KADETREMAJASEKOLAH

MUSLEH

BUKUPANDUANKEMAHIRAN
PERTOLONGANCEMAS
(TAHAPSATU)

8.0 BANTU MULA

8.1

PENGENALAN

Modul Latihan Pertolongan Cemas dan Pemulihan Kardio Pulmonari

(CPR) ini adalah sebuah manual mengenai panduan asas pertolongan
cemasyangbolehdigunakanolehPegawaidananggotaKadetRemaja
Sekolah bagi memenuhi keperluan sukatan latihan Kadet Remaja
Sekolah.

8.2

KANDUNGANSUKATAN
8.2.1

Tahap1

A.

Prinsipdanasaspertolongancemas

i.

Antaraprinsipdanasaspertolongancemasialah

a.

Kesaksamaan
Tiada diskriminasi melibatkan bangsa , agama dan jantina
semasamemberibantuan

b.

Berkecuali
Tidakmenyebelahimanamanapihakdarisegifahamanpolitik
danideologidansebagainya

c.

Sukarela

Bantuandiberisecarasukarela
d.

Berkeyakinan
Sentiasatenangdanyakinsemasamemberibantuan

e.

Cepatdantangkas
Sentiasabersediadanpantasbertindak

iii

Matlamatpertolongancemas

a.

Untukmenyelamatkannyawa

b.

Meminimumkankesankesankecederaan

c.

Menggalakkanpemulihan

iv.

Peralatanasaspertolongancemas

v.

Panduantindakanpadakecemasan
a.

Menilaisituasikecemasan
i.

menilaidenganpantasdantenang

ii.

Lihatbahayalainterhadapdiridan
mangsakecederaan

iii.

janganletakkandiriandadalamsebarangrisiko

b.

Mempastikankawasankecemasanselamat
i.

Lindungimangsadaripadabahaya

ii.

Janganbertindakmelebihikemampuan
anda

c.

Menentukan semua kecedaraaan dan memberi

pertolongancemas
i.

menggunakankebijaksanaanuntukmenentukan
keutamaanrawatan

d.

Memintabantuan
i.

SegeramemintabantuanpakarsepertiHospital,
Bomba dan Penyalemat , JPA 3 ,Polis dan
sebagainya.

B.

Pembebatandanpembalutan
Fungsipembebatan
i.

mengawaldanmencegahpendarahan

ii.

melindungilukadanmencegahjangkitan

Fungsipembalut
i.

mengekalkantekanantepatkeataspembebat

ii.

Memegangpembebatdanpenganduhpadatempatnya

iii.

Menghadkanbengkak

iv.

Membekalkansokongankeatasanggotausendi

v.

Menyekatpergerakkan

Caramembebatluka
i.

Menggunakanpembebatbergulung

Langkah1

Letakkan ekor pembalut di

bawah tempat kecederaan.
Mulakanlilitandaribahagian
bawah anggota. Buat dua
lilitan lurus dengan kepala
pembalut
Langkah2
Buat beberapa lilitan pada
anggota. Setiap lilitan
hendaklah menutup antara
1/2dan2/3lapisandibawah.

Langkah3
Selesaikan

pembalutan
dengan satu lilitan lurus dan
sematpadahujungnya.

Langkah4
Periksaperedarandarahpada
anggota yang tercedera. Jika
terlaluketatlonggarkan

ii.

Pembebatansikudanlutut

Langkah1&2

Sokonglenganyangtercedera
dalam posisi separuh
bengkok.
Bawa kepala pembalut pada
atas siku ke bahagian atas
lengan dan buat satu lilitan
dengan menutup1/2 lapisan
pertamapembalut

Langkah3&4
Bawa kepala pembalut ke
bawah siku pada sendi dan
lilit satu kali di sekeliling
bahagian bawah lengan
dengan menutup daripada
lilitanlurusyangpertama.
Langkah5
Teruskan lilitan pembalut
yang berselang seli dengan
penutup hanya dan 2/3
lapisanlilitanyangdibawah
(Jangan balut terlalu ketat
kerana ini akan menghalang
peredarandarah)
Langkah6&7

Buat dua lilitan lurus untuk

menyudahkanpembalutandan
kemaskanhujungnya
Periksaperedarandarah

iii.

PembebatanTangandanKaki

Langkah1

Sokong lengan mangsa.

Letakkanekorpembalutpada
bahagian bawah pergelangan
tangan dan buat dua lilitan
lurus.

Langkah2&3
Bawa pembalut melintang
padabelakangtanganmangsa
supayabahagiantepibertemu
pada pangkal kuku jari
kelingking
Bawapembalutkebawahdan
lilit disekeliling jari telunjuk
supaya bahagian tepi berada
pada pangkal kuku jari
telunjuk

Langkah4&5
Bawa pembalut melintang
belakang tangan ke arah
pergelangan tangan dan dan
lilitdisekelilingtangan
Lilitpembalutsecaraberulang
dengan menutup daripada
lapisan lilitan yang dibawah.
Lilit dariparah pergelangan
tangan dengan membiarkan
ibujariterdedah

Langkah6&7
Apabila keseluruhan taangan
sudahdibalut,buatdualilitan
luruspadapergelangantangan
dankemaskanpembalutan.
Periksaperedarandarahpada
tanganjanganterlaluketat.

Caramembalut
i.

Pembalutansegitiga

i.

Pembalutjenisinidijualsatusatudalambungkusansteril.

ii.

Pembalutinijugabolehdibuatsendiridenganmemotongdanmelipatsatu
meterpersegikainjenislinenatauclico.
puncak

hujung

hujung
tapak

puncak

hujung
Lipatsekali

Lipatkedua(PembalutLebar)

Lipatketiga(Pembalutlipatanpanjang/tirus)

ii.

