Bentuk Pangkat
Pangkat disebut juga dengan eksponen. Bilangan berpangkat meliputi
bilangan berpangkat bulat positif, negatif dan nol.
Secara umum bilangan berpangkat ditentukan sebagai berikut :
Jika 𝑎 ∈ 𝑅 dan 𝑛 ∈ 𝐵 + maka 𝑎𝑛 = 𝑎 × 𝑎 × 𝑎 × … × 𝑎
sebanyak n faktor
𝑎 disebut 𝑏𝑖𝑙𝑎𝑛𝑔𝑎𝑛 𝑝𝑜𝑘𝑜𝑘 dan 𝑛 disebut 𝑝𝑎𝑛𝑔𝑘𝑎𝑡.
1
Jika 𝑎 ≠ 0, 𝑎 ∈ 𝑅 dan 𝑛 ∈ 𝐵 + maka 𝑎−𝑛 = 𝑎𝑛
Bilangan berpangkat negatif disebut bilangan berpangkat tak sebenarnya.
Jika 𝑎 ≠ 0, 𝑎 ∈ 𝑅 dan 𝑛 = 0 maka 𝑎0 = 1
Jika 𝑎 = 0, 𝑎 ∈ 𝑅 dan 𝑛 = 𝐵 + maka 0𝑛 = 0
Jika 𝑎 = 0, 𝑎 ∈ 𝑅 dan 𝑛 = 0 𝑑𝑎𝑛 𝑛 = 𝐵 − maka 0𝑛 𝑡𝑖𝑑𝑎𝑘 𝑡𝑒𝑟𝑑𝑒𝑓𝑒𝑛𝑖𝑠𝑖
Sifat – sifat bilangan berpangkat :
a. 𝑎𝑚 . 𝑎𝑛 = 𝑎𝑚+𝑛
𝑎𝑚
b. = 𝑎𝑚−𝑛
𝑎𝑛
c. (𝑎𝑚 )𝑛 = 𝑎𝑚𝑛
d. (𝑎𝑏)𝑚 = 𝑎𝑚 . 𝑎𝑛
𝑎 𝑎𝑚
e. (𝑏) = 𝑎𝑛
𝑚
𝑛
f. 𝑎 = √𝑎𝑚
𝑛
Contoh :
1. (5𝑎4 𝑏 −5 )(2𝑎−3 𝑏 7 ) = ⋯
312+𝑎 .92𝑎−7
2. =⋯
35𝑎
−1
3𝑎6 𝑏5
3. (81𝑎9 𝑏2 ) =⋯
Jawab :
1. (5𝑎4 𝑏 −5 )(2𝑎−3 𝑏 7 ) = (5 × 2)(𝑎4 . 𝑎−3 )(𝑏 −5 . 𝑏 7 )
= (10)(𝑎4+(−3) )(𝑏 −5+7 )
= 10𝑎𝑏 2
2.
