UU NO 2 TAHUN
2012
PERATURAN MENTERI
KEUANGAN REPUBLIK
INDONESIA NOMOR
10/PMK.02/2016
4
PENGERTIAN-PENGERTIAN
5
ASAS-ASAS
Pengadaan Tanah
6
ASAS-ASAS PENGADAAN TANAH
1 Asas Kemanusiaan,
pengadaan tanah harus
memberikan perlindungan
2 Asas Keadilan, kpd
masyarakat yg terkena
dampak diberi ganti
3 Asas Kemanfaatan,
pengadaan tanah 4 Asas Keterbukaan, dalam
proses pengadaan tanah,
diharapkan mendatangkan masyarakat yg terkena
serta menghormati kerugian yg dapat
dampak positif bagi pihak dampak berhak
terhadap hak asasi memulihkan kondisi social
yg memerlukan tanah, memperoleh informasi ttg
manusia, harkat, dan ekonomisnya, dg
masyarakat yg terkena proyek dan dampaknya,
5
martabat, setiap warga memperhitungkan
dampak dan masyarakat kebijakan ganti kerugian,
negara kerugian thd faktor fisik
luas jadwal pembangunan,
maupun nonfisik
rencana pemukiman
kembali dan lokasi Asas Keterbukaan, dalam
pengganti proses pengadaan tanah,
masyarakat yg terkena
dampak berhak
memperoleh informasi ttg
Asas Keselarasan, bahwa
Pengadaan Tanah utk
pengembangan dpt
10 proyek dan dampaknya,
kebijakan ganti kerugian,
seimbangdan sejalan dg jadwal pembangunan,
kepentingan Masyarakat rencana pemukiman
dan negara kembali dan lokasi
pengganti
9 7
Asas Kesepakatan yakni
Asas Asas Keberlanjutan, Asas Kesejahteraan, Asas Keikutsertaan / seluruh kegiatan
kegiatan pembangunan dpt bahwa pengadaan tanah Partisipasi, peran serta pengadaan tanah dan
berlangsung secara terus – utk pembangunan dpt seluruh pemangku Pemegang hak atas Tanah
menerus, memberikan nilai tambah kepentingan dlm setiap dilakukan berdasarkan
berkesinambungan, utk bagi kelangsungan tahap pegadaan tanah kesepakatan antara pihak
mencapai tujuan yg kehidupan PYB dan (perencanaan, yg memerlukan tanah dg
diharapkan masyarakat secara luas pelaksanaan, evaluasi) Pemegang Hak atas Tanah
diperlukan agar
menimbulkan rasa ikut
8
PERUNTUKAN PEMBANGUNAN BAGI KEPENTINGAN UMUM
SESUAI UU DAN PERPRES No. 71/2012
12. Kantor Pemerintah/ Pemerintah Daerah/ 13. Penataan Permukimah Kumuh Perkotaan dan/atau
Desa Konsolidasi Tanah, serta Perumahan untuk Masyarakat
Berpenghasilan Rendah dengan Stasus Sewa
14. Prasana Pendidikan atau Sekolah 15. Prasarana Olahraga 16. Pasar Umum dan Lapangan Parkir Umu
Pemerintahan/Pemerintah Desa Pemerintah/Pemerintah Daerah
10
Sumber Dana Pengadaan
Tanah
11
Undang-Undang No. 2 Thn 2012
Tentang Sumber
Sumber Dana Dana
Terdapat 3 hal dalam pengaturan pendanaan Pengadaan
Tanah
13
PIHAK-PIHAK YANG BERPERAN SERTA DALAM PROSES PENGADAAN TANAH
DENGAN LUAS KEBUTUHAN TANAH > 5.00 Ha
1. Instansi Yg
Memerlukan Tanah
2. Pemerintah Prov/
Kab/Kota/Kec/Desa. Untuk pembangunan
3. Kanwil Bpn/ Ktr Ada 8 pihak yang yang memiliki dampak
Pertahanan berhak dan semuanya khusus seperti: Nuklir
4. Perguruan harus tersurat. dll
Tinggi/Akademisi/P
TUN.