Pelapikcincin(ringpad)

Gulungkainpembaluttigasegidikelilingjarikitaanggarantigalilitan/gulungan
.Kemudianambillahhujungyangsatulagidanmulalahlilitanpadagulungantersebut
Apabilatelahtamatselitkanhujungpembaluttadikepadalilitanyangtelahdibuat.

iii.

Pembalutkepala

Langkah1
Letakkan asas pembalut di
tengahtengah dahi mangsa
supaya ia terletak di atas
kening.
Biarkan hujung
pembalut terjuntai di belakang
bahu.
Langkah2
Bawa keduadua hujung
pembalut di sekeliling kepala
pada belakang telinga.
Silangkan keduadua hujung
pada titik pertemuanpembalut
padatengkuk

Langkah3
Bawa keduadua hujung
pembalut kedepandanikatdi
tengahtengah dahi dengan
simpulanbukusila

Langkah4
Teguhkan kepala mangsa dan
tarik titik pembalut untuk
mengetatkan lilitan dan
memperkemaskan pembalutan
atas kepalakemudian disemat
denganpin

iv.

Simpulanbukusila

Anda hendaklah sentiasa menggunakan simpulan buku sila apabila mengikat pembalut.
Simpulaniniakandirasakanselesaolehmangsadaniatidakmudahmelorotsertaikatan
senangdibuka.

Langkah1,2&3
Lalukan hujung tali kiri di
atastalikanandankebawah

Bawakeduaduahujungtali
keatas

Lalukan keduadua hujung

talikanankeatastalikiridan
kebawah

Langkah4,5&6
Tarik hujung tali dengan
teguh.Iniakanmengetatkan
ikatan dan membentuk
simpulan

v.

Untuk membuka simpulan

buku sila. Tarik salah satu
hujungtalidansatubahagian
pembalut

Dengan memegang
simpulan, tarik lurus
hujung tali menerusi
simpulandankeluarkan

Pembaluttangandankaki

1.Lipatkan satu kelepet pada

2.Balutkan kedua hujung pembalut di

asaspembalut.Letakkantangan
mangsa itu dengan pembebat
pada atas pembalut dan bawa
titikkeataspergelangantangan

sekeliling pergelangan tangan. Silangkan

hujung pembalut dan ikat. Tarik titik
pembalutuntukmengetatkanlilitanpadaatas
simpulan dan kemudian selitkan dibawah
lapisanpembalut

vi.

PelbagaiPembalut

vii

Sling

1.Letakkan

pembalut
antara lengan dan dada.
Tarik salah satu hujung
pembalut ke belakang atas
tengkuk ke arah anggota
yangtercedera

4.Untuk

2.Bawalahbahagianbawah

3.Ikatsatusimpulabuku

hujung pembalut ke atas

lengan mangsa untuk
bertemu dengan satu lagi
hujung pembalut pada atas
bahu

sila atas bahagian lekuk

tulang selangka di
bahagian anggota yang
tercedera dan selitkan
hujungpembalutdibawah
simpulan

meneguhkan titik
ikatan bawalah ia ke depan.
Selitkan sebarang pembalut
yang longgar dan ketatkan di
atas siku dengan pin

5.Periksaperedarandarahpada
anggota yang tercedera. Jika
peredaran darah tersekat buka
sling dan longgarkan lilitan
pembalut

vii.

Slingpengangkat

1.Letakkan lengan pada

2.Bentangkan pembalut

3.Mintalahmangsasupaya

bahagian anggota yang

tercedera di atas dada.
Hujung jari hendaklah
menyentuhbahusebelah.

ke atas lengan mangsa

dengan satu hujung
terletakdiatasbahu.Titik
pembalut hendaklah di
bawahsikuanggota yang
tercedera

melepaskan tangannya
dengan

menopang
lengannya , selitkan asas
pembalut di bawah lengan
dandibelakangsiku.

4.Bawa

bahagian hujung
pembalut merintangi belakang
mangsa untuk bertemu dengan
hujungpembalutyangsatulagi
padaatasbahu

5.katkan

dengan simpulan
buku sila pada atas tulang
selangka. Selitkan hujung
ikatandibawahsimpulan

6.Lipat

ke depan titik
pembalutdanketatkansebarang
lapisanataulilitanyanglonggar
denganpinpenyemat.

C.

Pengangkutandanpengusungan
i.

Kaedahmengangkatdanmenyusun

Kaedahyangandailihuntukmemindahkanseseorangmangsakecederaandaripada
bahaya bergantung di atas keadaan kecemasan ,keadaan mangsa itu dan samaada
terdapatseseoranglainuntukmembantuanda.
Dalam keadaan yang kurang memuaskan contohnya untuk memberi perlindungan
kepada mangsa kecederaan sementara menunggu bantuan perubatan tiba , satu
pendekatanyanglebihterancangbagimengangkatdenganmenggunakanpengusung
bolehdilaksanakan.
a.

Jangan cuba mengalihkan seseorang mangsa kecederaan parah kecuali

keadaanmengancamnyawanya

b.

Janganmembuatandaianbahawaseseorangmangsakecederaanbolehduduk
atauberdiritanpasokongan

c.

Janganmengalihkanmangsaseorangdiritanpabantuanoranglain

d.

Nilai keupayaan pembantupembantu anda berhubung tugas untuk

mengangkatmangsaitu

e.

Pastikansemuaorangyangterlibatfahamapayangharusdilakukan.

PEMBAWADANPENGANGKATBAGISATUDANDUAPEMBERI
PERTOLONGANCEMAS
KeadaanMangsa
SeorangPemberi
DuaOrangPemberi
Kecederaan
PertolonganCemas
PertolonganCemas
Sedarbolehberjalan
Usungmenopang
Usungmenopang
Sedar , tidak boleh Usungan mengendong Usungankerusi
berjalan
(untuk mangsa yang
ringan)
Usungan di luan dan
Kaedah usungan menarik buritan(Bukan untuk
tidak sesuai kerana boleh kecederaanlengan)
menyebabkan kecederaan
leherdankepala
Tidaksedarkandiri
Kaedah mengendong Usungan di luan dan
(hanyauntukmangsayang buritan
ringan.
Kaedahmenarik
ii.

