YAYASAN BOPKRI YOGYAKARTA

SEKOLAH MENENGAH KEJURUAN

SMK BOPKRI 1 YOGYAKARTA
Bidang Studi Keahlian : 1. Bisnis dan Manajemen
2. Teknologi Informasi dan Komunikasi
Terakreditasi : A
Alamat : Jalan Cik Di Tiro No. 37 Telepon/Fax 0274 523567 Yogyakarta 55223
Email : smk.bopkri1yk@gmail.com Website : www.smkbopkri1jogja.sch.id

SOAL PENILAIAN TENGAH SEMESTER GASAL

TAHUN PELAJARAN 2020 / 2021

Mata Pelajaran : Bahasa Jawa

Kelas : X (sepuluh)
Kompetensi Keahlian : AKL / OTP / MM
Hari, Tanggal : Rabu, 16 September 2020
Waktu : 11.30 – 12.30

I. SOAL PILIHAN GANDA

Pilihen salah siji wangsulan kang kokanggep bener, kanthi nyorek (X) ana ing
wangsulan kang kokanggep bener!

1. buAnitslhsiji[nguruai=se[kolhai=z[yog-k/t. mul=bsI=g]is\.sbenFinm=ktnitih…
A. Sepedha motor
B. Sekolah
C. Pasar
D. Wayah isuk
E. Wayah sore

2.
?aupcrci=ci=[goli=ai=fusunGefzn\,
?acrt]disi[psTci=ci=[goli=ai=k=fipunTinFkkenSefyw/gpdukuanGefzn.
[fsgef=x[jo,kecmtnKr=[mo[jomenikfipunWiwitiski=pverznHerjanHisLmFemkD|
mte_kerjanMjpait¿ai=k=avCsipunKgemMekrkenHjrnHisLm¿,alrnPverznMenikkcri[aosBilih
 b=swnK`[tonHjpaitHi=k=asMnipunKiwis=svJyflhg/wnipunSmikepLyuknQifipu[nD[rkkenSe
[noptiki[t]o[po[yo.
Irah – irahan saka wacana ing dhuwur iki yaiku… .
A. Upacara Kamardikan Republik Indonesia
B. Tata Adicara Nalika Purnawitata Ing Sekolah
C. Upacara Cingcing Goling ing Dusun Gedangan
D. Upacara Sekaten ing Ngayogyakarta
E. Nguri-uri Kabudayan Jawa

?c]hag[wbub]h,rukunag[ws[nTos.
3. Paribasan iki sering kita rungokake. Kang jumbuh saka paribasan iki yaiku … .
A. Urip ing donya ojo cecongkrahan nanging kudu tansah guyup rukun lan bebarengan, supaya urip
tansah santosa.
B. Dadi bocah kudu sregep sinau supaya pinter lan migunani.
C. Ing omah, sekolah, lan ngendi wae kudu njaga karesikan supaya tansah endah.
D. Dadi menungsa aja nganti wani marang wong tuwo nanging kudu tansah ngurmati.
E. Ana wancine dolanan, ana wancine sinau, lan ana wancine ngibadah.

?bpksrpn[SggudegsinmBimi/snitipi.
4. Wacan iki ora trep panulisane, coba pilihen salah sijine ing ngisor iki kang panulisane trep
miturut panulisan aksara jawa!

