EBB 220/3

POLYMER COMPOSITE
DR AZURA A.RASHID
Room 2.19
School of Materials And Mineral Resources
Engineering,
Universiti Sains Malaysia, 14300 Nibong Tebal,
P. Pinang
Malaysia

Pengenalan
Pengenalan

Kebanyakkan pembangunan bahan pada masa

kini tertumpu kepada pembangunan bahan
komposit kehendak teknologi.

Bahan komposit mempunyai kepelbagaian sifat

yang tidak dapat dimiliki oleh bahan konvensional
yang berasaskan logam, seramik dan polimer.

Ia telah menjadi bahan kejuruteraan dan bahan

komoditi yang sangat penting yang telah
digunakan untuk menghasilkan pelbagai produk

Contoh :

tayar yang diperkuat gentian,

tangki air, paip, kabel,
komponen-komponen kapal terbang, kapal

Contoh: Aplikasi bahan dalam pembuatan kapal

terbang

Memerlukan nilai kekuatan yang tinggi

Nilai ketumpatan paling rendah

Keliatan yang tinggi

Kerintangan terhadap gegaran dan hentaman

Tidak terkakis
Kesemua sifat ini tidak dapat dipamerkan oleh
satu jenis bahan sahaja kombinasi dua atau
lebih bahan yang lain

Definisi
Definisi

Komposit Gabungan atau kombinasi dua atau lebih

bahan yang berbeza dan membentuk struktur yang
dikehendaki.

Ia memberikan sifat yang berlainan dari sifat asal

Sifat komposit yang terhasil adalah lebih baik dan
mungkin unik dalam aspek tertentu berbanding
komponen-komponen juzuknya.

Ia mempunyai tiga fasa terpisah secara mekanikal.

Fasa-fasa tersebut:
1.
2.
3.

Fasa matrik
Fasa tersebar/bahan tetulang/ bahan pengukuh
Fasa antaramuka/ antarafasa

Kepentingan
Kepentingan komposit
komposit

Komposit mempunyai banyak kelebihan dan

keistimewaan dari segi sifat mekanik, fizik, terma
dan kimianya.

Antaranya kelebihannya:

Sifat kekuatan, kekakuan dan keliatan ditingkatkan.

Kestabilan dimensi dan suhu erotan haba

ditingkatkan.

peningkatan modulus spesifik dan kekuatan spesifik)

telah menyebabkan berat komposit semakin
berkurang.

Peningkatan rintangan ketelapan terhadap gas dan

cecair, rintangan kimia dipertingkatkan.

kos pengeluaran dapat dikurangkan kerana bahan

yang digunakan telah berkurang.

Faktor
Faktoryang
yangmempengaruhi
mempengaruhisifat
sifatkomposit
komposit

a)Kepekatan (b) size (c) bentuk (d) taburan (e) orientasi

Pengelasan
Pengelasan komposit
komposit

Komposit boleh dikelaskan kepada lima jenis

berdasarkan konstituennya, iaitu:
1.

Komposit gentian terdiri daripada gentian dengan

matriks

2.

Komposit kepingan terdiri daripada kepingan

dengan matriks

3.

Komposit partikel terdiri daripada partikel dengan

matnks.

4.

Komposit terisi atau komposit rangka terdiri

daripada matriks rangka berselanjar yang terisi
dengan bahan kedua.

5.

Komposit laminat terdiri daripada konstituen

lapisan atau laminat.

Classification
Classification of
of composites
composites

Fasa
Fasa matrik
matrik

Fasa matriks ialah:

Fasa terbesar yang hadir dalam bahan komposit

(biasanya 70% dan ke atas)

fasa selanjar dengan fasa pengukuhan tersebar

secara terbenam.

Ia berfungsi sebagai pelekat untuk pengisi

memperoleh suatu pelekatan yang baik antara
fasa matriks dengan fasa pengukuhan.

Pembasahan yang sempurna oleh fasa matriks

perlu wujud supaya interaksi yang baik berlaku
antara fasa antara fasa matriks dengan fasa
pengukuhan.

Peranan
Peranan fasa
fasa matrik
matrik

Bahan pepejal dan mampu memindahkan tegasan

yang dikenakan kepada fasa pengukuhan
berfungsi sebagai media alas beban.

