Bab 6: Kurikulum di Malaysia

Hasil Pembelajaran

Pada akhir bab ini, anda akan dapat:

 Menerangkan sistem pendidikan ketika zaman penjajahan
 Menerangkan usaha Laporan Razak dan Laporan Rahman Talib
dalam asas sistem pendidikan Malaysia
 Menyenaraikan ciri-ciri falsafah pendidikan Malaysia
 Menerangkan proses pembangunan kurikulum

Pengenalan

Hampir 5 juta dari penduduk di Malaysia merupakan pelajar sekolah rendah atau menengah.
Segala perkara yang berkaitan dengan pendidikan berada di bawah bidang kuasa
Kementerian Pendidikan (MOE) yang bertanggungjawab untuk pembangunan sekolah rendah
dan pendidikan menengah di negara ini. Sejak akhir-akhir ini, pentadbiran dan pembangunan
pengajian tinggi telah diambil alih oleh Kementerian Pengajian Tinggi. Pendidikan sekolah
rendah berlangsung selama enam tahun. Tujuannya adalah untuk menyediakan asas-asas
membaca, menulis dan mengira (3Ms). Pada akhir tempoh ini, pelajar akan menduduki Ujian
Penilaian Sekolah Rendah (UPSR). Semua pelajar akan meneruskan persekolahan ke sekolah
menengah yang dibahagikan kepada tiga peringkat utama: tahap menengah rendah,
menengah atas dan peringkat pra-universiti.

Pendidikan menengah rendah di Malaysia menyediakan pelajar untuk kemahiran

yangdiperlukan dalam kehidupan dan dalam menjadi rakyat yang berguna di negara ini.
Selepas menamatkan Tingkatan Tiga, pelajar dikehendaki mengambil Penilaian Menengah
Rendah (PMR). Pencapaian mereka dalam peperiksaan ini akan menentukan aliran akademik
mereka pada tahap menengah atas, iaitu sama ada mereka memasuki aliran sains, sastera,
teknikal atau vokasional. Pada akhir tempoh dua tahun dalam pendidikan menengah atas,
pelajar akan dinilai melalui peperiksaan wajib kebangsaan iaitu Sijil Malaysia Peperiksaan
(SPM) atau Sijil Vokasional Malaysia Peperiksaan (SPVM) bagi pelajar dalam aliran
vokasional.

Seterusnya, pelajar akan melalui dua tahun lagi dalam Tingkatan Enam atau Matrikulasi
sebelum memperolehi kemasukan ke institusi pengajian tinggi awam (IPTA). Sesetengah
pelajar mungkin akan meneruskan pengajian pra-universiti atau kursus asas sebelum
memasuki IPTA. Yang lain pula mungkin meneruskan pengajian mereka ke tahap Diploma
atau kursus Sijil atau menjalani latihan kemahiran di pusat-pusat latihan yang dipilih atau
menyertai kolej perguruan. Selebihnya pula akan memasuki pasaran tenaga kerja.
Kurikulum pada Zaman Jajahan British

Ketika era pemerintahan British, dasar pecah dan perintah telah dilaksanakan melalui sistem
pendidikan yang direka khas untuk membahagikan rakyat. Etnik Melayu hanya menerima
pendidikan sekolah rendah selama enam tahun. Tiga objektif telah ditetapkan untuk
pendidikan Melayu, iaitu: (1) untuk membiasakan kanak-kanak lelaki Melayu dengan sifir
mudah supaya mereka dapat mengendalikan urusan perniagaan, (2) untuk mengembangkan
perasaan menyintai kebersihan, dan (3) untuk melatih anak-anak golongan bangsawan
Melayu supaya cekap dalam bahasa Inggeris supaya dapat berkhidmat untuk pihak penjajah.

Etnik India juga menerima hanya enam tahun pendidikan rendah sahaja dan lazimnya
menjadi pekerja di ladang-ladang getah dan landasan kereta api. Dasar ini sengaja dilakukan
untuk menafikan mereka dari dua pergerakan ekonomi dan geografi. Sebaliknya, etnik Cina
pula dibenarkan menubuhkan sekolah mereka sendiri dan menggunakan kurikulum, guru dan
buku teks dari China kerana kerajaan penjajah British tidak menganggap bahawa mereka
berkewajipan untuk meyediakan pendidikan kepada penduduk yang bersifat sementara.

