MENINGKATKAN PENGETAHUAN SEJARAH

PELAJAR-PELAJAR TINGKATAN 5K2

MELALUI KAEDAH PERMAINAN BAHASA

oleh

En. Ahmad Daman Huri B. Mansor

SMK Raja Shahriman,
32700 Beruas

Abstrak

Kajian ini dijalankan untuk meningkatkan pengetahuan pelajar

tingkatan 5K2 semasa mempelajari Bab 1 (Kemunculan dan Perkembangan
Nasionalisme di Asia Tenggara) dan Bab 2 (Nasionalisme di Malaysia
sehingga Perang Dunia Kedua) buku teks tingkatan lima. Seramai 35 orang
pelajar dan seorang guru terlibat dalam kajian ini. Perancangan tindakan
difokuskan kepada pengetahuan Sejarah berkaitan nasionalisme dan
patriotisme. Tinjauan awal telah dilakukan melalui ujian bulanan (ujian pra)
dan soal jawab yang dilakukan di dalam kelas. Hasil tinjauan menunjukkan
pelajar kurang pengetahuan dalam sejarah perkembangan nasionalisme sama
ada di Malaysia dan juga di Asia Tenggara. Lima sesi pengajaran dan
pembelajaran (35 minit setiap sesi) telah dijalankan dalam tempoh 8 minggu
yang mana pelajar belajar pengetahuan sejarah melalui kaedah permainan
bahasa. Keputusan ujian pos telah menunjukkan peningkatan yang sedikit
dalam prestasi pelajar. Walau bagaimanapun pelajar lebih berminat untuk
belajar dan masing-masing berlumba-lumba untuk menyelesaikan masalah
melalui kaedah permainan bahasa. Kaedah ini sedikit sebanyak mengatasi
masalah kebosanan dan daya ingatan yang lemah di kalangan pelajar.
Pengajaran dan pembelajaran Sejarah melalui kaedah permainan bahasa perlu
diperkenalkan oleh guru di peringkat menengah rendah. Ia boleh membantu pelajar yang
mengalami masalah daya ingatan lemah dan menjadikan proses P & P lebih menarik.

1.0 Latar Belakang Kajian / Refleksi P & P yang lalu

Sewaktu saya mengajar Sejarah di kelas Tingkatan 5K2, saya merasa terkejut

apabila mendapati ramai pelajar tidak dapat menunjukkan lokasi negara-negara di Asia
Tenggara yang pernah dijajah oleh Barat. Pelajar juga tidak dapat menyenaraikan nama-

nama tokoh nasionalisme di negara-negara Asia Tenggara termasuklah negara Malaysia.

Ada pelajar yang menunjukkan negara Myanmar sebagai negara Vietnam. Selain

itu mereka juga tidak pernah mendengar nama-nama tokoh nasionalisme di Asia

Tenggara seperti Jose Rizal, Raden Adjeng Kartini, Aung San, dan Ho Chi Minh. Tokoh-

tokoh nasionalisme tempatan seperti Rentap, Mat Salleh, Tok Janggut, Datuk Bahaman,

Haji Abdul Rahman Limbong, begitu asing bagi mereka. Saya telah mengajar tajuk

tersebut selama dua bulan sebelum ujian bulanan satu. Selain itu mereka juga telah

mempelajarinya ketika berada di peringkat menengah rendah.

Di dalam ujian bulanan satu, soalan-soalan yang diberikan meminta pelajar

menandakan lokasi negara-negara di Asia Tenggara yang pernah dijajah oleh Barat.

Soalan juga meminta nama-nama tokoh nasionalisme di negara-negara Asia Tenggara

termasuk Malaysia. Keputusan yang saya dapati, seramai 25 orang pelajar daripada 35

tidak dapat menjawab soalan-soalan tersebut.

Apabila saya bertanya kepada pelajar tentang keadaan ini, jawapan yang mereka

berikan ialah “lupa cikgu”. Ada juga yang menjawab “tak belajar lagi cikgu”. Saya lihat

mereka dalam keadaan tidak kisah seolah-olah perkara tersebut tidak penting.

Perlukah saya mengajar semula topik tersebut? Adakah teknik pengajaran saya

tidak berkesan? Apakah yang boleh saya lakukan untuk menarik minat pelajar
mempelajari topik ini? Apabila saya membangkitkan perkara ini dalam mesyuarat

panitia, sebahagian guru menyalahkan pelajar dengan menyatakan pelajar malas

membaca dan mengulangkaji. Namun begitu, apakah tindakan yang boleh saya ambil

bagi menangani masalah ini?

Pelbagai kaedah P & P telah saya gunakan, namun pengetahuan pelajar tetap

rendah. Saya berpendapat kelemahan pelajar ini adalah disebabkan kaedah P & P yang

saya gunakan membosankan para pelajar sehingga ada yang sanggup tidak hadir ke kelas

sewaktu mata pelajaran Sejarah. Pelajar juga kurang diberi motivasi dan pengukuhan

ketika berada di dalam kelas. Perkara ini terjadi mungkin kerana saya cuba menghabiskan

sukatan pelajaran dengan cepat. Sekiranya saya tidak membetulkan keadaan ini, saya

khuatir pelajar kelas ini tidak dapat menjawab dengan baik soalan objektif (Kertas 1

SPM) dan soalan berstruktur (Bahagian A Kertas 2 SPM) dalam peperiksaan SPM nanti.

