KONSEP

KEMAHIRAN
BERFIKIR ARAS
TINGGI (KBAT)
oleh
Bahagian Pembangunan Kurikulum
Kementerian Pendidikan Malaysia

Bahagian Pembangunan Kurikulum

Kementerian Pendidikan Malaysia

Pelan Pembangunan Pendidikan

Malaysia 2013-2025

Bahagian Pembangunan Kurikulum

Kementerian Pendidikan Malaysia
|

Di dalam Pelan Pembangunan Pendidikan Malaysia (2013-2025), terdapat 6

aspirasi murid untuk bersaing di peringkat global

Identiti nasional
Kemahiran
berfikir

Pengetahuan

Kemahiran
memimpin
Kemahiran
dwibahasa

Etika dan
Kerohanian

3
Bahagian Pembangunan Kurikulum
Kementerian Pendidikan Malaysia
| 3

Kemahiran Berfikir Aras Tinggi (KBAT)

adalah salah satu inisiatif dalam Pelan
Pembangunan Pendidikan Malaysia
(2013-2025) untuk mengukuhkan
kemahiran berfikir aras tinggi murid.

Bahagian Pembangunan Kurikulum

Kementerian Pendidikan Malaysia
| 4

Definisi kemahiran berfikir aras tinggi adalah:

Keupayaan untuk
mengaplikasikan pengetahuan,
kemahiran dan nilai dalam
membuat penaakulan dan refleksi
bagi menyelesaikan masalah,
membuat keputusan, berinovasi
dan berupaya mencipta sesuatu

Bahagian Pembangunan Kurikulum

Kementerian Pendidikan Malaysia
| 5

Elemen utama

Ke arah mengwujudkan budaya KBAT

4
1

Elemen KBAT dalam

Kurikulum

Elemen sokongan

Setiap murid terlibat di dalam projek

Kokurikulum

kurikulum

1 Murid 1 Projek (1M1P) untuk

meningkatkan KBAT

Menyediakan panduan untuk

Menyelesaikan Masalah dan
Membuat Keputusan

Pedagogi KBAT yang

efektif dalam bilik
darjah
Contoh penggunaan
alat berfikir dan
penyoalan aras tinggi

2
Pedagogi

5 Sokongan
Komuniti &
Swasta

Mewujudkan mekanisme galakan

Menyediakan latihan KBAT

Bina Upaya

penyertaan komuniti dan sektor

swasta untuk menyokong aktiviti
KBAT di sekolah

kepada guru

SISC+ membimbing guru dalam

KBAT

Tingkatkan % dan
Pentaksiran

kualiti soalan
pentaksiran
Menyediakan manual
pembina item KBAT

Mempertingkat dan
Sumber

mempelbagaikan KBAT

Bahagian Pembangunan Kurikulum

Kementerian Pendidikan Malaysia
| 6

Pelaksanaan KBAT dalam bilik darjah melalui perubahan dalam kurikulum,

pedagogi dan pentaksiran
Perubahan dalam
Kurikulum
Ditulis secara
eksplisit dalam
dokumen kurikulum

Pedagogi
Pelbagai stragegi
PdP yang
menerapkan KBAT
seperti alat berfikir,
soalan aras tinggi dan
inkuiri

Disokong

Kokurikulum

Sokongan
Komuniti &
Swasta

Bina Upaya

Pentaksiran
Soalan berbentuk
aras tinggi dalam
peperiksaan pusat
(40% UPSR dan
50% SPM tahun
2016)