Kerajaan penjajah pula telah menubuhkan sekolah Inggeris untuk membekalkan tenaga kerja
yang mencukupi demi menjalankan jentera pentadbiran British. Sekolah-sekolah selalunya
terletak di kawasan bandar. Sebagai contoh, pada tahun 1896 sembilan sekolah Inggeris telah
ditubuhkan di bandar Perak. Kebanyakan pelajar di sekolah-sekolah itu merupakan etnik Cina
dan India dan hanya kira-kira 15% merupakan etnik Melayu. Oleh itu, sistem pendidikan ini
telah membahagikan penduduk Malaysia selama seratus tahun atau lebih.

Rancangan Cheeseman (1946)

Selepas Perang Dunia Kedua, dasar pendidikan baharu yang dikenali sebagai Rancangan
Cheeseman (1946) telah memperkenalkan pendidikan sekolah rendah dalam semua bahasa.
Rancangan ini telah membenarkan penggunaan empat bahasa sebagai bahasa pengantar di
sekolah menengah. Pengajaran 'bahasa ibunda' turut dijalankan di sekolah-sekolah Inggeris,
dan pada masa yang sama pengajaran bahasa Inggeris itu akan diwajibkan di semua sekolah-
sekolah vernakular. Dasar baru bilingualisme selari ini tidak mempertimbangkan kesepaduan
rakyat. Walau bagaimanapun, dasar ini telah ditinggalkan pada tahun 1949 dengan
pembubaran Malayan Union.

Laporan Barnes (1951)

Setelah menyedari nasib sekolah-sekolah Melayu, sebuah jawatankuasa yang terdiri dari
lapan orang Melayu dan lima orang Inggeris telah ditubuhkan pada tahun 1951 untuk
mengkaji pelajaran Melayu dan diketuai oleh Dr Barnes, seorang saintis sosial dari Universiti
Oxford. Mereka yang dipertanggungjawabkan dengan tugas mengkaji sumber, kemudahan
dan peluang pendidikan di Malaya. Oleh itu, Jawatankuasa Barnes tidak dapat mencadangkan
penambahbaikan di sekolah-sekolah Melayu tanpa yang melibatkan seluruh sistem
pendidikan. Oleh itu, Laporan Barnes (1951) telah mencadangkan idea yang radikal, iaitu
bahawa semua sekolah sedia ada perlu diubah menjadi sekolah kebangsaan, di mana kanak-
kanak dari pelbagai kumpulan etnik akan diajar dengan menggunakan bahasa Melayu sebagai
bahasa pengantar dan juga Bahasa Inggeris. Penekanan diberikan kepada pembelajaran aktif,
pembangunan pemikiran dan penyertaan aktif dalam aktiviti-aktiviti sekolah. Cadangan-
cadangan dalam Laporan Barnes mengandaikan bahawa sekolah vernakular akan pupus,
termasuklah sekolah-sekolah Melayu (Omar Hashim1961). Seperti yang dijangka, rakyat
bukan Melayu, terutamanya etnik Cina, memberi kritikan hebat terhadapnya kerana mereka
melihat ini sebagai satu langkah untuk menghapuskan bahasa dan identiti budaya.

Penyata Fenn-Wu (1952)

Satu jawatankuasa yang diketuai oleh Dr W.P. Fenn dan Dr Y.T. Wu telah ditugaskan untuk
mengkaji status pendidikan vernakular Cina di Malaysia untuk disepadukan ke dalam sistem
pendidikan yang seragam. Ini menyebabkan pembentukan jawatankuasa lain yang dikenali
sebagai Jawatankuasa Fenn-Wu yang telah ditubuhkan pada tahun 1952. Ia bertanggapan
bahawa sebahagian besar dari etnik Cina bersedia menerima bahasa Melayu dan bahasa
Inggeris sebagai bahasa pengantar pengajaran dan pada masa yang sama dapat meneruskan
pembelajaran bahasa ibunda mereka untuk mengekalkan identiti budaya mereka. Laporan
Fenn-Wu seolah-olah membuat tuntutan yang sama bagi kaum India. Bahasa ibunda
masyarakat India (Tamil, Telugu dan Punjabi) dikekalkan di sekolah-sekolah India.