312+𝑎 .92𝑎−7 312+𝑎 . (32 )2𝑎−7
35𝑎 =
35𝑎
12 𝑎 4𝑎 −14
3 .3 .3 .3
=
35𝑎
1573
312+(−14) . 3𝑎+4𝑎
=
35𝑎
−2 5𝑎
3 .3
=
35𝑎
−2
= 3
1 1
= 2=
3 9
−1 1
3𝑎6 𝑏 5
3. (81𝑎9 𝑏2 ) =
3𝑎6 𝑏 5
( )
81𝑎9 𝑏 2
81𝑎9 𝑏 2
=
3𝑎6 𝑏 5
34 𝑎9 𝑏 2
=
3𝑎6 𝑏 5
= (34 : 3)(𝑎9−6 )(𝑏 2−5 )
= (33 𝑎3 𝑏 −3 )
3𝑎 3
= ( )
𝑏
Bentuk Pangkat
1) Definisi
Jika 𝑎 ∈ 𝑅 dan 𝑚, 𝑛 ∈ 𝐵 + , maka berlaku:
1
𝑛
a) 𝑎𝑛 = √𝑎
𝑚
𝑛
b) 𝑎 𝑛 = √𝑎𝑚
2) Operasi Aljabar
Untuk setiap 𝑎, 𝑏 𝑑𝑎𝑛 𝑐, 𝑛 ∈ 𝐵 + bilangan positif maka berlaku hubungan;
𝑛 𝑛 𝑛
a) 𝑎 √𝑐 ± 𝑏 √𝑐 = (𝑎 ± 𝑏) √𝑐
𝑛 𝑛 𝑛
b) √𝑎 × √𝑏 = √𝑎𝑏
𝑛
√𝑎 𝑛 𝑎
c) 𝑛 = √𝑏
√𝑏
d) √𝑎 ± √𝑏 = √(𝑎 + 𝑏) ± 2√𝑎𝑏
3) Rasionalisasikan Penyebut
𝑎 𝑎 √𝑏 𝑎√𝑏
a) = × =
√𝑏 √𝑏 √𝑏 𝑏
𝑐 𝑐 𝑎 ∓ √𝑏 𝑐(𝑎 ∓ √𝑏)
b) = × =
𝑎±√𝑏 𝑎±√𝑏 𝑎 ∓ √𝑏 𝑎2 − 𝑏
𝑐 𝑐 √𝑎 ∓ √𝑏 𝑐(√𝑎 ∓ √𝑏)
c) = × =
√𝑎±√𝑏 √𝑎±√𝑏 √𝑎 ∓ √𝑏 𝑎− 𝑏
1573
Contoh :
1. Bentuk sederhana dari √80𝑎4 𝑏 3 adalah …
3 43 𝑥 3
2. √ 𝑦 −6 = ⋯
5 4
√ 2 √𝑎 √𝑎
3
3. 𝑎 =⋯
Jawab :
1. √80𝑎4 𝑏 3 = 4𝑎2 𝑏 3 √5𝑏
3 43 𝑥 3
2. √ 𝑦 −6 = 4𝑥𝑦 2
5 4
√ 2 √𝑎 √𝑎
3 5.4.3
√𝑎((8+1)3)+1
3. 𝑎 =
60 15
= √𝑎28 = √𝑎7
Bentuk Logaritma
Definisi
𝑔
𝑎 = 𝑔 𝑥 jika dan hanya jika 𝑥 = log 𝑎 dengan 𝑔 ∈ 𝑅 + , 𝑔 ≠ 1
Sifat – sifat logaritma :
𝑔 𝑔 𝑔
a. log(𝑎𝑏) = log 𝑎 + log 𝑏
𝑔 𝑎 𝑔 𝑔
b. log 𝑏 = log 𝑎 − log 𝑏
𝑔 𝑔
c. log 𝑎𝑛 = 𝑛 log 𝑎
𝑔
i. log 𝑔 = 1
𝑔
ii. log 𝑔𝑛 = 𝑛
𝑔
iii. log 1 = 0
𝑔𝑚 𝑛 𝑔
iv. log 𝑎𝑛 = log 𝑎
𝑚
𝑝
𝑔 log 𝑎
d. log 𝑎 = 𝑝
log 𝑔
𝑔 1
i. log 𝑎 = 𝑎log 𝑔
𝑔 𝑔
ii. log 𝑎. 𝑎log 𝑏 = log 𝑏
𝑔
log 𝑎
e. 𝑔 =𝑎
Contoh :
1573
6 36
1. log 100 + log 100 − log 4 + 5 − log 54 = ⋯
𝑎2 𝑏2 𝑐2
2. log (𝑏𝑐 ) + log (𝑎𝑐 ) + log (𝑎𝑏) = ⋯
3. Jika log 2𝑥 = 1 maka 25log 𝑥 sama dengan …
Jawab :
6 36
1. log 100 + log 100 − log 4 + 5 − log 54 = log 6 − log 100 + log 36
− log 100 − log 4 + 5 − log 54
= log 6 − log 102 + log 62
− log 102 − log 22 + 5 − log 32 . 6
= log 6 − 2 + 2 log 6 − 2 − 2 log 2