Ini seterusnya akan menyebabkan pencapaian peratusan mata pelajaran Sejarah menjadi

rendah.

2.0 Fokus Kajian / Isu Keperihatinan

Walaupun saya mengesan banyak masalah yang dihadapi oleh pelajar, saya hanya

akan fokuskan kajian ini kepada masalah kelemahan daya ingatan terhadap tajuk dalam

Bab 1 dan 2 (Kemunculan dan Perkembangan Nasionalisme di Asia Tenggara dan

Malaysia sehingga Perang Dunia Kedua). Pelajar saya amat lemah mengingat nama-nama

negara dan tokoh-tokoh nasionalisme. Mereka sentiasa bergantung kepada buku teks jika
ditanya soalan. Adakalanya mereka tidak menjawab kerana tidak membawa buku teks

dan sanggup didenda sedangkan soalan tersebut mudah sekali. Ini disebabkan pelajar

merasa bosan belajar sejarah dan tidak membuat ulangkaji. Mereka menganggap

pengetahuan nasionalisme itu tidak penting sebagaimana mereka menganggap mata

pelajaran Sejarah itu tidak penting. Kesilapan yang sering dilakukan oleh pelajar ialah :

• tidak memberi tumpuan di dalam kelas

• mengantuk di dalam kelas

• ponteng kelas dan sekolah

• tidak membuat nota ringkas

• tidak membawa buku teks

• tidak membuat ulangkaji

Kaedah permainan bahasa yang digunakan mampu membuatkan pelajar lebih

berminat belajar Sejarah. Pelajar memberi lebih tumpuan dan selalu merujuk buku teks.

Pelajar juga berlumba-lumba untuk menjawab soalan-soalan yang dibuat dalam bentuk

permainan bahasa. Saya yakin pelajar yang aktif dan seronok belajar di dalam kelas

mampu menjawab soalan objektif dan struktur dengan baik. Hal ini seterusnya

diharapkan akan dapat membantu mereka lulus dalam mata pelajaran Sejarah peringkat

SPM.

3.0. Objektif Kajian

Selepas kajian ini selesai dijalankan, pelajar kelas 5K2 diharapkan akan dapat

mencapai objektif berikut :

i. Objektif Umum
Meningkatkan peratus kelulusan mata pelajaran Sejarah SPM

ii. Objektif Khusus

• Membantu pelajar tingkatan 5K2 berminat belajar Sejarah
• Meningkatkan keupayaan pelajar membuat rujukan
• Meningkatkan peratus kelulusan dalam mata pelajaran Sejarah di kalangan
pelajar kelas 5K2.

4.0. Kumpulan Sasaran

Kajian ini melibatkan 35 orang pelajar tingkatan 5K2 yang

terdiri daripada 17 orang pelajar perempuan dan 18 orang pelajar lelaki. Semua

pelajar di dalam kelas ini terdiri daripada kaum Melayu. Kebanyakan pelajar

mendapat pangkat C dan D dalam mata pelajaran Sejarah peringkat Penilaian

Menengah Rendah (PMR) tahun 2003.

5.0. Perancangan Tindakan

5.1 Tinjauan Masalah

Sebelum langkah-langkah yang seterusnya diambil dalam menjalankan

kajian ini, tinjauan terhadap masalah yang dikenalpasti akan dibuat

bertujuan untuk memahami dengan lebih mendalam masalah tersebut.

Tinjauan dilakukan dengan mengutip data seperti berikut.

• Ujian bulanan satu yang mengandungi soalan-soalan berkaitan tajuk

Imperialisme Barat, Perubahan Sistem Politik, Nasionalisme di Asia
Tenggara, dan Perjuangan Pemimpin Tempatan Menentang British.

• Semakan nota pelajar.

• Soal jawab lisan berkaitan isi pelajaran tersebut

• Soal selidik.
Keputusan ujian bulanan satu (ujian pra) ditunjukkan dalam Jadual 1 di bawah :

Ujian Bulanan Satu (Ujian Pra)

Skor 1A 2A 3B 4B 5C 6C 7D 8E 9F 10G Jumlah
J 0 0 0 0 0 1 2 4 20 8 35

% 0 0 0 0 0 2.8 5.7 11.4 57.1 22.9 100

Gagal = 28
Lulus = 7 (20.0 %)
(80.0 %)
Jaddual 1 : Analisis Skor Kelulusan Pelajar 5K2 dalam Ujian Bulanan 1

Jadual 1 menunjukkan hanya tujuh pelajar (20.0 %) lulus manakala 28 pelajar

(80.0 %) gagal dalam Ujian Bulanan Satu. Skor kelulusan juga memperlihatkan kadar

kelulusan yang tidak memuaskan iaitu seorang mendapat 6C, 2 pelajar lulus 7D dan 4

pelajar mendapat 8E.

