Anda di halaman 1dari 52

BAHASA BIMA (NGGAHI MBOJO)

Bagi yang tertarik atau sekedar ingin mengetahui bahasa Bima dibawah ini ada sedikit dari banyaknya kata2 dan kalimat bahasa Bima yang mungkin bisa membantu. Kamus kecil 1. au = apa 2. a'u = tangga 3. ao = lawan 4. ai = tali 5. ai(na) = jangan 6. ada = budak 7. aka = itu, di, tadi 8. ake = ini, sekarang 9. ama = bapak 10. ari = adik, belakang 11. ara = sini 12. amba = pasar 13. ambi = nyaman, siap2 14. ambi(na) = mungkin 15. asa = mulut 16. atu = plastik 17. ato = cocok, pasang, atur 18. ampa = angkut 19. ade = hati 20. ana = anak 21. awa = bawah 22. ba = bola, adzan 23. be = mana 24. bau = kenapa 25. bou = baru 26. boe = pukul 27. bui = siram 28. bune = bagaimana 29. bura = putih 30. bona = jelek 31. boru = potong(rambut) 32. bedebe = menggerutu 33. caru = enak 34. cepe = ganti 35. capi = sapi 36. caha = rajin 37. cou = siapa 38. cowa = bohong 39. co'i = harga

40. co'o = lepas 41. cola = bayar 42. caki = tusuk 43. cili = sembunyi (cili weki = sembunyi*untuk orang) 44. cambe = jawab 45. cumpu = habis 46. ca'u = mau 47. cau = sisir 48. ca ara/ wa'a ca ara = bawa kesini 49. dei = dalam 50. dou = orang 51. dabae = jahat 52. darere = gembel 53. dahu = takut 54. dama = pegang 55. dumpa = tangkap 56. daci = timbangan 57. daro = liar 58. daru = arang 59. damaja = gak tau malu 60. doho = duduk 61. doro = gunung 62. datupa = sembarangan, gak rapi 63. dompo = potong 64. disa = berani 65. eli = suara 66. fati = tikam 67. fada = tawar 68. fu'u = pohon, modal 69. fiko = telinga 70. fiki = pikir 71. foka = patah 72. fou = kejar 73. fana = panah/ketapel 74. fai = tetes*fai ura = gerimis 75. gangga = rambut keribo, keriting 76. gari = garis, mancung(hidung) 77. gamba = gambar 78. goro = mendengkur 79. gaga = ntika 80. haba = kabar 81. horo = rontok 82. honggo = rambut 83. henca = hantu, setan 84. honcu = lompat , loncat 85. hanta = angkat 86. haka = retak 87. hako = ganggu

88. hafa = hafal 89. hiana = khianat 90. huru hara = buru-buru 91. i'a = mengumpat 92. iu = merasakan, rasakan 93. io/iyo = iya 94. iha = rusak 95. imbi = percaya 96. ilu = hidung 97. iwa = saudara 98. indo = bukan 99. inca = muat 100. ina = ibu 101. imba = ikut-ikutan, latah 102. ipi = kencang, kencang 103. ita = kamu(alus) dalam bahasa jawa sampean. 104. jara = kuda 105. jao = hijau 106. janga = ayam 107. ka'a = bakar 108. ka ao = mengerti 109. kai = pake, menggunakan (digunakan dalam kalimat seperti : mai kai au? = datang pake apa?) 110. kakai = suruh 111. kala = merah 112. kalai = memisahkan, sortir 113. katuha = lebayyy 114. katira = bikin kapok 115. kahaba = mengabarkan 116. kanari = pelan-pelan 117. kaboro = kumpulkan 118. kengge = pinggir 119. kodi = geli 120. kumpa = tangkap 121. kampo = kampung 122. kiro = kaku 123. kanggica = teriak 124. koro = marah 125. karoro = karung 126. ku'i = kiri 127. karu'u = habisin, terakhir 128. kambamba = corat-coret 129. katantu = serius 130. katufe = ngeludah 131. kombi = nggak tau 132. kataho = perbaiki 133. kohi = pelit 134. kolo =tewel