+ 5 − 2 log 3 − log 6
= 2 log 6 + 1 − 2 log 2 − 2 log 3
= 2 log 2 + 2 log 3 + 1 − 2 log 2
−2 log 3
=1
𝑎2 𝑏2 𝑐2 2 2 2
2. log (𝑏𝑐 ) + log (𝑎𝑐 ) + log (𝑎𝑏) = log (𝑎 . 𝑏 . 𝑐 )
𝑏𝑐 𝑎𝑐 𝑎𝑏
= log 1
=0
3. log 2𝑥 = 1
2𝑥 = 101
𝑥=5
25 52 1 5 1
log 5 = log 5 = log 5 =
2 2
SOAL KOMPETENSI
83 × 45
1. Bentuk paling sederhana dari adalah …
162
a. 29 c. 211 e. 213
b. 210 d, 212
2
1 3
𝑎2 .𝑏−3
3. ( 3 ) =⋯
−
𝑎−1 .𝑏 2
𝑏
a. c. 𝑎𝑏 e. 𝑏√𝑎
𝑎
1573
𝑎
b. d. 𝑎√𝑏
𝑏
1 −7 𝑎−1 −6 1 5
4. Bentuk sederhana dari (1−𝑎) (1+𝑎) (1+𝑎) adalah …
a. 𝑎2 − 2𝑎 + 1 c. 𝑎2 − 1 e. 𝑎2
b. 𝑎2 + 2𝑎 + 1 d. 1 − 𝑎2
1 −1 1
2 1 − −
𝑞 2 𝑝 3
5. {(𝑝 . 𝑞 ) (
3 2 2 ) }∶ ( 1 )=⋯
− −
𝑝 3 𝑝 2
1
a. 𝑝𝑞 c. 𝑝𝑞 e. √𝑞 3√𝑝
2
b. √𝑝𝑞 d. 𝑝√𝑞
2 3
6. Bentuk sederhana dari 16 x4 y 7 adalah …
2x y
1 3 1 73
a. 2𝑥 −6 𝑦 −10 c. 2 x 2 y 7 e. 2 x 2 y
12 3
b. 23 𝑥 6 𝑦 4 d. 2 x y7
7 x 3 y 4 z 6
7. Bentuk sederhana dari =…
84 x 7 y 1 z 4
x10 z 10 y3z 2 x10 y 5
a. c. e.
12 y 3 12x 4 12z 2
z2 x10
b. d.
12 x 4 y 3 12 y 3 z 2
5 3 1
8. Bentuk sederhana dari 27a b adalah …
35 a 7 b 5
a. (3𝑎𝑏)2 c. 9(𝑎𝑏)2 e. 9
(ab) 2
b. 3(𝑎𝑏)2 d. 3
(ab) 2
2 2 2
9. Bentuk sederhana dari 36 x y 5b(ab) adalah …
15ab 24 x 3 y 2
5a ay 3b
a. c. e.
2x 2x 2x
2
b. ab d. ab
2x 2y
1573
3 4 3
10. Bentuk (2 x y ) dapat disederhanakan menjadi …
4 x 4 y 2
5 5
2 2 14
a. y c. 1 y e. y
2x 2 x
2x 5
5
2 10
b. 2 y d. y
x 32x 5
4
2
11. Hasil dari 2a b : 8a 6 c 3 = …
1 2
c a
a10 b 8
a. c. 2a b e. 2𝑎10 𝑏𝑐
c c
b. b d. 2𝑏𝑐
a 2c
23 2 12
a 23 12 a senilai dengan …
12. Bentuk 1
a b : 1
b3 b3
1 1
6
a. 𝑎𝑏 c. b ab 4 e. a 3 b 2
b. a b d. a 6 b 5
1 1
13. Bentuk a b dapat dinyatakan dengan bentuk …
ab
ab 1
a. c. e. a + b
ab 2 2
a b
ab
b. d. 1
a 2b 2 ab
x 1 y 1
14. Dalam bentuk pangkat positif dan bentuk akar 1 1
=…
x2 y2
a.