Apabila guru menyemak nota pelajar, didapati sebahagian besar pelajar tidak

mempunyai nota yang lengkap. Walaupun nota disalin di papan tulis, pelajar tidak

menyalin dengan baik. Pelajar yang tidak hadir ke sekolah tidak berusaha menyalin nota

dari kawan-kawan. Nota pelajar juga tidak tersusun serta tidak kemas. Walaupun amaran

telah diberi namun pelajar mengambil sikap endah tak endah. Guru juga mendapati hanya

dua orang pelajar sahaja yang membuat nota sendiri. Pelajar juga tidak mengambil

inisiatif membuat nota-nota ringkas.

 Ketika guru menyoal pelajar berkaitan dengan isi pelajaran yang lalu, ramai

pelajar tidak dapat menjawab soalan tersebut. Ini membuktikan pelajar tidak membuat

ulangkaji. Pelajar hanya belajar Sejarah hanya pada waktu P & P. Pelajar juga jarang

menggunakan buku teks sebagai rujukan. Sebahagian pelajar tidak membawa buku teks

ketika sesi P & P berjalan. Pelajar tersebut tidak dapat membuat rujukan ketika guru

bertanyakan soalan.

Jadual 1 menunjukkan keputusan kaji selidik berkaitan sikap pelajar terhadap

mata pelajaran Sejarah sebelum kaedah permainan bahasa digunakan.

No. Soalan Ya Tidak Jumlah (100%)

10 25
1 Saya suka mata pelajaran Sejarah 35
40 % 60 %
Saya suka guru yang mengajar mata 20 15
2 35
pelajaran Sejarah 57 % 43 %
Saya suka cara guru saya mengajar mata 17 18
3 35
pelajaran Sejarah 49 % 51 %
21 14
4 Saya membawa buku teks Sejarah 35
60 % 40 %
6 29
5 Saya membuat ulangkaji 35
17 % 83 %
2 35
6 Saya membuat nota sendiri 35
5% 95 %
Jadual 2: Sikap Pelajar-pelajar 5K2 Terhadap Mata Pelajaran Sejarah

Jadual 2 menunjukkan sebanyak 25 pelajar (60 %) tidak suka mata pelajaran

Sejarah. 20 pelajar (57 %) suka kepada guru Sejarah tetapi hanya 17 pelajar (49 %) suka

cara guru Sejarah mengajar. 14 pelajar (40 %) tidak membawa buku teks. Hanya 6 pelajar

(17 %) membuat ulangkaji dan hanya 2 pelajar (5 %) yang membuat nota sendiri.
 Langkah seterusnya guru menyediakan 5 set soalan dalam bentuk permainan

bahasa. Bentuk permainan bahasa yang dipilih seperti teka silang kata, mencari

perkataan, melengkapkan perkataan, dan membetulkan perkataan. Kesemua soalan dibuat

berdasarkan isi pelajaran Bab 1 dan Bab 2 buku teks tingkatan 5 berkaitan dengan tajuk

Nasionalisme di Asia Tenggara dan Malaysia.

6.0. Pelaksanaan Tindakan

Setiap satu set soalan permainan bahasa ini diberikan kepada setiap pelajar pada

waktu mata pelajaran Sejarah (35 minit) selama 5 minggu berturut-turut. Pelajar

dibenarkan merujuk buku teks untuk mencari jawapan. Pelajar perlu membawa buku teks

sewaktu mata pelajaran Sejarah. 3 pelajar yang paling awal melengkapkan jawapan

dengan tepat akan diberi ganjaran.

Pemerhatian terhadap aktiviti P & P di kelas 5K2 dibuat sepanjang sesi menjawab

soalan. Setiap perubahan pelajar dicatat bagi memastikan setakat mana penguasaan

mereka merujuk buku teks dan menulis jawapan. Masalah yang dihadapi pelajar turut

direkodkan.

Pada minggu ke-6, satu ujian pos telah diadakan bagi menguji pengetahuan

pelajar tentang imperialisme Barat dan nasionalisme di Asia Tenggara.

 Soalan-soalan kaji selidik yang sama (sebelum kajian dijalankan) berkaitan

dengan sikap pelajar turut diadakan pada minggu ke-7.

7.0 Dapatan Kajian

a) Berdasarkan Pemerhatian

Berdasarkan pemerhatian, semasa menjalankan aktiviti P & P, kebanyakan pelajar

cuba sedaya upaya menjawab soalan-soalan yang diberikan dalam bentuk permainan

bahasa. Mereka membuat rujukan dan berlumba-lumba untuk menjadi orang pertama

menjawab semua soalan. Pelajar tidak kelihatan tertekan dan tidak bosan dalam

menjawab soalan.

