Ngusaba Dodol silih tunggil dresta saking Dsa Adat Selat, san sampun
kalaksanayang saking nguni antuk krama saha katamiang olih para panglingsir
irika. Ngusaba Dodol antuk krama Dsa Selat kaloktah antuk sakatah jejuluk
sajabaning kabaos Usaba Dodol inggih punika taler kaloktah pinaka Usaba Desa
miwah Usaba Ged. Yning kaselehin kruna Dodol inggih punika sanganan
tegesnyan pateh sareng kruna olah-olahan sane malakar aji gula, ketan miwah
sane lianan.
Dodol majeng umat hindu Bali wantah sarana upakara san mabuat malakar antuk
gule, ketan. (tetaruan san mabuah), sajabaning kelapa. Dodol kapayasin kantos
marupa sakadi Mru. Dangsil punika, ri kala ngusaba Aya/Dangsil kapdang
kapundut olih warga dsa nuju Pura Penataran. Dresta ngusaba Dangsil wantah
wnten ring Dsa Bungaya, pamargin dresta puniki taler kasokong olih sakatah
dsa san wnten ring wewidangan Bungaya san nglaksanayang saha nyokong
dresta mundut dangsil punika, nanging wantah dangsil taksu san mesti kapundut
olih warga Dsa Adat Bungaya. Dsa san nyokong dresta punika minakadi Dsa
Asak, Dsa Timbrah, Dsa Bugbug, Dsa Tenganan Pegringsingan, Dsa Tenganan
Dauh Tukad, Dsa Gumung, Macang, Tihingan, Bebandem, Kayu Putih, Kastala
Lungseri miwah Dsa Batu Dawa.
Silih sinunggil tokoh adat Bungaya IW Intaran nyinahang, dangsil wantah lambang
kasukertan (kesuburan). Sarana banten dangsil ageng san akhnyan pitung besik
miwah san alit-alit punika, nganggn lakaran makudang-kudang soroh jaja Bali
san lumrah kanggn sajeroning upacara kaagamaan. Yning sumbun tunggal
dangsil malakar soroh tetaruan san mabuah, sajabaning kelapa, tur nnten dados
kasambung. Wilangan tumpangnyan ganjil, malakar aji plawa (soroh don-donan
san lumrah kanggn sarana upacara minakadi don andong miwah sarwa sekar
san tiosan.
Ri kala ngusaba Dangsil katah Dangsil san kanggn akhnyan pitung besik san
soang-soang tumpangnyan matios-tiosan. Ngawit Dangsil san tumpangnyan
lima kantos matumpang solas. Sawilang tumpang tegehnyan a depa agung De
Kebayan Ngarep. Wnten taler kanggn Dangsil lianan san alit-alit san kaloktah
dangsil taksu, katahnyan sawatara 38 dangsil san kapayasin. Dangsil punika
kanggn ngempet utawi mialangin pamargin Ida Batara Kabh lunga ka Pura
Penataran ri kala Usaba Aya.
San madu kapatutan makarya Dangsil wantah subak sareng sami san wnten
ring wewidangan Dsa Adat Bungaya. Lumrahnyan, soang-soang sekaa subak
sampun kaicn eduman olih krama dsa. San sering kekantenang ri kala pacang
rauh utawi nyanggra upacara ngusaba Aya, kraman abulan sadurung
nglaksanayang Usaba Aya makanten sampun sayaga ngaryanin Dangsil ring siki
Ngusaba Aya ring Dsa Bungaya pinaka silih tunggil aci san kalaksanayang ring
sasih Karo. Sajeroning pula-palinnyan wnten paindikan san kanggehang tawah
inggih punika krama adat Bungaya rumasuk para ulaman nnten kadadosang
ngawag-awag mabusana. Tan dados nganggn baju, nanging wantah dados
nganggn kamben miwah saput san mawarna-warni. Nnten dados nganggn
udeng (destar) taler tan dados nganggn saput polng. Yning wnten san murug
kapercayain prasida keni bencana.
San pinih mabuat ngusaba Aya mangda prasida kapikenohin becik pinaka dresta
saha katamiang majeng para yowana pretisentanan, napimalih yning prasida
kalimbakang tur kalestariang prasida dados budaya pariwisata san nudut kayun
para tamiu rauh ka Bali. Sampunang kantos ical santukan akh madaging nilai
miwah katawahan san wantah wnten ring Karangasem pamekasnyan ring
wewidangan Dsa Bungaya.