Pentaksiran

Murid dapat
membuat
keputusan,
menyelesai
masalah,
menginovasi dan
mencipta

Peringkat
sekolah: PBS

Peringkat
Kebangsaan:
UPSR, SPM

Penilaian
peringkat
antarabangsa:
contoh: TIMSS &
PISA

Sumber

Bahagian Pembangunan Kurikulum

Kementerian Pendidikan Malaysia
| 7

Persekitaran Pembelajaran KBAT

1. Strategi pengajaran dan pembelajaran yang berbentuk inkuiri,
penyelesaian masalah, penyelidikan dan berasaskan projek.
2. Pelbagai pendekatan dan aktiviti dalam bilik darjah. Guru dan murid
menggunakan alat berfikir seperti peta pemikiran dan penyoalan aras
tinggi semasa PdP.
3. Pengajaran dan Pembelajaran akan berubah menjadi Pembelajaran
dan Pemudahcaraan. Di mana guru berperanan mengajar dan murid
belajar semasa melaksanakan aktiviti aras pemikiran rendah dan
apabila aras pemikiran meningkat ke aras yang lebih tinggi, guru
berperanan sebagai pemudah cara semasa murid belajar.
Kursus Penyebaran Dokumen Kurikulum bagi semua mata
pelajaran telah memberi penekanan tentang KBAT dalam
pengajaran dan pembelajaran
Program i-THINK menyokong pelaksanaan Inisiatif KBAT. Guru
dan murid diperkenalkan peta pemikiran dan teknik penyoalan
Bahagian Pembangunan Kurikulum
Kementerian Pendidikan Malaysia
| 8

Apa yang dikatakan

Murid KBAT
Guru KBAT
Bilik Darjah KBAT

Bahagian Pembangunan Kurikulum

Kementerian Pendidikan Malaysia
| 9

Persekitaran Pembelajaran KBAT

Ciri-ciri Guru Yang Menggalakkan KBAT

Ciri-ciri Murid KBAT

1
1. Boleh memberi
cadangan
penyelesaian
(menaakul)
berdasarkan
pengetahuan
sedia ada.

Berperanan
sebagai pemudah
cara

2 Melibatkan murid
secara aktif semasa
pengajaran dan
pembelajaran

2. Sentiasa
menyoal
3

Menggalakkan murid memberi pandangan

dan membuat keputusan

Bilik Darjah KBAT

2
1

Susun atur bilik

darjah yang
berpusatkan murid

3 Bahan
sokongan bagi
merangsang
aktiviti berfikir

Aktiviti yang
memerlukan murid
membuat inkuiri,
penyelidikan,
pembelajaran
berasaskan projek dan
pembelajaran
kolaboratif

4. Ceria dengan paparan

hasil murid di dalam bilik
darjah

Bahagian Pembangunan Kurikulum

Kementerian Pendidikan Malaysia
Suasana Bilik Darjah KBAT

| 10

VIDEO PELAKSANAAN KBAT DALAM MATA

PELAJARAN BAHASA MELAYU TINGKATAN 2
TAJUK: KARANGAN
SMK JALAN REKO, KAJANG, SELANGOR

Bahagian Pembangunan Kurikulum

Kementerian Pendidikan Malaysia

11

Video KBAT: RPH

1. NAMA GURU:

ROHANIAH BINTI KASSIM

2. TINGKATAN:
2
3. NAMA SEKOLAH:
SMK JALAN REKO, 43000 KAJANG, SELANGOR
4. BILANGAN MURID: 23 ORANG
5. TAJUK:
KARANGAN : ISU KESIHATAN
TAJUK: Cara-cara Mengatasi Makhluk Perosak
(Lipas, lalat, tikus dan anai-anai)
6. OBJEKTIF PENGAJARAN/
HASIL PENGAJARAN:
Pada akhir pelajaran, murid dapat;
1. menyenaraikan sekurang-kurangnya tiga isi utama tentang cara-cara
mengatasi makhluk perosak,
2. menceritakan perihal lalat, lipas, tikus dan anai-anai,
3. menulis 1 perenggan isi karangan tentang cara mengatasi makhluk
perosak.
7.

IMPAK KEPADA MURID / REFLEKSI :

Murid dapat menulis satu isi perenggan tentang cara-cara mengatasi makhluk
perosak dengan baik.
Bahagian Pembangunan Kurikulum
Kementerian Pendidikan Malaysia

Video KBAT: Strategi PdP KBAT

Aktiviti berpusatkan murid (Guru sebagai Pembimbing dan

Pemudahcara) seperti berikut:
1. Pencarian maklumat
2. Analisis maklumat
3. Perbincangan
4. Persembahan
5. Kolaborasi menerusi jejak galeri
6. Pentaksiran rakan sebaya

Bahagian Pembangunan Kurikulum

Kementerian Pendidikan Malaysia

Penghargaan:
Pengarah dan Timbalan Pengarah IPGK Ilmu
Khas, Cheras
Pensyarah IPGK (JK KBAT) Ilmu Khas, Cheras
Pengetua, Penyelia Petang, guru dan murid
tingkatan 2 SMK Jalan Reko, Kajang, Selangor

Bahagian Pembangunan Kurikulum

Kementerian Pendidikan Malaysia

KBAT DALAM PdP

BAGAIMANA KBAT DAPAT
DILAKSANAKAN JIKA SEKOLAH
MENGHADAPI KEKURANGAN
KEMUDAHAN ATAU BAHAN?