Self-Test

1. Mengapakah masyarakat Melayu membangkang

Rancangan Cheeseman?

2. Mengapakah masyarakat Cina membangkang cadangan

Laporan Barnes?

Inisiatif Kurikulum Selepas Merdeka

Laporan Razak 1956 dan Ordinan Pendidikan 1957

Pergerakan Malaysia ke arah kemerdekaan menimbulkan kesedaran bahawa menyatukan

masyarakat pelbagai etnik perlu menjadi keutamaan. Satu jawatankuasa yang diketuai oleh
Dato’ Abdul Razak Hussein telah ditubuhkan dan cadangan dalam Laporan Razak 1956 telah
menjadi asas kepada sistem pendidikan Malaysia. Laporan Razak telah sedikit sebanyak
mengguna semula idea-idea Laporan Barnes dan Fenn-Wu. Laporan ini menekankan bahawa
walaupun niat kerajaan adalah untuk memperkenalkan Bahasa Melayu sebagai bahasa
kebangsaan secara beransur-ansur, ia juga berniat untuk mengekalkan bahasa ibunda yang
lain.

Berikut merupakan cadangan Laporan Razak:

 Bahasa Melayudijadikan Bahasa Kebangsaan dan menggunakan tulisan Rumi.
 bilingualisme yang sedia ada di sekolah rendah akan dikekalkan.
 semua sekolah, tanpa mengira medium bahasa perlu menggunakan kurikulum yang sama
kandungan, iaitu kurikulum berpusat Malaysia dengan sistem satu penilaian untuk semua.
 Sekolah-sekolah aliran Melayu akan dikenali sebagai Sekolah Kebangsaan, dan sekolah-
sekolah yang menggunakan Bahasa Inggeris, Mandarin dan Tamil sebagai bahasa pengantar
telah dikategorikan sebagai Sekolah-Sekolah Jenis Kebangsaan.
Penggunaan kandungan kurikulum yang sama tanpa mengira bahasa pengantar mudah
dicapai. Mereka mengharapkan kandungan sukatan pelajaran yang sama akan membentuk
nilai-nilai dan pandangan hidup, dan akhirnya menjalin sebuah negara bersepadu yang baru.

Namun demikian, pelaksanaannya menghadapi kritikan hebat. Usaha awal untuk mencapai
perpaduan melalui pendidikan bersifat terlalu lemah dan langkah-langkah yang diambil tidak
cukup berkesan untuk mencetus integrasi sosial. Satu-satunya perubahan positif ialah
pendidikan menengah bagi etnik Melayu yang sebelum ini diabaikan sahaja.

Dasar menubuhkan sekolah Melayu menengah bertujuan untuk menyatukan kanak-kanak dari
semua kaum di bawah satu sistem pendidikan kebangsaan, di mana bahasa Melayu menjadi
bahasa pengantar. Usaha ini bermatlamat supaya semua sekolah memiliki hala tuju yang
sama (Laporan Razak, 1956). Walau bagaimanapun, laporan itu juga menyebut bahawa
'kemajuan yang ke arah matlamat ini tidak boleh dipercepatkan’ (Laporan Razak, 1956).

Laporan Rahman Talib dan Akta Pelajaran 1961

Pada bulan Februari, 1960, kerajaan telah melantik sebuah jawatankuasa yang diketuai oleh
bekas Menteri Pelajaran, Abdul Rahman Talib untuk mengkaji semula Dasar Pendidikan
1956, untuk mengkaji masa lalu dan pelaksanaan masa depan. Berikut merupakan
cadangannya:

 Penubuhanlatihan perguruan bagi memudahkan perkembangan sistem persekolahan

 Peruntukan tempat di sekolah rendah yang menggunakan bahasa pilihan ibu bapa bagi
kanak-kanak Malaysia yang sudah mencapai umur persekolahan.
 Umur meninggalkan sekolah dinaikkan kepada 15 tahun dengan pemansuhan peperiksaan
kebangsaan Tahun 6 di mana pelajar yang gagal tidak dibenarkan untuk meneruskan
persekolahan ke sekolah menengah.
 Pendidikan sekolah rendah perlu disediakan secara percuma dan berkuatkuasa dari tahun
1962.