UsunganBagiSeorangPemberiPertolonganCemas

KaedahMenopang

KaedahMendukung

KaedahMengheretatauMenarik

KaedahMenggendong

iii.

UsunganBagiDuaOrangPemberiPertolonganCemas

Kaedahdudukduatangan

Kaedahdiluandanburitan

iv.

UsunganKerusiRoda

v.

Pengusung(Strecer)
Pengusung digunakan untuk mengangkat dan mengusung mangsa kecederaan ke
dalamambulansatauketempatperlindungan
Prinsipprinsipmenggunakanpengusung

Periksapengusunguntukmemastikantiadatandatandakerosakan

Hendaklahsentiasamengujipengusunguntukmemastikaniabolehmenahan
beratmangsakecederaan

Apabila menggunakan pengusung anda hendaklah menerangkan kepada

mangsaapayangtelahberlaku

Hendaklah sentiasa mengikat mangsa yang tidak sedarkan diri pada

pengusung

Jenispengusung
a.

PengusungFurley

b.

PengusungUtila

c.

PengusungKanvas/Kain/Bajudanbatangkayu/buluh

KADETREMAJASEKOLAH
MUSLEH

BUKUPANDUANKEMAHIRAN
PERTOLONGANCEMAS
(TAHAPDUA)

8.2.2 TAHAP2
A.

STRUKTURTUBUHBADANDANFUNGSINYA

Pengenalan
Tubuhbadanmempunyairangkayangmenyerupaibingkaiyangdikenalijugasebagaitulang
rangka,membinasektorbadan.Semuatisutisubadanbergantungkepadarangkatersebut.
Denganadanyasaturangkaiantulangtulangrangkayangdisokongolehotototot,salurdarah
dan urat saraf badan serta memberi perlindungan kepada organorgan tertentu, maka
terbinalahbadan.

i.

Strukturbadan
Strukturbadanberasaskantulangrangkaterdiridaripadatulangkepala,tulangkepala,
tulangrahang,tulangrusuk,tulangdada,tulangbelakang,tulangpaha,tempurung
lutut,tulangselangka,tulangbelikat,tulanglengan,ulna,radius,tulangpergelangan,
tulangtangan,pelvis,tulangkering,fibula,bukulalidantulangkaki

ii.

Struktursendi
Sendibertindaksebagaiperantaraanpertemuanantarasatutulangdengantulangyang
lain. Dua sendi utama ialah sendi yang bergerak dan tidak bergerak. Sendi yang
bergerakterdiridaripadatigajenis:

sendiyangbergeraksedikit
Sendiiniterbetukuntukmelakukansedikitpergerakkanyangberbuai
sepertisendidiantaravertebradantulangrusukdantulangbelakang

sendilesung

Berbentukkepalabulatdantermuatdalamlubangyangberbentukcawan
pada satu tulang lain (ball and socket). Ia bertindak menghayun
pergerakkandalamsemuaarah.Contohbahudanpinggul.

sendiberengsel

Sendi berengsel membenarkan pergerakkan dalam dua arah sahaja. (Ia

berfungsisepertiengselpadapintu) Contohsendipadasiku,bukulali,
tempurunglututdanjarijemari.

ii.

Strukturdaging(otot)dankulit
Ototmemainkanperananpentingdalampergerakkan.Fungsiutamaialahuntuk
mengecut. Hasil daripada pengecutan ini, tulang yang terlekat pada otot
berkenaan boleh digerakkan. Otototot melekat pada tulang melalui tendon.
Tendon ini bersifat kenyal dan boleh melentur. Apabila otot dalam keadaan
mengecut,iaakanmenariktendondantendoninipulaakanmenariktulangitu.
Kulitterlibatdalamsistemperkumuhan.Sebahagiandaripadabahanbuangandi
dalambadanakandisingkirkanmelaluiprosesperpeluhan.Bahanbuanganini
akanmemasukidarahdandibawakekelenjarpeluhdibawahkulit.Peluhjuga
membantumenyejukkanbadan.

B.

PERNAFASANDANASFIKSIA
Pernafasanmerupakanprosespertukaranudaradariluarkedalambadan.Udaradari
luarmasukmelaluihidungataumulut,kekerongkongdansehinggakeparuparu.
Oksigenyangberadadiudaradiserapolehrerambutdarahyangterdapatdalamparu
paru. Kadangkala pernafasan seseorang akan terhenti. Ini boleh menyebabkan
bekalan udara atau oksigen dalam darah berkurangan. Keadaan ini disebut
ASFIKSIA.Diantaratandatandaberlakunyagejalatersebutialahpernafasanyang
kencang,pernafasandalam,mulutberbuihdanpernafasanterhenti.

Punca

a.

Lemasyangdisebabkanolehgas,asap,airdan
sebagainya.

b.

Saluranudaraterhimpit

c.

Saluranpernafasantersumbat

d.

Terhimpitdada

e.

Terganggusarafyangmengawalpernafasan

f.

Penyakitkroniksepertisakitjantungdanparuparu.

Rawatan
i.

Periksapernafasanpesakitdengancaramendekatkantelingakemulutpesakit
danlihatdadadanabdomenpesakit.

ii.

Sekiranyapesakitbernafas,kitadapatmendengarpernafasannyaataumelihat
pergerakkandadadanabdomen. Jikapesakittidakbernafassebarangtanda
tiadakelihatan.

iii.

Jika pernafasan terhenti pulihkan pernafasan mangsa dengan kaedah

pemulihanpernafasansepertiPemulihanKardiopulmonari(CPR)iaituteknif
pernafasandengancaramenghembuskanudarakemulutpesakitbeberapakali
atauKaedahHolgerNielson(MaklumatlanjutbolehdirujukdalamTahap3).