Ia berupaya melindungi fasa pengukuhan daripada

kerosakan oleh agen perosotan persekitaran seperti
haba dan lembapan.

sebagai pengikat yang memegang fasa pengukuhan

menghasilkan antara muka fasa matriks dan fasa
pengukuhan yang kuat.

Dapat mengurangkan perambatan retak dalam

bahan komposit mengelakkan merlaku kegagalan
secara katastropik

Faktor
Faktor pemilihan
pemilihan fasa
fasa matrik
matrik

Terdapat pelbagai bahan matriks yang boleh

digunakan dalam komposit polimer, logam,
seramik, kaca dan karbon.

Pemilihannya tertakluk kepada faktor-faktor berikut:

1.

Keserasiannya dengan fasa pengukuhan akan

menentukan interaksi antara muka fasa matriks-fasa
pengukuhan (pengisi).

2.

Sifat akhir komposit yang dihasilkan.

3.

Keperluan pengunaan julat suhu penggunaan,

rintangan terhadap lembapan dan pelarut

4.

Rekabentuk komponen yang dihasilkan

5.

Kemudahanan fabrikasi atau pemprosesan

6.

Kos penghasilan

Polimer
Polimer sebagai
sebagai fasa
fasa matrik
matrik

Polimer lebih banyak digunakan kerana mempunyai

kelebihan iaitu:

Ia lebih senang diproses

Ia mempunyai sifat mekanik dan dielektrik yang baik

Ia merupakan bahan berketumpatan rendah

Ia mempunyai suhu pemprosesan yang lebih rendah

berbanding suhu pemprosesan logam

Komposit jenis polimer dibahagikan kepada tiga

jenis:
1.

Gabungan polimer-polimer

2.

Gabungan polimer gas ( polimer berkembang, busa atau

berstruktur sel)

3.

Gabungan oilimer-pengisi (komposit polimer-gentian atau

Fasa
Fasa Pengukuhan
Pengukuhan

Fasa terpenting dalam bahan komposit kehadirannya

mengubah sifat asal seperti kekuatan, kekakuan,
kemuluran dan keliatan bahan.

Fasa ini wujud secara terserak dalam bahan matrik.

Melalui penambahan fasa pengukuhan ini terdapat

perubahan terhadap mekanisme kegagalan bahan
komposit.

Sifat umum bahan pengukuh mempunyai nilai kekuatan

dan kekakuan yang tinggi

Antara pelbagai jenis pengisi fasa pengukuhan yang

lazim gentian kaca, gentian karbon, gentian kevlar
dan gentian semula jadi seperti jut, kelapa, tandan
kelapa sawit, kayu getah, serbuk kayu etc

Pengelasan
Pengelasan berdasarkan
berdasarkan fasa
fasa
pengukuhan
pengukuhan

Sifat
Sifat komposit
komposit melalui
melalui fasa
fasa
pengukuhan
pengukuhan

Peningkatan maksimum dalam sifat fizik.

Penyerapan kelembapan yang rendah.
Sifat pembasahan yang baik.
Kos yang rendah dan mudah diperoleh.
Rintangan api yang baik.
Rintangan kimia yang baik
Sifat keterlarutan dalam air dan pelarut yang
rendah.
Rintangan haba yang baik.
Sifat penyerakan yang baik.
Dapat diperoleh dalam pelbagai saiz.

Fasa
Fasa antara
antara muka
muka

Lazimnya, semua bahan komposit akan terdapat

dua fasa berlainan dipisahkan oleh kawasan
antaramuka.

Ia merupakan fasa yang tidak dapat dilihat dengan

jelas berbanding fasa matriks dan fasa pengukuh

Struktur dan sifat bagi ikatan antarafasa yang

terbentuk dalam komposit memainkan peranan
dalam menentukan sifat fizikal dan mekanikal
komposit.

Keberkesanan pemindahan tegasan antara fasa

matrik kepada fasa pengukuhan bergantung
kepada daya ikatan yang wujud pada antara muka.

Terdapat pelbagai teori vanq menerangkan

pengikatan pada antara muka melibatkan
ikatan kimia atau mekanik.

Terdapat lima mekanisme yang boleh berlaku

pada antara muka, sama ada secara
bersendirian atau secara gabungan.

Lima mekanisme tersebut ialah:

1.
2.
3.
4.
5.

Penjerapan dan pembasahan.