Bahagian Pembangunan Kurikulum

Kementerian Pendidikan Malaysia

15

TEKNIK PENYOALAN

Teknik menyoal yang betul dan tepat boleh merangsang murid menguasai KBAT dengan berkesan.
Guru perlu menguasai kemahiran menyoal.
Teknik menyoal yang berkesan akan menggalakkan murid berfikir.
Dalam teknik penyoalan, guru dan murid digalakkan menggunakan alat menyoal seperti Bloom Questioning.
Terdiri daripada 2 tahap
Soalan aras rendah (Tahap Mengingat/Memahami)
Soalan aras tinggi (Tahap Mengaplikasi/Menganalisis/Menilai/Mencipta)
Soalan berteraskan kepada kata kerja Taksonomi Bloom
Contoh:
Mengingat ( Kata kerja : nyatakan )
Nyatakan warna pelangi?
Memahami ( Kata kerja : terangkan )
Terangkan fungsi tanda noktah.
Mengaplikasi ( Kata kerja : lakar )
Lakarkan sebuah set komputer yang lengkap
Menganalisis ( Kata kerja : membeza )
Apakah perbezaan antara EL Nino dan La Nina?
Menilai ( Kata kerja : tambahbaik )
Bagaimana anda boleh menambaik sistem pengangkutan yang sedia ada di kawasan anda?
Mencipta ( Kata kerja : merancang )
Bolehkah anda merancang perbelanjaan yang efektif berdasarkan prestasi laporan kewangan Koperasi
Sekolah anda?
Bahagian Pembangunan Kurikulum
Kementerian Pendidikan Malaysia

16

CIRI SOALAN BERKESAN

Bermatlamat (fokus untuk mencapai tujuan tertentu)
Dinyatakan dengan jelas (murid memahami apa yang
dimaksudkan)
Ringkas (dinyatakan dengan seberapa sedikit perkataan yang
mungkin)
Memprovokasi pemikiran (merangsang pemikiran dan tindak
balas)
Menyoal siasat (melibatkan soalan yang membawa kepada
penyoalan yang berikutnya dan mencungkil secara mendalam)
Skop terhad (soalan yang tidak terlalu luas yang boleh
mengelirukan)
Disesuaikan dengan tahap murid (sesuai dan pelbagai)
Bahagian Pembangunan Kurikulum
Kementerian Pendidikan Malaysia

17

ALAT BERFIKIR

Penggunaan alat berfikir dapat membantu murid

berfikir dengan lebih tersusun, sistematik dan
berfokus.
Contoh alat berfikir:

Peta pemikiran (David Hyerle)

Penyusun grafik
Peta minda(Tony Buzan)
CoRT (Edward De Bono)
6 Thinking Hats (Edward De Bono)
Diagram Tulang Ikan /Ishikawa (Kaoru Ishikawa
Bahagian Pembangunan Kurikulum
Kementerian Pendidikan Malaysia

18

BAHAN SUMBER KBAT

KPM telah menyediakan bahan sumber untuk membantu sekolah dalam

melaksanakan KBAT. Bahan sumber ini boleh dimuat turun daripada laman
sesawang KPM
http://www.moe.gov.my/btp/
http://www.moe.gov/lp/
1. KBAT: Inisiatif Kemahiran Berfikir Aras Tinggi di Sekolah 2013
2. KBAT: Aplikasi di Sekolah 2014
3. KBAT: Buku Perincian Elemen 2014
4. Pentaksiran KBAT 2013
5. Buku contoh Item KBAT:
a)
b)
c)
d)
e)

Item Contoh KBAT Sekolah Menengah: Bidang Teknik dan Vokasional

Item Contoh KBAT Sekolah Menengah: Bidang Sains dan Matematik
Item Contoh KBAT Sekolah Menengah: Bidang Kemanusiaan
Item Contoh KBAT Sekolah Menengah: Bidang Bahasa
Item Contoh KBAT Sekolah Rendah

Bahagian Pembangunan Kurikulum

Kementerian Pendidikan Malaysia

19

Isu dan Cabaran pelaksanaan inisiatif KBAT dalam kalangan JPN/PPD

Bahagian Pembangunan Kurikulum

Kementerian Pendidikan Malaysia
|

Terima Kasih

Bahagian Pembangunan Kurikulum

Kementerian Pendidikan Malaysia
|