Walau bagaimanapun terdapat pelajar yang tidak bersungguh-sungguh untuk

menjawab. Kedapatan pelajar yang tidak membawa buku teks. Ada pelajar hanya meniru

jawapan daripada kawannya. Mereka tidak mahu berusaha untuk mencari jawapan

sendiri. Ada juga pelajar yang mudah putus asa apabila jawapan yang dicari tidak

dijumpai dalam buku teks.

b) Berdasarkan Ujian Pos

Perbandingan keputusan ujian pra dan ujian pos ditunjukkan dalam Jadual 2.

Ujian Bulanan 1 (Ujian Pra)

Skor 1A 2A 3B 4B 5C 6C 7D 8E 9F 10G Jumlah
J 0 0 0 0 0 1 2 4 20 8 35

% 0 0 0 0 0 2.8 5.7 11.4 57.1 22.9 100

Gagal = 28
Lulus = 7 (20.0 %)
(80.0 %)

Ujian Pos
Skor 1A 2A 3B 4B 5C 6C 7D 8E 9F 10G Jumlah
J 0 0 0 0 2 1 3 4 21 4 35

% 0 0 0 0 5.7 2.8 8.6 11.4 60.0 11.4 100

Gagal = 25
Lulus = 10 (28.6 %)
(71.4 %)
Jadual 3 : Analisis Skor Kelulusan Pelajar 5K2

Jadual 3 menunjukkan perbandingan skor kelulusan bagi ujian pra dan ujian pos.

Dapatan ujian pos menunjukkan bilangan pelajar yang lulus telah meningkat daripada 7

(20.0 %) kepada 10 (28.6 %). Bilangan pelajar gagal dikurangkan daripada 28 (80.0 %)

kepada 25 (71.4 %). Walaupun peningkatan kelulusan adalah kecil tetapi guru berpuas

hati kerana tujuan utama kajian ialah untuk menimbulkan minat dan mengubah persepsi

dan sikap pelajar terhadap mata pelajaran Sejarah.

c) Berdasarkan Kaji Selidik

No. Sikap Pelajar Ya Tidak Jumlah (100%)

17 18
1 Saya suka mata pelajaran Sejarah 35
49 % 51 %
Saya suka guru yang mengajar mata 27 8
2 35
pelajaran Sejarah 77 % 23 %
Saya suka cara guru saya mengajar mata 27 8
3 35
pelajaran Sejarah 77 % 23 %
31 4
4 Saya membawa buku teks Sejarah 35
89 % 11 %
10 25
5 Saya membuat ulangkaji 35
29 % 71 %
2 35
6 Saya membuat nota sendiri 35
5% 95 %
Jadual 4: Sikap Pelajar-pelajar 5K2 Terhadap Mata Pelajaran Sejarah (Selepas
KaedahPermainan Bahasa)

Jadual 4 menunjukkan penurunan pelajar yang tidak suka mata pelajaran sejarah

daripada 25 pelajar (60 %) kepada 18 pelajar (51 %). Bilangan pelajar yang suka kepada

guru mata pelajaran Sejarah meningkat daripada 20 pelajar (57 %) kepada 27 pelajar (77

%). Begitu juga jumlah pelajar yang suka kepada cara guru mengajar meningkat daripada

17 pelajar (49 %) kepada 27 (77 %).

Jumlah pelajar yang tidak suka membawa buku teks berkurangan daripada 14

pelajar (40 %) kepada 4 (11 %). Pelajar yang membuat ulangkaji meningkat sedikit

daripada 6 (17 %) kepada 10 (29 %) manakala bilangan pelajar yang membuat nota

sendiri tidak berubah iaitu tetap 2 orang (5 %).

8.0. Refleksi Kajian

Walaupun penggunaan kaedah permainan bahasa tidak menunjukkan peningkatan

yang ketara dari segi kelulusan pelajar, namun dari segi minat belajar, keterlibatan, dan

sikap, ternyata ia dapat menarik para pelajar.

Guru berpuas hati dengan kaedah yang digunakan kerana ia merupakan satu

eksperimen kepada pelajar-pelajar yang agak lemah. Eksperimen ini boleh diteruskan lagi

jika guru telah menyediakan banyak set soalan permainan bahasa yang lengkap. Kaedah

yang sama boleh juga digunakan dalam mata pelajaran yang lain. Adalah molek jika

kepelbagaian permainan bahasa digunakan dan seterusnya dibukukan untuk kegunaan

pada masa akan datang.

Guru juga berharap semua guru bekerjasama antara satu sama lain bagi

memperbanyakkan set-set soalan permainan bahasa kerana terbukti ia dapat menarik

pelajar untuk terlibat dalam aktiviti P & P dan mengelakkan pelajar menjadi bosan di

dalam kelas. Kebosanan pelajar dalam kelas boleh menyebabkan pelanggaran disiplin

seperti ponteng kelas, ponteng sekolah, dan tidak menyiapkan kerja rumah.