A. ?bpksrpn[SggudegsinmBimi/snitipi.
B. ?bpkSirpnSggudegSinmBimi/snitipi.
C. ?bpkSrpn[SoggudegSinmBimi/snitipi\.
D. ?bpkSrpnSeggudegSinmBimi/snitipi.
E. ?bpksrpn[SeggudegSinmBimi/snitipi.
5. [ynMturMr=gurukufumigunk[kbs…
A. jw[zo[ko
B. jwk]malus-
C. jw[zo[koalus\
D. jw[zo[komf-
E. jwk]mmf-
 Ngundhuh Wohing Pakarti
..................................................................
Pinuju satunggalipun dinten Dewi Anjani dolanan cupu paringanipun ingkang ibu.
Guwarsa lan Guwarsi mangertos dolanan kala wau lajeng sami kepingin, pepuntonipun
dados rebatan. Resi Gutama pirsa putra-putranipun sami rebatan, lajeng duka lan ndangu
dhateng Anjani saking pundi cupu kala wau. Dewi Anjani matur manawi cupu punika
paringanipun ingkang ibu. Salajengipun Resi Gutama ndangu dhateng Windrati, nanging
Windrati boten enggal suka wangsulan. Satemah Resi Gutama nyepatani garwanipun dados
tugu. Putra tetiga nyuwunaken pangapunten ibunipun, ananging Resi Gutama netepi sabda
pandhita ratu.
Cupu ingkang sampun kaasta Resi Gutama lajeng dipunbucal kasawataken kanthi
kasektenipun ngantos dumugi satengahing wana lan lumebet ing tlaga Madirda. Sang Resi
ngendika menawi cupu kala wau boten dados hakipun putra-putranipun. Awit kadereng raos
melikipun putra tetiga sami mbujung cupu kala wau. Resi Gutama dhawuh dhateng
rayinipun inggih punika Jembawan saha Danurwenda kinen ngawat-awati plajaripun
ingkang putra.
Sadumuginipun samadyaning wana Guwarsa lan Guwarsi mangertos cumloroting
cupu dhumawah ing tlaga, mila kekalihipun lajeng sami ambyur ing tlaga kala wau.
Semanten ugi Anjani awit ngraosaken sayah, sadumuginipun sacelaking tlaga lajeng masuh
pasuryan saha astanipun. Jembawan saha Danurwenda ingkang saderengipun sampun
dipunweling supados boten gadhah raos melik dhateng cupu sami kesupen kekalihipun ugi
ambyur ing tlaga. Wusana sadaya boten manggihaken cupu malah wujudipun sami dados
wanara. Dewi Anjani ingkang namung masuh pasuryan saha astanipun ingkang salin wujud
dados wanara inggih namung pasuryan saha astanipun...................
6. Wacana ing duwur kanthi irah irahan “Ngunduh Wohing Pakarti” migunakake basa Jawa karma.
Ing jerohe wacana ana tembung “dumugi”, tembung dumugi duweni kosok balen yaiku tembung...
A. Tindak
B. Mlampah
C. Matur
D. Teka
E. Pinarak
7. Basa kang becik nalika matur marang wong kang luwih tuwo yaiku basa kang … .
A. Migunakake basa Jawa ngoko inggil supaya luwih sopan lan ngurmati
 B. Migunakake basa Jawa ngoko alus amarga kita lan wong tuwo akrab lan ketemu
sakbendidane
C. Migunakake basa Jawa krama inggil amarga kita ngurmati
D. Migunakake basa Jawa krama madya basa krama madya yaiku basa kang tengah - tengah
E. Migunakake basa Jawa ngoko amarga wis akrab

Pak Cherry : Kula nuwun.

Darihan : Mangga,, Pak Cherry, mangga ..... rumiyin Pak.
Pak Cherry : Inggih matur nuwun, dhik.

8. Tembung ingkang leres kangge njangkepi pacelathon inggih punika...

A. pinarak
B. nedha
C. lungguh
D. tindak
E. lenggah

9. “Bapak sampun ….. nalika Ibu ……”

A. mantuk; tindak
B. dhahar; lunga
C. mangkat; sare
D. kundur; nedha
E. kundur; sare

10. Wacan: Raven salah sijine bocah kang sekolah ing SMK BOPKRI 1 Yogyakarta. Bocahe bagus,
sopan lan duwe unggah – ungguh. Nalika wayahe ngaso, dheweke menyang kantin karo kanca
akrabe yaiku Andre. Nalika menyang kanting Raven gegunem karo Andre.
Pacelathon kang jumbuh karo gunemane Raven lan Andre yaiku … .
A. Raven: Andre, panjenengan badhe dhahar menapa? | Andre: kadosipun kula badhe dhahar
sekul goreng.
B. Raven: Andre, Bu Greta wis rawuh durung ya? | Andre: uwis jam sanga mau.
C. Raven: Andre, jenengan purun ngunjuk es teh? | Andre: boten, boten remen
D. Raven: Andre, sampeyan sampun maos materi saking Bu Sri? | Andre: uwis kok, soale sesok
wis wayahe PTS
E. Raven: Minggu ngajeng ana lomba pitulasan, kowe meh melu lomba apa? | Andre: oh iyo
lagi kelingan aku. Aku meh melu lomba nyanyi wae