Laporan Rahman Talib pada tahun 1960 membincangkan bahawa bahasa Melayu dan bahasa
Inggeris diperlukan sebagai mata pelajaran wajib dalam kurikulum semua sekolah. Ciri
utamanya ialah perpaduan negara melalui penggunan bahasa Melayu sebagai Bahasa
Kebangsaan. Setelah memperakui bahawa penukaran bahasa pengantar akan dirumitkan
tanpa buku-buku teks yang sesuai, laporan itu juga mencadangkan bahawa Kementerian
Pendidikan memilih guru-guru yang berkelayakan untuk menterjemah buku-buku ke dalam
bahasa Melayu.

Jawatankuasa Kabinet mengenai Pendidikan, 1979

Laporan Kabinet 1979 memberikan cadangan berikut:

o Penekanan ke atas 3R iaitu pendidikan asas membaca, menulis dan mengira
o Penekanan kepada pendidikan kerohanian yang kukuh dan unsur-unsur disiplin yang
diingini
o Penekanan ke atas kurikulum Malaysia
o Pendidikan pendidikan menengah atas dibahagikan kepada dua aliran iaitu akademik dan
vokasional
o Peluang untuk meneruskan pelajaran dari 9 tahun hingga 11 tahun
o Memudahkan prosedur pengurusan pendidikan untuk meningkatkan kualiti pendidikan
secara keseluruhan

Self-Test

1. Apakah cadangan Laporan Razak?

2. Apakah cadangan Laporan Rahman Talib?

Pembaharuan Kurikulum

Pembaharuan kurikulum utama dalam sistem pendidikan Malaysia merupakan pengenalan

Kurikulum Bersepadu Sekolah Rendah pada tahun 1983 dan Kurikulum Sekolah Menengah
Bersepadu pada tahun 1989. Kurikulum ini telah diperbaharui kerana permintaan daripada
masyarakat bahawa kurikulum yang sedia ada telah dipenuhi dan yang agak sukar bagi
pelajar yang tidak dapat membaca atau menulis pada tahap yang dikehendaki. Rombakan
kurikulum ini telah dijalankan berdasarkan Falsafah Pendidikan Kebangsaan.

Pendekatan bersepadu ini memerlukan penyerapan nilai-nilai moral, patriotik, sains dan
teknologi, penggunaan yang bahasa yang betul, pendidikan, kemahiran belajar, pemikiran
kreatif dan kritikal. Penyerapan idea-idea ini berlaku dalam seluruh bidang. Sebagai contoh,
patriotisme dibincangkan dalam subjek Sejarah dan Kajian Tempatan. Konsep dalam
pendidikan alam sekitar diselitkan dalam mata pelajaran Geografi, Sains dan Biologi.

Kurikulum Sekolah Rendah Bersepadu (KBSR)

Kurikulum Sekolah Rendah Bersepadu ini dibahagikan kepada dua fasa iaitu Fasa 1 (Darjah
1-3) dan Fasa II (Darjah 4-6). Kurikulum ini menekankan penguasaan, pengukuhan dan
aplikasi 3R dan pemerolehan kemahiran yang kompleks dan pengetahuan. Selain itu,
penekanan diberikan kepada pembangunan sikap dan nilai positif. Kandungan dibahagikan
kepada enam bahagian iaitu kemahiran asas, kemanusiaan, seni dan rekreasi, nilai dan sikap,
kemahiran hidup dan kemahiran komunikasi. Mata pelajaran wajib ialah Bahasa Malaysia,
Bahasa Inggeris, matematik, pendidikan Islam, pendidikan moral, muzik, seni, pendidikan
jasmani, sains. kajian dan kemahiran hidup tempatan.