9.0. Cadangan Tindakan Seterusnya

Saya bercadang untuk meneruskan kaedah ini dalam bab-bab yang seterusnya

bagi mata pelajaran Sejarah. Kaedah ini dapat menarik pelajar terlibat secara aktif dalam

proses pengajaran dan pembelajaran serta mengurangkan rasa bosan pelajar di dalam

kelas. Kaedah ini juga sesuai dengan tahap kelulusan dan pengetahuan pelajar.
 Pada umumnya untuk mencapai tahap pengajaran dan pembelajaran yang efektif,

pihak guru dan sekolah haruslah memainkan peranan masing-masing. Guru perlu

membuat perancangan yang teliti dan mengenalpasti pendekatan, kaedah, dan teknik

yang sesuai dengan tahap pengetahuan pelajar. Bagi pelajar yang kurang pandai, guru

harus menggunakan kaedah uang menarik bagi melibatkan pelajar semasa P & P. Jika

guru asyik mengejar sukatan mata pelajaran dan tidak menumpukan kepada pelajar,

pelajar akan mudah bosan seterusnya hilang minat belajar mata pelajaran tersebut.

Saya juga bercadang untuk mencipta lebih banyak set soalan berdasarkan kaedah

permainan bahasa. Walaupun ini akan mengambil masa yang lama, saya percaya bahawa

jika set soalan ini disediakan, ia dapat memberi manfaat bukan sahaja kepada pelajar

tetapi juga kepada guru-guru yang mengajar mata pelajaran Sejarah.

Bagi mengatasi masalah nota pelajar, saya bercadang untuk menggalakkan pelajar

membuat nota berbentuk grafik. Nota berbentuk grafik mudah dibuat dan boleh dibawa

ke mana sahaja kerana ia dibuat didalam kad-kad yang kecil. Pelajar boleh membaca

nota-nota tersebut semasa berada di dalam bas, atau di mana sahaja jika ada waktu

terluang. Walau bagaimanapun, nota ringkas ini tidak akan berfungsi jika pelajar tidak

membuat ulangkaji secara berterusan dan tidak pandai menguruskan masa dengan baik.

Saya juga bercadang untuk mengadakan latihan menjawab soalan objektif secara

latih tubi kepada pelajar apabila hampir dengan waktu peperiksaan. melalui kaedah ini

secara tidak langsung pelajar juga mengulangkaji pelajaran semasa tingkatan 4 dan 5.
Soalan-soalan akan diambil dari buku-buku latihan yang disediakan oleh pihak sekolah.

Perbincangan jawapan harus diutamakan bagi mengesan kesilapan pelajar seterusnya

membetulkan kesilapan tersebut.

10.0 PENUTUP

Kesimpulannya, masalah-masalah yang terdapat di dalam proses pengajaran dan

pembelajaran adalah sama di seluruh sekolah di Malaysia. Pada dasarnya sikap para

pelajar yang tidak serius terhadap pembelajaran menyebabkan kegagalan di dalam

peperiksaan SPM.

Kajian ini hanya menyingkap serba sedikit tentang kelemahan pelajar dalam

menguasai pengetahuan nasionalisme di Asia Tenggara dan Malaysia. Pelajar ternyata

kurang pengetahuan dan kurang semangat patriotik. Keadaan ini jika dibiarkan akan

membawa kesan negatif kepada diri pelajar tersebut, juga kepada negara yang

mengharapkan generasi masa depan mempunyai semangat patriotik yang tinggi.

Sebagai seorang pendidik dan guru yang mengajar mata pelajaran Sejarah, saya

sensitif dengan perkara sedemikian. Saya mengakui kelemahan yang ada selama ini iaitu

mengajar tanpa melibatkan para pelajar demi menghabiskan sukatan mata pelajaran. Oleh

itu saya perlu berubah dari sekarang dengan merangka strategi, menyusun program

pemulihan, pengukuhan, pengayaan, dan melaksanakan dengan sistematik seterusnya

menilai semula program yang telah dijalankan. semoga saya mendapat sokongan pihak

sekolah dan kekuatan dari Yang Maha Esa.

Bahan Rujukan

1. Ramlah binti Adam, Shakila Parween binti Yacob, Abdul Hakim bin Samuri,
Muslimin bin Fadzil, Sejarah KBSM Tingkatan 5 (Buku Teks), Dewan Bahasa
dan Pustaka, Kuala Lumpur, 2003.

2. Ramlah binti Adam, Shakila Parween binti Yacob, Abdul Hakim bin Samuri,
Muslimin bin Fadzil, Sejarah KBSM Tingkatan 5 (Buku Panduan Guru),
Dewan Bahasa dan Pustaka, Kuala Lumpur, 2003.

3. Sukatan Pelajaran Sejarah Kurikulum Bersepadu Sekolah Menengah, Pusat

Perkembangan Kurikulum, Kementerian Pelajaran Malaysiaa, 2001.