C.

KECEDERAANTERBAKAR
Terbakarbolehdisebabkanolehapi,cecairpanas,wap,bahanbahankimiadan
sumbersumberpanasyanglain.

i.

Pengelasanterbakar
Terbakarbolehdikelaskanmengikutkedalamankerosakankepadatisuiaitu:
Darjahpertama
Melibatkanhanyalapisanpermukaankulit. KulitNampakkemerahan, dan
rasasakityangamatsangat.

Darjahkedua
Lapisan kulit yang pertama dan kedua telah terbakar. Kulit berwarna
kemerahangelapdanterdapatlepuhan(blister).Mangsaberasaamatsakit.
Darjahketiga

Semualapisankulittelahrosak.Kulitterbakarhitamdanputihkering.Pesakit
rasasakitataumungkintidakterasasakitlangsungjikasarafrosak.

Rawatan
i.

Jika mangsa kebakaranmengalami kecederaan yang teruk pada anggota

badannya, baringkan mangsa tersebut dengan mempastikan bahagian
anggotayangterbakaritutidakkenapadatempatiaberbaring.

ii.

Elakan ia daripada memberi makan dan minum jika mangsa tersebut

mengalamikecederaanparah.

iii.

Jika mangsa mengalami kecederaan ringan, bahagian yang terbakar itu

hendaklahdisejukkandibawahaliranairselama15hingga20minit.

iv.

Pakaian yang terlalu ketat hendaklah ditanggalkan pada bahagian

kecederaantersebuttermasuklahsegalabarangperhiasanyangdipakai.

v.

Hantarsegeramangsatersebutkehospitaluntukrawatanlanjut.

C.

KERACUNAN

Definisi
Racunadalahbahanyangsangatmerbahayayangdisalahgunakan.Jikaseseorang
ituterminumatautermakanbendabendayangberacun,iamun
gkinbolehmenyebabkanmaut.Racunmemasukitubuhmelaluisuntikan,mulut
danmelaluipernafasan.

Kaedahrawatan

i. Berikanpesakitminumairdenganbanyakdansebaiknyaberilahia
minumairsusu,airbarliatautelurmentahyangdibancuhdengan
air.
ii. Jikaboleh,mintapesakitlakukansesuatusupayamuntah.
iii

Jikaterdapattandatandapernafasannyaberhenti,berilahrawatan
pernafasan.

iv

Hantar pesakit ke hospital dengan segera untuk rawatan

sepenuhnya.

E.

GIGITANDANSENGATANSERANGGA
i.

Gigitanular
Kecederaan yang diakibatkan oleh patukan ular yang berbisa boleh
menyebabkanmaut.Tandatandaseseorangyangdipatukular:

Bengkak,kesanlebamdanberdarahpadabahagianyangdipatuk

Terdapatkesangigitanpadabahagianyangterlibat

Badanrasakesejukandanmenggigil

Adakalanyamangsapengsan

KaedahRawatan
a. Balutatauikatdenganseberapasegeraanggotayangdipatukularitu.
Ikatanjanganlahterlalukuat.[Catatan:Bisaulartidakdapatmeresap
dengan banyak kebahagan anggota yang lain jika bahagian tersebut
diikatdengansempurna]

b. Jika pernafasan lemah cuba berikan bantuan pernafasan dengan

seberapasegera.
c. Jangan cuba basuh bahagian yang terkena patukan ular. Ini adalah
untukmemudahkandoctormengesanjenisularyangterbabit.
d. Segerabawamangsakehospitaluntukmendapatrawatanlanjut.Jika
ularyangmematukdapatdipukul,bawanyabersamasamamangsa.

Peringatan:

a. Jangan sekalikali cuba memotong atau menghiris bahagian yang

dipatukular.
b. Jangansekalikalicubamenghisapbisadaripadaanggotabadanyang
terlibat, lebihlebih lagi jika gigi atau mulut anda yang memberi
pertolonganlukaatauberdarah.

ii.

Sengatantebuan,kala,lipandanlebah

Sengatanbinatangsepertitebuan,lebah,kaladanlipanakanmenyebabkan
rasasakitdanperitdiikutidenganbengkakdanrasapedih.Bagimangsayang
alah padabisasengatan,iaakancepatmerebakdankeadaan mangsaakan
menjadibertambahseriusataumengalamirenjatananaphylactic.

KaedahRawatan

a.

Bagigigitandikulit,buangsemuasengatkalaumasihterlekatpada
kulit dengan menggunakan penyepit. Tuam kulit tersebut dengan
tekananyangsejukuntukmengurangkanbengkak

b.

Bagi gigitan dalam mulut, berikan mangsa seketul air batu untuk
dihisapdanhantarkehospitaluntukrawatanlanjut.

F.

PENDARAHAN
i.

Peredarandarah
Darah manusia diedarkan oleh jantung ke seluruh bahagian tubuh. Darah
daripadaparuparumengandungibanyakoksigen.Darahyangberoksigenini
dihantar ke jantung, sementara darah yang kurang oksigen di hantar oleh
jantungkeparuparu.

PuncadanRawatan
Pendarahanbolehdibahagikankepada:

Pendarahandalam
Pendarahan ini berlaku di bahagian dalam tubuh dan darah keluar
melaluironggayangterbuka.Adakalanyadarahtidakkeluardankekal
didalamtubuhtetapimengakibatkankesakitan.

i.