135. 136. 137. 138. 139. 140. 141. 142. 143. 144. 145. 146. 147. 148. 149. 150. 151. 152. 153. 154. 155. 156. 157. 158. 159. 160. 161. 162. 163. 164. 165. 166. 167. 168. 169. 170. 171. 172. 173. 174. 175. 176. 177. 178. 179. 180. 181. 182.

kari'i = burung lai(na) = bukan lu'u = masuk lo'o/leo = lempar lako = anjing longgo = longgar longa = kosong, pintar lowi = rebus lohi = muntah loa = bisa, pintar langga = langkah lapa = selokan lawa = pintu pagar lingi ade = kangen laipu = bukan mone = laki - laki midi = diam mai = ayok maru = tidur meci = sayang maki = capek, lelah mbai = busuk mbou = pamer mba'i = buaya mba'a = luka mbo'o = jatuh mbala = belang mbou = tenar, heboh mbali = kembali maja = malu maco = cangkul mboho = tumpah mangge = asam mbako = masak mbuku = bungkuk mbalo = lemas mbolo = bundar mbuda = buta mbadu = memar mpa'a = main mpore = gemuk mpena = pesek moti =laut made = mati monca = kuning mpeke = kurus makalai = yang lain masaki = sampah

183. 184. 185. 186. 187. 188. 189. 190. 191. 192. 193. 194. 195. 196. 197. 198. 199. 200. 201. 202. 203. 204. 205. 206. 207. 208. 209. 210. 211. 212. 213. 214. 215. 216. 217. 218. 219. 220. 221. 222. 223. 224. 225. 226. 227. 228. 229. 230.

me'e = hitam mudu = kebakaran nai(s) = besok na'e = besar ni'i = jijik noro = teguk, sedot nari - nari = pelan-pelan nggadu = kirim ngga'a = bakar nggaro = kebun nggori = selesai nggao = teriak ngge'e = tinggal(tempat) nawa = nyawa naru = panjang nira = bersih, rata neo = ringan nda'a = berdarah nda'u = jarum nda'u kaim = biarin nda'i = buat*nda'i au kaim? = buat apa? nono = minum ni'u = kelapa ne'e = mau ncau = terus ncao = berkelahi ncai = jalan ncari-ncua = nanggung nci'i = robek ntaru = kosong ndeu = mandi ntawi = mumpung ntangga = nyangkut ntanda = nonton ntara = bintang ntau = punya nami = kami ndai = kita ndadi = jadi ntadi = pelihara ntudu = pukul ntika = cantik ndaka = awas, sana nda'i =buat ndiha = rame nduha = runtuh, rubuh ndawi = bikin, buat ncewi = lebih

231. 232. 233. 234. 235. 236. 237. 238. 239. 240. 241. 242. 243. 244. 245. 246. 247. 248. 249. 250. 251. 252. 253. 254. 255. 256. 257. 258. 259. 260. 261. 262. 263. 264.

ncoki = sulit,susah, miskin ntau wara = kaya ncanga = cabang nggomi = kamu nconggo = hutang ngonco = rasanya asam ngau = hebat ngango = ribut ngemo =terbang ngenge = gigit nggahi/nuntu = bilang, ngomong nggawi = mancing nggange = cerewet, manja/cepat nangis ngao = kucing oi = air ou = panggil oto = mobil, antar olo = tarik oru = musim oci = cepat ora = teriak o'o = bambu osa = lap oko = nunduk ombo = tambak ongu = manja one / mone = sebutan untuk anak laki - laki omba = (maaf) kemaluan perempuan owa = ungu paki = buang pocu = kentut pahu = wajah pohu = peluk

265.

266.

267.

268.

269.

270.

271.

272.

273.

274.

275.

276.

277.

278.

279.

280.

281.

282.

283.

284.

285.

286.

287.

288.

289.

290.