Kurikulum Sekolah Menengah Bersepadu (KBSM)

Kurikulum Sekolah Menengah Bersepadu menekankan penyediaan pendidikan umum dan
penyatuan kemahiran yang diperolehi di peringkat sekolah rendah. Kurikulum sekolah
menengah terus memberi tumpuan kepada pembangunan positif, sikap dan nilai di kalangan
pelajar. Kurikulum menengah rendah terdiri daripada mata pelajaran berikut: Bahasa
Malaysia, Bahasa Inggeris, matematik, Pendidikan Islam, pendidikan moral, sains, geografi,
sejarah, pendidikan fizikal, seni dan kemahiran hidup. Dalam kurikulum menengah atas, di
samping mata pelajaran wajib seperti sejarah, matematik, Bahasa Malaysia, Bahasa Inggeris,
pendidikan moral / pendidikan Islam; pelajar boleh memilih mata pelajaran elektif dari aliran
sastera, sains tulen, pengajian Islam, seni gunaan, teknologi maklumat, teknologi dan bahasa.
Kaedah Pengajaran
Bagi meningkatkan minat dan motivasi pelajar, guru-guru digalakkan untuk menggunakan
strategi pengajaran-pembelajaran yang berbeza. Teknik kumpulan kecil perlu digunakan
secara meluas untuk menampung gaya pembelajaran pelajar yang berbeza.

Pelajar sentiasa digalakkan untuk berdikari. Mereka juga digalakkan untuk menyertai aktiviti
pembelajaran yang bermakna dan pembelajaran merentasi kurikulum kepada situasi di luar
kurikulum. Penggunaan ICT dalam pengajaran dan pembelajaran juga perlu dipertingkatkan.
Sebagai contoh, sumber-sumber internet harus akan digunakan dan pelbagai peralatan web
perlu digunakan untuk memastikan pembelajaran lebih bermakna dan menarik.

Rang Undang-Undang Pendidikan 1995

o Sistem pendidikan negara bertujuan untuk melahirkan pendidikan bertaraf dunia dari segi
kualiti demi mencapai aspirasi negara
o Dasar Pelajaran Kebangsaan menjadi asas untuk dasar pendidikan negara
o Tempoh pendidikan rendah adalah selama 5 hingga 7 tahun
o Pendidikan prasekolah merupakan sebahagian daripada sistem pendidikan kebangsaan
o Pendidikan Politeknik Teknikal dinaik taraf
o Peruntukan diberi bagi pengawasan pendidikan swasta

Proses Pembangunan Kurikulum di Malaysia

Kurikulum di Malaysia dibangunkan secara berpusat melalui Kementerian Pelajaran (MOE).
Jabatan-jabatan utama yang bertanggungjawab untuk mereka bentuk pembangunan
kurikulum sekolah ialah:
 Pusat Perkembangan Kurikulum (CDC): reka bentuk dan pembangunan kurikulum bagi
peringkat prasekolah sehingga menengah atas
 Jabatan Pendidikan Teknik dan Vokasional: reka bentuk dan pembangunan kurikulum
teknikal dan vokasional bagi sekolah-sekolah teknik dan vokasional
 Jabatan Pendidikan Agama dan Moral: reka bentuk dan pembangunankurikulum
pendidikan agama termasuk pengajaran bahasa Arab.

Walau bagaimanapun, semua perkara-perkara mengenai dasar-dasar kurikulum perlu

diluluskan oleh Jawatankuasa Kurikulum Pusat (CCC) yang diketuai oleh Ketua Pengarah
Pelajaran. Jawatankuasa ini terdiri dari pelbagai pengarah bahagian di KPM seperti Bahagian
Buku Teks, Bahagian Pendidikan Guru, Lembaga Peperiksaan, Bahagian Teknologi
Pendidikan dan Bahagian Sekolah. Sebagai contoh, pengenalan subjek baru hendaklah
dibincang dan diluluskan oleh Jawatankuasa ini sebelum ia boleh dilaksanakan di sekolah-
sekolah.

