KELOMPOK ...............................................................

NAMA ANGGOTA:

1.
2.
3.
4.
5.
6.

LEMBAR KERJA SISWA

ADHESI DAN KOHESI
A. Rangkuman Materi
Gaya tarik menarik antara partikel zat sejenis disebut kohesi. Sifat fisik suatu zat
dipengaruhi oleh kohesinya. Kohesi partikel-partikel besi lebih kuat daripada kohesi
partikel-partikel kapur. Akibatnya besi lebih sukar dipatahkan dibandingkan kapur. Gaya
tarik menarik antara partikel-partikel zat tidak sejanis disebut adhesi. Misalnya cat melekat
pada tembok. Kuat lemahnya adhesi-kohesi akan mempengaruhi bentuk permukaan zat cair.
B. Alat dan Bahan
Alat dan bahan yang digunakan:
1. Tabung reaksi
2. Air
3. Minyak goring
4. Kertas
C. Meniskus sekung dan meniskus cembung
1. Siapkan 2 tabung reaksi, air dan minyak goreng
2. Tuangkan air ke dalam tabung reaksi pertama dan amati bentuk permukaan airnya!
Masukkan hasil pengamatanmu ke dalam tabel 1!
3. Olesi tabung reaksi kedua dengan minyak goreng bagian dalamnya!
4. Kemudian tuangkan air ke dalam tabung reaksi kedua dan amati bentuk permukaan
airnya! Masukkan hasil pengamatanmy ke dalam tabel 1!
Tabel 1
Zat cair
Air
Air

Tabung reaksi
Tanpa diolesi minyak goreng
Diolesi minyak goreng

Meniskus (cembung/cekung)

D. Kapilaritas
1. Siapkan selembar kertas
2. Celupkan ujung kertas tersebut ke dalam air. Apa yang terjadi pada bagian kertas yang
lain?
Jawab: ........................................................................................................................
........................................................................................................................

E. Diskusi
1. Berdasarkan hasil pengamatan di tabel 1, bagaimana permukaan air yang tidak diolesi
minyak? Mengapa demikian?
Jawab:

.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
...................................................................................................................

2. Berdasarkan hasil pengamatan di tabel 1, bagaimana permukaan air yang sudah diolesi
minyak? Mengapa demikian?
Jawab:

.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
...................................................................................................................

3. Apa yang dimaksud dengan adhesi dan kohesi? Berilah contoh dalam kehidupan seharihari!
Jawab:

.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
...................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
...................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
...................................................................................................................

4. Apa yang dimaksud dengan meniskus cekung, meniskus cembung dan kapilaritas?
Jawab:

.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
...................................................................................................................

5. Mungkinkah sudut kontak besarnya 900? Apa alasanmu?

Jawab:

.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
.................................................................................................................................
...................................................................................................................