Pendarahandaripadahidung

Keadaan ini berlaku kerana saluran darah dalam hidung tercedera

disebabkanolehsatutamparan,bersinatauselsema.Apabilaseseorang
menghidapi selsema, salur darah dalam hidung menjadi lemah dan
pada tahap tekanan darah yang tinggi hidung akan berdarah. Cara
merawat pendarahan ini ialah mangsa disuruh duduk dengan
menundukkankepalakebawahsambilmemicitbahagianhidungyang
lembut.Mintaiabernafasmelaluimulut.Lakukaniniselama10minit.
Mangsadinasihatkansupayajanganbercakap,menelan,batuk,bersin
ataumeludah.Jikamasihberdarah,tuamselama10minittetapijika
masih berlarutan selama 30 minit, eloklah dapatkan rawatan yang
sewajarnya.
ii.

Pendarahandaripadatelinga
Cara merawat pendarahan ini ialah nasihatkan mangsa duduk atau
baringdandisengetkankepalanyasupayatelingayangberdarahberada
di sebelah bawah. Balut telinganya secara longgar dengan
menggunakankainbalutanyangbersih.Jangancubamenekanbalutan
tersebut kedalam telinga. Jika seseorang mengalami pendarahan
daripadadalamtelinga,hantarkanuntukrawatanlanjutdengansegera.

Pendarahanluar
Pendarahanluaradalahpendarahanyangkeluardaripadakulitataubiasanya
disebut sebagai luka. Terdapat berbagai jenis luka seperti luka terguris,
melecet,calarbalar,lukakontusi(lebam),lukatercucukdanlukatembakan.

Caramerawatnyaialahdenganmenyucikanlukadanbuangkotorandengan
antiseptikatauairsuam.Setelahmembersihkanluka,lapkansehinggakering.
Kemudiansapukandenganiodindanbalutdenganpembalutjarring.Jikaluka
itu merupakan calar sahaja, biarkan ia kering dan jika perlu tutup dengan
plasterkecil.Pendarahanpadalukatidakberhenti,tekanbahagianyangluka
tersebut supaya ia berhenti. Jika lengan atau kaki yang luka, tinggikan
bahagianyangberkenaan.

KADETREMAJASEKOLAH
MUSLEH

BUKUPANDUANKEMAHIRAN
PERTOLONGANCEMAS
(TAHAPTIGA)

A.

RENJATAN
i

TandadanRawatan

Definisi

Berlakubilasystemperedarandarahgagalberfungsimenyebabkanbekalan
darahdanzatmakanantidaksampaiketisu.

TandadanGejala

Pucatkulit,kukudanbibirkebiruan

Kulitsejukdanbasahkeranapeluhyangbanyakkeluar.

Nadilajutetapilemah

Pernafasanlajudanpantas

Rasaloyaataumuntah

Rasagelisahataulemah.

Jikabekalanoksigensemakinberkurangankeotak,mangsaakhirnyaakan
pengsandanjantungsertapernafasanmungkinakanterhenti.

Sebabsebabrenjatan

Pendarahanyangberlebihan

Kekuranganplasmaakibatterbakarataumelecur.

Kurangairdalambadanakibatdariciritbiritdanmuntahyangteruk.

Serangansakitjantung

Tekananemosiyangberlebihan.

Daragterkumpuldenganbanyakdikaki.

Semuakecederaanyangterukbolehmengakibatkanrenjatan.

Semuapenyakityangmelaratjugabolehmenyebabkanrenjatan.

Rawatan/Tindakan

Baringkanmangsaditempatataukawasanyangselamat.

Longgarkanpakaianmangsayangketatterutamanyadibahagiansaluran
pernafasanuntukmengelakkangangguanpernafasan.

Tentukanmangsaadanadidannafas.Kalautiada,lakukanCPR.

Jikamangsatiadakecederaandanmasihsedar,tinggikankakimangsalebih
tinggidariparasjantung.

Jikamangsatiadakecederaantetapidalamkeadaanpengsan,letakmangsa
dalamkeadaanseparuhtiarap(kedudukanpemulihan)

Jikamangsamasihsedartetapimengalamikesukaranbernafasataudiserang
sakitjantung,letakpesakitdalamkedudukanbersandartetapitinggikan
kakinyasedikit.

Periksakecederaanyangnyatadanrawatsepatutnya.

Jikamangsamasihsedar,senantiasatenangkandanberikeyakinankepadanya
darimasakesemasa.

Senantiasaperiksanadidanpernafasansetiap5mintdansedapatmungkin
jangantinggalkanmangsatanpajagaansehinggabantuankeselamatantiba.

Hantarpesakitsecepatmungkinkehospitaluntukrawatanselanjutnya.

AWAS

Janganselimutmangsadenganselimutyangtebal

Janganberiapaapamakananatauminumanpadamangsasehingga
mendapatkebenarandoctor.

B.

URUTJANTUNG

i. KaedahPemulihanpernafasandanurutjantung.
Manusiamemerlukanoksigenuntukhidup.Oksigendibawamasukkebadanmelalui
alirandarahkepadaselsel.Dalamseliniianyadiubahmenjaditenagayang
diperlukanuntukmelakukanpelbagaiperkarayangmustahak.Otakmemerlukan
oksigensecaraterusmenerus.Otakakanlemasselepas3atau4minittanpamenerima
oksigen.Sekiranyainiberlakumakaberlakulah:
a) Kehilangandayakesedaran.
b) Denyutanjantungdanpernafasanakanterhenti.
c) Terjadinyakematian.
Rawatanpemulihanpenafasandapatmembantumangsauntukterushidup.Kaedah
atauteknikyangseringdigunakanialahcaraABC.AuntukAIRWAYatausalur
udara,BuntukBREATHINGataupernafasandanCuntukCIRCULATIONatau
peredarandarah.Langkahawalinidapatmembantumangsauntukpernafasannyadan
inidinamakandengankaedahpemulihanpernafasanABC.
TeknikAIRWAYS(SalurUdara)

Condongkankepalamangsakebelakangdanangkatdagunyauntuk
membolehkansalurudaraterbuka.

Kedudukaniniakanmengangkatlidahmangsadariarahbelakangtekakdan
tidakmenghalanglaluanudara.