4. Huraian Sukatan Mata Pelajaran Sejarah Tingkatan 5, Pusat Perkembangan

Kurikulum, Kementerian Pelajaran Malaysiaa, 2003
 LAMPIRAN 1

SET SOALAN PERMAINAN BAHASA 1

T T A N A H M E L A Y U U E A P R P P N
A S S G H X S R U L J J J D D E A P O M
B B S Z Z X C B U R M A A A W R M M R I
R Y Y U A O O V F F R R Q A Z I X S T W
U E D C V F R T G B N H Y U J N M K U I
N K I I F I L I P I N A O O L D P P G A
E P O L K I U J M M Y H N B G U T R I F
I N D O N E S I A U Y H N N B S B B S W
A A U U X D D K M H R T L K R T B A N N
I I N V T D K U E O B Q X P I R A F J S
L D Z C B M P U R T E E Q A T I H D G I
H K L L C U I A E R C P Z A I A A T Q N
P O I U Y T R E K W Q E L K S N N A J G
I N D O C H I N A H G R F D H S M M A A
M N B V C X Z Z A S D F F G H J E A K P
P E N G A N G K U T A N K L O O N D I U
Q W E R T Y U I I M S C W Q A A T U I R
Z H I I E E L L K T F I V B E L A N D A
V W A O D T M K F S D S R T K K H A J I
W S D Z M J G C P E R S A I N G A N E R

1. Negara-negara di Asia Tenggara yang pernah dijajah oleh kuasa Barat.

2. Kuasa-kuasa Barat yang pernah menjajah negara-negara di Asia Tenggara.

3. Faktor-faktor Imperialisme Barat di Asia Tenggara.

 LAMPIRAN 2
SET SOALAN PERMAINAN BAHASA 2
W K B E A G D E N C O M I E N D E R O I
P U L A U P I N A N G G W N P O L K I U
J M N H S Y S A R B G T R F K F P V C D
E W S A I A S N A M E L A K A D H F T G
D H J K S L Z D D X C V B N R M A Q E W
A E R T T Y U R E I O P P O Y I N U R U
S I S T E M P E N D I D I K A N B Y U T
A R E K M E W S A Q L K H J K H O G S F
R A J A P F D B D S S J O S E R I Z A L
B A A P E M M O J N B V C C S X C Z N E
A Q Z A N W X N E E C R H V U T H B S N
R Y N L G U M I N I I K I O S P A P U C
A A P W A S O F G D M I M F A U U G E O
T Y H A N T J A K R Y S I K S E L W Z M
P Q I P G O K C A S O E N A T E P A N I
E V B G K H E I R A T L H J E U E S Y E
N T D S U S L O T Y H A M E R U N I A N
G X B O T J A J I A U N G S A N G N I D
A O O E A Z N A N S G G U W A K A G L A
R O O K N A T H I A Y O E E N I R A L I
U J D A G C A C A N I R W I V I U P I O
H O G R C E N I M A S X K E D A H U W U
A H X N A P P E R A K I H A I N L R U A
G O L O N G A N I N T E L E K T U A L I
A R I A C N H K Y M P P U R A R A H O B
M E D I A M A S S A E R T R U I R M Z N
A M H N V T N L O P R O T P G Q Q U R M
T E R E N G G A N U L U A R R I O D U U
G R O I X W Q Z M N I H W U N R T A V M
D A M A N E G E R I S E M B I L A N A I

1. Faktor-faktor kemunculan Nasionalisme di Asia Tenggara.

2. Tokoh-tokoh Nasionalisme di Filipina, Indonesia, Burma, dan IndoChina
3. Struktur pemerintahan beraja Dinasti Konbaung di Burma sebelum kedatangan British.
4. Sistem pentadbiran peringkat tempatan yang diperkenalkan oleh Sepanyol di Filipina
dan barangay-barangay yang disatukan.
5. Majlis Rakyat yang ditubuhkan oleh Belanda di Indonesia.
6. Dua faktor penting yang terdapat dalam perkembangan sistem pengangkutan dan
perhubungan.
7. Negeri-negeri Selat.dan Negeri-negeri Melayu Bersekutu.
8. Negeri-negeri Melayu Tidak Bersekutu
 LAMPIRAN 3

SET SOALAN PERMAINAN BAHASA 3

* * * M * * * M A H A R A J A L E L A *

G U R U * * * E * * * E * A * * * * * *

* * * D * * * L * * * N A N I N G * * T

* D * A * * W A P * * T * U * * * T U A

* O * * * P * K * * * A * A * * * O * H

* L * * S A B A H * * P E R A K * K * A

* S * M * H * * * * * * * I * E * J * N

B A H A M A N * M P A J A * * L * A * *

* I * T * N * * * K * * * * * A * N * B

* D * S * G * * * M * * * L I N G G I R

* * * A * * N * S * S * * * * T * G * O

S * * L * * M * B * A * * * * A * U * O

E * * E * A B D U L R A H M A N * T * K

P * * H * * * * B * A * * * * * * * * E

U * * * * * S * * * W * S K R A N G * *

T * * T E R E N G G A N U * * G * * * *

U F T I * * L * A * K * E * L A N U N *

M * * M * * A * Y * * * Z * * M * * * *

* I B A N * T * A D A T * * M A K K A H

* * * H * * * * * * * * * * * * * * * *
 21 1 30 31
* * * * * * *
2
* * * * * * * * * * * * *
3 34
* * * * * * * * * * *
20 4 5
* * * * * * * * * *
23
* * * * * * * * * * * * *
6 7 32
* * * * * * *
22
* * * * * * * * * * * * *
8 9 28
* * * * * *
35
* * * * * * * * * * * * *
10
* * * * * * * * *
24 26 29
* * * * * * * * * * * * *
19
* * * * * * * * * * * *
11
* * * * *