291.

292.

293.

294.

295.

296.

297.

298.

299.

300.

301.

302.

303.

304.

305. 306. 307. 308. 309. 310. 311. 312. 313. 314. 315. 316. 317. 318. 319. 320. 321. 322. 323. 324. 325. 326. 327. 328. 329. 330. 331. 332. 333. 334. 335. 336. 337. 338. 339. 340. 341. 342. 343. 344. 345. 346. 347. 348. 349. 350. 351. 352.

pao = suap pua = peras pa'a = pahat pi'i = tahan pe'e = pijit pa'i = pahit puru = bakar ponto = pantat piti = uang poro = pendek poku = balik peko = belok pili = sakit pana = panas paru = parut ru'u = buat, untuk pasa = pasang panta = pasang(tiang) ra'a = darah ri'i = tiang ro'o = raba re'e=(maaf) kemaluan laki2 rai = lari rua(na) = katanya rama = ngesot ruma = tuhan rima = tangan raka = dapat ruku / riko = gerak rongko = rokok rungka = ganti ringa = dengar raho = minta rampa = merampas rumpa = ketemu rongga = sampai repo = repot repa = mboto rinta = tendang ringu =gila rangga = jantan santabe = permisi sakontu = membelakangi sara'a = semua sapa = seberang saki = kotor sampu = jorok, kotor sai = mampir

353. 354. 355. 356. 357. 358. 359. 360. 361. 362. 363. 364. 365. 366. 367. 368. 369. 370. 371. 372. 373. 374. 375. 376. 377. 378. 379. 380. 381. 382. 383. 384. 385. 386. 387. 388. 389. 390. 391. 392. 393. 394. 395. 396. 397. 398. 399. 400.

sia = dia supu = sakit sanca= gosok sundi = jalang siwe = perempuan soa = gila, stres sinci = cincin santuda = nyasar sarome = senyum sabua = satu sawa = ular simi = nyelam suncu = kesandung sarusa = gerah sombo = sombong sodi = tanya sepe = pinjam seke = sesak sarantudu = keselek sabua = satu buah tanta = guncangan ta'i = taik tio = lihat tu'u = bangun te'e = menampung tonda = injak tada = kelihatan tampara = panik topa = tampar tari'i = kencing toku = galak taha = tahan tapa = nyegat tampu'u = mulai taho = baik tahora = sudah, cukup tota =cincang tuka = sempit tendo = dangkal tenggo = kuat tinta = mendal ta .... (awa, ese ,ake ,dll ) = di ..... uma = rumah uta = ikan upa = empat, injak u'a = pinang ura = hujan uta mbeca =sayur

401. 402. 403. 404. 405. 406. 407. 408. 409. 410. 411. 412. 413. 414. 415. 416. 417. 418. 419. 420. 421. 422. 423. 424. 425. 426. Orang 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

umbu = kubur uri = minta ufi/ufe = tiup untu = numpuk wa'i = nenek wu 'u = cemburuan weha =ambil weli = beli woi = gigi wento = kaget wi'i = simpan weta = ngeluh waca = cuci wati (pu) = tidak,belum woku = lipat wali = lagi wou = bau winte = bengkak wolo = kapas wei = istri wau (ra) = sudah wika = membelah wontu = muncul weki = anggota wale asa = bawel, cerewet wo'o = leher

nahu = aku nggomi/ngomi = kamu ndaiku = saya ndaimu = anda ita = sampean(halus) ndai dohomu = kalian(halus) sia doho = mereka nami = kami ndai = kita utkaW

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

ama sidi = pagi ama rai = siang ama mbia = sore ama ngadi = malam sabala ai = semalaman sambia ai = seharian kande(na) = barusan