TeknikBREATHING(Pernafasan)

Sekiranyamangsatidakbolehbernafas,orangyangmembantuboleh
melakukanbantuanpernafasan.

Dengancaraituoksigendapatmengalirkedalamdarahmangsa.

Bantuanpernafasandilakukandenganmenghembuskannafaskamukedalam
peparumangsamelaluicarapernafasanmulutkemulut.

TeknikCIRCULATION(Untukperedarandarah)

Sekiranyadegupanjantungterhenti,kaedahpemampatandadaatauUrutan
jantungbolehdilakukan.

Kaedahiniadalahbertujuanuntukmemaksadarahberedarmenerusijantung
keseluruhanggotabadan.

Carainimestidigabungkandengancarapernafasansupayaoksigendapat
mengalirkedalamdarah.

TEKNIKPEMAMPATANDADA(UrutDada)
Sekiranyamangsatidakadanadi,mulakanbantuanperedarandarahdenganmenekan
jantungsepertiberikut:
a. Letakjaritelunjukdanjaritengahandapadabahagianbawahtulangrusukdan
bawakeatasdimanapertemuantulangrusukkiridankananterletakknya
tulanguluhati,letak2jaritersebutpadatulanguluhatitersebut.
b. Letakkantumittapaktanganandaselepasjarikedua.Kemudianletaktumit
tapaktanganyangkeduakeatasyangpertamantadi.
c. Tekanteruskebawahdenganmemastikankeduaduasikuandasenantiasa
lurusdakeduaduabahuselaridengantangan.
d. Gunakantekanandaribahukebawah.Jangantekanpadatulangrusuk
mangsa.
e. Selepassetiaptekanan,biarkandadakembalikekedudukanasaltetapijangan
lepaskantanganandadaridadamangsa.
f. Pastikanandamenekantulangdadasedalam1~2inci.
g. Tekansebanyak15kalipadakadar80100kaliseminitdenganhitungan
yangsamarentaknya.
h. Selepas15kalitekanan,beri2kalihembusannafasdanulangsebanyak4kali
pusingandalammasaseminit.
i. Selepas4pusingan,periksasemulanadikarotidnya.
j. Sekiranyaadanadiperiksapernafasansemula.Jikatiadapernafasan,berikan
hembusannafassebanyak1kalipadakadar5saatdengankadar12kali
seminit.

k. Sekiranyadenyutannaditiada,teruskansemuladengan15kalitekanandiikuti
dengan2hembusanpernafasan.
C.

KECEDERAANTULANG,SENDI,LIGAMENDANOTOT
i. Terminologi
AdakalanyakitaakanNampakjelasapabilapatahtulangberlakudanadakalanyapula
kitaperlumemeriksasamaadaseseorangitupatahatautidak.Antaratandatanda
sesaorangitumengalamimasalahtulangadalahseperti:

Merasasakitapabilabahagianyangcederaitudigerakkan.

Merasasakitapabilabahagianyangcederaditekan.

Tidakdapatmenggerakkanbahagianyangcedera.

Bengkakataumengalamiperubahanrupabentukbadandimana
kesakitanberlaku.

Jikaterdapattandatandatersebut,mangsaberkemungkinanbesarmengalamipatah
tulang.Memberipertolongancemasakandapatmenolong:

ii

Mengurangkansakit

Mencegahrenjatan

Mencegahjangkitan

Mencegahkecederaanyangberlanjutan.

KecederaanTulangSelangka(retak)

Duatulangselangka(klavikel)membentuksanggaatautopangantaratulangdada
dantulangbelikatdenganmemberisokonganterhadaplengan.Tulangtulangini
lazimnyabolehpataholehpukulanyangtidaktepatyangdiakibatkanolehterjatuh
ataubahuyangterhimpit.Jarangsekaliberlakukeretakanpadatulangselangkayang
diakibatkanolehpukulantepat.
Tandatanda

Tempatyangtercederamenjadilembikdansakitdisebabkanpeningkatan
pergerakan.

Percubaanmerehatkanototdanmelegakankesakitan.Mangsaakanmenopang
lenganpadasikudanmelentukkankepalanyakebahagianyangtercedera.

Rawatan

Dudukkanmangsadandepangkanlenganyangtercederapadadadanya.

Ampulahlengankeatasdengansling.

Dakapkanlengankedadadenganmenggunakanpembalutlebarkeatassling.

Hantarlahmangsakehospitaldengankadarsegera.

iii

YangTerkehel(dislokasi)

Terjatuhpadabahuatausaturentapanyangkuatmenyebabkankepalatulanglengan
(humerus)tertanggaldarisoketsendibahu.Dislokasitulanginimenyebabkan
kesakitanyangtidakterhinggayangmenyebabkansebarangpergerakkanbahutidak
tertanggung.
Tandatanda

Kesakitandaripadapergerakkanyangaktif

Keenggananuntukbergerakkeranasakit.Mangsaseringmenopanglengannya
dankepalaterkulaiatauterlentokkebahagianyangsakit.

Rawatan

Dudukkanmangsadandepangkanlenganyangtercederapadadadanya.

Ampulahlengankeatasdengansling.

Selitkanlapisanlembutpadabahagianyangtercederaantaralengandandada.

Hantarkanmangsakehospitaldengansegera.

INGAT!

Jangancubameletakkansemulatulangkesoketnyamelainkanmerekayang
pakardalamhalini.

Janganberimangsamakanandanminumanmelainkandenganizindoctor.
Satusuntukanantitestikdiperlukanadalahperlu.

iv

LengandanSiku

Bahu(bahagianlengan)yangterkehel(Dislokasi)
Tulangyangpanjangpadabahagianataslenganmungkinretakdisekelilingnya
disebabkanolehpukulanyangtepat.Tetapiseringterjaditerutamanyapadaorangtua
(merekayangberumur)ialahkeretakanhumeruspadabahagianlengan.Olehkerana
kecederaaninimerupakankecederaanyangstabil,makamangsamungkintidak
begituterasakesakitan.
Tandatanda

Kesakitanmelaratdisebabkanpergerakan.