x y
xy
c. xy x y e.
x y
xy
b.
y x
xy
d. xy x y
3 1 1 13 1 12 1 p
15. Diketahui p = ( x 2 x 2 )( x 3 x ) dan 𝑞 = ( x 2 x )( x x 3 ) , maka =…
q
1573
a. 3
x c. 𝑥 e. x3 x 2
3
b. x2 d. x3 x
3
a4 3 a a
16. Bentuk sederhana dari adalah …
3
a a
1
a. c. a 5 a e. 6
a
6 5
a
6 1
b. a5 d. 6
a
1
x 1 y 1 2
17. Bentuk senilai dengan ....
xy
xy
a. x y c. xy x y e.
x y
x y
b. x y d.
xy
18. Bentuk berikut yang merupakan bentuk akar adalah …
1 5
a. √4 c. √2 e. √243
3
b. √1 d. √8
6
19. …
18
a. 2 c. 2 3 e. 6
b. 3 d. 2 6
20. 4 48 5 12 6 27 .........
a. −24√3 c. 12√3 e. 0
b. 24√3 d. −12√3
0,5
1
21. 3 0,125 5 2
32
a. 0,25 c. 0,75 e. 1,25
b. 0,50 d. 1,00
1573
8 6 2
22. …
4 3
a. 1 c. √3 e. √6
b. √2 d. 2
6 10
23. Dengan merasionalkan penyebut pecahan , bentuk sederhananya
6 10
adalah…
23 6 10 13 6 10 23 6 10
a. c. e.
23 23 13
13 6 10 23 6 10
b. d.
23 13
24. 5 2 6 …
a. 3 2 c. 2 3 e. 6 5
b. 3 2 d. 6 5
6
25. …
15 10
2 3 3 2 3 2
a. 5 5 c. 10 15 e. 10 15
5 5 5 5 5 5
2 3 2 3
b. 15 10 d. 5 5
5 5 5 5
3 1 2−𝑥
26. Jika √8𝑥+2 = (32) maka nilai dari 8𝑥 − 𝑥 2 = ⋯
a. 7 c. 15 e. 33
b. 12 d. 16
44
27. …
28 10 3
a. 10 2 3 c. 2 3 10 e. -4
b. 10 2 3 d. 4
4 3
28. 912 …
1
a. c. 1 e. 9
9
1573
1
b. d. 3
3
35. Jika a
log b 4, c log a 2 dan 𝑎, 𝑏, 𝑐 bilangan positif, 𝑎1, 𝑐1 maka nilai dari
1
log(b.c)
a 4 2 adalah…
a. 2 6 c. 36 e. 16
b. 3 2 d. 64
1573
log 8√3+log 9√2+log 3
37. =⋯
log 6
3 7 2
a. c. 2 e. 3
2
5
b. d. 6
2
log 𝑎
38. Jika 𝑎 = 0,6666 … dan 𝑏 = 0,4444 … maka log 𝑏 = ⋯
1 1
a. c. 2 e. 3
4
1
b. d. 2
3
3
39. Jika 9log 4 = − 2𝑎 maka 0,25log 27 = ⋯
𝑎 3𝑎
a. c. e. −𝑎
2 2
𝑎
b. a d. − 2
3
40. Jika log 3 = 𝑎 dan log 2 = 𝑏 maka log 3 8 = ⋯
3𝑎
a. 3(𝑎 − 𝑏) c. 3(𝑎 + 𝑏) e. 𝑏
b. 3(𝑏 − 𝑎) d. 3𝑎𝑏
1573