8. aka(na) = tadi 9. ai nai = hari 10. wura = bulan 11. mba'a= tahun 12. ura ai = musim hujan 13. mpana ai = musim panas 14. busi ai = musim dingin Angka 1. = ica*sabua 2. = dua 3. = tolu 4. = upa 5. = lima 6. = ini 7. = pidu 8. = waru 9. = ciwi 10. = sampuru Kalimat tanya 1. Bune Haba? = Apa kabar? 2. Wunga au? = lagi apa? 3. Au rawi? = lagi apa? 4. Au rawi(mu)? = lagi apa kamu? 5. Labo cou? = dengan sapa? 6. wunga tabe nggomi? = lagi dimana kamu? 7. bune ai dula? = kapan pulang? 8. wara piti? = ada uang? 9. tabe re? = dimana tuh? 10. cou re? = siapa tuh? 11. bune ai nika? = kapan nikah? 12. lao tabe? = pergi kemana? 13. wau ngaha? = sudah makan? 14. wati pu maru? = belum tidur? 15. mbei ja nahu ni = kasih aq donk 16. au mbani kaimu? = kenapa kamu marah? 17. cou dou ne'emu? = siapa pacar kamu? 18. tabe ncau lao kaimu? = kemana saja kamu pergi? 19. kabuneku cara na loaku ma imbi? = gimana caranya agar kamu percaya? 20. sabune co'i na? = berapa harganya? 21. tabe na? = dimananya? 22. sabae be na? = sebelah mananya? 23. tabe uma-mu? = dimana rumahmu? 24. tabe lao kai-sia? = pergi kemana dia? 25. fiki au nggomi? = mikir apa kamu?

26. pila mbua weha-mu? = berapa buah kamu ambil? * Dalam bahasa bima kata "na" umunya berarti nya, tapi bisa juga dipakai hanya sebagai kata bantu dalam kalimat, seperti kata "ni", sedangkan kata "re"umumnya digunakan dalam kalimat tanya, sebagai kata pelengkap ata kata bantu, apabila tidak menggunakanya pun tidak mempengaruhi arti kalimat secara keseluruhan. *Kata "mu" atau "m" saja dibelakang kalimat atau kata maka berarti "kamu". kalimat ajakan 1. 2. 3. 4. 5. 6. mai lao lampa - lampa = ayo pergi jalan-jalan mai ngaha = ayo makan mai tana'o nuntu mbojo = ayo belajar bahasa bima mai kanggori sara'a wau = ayo kita selesaikan semuanya mai lao ntanda = ayo pergi nonton mai ra = ayo dah

*Dalam kalimat ajakan umumya terdapat kata "mai", kata "ra" bermakna seruan, apabila tidak digunakan tidak mempengaruhi arti kalimat secara keseluruhan. Kalimat pernyataan wati loa maru = gak bisa tidur dahu ade = takut nahu lingi ade ta nggomi = aku kangen sama kamu nahu ne'e nggomi = aku cinta kamu nahu meci nggomi = aku sayang kamu samonto pahu nggomi ne'e deka maru = keingat wajah kamu kalo mau tidur 7. mawu ade = malas 8. wati ca'u lao = gak mau pergi 9. nggomi sawai = kamu pelit 10. podana wati = sumpah gak 11. nggomi ca'u cowa = kamu suka bohong 12. ain nangi wali = jangan nangis lagi 13. lao dula ra = pulang sana 14. ain ngaha kamboto = jangan makan banyak-banyak 15. na'e mpore ja siwe aka = gendut cewek itu 16. mpeke mango ja mone aka = kurus kering cowok itu 17. kabua weki = dandan 18. ntika ja siwe aka = cantik sekali cewek itu 19. na'e wu'u = cemburuan 20. ain dahu wara nahu =jangan takut ada aku 21. poda nahu wati wara kodiku = sumpah aku gak pernah kecentilan 22. aina wi'i paki nahu = jangan tinggalkan aq 23. nahu wati loa mori watisi wara nggomi = aku gak bisa hidup tanpamu 24. wunga mpa'a ba = lagi main bola 1. 2. 3. 4. 5. 6.

25. siwe kodi = perempuan gatal 26. mone kodi = laki2 gatal

Anda mungkin juga menyukai