Tempatkecederaanmenjadilembik

Bengkakyangsertamerta

Lebamyangtimbuldenganlebihlambatdanperlahan.

Rawatan

Dudukkanmangsadandepangkanlenganyangtercederapadadadanya.

Ampulahlengankeatasdengansling.

Selitkanlapisanlembutpadabahagianyangtercederaantaralengandandada.

Hantarkanmangsakehospitaldengansegera.

v.

Kecederaandisekelilingsiku

Keretakanpadasikumemangseringberlaku.Ianyaberpuncadaripadaterjatuhpada
atastanganatautertiarap.Keretakanpadatempurungradiusdicirikanolehsikuyang
tidakbergerak(kaku)dantidakdapatdiluruskandengansepenuhnya.
Tandatanda

Kesakitanyangmelaratdisebabkanpergerakan.

Tempatyangtercederaakanmenjadilembik.

Lebamdanbengkak.

Jikakepalaatauradiusyangretak,sikutidakdapatdigerakkan.

Rawatan

Baringkanmangsadanletakkananggotayangtercederapadabatang
badannya.

Selitkanlapisanlembutdiantaraanggotayangtercederadanbadanmangsa
untukmemastikanbahawabalutantidakakanmenjejaskanpeletakkantulang
yangpatah.

Balutanggotayangtercederapadabadanmangsa,mulamulapada
pergelangantangandanpinggulkemudiandiatasdanbawahsiku.

Hantarkehospitaluntukmendapatkanrawatanselanjutnya.

vi.

Pinggangdanpeha

Ianyamerupakankeretakanpadalehertulangpeha(femur)yangberhampiranpada
sendipinggul.Lazimnyaterjadipadamerekayangtelahberumurdankerapjuga
berlakukepadagolonganwanita.Inikeranakerapuhantulangapabilausia
menjangkautua.
Adakalanyajugaianyadisebabkanolehkemalanganyangmengakibatkanhentakkan
yangkuatpadabahagianpinggangataupeha.
Tandatanda

Kesakitanpadabahagiankecederaan.

Tidakberupayauntukberjalan.

Bahagianpehamenjadibengkak.

Lututdankakihadapanterpusingkehadapan.

Rawatan

Baringkanmangsadanmintabantuanoranglainuntukmenyokonganggotadi
bawahbahagiankecederaan.

Luruskanbahagianbawahkakidenganperlahanlahan.Buattarikanpadabuku
laliyangselaridengananggotatersebut.

Mintabantuandenganmendail994.

Ambilsebaranglangkahuntukmerawatmangsadaripadamengalamirenjatan.

vii.

Lutut,betisdanjarikaki

Ianyaberlakupadabahagianbawahlututhinggakebahagiankaki.Kecederaanini
adalahpelbagaidancaramerawatnyaadalahhampirsama.
Rawatan

Baringkanmangsadanbiarkanmangsadalamkeadaanrehat.

Sokongbahagiankecederaanmenggunakankainanduhataukayu.

Dapatkanbantuandaripadadoctoratauambulan.

Janganbuatbanyakpergerakkansehinggabolehmemudaratkankecederaan.

viii.

Tulangbelakangdantengkuk

Bahagianinimerupakanbahagianyangseringmengalamiketeganganotot.Ianya
bolehterjadidisebabkanolehmangsamembongkokterlalulama,mengangkatbeban
yangterlaluberat,latihanyangaktifataukeaktifanmangsaketikamelakukansesuatu
tanpa
D.

PENGENALANPEMULIHANDANPERNAFASAN

i.

Kaedahpemulihan

Kaedahinidilakukandenganplbagaicaradanteknik.Matlamatutamanyaialahuntuk
memberibantuanawalkepadamangsayangmengalamirenjatan,terhentidenyutan
nadidantiadapernafasan.

Antarakaedahmenyelamatyangdigunakanadalah:
EAR =ExpiredAirResuction

Cubaanmemulihkanmangsayangterhentipernafasandenganbantuan
pernafasan.

Hanyadiberikansebanyak2kalihembusansahaja.

Dilakukansekiranyamangsatiadapernafasantetapiadadenyutannadi.

CPR =CardioPulmonaryResucitation

Satucubaanmemulihkanmangsayangterhentipernafasandannadinya
denganmenggunakantekniktekanandiatasdada(urutjantung)dan
bantuanpernafasan.

MengikutcartapemulihandalamCPR.

Dilakukanapabilamangsatiadapernafasandantiadadenyutannadi.

KaedahCPRDRABC
D
R
A

DANGER

Penyelamat,Persekitaran,

RESPONSE

Mangsa
Kejutkanmangsa

Airways

Tindakbalasdarimangsa
HeadTiltChinLiftatau
JawThrust(kaedah
mengangkatdaguuntuk
membukaruangudaradalam
mulut)

Breathing

Buangbendaasing
3M(mendengar,melihat
danmerasa)

Circulation

2Hembusanpenyelamat
Periksanadicarotidatau
Brtakial
Tekananatasdada.

CartaPemulihan
Peringkat

Tekanan

Kedalaman

KitaranPenuh

Bantuanpernafasan

dan

Tekanan

Bayi

Hembusan
5nisbah1

1inci

100tekanan

1hembusan3saat

Kanak

5:1

11inci

20hembusan
100tekanan

20hembusan1minit
1hembusan4saat

kanak
Dewasa

15:2

12inci

20hembusan
60tekanan

15hembusan1minit
1hembusan5saat

8hembusan

12hembusan1minit

SituasiCPRtidakbolehdilakukan.