Resapan
Daya tarikan elektrostatik
Pengikatan kimia
Pengikatan mekanik

Faktor-faktor
Faktor-faktor yang
yang mempengaruhi
mempengaruhi
sifat
sifat mekanikal
mekanikal komposit
komposit

Secara umum terdapat dua faktor utama yang

mempengaruhi sitat mekanik komposit, iaitu:

1.

Keadaan pemprosesan

Tiga parameter penting bagi keadaan

pemprosesan ialah suhu, masa dan tekanan.

Ketiga-tiga parameter ini perlulah mencapai takat

optimum leburan polimer akan mempunyai
kelikatan atau sifat aliran yang dikehendaki bagi
membolehkan pembasahan matriks ke atas fasa
pengukuhan yang sempurna.

2.

Kesan mikrostruktur

Berkait rapat dengan keadaan pemprosesan.

Pemilihan tekanan dan suhu yang digunakan akan
mempengaruhi taburan orientasi dan taburan panjang
fasa pengukuhan

3.

Sifat matriks dan fasa pengukuhan (pengisi)

yang digunakan juga mempengaruhi sifat mekanik
komposit yang dihasilkan.

4.

Pengolahan kimia yang dilakukan

sama ada ke atas fasa matriks atau fasa pengukuhan

atau kedua-duanya sekali akan meningkatkan
keserasian antara kedua-dua fasa melalui peningkatan
kekuatan antara muka
meningkatkan sifat mekanik komposit yang dihasilkan.

Komposit
Komposit diperkuat
diperkuat gentian
gentian

Gentian banyak digunakan sebagai bahan penguat

dalam komposit
Matlkamat utama penggunaan gentian dalam
matrik adalah untuk meningkatkan nilai kekuatan
dan kekakuan
Gentian yang digunakan dibahagikan kepada dua
jenis

Gentian selanjar
Gentian pendek

Kedua-dua jenis ini akan memberikan sifat

komposit yang berbeza

Sifat komposit diperkuatkan gentian dipengaruhi oleh faktor

geometri iaitu:
1.

Diameter gentian

Purata nilai diameter gentian kurang daripada 0.01mm

2.

Panjang gentian

Gentian pendek nisbah aspek sebanyak 20-60

Gentian panjang nisbah aspek 200-500
Sifat berbeza kerana perbezaan titik tumpukan tegasan

3.

Penyerakan serta susun atur gentian

4.

Sifat komposit diperkuat gentian panjang akan memberikan sifat

isotropik sifat yang bergantung kepada arah
Kekuatan menuingkat pada arah selari penyusunan & menurun pada
arah melintang dengan penyusunan gentian

Pecahan isipadu gentian

Isipadu gentian akan mengambilkira nilai berat dan isipadu bahan
penguat
Nilai pecahan isipadu gentian kurang daripada 0.3 untuk pembasahan
yang sempurna

ARAH
PENYUSUNAN
DAN
WHAT
IS
WHAT
IS POLYMER??
POLYMER??
TABURAN GENTIAN DALAM
KOMPOSIT

Keadaan
Keadaan semasa
semasa deformasi
deformasi bagi
bagi
komposit
komposit diperkuat
diperkuat gentian
gentian

GRAF TEGASAN-TERIKAN

Pengiraan
Pengiraan modulus
modulus

Modulus Membujur

Komposit hanya mengandungi fasa matrik dan fasa gentian

Ecl EmVm E f V f Em 1 V f E f V f

Vm+Vf=1

Modulus melintang

E E

m fmatrik
Vm = pecahan isipadu

Em E f

EVct= Pecahan isipadu gentian

Vm E matrik
1 V f E f V f Em
f V f Em
E = Modulus

Ef = Modulus gentian

Soalan
Soalan penyelesaian
penyelesaian

Suatu komposit polimer bergentian

kaca secara berterusan dan tersusun
mengandungi 40% gentian kaca
dengan modulus keelastikan 65 GPa
dan 60% resin poliester yang
mempamerkan modulus 3.5 GPa.
Kirakan:
1.

Modulus Membujur

2.

Modulus melintang

Contoh
Contoh soalan
soalan peperikasan
peperikasan

Apakah definisi komposit? Berikan

peranan
Fasa

matrik
Fasa Pengukuhan
Fasa antaramuka

Berikan formula untuk mengira modulus

melintang dan menegak bagi komposit
diperkuatkan gentian.