Program kurikulum yang telah diluluskan oleh CCC perlu dibincang dan diluluskan oleh
Jawatankuasa Pelaksanaan Kurikulum (CIC) yang terdiri daripada 14 pengarah-pengarah
negeri pendidikan dan wakil-wakil pelbagai agensi dari MOE. Jawatankuasa ini akan
membincangkan sebarang perkara yang berkaitan dengan pelaksanaan rancangan kurikulum
secara terperinci. Proses pembangunan kurikulum adalah berdasarkan model kitaran dan
bermula dengan analisis keperluan, diikuti dengan perancangan, pembangunan, perintis,
penyebaran dan pelaksanaan dan penilaian (lihat Rajah 10.1). Idea untuk inisiatif kurikulum
mungkin bermula dengan arahan dari pembuat dasar seperti kerajaan; daripada perubahan
trend dunia, atau hanya dari kesedaran bahawa yang sedia ada kurikulum mengalami
beberapa kelemahan yang dikenal pasti. Satu pasukan yang diketuai oleh CDC yang terdiri
daripada pegawai-pegawai KPM, ahli akademik, badan-badan profesional dan industri
wakil-wakil dilantik. untuk merancang dan mereka bentuk kurikulum baru atau menyemak
semula kurikulum yang sedia ada. Tugas pertama anggota pasukan adalah untuk mengkaji
kesusasteraan yang ada dan laporan amalan di negara-negara lain. Tujuannya adalah untuk
menyediakan satu teori dan rangka kerja falsafah untuk kurikulum baru atau disemak semula.
Guru-guru dan jurulatih guru dibawa masuk untuk membincangkan reka bentuk kurikulum
dan penyampaian yang paling berkesan. Perbincangan tertumpu kepada pemilihan
kandungan, pemecahan daripada kandungan bagi setiap tahun persekolahan dan cadangan
aktiviti dan kaedah pengajaran pembelajaran. Kerja ini dilakukan oleh CDC bersama-sama
dengan jawatankuasa, pendidik, guru dan pelatih guru. Spesifikasi kurikulum dipersetujui
bagi buku-buku teks dan bahan-bahan sokongan yang lain. Juga dihasilkan adalah panduan
guru umum dan panduan untuk topik-topik tertentu.

Kurikulum ini kemudiannya dicuba di sekolah-sekolah terpilih. Pada peringkat ini, jabatan
pendidikan negeri-negeri yang terlibat dibawa masuk Berdasarkan penemuan sekolah cubaan
atau "pelaksanaan terhad", keputusan dibuat untuk meneruskannya ke peringkat pelaksanaan
penuh. Pelaksanaan kurikulum ke seluruh negara dilaksanakan oleh
agensi-agensi KPM berikut:
 Kurikulum Pusat Pembangunan terlibat dalam penyebaran kurikulum dan "kakitangan
utama" dilantik yang terdiri terutamanya daripada guru-guru kanan dan jurulatih guru dan
bertanggungjawab untuk menyebarkan kurikulum.
 Bahagian Buku Teks menjalankan penyediaan buku-buku teks dan bahan tambahan lain-
lain.
 Bahagian Teknologi Pendidikan melaksanakan penyediaan bahan multimedia untuk
menyokong pelaksanaan kurikulum.
Sindiket Peperiksaan terlibat dalam penilaian pelajar.

Di peringkat negeri, Jawatankuasa Kurikulum Negeri yang diketuai oleh Pengarah

Pendidikan Negeri memantau, menilai dan memudahkan pelaksanaan kurikulum oleh
pengetua dan guru besar. Jawatankuasa negeri akan menganjurkan mesyuarat dan bengkel
dengan pengetua, guru besar, pegawai pendidikan daerah dan guru-guru. Ia juga membantu
dalam penyelarasan sumber dan bertindak sebagai perantara antara Jawatankuasa Kurikulum
Bahagian/Daerah dan MOE.

Di peringkat daerah, aktiviti-aktiviti perancangan dan pelaksanaan yang dijalankan oleh

Jawatankuasa Kurikulum Daerah. Ia memberi panduan dan bantuan dalam melaksanakan
kurikulum di sekolah dan peringkat bilik darjah.

Di peringkat sekolah, jawatankuasa kurikulum diketuai oleh guru besar yang menyelia
pelaksanaan di dalam bilik darjah. Jawatankuasa ini memudahkan pelaksanaan kurikulum
dengan menyediakan guru-guru dengan sumber-sumber yang berkaitan, panduan dan
sokongan. Jawatankuasa ini juga memberi maklum balas pelaksanaan kepada jawatankuasa
daerah masing-masing.

Self-Test

Terangkan proses pembangunan dan pelaksaan kurikulum di

Malaysia.