Mangsayangkakudankejang

Cederaterukdibahagiandada,leher,kepaladanmuka

Tiadakebenaranwaris

Mangsayangdisahkanmeninggal

Bayiberumurkurangdari3bulan.

Mangsayangmemakaibracelet,rantaileherDNAR(DoNotAtemp
Resucitation.

Kaedahmulutkemulut
Dilakukanapabilakeadaanmemerlukanbantuanpernafasan.Mukamangsatidak
rosakataubolehdilakukanapabilakeadaanpersekitarandanjugapuncapenyakit
dikenalpasti.Sebelummelakukannyapastikanandamempunyaisijildantahukaedah
menyelamatdengancaraini.
Antaralangkahyangperludipatuhiialah:

Tentukanmangsasamadasedaratautidakdenganmenepukbahudan
memanggilnya.

Sekiranyatiadarangsangan,anggapmangsatidaksedardansecepatmungkin
dapatkanbantuanataupertolongandenganmemintaoranglainmemanggil
bantuanambulan.

Bukasaluranpernafasanmangsadenganmendongakkepaladanangkat
dagunya.

Pastikanmangsabernafas:
1. Lihatpergerakandadaturundannaik.
2. Dengarbunyihembusannafas.
3. Rasahabapanasyangkeluardarimulutkehidung.

Sekiranyamangsatidakbernafas,beribantuanpernafasansepertiberikut:
1. Dongakkanmangsadanangkatdagumangsa.

2. Pastikanmulutmangsatidakmengandungibahanataubendayang
menghalangpernafasan.
3. Picithidungdenganibujaridanjaritelunjuk.
4. Bukamulutdanlekapkanmulutandakemulutmangsa.
5. Berihembusannafasandasebanyak2kalikedalammulutmangsadan
perhatikandadanyanaikdanturun.
6. Bantuanpernafasaninidiberikanselama1hingga2saatbagisetiap
hembusan.
7. Periksanadimangsa.

Kaedahmulutkehidung
Kaedahinidilakukanapabilamulutmangsamengandungibahanasingdanmungkin
mulutmangsaadaracun.Keadaaninidilakukandenganmemberihembusannafas
melaluihidungmangsa.
Antaralangkahyangperludipatuhiialah:

Tentukanmangsasamadasedaratautidakdenganmenepukbahudan
memanggilnya.

Sekiranyatiadarangsangan,anggapmangsatidaksedardansecepatmungkin
dapatkanbantuanataupertolongandenganmemintaoranglainmemanggil
bantuanambulan.

Bukasaluranpernafasanmangsadenganmendongakkepaladanangkat
dagunya.

Pastikanmangsabernafas:
1. Lihatpergerakandadaturundannaik.
2. Dengarbunyihembusannafas.
3. Rasahabapanasyangkeluardarimulutkehidung.

Sekiranyamangsatidakbernafas,beribantuanpernafasansepertiberikut:
1. Dongakkanmangsadanangkatdagumangsa.
2. Lekapkanmulutandakehidungmangsa.

3. Berihembusannafasandasebanyak2kalikedalammulutmangsadan
perhatikandadanyanaikdanturun.
4. Bantuanpernafasaninidiberikanselama1hingga2saatbagisetiap
hembusan.
5. Periksanadimangsa.
KaedahHolgerNelson
Kaedahinibolehdilakukanapabilamulutpesakitluka,kecedaraanmukayangparah,
keskeracunandanmangsaterperangkatsecaramukakebawah.
Antaralangkahnyaialah:

Buangkansemuaobjekyangbolehmenghalangpernafasansepertigigi
palsu,pasir,tanahdansebagainya.

Letakkanpesakitditempatyangratadalamkeadaanmeniarapdan
mukanyadisisi,tindankantangannyadibawahdahinya.

Andaberadadihujungkepalapesakitsambilkeduaduabelahtangan
diletakkandibelakangpesakit.

Mulakanpemulihanpernafasandenganmenekanbahupesakitsecara
perlahanlahansehinggalenganandategakmengikutsusukbadan
pesakit.Bilangsatu,dua.

Selepasitubilangtigasambilmenguruttanganpesakithinggaanda
dapatmencekakpangkallengandekatdengansikupesakit.

Seterusnyaangkatdantariktanganpesakitsehinggaterasategang,
bilangempat,lima.Janganbiarkandadaterangkatdaritempatnya.

Selepasitubilangenam.Pergerakaninitelahmencukupisatupusingan
danmengambilmasaselama6saat.

Satusaatbagisetiapbilangan.

Ulangipergerakanmengikuturutanpusingansehinggapesakitdapat
bernafaskembali.

KaedahSilvester
Kaedahinibolehdilakukanapabilamulutpesakitluka,kecedaraanmukayangparah,
keskeracunandanmangsaterperangkatsecaramukakebawah.
Antaralangkahnyaialah:

Buangkansemuaobjekyangbolehmenghalangpernafasansepertigigi
palsu,pasir,tanahdansebagainya.

Letakkanpesakitditempatyangratadalamkeadaanmeniarapdan
mukanyadisisi,tindankantangannyadibawahdahinya.

Andaberadadihujungkepalapesakitsambilkeduaduabelahtangan
diletakkandibawahabdomenmangsa..

Mulakanpemulihanpernafasandenganmengurutabdomenpesakit
secaraperlahanlahankearahbelakangmangsa.Bilangsatu,dua.

Selepasitubilangtigasambilmenguruttanganpesakithinggaanda
dapatmencekakpangkallengandekatdengansikupesakit.

Seterusnyaangkatdantariktanganpesakitsehinggaterasategang,
bilangempat,lima.Janganbiarkandadaterangkatdaritempatnya.

Selepasitubilangenam.Pergerakaninitelahmencukupisatupusingan
danmengambilmasaselama6saat.

Satusaatbagisetiapbilangan.

Ulangipergerakanmengikuturutanpusingansehinggapesakitdapat
bernafaskembali.