5. Pengadilan Negeri
6. MA
14
1.Pemegang
Hak Atas
Tanah 2.Pemegang 3.Nazir Untuk
(Perorangan Hak Tanah Wakaf
+ Badan Pengelolaan
Hukum)
15
Terdapat tanah ulayat tertentu yg menjadi lingkungan hidup para warga persekutuan
hukum adat tsb dan tempatnya mengambil keperluan hidup sehari-hari
17
6. Ketentuan Pihak Yang Menguasai Tanah Negara Dengan Itikad Baik
1
Pihak yg menguasai tanah Negara dg itikad baik berupa perseorangan,
badan hukum, badan sosial, badan keagamaan atau instansi pemerintah
2
Secara fisik menguasai, menggunakan, memanfaatkan dan
memelihara tanah Negara secara turun temurun dlm waktu
tertentu d/a memperoleh dg cara tidak melanggar ketentuan
peraturan per-undang2-an.
18
Penguasaan tanah Negara dibuktikan
Akta jual beli hak atas tanah yg sudah bersertipikat, yg belum dibalik
nama Akta jual beli atas hak milik adat yg belum diterbitkan sertipikatnya
Surat ijin menghuni
Risalah lelang atau
Akta ikrar wakaf, akta pengganti ikrar wakaf atau surat ikrar wakaf
20
8. Ketentuan Pemilik Bangunan dan Tanaman
21
Mekanisme Penyelenggaraan
Pengadaan Tanah
22
MEKANISME PENGADAAN TANAH
SESUAI UU NO. 2 TAHUN 2012 DAN PERPRES NO. 71 TAHUN 2012
INSTA NSI YA NG INSTA NSI YA NG
1 3
MEMERLUKAN TA NAH 4 MEMERLUKAN TA NAH
2
DOKUMEN PERENCANAAN,
BERDASARKAN STUDI KELAYA KAN SERAH TERIMA HASIL
YA NG MENCAKUP : PENGADAAN TA NAH
1. SURVEI SOSIAL EKONOMI
PELAKSANA : PELAKSANA :
2. KELAYA KAN LOKASI
1. TIM PERSIAPA N PENGADAAN TA NAH PELAKSANA PENGADAA TA NAH
3. ANALISA BIAYA DAN MANFAAT
2. TIM KAJIAN KEBERATA N RLP (P2T)
PEMBANGUNAN BAGI WILAYA H TERDIRI DARI UNSUR : TERDIRI DARI UNSUR :
DAN MASYA RAKAT - PEMERINTA H PROPINSI/KABUPATEN/KOTA - KANWIL BPN/KANTOR PERTA NAHAN KAB/KOTA
4. PERKIRAAN NILAI TA NAH - PEMERNTA H KECAMATA N/DESA/KELURAHAN - PEMERINTA H PROPINSI/KABUPATEN/KOTA KETERANGAN KELENGKAPAN
5. DAMPA K LINGKUNGAN DAN - INSTA NSI YA NG MEMERLUKAN TA NAH - PEMERINTA H KECAMATA N/DESA/KELURAHAN DOKUMEN :
DAMPA K SOSIAL - PERGURUAN TINGGI/AKADEMISI - INSTA NSI YA NG MEMERLUKAN TA NAH
6. STUDI LAIN YA NG DIPERLUKAN 1 DOKUMEN PERENCANAAN
2 SP2LP
3 - SP2LP
SURAT PERSETUJUAN HASIL PENGADAAN TA NAH : - DOKUMEN PERENCANAAN
PENETA PA N LOKASI 1. TA NAH YA NG TELAH DILEPA SKAN HAKNYA
TANAH BEBAS :
2. TA NAH YA NG DIKONSINYA SIKAN DI PENGA- 4
PEMBANGUNAN (SP2LP) - DILEPASKAN HAKNYA
(masa berlaku 2+1 tahun) DILAN NEGERI SETEMPAT
- DIKONSINYASIKAN
24
DOKUMEN PERENCANAAN PENGADAAN TANAH
UU RI NO.2 THN 2012 Ttg Pengadaan Tanah Bagi Pembangunan Untuk Kepentingan Umum
KABUPATEN/KOTA;
KECAMATAN;
DESA/KELURAHAN
PETA RENCANA LOKASI MERUPAKAN PETA RUPA BUMI YANG MEMUAT BATAS
WILAYAH ADMINISTRASI DARI PROVINSI, KABUPATEN/KOTA, DAN
DESA/KELURAHAN
27
Persyaratan Dokumen Perencanaan Pengadaan Tanah
LUAS TANAH YG DIBUTUHKAN
PERKIRAAN LUAS TANAH YG DIBUTUHKAN DALAM PENGADAAN TANAH
DALAM SATUAN M2
KECAMATAN
KABUPATEN/KOTA
PROVINSI
28
Persyaratan Dokumen Perencanaan Pengadaan Tanah
GAMBARAN UMUM
STATUS TANAH
MENGURAIKAN DATA AWAL MENGENAI PENGUASAAN DAN PEMILIKAN ATAS
TANAH
NAMA PEMILIK
STATUS KEPEMILIKAN/PENGUASAAN
PERUNTUKAN TANAH.