* * * * * * * * * * * * * * *
25 12 33
* * * * * * * * * * *
13 27
* * * * * * * *
14 15
* * * * * * *

* * * * * * * * * * * * * *
16 17 18
* * * * *

* * * * * * * * * * * * * * * * * * *
Melintang

1. Tokoh nasionalisme di Perak.

2. Majalah yang membincangkan isu Pendidikan anak-anak Melayu.
3. Kawasan Penghulu Dol Said di Melaka.
4. Penciptaan kapal ini mempercepatkan perjalanan antara Barat dan Timur.
5. Kaum atau golongan yang beranggapan bahawa agama Islam hanya untuk akhirat
sahaja.
6. Negeri yang dikuasai oleh Syarikat Borneo Utara British.
7. Negeri pertama menerima residen British.
8. Tokoh nasionalisme di Pahang.
9. Tentera rakyat Tanah Melayu Anti-Jepun.
10. Pemimpin kaum Iban dari Saribas yang menentang James Brooke di Batang Lupar.
11. Tokoh penentang British di Terengganu.
12. James Brooke telah menghapuskan orang-orang Iban di sungai ___________.
13. British memperkenalkan sistem cukai dan undang-undang tanah British di negeri ini.
14. British menyerang Naning kerana Penghulu Dol Said tidak menghantar _______ ke
Melaka.
15. Orang-orang Iban dianggap ___________ oleh James Brooke dan bertindak
menghapuskankan mereka.
16. Rentap dan Linggir adalah daripada kaum __________.
17. Penentangan rakyat tempatan adalah kerana British campur tangan dalam ________
resam orang Melayu.
18. Haji Abdul Rahman Limbong telah ditangkap dan dihukum buang negeri di _______.

Menegak

1. Negeri yang ditakluk oleh Portugis pada tahun 1511.

5. Tokoh penentang British di Kelantan.
12. Pembinaan terusan ini memendekkan perjalanan antara Barat dan Timur.
13. Bahan mentah yang kaya di Perak ialah bijih __________.
19. Tokoh ini telah membunuh J.W.W. Birch di Pasir Salak.
20. Penghulu Naning yang bangun menentang British.
21. Tokoh-tokoh gerakan Islah seperti Sheikh Tahir Jalaluddin dan Syed Syeikh al-Hadi
dikenali juga sebagai kaum ___________.
22. Tokoh nasionalisme di Sabah yang menguasai daerah Tambunan.
23. Datuk Bahaman menentang campurtangan British di negeri ini.
24. Akronim bagi Negeri-negeri Melayu Bersekutu.
25. Melaka, Pulau Pinang dan Singapura telah digabungkan dan dikenali sebagai Negeri-
negeri ___________.
26. Akronim bagi Syarikat Borneo Utara British.
27. Kubu Syarikat Borneo Utara British di Pulau ________ diserang mengejut oleh Mat
Saleh dan pengikut-pengikutnya.
28. Akronim bagi Parti Komunis Malaya.
29. Negeri yang diperintah oleh keluarga Brooke.
30. Pahlawan Iban yang terkenal kerana menentang kezaliman James Brooke di Nanga
Skrang.
31. Perjanjian Pangkor ditandatangani pada bulan _______________ 1874.
32. Negeri kelahiran tokoh nasionalisme iaitu Tok Janggut.
33. Selepas penubuhan Negeri-negeri Melayu Bersekutu, semua kuasa diambilalih oleh
Residen General. Sultan hanya berkuasa dalam bidang _____________ dan adat
istiadat Melayu.
34. Putera Gunung __________ merupakan sebuah novel yang bertemakan semangat
kebangsaan.
35. James _____________ telah menguasai Sarawak pada tahun 1842 daripada Sultan
Brunei.
 LAMPIRAN 4
SET SOALAN PERMAINAN BAHASA 4

PENUHKAN RUANGAN KOTAK DI BAWAH DENGAN JAWAPAN YANG

BETUL

1. Dasar sesebuah negara meluaskan pengaruh dan wilayahnya dengan menjajah

negara lain untuk kepentingan tertentu.