II. SOAL ESAY

Gatekake pacelathon ing ngisar iki:

(Wonten satunggaling dinten Ahmad kadhawuhan Pak Susila supados ngaturi tangga tepalih
rawuh ing dalemipun Pak Susila saperlu nindakaken kendhuri. Kendhuri ingkang katindakaken
Pak Susila punika kanthi hajad syukuran putranipun ingkang sampun katampi minangka
Tentara).

Ahmad : ”Kula nuwun.....”

Pakdhe Ngabdul : ”Mangga....., we lha nak Ahmad. Mangga-mangga, kene Nak lenggah kene.
Ahmad : ”Inggih Pakdhe matur nuwun.”
Pakdhe Ngabdul : ”Iki kok njanur gunung, kadingaren Nak Ahmad tekan kene, ana perlune
apa mung dolan wae?
Ahmad : ”Inggih Pakdhe, keparenga (omong)1 dhateng Pakdhe Ngabdul, bilih (teka-
ku)2 ing ngriki ingkang sepisan kula silaturahmi saha tuwi (keslametane)3
Pakdhe Ngabdul sakulawarga. Dene ingkang kaping kalih sejatosipun kula
punika (dikongkon)4 Pak Susila supados ngaturi Pakdhe Ngabdul kasuwun
(teka)5 ing (omahe)6 Pak Susila saperlu kasuwun donga saha pamujinipun ing
acara kendhuri syukuran. Wondene kendhurinipun badhe kawiwitan mangke
sasampunipun wanci Maghrib Pakdhe.”
Pakdhe Ngabdul : ”Yoh..., matur nuwun dene Nak Ahmad silaturahmi marang aku lan tilik
keslametanku sakulawarga. Sabanjure aku kadhawuhan sowan ing daleme
Pak Susila saperlu kendhuri syukuran. Atur panuwunku muga mengko
(omongna)7 marang Pak Susila lan ing mengko muga ora ana alangan apa-apa
aku bisa sowan ing daleme. Nuwun sewu Nak, Pak Susila kok syukuran kuwi
syukuran apa ta....?”
Ahmad : ”Pak Susila punika syukuran awit (anake)8 inggih punika Mas Danang ke-
tampi anggenipun nyambut damel minangka tentara, Pakdhe.”
Pakdhe Ngabdul : ”E..e...e..., Nak Danang putrane Pak Susila kuwi saiki dadi tentara? Ya
syukur, aku melu seneng.
Ahmad : ”Nuwun sewu Pakdhe, gandheng taksih kathah kewajiban ingkang kedah
kula tindakaken, keparenga kula (njaluk)9 pamit, mbok bilih (teka)10 kula
punika adamel kirang renaning penggalih panjenengan kula nyuwun
pangapunten.
Pakdhe Ngabdul : ”Ya ....., ya....., Nak Ahmad semono uga aku, mbok menawa anggonku
 nampa tekamu iki ana luputku aku uga njaluk pangapuramu, lan ndherekake
sugeng tindak.”
Ahmad : ”Inggih Pakdhe, matur nuwun. Nyuwun pamit.

Saka wacana pacelathon ing dhuwur ana tembung-tembung kang luput utawa durung trep
karo unggah-ungguhe, yaiku kang ing jero kurung lan diwenehi nomer. Tembung-
tembung kang dowenehi nomer kasebut gantien tembung kang bener lan trep karo
unggah-ungguh basa.

Tuladha:
1. Mangan = dhahar
2.

Lembar wangsulan: