Wasta : Fitriani Erdia Suwandi

NPM : 180210180039

Apun Gencay

Dina raraga mielIng Poe Basa Indung Sadunya, Pusat Digitalisasi dan Pengembangan
Bahasa Sunda jeung Program Studi Sastra Sunda Universitas Padjadjaran ngayakeun acara
Pasanggiri Tarucing Cakra sareng midangkeun monolog Apun Gencay di Aula Graha Sanusi
Hardjadinata Universitas Padjadjaran Bandung ping 21 Februari 2020 aktris nu nyandakeun
monolog Apun Gencay teh nyaeta Fani Hatinda nu nuju nyuprih elmu di Universitas Pendidikan
Indonesia Bandung. Sateuacan monolog di kawitan teh, aya pintonan oge ti Pak Imam nu
nyandakeun ‘Jantre Arkidam’ karya ti Ajip Rosyidi. Apun Gencay teh salasahiji carita pondok
karya Prof.Yus Rusyana nyaeta bagean ti kumpulan cerpen ‘Jajaten Ninggang Papasten’ nu
parantos di serat di taun 1963.

Carita ieu dikawitan ngeunaan wanoja nu geulis, awakna alus, kulitna oge alus janten
kembang desa di lemburna nyeta di Cikembar, Sukabumi nyaeta Apun Gencay. Matak teu aneh
loba jajaka nu bogoh ka Apun Gencay. Nu bogoh ka Apun teh aya nu kasep, aya nu gagah kituna
mah loba nu ngajajar nu hayangeun ka Apun. Anjeunna mung bogoh ka jajaka Cipamingkis nu
nenehana Akang jajaka urang Cipamingkis nu bade ngarabi. Apun dipasihan karembong ku si
Akang jajaka urang Cipamingkis tea nu geus jangji yen si akang teh deuk ngajak ngarabina teh
saeunggeus tatanen di kebonna.

Apun Gencay ieu katelah geulisna dugi kadangu di nagari Cianjur. Dugi Dalem atanapi
Rajapati teh ngapirabi Apun janten selirna. Padahal mah Dalem teh migoba istri jeung
sababaraha selir di Padalemanna teh. Angger we ai geus bogoh mah, Dalem teh keukeuh hayang
ngapirabi si Apun, kembang desa ti Cikembar. Ahirna mah manehna narima ajakan jang kawin ti
Dalem hayang teu hayang, Baheula mah kadang-kadang mun Dalem mah ulah kawin ka cacah
kudu kawin ka nu sarua menak deui sabab sarua-sarua miboga turunan darah biru.

Apun indit ninggalkeun kolotna nu geus ngurus manehna ti leuleutik. Manehna dibawa
ka Padaleman, Apun nu parantos dipirabi teh masih keneh dinyangki mun aya menak nu
hayangeun ka urang lembur. Nu lain turunan menak jeung teu boga nanaon, masih teu sangka
geuning aya nu hayangeun menak ka cacah. Gamparan teh kacida nyaahna ka selirna teh, teu
kaop embung ditinggalkeun lamun keur sare. Patetep panon, nyekelan leungeun nepikeun ka
mbung lesot ti peuting nepi ka isuk-isuk. Matak kitu nu asalna Apun euweuh pisan rasa nyaah
ka Dalem, tapi Dalem parantos masihan perhatosan nu leuwih,mikanyaahna oge sarua nyaahna
cigah ka Raden Ayu istri Dalem nu mimiti. Apun teh mimiti aya ras-ras nyaah jeumg bogoh ka
Dalem teh. Kacaritakeun yen Raden Ayu teh istri Dalem nu lian, anjeunna teh kawitna ti
Batuwangi.

Apun nu kawitna mung bogoh ka jajaka ti Cipamingkis lami-lami bogoh oge ka Dalem
nu ayeuna janten salakina. Sabab kitu, Apun kacida bingungna. Mikir manehna teh masih bogoh
ka jajaka Cipamingkis tapi manehna bogoh oge ka Dalem teh. Indung rompes teh tuluy wae muji
Apun, ceunah awakna alus, beungeutna geulis keur meujeuhna kaluar bulu mayang. Matak eta
loba lalaki nu bogoheun ka Apun Gencay teh.

Asup di Padaleman teh keur rame, sabab keur ngariung Apun keur mawa kembang di
kelek bari di ruing ku dayang-dayangna. Ti dieu mimiti aya na kaributan di Padaleman teh.
Kanjeng Dalem teh tilar dunya dina korsi goyang, teu apal saha nu geus maehan Dalem. Loba
rahayat nu nyeuceurikan tiwasna Dalem, sabab Dalem teh pamingpin di Padaleman, loba rahayat
nu nyalahkeun Apun dina tilarna Dalem. Teu lila ti dinya Raden Ayu oge tilar di Padaleman. Ieu
nu matak Apun jadi kaduhung teu puguh rarasaan asa ngarasa manehna teh teu baleg jeung
prihatin. Manehna ngarasa teu boga sasaha ai geus ditinggalkeun ku Dalem jeung Raden Ayu,
pamajikan Dalem nu mimiti.

Tiwasna Dalem teh gening dipaehanna ku kabogohna Apun baheula si Akang jajaka ti
Cipamingkis, nu niat bales dendam kulantaran Dalem teh ngarebut Apun ti manehna nu saacanna
Apun deuk dijadikeun pamajikanana ku si Akang jajaka Cipamingkis teh, ku sabab eta si Akang
teh maehan Dalem da ku bakating nyeri hate jadi wawalesna teh ku nyawa. Dalem dipaehanna
make condre. Condre teh nyaeta bedog nu jadi senjata khas Cianjur.

Pintonan monolog Apun Gencay ieu nu dibawakeun ku Fani Hatinda kacida alus pisan.
Cara manehna ngomong, gestur awakna bisa nepi asup merankeun karakter Apun Gencay. Tuluy
tina emosina manehna bisa ninggalikeun mimik mukana nu rupa-rupa bedana mimiti tinu bingah,
atoh, pasrah, kesel sagala rupa ekspresi nu kudu sarua jeung alur carita tina Apun Gencay.
Ditambah deui kostum nu cerah nambah kesan beuki ngadukung karakterna di luhur panggung.