I M P E R I A L I S M E

2. Perasaan cinta akan bangsa dan negara yang membawa kepada gerakan
membebaskan tanah air.

N A S I O N A L I S M E

3. Karya Habis Gelap Terbitlah Terang dan Penulisan Seorang Puteri Jawa
telah ditulis oleh

R A D E N A D J E N G K A R T I N I

4. Novel Noli Me Tangere telang dikarang oleh seorang tokoh nasionalisme yang
terkenal di Filipina iaitu

J O S E R I Z A L

5. Di Indonesia, cerpen Kerikil-kerikil Tajam dan Ke Makam Bonda ditulis oleh

C H A I R I L A N U A R

6. Dua novel Ishak Haji Muhammad (Pak Sako) yang menyindir pihak British ialah

P U T E R A G U N U N G T A H A N

A N A K M A T L E L A G I L A

7. Perjuangan seorang tokoh di India menentang British telah memberikan inspirasi

kepada nasionalis di negara-negara Asia Tenggara. Siapakah tokoh tersebut?

M A H A T M A G A N D H I
 LAMPIRAN 4
SET SOALAN PERMAINAN BAHASA 4

PENUHKAN RUANGAN KOTAK DI BAWAH DENGAN JAWAPAN YANG

BETUL

1. Dasar sesebuah negara meluaskan pengaruh dan wilayahnya dengan menjajah

negara lain untuk kepentingan tertentu.

M I L M

2. Perasaan cinta akan bangsa dan negara yang membawa kepada gerakan
membebaskan tanah air.

S O A S

3. Karya Habis Gelap Terbitlah Terang dan Penulisan Seorang Puteri Jawa
telah ditulis oleh

D D N K T

4. Novel Noli Me Tangere telang dikarang oleh seorang tokoh nasionalisme yang
terkenal di Filipina iaitu

S I A

5. Di Indonesia, cerpen Kerikil-kerikil Tajam dan Ke Makam Bonda ditulis oleh

H R A A

6. Dua novel Ishak Haji Muhammad (Pak Sako) yang menyindir pihak British ialah

E R U T

K A E I

7. Perjuangan seorang tokoh di India menentang British telah memberikan inspirasi

kepada nasionalis di negara-negara Asia Tenggara. Siapakah tokoh tersebut?

H M N D
8. Dua faktor berikut telah memendekkan perjalanan antara Barat dan Timur serta
mendorong perluasan imperilaisme Barat di Asia Tenggara.

K A P A L W A P

T E R U S A N S U E Z

9. Selepas menguasai IndoChina, Perancis telah menubuhkan sebuah kerajaan pusat

yang dinamakan

U N I O N I N D O C H I N O I S E

10. Rentap berasal dari Hulu Skrang. Nama sebenar beliau ialah Libau dan bergelar
Raja Darat atau Raja Ulu. Apakah maksud perkataan Rentap?

P E N G G O N C A N G D U N I A

11. Mat Salleh ialah pemerintah daerah Tambunan dan Sungai Sugut yang bangun
menentang Syarikat Borneo Utara British kerana Gabenor Beaufort telah
menyerang dan membakar kampungnya. Berikan nama sebenar Mat Salleh dan
nyatakan keturunannya.

M O H A M M A D S A L L E H B I N D A T U B A L U

S U K U S U L U P A I T A N

12. Tok Janggut membantah pelaksanaan sistem cukai yang diperkenalkan oleh
British di Kelantan menyebabkan pihak British mengarahkan supaya beliau
ditangkap. siapakah nama sebenar Tok Jangut?

H A J I M A T H A S S A N B I N M U N A S

13. Gerakan Islah merupakan gerakan yang berusaha mendorong masyarakat Melayu
supaya membetulkan pandangan mereka terhadap Islam. Tiga tokoh pendorong
gerakan ini ialah

S H E I K H T A H I R J A L A L U D I N

S Y E D S Y E I K H A L - H A D I

D R . B U R H A N U D D I N A L - H E L M Y
8. Dua faktor berikut telah memendekkan perjalanan antara Barat dan Timur serta
mendorong perluasan imperilaisme Barat di Asia Tenggara.

A L A

E N U

9. Selepas menguasai IndoChina, Perancis telah menubuhkan sebuah kerajaan pusat

yang dinamakan

U O I C I E

10. Rentap berasal dari Hulu Skrang. Nama sebenar beliau ialah Libau dan bergelar
Raja Darat atau Raja Ulu. Apakah maksud perkataan Rentap?

N G C N

11. Mat Salleh ialah pemerintah daerah Tambunan dan Sungai Sugut yang bangun
menentang Syarikat Borneo Utara British kerana Gabenor Beaufort telah
menyerang dan membakar kampungnya. Berikan nama sebenar Mat Salleh dan
nyatakan keturunannya.

O M A L B T A

S L I T

12. Tok Janggut membantah pelaksanaan sistem cukai yang diperkenalkan oleh
British di Kelantan menyebabkan pihak British mengarahkan supaya beliau
ditangkap. siapakah nama sebenar Tok Jangut?

J M S N B U S

13. Gerakan Islah merupakan gerakan yang berusaha mendorong masyarakat Melayu
supaya membetulkan pandangan mereka terhadap Islam. Tiga tokoh pendorong
gerakan ini ialah

H K H A L D

Y E K A - I

R . R D N A - E Y