30
PERSIAPAN PENGADAAN TANAH
PERSIAPAN PENGADAAN TANAH
TANPA DENGAN
MENGAJUKAN MENGAJUKAN
GUGATAN KE GUGATAN KE
PENGADILAN PENGADILAN
31
PIHAK-PIHAK YANG BERTANGGUNG JAWAB
32
Penanggung jawab kegiatan pada tahap ini adalah Pemerintah Daerah yaitu
Pihak-pihak yang
Gubernur dan Bupati/Walikota letak tanah calon lokasi jalan yang dalam
Bertanggung Jawab
pelaksanaannya adalah Ketua Tim Persiapan yang didukung Sekretariat Tim.
33
Pelaksanaan
Pengadaan Tanah
34
TAHAP III : PELAKSANAAN PENGADAAN TANAH
INSTANSI YANG
MEMERLUKAN TANAH MENGAJUKAN PERMINTAAN UNTUK
DILAKSANAKAN PENGADAAN TANAH
DENGAN MELAMPIRKAN DOKUMEN :
1. KEPUTUSAN PENETAPAN LOKASI
2. DOKUMEN PERENCANAAN PENGA-
DAAN TANAH
3. DATA AWAL PIHAK YANG BERHAK
KANWIL BPN SEBAGAI DAN OBJEK PENGADAAN TANAH
PELAKSANA PENGADAAN
TANAH (P2T)
DENGAN PERTIMBANGAN EFISIENSI
DAN EFEKTIFITAS DAPAT MEMEME-
RINTAHKAN KAKAN PERTANAHAN u/
MELAKSANAKAN PENGADAAN TANAH
KANTOR PERTANAHAN
SEBAGAI PELAKSANA
PENGADAAN TANAH (P2T)
35
MEKANISME PELAKSANAAN PENGADAAN TANAH
INVENTARISASI DAN
IDENTIFIKASI DATA PIHAK PEMBAYARAN UANG
YANG BERHAK DAN OBJEK GANTI RUGI (UGR)
PENGADAAN TANAH
PENGADAAN PENILAI
(APRAISAL)
36
PENILAIAN GANTI KERUGIAN
PELAKSANAAN
PENGADAAN
PENILAIAN
JASA PENILAI TANAH
SELEKSI PENILAI PUBLIK
(DLM 30 HR KERJA) GANTI KERUGIAN
SELEKSI
SEDERHANA
PELAKSANAAN PENILAIAN GANTI
KERUGIAN
38
PENOLAKAN/KEBERATAN BESARAN & BENTUK GANTI KERUGIAN
WARGA MENGAJUKAN GUGATAN KE PENGADILAN
(14 HR)
GUGATAN DITOLAK PENGADILAN
WARGA SETUJU
WARGA MENOLAK/KEBERATAN
TIDAK MENGAJUKAN KASASI KE MA
DIANGGAP SETUJU
KASASI DITERIMA MA
PUTUSAN TETAP
GUGATAN DITERIMA PENGADILAN (INKRACHT)
PENILAIAN ULANG
39
PENOLAKAN/KEBERATAN BESARAN & BENTUK GANTI KERUGIAN
KASASI DITERIMA MA
PENILAIAN ULANG
KASASI
PUTUSAN TETAP DITOLAK MA
(INKRACHT) WARGA SETUJU
PROSES PENGGANTIAN KERUGIAN (PENGAMBILAN GANTI
KERUGIAN YANG DITITIPKAN KE PENGADILAN)
40
PEMBERIAN GANTI KERUGIAN
DISAKSIKAN OLEH KEPALA KANTOR PERTANAHAN SETEMPAT
KERUGIAN
41
Penyerahan Hasil
Pengadaan Tanah
42
PENYERAHAN HASIL PENGADAAN TANAH
PENYERAHAN HASIL PENGADAAN TANAH • (paling lama 7 (tujuh) hari kerja setelah pelaksanaan pengadaan
tanah selesai)
43
MEKANISME PEROLEHAN TANAH ( < 5 Hektar)
BAGI PEMERINTAH DAERAH UNTUK KEPENTINGAN PEMERINTAHAN
DAN UMUM