TUJUAN PEMBELAJARAN
• Menghitung range
• Menghitung nilai varian data tunggal dan
kelompok
• Menghitung nilai standar deviasi data tunggal
dan kelompok
UKURAN PENYEBARAN DATA
Hal.: 3 STATISTIK
RANGE
• Sebaran data (dispersi) = kecenderungan
sebaran data dari ukuran tendensi sentral
• Range = selisih nilai tertinggi dan nilai
terendah
• Range = skor maks – skor min
VARIAN DAN STANDAR DEVIASI
• Standar deviasi = Simpangan nilai terhadap
nilai populasinya
Jumlah 24 6
S
(Xi X ) 2
S
n X12 ( X) 2
n 1 n (n - 1)
4 -2 4
n 1
5 -1 1
7 1 1
8 2 4 10
S 1,826
Jumlah 24 10 3
Contoh Cara 2
X1 X2 4 (154) - 24 2
S
4(4 - 1)
4 16
5 25
616 - 576
7 49
8 64 12
Jumlah 24 154
3,33
n X12 ( X) 2 = 1,826
S
n (n - 1)
varians S2 = 3,33
Simpangan Baku untuk data
berkelompok
Rumus
Cara 1 Cara 2
S
1
f (X X ) 2
S
n f1X 2 ( f 1X1 ) 2
n 1 n (n - 1)
Cara 3
n f C 2 ( f C )2
S P2
1 1 1
n (n - 1)
Contoh Cara 1
Nilai f1 Xi fXi X1 -X (X1 - X )2 f (Xi - X )2
Ujian
31 – 40 3 35,5 106.5 -35,5 1260,25 3780,75
41 – 50 5 45,5 227.5 -25,5 650,25 3251,25
51 – 60 10 55,5 555 -15,5 240,25 2402,5
61 – 70 16 65,5 1048 5,5 30,25 484
71 – 80 24 75,5 1812 4,5 20,25 486
81 – 90 17 85,5 1453.5 14,5 210,25 3547,25
91 – 100 5 95,5 477.5 24,5 600,25 3001,25
Jumlah 80 5680 16980
n f 80 16980
S 214,9367 = 14,66
80 1
X
fxi
X
5680
71
f 80
Contoh Cara 2
Nilai Ujian f1 X1 f1X1 f1X12
31 – 40 3 35,5 106,5 3780,75
41 – 50 5 45,5 277,5 10351,25
51 – 60 10 55,5 555 30802,5
61 – 70 16 65,5 1048 68644
71 – 80 24 75,5 1812 136806
81 – 90 17 85,5 1453,5 124274,25
91 – 100 5 95,5 477,5 45601,25
Jumlah 80 Σf1X1 = 5680 Σf1X12 =420260
n f C 2 ( f C )2
S P2
1 1 1
n (n - 1)
80 77 81 95 41 65 92 85 55 76
52 10 64 75 78 25 80 98 81 67
41 71 83 54 64 72 88 62 74 43
60 78 89 76 84 48 84 90 15 79
34 67 17 82 69 74 63 80 85 61