (mengarang)
d. ny-
ny- + cathet = nyathet (mencatat)
Tembung Tanduk i-kriya
Diperang dadi: 2
Tuladha:
1. nanduri
2. nyirami
3. nulisi
4. makani
4. Tembung Camboran
Kata Majemuk
Miturut Kekarepane:
a. Tembung Camboran Tunggal
b. Tembung Cambora Wudar
Tembung Camboran Tugel
yaiku tembung camboran kang dumadi saka tembung loro sing dirangkep dadi siji kanthi ngurangi
jumlah wandane.
Tuladha:
yaiku tembung loro sing digandheng nanging suda wandane lan mawa teges (dua kata yang
disambung menjadi satu (disingkat) dan mengandung arti/makna)
Tuladha:
yaiku tembung loro sing dirangkep dadi siji nanging ora nganggo ngurangi jumlah wandane.
Meja tulis, Lemari kaca, Pager bata, Pitik walik, Buku gambar
3. Tembung saroja
Tuladha :
4. Yogyaswara
Tuladha :
Gedhe x cilik, Enom x tuwa, Lanang x wadon, Mangkat x mulih, Dawa x cekak, Dhuwur x cendhek
Tembung Camboran Tunggal
yaiku tembung loro sing dirangkep dadi siji, nanging tembung siji lan sijine wis ora kena dipisah-pisah
maneh lan wis nduweni teges anyar.
Tuladha:
Randha royal (tape goreng), Semar mendem, Nagasari, Gandarukem, Daramuluk
yaiku tembung camboran sing tembung siji lan sijine isih nduwe teges dhewe-dhewe.
Tuladha:
Meja tulis, Pelem golek, Wayang kulit, Piring beling